De Molenaar. De kip en het ei. Dierwelzijnsindicatoren Vietnam grote markt. vakblad voor de graanverwerkende en diervoederindustrie

omslag 1:omslag 1

21-03-2008

13:48

Pagina 1

111 de jaargang, 28 maart 2008 www.demolenaar.nl nummer

7

De Molenaar vakblad voor de graanverwerkende en diervoederindustrie

De kip en het ei Dierwelzijnsindicatoren Vietnam grote markt

omslag 2:omslag 2

19-03-2008

16:52

Pagina oms 2

“Er is niets mooiers dan gezond jongvee!”

In de veehouderij worden de beste resultaten behaald als het welzijn en de gezondheid van de dieren vanaf het prilste begin centraal staan. Denkavit, internationaal toonaangevend producent van kwaliteitsvoeders voor kalveren, biggen en andere jonge dieren, wil daar een bijdrage aan leveren. Innovatie staat daarbij in ons denken en doen bewust centraal. Aan de hand van onderzoek in onze laboratoria en op onze proefbedrijven ontwikkelen we inzichten die aansluiten op de eisen van deze tijd. En die inzichten delen we met de mengvoederindustrie, de distributeurs en de veehouders zelf. Zo maken we ons als collectief sterk voor het jonge dier. Logisch, want groeien doe je samen.

G R O E I E N

D O E

J E

S A M E N www.denkavit.nl

131 00 442 C

Ad K lf i dd 1

05 03 2008 15 24 00

01•In dit nummer:01

21-03-2008

13:51

Pagina 1

De Molenaar

28 maart 2008

In dit nummer Nummer één

6

Algemeen 28

‘Dierenwelzijnindicatoren nodig voor classificatie’

Diervoeding 10 22

Groei

14

Dierenwelzijn

18

De kip en het ei Ontwikkeling darmflora jonge biggen

Reportage 6

Aantrekkelijke oude dame blijft adopteren

Wereldwijd 14

Grote markt voor machinefabrikanten in Vietnam

Vaste rubrieken 2, 3 4 19 20 24 26 34 36

Actueel In kort bestek Van de werkvloer Zaken en mensen Uit het bedrijfsleven Heden en verleden Markt en trends Agenda

Coverafbeelding

Kip en ei

10

02-03•Actueel:02-03

25-03-2008

13:52

Pagina 2

Actueel

Resultaat Agrifirm stijgt sterk Agrifirm behaalde in 2007 een resultaat van 22 miljoen euro. Het goede resultaat wordt verklaard door

Actu

groeiende voeromzetten en een positieve bijdrage van de dochterondernemingen. De sterke groei van het resultaat van coöperatie Agrifirm kent twee oorzaken. Als eerste zijn de kernactiviteiten van Agrifirm in 2007 sterk gegroeid. Een groei die zich voortzette in de eerste maanden van 2008, waarin de voeromzetten circa tien procent hoger liggen dan in de vergelijkbare periode in 2007. Daarnaast hebben in 2007 alle dochterondernemingen positief bijgedragen aan het resultaat. Holland Malt

heeft de aanloopproblemen achter de rug en heeft 2007 met een positief resultaat afgesloten. Ook de Duitse dochteronderneming Strahmann heeft in het integratiejaar positief bijgedragen aan het resultaat. In de veehouderij steeg de mengvoerafzet met 210.000 ton tot 1.529.000 ton. De extra vraag ontstond door een groei in klanten, duurdere enkelvoudige droge voeders en door minder beschik-

Aangiftedatum Belgische diervoedersector verschoven

In het Belgisch Staatsblad is onlangs het besluit aangaande de aangifteplicht voor de diervoedersector beschreven. In de besluittekst is voorzien dat de Mestbank officiële aangifteformulieren verstuurt naar de aangifteplichtigen. Deze formulieren zijn echter nog in ontwerpfase bij de Mestbank. In de wetgeving zijn echter clausules opgenomen die voorzien in de situatie van eventuele late verzending. De Belgische mengvoederfederatie verwacht dat de deadline indiening van de ‘aangifte diervoedersector’ opnieuw verschuift. ,,De voorlopige indiendatum van 15 mei 2008 werd ons door de Mestbank bevestigd’’, aldus de brancheorganisatie. De wetgeving vermeldt dat wanneer de formulieren na 15 februari worden verstuurd, de deadline 15 april wordt; worden de formulieren niet voor 15 maart verstuurd, wordt de deadline 15 mei.

KORT

Vo o r h e t l a a t s t e n i e u w s , z i e : w w w. d e m o l e n a a r. n l

Om de Europese zuivelsector de gelegenheid te geven in te springen op de groeiende mondiale vraag naar zuivelproducten, is het Europees Parlement akkoord gegaan met een extra uitbreiding van de melkquota met 2 procent bovenop de 0,5 procent waartoe al eerder was besloten. De inschrijving voor de Food Valley Award is geopend. De stichting Food Valley bekroont met de award het meest innovatieve initiatief binnen de voedings(gerelateerde)industrie. De uitreiking vindt plaats op 7 oktober. Het Centraal Veterinair Instituut van Wageningen UR heeft kaarten gemaakt die snel en duidelijk een overzicht geven van de gebieden met de grootste risico’s op verspreiding van klassieke varkenspest. Op basis hiervan kan de overheid veel effectiever en gerichter de uitbraak bestrijden.

bare vochtige voeders. De graanverwerking liep in 2007 terug door de fors tegenvallende oogst. Vanwege de marktontwikkelingen in granen heeft Agrifirm een aantal extra afzetmogelijkheden gecreëerd. De meststoffenafzet bleef nagenoeg op het niveau van 2007, de omzet in organische mest steeg fors van 361.000 naar 403.000 ton. Leden van de coöperatie Agrifirm krijgen ruim 11 miljoen euro terug van het resultaat over 2007. Een deel daarvan wordt uitgekeerd in april als ledenkorting. Een groter deel komt via de Ledenvoordeelregeling terug bij afnemers. Deze regeling is na goedkeuring van de Ledenraad in december 2007 ingesteld.

EU-voorraad tarwe op De Europese Unie is door zijn interventievoorraad tarwe heen. De Europese Commissie (EC) verkocht de laatste 5773 ton tarwe afgelopen week. Mais ligt nog wel op voorraad, maar die zal op 1 juli ook op zijn. De EC kan de tarwemarkt niet meer beïnvloeden door te verkopen uit de interventievoorraden. Het gevolg kan een verdere prijsstijging zijn van het graan. ,,Er is weinig tarwe meer te koop op de wereldmarkt. Daarom kopen veel landen in de EU”, zegt een woordvoerder van het Productschap Akkerbouw. De woordvoerder schat dat de verkoop van de interventievoorraden tarwe de EU ongeveer € 800 miljoen heeft opgebracht.

02-03•Actueel:02-03

25-03-2008

13:52

Pagina 3

Recordjaar voor Cefetra Cefetra beleefde in 2007 een recordjaar, zowel in omzet als in financieel resultaat. De onderneming, die grondstoffen levert aan feed-, food- en fuelindustrie, realiseerde een winst na belastingen van 13,6 miljoen euro. De gefactureerde omzet in tonnen nam toe met 22 procent tot 15,4 miljoen ton. De aanvoer van grondstoffen voor diervoeders vormt ruimt 90 procent van Cefetra’s activiteiten. ,,Maar onze omzet richting de food- en fuelindustrie breidt uit’’, aldus de onderneming. De netto-omzet steeg van 1,8 miljard euro in 2006 naar 2,5 miljard euro in 2007. In het afgelopen jaar werd een totaal volume verkocht van 17,6 miljoen ton. De sterke omzetstijging werd gerealiseerd door meerdere grondstoffen en kende een brede geografische spreiding. De dochterondernemingen in Glasgow, Rotterdam, Polen en Boedapest droegen ook bij aan de goede resultaten. Ook voor de komende periode zijn de verwachtingen van Cefetra positief. ,,Verbeterde logistieke coördinatie, benutting van schaalvoordelen en goed risicomanagement werpen hun vruchten af. Bovendien hebben we goed geanticipeerd op prijsontwikkelingen’’, aldus Cefetra. Voortgaande consolidatie en een globaliserende agrarische markt bieden Cefetra goede mogelijkheden de groeistrategie vorm en inhoud te geven.

ueel Nieuwe voorzitter Dufagro Jan Speerstra is door de Algemene Ledenvergadering van Dufagro benoemd tot voorzitter van de vereniging. Speerstra volgt daarmee Cees Twint op, die sinds de start voorzitter was van Dufagro. Speerstra is directeur

en eigenaar van Speerstra Feed Ingredients in Lemmer. Dufagro is een vereniging van leveranciers van diervoederadditieven en specialiteiten en werd in 2003 opgericht.

Gerichte controle grondstoffen voor diervoeders De controles van de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) naar de kwaliteit van de grondstoffen voor diervoeders blijven in 2008 op het niveau van voorgaande jaren. Wel worden de accenten verlegd. In vergelijking met voorgaande jaren wordt in 2008 meer aandacht besteed aan het gebruik van dierlijke eiwitten in voeders voor herkauwers, antibiotica, mycotoxinen en niet-toegelaten genetisch gemodificeerde rijst en mais. De VWA heeft de geplande controles naar ongewenste stoffen en verboden materialen in diervoeders gepubliceerd in het 'Nationaal Plan diervoeders 2008'. Het controleprogramma is gebaseerd op de ervaringen van voorgaande jaren en is tot stand gekomen in overleg met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Na de toelating van vismeel (2005) in diervoeders voor varkens en pluimvee worden meer afwijkingen geconstateerd van het algemene diermeelverbod. De VWA zal zich met name richten op het gebruik van dierlijke eiwitten in voer voor herkauwers.

2

3

Verdriet Vreugde en verdriet liggen dicht bij elkaar. Dat bleek ook vorige week in België. De vreugde over het feit dat er nu eindelijk, zo’n negen maanden na de verkiezingen, een regering is gevormd, werd overschaduwd door het bericht dat schrijver Hugo Claus was overleden. Claus is volgens velen een ongeëvenaard schrijver die een Nobelprijs voor Literatuur had verdiend, maar nooit heeft gekregen. Een bekend boek van zijn hand draagt de titel ‘Het verdriet van België’. In dit boek wordt onder andere het uiteenvallen van een gezin beschreven en de gevolgen daarvan voor de gezinsleden. De parallellen met het gezin ‘België’ liggen voor de hand. Na de verkiezingen in de zomer van vorig jaar werden verschillende pogingen ondernomen om een huwelijk tussen diverse partijen te bewerkstelligen. De relatie strandde voordat het tot een ‘verloving’ kwam. Na diverse bemiddelingspogingen is het Yves Leterme gelukt een coalitie te vormen. Volgens velen een onevenwichtige coalitie. Want normaal doen zowel de Waalse als de Vlaamse vertegenwoordigers van een partij mee, in dit geval is een van de partijen slechts aanwezig met één deel. Vijf partijen vormen gezamenlijk de regering en niet zes. Sceptici zijn er van overtuigd dat deze coalitie geen lang leven is beschoren. Als dit kabinet niet valt over de begroting deze zomer, dan toch zeker dit najaar bij het invullen van het grootste struikelblok: de staatshervorming. Met name Vlaanderen wil meer autonomie en het zal van Leterme veel stuurmanskunst vragen om dat in goede banen te leiden. In de journalistiek geldt de ongeschreven regel dat twee belangrijke gebeurtenissen nooit op een en dezelfde dag plaatsvinden. België was de uitzondering die de regel bevestigt. Tekenend is dat het overlijden van Claus meer aandacht kreeg dan de nieuwe regering. ‘Als we Brussel niet hadden, was er al lang een nieuwe lidstaat toegevoegd aan de Europese Unie’, zo verzuchtte een Belgische journalist. Verdriet verdrong vreugde in de Belgische media. Het lijkt alsof de Belgen niet blij kunnen zijn met het ‘verstandshuwelijk’ dat partijen zijn aangegaan, wetende dat dit als regel een wankele basis is voor een duurzame verhouding. Jacqueline Wijbenga

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

04•IKB:4

20-03-2008

17:00

Pagina 4

In kort bestek Acht miljoen euro voor groen onderwijs

Vergoeding vaccinatie blauwtong fors omhoog Minister Gerda Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft in Brussel met succes gepleit voor een goede vergoeding voor de vaccinatiekosten tegen blauwtong. In de aangenomen beschikking over cofinanciering zijn de uiteindelijke bedragen nu fors hoger dan aanvankelijk voorgesteld. Het toegezegde plafondbedrag per rund is verdubbeld van één euro naar twee. Het plafondbedrag per schaap is vervijfvoudigd van 15 eurocent naar 75. Voor het vaccin is het plafondbedrag opgetrokken van 50 eurocent naar 60 per dosis. Voor de vaccinatie zelf heeft Nederland een vaccinatieplan ingeleverd in Brussel. Dat plan is goedgekeurd. Nederland streeft ernaar dat tachtig procent van de voor blauwtong gevoelige dieren tegen de ziekte beschermd is.

FAVV houdt oefening in traceerbaarheid Het Belgische Voedselagentschap (FAVV) heeft in samenwerking met de sectorfederaties Febev en Fenavian een traceerbaarheidsoefening georganiseerd waarbij een besmetting werd gesimuleerd van 4164 geslachte en in de voedselketen binnengebrachte varkens, verdeeld over 52 partijen. Bij deze oefening waren 3000 Belgische operatoren betrokken, waaronder 44 varkensbedrijven, 14 slachthuizen, verschillende uitsnijderijen en verwerkende inrichtingen en 1350 verkooppunten. De verslaggeving was niet volledig bevredigend inzake de reactietijden (die moeten minder zijn dan vier uren). De kwaliteit van de ontvangen informatie was aanvaardbaar. Het FAVV wijst er wel op dat bij een echte crisis de factor tijd absoluut belangrijk is om de consumenten een optimale voedselveiligheid te garanderen en dat 100 procent van de partijen moet kunnen worden opgespoord. De doelstellingen van de oefening werden bereikt al moet de reactiviteit van de operatoren beter. De oefening was belangrijk gezien sinds 1 januari 2005 traceerbaarheid verplicht is in elke schakel van de voedselketen.

Maisgenoom in kaart gebracht Amerikaanse onderzoekers hebben een ruwe versie van het maisgenoom ontrafeld. Dit moet leiden tot variëteiten die beter kunnen voldoen aan de groeiende vraag naar voeding, diervoeder en biobrandstof. Na rijst is mais het tweede gewas waarvan de genoomsequentie zo goed als helemaal in kaart is gebracht. De genetische code van mais bevat twee miljard basen, waarmee de DNA-structuur van de plant in de buurt komt van de menselijke versie die 2,9 miljard basen telt. Ter vergelijking: het genoom van rijst telt 430 miljoen basen. De blauwdruk van de maisplant is wereldwijd beschikbaar voor wetenschappers via de DNA-databank GenBank. De onderzoekers verwachten dat ze nu sneller rassen kunnen ontwikkelen die bijvoorbeeld beter bestand zijn tegen droogte of een hogere voedingswaarde hebben of maissoorten die efficiënter om te zetten zijn in biobrandstoffen. De Amerikaanse ministeries van Landbouw en Energie ondersteunden het onderzoek.

4

5

Minister Gerda Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) stelt dit jaar acht miljoen euro beschikbaar voor meer aandacht voor voeding, natuur en landbouw in het groen onderwijs. Centraal staat de uitwisseling van kennis tussen groen onderwijs, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, onderzoek en overheid en innovatie in het onderwijs. Deze tweede openstelling biedt scholen de mogelijkheid om programma's die in 2007 zijn gestart verder uit te bouwen. De programma's en projecten bieden studenten en docenten van het groene onderwijs (VMBO, MBO, HBO en WO) toegang tot bestaande en nieuwe netwerken van onderzoek en praktijk. Zo kunnen ze projecten bij bedrijven doen en praktijkproblemen van bedrijven in de klas aan de orde stellen door bijvoorbeeld gastdocenten uit het bedrijfsleven uit te nodigen. Voor de aanvragen van dit jaar wordt gekeken naar de verbindingen met de praktijk en de onderlinge samenhang van de programma's en projecten. De minister laat zich over de aanvragen adviseren door een commissie bestaande uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, de wetenschap en de overheid.

Omzetgroei technologiebranches door industriële automatisering De sector industriële automatisering zorgde voor omzetgroei in de technologiebranche. Dit blijkt uit het halfjaarlijkse trendonderzoek van de Federatie voor technologiebranches (FHI). De industriële automatisering kende met bijna 13 procent de hoogste groei. Dit komt volgens de FHI door de belangrijke rol die Nederland speelt in de procesindustrie. De hoge grondstofprijzen zorgen voor meer investeringen in hoogwaardige technologische, meet-, regel- en analysetechniek. Deze trend zal zich doorzetten, meent de FHI. De gezamenlijke omzet van de Nederlandse technologiebedrijven is het afgelopen jaar gegroeid met bijna 8 procent. Hoewel dit een lager groeipercentage is dan in 2006 (ruim 10 procent) is de FHI toch tevreden. ,,We hadden er rekening mee gehouden dat het groeitempo over 2006 in het afgelopen jaar sterker zou terugvallen, gezien de internationale onzekerheid”, zegt FHI-directeur Kees Groeneveld, doelend op de onzekere situatie op de financiële markten.

Consumentenbond stuurt alarmbrief over VWA Door bezuinigingen dreigt de VWA haar taken niet goed uit te kunnen voeren. De Consumentenbond maakt zich zorgen en schreef een open brief aan de ministers Gerda Verburg (LNV) en Ab Klink (VWS). De bond roept de overheid op voldoende budget vrij te maken om de VWA in staat te stellen al haar wettelijke taken uit te oefenen. Verder is de consumentenorganisatie van mening dat de kosten van vooral hercontroles betaald moeten worden door het bedrijfsleven.

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

05•adv:05

21-03-2008

07:48

Pagina 5

GOLDFLEX GETOASTE SOJABONEN ENERGYFLEX DEHULLED GETOASTE SOJABONEN VOOR ONDERNEMERS MET AMBITIE

VEEVOEDERGRONDSTOFFEN MINERALEN DE BRON BV HARDERWIJK Ir. Lelykade 7a 3846 AE HARDERWIJK TEL: 0341-462111 FAX: 0341-462110

Voorheen De Jonge Peters Remmelink Advocaten. www.jpr.nl Ondernemingsrecht Vastgoed Verzekeringsrecht Arbeidsrecht Private Clients

9'#&&8#.7'61;174(''& 9'#&&8#.7'61; ;174(''& #PVKQZKFCPVKC &KXGTUGP

#8+.+0'(4''61:

'P\[OGU

$'.(''&

)KUVRTGRCTCCV

;/15

/KPGTCNGP

+1'0<+06'4#.

2KIOGPVGP

#8+<#06#8+:#06*+0

2NWKOXGGXCEEKPU

#8+2416#&

2TQDKQVKEC

/+%41$+5#0

5OCCMUVQHHGP 8KVCOKPGP 9GKRQGFGT 9GKXGVMGTPGP <WTGP 

7KVIGDTGKF 7KVIGDTGKFGRTQFWEVKPHQ FGRTQFWEVKPHQ QRYYYCITKOGZDG QRYY YYCITKOGZDG

.1:+�

%7:#41/ .%#40+6+0'%*1.+0'8+6#$%'22 <74'<1'6'9'+21'&'4 $10+.#%2+%6#%+& #)4+%+&2+)#%+&)#..+#%+& 0764#%+&'55'06+#.0764#%+&+06'56+/





6-7-8•Aveve:6-7-8

20-03-2008

16:51

Pagina 6

Aantrekkelijke oude d Marketing

[Jef Verhaeren]

De nummer één van de diervoedermarkt in België, Aveve Veevoeding, kent een lange geschiedenis. Een van de meest recente gebeurtenissen is de overname van de Groep Dumoulin, dat een belangrijke zet is geweest.

Overname Voor Aveve is de overname van de Groep Dumoulin de belangrijkste overname ooit. Dominiek Dumoulin behoudt een substantiële minderheidsparticipatie in het bedrijf. Hij blijft het bedrijf ook leiden. Aveve was al nummer één op de diervoedermarkt in België en goed voor een productie van bijna 900.000 ton. Dumoulin is de nummer vier en goed voor 430.000 ton. De Groep Veevoeding van Aveve realiseert een omzet van 282 miljoen euro, waarvan 196 miljoen door Aveve Veevoeding, 55 miljoen door de Groep Spoormans, 19 miljoen door het NoordFranse diervoederbedrijf Sabé, 6 miljoen door Voeders Lannoo-Martens, gespecialiseerd in paardenvoeder en 7 miljoen uit een participatie van 50 procent in Compofert/Op de Beeck, de mestverwerkingseenheid via tunnelcompostering in Kallo. De Groep Dumoulin is goed voor een omzet van 90 miljoen euro. Met onder meer Interagri en Carnipor is Dumoulin overigens marktleider in Wallonië. Aveve versterkte dus aanzienlijk zijn marktleiderschap met deze overname.

gens in haar strategie zich meer te concentreren op haar core business, de belangrijkste toeleveraar van de Belgische landbouw zijn. Consolidatie in de Belgische mengvoedersector achten zowel Aveve als Dumoulin noodzakelijk om efficiënt en professioneel te werken. Dat ziet men ook in Nederland en Frankrijk gebeuren, zo luidt het. Gedelegeerd bestuurder Etienne Cosyns van de Groep Aveve bevestigt dit: ,,Wij sluiten niet uit dat in dat licht nog meer Belgische mengvoederbedrijven worden overgenomen. Consolidatie is vaak een voorwaarde en een garantie voor duurzaam ondernemen en om de landbouwsector doeltreffend te ondersteunen.” Dumoulin en Aveve hebben elk hun specialiteiten en vullen elkaar goed aan. Belangrijk is ook het innovatieve karakter van beide bedrijven. Het jaarlijks budget voor innovaties bedraagt 3 miljoen euro. Belangrijke onderzoeksdomeinen zijn vetzuren als groeibevorderaars in de veehouderij, ontwikkeling van nieuwe graszaden en graanvariëteiten die beter geschikt zijn voor de bioethanolproductie, de valorisatie van bepaalde graanfracties, ontwikkeling van nieuwe plantenbeschermingsmiddelen en baanbrekende plantengroeistimulerende systemen. Dit sluit perfect aan bij de doelstellingen van Dumoulin. ,,Samenwerking vergroot de mogelijkheden op het gebied van knowhow, technologische kennis en onderzoek”, aldus Dumoulin.

C o re b u s i n e s s Omdat de Belgische diervoedermarkt versnipperd is, blijft de groep ook nu nog onder de 20 procent. Maar volgens eigen zeggen sluit de oude dame nieuwe overnamen niet uit. Dit past overi-

Missie en strategie Ontstaan en gegroeid op basis van boerensolidariteit (zie kader) heeft Aveve haar duurzaamheid bewezen. De Groep wil op een rendabele wijze de leidende toeleveraar aan de land- en tuinbouw in

jonger dan De Molenaar. In zekere zin is Aveve zelfs ouder want in 1897 werd in het kader van de Boerenbond al een aankoopcoöperatie opgericht, de voorloper van Aveve. Intussen is Aveve als koningin van de Belgische mengvoedersector een aantrekkelijke oude dame geworden die doorgaat met het adopteren van dochters.

Gedelegeerd bestuurder Etienne Cosyns van de Groep Aveve sluit niet uit dat Aveve nog meer Belgische mengvoederbedrijven zal overnemen.

De Groep Aan- en Verkoopvennootschap (Aveve) ontstond in het kielzog van de oprichting van de Belgische Boerenbond in 1890, na het uitbreken van de grote landbouwcrisis eind 19e eeuw. De roeping was de noodlijdende boeren coöperatief overeind te houden en de voedselvoorziening veilig te stellen. Nu een eeuw later is het laatste wapenfeit van Aveve de overname van de Groep Dumoulin in december 2007. Aveve werd zelf opgericht in 1901 en is dus twee jaar

De Molenaar 110 jaar Ter gelegenheid van het 110-jarige bestaan van De Molenaar blikken we deze jaargang een aantal keer terug op de ontwikkelingen in de molenaarswereld. Het tweede bedrijf dat in dit kader wordt belicht, is Aveve Veevoeding. Dit bedrijf werd opgericht in 1901.

6-7-8•Aveve:6-7-8

20-03-2008

16:51

Pagina 7

e dame blijft adopteren Aveve van dezelfde generatie als De Molenaar

Voorgeschiedenis Aveve aan het Albertkanaal te Merksem

België blijven. Het beleid van afstoten en overnemen van bedrijven moet in het licht hiervan worden gezien. Voor Aveve vereist een duurzame toekomst in een krimpende agrarische markt dat de groep focust op haar kernactiviteiten. Daarom desinvesteert Aveve in alle activiteiten die geen toegevoegde waarde betekenen voor de toelevering aan boeren en tuinders. Acquisities worden alleen dan overwogen als die toegevoegde waarde evident is. Zo verwierf de organisatie in 2005 Sanac, waardoor het een grotere toegang kreeg tot de markt van plantenbescherming in Oosten West-Vlaanderen. Met de overname van Spoormans Vleeskippen werd Aveve de belangrijkste toeleveraar in de braadkippenhouderij. Daarmee stapte Aveve verplicht – in de braadkippensector is er

De grote landbouwcrisis in Europa in de tweede helft van de 19e eeuw, door de massale invoer van goedkoop graan vooral uit Amerika, is een historisch keerpunt in de Europese landbouw- en voedingsgeschiedenis. De Duitser Wilhelm Raiffeisen lanceerde als antwoord zelfhulp op basis van onderlinge solidariteit. Daardoor lieten de stichters van de Boerenbond, pastoor Mellaerts en Joris Helleputte, zich inspireren en in 1880 richtten ze in Leuven de Boerenbond op. In 1897 volgde de oprichting van de aankoopcoöperatie van de Boerenbond (om samen voordeliger meststoffen en oliekoeken aan te kopen en daarbij de kwaliteit te verzekeren en fraude te voorkomen). Op 19 januari 1901 werd de Aan- en Verkoopvennootschap (Aveve) van de Belgische Boerenbond opgericht. Mettertijd was de coöperatie zelf gaan produceren en de Aan- en Verkoopvennootschap nam ook graan af van de boeren om hen een rechtvaardige prijs te garanderen. De zakenwereld was niet gelukkig met die 'zakelijke' activiteiten van een sociale organisatie. Om conflicten te voorkomen, besloot de Boerenbond die activiteiten onder te brengen in een naamloze vennootschap. Zo konden de productie- en handelsactiviteiten verder worden uitgebouwd en de lokale aankoopafdelingen van de gilden worden overkoepeld. Aveve was dus een kapitalistisch lichaam met een coöperatieve ziel. Het systeem heeft gewerkt en doet dat nog steeds. G ro e i In 1922 begon Aveve aan de dokken, nog voor het Albertkanaal was gegraven (1939), met de bouw van een olieslagerij, in feite de basis van de huidige diervoederfabriek. Het Albertkanaal werd een belangrijke groeifactor voor Aveve Veevoeding. In 1969 werd een tweede fabriek gestart in Aalter, aan het kanaal tussen Gent en Brugge. In de jaren ‘60, ‘70 en ’80 van de vorige eeuw groeide Aveve verder en in 1990 werd de band met de Boerenbond formeel doorgeknipt. Via de coöperatieve holding MRBB, de moedermaatschappij van Aveve, blijft de Boerenbond echter aan boord.

6

7

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

6-7-8•Aveve:6-7-8

20-03-2008

16:51

Pagina 8

>> Aantrekkelijke oude dame blijft adopteren

Aveve (met Dumoulin) is goed voor 1,3 miljoen ton mengvoeders of 20% van de Belgische markt.

Dominiek Dumoulin blijft Dumoulin leiden.

geen vrij diervoeder meer – in de integratie. Ze heeft echter geen looncontracten, ook niet in de varkenshouderij. De deelname met 20 procent in Alco Bio Fuel en in de bouw van een bio-ethanolfabriek in Gent passen volledig in de strategie. Bedoeling is daardoor de prijs van graan op te krikken en de verkoop van zaaigranen te ondersteunen. Diervoederactiviteiten In totaal werken 1400 mensen voor Aveve, waarvan 430 in de diervoederactiviteiten. Jaarlijks produceert en verkoopt Aveve Veevoeding ongeveer 900.000 ton veevoeders, waarvan ongeveer 5 procent enkelvoudige voeders (bietenpulp en sojaschroot). Voor het grootste deel produceert het mengvoeders, zowel voor rundvee (22 procent), varkens (54 procent) en professioneel

pluimvee (17 procent) als voor hobbydieren, zoals hoenders, konijnen, schapen, paarden, enzovoort (7 procent). In Merksem wordt geproduceerd in zakgoed en in bulk, in Aalter enkel in bulk. In de productie-eenheid van Merksem zijn vijf doseerlijnen: één voor graanmengelingen voor hoenders, één voor rundvee-, schapen- en paardenmengelingen, één voor rundveevoeders in korrel en twee doseerlijnen voor varkensen pluimveevoeders in korrel en meel. In de productie-eenheid van Aalter zijn twee doseerlijnen voor de productie van zowel rundvee-, varkens- en pluimveevoeders in korrel en meel. G e p e r s o n a l i s e e rd De productie van Dumoulin is gespreid over zes locaties. In Kortrijk worden vooral voeders voor rundvee en paarden

geproduceerd, bij Interagri in Andenne vooral voor rundvee, in Nandrin worden rundveemengelingen geproduceerd en bij Carnipor in Hombourg ongeveer evenveel rundvee- als varkensvoeder. In Kerkhove produceert Dumoulin bulkvoeder voor varkens en pluimvee en in Moorslede konijnenkorrels. Van de totale productie is 50 procent rundveevoeder en 30 procent varkensvoer. Paarden, konijnen- en pluimveevoeder zijn elk goed voor 5 procent van de productie, evenals het hobbyvoeder. Dumoulin produceert naast verschillende meelsoorten voor pluimvee en varkens, klassieke korrels voor runderen en varkens, vlokken (uitsluitend op basis van granen) voor kalveren en paarden en geëxtrudeerde producten, uitsluitend op basis van oliehoudende zaden, hoofdzakelijk lijnzaad. Tenslotte is er de mix. Het gaat om formules en doseringen ‘à la carte’, bijvoorbeeld als aanvulling op de ruwvoeders. Dumoulin ontwikkelt tot 700 gepersonaliseerde formules per jaar. Mest Zowel Aveve als Dumoulin zijn actief op het vlak van de mestverwerking. Aveve participeert zoals gezegd voor 50 procent in Compofert/Op de Beeck, de mestverwerkingseenheid via tunnelcompostering in Kallo maar de laatste twee jaar heeft Aveve Veevoeding ook zelf geïnvesteerd in mestverwerking. In Passendale is begin 2007 een eenheid opgestart met het TREVI-systeem en dit voorjaar wordt er één opgestart in Poppel. Beide zijn elk goed voor 15.000 m3. Dumoulin heeft enkele jaren geleden ook een eigen mestverwerkingsysteem uitgewerkt voor de varkenskwekers. Het staat bekend onder de naam ‘Farmers Freedom’.

-

Geschiedenis Dumoulin De groeigeschiedenis van de Groep Dumoulin begon in Moorslede in 1937. Gaandeweg nam Dumoulin bedrijven in Oost- en West-Vlaanderen over. De meest besproken uitbreiding gebeurde in 1993 door Georges Dumoulin, vader van Dominiek, met de overname van het Waalse Interagri aan de Maas te Andenne. In 1999 werden alle bedrijven in één synergie samengevoegd in de N.V. Dumoulin. In 2003 werd de fabriek in Kortrijk volledig geautomatiseerd. Dat jaar nam Dumoulin ook het handelsfonds van Hanekop over. Van de groep Detry in het Waalse Hombourg werd in 2004 het bedrijf Carnipor overgenomen en het cliënteel van Ottevaere. In 2007 kwam daar nog eens het cliënteel van Valora in Ingelmunster bij. In 2004 werd de fabriek in het Gentse havengebied omgebouwd tot een petfoodfabriek, onder de naam United Petfood. Deze activiteit blijft buiten de overname door Aveve.

8

9

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

19-03-2008

16:56

Pagina 9

FAN

van

Tryptofaan !

Voor een perfecte start hebben biggen behoefte aan voeders met een uitgebalanceerd aminozuurpatroon. Recente proefresultaten (nutritionele studies) tonen aan dat het aminozuur tryptofaan een positief effect heeft op de voederopname en de prestaties van onze biggen. De optimale verhouding van tryptofaan ten opzichte van lysine in biggenvoeders is 22%. Het uitbalanceren van het voeder door middel van toevoegen van de juiste hoeveelheid zuiver L-Tryptofaan verzekert uw biggen van een succesvolle start. Daarom zijn zij al fan van tryptofaan! Meer informatie is ook digitaal beschikbaar: www.tryptophan.eu

L-Tryptophan als zuiver aminozuur valt onder de wetgeving EC 1831/2003 van 22/09/2003 die de toevoegingsmiddelen regelt voor de diervoeding, en staat vermeld onder de categorie van de nutritionele additieven, functionele groep “aminozuren, de zouten en de analogen daarvan” en is toegelaten voor gebruik in alle diersoorten.

Contact in de Benelux: ORFFA België: Weversstraat 38, 1840 Londerzeel Tel: 052 319519 - Fax: 052 304275 Nederland: Vierlinghstraat 51 4251 LC Werkendam Tel: 0183 447766 - Fax: 0183 441210 [email protected] - www.orffa.com

AJINOMOTO

ANIMAL

NUTRITION

AJINOMOTO EUROLYSINE S.A.S. AJINOMOTO EUROLYSINE

S.A.S.

153, rue de Courcelles - 75817 Paris cedex 17 - France Tel : 0033 1 44 40 12 12 - Fax : 0033 1 44 40 12 13 www.ajinomoto-eurolysine.com

is gecertificeerd volgens de standaarden ISO 9001, FAMI-QS, ISO 14001 en OHSAS 18001.

Privilège : +33 1 47 47 20 80

09•adv:09

10-11-12•Kip en ei:10-11-12

Diervoeding

21-03-2008

15:16

[Pascal Philipsen]

Pagina 10

De kip e Vitale kuikens door de toepassing van genetica en juiste voeding was de rode draad van het Benelux Poultry Symposium. Het bekende ei van Columbus werd niet gepresenteerd. Immers, het is de kunst alle disciplines en specialismen te laten samensmelten om te komen tot sublieme resultaten.

De combinatie van onderontwikkelde darmen en grote stress is funest voor de verdere ontwikkeling van een kuiken.

Gedurende de eiproductie wordt er veel gevergd van moederdieren en legkippen. Calcium wordt aan het botweefsel onttrokken om gebruikt te worden voor de vorming van de eischaal. Ook vleeskuikens worden hedendaags razendsnel grootgebracht tot slachtrijpe kippen. De selectie is onder andere op snelle groei en is in 30 jaar tijd verdubbeld. De aanmaak en het onderhoud van botweefsel staat dus sterk onder druk tijdens productie, wat kan leiden tot poreuze en zwakke weefsels. Pootproblemen, gewrichtsaandoeningen zijn meer regel geworden dan uitzondering. Tevens komt bloed sneller uit een poreus bot tijdens verwerking van kippenvlees. Dit kan leiden tot ongewenste visuele taferelen en verkorting van bewaartijd door microbiële besmetting. Aandoeningen aan het skelet zijn in hoofdzaak te wijten aan genetische selectie, management in de stal, huisvesting en goede voeding. Gerard Huygebaert van het ILVO, Instituut voor Landbouw- en Visserij Onderzoek, Belgie, bracht middels vele studies

10-11-12•Kip en ei:10-11-12

21-03-2008

15:16

Pagina 11

DSM Nutritional Products Benelux Pluimveesymposium

p en het ei Vooruitgang door Genetica en experimenten de driehoeksverhouding tussen vitamine D3, calcium en fosfor aan het licht. Ook in relatie tot het enzym phytase. Het effectief gebruik van vitamine D3 om te komen tot mineralisatie van het skelet, hogere weerstand en hogere productie werd op het DSM NUtritional Products Pluimveesymposium onderstreept door dr. Elisa Folegatti en Ann Vandeweghe, beiden werkzaam voor DSM Nutritional Products. Nieuwe inzichten van het product Rovimix Hy.D inclusief matrix waarden werden gepresenteerd. S t i m u l e re n v o e ro p n a m e Paul Welten, technisch manager bij Cobb Europe gaf een presentatie over de uitval bij moederdieren managen. Normale mortaliteit bij moederdieren van 1 tot 21 weken zijn 3 tot 5 procent. Vette lever, gewrichtsaandoeningen, pootproblemen, kannibalisme, stikken door een volle krop, zuurstoftekort door ‘stapelen’ en selectie zijn de voornaamste oorzaken van die uitval. Vaak zijn er nog ongelukken bij de voertijden wanneer letterlijk gevochten wordt om eten. Deze ongelukken kunnen worden voorkomen door de reflextheorie van Pavlov toe te passen. ,,Ivan Pavlov was een Russische geleerde die ontdekte dat een hond reeds speeksel afscheidt wanneer het geluid van een belletje gaat en deze klaarblijkelijk geassocieerd wordt met voedsel. Op deze wijze ontstond eigenlijk een geconditioneerde reflex. Signal Light Feeding Methodology leert de hennen een lichtsignaal in de stal te herkennen als voorbereiding op het eten in de stal. Dit leerproces start in week drie.” Het licht gaat 30 minuten aan en de pluimveehouder maakt zijn ronde om diverse zaken te controleren, vervolgens gaat het licht voor 1 minuut uit. Daarna gaat het licht voor 1 minuut aan (het signaal/ de prikkel) en vervolgens weer uit. ,,In deze ‘donkere’ tijd start de voerverplaatsing en na uitdoseren wordt het licht weer aangezet. De

dieren hebben alle tijd gehad om aan de voerpannen te staan zonder gevecht en dus minder uitval door ongevallen. De voeropname wordt op deze wijze gestimuleerd bij alle dieren resulterend in uniformere koppels”, aldus Welten. Signal Light Feeding Methodology is één van de manieren om uniformiteit te bevorderen en uitval in te perken. Welten gaf het publiek inzicht in de vele oorzaken van uitval. Eén van de belangrijkste fenomenen is overstimuleren van de moederdieren door onder andere verkeerde voerschema’s en een overmatige lichtstimulans. Moederdieren kun je niet forceren, ze moeten er echt klaar voor zijn. Volgens Welten moeten trauma’s voorkomen worden, variërend van een hoge microbiële infectiedruk tot echte agressiviteit van de haan. Uitkipperiode ‘The importance of nutrient transfer from breeder to chicks’ is de titel van de lezing van Zehava Uni, professor pluimvee nutritie en darmfysiologie aan de Hebrew Universiteit van Jeruzalem. ,,We hebben de neiging om dag 1 tot en met dag 42 te bekijken als relevante periode om vleeskuiken presentaties te beïnvloeden. Niets is minder waar; het productieproces van kippenvlees begint wanneer een ei wordt gevormd en eindigt in het slachthuis”, analyseert professor Uni. Er zijn vele factoren die de productiviteit van vleeskuikens bepalen: ei en eischaalvorming in het moederdier, opslagduur en opslagcondities van de eieren, incubatieperiode, handling en transport, periode tot opleg in de stal en periode rondom uitkippen. Met name de ‘pre - en post uitkip periode’ is cruciaal omdat dan de voornaamste ontwikkeling van de darmvlokken plaatsvindt. De start van de ontwikkeling van het embryo is in hoofdzaak afhankelijk van de voeding in het ei. De wetenschappelijke vraag: bevat het moederdierei alle nutriëntbehoeften van het huidige embryo/kuiken, blijft

1o

11

De wereld is één grote markt, aldus Gerard Albers, directeur R&D bij Hendrix Genetics. Om voorsprong te behouden is het noodzakelijk om te investeren in ontwikkeling van nieuwe technologieën. Omdat het gaat over dure analysetechnieken en unieke software voor enorme databanken hebben fokorganisaties de handen ineen geslagen. Het aantal fokorganisaties is in de afgelopen decennia dan ook enorm afgenomen door fusies en overnames. Hendrix Genetics is een van de overgebleven internationale spelers in de pluimvee sector (en ook varkenssector) met ISA, de legfokkerij divisie, Hybro, de vleeskuikenfokkerij divisie en Hybrid, de kalkoenfokkerij divisie. Hendrix Genetics is bezig met de veredeling van rassen. In een enthousiast en ontspannen betoog licht Albers een ‘genetisch’ tipje van de sluier op. “Een kip heeft 39 chromosoom paren, 25.000 genen en 1500 miljoen DNA structuren. Tegenwoordig maken we gebruik van zogenaamde DNA-markers bij de selectie van kippen. 20.000 DNAmarkers van 1000 kippen zijn onderzocht en krijgen uiteindelijk een ‘performance value’ toegekend. Dit levert een enorme databank aan belangrijke gegevens op. Voordeel van genetische selectie is dat je 25% meer vooruitgang kunt boeken richting de gewenste evolutie van het productiedier. Daarnaast is er minder kans op inteelt en kan gericht gestuurd worden op een kenmerk”, verklaart Albers. Zo’n gewenst kenmerk komt vaak voort uit een consumenten-gedreven-markt waarbij vervolgens de retail de dienst uitmaakt in de bedrijfskolom. Specifieke en algemene afweer tegen schadelijke microben en virussen, prestaties op vloersystemen bij leghennen zijn voorbeelden van kenmerken die gewenst zijn als het gaat om verhoging van dierwelzijn. Dit is nou eenmaal wat de consument wil en gelukkig kunnen fokorganisaties hier versneld op in spelen. Ten gunste van de consument, maar ook van de pluimveehouder.

onbeantwoord voor het moment. Wel kan met zekerheid worden gesteld dat de fysiologische gesteldheid en immuniteit van het kuiken direct na uitkippen veroorzaakt is door de voeding van het moederdier. In-ovo-feeding ,,De periode rondom eivorming en incubatie is qua kennis een ‘black box’ te

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

10-11-12•Kip en ei:10-11-12

21-03-2008

15:17

Pagina 12

>> De kip en het ei

Gedurende de eiproductie wordt er veel gevergd van moederdieren

noemen in vergelijking met de aanwezige kennis over de groeiperiode in de stal”, stelt Uni vast. ,,Het is daarom zaak alle aanwezige kennis te integreren, dat tot nu toe gefragmenteerd wordt toegepast, en te kijken naar de ontwikkeling en behoeften van een dier in plaats van te acteren op basis van de principes van een bedrijfskolom. Handelen van ouderdierkoppel tot het vermarkten van kippenvlees”, verklaart Uni. De Hebrew Universiteit is verantwoordelijk voor jarenlang onderzoek op dit gebied. De ontwikkeling van het embryo in het ei is voor Zehava Uni bijna geen geheim meer. Van eidooieropname in tijd tot aan de ontwikkeling van een volledige dunne darmfunctionaliteit van het kuiken in het ei wordt belicht. Volgens Uni is de darm een primaire aanvoerorgaan van nutriënten. ,,Hoe eerder volledig ontwikkeld, des te eerder kunnen alle voedingsstoffen worden opgenomen met als resultaat efficiënte groei tot het genetisch potentieel inclusief optimale afweer tegen infecties en metabole verstoringen.” De praktijk laat zien dat in vleeskuikens en kalkoenen de darmen pas uit het ei beginnen te ontwikkelen. Tegelijkertijd ondergaat zo’n eendagskuiken een enorme fysiologische - en microbiële stress.

De combinatie van onderontwikkelde darmen en zo’n grote stress is funest voor de verdere ontwikkeling van een kuiken. Daarbij komt nog dat een kuiken voor uitkippen veel energie nodig heeft om uit het ei te breken. Dit gaat via gluconeogenesis waarbij spiereiwitreserves worden aangesproken. ,,Hoe kunnen we zorgen voor een vroegere ontwikkeling van de darm, de energievoorziening verbeteren die nodig is voor uitkippen en voor optimale voeding dat nodig is voor de ontwikkeling van het embryo?”, vraagt Uni. Het antwoord is ‘In ovo feeding’. Op dag 18 wanneer de eieren in de broederij verplaatst worden, injecteren met een nutriëntenoplossing. Dit wordt in het amnion (=vruchtwaterzak) gebracht via de ‘in-ovo-vaccinatie-injectie-technologie’. ,,Diverse experimenten laten duidelijk zien dat in-ovo-voeren resulteert in een eendagskuiken met de darmfysiologie die gelijk is aan een twee dagen oud kuiken. Het verhoogt tevens het uitkippercentage en uniformiteit van het koppel”, constateert professor Uni. Hanenmanagement Er wordt steeds meer aandacht besteed aan hanenopfok en -selectie. De mannelijke ouderdieren worden apart opgefokt

en legkippen.

tot een leeftijd van circa 18 tot 20 weken waarna ze gemengd worden met de moederdieren. Het bijzetten van de juiste hanen is cruciaal voor de productie van bevruchte eieren. Otto van Tuijl, technisch directeur van Aviagen, fokorganisatie van onder andere het ras Ross, reikt tijdens zijn presentatie een aantal handvatten aan die leiden tot betere resultaten. ,,Hanenmanagement is bedoeld om goede kwaliteit hanen te produceren. Goede kwaliteit betekent hanen met het potentieel om een hoog niveau van vruchtbaarheid te handhaven gedurende de hele productieperiode”, aldus Van Tuijl. Uniformiteit en een correcte groeiprofiel tijdens de eerste groei zijn relevant. Van Tuijl benadrukt de skeletontwikkeling en pootlengte tijdens de opfokperiode als belangrijke factoren die de vruchtbaarheid beïnvloeden. Kleinere dieren in week tien blijven een achterstand houden. Daarnaast is het fysiek moeilijk met korte pootjes een hen te insemineren. ,,De haan is dan wel traprijp, maar door zijn gebrekkige postuur niet in staat tot trappen, verklaart Van Tuijl. Overbevolking in de stal zal ook de uniformiteit en vruchtbaarheid nadelig beïnvloeden: 5 tot 5,5 hanen per vierkante meter is ideaal. En niet meer dan 8 hanen aan een voerschaal. De bezetting van traprijpe hanen bij 22 weken dient tussen de 8 en 10 procent te liggen tot aan 6 tot 7 procent bij 55 weken. ,,De kwaliteit hanen is veel belangrijker dan de hoeveelheid hanen in de stal”, oordeelt Van Tuijl. Er wordt in een dia een voerschema voorgesteld met daarbij de opmerking van Van Tuijl dat boerenverstand boven een voerschema gaat omdat elk koppel anders is. Een ander invloedrijke factor dat vruchtbaarheid schaadt, is voetzoolbeschadiging. Strooiselkwaliteit is vaak de boosdoener voor aandoeningen aan poten. Een juiste stalklimaat door goede ventilatie en aanpassen van waterdruk en nippels voorkomt al veel ellende. ,,Wat we ook voor ogen hebben met hanenmanagement maakt niet uit zolang we maar niet vergeten dat een moederdier circa 140 kuikens produceert, terwijl een haan wel meer dan 2000 kuikens voor zijn rekening neemt”, besluit Van Tuijl.

-

12

13

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

13•adv:13

21-03-2008

09:17

Pagina 13

N Paneelbouw N PLC- en Scada besturingen N Batch proces automatisering • Inname • Doseren / Malen / Mengen • Pelleteren / Extruderen • Bulkbelading • Contaminatiebeheer • Tracking en Tracing • Diverse softwarekoppelingen

www.inteqnion.com [email protected]

De partner in industriële automatisering Inteqnion B.V. Industriestraat 11 7122 AP Aalten Tel. +31 (0)543 - 49 44 66 Fax +31 (0)543 - 49 44 60

14-15-16•Vietnam:14-15-16

21-03-2008

13:56

Pagina 14

Grote markt voor machine fa Wereldwijd

[Ben Kloosterman]

De industriële productie van diervoeders en vis- en garnalenvoeders in Vietnam is sinds 1993 enorm toegenomen, vooral dankzij de vestiging van buitenlandse ondernemingen en joint-ventures. Het ging van rond 47.000 ton in 1992 naar 9 miljoen ton in 2007, waarvan bijna 7,2 miljoen ton mengvoeder en 1,9 miljoen ton aquafeed.

Met wat pluimvee aan het stuur naar de markt.

De ommekeer van de industriële productie van diervoeders en vis- en garnalenvoeders in Vietnam begon in 1990 nadat het particuliere initiatief meer vrijheid kreeg. In dat jaar bedroeg de voederproductie amper 43.000 ton, afkomstig van 65 fabrieken. Na de vestiging van buitenlandse ondernemingen

Op reis in Vietnam Oud-hoofdredacteur van De Molenaar’, Ben Kloosterman, maakte recent met zijn vrouw Annie een fietstocht door Vietnam. Ze legden daarbij in totaal zo’n 1500 km af. In een serie artikelen geeft Kloosterman een beeld van het land en de (snelle) ontwikkeling van de veehouderij en visserij, met in het verlengde daarvan de diervoederen visvoederindustrie.

vanaf 1993 ging het met een sneltreinvaart. In 1995 was de productie al gestegen tot 632.000 ton, in 1998 bijna 1,5 miljoen ton, in 2001 ruim 2,7 miljoen ton en vervolgens ging het jaarlijks met ongeveer één miljoen ton omhoog tot 9 miljoen ton in 2007. Het streven is 12 tot 15 miljoen ton dier- en visvoeder in 2010. Volgens gegevens van het Vietnamese Ministry of Agriculture and Rural Development (MARD) waren er 241 diervoederfabrieken in 2006, waarvan 122 met een capaciteit van minder dan 5000 ton per jaar. Het aantal grote productie-units steeg in dat jaar met 15 waaronder zeven van buitenlandse investeerders die thans samen, met ruim 40 fabrieken, ongeveer de helft van de totale dier- en visvoederproductie voor hun rekening nemen. De voederproducenten werken over het algemeen met wederverkopers op provinciaal, regionaal en plaatselijk niveau. Zodoende wordt ongeveer 90 procent van de productie door dealers gedistribueerd. De grote en middelgrote boeren en viskwekerijen, hoofdzakelijk in de Mekong Delta, kopen doorgaans rechtstreeks van de fabriek. De kleine boerenbedrijfjes zijn aangewezen op de plaatselijke wederverkoper en betalen daardoor duidelijk meer voor hun voer omdat de wederverkopers ook hun winsten moeten maken. Van bulktransport is hoegenaamd nog geen sprake, dus

vrijwel alles is zakgoed met een inhoud van 25, 40 en zelfs 50 kg. Vervoer geschiedt hoofdzakelijk per truck of boot, maar ook op bakfietsen en zelfs op brommers en fietsen. Ve ro u d e rd e m a c h i n e s Voor de fabrikanten van machines en installaties voor de dier- en visvoederindustrie (als ook voor de rijstbe-/verwerking) ligt in Vietnam nog een grote markt open, zoals overigens ook in de omringende landen. Er is daar duidelijk werk aan de winkel want amper 10 procent van de middelgrote- en kleinere bedrijven werkt met moderne (Europese) machines/installaties en technologieën. Vooral de lokale diervoederbedrijven gebruiken nog verouderde machines van doorgaans plaatselijke of regionale fabrikanten of van Chinese makelij met geringere capaciteit. Door de bouw van nieuwe fabrieken door buitenlandse ondernemingen is er sprake van een grote vooruitgang, vooral ook kwalitatief doordat al veel fabrieken ISO-gecertificeerd zijn, waaronder de nieuwe norm ISO-22000. Investeren in verbetering van het productieproces en de technologie is voor Vietnam van het grootste belang om de kwaliteit, kwantiteit en onderlinge concurrentie te verbeteren en te vergroten en daarmee de waarde van de dierlijke eindproducten. Het wordt door de regering sterk gestimuleerd, zo ook het creëren

14-15-16•Vietnam:14-15-16

21-03-2008

13:56

Pagina 15

e fabrikanten in Vietnam Fietsen door de Mekong Delta in Vietnam (2)

Kleinschalige veehouderij. Een boerderij met koeien bij een mijt ge dorst rijststro.

Alle mogelijke transportmiddelen worden ingezet. Een kar achter een bromfiets met daarin vier zware mestvarkens.

van opslagruimte (silo’s) voor grondstoffen want daaraan bestaat een enorme behoefte. De grondstoffenproblematiek is overigens ook heel groot vanwege een enorm tekort. Jaarlijks moeten grote hoeveelheden diervoedergrondstoffen worden ingevoerd. In 2006 was dat nog ruim 250.000 ton granen (in hoofdzaak mais), bijna 800.000 ton sojabonenmeel, 150.000 ton vismeel en ruim 100.000 ton sojabonen. Daar komt nog bij dat er sprake is van een enorme stijging van de grondstoffenprijzen. In december 2007 lag dat, ten opzichte van begin 2007, op 80 procent voor gedroogde sojabonen en 23 procent voor granen. Kleinschalig Vooral bij de kleine, lokaal opererende bedrijfjes is het nog kommer en kwel, mede veroorzaakt door de geringe

afzet want het zijn doorgaans heel kleine boerenbedrijfjes in afgelegen gebieden. Ze hebben meestal niet meer dan een paar koeien, varkens of wat kippen. De gemiddelde grootte van de veehouderijbedrijven is drie tot vijf melkkoeien in het zuiden en vijf tot zeven in het noorden van het land. Varkenshouderij vindt nog voor ruim 60 procent kleinschalig (1 tot 10 zeugen) plaats. Er zijn inmiddels bedrijven met meer dan 1500 zeugen. Er is echter een gestadige groei van de veestapel, hoewel verschillend per sector. Het aantal varkens steeg van 20,2 miljoen stuks in 2000 tot 28,3 miljoen in 2006, waarvan 33 procent op industriële basis (120 tot 1500 zeugen). De rundveestapel groeide van 7,03 miljoen stuks in 2000 tot 8,95 miljoen in 2006. De pluimveehouderij heeft het de afgelopen jaren moeilijk gehad vanwege de

14

15

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

14-15-16•Vietnam:14-15-16

21-03-2008

13:56

Pagina 16

>> Grote markt voor machinefabrikanten in Vietnam

Viet Kieu Vietnam kent sinds enige tijd een nieuw type ’investeerder’: de Viet Kieu. Dat zijn Vietnamezen die jaren geleden, met name na de hereniging van Noord- en Zuid-Vietnam in 1975, massaal het land ontvluchtten. Zij vestigden zich voornamelijk in Amerika (onder andere Californië) en Australië en ook in Europa. Velen daarvan hebben het in die landen ‘gemaakt’ en keren nu in groten getale naar hun vaderland terug. Ze kopen er een woning om er zich weer definitief te vestigen of als tweede woning, of ze kopen grond en beginnen een veehouderijbedrijf, een viskwekerij, een rijst- of rubberplantage of een boomgaard. Er zijn er ook die hun kapitaal investeren in ondernemingen of onroerend goed kopen in steden als Saigon.

pluimveeziekte die in 1993 uitbrak en het land ernstig trof. De pluimveestapel kromp daardoor in van 325 miljoen stuks in 2003 tot 229 miljoen in 2006 op rond 8 miljoen bedrijven. Voor voederproducenten als CP en Proconco was dit aanleiding pluimveevoederfabrieken tijdelijk te sluiten. Cargill echter ging nadien juist investeren in de pluimveesector, vooral in de schakels als broederijen, slachterijen en winkels. In 2005 produceerde de veehouderij 195.000 ton rundvlees, 2 miljoen ton varkensvlees en 400.000 ton pluimveevlees. Het is nog niet veel en derhalve kan nog bij lange na niet aan de vraag naar vlees en vleesproducten worden voldaan. De verkoop van vlees vindt overigens hoofdzakelijk plaats op de kleurrijke markten en langs straten en wegen, iets wat in ons land met allerhande voorschriften op het gebied van hygiëne en dergelijke, ondenkbaar zou zijn. Dat geldt overigens ook voor de wijze waarop het vee wordt gehouden, vervoerd en verhandeld. Zuivel Met de zuivelindustrie is het overigens nog maar zeer matig gesteld. Zo werd in 2005 nog maar 102.000 ton melk geproduceerd, slechts 20 procent van de landelijke consumptie. De invoer van zuivelproducten is daardoor zeer groot, onder andere vanuit Nederland. De zuivelproducten van de concerns Friesland Foods en Campina zijn dan ook goed vertegenwoordigd in de Vietnamese

Op de markten, langs de straten en ook langs de wegen in het buitengebied is in stalletjes vlees te koop, zelfs koeienkoppen en poten!

winkels en supermarkten. De producten van Friesland Foods worden hier op de markt gebracht onder de merknaam ‘Dutch Lady’. Het gaat om baby-poedermelk, volle melk, yoghurt en yoghurtdrinks in diverse smaken. I n v e s t e re n Door de enorme groei van de Vietnamese bevolking en verbetering van de levensstandaard, zal de vraag naar dierlijke producten en vooral ook zuivelproducten steeds groter worden en versneld toenemen. Het beleid van de Vietnamese regering is dan ook duidelijk gericht op schaalvergroting, naar een intensieve veehouderij en opvoe-

16

17

ring van de productie. De president van Vietnam onderstreepte dat nog eens heel nadrukkelijk in het Engelstalige dagblad The Saigon Times van 8 januari jl. Hij riep de er bij betrokken ministeries, organisaties, voorlichtingsinstituten enzovoort, op zich hiervoor met grote kracht in te zetten. Er zal onder andere fors geïnvesteerd moeten worden in havens, transport, opslag en opslagsystemen, in de infrastructuur, in kwaliteitscontrole, voorlichting en research en vooral ook in het terugdringen van de import van diervoedergrondstoffen. De kredietverlening vormt bij dit alles overigens een ander (groot) probleem.

-

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

17•adv:17

21-03-2008

07:26

Pagina 17

: us at t e e M

Expander ander en voorr e een male optimale duktie produktielijn

Mechanische/ thermische conditionering van an uw mengoeders voeders

Andritz S Sprout Spr rout bv bv,, Spaarpot 112 · 5667 6 7 KZ GELDROP Tel. Te el. 040.2627777 040.262 2 27777 andritzsprout.nl@ n @andritz.com [email protected]

www.andritzsprout.com www .andritzs t sprout.com

PALLETISEERLIJNEN DE leverancier voor na de afzakmachine.

GLOBAL PRESENCE Denmark Netherlands Germany Ger many France UK USA V enezuela e Venezuela B razil Brazil Chile Mexico A ustralia Australia R.P P. China R.P.

Door het uitgekiende

Palletiseermachines, palletmagazijnen, palletrollenbanen en transportbanden.

ontwerp van onze machines bieden wij vele mogelijkheden en oplossingen voor het stapelen van uw product.

Postbus 39 2750 AA Moerkapelle Tel. (079) 593 28 84 Fax (079) 593 34 15 e-mail: [email protected] www.herdi.nl

18•adv:18

21-03-2008

07:44

Pagina 18

I.V.S. Dielissen B.V. Met 40 jaar ervaring een begrip in de mengvoeder wereld! Bekend met alle soorten persen en mengers. Wij leveren en monteren: • Stoom- en vetspray-installaties • Vloeistofdoseersystemen • Buisisolatie en beplating • Leidingsystemen in staal en roestvrijstaal

>“«iÊ/iV…˜ˆV>Ê/iÝ̈ià /œÊLi˜ivˆÌÊޜÕÊ ˆ˜ÊvˆÌÀ>̈œ˜Ê>˜`ÊÃi«>À>̈œ˜° 1ÜÊۜœÀ`ii˜Êœ«Êii˜ÊÀˆ\

I.V.S. DIELISSEN B.V.

ÊÊiÌʜ˜âiʘˆiÕÜÃÌiʘ>>`ۈÌi˜Êۜ}i˜Ê܈Ê`iÊ
ÌiÝʘœÀ“Ê
/“œÃ«…iÀiÊ 8«œÃ>LiÊi˜ÊÃ̜vi“ˆÃÈiÊiˆÃʐÊxʓ}Ê«iÀÊ “ΰ

De Morgenstond 17, 5473 HE DINTHER (NBR) TEL. 0413-291976 FAX. 0413-293749

ÊÊ
ÃÊÛ>˜œÕ`ÃʏiÛiÀi˜Ê܈ÊÃޘ̅ïÃV…iÊâiiv}>âi˜Ê œ˜`iÀÊ>}i˜ÌÃV…>«Ê­-iv>À®°Ê7ˆÊ}iÛi˜ÊvՏÊÃiÀ‡ ۈViʜ«Ê…iÌÊ}iLˆi`ÊÛ>˜Ê…iÌʅiÀLië>˜˜i˜É ÛiÀâi}ii˜ÊÛ>˜ÊâiivÀ>“i˜]ÊâœÜiÊ“iÌÊ

LMÄJPwU[WHSSL[PZLYLU&

“iÌ>>}>>ÃÊ>ÃʓiÌÊÃޘ̅ïÃV…Ê}>>ð

 "˜âiÊ«ÀœviÃȜ˜iiʓœ˜Ì>}iÊÛ>˜Ê`iÊÃ̜v‡ i˜ÊÕV…ÌvˆÌiÀâ>ŽŽi˜°

- gespecialiseerd in stapelen van zakgoed

6"",Ê-/"/ ,-

- overlappend stapelen

7>>Àœ˜`iÀ\ÊvˆÌiÀÏ>˜}i˜]Ê vˆÌiÀ“>««i˜Êi˜ÊvˆÌiÀŽœÀÛi˜ "œŽÊۜœÀʈ˜`ÕÃÌÀˆliÊÃ̜vâՈ}iÀÃ

- modulaire opbouw van machines

6"" ,Ê1 // , 7>>Àœ˜ `iÀ\ʏÕV… ÌÛ i À`ii ‡ Ï>˜}i˜Êi˜ÊvˆÌiÀ“>ÌÌi ˜

- capaciteit tot 2000 eenheden per uur - minimale omsteltijden - lage onderhoudskosten - 24 uurs servicedienst met uitzondering van zondag

6 "",Ê"6 , - 
‡Ê

Ê/,
- *",/ -9- /  Ê 7>>Àœ˜`iÀ\ʓ>˜V…iÌÌi˜ ] Ê Li>`ˆ˜ }ÃL>}i˜Êi˜ vÕ‹`ˆÃ>Ì ˆi`œiŽ

SYMACH Palletizers B.V. Deltahoek 4 4511 PA Breskens www.symach.nl

6 " " ,Ê - / "  ‡Ê

T +31(0)117 383265 F +31(0)117 382234 E [email protected]

Ê  1 /    / ,
/ 

œ˜ â i Ê    / 8ÁÊ/ ,   /

6" " ,Ê <



-/

/ -

7>>Àœ˜`iÀ\ Ê âiivÀ>“i˜] âiiv}>>Ã] Ê âiivÀiˆ ˜ˆ }iÀÃÊ iÌV °

Komplete sluitlijnen voor jute, papieren en plastic zakken & sealmachines

Div. draagbare zakkennaaimachines

®

ZAKKENNAAIMACHINES INKOOP - VERKOOP - REPARATIE - NAAIGARENS

Werkplaats en Showroom: Elgarhof 21, 3055 CB Rotterdam Tel.: 010 - 461 08 08 Fax: 010 - 461 18 86 [email protected] www.ganapac.nl

*œÃÌLÕÃÊÓäÓÊÊ ‡nÈääÊ
ÊÊ-˜iiŽ /iÊ³Î£Ê­ä®x£xÊ{{ÊxxÊ{{ÊÊ>ÝʳΣʭä®x£xÊ{{ÊxxÊ{x ÜÜÜ°>“«i°˜Êʈ˜vœJ>“«i°˜

19•Werkvloer:19

20-03-2008

16:43

Pagina 19

Fit Van de werkvloer

Monsternemer op de fiets

Praktijk

Naam: Jan van Beek Leeftijd: 55 Functie: Monsternemer Werkzaam bij: Denkavit, Voorthuizen Opleiding: LTS-metaal en voorgezet onderwijs, interne opleidingen Denkavit Hobby’s: Auto: Subaru Impreza GT-turbo, wielrennen en spinning

[Marc van der Sterren]

Als monsternemer blijft Jan van Beek niet de hele dag op zijn plek zitten. De monsters moeten naar het lab en hij haalt ze op bij de productie. Dat betekent wel dertig keer per dag het trapje af en met de fiets over het terrein. Zo ontmoet hij tal van collega´s en blijft hij in conditie. Jan van Beek steekt een buis door een rooster in de vloer tot diep in het compartiment van de bulkwagen die onder zijn monsterlokaal staat geparkeerd. Hij tilt de buis weer op, seint met het verkeerslicht naar de vrachtwagenchauffeur dat hij zijn voertuig een paar meter vooruit kan rijden en steekt de buis door het volgende luik. Zo bemonstert hij de hele vrachtauto. De blikken trommel met het monster plaatst hij in een schudder die het poeder er in drie minuten doorheen mengt. Daarna schept Van Beek een zakje vol poeder, meet de temperatuur en maakt de papieren in orde. De chauffeur komt binnen om zijn formulier af te laten tekenen en Van Beek wijst hem waar hij moet lossen. Daarna poetst hij alle apparatuur weer zorgvuldig schoon. ,,De monsters mogen zich natuurlijk niet vermengen.” Tw e e p l o e g e n d i e n s t Denkavit is een internationaal bedrijf met vestigingen in Nederland, Frankrijk, Duitsland en Italië. Van de 400 personeelsleden werken er 140 in Voorthuizen. Met die internationale organisatie heeft Van Beek weinig van doen. Al spreekt hij wel zijn talen. ,,De chauffeurs komen vaak uit Oost-Europa. De meesten kennen wel Engels of Duits, maar vaak moet het met handen en voeten.” Van Beek werkt sinds 4 maart 1974 bij

Denkavit. Hij begon in tweeploegendienst in de productie van kalvermelk. Na een jaar werd hij voorman, een jaar of vier later was hij gepromoveerd tot ploegchef. Hij werkte met veel plezier in de ploegendienst, maar gaf aan toch liever in dagdienst te willen werken. Zo werd hij in 1995 beëdigd monsternemer. Daarvoor volgde hij eerst een opleiding op het laboratorium van Denkavit, vervolgens moest hij een eed afleggen bij de rechtbank in Arnhem. Een interne eis van de voerfabrikant. ,,Binnen het internationale handelsverkeer heeft het bedrijf een juridische basis nodig”, legt hij uit. Secuur Van Beek moet zijn werk uiterst secuur uitvoeren. Niet alleen vanwege die beëdiging, het is ook logisch, vindt hij. ,,Als ik maar wat aanrommel, heeft het ook geen zin wat ze in het lab allemaal doen.” Want daar moeten de testen worden uitgevoerd. Meestal brengt hij de monsters per twee

18

19

naar het lab. Zo fietst hij heel de dag heen en weer. ,,Soms komen er wel vier vrachtwagens per uur. Dan heb ik zelfs geen tijd om een bak koffie te drinken.” Klusje Elke morgen begint voor Van Beek met een rondje met de steekwagen. De productie neemt zelf monsters, ’s ochtends haalt hij twee kratjes vol monsters op, verdeeld over de hele fabriek. De gekeurde monsters van het lab gaan mee terug naar het monsterlokaal. Die boekt hij in en vervolgens verzegelt hij ze. ,,Soms krijg ik nog een klusje van het laboratorium”, vertelt hij. ,,Dan moet ik een monster terughalen waar het lab nadere analyses mee wil doen.” Zo blijft Van Beek voortdurend in de weer binnen het bedrijf. Dan is hij hier, dan is hij daar. ,,Ik heb veel vrijheid en altijd met verschillende collega’s te maken”, vertelt hij enthousiast. En het vele fietsen en traplopen staat hem niet tegen. Wielrennen is een grote hobby van hem. ,,Ik train in de baas zijn tijd”, lacht Van Beek.

-

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

20•Zaken en mensen:20

20-03-2008

16:58

Pagina 20

Zaken en mensen

KrakendePersen

Nieuwe marketingcommunicatieadviseur Hendrix UTD

Persoonlijk

Pascal Philipsen begint vanaf 1 april 2008 als marketingcommunicatieadviseur bij Hendrix UTD in Boxmeer. Philipsen kent de pluimveeen varkenssector goed door zijn ervaring als technisch salesmanager en productspecialist diervoederadditieven. ,,Het communicatievak heeft mij gepakt en nooit meer losgelaten. Nu wordt mij de kans geboden hiervan mijn beroep te maken. Die grijp ik met beide handen aan”, aldus Philipsen.

Zilveren Zandlopers 2008 De Zilveren Zandloper Innovatieprijs 2008 is toegekend aan Colin Ingham, wetenschappelijk medewerker aan het Top Institute Food and Nutrition. Ingham is de creatieve kracht achter de ontwikkeling van de micro-dish, een chip die gebruikt kan worden bij allerlei microbiologische analyses in bijvoorbeeld de gezondheidzorg en de industrie. De chip bestaat uit een poreus membraan waarop miljoenen compartimenten zijn gefabriceerd waarin micro-organismen kunnen groeien. Deze grote aantallen kolonies van micro-organismen kunnen direct worden gebruikt voor moderne highthroughput moleculair biologische technieken. De jury was onder de indruk van de wetenschappelijke creativiteit achter de ontwikkeling van de micro-dish. De Zilveren Zandloper Onderwijsprijs 2008 is gewonnen door een team van Wageningen Universiteit voor het Reizende DNA-labs scholierenproject. De Reizende DNA-labs voorzien in een behoefte in het onderwijs om genomics op een herkenbare manier te behandelen. De labs zijn een project van het Netherlands Genomics Initiative. Ze slaan een brug tussen het onderwijs en de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Via vijf verschillende onderwerpen kunnen leerlingen kennismaken met de belangrijke rol die DNA in de maatschappij speelt. Elk van de prijzen omvat een bedrag van € 2500, beschikbaar gesteld door de Stichting Biotechnologie Nederland.

Spliethoff nieuwe kwartiermaker Dairy Valley Barend Spliethoff vult met ingang van 1 april de rol van kwartiermaker van Dairy Valley, het kennisnetwerk Melkveehouderij Noord Nederland, in. Dairy Valley is een initiatief van Van Hall Larenstein, PTC +, LTO Noord en het Praktijkcentrum Nij Bosma Zathe van de Animal Sciences Group. Doel van het netwerk is de kennisuitwisseling tussen ondernemers, onderwijs en onderzoek in de melkveehouderij te versterken. Het kennisnetwerk werkt bovendien samen met AOC Fryslân en AOC Terra Groningen/ Drenthe en de Friese Agro Alliantie. Spliethoff treedt in dienst bij de Animal Sciences Group van Wageningen UR. Hij zal zich ook gaan richten op de ontwikkeling van kenniscentra in andere regio's van Nederland.

Controle van vrijwillige voeropname bij productiedieren

Het financiële systeem is ziek. Banken vertrouwen elkaar veel minder dan voorheen. Geld is een commodity geworden, dat in steeds meer verschillende vormen wordt verhandeld. Peter Blom, directievoorzitter van de Triodos bank, ziet geld als een valkuil voor een bankier wanneer deze geld ziet als een productiemiddel: ,,Een bankier moet altijd zijn vingers aan de pols van de reële economie houden. Hij moet weten wat er gebeurt en moet ondernemers kennen.” Wanneer financiële producten steeds vaker worden verhandeld en iedere keer weer iets anders worden samengesteld, dan is het contact tussen de oorspronkelijke ontvanger van het kapitaal en de uiteindelijke verstrekker van het kapitaal ver te zoeken. Net zoals het gevoel voor de risico’s die aan de financiering verbonden zijn. Ongetwijfeld zal als gevolg van de kredietcrisis nu allerlei normen, regels en toezicht worden verscherpt, zodat de kans op herhaling afneemt. Maar dat is niet voldoende. Net zoals voor de handel in agrarische commodities is het onvoldoende alleen op normen, regels en toezicht te vertrouwen. Aan de echte basis van een financieel product of van goed diervoeder staat persoonlijke kennis van de oorsprong. Waar komt het vandaan, hoe is het geproduceerd en hoe is het product tijdens opslag en transport behandeld (of niet behandeld)? Deze kennis beperkt zich niet tot het zoveelste kwaliteitshandboek, maar zit in de mensen die verantwoordelijk zijn voor een bepaalde grondstof. De financiële markten gaan nu door een diep dal voor een noodzakelijke correctie. Door feeling (de Duitsers hebben hier het mooie woord Fingerspitzengefühl voor uitgevonden) te houden met de echte economie, of met de grondstof, leverancier en klant, kan sneller worden gereageerd op veranderende situaties en kan beter worden omgegaan met noodzakelijke correcties. Of je nu diervoeder maakt of financiële producten samenstelt en verhandelt, persoonlijke kennis van je marktomgeving en een open en transparantie houding zijn noodzakelijk. Dit draagt bij aan een gezond bedrijfsresultaat. Die wetenschap heeft de Triodos bank in ieder geval geen windeieren gelegd.

Wageningen Business School organiseert op 22, 23 en 24 april de cursus Controle van vrijwillige voeropname bij productiedieren. Elk dier laat een bepaalde voeropname zien die, als het goed is, tegemoet zou moeten komen aan de vraag naar voedingsstoffen, nodig voor een optimaal verloop van fysiologische processen in het lichaam. In de praktijk blijkt echter dat verschillenHenri de Haan de problemen zich voordoen: dieren eten niet voldoende of juist teveel. De controle en regulering van de voeropname bij productiedieren is een complex mechanisme In de rubriek ‘Krakende Persen’ worden periodiek, door verschilwaarbij zowel diereigen factoren als niet-diereigen factoren een belangrijke rol spelende redacteuren van De Molenaar, onderwerpen aangesneden len. De cursus geeft inzicht in de achtergronden van de voeropnamecontrole en in die in het nieuws zijn en enige relatie hebben met de graanverde mogelijkheden om in de praktijk beter te kunnen sturen op de werkelijke werkende- en/of diervoederindustrie. behoefte van het dier. Voor informatie en inschrijvingen: www.wbs.wur.nl.

20

21

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

21•adv:21

21-03-2008

07:08

Pagina 21

PRESENTEERT

SCHIJF VAN 5 Vijf unieke producten uit de natuur die leiden tot een gezondere en meer rendabele veehouderij.

Schie 38 3111 PN Schiedam Tel.: +31 (0)23 - 53 13 898 Fax: +31 (0)23 - 55 18 294 [email protected] www.jadis-additiva.com

22-23•darmflora:22-23

20-03-2008

16:44

Pagina 22

Vroeg bijvoeren van biggen in de zoogperiode zorgt voor een stabielere microflora bij spenen. Dat ontdekte ‘sandwich’ PhD Yao Wen tijdens haar promotieonderzoek in Wageningen en China. Zij onderzocht ook de mogelijkheden van een soja-isoflavon als prebioticum en van Lactobacillus sobrius als probioticum in de voeding van jonge biggen.

Diervoeding

[Carolien Makkink]

Ontwikkeling darmflora j

Yao Wen ontvangt haar doctorsbul uit handen van promotor Martin Verstegen.

Biggen worden geboren met een steriele darm en zonder maternale antilichamen. Tijdens de geboorte komt de big in contact met bacteriën in het geboortekanaal en direct na de geboorte met bacteriën uit de omgeving. De pasgeboren big heeft nog geen stabiele microflora en is daarom gevoelig voor darminfecties. Yao Wen bestudeerde in het kader van haar promotieonderzoek de ontwikkeling van de darmflora in biggen met geboortediarree. Op dag twee na geboorte was de flora nog vrij eenvoudig van samenstelling. Vanaf dag zeven werden de biggen bijgevoerd, en op dag tien had de darmflora al een meer complexe samenstelling. Op dag twee was E.coli een dominante populatie in de darmflora, op dag tien was het minder prominent aanwezig, terwijl E.coli wel weer duidelijk terugkwam op dag 16. Na spenen (dag

35 en dag 42) was de darmflora veel complexer geworden, met vooral Enterococcus, Streptococcus, Clostridium, Peptostreptococcus, Lactobacillus en Bacillussoorten. Darmbewoners In een tweede proef bestudeerde Yao Wen de samenstelling van de Lactobacillus-microflora in maag, jejenum, ileum, caecum, colon en rectum van biggen gedurende de eerste vier levensweken. De biggen werden bijgevoerd vanaf dag zeven en werden gespeend op dag 21. De Lactobacilluspopulatie in week vier (na spenen) kwam voor 57,7 procent overeen met de flora in week één, waaruit blijkt dat de eerst koloniserende bacteriën (afkomstig van de zeug en haar omgeving) zich ook na spenen staande weten te houden in het maagdarmkanaal van de big. Twee dominante Lactobacillus-soorten werden aangetroffen aan de darmwand en niet alleen in de darminhoud. Yao Wen concludeerde dat Lactobacillus reuteri en L.amylovorus/ sobrius waarschijnlijk behoren tot de permanente kolonisatoren, terwijl L.delbruckii, L.acidophilus en L.crispatus meer tijdelijke darmbewoners zijn. P re b i o t i c a Yao Wen onderzocht in vitro de invloed van daidzein (een fyto-oestrogeen isoflavon uit soja) op de samenstelling en functie van de Lactobacillus-gemeenschap uit ileum en colon van jonge biggen. Daidzein had geen effect op de

samenstelling van de Lactobacilusgemeenschap, maar leidde wel tot hogere totale aantallen Lactobacillus bacteriën in alle darmdelen, onafhankelijk van de leeftijd van de biggen. Hieruit blijkt dat daidzein wellicht kan worden toegepast als probioticum bij jonge biggen om de Lactobacillus-populatie in de darm te vergroten. Uit een in vivo proef, waarbij biggen al dan niet op dag zeven, negen en elf oraal 1 mg daidzein in ondermelk kregen toegediend, bleek dat de daidzein-gift leidde tot een grotere diversiteit in bacteriële microflora na spenen. Drie bacteriesoorten (Clostridium thermocellum, Lactobacillus pontis en Streptococcus species) werden wel aangetroffen in de controlebiggen, maar niet in de biggen die daidzein verstrekt hadden gekregen. Drie andere soorten (boterzuurvormend bacterium SL7/1, Clostridium butyricum en Ruminococcus obeum) werden alleen aangetroffen in de behandelde biggen. Daidzein is dus in staat om specifieke bacteriën te onderdrukken en andere specifiek te stimuleren. Yao Wen speculeert dat het effect van daidzein kan verlopen via een effect op de immuunfunctie van de gastheer, omdat het effect van daidzein meetbaar blijft ook lang nadat de toediening van daidzein is gestopt. P ro b i o t i c a Orale toediening van Lactobacillus sobrius S1 (één van de dominante Lactobacilli uit de darm van de jonge big) op dag

22-23•darmflora:22-23

20-03-2008

16:44

Pagina 23

Vroeg bijvoeren stabiliseert microflora

a jonge bi ggen zeven, negen en elf leidde tot specifieke veranderingen in de samenstelling van de microflora. Clostridium disporicum werd alleen gevonden in behandelde biggen van 14 dagen oud. De potentieel pathogene Streptococcus suis kwam alleen voor bij de controlebiggen op een leeftijd van 35 dagen. De populatie van L.sobrius in het colon nam na spenen sterk af bij alle biggen, maar herstelde sneller bij biggen die L.sobrius S1 toegediend hadden gekregen vóór spenen. Conclusies Yao Wen concludeert uit haar promotieonderzoek dat vroeg bijvoeren van biggen in de zoogperiode bijdraagt aan de stabilisatie van de microflora van biggen rond het spenen. De Lactobacillusgemeenschap in het maagdarmkanaal van de jonge big verandert in de tijd, samenhangend met de toenemende leeftijd van de big en met veranderingen in de voeding (creep-feeding, spenen). Daidzein lijkt perspectieven te bieden als prebioticum voor jonge biggen. Lactobacillus sobrius S1 kan de goedaardige microflora stimuleren en potentieel pathogene bacteriën remmen en lijkt dus geschikt als probioticum voor jonge biggen.

-

Vroeg bijvoeren van biggen in de zoogperiode draagt bij aan de stabilisatie van de microflora van biggen rond het spenen.

22

23

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

24•UHB:24

20-03-2008

17:00

Pagina 24

Uit het bedrijfsleven Industriële schuifdeuren van Timba

Twilmij introduceert BT-Biergist in Nederland Twilmij heeft de distributie voor de Nederlandse markt van het gistproduct BT-Biergist van Leiber GmbH verkregen. Dit gistproduct is afkomstig van West-Europese brouwerijen en is gebonden aan bierborstel. Hierdoor bevat het naast een hoge activiteit aan Saccharomyces cerevisiae ook een hoge beschikbaarheid van aminozuren en een breed scala aan organische gebonden vitaminen en sporenelementen. BT-Biergist heeft een hoge acceptatiegraad en stabiliseert de darm- en pensflora op een natuurlijke manier waardoor een betere conditie en prestatie van het dier wordt verkregen. Het product wordt voor verschillende diersoorten breed ingezet. Meer informatie: www.twilmij.nl

Innodoor introduceert een Timba schuifdeurenaandrijfsysteem dat universeel toepasbaar is. De aandrijving is voor een breed scala deuren geschikt, van de meest simpele tot een zware bedrijfsuitvoering. Door de eenvoudige opbouw, zonder aparte besturingskast, is het systeem minder storingsgevoelig en kan iedereen er gemakkelijk en snel mee overweg. Door de weinig losse onderdelen vergt het installeren minder tijd dan voorheen. De constructie is dermate overzichtelijk dat het monteren geen speciale kennis van zaken vereist. De basis van de schuifdeuraandrijving wordt gevormd door een robuuste aluminium rail die is berekend op ophanging van twee deurbaden met elk een massa van zo’n 150 kg. In combinatie daarmee past Innodoor een in eigen beheer ontwikkelde elektromotorunit toe waarbij de besturing volledig is geïntegreerd. Nadat deze unit op de rails is geschoven, zorgen verschillende onderdelen voor het spannen van de aandrijfriem en het bewegen van de loopwagen. Meer informatie: www.innodoor.nl

Collectieve stand NVC op Emballage 2008 Het Nederlands Verpakkingscentrum (NVC) organiseert dit jaar voor het eerst een collectieve stand op de internationale verpakkingsbeurs Emballage 2008, in samenwerking met Exposium Nederland, de Nederlandse vertegenwoordiging van de beurs. Deze collectieve deelname is uitsluitend bedoeld voor NVC-lidbedrijven die zo op een toegankelijke manier kennis kunnen maken met de Franse en de internationale verpakkingsmarkt. Ook NVC-leden die de beurs willen bezoeken, kunnen bij het NVC terecht. De Emballage vindt dit jaar plaats van 17 tot en met 21 november in het beurscomplex ParisNord Villepinte in Parijs. Voor deze 38e editie verwacht de beursorganisatie 2200 exposanten afkomstig uit 53 landen en ongeveer 110.000 bezoekers uit 142 landen. Het aanbod van de beurs kent een verdeling van 65 procent machines, 33 procent verpakkingsmateriaal en 3 procent diversen. NVC-leden die hun internationale activiteiten (verder) willen ontwikkelen, kunnen zich aanmelden bij het NVC voor een collectieve deelname. Het idee is dat leden een eigen individuele stand hebben naar sectorvoorkeur, maar meedoen onder de promotionele vlag van de vereniging. Tevens wordt assistentie verleend aan de deelnemende leden met betrekking tot reis, verblijf en andere praktische zaken in en rond Parijs. Dit ook in samenwerking met Exposium Nederland. Het NVC maakt zelf ook deel uit van het NVC Emballage collectief met een algemene ontvangstruimte, speciaal ingericht om met name de bezoekende NVC-leden van dienst te zijn. Net als in voorgaande edities vindt de Emballage tegelijkertijd en op dezelfde locatie plaats als de IPA 2008, de internationale vakbeurs voor foodprocessing. De IPA sluit overigens één dag eerder. Meer informatie: www.nvc.nl

24

ISO-certificaat voor Pneu/tec Pneu/tec in Hoofddorp heeft het ISO 9001:2000 certificaat verkregen, afgegeven door certificeringsbureau SGS Nederland. Bij de afronding van de betreffende procedures concludeerde het auditteam van deze instantie dat de Pneu/tec-organisatie van hoog tot laag volledig aan de betreffende normeisen beantwoordt. In het ISO-certificaat is vastgelegd dat het management-systeem van Pneu/tec conform ISO 9001:2000 geauditeerd en gecertificeerd is voor het bieden van oplossingen op het gebied van pneumatiek, vacuümtechniek, procestechniek en dempingtechniek. Zoals behorend bij dit certificaat, is voorafgaand aan de toekenning onderzoek gedaan naar het managementproces, het continu streven naar kwaliteitsverbetering, de inzet van de medewerkers en de waardering van de afnemers. Uit de bijbehorende audit-bevindingen valt af te leiden dat de Pneu/tec-organisatie een effectieve implementatie, onderhoud en verbetering van het managementsysteem heeft aangetoond. Volgens het rapport beschikt de organisatie over een kwaliteitsniveau waarbij goede aansluiting is gevonden bij de verwachtingen, wensen en voorwaarden van de verschillende afnemers. Meer informatie: www.pneutec.nl

25

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

21-03-2008

07:32

Pagina 25

MICRO DOSEER-INSTALLATIES

MENGERS

HAMERMOLENS

Mengvoederinstallaties Premixfabrieken Bloemfabrieken Silo's (glad- en damwand) Transportinstallaties Hamermolens (3000/1500 t/min) Doseerinstallaties Mengers Pers- en extrudeerinstallaties Vloeistofopslag/dosering

U W PA R T N E R V O O R Z O W E L C O M P L E T E FA B R I E K E N A L S V O O R H O O G W A A R D I G E M A C H I N E S

25•adv:25

Münsterstraat 2 Postbus 13 7570 AA Oldenzaal NEDERLAND tel. +31 (0)541 52 04 02 fax +31 (0)541 51 46 14 e-mail: [email protected] www.persmatrijs.nl

bestendigheid %

DVE 2007 g/kg*

MervoBest Soja

80

370

MervoBest Raap

83

256

* voor toepassing in meelvoeders

hoge bestendigheid uitstekende verteerbaarheid concurrerende prijsstelling afrekening op daggemiddeld eiwitgehalte uit voorraad leverbaar

Bestendig Eiwit Postbus 3 2750 AA Moerkapelle T +31 (0)79 593 22 21 F +31 (0)79 593 11 47 E [email protected]

Postbus 47 7120 AA Aalten T +31 (0)543 47 26 88 F +31 (0)543 47 54 75 E [email protected]

w w w. o t t e v a n g e r. c o m

Levering/informatie:

Tel. +31 (0)30 - 24 82 060

003.???PM_adv_MB_Eiwitbest2.indd 1

Verkoopadres:

Tel. +31 (0)10 - 40 07 970

11-01-2008 08:59:46

26•Heden en verleden:26

20-03-2008

16:52

Pagina 26

Molenstreken: Friesland

Sierlijk in achtkant Op het eerste gezicht doen de Friese korenmolens aan de Groningse denken. Even verder kijken dan de neus lang is, laat toch opmerkelijke verschillen zien zodat we wel mogen spreken van een Friese korenmolen, ook al is het geen standaardtype. Per slot was er in Groningen ook hooguit eenheid in verscheidenheid. In Friesland was en is het niet anders.

Heden en verleden Na de Groningse korenmolen is nu de Friese aan de beurt. Grenzen mogen op kaarten een duidelijke lijn trekken, maar de realiteit is vaak anders; ook op molengebied. Om met de overeenkomsten te beginnen: veel Friese korenmolens hadden zelfzwichting, zij het aanzienlijk minder dan in Groningen. Veel hadden er ook een pelwerk. De ‘kraaienpootstelling’ komt vrij algemeen voor en vrijwel alle korenmolens hebben een achtkante romp. Dat laatste zelfs relatief nog meer dan in Groningen, want stenen molens zoekt men in Friesland tevergeefs. Telt Groningen nog ruim vijftig korenmolens; Friesland is minder gezegend en moet het met de helft doen, een stuk of 25. Ook hier draait het bijna uitsluitend om stellingmolens. Ongeveer eenderde heeft ook een pelwerk, vooral in de kleistreek in het noorden van de provincie. Dat is niet zo verwonderlijk omdat men daar de grondstof, gerst, het dichtst bij huis had. Die molens sluiten qua bouw dan ook het dichtste aan bij de molens in noordelijk Groningen. Aantal Omstreeks 1850 stonden er ongeveer honderd korenmolens in Friesland, waarvan de helft ook een pelwerk had. Daarnaast waren er ook vijftien loutere pelmolens. Na 1850 zal het aantal korenmolens nog iets gestegen zijn, maar het totaal zal het aantal van 150

[Johan Bakker]

wel nooit te boven zijn gegaan. Eind negentiende eeuw begint het aantal korenmolens door de bekende oorzaken te dalen. Kort na de oorlog zijn er nog een klein veertig over. Omstreeks 1960 komt de daling tot stilstand. Vrijwel alle bestaande Friese korenmolens dateren, net als in Groningen, uit de tweede helft van de negentiende eeuw, ook al zijn er enige oudere zoals in Sloten (1755) en Burum (1787).

Friesland kwamen en komen ook vrij veel houten onderbouwen voor zodat de molen constructief geheel van hout was. Die onderbouwen zijn gemiddeld lager dan in Groningen, al kent ook Friesland in dat opzicht forse molens. De molen in Heerenveen spant de kroon met elf meter, maar die is dan ook een keer verhoogd. Opmerkelijk is dat er in Friesland enige korenmolen staan en hebben gestaan die eind negentiende eeuw zijn overgeplaatst uit westelijk Nederland: zoals de nu nog bestaande molens in Wolvega en Joure die uit de Zaanstreek komt. De Friese korenmolens zijn vaak sierlijker dan de Groningse doordat er veel meer lijn in het achtkant zit. Op enkele Friese molens wordt nog steeds gemalen, meestal door vrijwillige molenaars, maar op de korenmolen van Woudsend maalt ambachtelijk korenmolenaar Cees Notenboom. Dat is trouwens een heel bijzondere molen die de hand van de liefhebber verraadt en het bekijken zeker waard is.

-

Karakter De Groningse korenmolens hadden en hebben vrijwel allen een harde dekking op de romp en de kap: gepotdekselde planken of hout met daar dakleer over. Dat ligt in Friesland anders. Alle bestaande korenmolens hebben riet op de romp en de kap, al kwamen met planken bedekte molens ook wel voor. De molen van Sloten is nu bijvoorbeeld met riet bedekt, maar tot in de twintigste eeuw zaten er planken op de romp. Over ‘t algemeen zijn de Friese korenmolens een slag kleiner dan de Groningse, zowel in vlucht, de diameter van het wiekenkruis, als in stellinghoogte. Uitzonderingen bevestigen de regel. De korenmolen van Wolvega heeft een vlucht van ruim 27 meter en dat is zelfs voor heel Nederland groot. Het gaat dan ook om een overgeplaatste watermolen uit de Randstad. Waren de onderbouwen van de Groningse korenmolens vrijwel altijd van steen; in

26

27

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

De koren- en pelmolen De Hond in Paesens laat de FriesGroningse molenverwantschap duidelijk zien, maar ook de verschillen: met riet gedekt, wat kleiner dan zijn Groninger soortgenoten en met zeilen in plaats van zelfzwichting. (Foto H.Noot).

27•adv:27

21-03-2008

07:40

Pagina 27

Te koop inventaris van opgeheven hondenvoerproducent:

Wilt u handelen op MATIF? Ex

- div. siloblokken - div. filterinstallaties - div. staande mixers - div. blowers - en diverse andere machines Voordelig geprijsd.

Ex

Tarwe, mais, koolzaad. Voor informatie:

Voor inlichtingen: Maschinen und Mühlenbau Benker, Helgenstraße 25, D-26871 Papenburg, Tel.: +49 (0)171/2202285, Fax: +49 (0)4961/974955, e-mail: [email protected]

Bulk Handling in Beweging Jansen & Heuning voor standaardoplossingen en maatwerken

De Vries & Westermann B.V. Agricultural Brokers Tel. 020-6536303

Bulktransporteurs, beladingsbalgen, silo’s, bigbag handling Meer dan 100 jaar engineering, productie en montage.

www.agrifutures.nl Geregistreerd bij AFM als toegelaten instelling

w w w. j h . n l Duinkerkenstraat 11 - 9723 BN Groningen telefoon 050-3126448 - telefax 050-3138018 - e-mail [email protected]

YOUR U R G E NT A NA LYTIC A L Q U E ST ION DE S E R V E S A P R O M P T SO LU T IO N Jufferstraat 9-15 3011 XL Rotterdam P.O. Box 893 3000 AW Rotterdam

Analyse s sne l e n te g e n s c h e r p t a r i e f ! Mycotoxines: Pesticides: Zware metalen: GMO onderzoek: Microbiologie: PAK’s en PCB’s: Nu ook:

o.a. DON, zearalenon, ochratoxine A vrijwel alle chloor-, stikstof- en fosforpesticiden o.a. arseen, cadmium, lood en kwik screening en kwantitatieve bepaling (PCR) o.a. salmonella, entero’s 23 verschillende verbindingen

The Netherlands phone +31 (0)10 282 32 92 fax

+31 (0)10 282 32 73

e-mail [email protected] www.tlr.nl

PATUL IN

Meer informatie over deze en/of andere analyses? Bel ons vrijblijvend, stuur een fax of e-mail of surf naar www.tlr.nl

8888 adv. TLR.indd 1

25-10-2004 09:35:25

28-29-31-32•Dierenwelzijn:28-29-31-32

20-03-2008

16:47

Pagina 28

‘Dierenwelzijnindicatoren n Algemeen

[Carolien Makkink]

De maatschappelijke en politieke interesse in dierenwelzijn neemt toe. Op Europees niveau wordt gewerkt aan het kwantificeren van dierenwelzijn. Schothorst Feed research hield een conferentie over dit onderwerp waar ook de relatie tussen welzijn, stress, voeding, immunologie en gezondGodelieve Kranendonk definieert stress als een fysieke en fysiologische reactie op een situatie die de

heid aan de orde kwam.

stabiliteit van het lichaam bedreigt.

Op het gebied van dierenwelzijn werkt de Europese Unie aan het kwantificeren van dierwelzijn, aan ontwikkeling van wet- en regelgeving en aan communicatie met handelspartners. Schothorst Feed Research hield onlangs een conferentie waarin dierenwelzijn in relatie tot Europees beleid centraal stond. Ook kwamen de relaties tussen welzijn, stress, voeding, immunologie en gezondheid aan de orde. De Europese Commissie heeft een Actieplan Dierenwelzijn voorgelegd aan het Europees Parlement. Het Actieplan (looptijd: 2006 - 2010) omvat vijf kerngebieden: verhogen van de bestaande minimum standaarden voor dierenwelzijn, onderzoek naar dierenwelzijn stimuleren, introduceren van gestandaardiseerde welzijnsindicatoren, veehouders en burgers meer betrekken bij en beter informeren over dierenwelzijnsnormen en internationale bewustwording bevorderen.

We l z i j n s i n d i c a t o re n Maria Ferrera van de Europese Commissie (DG Health and Consumer Protection, Unit D2: Animal Welfare and Feed) vertelt dat de EU hard werkt aan internationale consensus op het gebied van dierenwelzijn, bijvoorbeeld in WTO-verband. In 2004 en 2005 heeft de Europese Commissie dierenwelzijnsaspecten opgenomen in de handelsovereenkomsten met Canada en Chili. In 2007 is het Animal Welfare Cooperation Forum EU - New Zealand opgericht. Momenteel wordt een serie van welzijnsworkshops met betrekking tot verschillende diersoorten georganiseerd in Zuid-Amerika. ,,Gestandaardiseerde dierenwelzijnsindicatoren zijn nodig om houderijsystemen of individuele bedrijven te classificeren”, zegt Ferrera. ,,Met behulp van de indicatoren kunnen bedrijven worden gecertificeerd. Een welzijnslabel op de producten van deze bedrijven kan

dan gebruikt worden om de consument te informeren over het welzijnsniveau van het product.” Ferrera benadrukt dat het indicatorensysteem uitgaat van het dier (output). Principes Harry Blokhuis van de Zweedse Landbouwuniversiteit in Uppsala en de Animal Sciences Group in Lelystad legt uit hoe dierenwelzijn wordt gekwantificeerd. ,,In het EU-project Welfare Quality zijn principes geformuleerd: goede voeding, goede huisvesting, goede gezondheid en de mogelijkheid tot het uitvoeren van diereigen gedrag.” Uitgaande van deze kernprincipes zijn twaalf welzijnscriteria opgesteld (tabel 1). Momenteel worden binnen het project indicatoren per diersoort geselecteerd, waarmee het welzijn van de dieren betrouwbaar, herhaalbaar en praktijktoepasbaar kan worden vastgesteld. Per

28-29-31-32•Dierenwelzijn:28-29-31-32

20-03-2008

16:47

Pagina 29

Aanpak dierenwelzijn op vele fronten

n nodig voor classificatie’

,,Goede voeding, goede huisvesting, goede gezondheid en de mogelijkheid tot het uitvoeren van diereigen gedrag zijn principes die worden gehanteerd om dierwelzijn te kwantificeren”, aldus Harrry Blokhuis.

diersoort zijn nu 25 à 35 parameters vastgesteld. Het volledige systeem wordt getest op praktijkbedrijven in Europa. Naar aanleiding van de bevindingen wordt vervolgens het aantal indicatoren teruggebracht om tot een praktisch toepasbaar welzijnsbepalingssysteem te komen. Het is de bedoeling dat het systeem uiteindelijk ook de basis gaat vormen voor welzijnscommunicatie naar de consument. Markt Het is nog de vraag hoe welzijnsinformatie naar de consument moet worden gebracht. De levensmiddelenindustrie, retailers en consument zitten niet te wachten op nog een logo op een productverpakking. Gezien de verschillende soorten consumenten is concurrentie op welzijnsaspecten beperkt mogelijk. Een (wettelijk bepaalde) minimale welzijnsstandaard dient voor alle producten van dierlijke oorsprong te gelden. Paul

Ingenbleek van het LEI onderscheidt drie marketingstrategieën op het gebied van dierenwelzijn. De eerste is gericht op een kleine groep consumenten (5 procent ) die sterk gevoelig is voor welzijnsargumenten en ook meer wil betalen voor diervriendelijke producten. Producenten en retailers die zich richten op deze groep focussen op biologische productie en milieu- en fair trade aspecten. Een tweede groep consumenten kiest op basis van kwaliteit. Dierenwelzijn en andere duurzaamheidsaspecten kunnen hier worden gebruikt als ondersteuning van de kwaliteitsperceptie (A-merken en top-segment retailers). De laatste strategie is gericht op de grootste groep consumenten die koopt op basis van de prijs. Producenten en retailers die zich op deze groep richten zullen pas rekening houden met dierenwelzijn als al hun concurrenten dat al doen. Ingenbleek vindt dan ook dat gediffe- >>

28

29

Tabel 1: Welzijnsprincipes en -criteria

Principe

Criterium

Goede voeding

1. Geen aanhoudende honger 2. Geen aanhoudende dorst

Goede huisvesting

3. Comfortabele rustplaatsen 4. Klimatologisch comfort 5. Bewegingsvrijheid

Goede gezondheid

6. Geen verwondingen 7. Geen ziekten 8. Geen pijn ten gevolge van managementprocedures

Gewenst gedrag

9. Sociaal gedrag 10. Overige gedragingen 11. Goede mens - dier relatie 12. Geen angst

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

30•adv:30

21-03-2008

09:22

Pagina 30

BIETVINASSE > 65 % droge stof, > 19 % re

Postbus 6 4600 AA Bergen op Zoom Telefoon 0164 – 213400 Fax 0164 – 213401 internet: www.nedalco.com

Verkoop Nederland: A.P.A. van der Weide GSM: 06 – 53435045 e-mail: [email protected]

Balchem Protection Nutrition ™

™

Micro Ingredients Macro Benefits

Keyshure™: De nieuwe naam voor 40 jaar pionierswerk op het gebied van organisch gebonden sporenelementen door het recent overgenomen bedrijf Chelated Minerals Corporation. Het Keyshure productieproces zorgt voor maximale biologische beschikbaarheid, dus een optimaal voordeel.

Encapsulated Nutrients: Een gepatenteerd coatingproces dat waardevolle nutriënten beschermd tegen negatieve omstandigheden in de pens. Door de coating wordt een optimale beschikbaarheid gegarandeerd. Beschikbaar als Reashure® (choline), Nitroshure™ (ureum), Niashure™ (niacine) en Vitashure™ (Vit C). Voor meer informatie over deze producten, neem contact op met:

Postbus 160, 8530 AD Lemmer, tel.: 0514 569001 fax: 0514 569002 [email protected], www.speerstra.com, www.balchem.com

Protection nutrition for all species w o r l d w i d e

®

28-29-31-32•Dierenwelzijn:28-29-31-32

20-03-2008

16:47

Pagina 31

>> ‘Dierenwelzijnindicatoren nodig voor classificatie’

In het EU-project Welfare Quality worden per diersoort indicatoren geselecteerd, waarmee het welzijn van de dieren kan worden vastgesteld.

rentieerde communicatie met betrekking tot dierenwelzijn ontwikkeld moet worden. Een welzijnslabel op een product moet passen bij de merkproducent/retailer en de bijbehorende consumentendoelgroep. Normen Frans Brom (Ethics of Life Sciences, WUR) geeft aan er bij voeding algemene normen gelden, zoals voedselveiligheid. Daarnaast zijn er meer specifieke voedingsaspecten, afhankelijk van de persoonlijke levensstijl van de consument (bijvoorbeeld vegetarisme of religieuze voedselgewoontes). Dierenwelzijn valt, net als duurzaamheid, biodiversiteit en sociale rechtvaardigheid (fair trade) onder maatschappelijk voedingseigenschappen. Deze aspecten zijn van belang voor de maatschappij als geheel. ,,Het lastig is een gemeenschappelijk concept van dierenwelzijn te vinden. Het lijden van dieren kan op verschillende manieren verminderd of voorkómen worden. Ethische afwegingen en culturele achtergronden spelen hierbij een rol”, constateert Brom. ,,Het is bijvoorbeeld mogelijk verenpikken en kanniba-

lisme bij kippen te voorkomen door hun snavels te kappen. Snavelkappen is uit welzijnsoogpunt onwenselijk. Het is mogelijk kippen te selecteren op genetische blindheid. Deze kippen kunnen met intacte snavels worden gehouden zonder dat verenpikken of kannibalisme optreedt. Is dan het welzijn van de dieren in orde?” Brom geeft met dit voorbeeld aan dat wetenschappelijk onderzoek niet de enige bouwsteen kan zijn voor welzijnsbeleid. De culturele, religieuze en persoonlijke overwegingen die in de maatschappij leven, moeten ook een rol spelen om keuzevrijheid (bij een algemeen geldende minimale welzijnsstandaard) voor de consument te behouden.

droom). Voor het welzijn is het van belang adequaat te kunnen reageren op een stressor. Grofweg kunnen bij mensen en dieren twee stresstypes onderscheiden worden: >>

Tabel 2: Twee stresstypes: de havik en de duif

Havik

Duif

Fight-flight Pro-actief Agressief, brutaal Snel en oppervlakkig Star en routineus

Freeze-hide Reactief Voorzichtig, niet agressief Voorzichtig en grondig Flexibel

Hormonaal Testosteron Glucocorticoïden

Hoog Laag

Laag Hoog

Neuraal Neurosympathisch Bijniermerg Parasympatisch

Hoog Hoog Laag

Laag Medium Hoog

Gedrag Strategie Omgaan met stress Emotionele status Exploratiegedrag Flexibiliteit

S t re s s Godelieve Kranendonk van Schothorst Feed Research definieert stress als een fysieke en fysiologische reactie op een situatie die de stabiliteit van het lichaam bedreigt. De respons op stress kan neuraal, hormonaal en/of via gedragsaanpassing verlopen. Een stressreactie is in principe functioneel, maar kan ook uitmonden in langdurige, ongewenste effecten (post traumatisch stress syn-

30

31

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

28-29-31-32•Dierenwelzijn:28-29-31-32

20-03-2008

16:48

Pagina 32

>> ‘Dierenwelzijnindicatoren nodig voor classificatie’ Tabel 3: Functies van aminozuren in immuunregulatie

Aminozuur

Product

Belangrijkste functies

Alanine Arginine Cystine Glutamaat Glutamine Glycine Histidine

Alanine NO Taurine GABA Glutamine Serine Histamine

Leucine Lysine Methionine Fenylala Proline Serine Threonine

HM-butyraat Lysine Homocystine Tyrosine H2O2 Glycine Threonine

Tryptofaan

Serotonine Melatonine ANS

Tyrosine Lys,Met,Ser

Dopamine Carnitine

Lymfocytenproliferatie, antilichaamproductie Signaalstoffen, pathogenen afdoden Antioxidant Neurotransmitter, remmen van T-cellen en ontsteking Up-regulatie van immuuncellenmetabolisme en functie Ceramide- en fosfatidylserinevorming Allergische reactie, maagzuur- en acetylcholinesecretie Ontstekingsremmend, versterkt specifieke immuniteit Reguleert NO-synthese, antivirale activiteit Oxidant, remt NO-synthese Neuronale functie en celmetabolisme Doodt pathogenen, darmintegriteit, immuniteit Antioxidant, neurotransmitter, immunomodulator Synthese van mucine-eiwit, darmintegriteit, immuniteit Neurotransmitter, remt ontsteking Bioritme, vrije radicalen elimineren, antioxidant Remt pro-inflammatoire cytokinen, versterkt immuniteit Neurotransmitter, beïnvloedt gedrag, immuunrespons Oxidatie van langketenige vetzuren, glucocorticoid-achtige functie in immuniteit

de havik en de duif. Een havik-type reageert pro-actief op stress: hij vertoont vecht- of vluchtgedrag, is ondernemend en agressief van aard, exploreert zijn omgeving snel en oppervlakkig en is weinig flexibel in zijn gedrag. Het duif-type is afwachtender van aard, reageert op stress door zich te verstoppen of te ‘bevriezen’, is voorzichtig en weinig agressief en flexibel in zijn gedrag. De twee types zijn ook hormonaal/neuraal te onderscheiden (tabel 2). Kranendonk wijst erop dat klassieke selectie van landbouwhuisdieren op productiekenmerken (voeropname, groei, mager vlees, toomgrootte) waarschijnlijk heeft geleid tot selectie op ‘haviken’. Dit kan onbedoelde ongewenste effecten opgeleverd hebben met betrekking tot welzijn (verenpikken bij pluimvee, staartbijten bij biggen). Immunologie Theo Niewold van de Katholiek Universiteit in Leuven legt uit hoe stress het immuunsysteem beïnvloedt. ,,Het is overigens niet juist om te spreken over het immuunsysteem”, vindt Niewold. Hij onderscheidt er twee: het systemische

immuunsysteem dat verdedigend reageert op bedreigingen van buiten en het mucosale systeem in de darm, dat als belangrijkste taak juist heeft tolerant om te gaan met binnenkomende nutriënten, maar daarnaast ook alert moet zijn op bedreigingen die het maagdarmkanaal binnenkomen. In het algemeen leidt stress tot een verhoging van de ontstekingsreactie en verlaging van de specifieke immuniteit. Een ontstekingsreactie leidt tot verlies van eetlust, afbraak van spierweefsel en pathologische effecten. Vo e d i n g Stress, immuniteit en voeding hangen sterk samen, legt Niewold uit. Adiposeweefsel produceert diverse hormonen (adipokinen, zoals leptine, resistine, adipopectine) die regulerend optreden in een brede range van fysiologische processen, waaronder vetmetabolisme, voeropnamegedrag, energiebalans en immunologie. Ghreline bevordert de voeropname, terwijl leptine de eetlust remt. De balans tussen leptine en ghreline bepaalt de balans tussen pro-inflammatoire cytokinen (IL-1, IL-6,

32

33

TNF) en anti-inflammatoire processen en daarmee de mate van anorexia in respons op een stressor (pathogeneninvasie, weefselschade). ,,Voeding kan het immuunsysteem op veel manieren beïnvloeden”, legt Niewold uit. Weefselschade beïnvloedt de macrofagen en leidt tot de vorming van cytokinen. Cytokinen bevorderen spierafbraak, activeren leukocyten, veroorzaken (via de hypothalamus) koorts en eetlustverlies en zetten de hepatocyten in de lever aan tot productie van acute fase eiwitten. Vetten in de voeding dempen de ontstekingsreactie, doordat vet de secretie van CCK (cholecystokinine) stimuleert. CCK down-reguleert de macrofagen. Dit voorbeeld geeft aan dat voedingsmaatregelen kunnen helpen bij het sturen van de stressrespons. Niewold denkt dat vooral aminozuren perspectieven bieden. Tabel 3 geeft een overzicht van de functies van verschillende aminozuren in de immuunregulatie. Instrument Jan Dirk van de Klis van Schothorst Feed Research ziet voeding als één instrument in de gereedschapskist om stress-gerelateerde gezondheids- en welzijnsproblemen aan te pakken. ,,Voerverdunning kan welzijnsproblemen verminderen, doordat de dieren bij verdunde voeders meer tijd besteden aan voeropname. Een lager ruweiwit- en een hoger ruwvetgehalte in het voer kan de warmteproductie beperken. Vitamine C is behulpzaam bij het beperken van hittestress.” De mogelijkheden van voedingsmaatregelen voor het verbeteren van dierenwelzijn zijn nog niet uitgeput. Uit de verschillende presentaties op deze conferentie komt naar voren, dat voeding, management, huisvesting en veterinaire maatregelen aanknopingspunten bieden om het welzijn van landbouwhuisdieren te ondersteunen. Beleidsmaatregelen kunnen er dan voor zorgen dat het dierenwelzijn in Europa en wereldwijd op een hoger plan komt.

-

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

33•adv:33

21-03-2008

07:37

Pagina 33

JOGRO B.V. P.O. Box 249 3990 GA Houten The Netherlands

Phone: Fax: Mobile: E-mail:

+31.(0)30-6382492 +31.(0)30-6382493 +31.(0)6-22472412 [email protected]

..

UW PARTNER IN • PLANTAARDIGE OLIËN, ZOALS RUWE PALMOLIE, SOJAOLIE, E.D. • DIERVOEDERVETTEN Uw partner als het gaat om: • het borgen van de kwaliteit • de helderheid in de keten • en betrouwbare logistiek Voor meer informatie bezoek onze website: w w w . j o g r o . n l VOOR GEGARANDEERDE KWALITEIT

Wij rekenen op een Account Manager m/v PIC is mondiaal marktleider in het gezonder varkens produceren. In de Benelux heeft PIC een flexibele organisatie die dicht bij de boer staat. Doel is het leveren van vitale zeugen met een goede productie en levensduur, alsmede vleesvarkens makkelijk laten groeien in combinatie met veel mager vlees. Gezondheid is hierbij een sleutelwoord. PIC wordt mondiaal beschouwd als dé voorloper op dit gebied en heeft daarmee een bijzonder positief imago verworven. Met de inzet van een nieuwe eindbeer, het ToomManagement™ concept en hoge gezondheidsgelten en -sperma biedt PIC alle mogelijkheden om gezonder varkens te produceren. Om voor meer boeren het commerciële verlengstuk te kunnen zijn is onze opdrachtgever op zoek naar een:

Gedreven Account Manager met verstand van gezond! Pionieren is je vak en dat doe je met een genoten opleiding op MAS/HAS niveau. Je hebt uitstekende communicatieve eigenschappen en het geven van presentaties is dan ook een koud kunstje. Je denkt in innovatieve oplossingen en werkt graag in een internationale omgeving waarbij het dan ook gewenst

is dat je meerdere talen spreekt. Ervaring, opgedaan in de agrarische sector is mooi meegenomen en gezien de samenstelling van het team gaat de voorkeur uit naar kandidaten in de leeftijd van 25 tot 35 jaar. Herken je jezelf in dit profiel? Gebruik dan je gezond verstand en reageer snel!

ValkSelect is de specialist in werving en selectie. De selectieopdrachten hebben een specifiek en exclusief karakter waarmee gekwalificeerde en gemotiveerde collega’s worden aangetrokken t.b.v. haar diverse opdrachtgevers in Nederland. Wij rekenen op gezond verstand! Stuur daarom je sollicitatie met CV naar ValkSelect, Dhr. A.J. Valk, Buitenhagen 4, 7471 BD Goor, email: [email protected]

ValkSelect

34•Markt en Trends:34

25-03-2008

13:34

Pagina 34

Markt en trends

Scheiding fysieke en papieren graanmarkt Granen en grondstoffen

[Lourens Gengler]

Als zelfs de journaals op de landelijke televisie van Nederland melding maken van inzakkende prijzen van grondstoffen, dan moet er wel iets heftigs aan de hand zijn. En dat was ook zo, zoals afgelopen week met ongekende dalingen op de beurs in Chicago. Van de piekprijzen van eind februari, begin maart is niets meer overgebleven. Sinds die tijd over de hele linie genomen een daling rond 20 procent, soja zelfs 25 procent.

Prijzen van pluimveevlees in EU, Brazilië

Opnieuw is er heel duidelijk een scheiding tussen de fysieke graanmarkt en de papieren. Speculanten beheersen ook de agrarische grondstoffenmarkten. Die kijken ook dagelijks naar de Erwin Krollen in de wereld, en gebruiken regen, zon en sneeuw regelmatig als reden voor prijsverandering. Maar de extreme bewegingen van dit moment hebben niets te maken met productie en consumptie van granen en soja. Het is eigenlijk meer paniek en wanhoop. Want wat doe je als topman bij een financiële instelling die dreigt om te vallen in de huidige kredietcrisis? Inderdaad, dan moet er cash-flow komen, dus geef je de beursjongens opdracht om (papieren)commodities te verkopen. Daarmee kan dan het financiële gat van de dalende aandelen, dalende dollar, en afgeschreven hypotheken wor-

den gedicht. Het moderne computerselling geeft nog extra risico, als de koersen over een ingestelde limiet gaan. F a rc e M a j e u r Op de fysieke markt in onze regio was een heel ander beeld te zien. Terwijl Chicago kelderde, werden mengvoederbedrijven in West-Europa geconfronteerd met 8 procent hogere sojaprijzen voor dichtbije levering in maart en april. Dat werd veroorzaakt door een algemene landbouw- en veehoudersstaking in Argentinië, die op 13 maart is begonnen. In eerste instantie zou dat een week duren, maar werd al snel verlengd tot na Pasen. De organisatie 'Central de exportadores de Cereales' in Buenos Aires stuurde vervolgens een communiqué rond, waarin een zogenaamd 'Farce Majeur' werd uitgeroepen. Dit is een verklaring van overmacht, waarmee alle leveringsverplichtingen met een vermeld aantal dagen wordt opgeschort zonder mogelijkheid tot claimen van schadevergoeding etcetera. De Argentijnse boeren blokkeerden nog met tractoren een spoorwegovergang zodat een trein met soja werd tegengehouden. De boeren zijn boos omdat de overheid keer op keer (in verkiezingstijd) financiële steun belooft, maar uiteindelijk komt er weinig van terecht. 'Als de overheid oorlog wil, dan kan ze die krijgen', aldus producent Pablo Martinelli. Nederland en België importeren jaarlijks, volgens exportstatistieken van de Argentijnse oliezaden industrie, ongeveer 3 miljoen ton sojameel.

en VS.

Pluimveevleesproductie EU De EU werkgroep 'Vooruitzichten Pluimveevlees en Eieren' heeft recent de productiecijfers voor pluimveevlees 2007, en de verwachtingen voor 2008, gepresenteerd. De productie van alle pluimveevlees in de gehele EU (27 landen) is in 2007 uitgekomen op ruim 11 miljoen ton (+2,5 procent). Er wordt verwacht dat het dit jaar opnieuw zal stijgen, met ruim 1 procent. De brutoproductie van vleeskuikens kwam in 2007 op 8,7 miljoen ton (+4,4 procent ten opzichte van 2006). De groei van de productie valt in vrijwel alle lidstaten waar te nemen, zo meldt het Productschap Pluimvee en Eieren. De stijging is eigenlijk een herstel na de forse daling in 2006 als gevolg van pluimveegriep. Ondanks hoge voerkosten is het in 2007 opgeklommen. Voor 2008 verwacht de EU een verdere stijging bij broilers, met 1,5 procent. De kalkoenproductie staat in de gehele EU onder druk. In 2007 is het afgenomen met 2,5 procent tot 1,8 miljoen ton en zal naar verwachting in 2008 nog licht dalen. Vooral in het Verenigd Koninkrijk was de daling sterk vanwege vogelgriep, door problemen bij vleesverwerker Cranberry Foods en door invoer van goedkoop kalkoenenvlees uit Brazilië en Polen. Met name de kostprijs in Brazilië is fors lager dan die in Europa.

34

35

D e M o l e n a a r n r. 7 2 8 m a a r t 2 0 0 8

35•adv:35

21-03-2008

07:19

Pagina 35

Nutritionist sector Varkens Cehave Landbouwbelang Voeders Ons bedrijf

bedrijfsdoelstellingen van onze klanten gerealiseerd

word je opgeleid tot professioneel nutritionist.

Cehave Landbouwbelang Voeders bv is met ruim

worden. Je onderhoudt contacten met leveranciers

Met een groep enthousiaste collega’s maak je deel uit

570 medewerkers in Nederland marktleider en toon-

van grondstoffen om continu op de hoogte te zijn

van een kennisrijke, betrouwbare organisatie. Je kunt

aangevend producent van hoogwaardige veevoeders.

van de voederwaarden van grondstoffen en geschikte

rekenen op een passend salaris, uitstekende arbeids-

Onze drijfveer > beter voeren maken we waar door onze

alternatieven. Ook is het belangrijk dat je actief alle

voorwaarden en goede doorgroeimogelijkheden.

schat aan kennis, innovatieve voersoorten en het beste

ontwikkelingen op het gebied van veevoeding en

advies voor ondernemende veehouders. Gezonde

relevante ketenpartijen volgt.

Informatie en sollicitatie Voor meer informatie kijk je op www.voeders.nl of

dieren en een maximaal rendement voor de veehouder zijn het resultaat. Cehave Landbouwbelang Voeders

Jouw profiel

neem je contact op met manager Nutrition en Marke-

bv is een werkmaatschappij van de coöperatieve

t

+F
IFCU
FFO
BDBEFNJTDI
OJWFBV
NFU
WFFWPFEJOH
BMT


ting, Arjan Hoppenbrouwers, tel. 06 11 04 13 99.

onderneming Cehave Landbouwbelang. Met 2000 medewerkers in West-Europa, Midden- en Oost-Europa en Azië realiseert deze onderneming een omzet van bijna € 1 miljard per jaar.

specialisatie. t

+F
IFCU
FSWBSJOH
NFU
IFU
PQUJNBMJTFSFO
WBO
EJFSWPFders. t

+F
CFOU
FFO
QSPGFTTJPOFMF
HFTQSFLTQBSUOFS
WPPS
ondernemers in de varkenshouderij.

De functie

t
+F
IFCU
EF
BNCJUJF
PN
PO[F
NBSLUQPTJUJF
UF
WFSTUFSLFO

Je zorgt, samen met het R&D team, Verkoop en

t
+F
CFOU
JO
TUBBU
NFOTFO
UF
NPUJWFSFO
FOUIPVTJBTNF

Productie, voor de ontwikkeling en invoering van het assortiment varkensvoer. Hierbij speel je optimaal

Stuur je motivatie en CV aan: Cehave Landbouwbelang Voeders bv t.a.v. Susanne Bogaerts, afdeling HR Postbus 200, 5460 BC Veghel of e-mail naar: [email protected]

ren en overtuigen. t
+F
CFOU
FFO
UFBNTQFMFS

in op de ontwikkelingen en wensen in de markt. Je ondersteunt en begeleidt specialisten, bedrijfsad-

Ons aanbod

viseurs en klanten met voerconcepten en advies, zodat

Door middel van een intensief opleidingsprogramma

Cehave Landbouwbelang

36•Agenda:36

20-03-2008

16:59

Pagina 36

Agenda

Colofon

2-3 april Agra informa’s annual European agricultural outlook conference, Londen (UK)

20-23 mei HET Instrument, Mensen maken kennis, Jaarbeurs Utrecht

2-3 april EasyFairs Industrie & Milieu, Rotterdam

22-25 mei Interzoo, Neurenberg (D)

3-4 april Cursus Biomassa en energie, kernbegrippen en toelichtingen, Wageningen 18-19 april 4th European, Equine, Health & Nutrition Congress, Horse Health Nutrition, Wageningen 22 april Orffa symposium België, Kasteel Zwijnaarde, Zwijnaarde (B) 22, 23 en 24 april Cursus ‘controle van vrijwillige voeropname bij productiedieren, Wageningen Business School 23 april Orffa symposium, Evoluon Eindhoven 24 april Congres, Nederland Labland, 10 jaar Federatie Nederlands Laboratoria

27-30 mei VIV Europe 2008 Moscow Edition, Moskou (RS)

24-30 april Interpack processes and packaging, Düsseldorf (D)

25 april Seminar Het beheersen van voedselveiligheid en hygiëne management, Velp

Uitgave: Eisma Businessmedia bv Postbus 340, 8901 BC Leeuwarden (Nederland) Bezoekadres: Archimedesweg 20, Leeuwarden D i re c t i e : Egbert van Hes, algemeen directeur Pieter Tjeerd van Hes, directeur Uitgever: Minne Hovenga C o m m e rc i e e l m a n a g e r : Seb van der Kaaden

28-30 mei Cursus ‘Maatschappelijk innoveren van transitieopgave naar resultaat’, Wageningen 29-30 mei International conference on the health impact and future potential of beneficial microbes, NH Barbizon Palace Hotel, Amsterdam 4 juni Zomersymposium Fokken op Uiergezondheid, UGCN, Ede 27 juni Nationale Rundvee Manifestatie, Veemarkthallen Utrecht

Agenda 24-26 april AgroFarm, International Exhibition for animal husbandry and breeding, AllRussian exhibition Centre, Moskou (RS)

De Molenaar, waarin opgenomen De Belgische Molenaar (c.q. Elevator), is sinds 1898 het vakblad voor de graanverwerkende- en diervoederindustrie. Het blad verschijnt éénmaal per 14 dagen in Nederland en België.

18 juni Congres Megastallen in Nederland: kansen en ruimte voor grootschalige, intensieve veehouderij, Arnhem 10-15 augustus World Poultry Congres, Brisbane Convention and Exhibition Centre, Queensland, (AU) 30 september–4 oktober Industriële week: Aandrijftechniek & Factory Automation 2008. Macropak en Industrial Processing, jaarbeurs Utrecht.

www.demolenaar.nl In de rubriek Agenda staan evenementen en activiteiten vermeld voor de komende weken. Het betreft hier een selectie van alle activiteiten die zijn doorgegeven aan de redactie van De Molenaar. Op onze internetpagina www.demolenaar.nl vindt u de volledige lijst met activiteiten die bij de redactie bekend zijn. Ook meer uitgebreide informatie voor zover beschikbaar of een informatienummer kunt u vinden via de site. Activiteiten voor deze rubriek kunt u aanmelden bij de redactie: [email protected].

36

Redactie: Jacqueline Wijbenga, hoofdredacteur Tineke van der Weg, redacteur Tel. 0031-(0)58-2954862 Fax 0031-(0)58-2954878 E-mail: [email protected] Dr.Ir. Carolien Makkink, redacteur diervoeding Hans van Vliet, redacteur techniek B e l g i s c h e re d a c t i e : Micas nv & Editions, Jef Verhaeren e.a. Tel. + 32 (0)15-315808 E-mail: [email protected] Redactiemedewerkers: Ir. Hein van der Ploeg, Henk van Laarhoven, Henri de Haan, Frank Braad, Lourens Gengler, ir. Wim Thielen en anderen. R e d a c t i e - a d re s : Postbus 340, 8901 BC Leeuwarden Bezoekadres: Archimedesweg 20, Leeuwarden Advertentieverkoop: Hoofd advertentie exploitatie: Siebolt Nieuwenhuis Traffic: Doeke Nicolai Tel. 0031-(0)58-2954870 / Fax 0031-(0)58-2954871 E-mail: [email protected] Abonnementen: Administratie (tel. 0031-(0)58-2954872 / fax 0031-(0)58-2954871 / e-mail: [email protected]. De abonnementsprijs voor Nederland bedraagt voor een jaargang, die van januari t/m december loopt, €198,50 exclusief 6% BTW (bij automatische incasso bespaart u € 3,00 administratiekosten) en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Voor andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging dient schriftelijk te geschieden voor 1 december; u ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. B a n k re l a t i e : - voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298 - voor België: Postcheque Brussel 000-0007463-91 P re P re s s : ZeeDesign, Witmarsum Druk: Scholma druk bv, Bedum

© Copyright 2008 Eisma Businessmedia bv, Leeuwarden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auterurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

omslag 3:omslag 3

19-03-2008

16:53

Pagina oms 3

omslag 4:omslag 4

19-03-2008

16:54

Pagina oms 4

Nieuwe mengvoederfabriek in Oman, 20 ton/uur

Complete mengvoederfabrieken, installaties en machines

Vlakmatrijs – pers

Expander

Continu menger

Extruder OEE

Breekwalsenstoel

Rotospray® Reaktor

Amandus Kahl Benelux B.V. Ampèrestraat 7 4004 KB Tiel

www.akahl.nl

Tel. +31 (0)344 630550 Fax +31 (0)344 630395 E-mail [email protected]