De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien
De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara Batens Master in de klinische psychologie An De Wit Klinisch en gezondheidspsychologe
De psychologie van pijn: overzicht
Veelgestelde vragen… Omgaan met pijn: vermijden Omgaan met pijn: ontkennen Omgaan met pijn: aanvaarden Cognitieve gedragstherapie Mindfulness Creativiteit
Veelgestelde vragen…
Het zit toch niet in mijn hoofd?
U kan mijn pijn toch niet wegnemen?
Ze zeggen dat ik ermee moet leren leven… maar hoe doe ik dat?
Psychosomatische pijn ≠ chronische pijn
Chronische pijn zorgt voor kans op depressie (tot 50%), slaapstoornissen, financiële moeilijkheden, minder levensvreugde en minder fysieke mogelijkheden. (Evidence-based handelen bij lage rugpijn, Prof. Dr. Van Tulder, Prof. Dr. Koes (2004))
Onbegrip vanuit de omgeving
Het lichamelijke en psychische aspect lopen door elkaar bij pijn. PIJN ↔ STRESS, STEMMING
Het psychische deel in het ‘werken’ aan pijn is niet te onderschatten. Pijn heeft invloed op alle aspecten van een mens en op alle gebieden van zijn leven.
Omgaan met pijn: vermijden Weefselbeschadiging? Depressie Beperkingen Conditieverlies Herstel
Vermijdingsgedrag Hypervigilantie
(CHRONISCHE) PIJN
Confrontatie Angst voor pijn
Hulpeloosheid
Catastroferen
Acceptatie Pijnvermijdingsmodel (Vlayen et al, 1995; Samwel et al, 2006, 2008)
Vermijden van situaties die je meer pijn zouden kunnen geven: sport, sociale contacten, werk, … Je voelt de nood aan controle, niet alleen van jezelf maar ook van anderen en je omgeving. Pijn vermijden negatieve betekenis angst voor pijn je durft minder te doen conditie en vitaliteit verslechteren
Omgaan met pijn: ontkennen Weefselbeschadiging?
Depressie Beperkingen Herstel
Pijnpersistentie Pijn negeren
PIJN
Confrontatie Angst voor falen
Ontkennen
Accepteren Pijnpersistentiemodel (Hasenbring et al, 2000, 2006; Koulll et al, 2008)
Je gaat kost wat kost door ondanks de pijn. De dingen MOETEN gedaan worden en hierdoor ga je ver over je eigen grenzen… Volharden + overvragen lichamelijke verslechtering toename pijn meer tijd nodig minder dingen doen die van ECHTE waarde zijn
Denk niet aan witte beren…
Je wil pijn uitbannen maar wat blijkt? Hoe meer je pijn probeert te verdrijven hoe vaker je eraan moet denken…
Omgaan met pijn: aanvaarden Aanvaarden komt van het Latijnse ‘capere’ dat ‘pakken’ betekent: ontvangen of aanpakken wat je geboden wordt.
Cognitieve gedragstherapie Geen ‘OF’-‘OF’ denken maar ‘EN’-’EN’ denken Rouwproces: dwing jezelf niet! Bepaal je levenswaarden Blijf in het ‘hier en nu’ Mensen die emoties herkennen en uiten gezonder Gedachte ervaren als gedachte ≠ gedachte ervaren als de werkelijkheid GGGGG- schema pijngedachten herkennen
GGGGG-schema
GEBEURTENIS: er gebeurt iets GEDACHTE: door wat er gebeurt, denken we aan iets GEVOEL: door wat we denken, voelen we ons op een bepaalde manier GEDRAG: doordat we ons op een bepaalde manier voelen, doen we iets GEVOLG: reactie van de omgeving op dit gedrag: door wat we doen, reageren de andere mensen op een bepaalde manier
G
G
G
G G
Omgaan met pijn: aanvaarden Mindfulness Luisteren naar signalen in je lichaam: lichaamsscan (lichaamsdelen aandachtig, niet veroordelend waarnemen)
Creativiteit Klei, schilderij, …
Vechtstand
Niet in vechtstand: aanvaarden en loslaten
Pijn bevechten of vermijden en daardoor pijn niet voelen.
Pijn waarnemen, voelen en bewust zijn.
Streven naar controle over de pijn.
Zonder daadwerkelijk controle te hebben over de pijn, toch het gevoel van controle ervaren.
Niet bereid zijn pijn of emoties te voelen.
Bereid zijn onprettige gevoelens en pijn te voelen.
Handelen vanuit angst. Ongeconcentreerd, piekeren, veel gedachten.
Handelen vanuit eigen waarden en wensen. Geconcentreerde activiteit vanuit je levenswaarde.
Alsmaar actief zijn, doorgaan of juist wegvluchten zonder dit te merken.
Stilstaan bij wat je doet en voelt.
Je gedwongen voelen door te blijven vechten.
Een keuze ervaren bij de dingen die je doet.
Gestrest en alert zijn (vaak zonder dit te merken).
Bewust ontspannen zijn. Ontspannen spieren hebben.
Weinig besef van eigen emoties, gedachten, beelden, herinneringen. Het lijkt alsof onprettige gevoelens en gedachten er niet zijn.
Emoties, gedachten, beelden, herinneringen opmerken. Je voelt emoties.
Gericht op voorkomen van (mogelijk) gevaar.
Gericht zijn op wat je zelf wilt in je leven.
Sterk gericht zijn op wat anderen willen.
Zowel gericht zijn op wat je zelf wilt als op wat anderen willen.
Overmatig kritisch zijn op hoe je dingen doet en je er Helemaal opgaan in iets wat je belangrijk of leuk daardoor niet helemaal aan overgeven. vindt om te doen.
Bedankt voor jullie aandacht! Indien er nog vragen zijn… stel ze gerust in het praatcafé.
