Het mbo gaat veranderen: Belangrijk voor ú om te weten!
Nieuwe vorm van opleiden in 2008: Leerlingen zijn sneller inzetbaar. Leerlingen worden praktijkgerichter opgeleid, waardoor ze sneller inzetbaar zijn in uw bedrijf! Dit moet u toch ook aanspreken? Als werkgever hoeft u minder tijd te besteden aan een inwerkprogramma van toekomstige, nieuwe werknemers.
De toekomst in het vizier:
Eén van de grote veranderingen is dat leerlingen zich actiever gaan bezig houden met hun eigen carrière. Dit levert méér enthousiaste en proactieve starters op in de arbeidsmarkt.
Wat is nou die competentie? Het vermogen dat iemand in verschillende situaties in uw bedrijf de juiste combinatie van kennis, vaardigheden en houding toepast.
Opleidingen in de UV uitgelicht
Waarom veranderen?
Back to basic
In 2008 starten de vernieuwde mboopleidingen definitief. Er komt een heldere opleidingsstructuur met meer uitstroomrichtingen. Leerlingen hebben een bredere keuze in de uiterlijke verzorging en voor werkgevers worden de opleidingsmogelijkheden transparanter.
‘Samen werken’ is het motto voor de toekomst. Ook uw bijdrage als bedrijf is relevant bij het opleiden van toekomstig personeel. Dit levert u in de toekomst personeel op dat niet alleen past binnen uw bedrijfsomgeving, maar ook voldoet aan uw wensen en behoeften.
Met het nieuwe onderwijs verandert de rol van de leerling, docent en de praktijkopleider. Meer eigen initiatief van de leerling, een persoonlijkere relatie met de docent en een coachende praktijkopleider levert het bedrijfsleven uiteindelijk wat op! Toekomstige werknemers die praktijkgerichter opgeleid zijn.
Wat gebeurt er wanneer?
Teamwork is onmisbaar!
Wat levert het op?
Voordat in 2008 het nieuwe mbo van start gaat, wordt er nu door scholen geëxperimenteerd met de nieuwe opleidingsstructuur. Zij moeten immers invulling gaan geven aan hun opleidingen. Natuurlijk kunt u hier uw bijdrage aan leveren. Informeer bijvoorbeeld bij scholen in uw regio hoe uw expertise geïntegreerd kan worden in het middelbaar beroepsonderwijs.
Waarom veranderen? Als bedrijf stelt u steeds hogere eisen aan uw werknemers. En dat is logisch: uw klanten worden kritischer, de concurrentie wordt sterker en dus verwacht u dat uw personeel over méér beschikt dan alleen theoretische kennis en vaktechniek. Klantgericht werken, zelfstandig functioneren, gerichte tips en adviezen geven, sociale en communicatieve vaardigheden benutten, proactief handelen. Kortom, u wilt vakbekwaam personeel dat flexibel en zelfstandig functioneert binnen de normen en waarden van uw organisatie. Om nog beter op die behoeften in te spelen, gaat het beroepsonderwijs veranderen. Met ingang van 2008 worden leerlingen opgeleid volgens een nieuw onderwijsconcept: competentiegericht beroepsonderwijs. Vooruitlopend op deze nieuwe ontwikkeling zijn er nu al diverse experimenten gaande en de resultaten tot nu toe zijn veelbelovend! Competentiegericht beroepsonderwijs vormt dadelijk de optimale voorbereiding op het bedrijfsleven.
Als bedrijf vraagt u om enthousiaste medewerkers die initiatief tonen, hun eigen kwaliteiten kritisch bekijken en waar mogelijk deze zelfs verbeteren. Kortom: vakmensen die over de juiste competenties beschikken. Daarom is verandering in het beroepsonderwijs noodzakelijk.
Omdat een beroep méér inhoudt dan vaktechniek.
De toekomst in het vizier: Nieuwe perspectieven voor leerlingen, docenten, praktijkopleiders én werkgevers.
Vanaf 2008 worden leerlingen in het beroepsonderwijs opgeleid op basis van competenties. Een competentie bestaat uit ontwikkelbare vermogens, die nodig zijn om in een bepaalde beroepscontext naar behoren te functioneren. Hiervoor zijn niet alleen vaktechnieken belangrijk, maar juist ook de vaardigheden en de houding die een leerling extra bagage meegeven voor een directe inzetbaarheid in het bedrijfsleven. Zo worden veelzijdige en zelfstandige vakmensen opgeleid die beter functioneren. Dit levert hun een makkelijkere overstap van opleiding naar het bedrijfsleven op. Een aantrekkelijk vooruitzicht voor u als bedrijf, nietwaar?! De belangrijkste uitgangspunten voor competentiegericht beroepsonderwijs zijn: • De beroepspraktijk staat centraal. De branche vraagt immers om vakmensen die snel aan de slag kunnen in het bedrijf. • Het leerproces speelt een cruciale rol. In het nieuwe onderwijs verandert de rol van de school en het leerbedrijf. Zij worden de coaches en procesbegeleiders, die de leerling ondersteunen tijdens de opleiding. • Competentieontwikkeling is de basis. Hierdoor handelen toekomstige werknemers op adequate, doelbewuste en gemotiveerde wijze. • Een zelfgestuurd leerproces is het middel. De leerling is zelf verantwoordelijk voor zijn/haar leerproces. Dit levert een grotere keuzevrijheid op, bijvoorbeeld met betrekking tot de inhoud van de opleiding, de leerwegen, het tempo en de plaats.
De competentie bestaat uit de componenten ‘kennis en inzicht’, ‘vaardigheden’, ‘motivatie’ en ‘houding- en persoonskenmerken’, ofwel hoofd, handen, hart en houding.
Kennis en inzicht
Denken
Vaardigheden
Doen
Willen
Zijn
Motivatie
Houding en persoonskenmerken
Competenties zijn breder geformuleerd dan de huidige diploma-eisen (eindtermen). Hierdoor zijn ze minder gevoelig voor veranderingen.Tegelijkertijd krijgen scholen meer ruimte om in te springen op nieuwe ontwikkelingen binnen het beroep. Een interessante meerwaarde voor werknemers én werkgevers!
Marcelle de Zoete, hoofddocent Schoonheidsverzorging Graafschapcollege Doetinchem: “Leerlingen worden minder ‘denk-lui’ gemaakt”
“In het competentiegerichte beroepsonderwijs krijgen de leerlingen heel wat meer bagage mee. Het grootste verschil op onderwijskundig gebied is het feit dat de leerling veel meer zelfstandig met de opleiding bezig is. Voorheen werden leerlingen ‘denk-lui’ gemaakt: ze werden door de docenten aan de hand door de opleiding meegenomen. Nu zijn we vooral samen bezig. Daarnaast gaan leerlingen meer zelf actief op zoek naar informatie en stellen zij minder vragen aan docenten. Het resultaat is boven verwachting: leerlingen kunnen veel meer dan ze zelf denken. Zo’n mentaliteit is precies wat het bedrijfsleven wenst.”
In de uiterlijke verzorging zijn we al op de goede weg. Sociale, communicatieve en commerciële vaardigheden waren lange tijd losse onderdelen binnen de opleidingen. Vanaf 2008 worden deze onderdelen geïntergreerd met de vaktechnische vakken.
Back to basic: Een goede basis in het mbo is voor het bedrijfsleven onmisbaar!
Het middelbaar beroepsonderwijs vervult drie hoofdtaken: zij bereidt leerlingen voor op een beroep, biedt ze de mogelijkheid om verder te leren en geeft ze voldoende bagage om te kunnen functioneren in de maatschappij. Competentiegericht beroepsonderwijs speelt hier op in, doordat het wordt ingevuld op basis van competenties. Drie voorbeelden geven aan hoe een competentie in de praktijk eruit ziet:
Kapper:
Een kapper leert straks niet alleen permanenten, hij/zij leert meteen ook advies te geven aan de klant omtrent de verzorging van het haar na de behandeling.
Schoonheidsspecialist:
Een schoonheidsspecialist leert masseren, maar er is ook meer aandacht voor het omgaan met klanten tijdens de massagebehandeling.
Voetverzorger:
Een voetverzorger leert om hygiënisch te werken en zal de klant in de toekomst meteen tips en adviezen hierover geven.
Meer informatie over competentiegericht beroepsonderwijs vindt u op onze website in de rubriek ‘Kwalificatiestructuur’ onder het kopje ‘Competentiegericht beroepsonderwijs’.
Opleidingen in de UV uitgelicht: Voor iedere branche in de uiterlijke verzorging zijn 4 kwalificatiedossiers ontwikkeld. Deze vier dossiers vormen het fundament voor de nieuwe opleidingen in de uiterlijke verzorging: Kapper, Schoonheidsspecialist, Pedicure (nog in ontwikkeling) en Allround Grimeur (nieuw).
Kwaliteit is het uitgangspunt.
Onder regie van KOC werkten vertegenwoordigers uit het beroepsonderwijs en het bedrijfsleven nauw samen aan deze dossiers, die de huidige diploma-eisen gaan vervangen. Wat houden de kwalificaties zoal in?
Kwalificatie Kapper Voor de kappersbranche is er in de toekomst één kwalificatie, namelijk 'Kapper'. Binnen deze kwalificatie leert iedere leerling de basis van het kappersvak op niveau 2. Daarna kan de leerling kiezen om direct uit te stromen met het diploma 'Junior Kapper', door te leren voor het diploma 'Kapper' of om zich te specialiseren in Afrohaar. Zo kan op niveau 2 het diploma 'Junior Afrokapper' behaald worden en op niveau 3 het diploma 'Afrokapper'. Huidig beroepsonderwijs
Competentiegericht beroepsonderwijs (2008)
Heeft nu vier kwalificaties:
Krijgt één kwalificatie Kapper met vier uitstroomrichtingen: • Junior Kapper, niveau 2 • Junior Afrokapper, niveau 2 • Kapper, niveau 3 • Afrokapper, niveau 3
• • • •
Kapper, niveau 2 Afrokapper, niveau 2 Allround kapper, niveau 3 Allround Afrokapper, niveau 3
Theo van der Donk, voorzitter directie
Kwalificatie Schoonheidsspecialist In de toekomst is er nog steeds één kwalificatie 'Schoonheidsspecialist'. Binnen deze nieuwe kwalificatie leert iedere leerling de basis van het vak op niveau 3. Daarna kan de leerling kiezen. Hij/zij
Mode/UV/Hotelschool/Toerisme/Brood & Banket, ROC van Amsterdam: “Het bedrijfsleven moet een actieve rol spelen bij de kwaliteitsborg van de examinering.”
stroomt uit met het diploma 'Schoonheidsspecialist' of gaat door naar niveau 4 en behaalt daar het diploma 'Allround Schoonheidsspecialist'. Dit laatste diploma is nieuw voor de branche en biedt leerlingen de mogelijkheid om extra vaktechnische specialisaties én competenties op het gebied van ondernemen te verwerven.
“Om de kwalificatieprofielen van de nieuwe opleiding Allround Grimeur te kunnen ontwikkelen, hebben we in 2005 een opscholingstraject gehouden. Bij de evaluatie van dit project bleek dat er vooral behoefte is aan een bijna individuele opleiding die
Huidig beroepsonderwijs
Heeft nu één kwalificatie:
• Schoonheidsspecialist, niveau 3
Competentiegericht beroepsonderwijs (2008) Krijgt één kwalificatie Schoonheidsspecialist met twee uitstroomrichtingen: • Schoonheidsspecialist, niveau 3 • Allround Schoonheidsspecialist, niveau 4
bovendien tweetalig is, internationaal georiënteerd en ‘gelinkt’ aan de kappersbranche. Competentiegericht beroepsonderwijs biedt daartoe volop mogelijkheden. Overigens vind ik het van eminent belang dat het bedrijfsleven op alle fronten bij de opleiding betrokken is, met name ook als het om het gaat borgen van de kwaliteit van de examinering. Een actieve rol van het bedrijfsleven is onmisbaar.”
Kwalificatie Pedicure Het kwalificatiedossier Pedicure is momenteel nog in ontwikkeling. Ook binnen deze kwalificatie wordt het mogelijk om leerlingen op te leiden voor niveau 3 en 4. Huidig beroepsonderwijs
Competentiegericht beroepsonderwijs (2008)
Heeft nu één kwalificatie:
Krijgt één kwalificatie Pedicure* met twee uitstroomrichtingen: • Pedicure, niveau 3 • Specialistisch Pedicure, niveau 4
• Voetverzorger, niveau 3
*Deze kwalificatie is nog in ontwikkeling.
Kwalificatie Allround Grimeur Nieuw in de uiterlijke verzorging is de mbo-opleiding tot ‘Allround Grimeur’. Deze heeft één uitstroomrichting op niveau 4. Leerlingen die deze opleiding volgen, ontvangen aan het eind van de opleiding het diploma ‘Allround Grimeur’. Huidig beroepsonderwijs
Competentiegericht beroepsonderwijs (2008) Kwalificatie Allround Grimeur met één uitstroomrichting: • Allround Grimeur, niveau 4
Tineke de Beer, eigenaresse van het leerbedrijf Voetverzorging Tineke de Beer in Nieuwegein en als docente nauw betrokken bij het beroepsonderwijs: “Theorie en praktijk zouden vaker in de lessen moeten worden samengevoegd.”
Alle opgeleverde kwalificatiedossiers zijn door het Ministerie van OCW goedgekeurd voor het schooljaar 2005 - 2006. Scholen die experimenteren, gebruiken deze dossiers. Scholen die zonder toestemming van de minister experimenteren, gebruiken nog steeds de eindtermendocumen-
“Ook voor onze branche is de komst van Competentiegericht beroepsonderwijs hard nodig. Ik zie nu mensen met een vakdiploma de opleiding verlaten, die absoluut nog niet klaar zijn voor het vak. De huidige opleiding voor het vakdiploma bevat onder andere geen ondernemersdeel en dat is absoluut een gebrek. De branche wil dan ook graag dat opleidingen een stuk ondernemersschap bevatten, met eveneens aandacht voor zaken als gesprekstechnieken, ontvangst van de klant en het voeren van een gericht (verkoop)gesprek. In het nieuwe beroepsonderwijs zouden theorie en praktijk vaker in een les moeten worden samengevoegd, zodat de lesstof meer gaat ‘leven’. Een weliswaar lastige, maar wat mij betreft zeker boeiende uitdaging!”
ten om de leelingen op te leiden.
Teamwork is onmisbaar! Om zo’n praktijkgerichte opleidingsstructuur te kunnen realiseren, is teamwork meer dan ooit onmisbaar. Docenten, praktijkopleiders en het bedrijfsleven moeten intensiever samenwerken om kwalitatief hoogstaand personeel op te leiden. En dat vraagt aardig wat van alle partijen:
KOC KOC legt samen met het bedrijfsleven én het beroepsonderwijs een stevig fundament voor competentiegericht beroepsonderwijs. Hiervoor
Samen werken aan de toekomst levert veelzijdige vakmensen op.
zijn Paritaire Commissies opgericht, waarin vertegenwoordigers van zowel het bedrijfsleven als het beroepsonderwijs hebben plaatsgenomen. Samen hebben zij de kwalificatiedossiers ontwikkeld die de basis vormen voor het nieuwe beroepsonderwijs. Deze worden jaarlijks getoetst, verbeterd en indien nodig opnieuw vastgesteld. Daarnaast zorgt KOC voor competentiegerichte examens, leermiddelen, trainingen en erkenning van bpv-plaatsen in leerbedrijven.
Scholen De kwalificatiedossiers die KOC heeft opgeleverd, vormen het fundament waarop de scholen verder bouwen tijdens de experimentfase. Jaarlijks kunnen zij een aanvraag indienen bij het Ministerie van Onderwijs om in de periode 2005 - 2008 deel te nemen aan de experimenten. In een experiment kunnen zij ervaringen opdoen met de nieuwe manier van lesgeven, het begeleiden van leerlingen, de examinering, enzovoort.
Vanaf 2008 starten alle beroepsopleidingen pas echt; dan wordt de Wet Educatie Beroepsonderwijs aangepast. Hoe die opleidingen er precies uitzien, is de verantwoordelijkheid van de scholen zelf. Voorwaarde is dat iedere leerling uiteindelijk aan de eisen uit het kwalificatiedossier moet voldoen.
Leerbedrijven Ook u als leerbedrijf kunt een belangrijke bijdrage leveren aan deze nieuwe ontwikkeling. Hoe? Bijvoorbeeld door contact op te nemen met de school in uw omgeving om samen te werken. Meedenken over het nieuwe onderwijs en wellicht zelfs actief meehelpen als vakdocent of uw rol als erkend leerbedrijf optimaliseren… uw hulp is uiterst welkom en onmisbaar.
Claire Mettrop, eigenaresse van het erkend leerbedrijf Institut de Beauté Salon Claire in Haarlem: “Een extra niveau draagt bij aan de kwaliteit van ons beroep.”
“De komst van Competentiegericht beroepsonderwijs juich ik van harte toe. Echter, als stagebedrijf vraag ik me wel af in hoeverre deze nieuwe onderwijsvorm een groter beroep doet op het stagebedrijf. Het is van belang dat dit goed wordt onderzocht, mede om het enthousiasme bij de stagebedrijven vast te houden. Over het nieuwe
U levert daarmee een belangrijke en noodzakelijke bijdrage aan het realiseren van opleidingen die geënt zijn op de specifieke behoeften van het bedrijfsleven. Met als uiteindelijk streven: het opleiden van vakmensen die het vermogen hebben om in verschillende situaties de juiste combinatie van kennis, vaardigheden en houding toe te passen.
niveau in de kwalificatie Schoonheidsspecialist ben ik zeer te spreken: hoe meer specialisaties in het vak, des te beter het vak uitgediept kan worden. En uiteindelijk komt dat de kwaliteit van ons beroep alleen maar ten goede.”
Wat levert het op? Zelfstandige en flexibele werknemers die direct inzetbaar zijn!
Bij de ontwikkeling van het nieuwe beroepsonderwijs zijn vertegenwoordigers van zowel het beroepsonderwijs als het bedrijfsleven betrokken. Met de kwalitatieve inzet van deze partijen wordt een belangrijke basis gelegd voor een nieuwe moderne vorm van beroepsonderwijs. En natuurlijk plukt iedereen daar de vruchten van: • Leerlingen hebben in de toekomst vooral zelf de verantwoordelijkheid over hun opleiding en carrière. Na hun beroepsopleiding zijn ze communicatief sterk. Ze kunnen hun eigen kwaliteit kritisch bekijken, beoordelen en verbeteren.
• Docenten zullen meer tijd steken in de begeleiding van leerlingen. De afstand tussen docenten en leerlingen wordt als het ware kleiner, maar ook persoonlijker. Hierdoor kunnen docenten meer invloed op leerlingen uitoefenen. Indien nodig worden leerlingen in de toekomst direct aangesproken op hun gedrag. Daarnaast krijgen ze tijdens hun opleiding meer vrijheid wanneer ze dat aankunnen.
• Praktijkopleiders worden coaches: in het nieuwe beroepsonderwijs zijn leerlingen immers veel zelfstandiger. Zij geven zelf aan wanneer ze welke ondersteuning van praktijkopleiders nodig hebben. Hierdoor Gert Kruitbosch, afdelingsmanager van de afdeling Mode/Commercie & Uiterlijke
zullen toekomstige werknemers niet afwachtend zijn, maar initiatief tonen.
Verzorging, Vitalis College (onderdeel van ROC West-Brabant), Breda: “We leiden op voor het beroep, niet voor het examen.”
• Werkgevers krijgen flexibele werknemers die niet alleen alle vaktechnieken in huis hebben, maar ook op eigen kracht kunnen functioneren, werk ‘zien’ en zelf verantwoordelijkheid durven nemen. De diploma’s van het competentiegerichte beroepsonderwijs hebben (voor zowel de
“In mijn ogen zouden de scholen meer voorloper moeten worden op het gebied van trends. De nieuwe opleidingsstructuur kan hierbij een rol spelen. Immers, de opleidingen zijn tot nu toe te veel ‘aanbodgericht’ geweest en we moeten juist meer vraaggericht gaan functioneren. Dat betekent met competenties werken langs een flexibele leerweg, met docenten die met hun voeten in de praktijk staan en in samenwerking met het bedrijfsleven. Bovendien vind ik dat we voor het beroep moeten opleiden en niet voor het examen; dat laatste is slechts een toetsingsmiddel. De examinering, of liever gezegd kwalificering, zou ook deels in het bedrijfsleven moeten plaatsvinden. Pas dan krijg je beroepsbeoefenaren waar het werkveld om vraagt.”
werknemer als voor u als werkgever) veel meer inhoud. Met recht een win-win situatie dus!
Wat gebeurt er wanneer? De invoering van het nieuwe beroepsonderwijs is een langlopend traject. In de onderstaande tijdsplanning ziet u wat er wanneer gebeurt. Bij deze ontwikkeling zijn veel verschillende partijen betrokken. Dit vraagt om voortdurende afstemming en soms wordt de planning noodgedwongen bijgesteld. Op www.koc.nl vindt u het meest actuele tijdpad.
februari 2006
Vaststelling kwalificatiedossiers door de staatssecretaris van OCW. Deze vaststelling geldt voor twee schooljaren.
januari - april 2006
Ontwikkeling van het kwalificatiedossier Pedicure.
medio 2006
Indiening van het kwalificatiedossier Pedicure.
2006
Verbetering kwalificatiedossiers Kapper,
(doorlopend)
Schoonheidsspecialist en Allround Grimeur op basis van de punten die door de Paritaire Commissies zijn benoemd en op grond van ervaringen uit de experimenten.
juli 2006
Opleveren rapportage en resultaten van de experimenten van het schooljaar 2005-2006.
februari 2007
Vaststelling kwalificatiedossier Pedicure.
augustus 2007
Start nieuwe experimenten.
2008
Aanpassing van de Wet Educatie Beroepsonderwijs en landelijke invoering van competentiegericht beroepsonderwijs voor alle kwalificaties.
Mijlpalen tot 2008...
Bijna over de finish: Nog betere werknemers voor uw bedrijf!
Met deze brochure heeft u hopelijk een beter beeld gekregen van de frisse wind die momenteel door het beroepsonderwijs waait en die de term ‘competentiegericht’ heeft meegekregen. Het duurt nog even voordat het nieuwe beroepsonderwijs daadwerkelijk landelijk ingevoerd is. Maar om daar straks zo goed mogelijk mee van start te kunnen gaan, is een gedegen voorbereiding nú al belangrijk. KOC zet zich daar samen met scholen en bedrijven volop voor in, met alle kennis en kunde die zij als Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven in huis heeft. Zodat leerlingen dadelijk een prima start hebben, ook in úw bedrijf!
René Rombout, eigenaar van het erkende leerbedrijf Rombout Kappers (21 filialen in het zuidwesten van Nederland) en actief betrokken bij het beroepsonderwijs: “Bedrijven en scholen moeten heel goed communiceren.”
“Het kappersvak bestaat slechts voor een klein deel uit ‘het kunstje’, terwijl het merendeel van het werken in de kapsalon te maken heeft met beleving: dienstverlening, kernwaarden en visie, kortom de manier waarop er in de salon met de klanten wordt omgegaan. Om deze beleving goed in de opleiding te kunnen verwerken, is duidelijke communicatie tussen scholen en het bedrijfsleven onmisbaar. Daarbij moeten beide partijen respect én begrip hebben voor elkaars doelstellingen. Competentiegericht beroepsonderwijs vormt hiertoe een belangrijke stap voorwaarts. Er wordt al lang over gepraat en het wordt hoog tijd dat het nu ook snel wordt ingevoerd.”
Meer weten? Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen?
Kijk dan op www.koc.nl. U vindt alles over het nieuwe onderwijs in de rubriek ‘Kwalificatiestructuur’ onder het kopje ‘Competentiegericht beroepsonderwijs’. U kunt natuurlijk ook bellen met onze afdeling Relatieservice op 030 - 6071000. Of stel uw vragen aan uw opleidingsadviseur.
Kennis- en ontwikkelcentrum Uiterlijke Verzorging
Dit is een uitgave van: KOC Nederland Postbus 54, 3430 AB Nieuwegein T 030 - 607 1000 F 030 - 607 1071 E
[email protected] I www.koc.nl redactie: KOC Nederland tekst: Sacha Eikenboom foto’s: KOC Nederland, vormgeving en druk: tovision bv, Uithoorn ©KOC Nederland bv
