De Koorkrant Uitgave van het Koninklijk Toonkunstkoor Aalsmeer ZOMERVAKANTIE !
Drieëntwintigste jaargang nummer 4 Juni 2007 Van de redactie In het laatste nummer van deze drieëntwintigste jaargang vindt u o.a. de notulen van de jaarvergadering, veel muzikale informatie en een interview. De redactie bedankt alle koorleden, die dit jaar hun bijdrage hebben geleverd aan de koorkrant. Wij hopen het volgend jaar op een toevloed van kopij. Volgend jaar, een jubileumjaar, met het vooruitzicht van een prachtig concert. Misschien kunt u al eens nadenken over een bijdrage voor de jubileumkrant van volgend jaar. De redactie wenst u een zomer vol zon, waarin we heel veel energie opdoen, zodat we ons na deze zomer met al die energie kunnen storten op de concerten die ons te wachten staan. Marijke Klok
De volgende Koorkrant zal verschijnen op 9 oktober 2007 Kopij inleveren voor 2 oktober 2007
1
Koninklijk Toonkunstkoor Aalsmeer Notulen 124e Algemene Ledenvergadering 27 Maart 2007 Aanwezig 64 koorleden Afwezig met kennisgeving 17 koorleden Afwezig zonder kennisgeving 9 koorleden 1. Opening -De Voorzitter opent de vergadering en heet alle aanwezigen hartelijk welkom Hij heet in het bijzonder welkom aan de Dirigent , de nieuwe leden en de traditioneel jaarlijks aanwezige Heer J.Spaargaren -Qnze vice Voorzitter Gerard Schiphorst verblijft momenteel in een verzorgingshuis. Zijn toestand is naar omstandigheden redelijk wel,Hij laat ons allen langs deze weg hartelijk groeten. -De Voorzitter brengt dank uit aan onze Dirigent voor de goede muzikale leiding van het koor .Hij dankt tevens de redactie van de koorkrant voor het vele verrichte werk. gedurende het afgelopen koorjaar -De benoemingscommissie is unaniem akkoord met de voordracht van de Heer B. Touwen als opvolger van de Heer P. Kiel. Oorspronkelijk was het niet mogelijk tot eenzelfde afspraak met Con Amore in Leiden te komen. In een later stadium blijkt dit wellicht mogelijk. Op 23 April zal een gezamenlijk onderhoud plaats vinden tussen een bestuursdelegatie van beide koren met de Heer Touwen. Intussen zal de Heer Touwen wellicht nog eens invallen voor de Heer Kiel. =De Voorzitter dankt in het bijzonder Mevr. Bartels voor de meegebrachte traktatie bij de koffie. -Tenslotte deelt de Voorzitter mee dat de ledenlijst en het financieel verslag van de Stichting Concerten Aalsmeer Koor ter inzage liggen na de vergadering. 2. Ingekomen stukken. Buiten de binnengekomen afmeldingen zijn er geen binnengekomen stukken. 3. Notulen algemene ledenvergadering d.d.21 maart 2006 -De jubileum C.D. is momenteel uitverkocht De Voorzitter vraagt of er belangstelling bestaat voor een heruitgave .Bij de koorleden is geen belangstelling aanwezig. -De laatste repetitie valt op 3 juli. Wij beginnen weer op 14 augustus.-De notulen worden goedgekeurd en vastgelegd. 4. Jaarverslag van de secretaris over 2006 Hierover zijn geen opmerkingen .Het verslag wordt derhalve goedgekeurd. 5. Financieel verslag over 2006 -De Heer Pfann vraagt welke invloed de contributieverhoging heeft gehad op het financiële verloop. De Voorzitter antwoordt hierop dat de contributieverhoging het tekort heeft helpen beperken -De Heer W. de Monchy vindt het opmerkelijk dat de gemeente Haarlemmermeer met slechts 20 koorleden een hogere subsidie toekent dan de gemeente Aalsmeer. De Voorzitter merkt op dat de gemeente momenteel bezuinigt op alle subsidies. Volgend jaar zal de subsidie van Aalsmeer naar verwachting nog lager uitvallen. Mevr. R. Wierenga vraag of ook een beroep op het Schipholfonds kan worden gedaan voor subsidie. De Voorzitter antwoordt dat de subsidiecommissie daarmee doende is.
2
De Heer A. Groenenberg maakt er op attent op dat men zich vroegtijdig moet aanmelden bij dit fonds. -Daar geen verdere vragen worden gesteld wordt het verslag goedgekeurd met dankzegging aan Anneke en Harry. 6. Kascommissie over 2006 De Heer Puts leest namens de kascommissie het verslag voor over het jaar 2006. Daar alles in goede orde is bevonden verzoekt hij de vergadering decharge te verlenen aan de Penningmeester en het Bestuur aan welk verzoek onder applaus wordt voldaan. 7. Benoeming leden kascommissie De Heer J Puts is aan de beurt van aftreden. De Voorzitter dankt hem voor de bewezen diensten. In zijn plaats wordt benoemd de Heer F. Bulle. 8. Begroting 2007 De begroting voor 2007 is sluitend en wordt door de ledenvergadering goedgekeurd. 9. Bestuurssamenstelling Het oorspronkelijke rooster van aftreden is zodanig aangepast dat 2 bestuursleden per jaar gelijktijdig aftreden. Volgens het rooster zal Gerard Schiphorst in 2009 aftreden .Hij heeft echter geen bezwaar als een ander zich tussentijds aanmeldt. Volgens het reglement is Truus niet herkiesbaar. De vergadering gaat er mee akkoord dat in dit geval van de procedure zal wordt afgeweken. 10. Toekomstplannen Hiervoor verleent de Voorzitter het woord aan de Heer Kiel. -Deze begint met de mededeling dat de keuze van de Heer Touwen als zijn opvolger ook zijn voorkeur heeft. Op 5 juni zal de Heer Kiel niet aanwezig zijn en zal dan worden vervangen door de Heer Touwen. -Mis in C-moll van W. A. Mozart. De Dirigent dringt er bij de koorleden op aan kostbaar met de repetitietijd om te gaan. Het instuderen van dit muziekstuk eist een hoge concentratie. Tot nu toe gaat het redelijk In september wil de Dirigent de stand van zaken opnieuw beoordelen en evalueren. De oefen C.D is nog bij Anneke te verkrijgen. -Voor beide koren zijn 2 gemeenschappelijke “zangersdagen” noodzakelijk. De data zijn 13 december 2007 in Aalsmeer en 13 Januari in Leiden.. -De Dirigent maakt er op attent dat zijn opvolger ongetwijfeld zal beginnen met stemmen; iets dat wellicht in enige gevallen frustratie zal veroorzaken. 11. Dameskleding ( Ingelast agenda punt) Cock deelt mede dat van de huidige kleding geen kleine maten meer beschikbaar zijn en ook niet besteld kunnen worden. Besloten wordt dat de kleding voor de komende seizoenen zwart zal zijn. Aan alle dames zal een enquêteformulier worden uitgereikt,waarbij de meerderheid zal beslissen over de soort van kleding, sjaals, eigen corsages e.d.. Cock verzoekt de dames dringend de formulieren in te vullen!
3
12.
Rondvraag -De heer Stieva merkt op dat het e-mailadres van de Secretaris onjuist in de koorkrant vermeld staat. De Secretaris antwoordt dat zijn e-mail nummer pas 2 dagen voor deze vergadering gewijzigd is. Het juiste e-mail adres luidt nu
[email protected] -Mevr. Buis en de Heer Pfann vragen zich af of voor het afscheidsconcert en de vele festiviteiten in 2008 voldoende financiële middelen aanwezig zijn De Voorzitter deelt mee dat hiermee rekening mee is gehouden. Bovendien zal een beroep worden gedaan op diverse sponsors.
13.
Sluiting Niets meer aan de orde zijnde sluit de Voorzitter onder dankzegging aan de aanwezigen de vergadering en beveelt de hierna volgende verloting warm aan.
.J. Molenaar Notulist ----------------------------------------------------------------------------------------
Rectificatie
3 juli 14 augustus 13 oktober 8 december 8 december 20 december 12 januari
2007 2007 2007 2007 2007 2007 2008
Belangrijke data!!!
laatste repetitie vóór de zomervakantie eerste repetitie na de zomervakantie (zaterdag) koorrepetitie met Leiden in Aalsmeer generale repetitie Messiah in de Bloemhof aanvang 13.30 u. concert Messiah in de Bloemhof aanvang 19.30 u medewerking concert Pieterskerk Leiden aanvang 19.30 u. (zaterdag) koorrepetitie met Leiden, in de Vredeskerk Leiden
Afscheidsconcerten van onze dirigent Piet Kiel 20 februari 2008 generale repetitie Pieterskerk Leiden aanvang 19.30 u. 21 februari 2008 concert Pieterskerk Leiden aanvang 19.30 u 25 april 2008 generale repetitie Bloemhof Aalsmeer aanvang 19.30 u. 26 april 2008 concert Bloemhof Aalsmeer aanvang 19.30 u.
“eierhandel Agna”
4
Bron: Het Parool
zaterdag 17 maart 2007
Zorgen om het Minne-Beeckje De Toonkunstbibliotheek met zeldzame handschriften en gedrukte bladmuziek wordt bedreigd. De bibliothecaris trekt aan de bel omdat zijn collectie wordt ondergebracht in de nieuwe Openbare Bibliotheek op het Oosterdokseiland. Deze zou niet zijn toegerust om de historische werken onder te brengen. HANNELOES PENN Het oudste werk in de Toonkunst Bibliotheek is Graduale, een handschrift op perkament uit de veertiende eeuw met Gregoriaanse zangen. Het werk is geschreven in zogenaamde hoefnagelnotatie. Maar er zijn meer bijzondere werken. De biblioheek heeft ook liedboekjes als het Amsteldams Minne-Beeckje uit 1637, het Klavierboek van Anna Maria van Eyl uit 1671 en het handschrift van Mozes auf Nebo van Anton Berlijn, met een handgeschreven compliment van de componist Hector Berlioz. Bibliothecaris en musicoloog Simon Groot van de Toonkunst Bibliotheek is er wat trots op. De werken zijn al tientallen jaren ondergebracht op de vierde etage van de Openbare bibliotheek aan de Prinsengracht. Als Groot de manuscripten wil laten zien, blijkt hij ineens voor een lege kluis te staan. OPEENS STAAT DE BIBLIOTHECARIS VOOR EEN LEGE KLUIS De gehele historische collectie is zonder medeweten van Groot al verhuisd naar het nieuwe gebouw van de bibliotheek op het Oosterdokseiland. Groot, die straks niet meer meegaat naar de nieuwe bibliotheek, vindt het allemaal heel symbolisch. “Ik heb nog gezegd dat ze moesten vertellen op welke dag de collectie overging.” De stichting Toonkunst Bibliotheek is in 1955 opgericht en omvat de collecties van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst (MBT) en de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse muziekgeschiedenis. De MBTcollectie is sinds 1829 opgebouwd en heeft niet alleen veel achttiende- en negentiende eeuwse muziekdrukken maar ook handschriften van Van Bree, Verhulst en Nicolaï. De KVNMcollectie is in 1868 opgericht en heeft 2500 Nederlandse muziekdrukken en werken uit de zestiende en zeventiende eeuw, waaronder stemboeken met muziek van Sweelinck, en Lassus en een grote verzameling liedboekjes. Daarnaast zijn er zo’n 25.000 uitgaven met bladmuziek uit de achttiende en de negentiende eeuw en een grote collectie muziekliteratuur. Naast Nederlandse werken bevindt zich in dit deel ook een hoeveelheid vroege –vaak eerste- drukken van werken van Mozart, Haydn, Beethoven en Mendelssohn. De financiële waarde wordt geschat op vijftien miljoen euro. De historische collectie stond tot 1955 in de Universiteitsbibliotheek in Amsterdam, maar verhuisde daarna naar de Openbare Bibliotheek. De bibliotheek werd in het verleden gesteund door de overheid en de gemeente Amsterdam. Het ministerie van OC&W heeft de subsidie echter stopgezet omdat het vindt dat er één instituut voor Nederlands muzikaal erfgoed moet komen. De gemeente heeft besloten de Toonkunst Bibliotheek niet meer rechtstreeks te financieren. Zij gaat ervan uit dat de Toonkunst Bibliotheek en de Openbare Bibliotheek een eenheid zijn geworden na de verhuizing op 7 juli van dit jaar. Volgens Groot wil de Openbare Bibliotheek de jaarlijkse 60.000 euro niet meer besteden aan de Toonkunst Bibliotheek.
5
“Terwijl er juist investeringen nodig zijn om zo’n collectie op peil te houden. Als je deze collectie zomaar in de kluis legt, raakt ze in verval. Er moet passief geconserveerd worden. In de UB hebben ze daar veel meer knowhow voor.” “ZE SNIJDEN STRAKS MET STANLEYMES GRAVURES ERUIT” Hij stelt voor de collectie in tweeën te delen. De moderne collectie past volgens hem goed in de Openbare Bibliotheek, de historische collectie is beter op haar plaats in de UB, waar al een grote collectie liedboekjes aanwezig is en waar historische werken in zuurvrij papier zijn verpakt. “Het is voor onderzoekers gemakkelijker als alles op één plaats ligt. Ook is het toezicht in de UB-Bijzondere Collecties erg goed. Ik ben bang dat men straks in de Openbare Bibliotheek met een stanleymesje komt om de gravures uit de liedboeken te snijden.” Groot heeft een manifest gemaakt voor het behoud van de historische collectie van de Toonkunst Bibliotheek. Het manifest is ondertekend door muziekwetenschappers, musici en vertegenwoordigers van Amsterdamse instellingen als Felix Meritis, de Mozes & Aäronkerk en het Theater Instituut Nederland. Mocht de historische collectie niet voor Amsterdam behouden kunnen blijven, staat in het manifest te lezen, dan komt het Nederlands Muziekinstituut in Den Haag als meest geschikte locatie naar voren. “Maar ik vind eigenlijk dat deze collectie in Amsterdam moet blijven, gezien de vele Amsterdamse auteurs en Amsterdamse drukken in deze collectie.” Toen het orkest van Felix Meritis werd opgeheven, werd een groot deel van het muziekmateriaal aan de Toonkunst Bibliotheek overgedragen. De partituren geven inzicht in het functioneren van de voorloper van het Concertgebouworkest. Ook de collectie van de Mozes & Aäronkerk, dat over een eigen koor en orkest beschikte, zit in de bibliotheek. Aan reizigers werd in de achttiende eeuw aanbevolen een dienst bij te wonen op zondag, zo vermaard waren ze, vertelt Groot. Directeur Hans van Velzen van de Openbare Bibliotheek snapt niet waarom de kwestie ineens opduikt. “We werken al 44 jaar samen. Ze krijgen de huisvestigingen al die tijd gratis. Ik krijg trouwens helemaal geen subsidie van de gemeente.” Het is volgens Van Velzen “volstrekte onzin” dat de collectie niet goed zal worden geplaatst. “De historische collectie van de Toonkunst Bibliotheek staat nu al in de klimatologische kluis. Onze bibliotheek staat bovendien pal naast het conservatorium. Dus we hebben musicologen genoeg die we kunnen raadplegen. We zijn toegankelijker dan de UB doordat we zeven dagen in de week open zijn. Het gebouw is beveiligd met camera’s. En mag ik erop wijzen dat bij de UB in het verleden wel eens zeldzame dingen zijn gestolen. En bij ons nooit.”
6
Muziek Muziek Muziek Muziek Muziek
is is is is
emotie, soms echt, devotie, nooit slecht.
Muziek moet je spelen, Muziek is een sport, Muziek moet je delen, Als eten op je bord,
Muziek moet je maken Muziek brengt tot rust, Muziek kan je raken, Als een vrouw die je kust.
Muziek is een taal, Muziek moet je verstaan, Muziek in een zaal, Voor de lol of je baan.
Muziek kan ook vals zijn, Muziek, dan niet mooi, Muziek is dan pijn, Als een vogel in een kooi.
Muziek is vaak moeilijk, Muziek, niet te beschrijven, Muziek is als liefde, Dat moet je zelf bedrijven. Frans Paul Durieux Vrij naar J. Deelder
Wel en Wee Coba Hoetmer werd op 9 mei plotseling opgenomen in het Slotervaart ziekenhuis. Gelukkig is zij inmiddels weer thuis en heeft onze bloemen ontvangen met een blijde lach. We hopen dat zij weer snel in ons midden zal zijn op de dinsdagavond. Met Tiny Pijpker gaat het redelijk goed. Zelf heeft zij een heel positieve instelling en we zien haar al weer regelmatig op de repetitie. Tiny Kliffen heeft een fietsongeval gehad, en daarbij een flinke beenwond opgelopen. Gelukkig kan zij de repetities toch bijwonen. Jaap Spaargaren, ons lid van de Uiterweg heeft ook een paar dagen in het ziekenhuis gelegen. Inmiddels is hij weer thuis!. We wensen een ieder heel veel sterkte toe. Truus de Jonge
En hoe wordt het weer in de vakantie? 1 juli: Geeft 1 juli regen, de hele maand valt vaak tegen. 2 juli: Roepen de duiven menig keer, reken dan maar op goed weer. 3 juli: Vliegen de zwaluwen hoog, dan blijft het vast wel droog. 4 juli: Gaat de wind van noord naar oost, wees met beter weer getroost. 5 juli: Regen op Sinte Godelief geeft zes weken ongerief.
7
Bedankt Dinsdag 5 juni 2007 werden wij verrast door Truus, namens Aalsmeers Koor met een prachtige cadeau-bloemenbon. Wat is de grap van dit alles? Vorig jaar, december 2006, waren wij 40 jaar getrouwd en het was Truus even ontschoten. Zij vond dit héél naar, met héél véél excuses. Nou, wij niet. Het leuke van zoiets is, dat je er later weer even bij stilstaat en dan een mooi boeket gaat kopen namens Aalsmeers Koor. Allemaal vriendelijk bedankt Namens Anneke en André Lanser
Interview met Marcelle Koks op 24 mei 2007 Samen met Piet ging ik op weg naar Amstelveen, om ons “nieuwste” koorlid, Marcelle Koks te interviewen. Sinds een paar maanden zingt zij mee bij de alten. En…. naar zij ons meedeelde met veel plezier. Al snel is ons duidelijk dat zij niet alleen heel goed thuis is in het zingen, maar ook in andere vormen van muziek. Maar laten we bij het begin beginnen. Ook zij heeft van huis uit veel muziek meegekregen. Haar vader had met name een grote collectie klassieke muziek. Marcelles jeugd is ermee overgoten. Op de daarvoor gebruikelijke leeftijd gaat Top Pop een grote rol spelen. Haar opa van moederszijde was heel actief in volksdansgroepen en via haar moeder krijgt Marcelle allerlei volksmuziek mee. Van de lagere schooltijd (waarin zij in klas 4, 5 en 6 bij haar vader zit) herinnert zij zich niet veel van de muzieklessen. Zij heeft het gevoel, dat er bij vlagen muziek werd gegeven. Er werd wel veel gegymd, aan handvaardigheid gedaan en gevolksdanst. Vanuit het gezin gaat Marcelle naar AMV-les en na ’n jaar moet er een instrument gekozen worden; de altblokfluit heeft haar absolute voorkeur. Al heel veel jaar bespeelt zij dit instrument. Ook in diverse samenspelgroepen, met een drumstel en in een barokensemble met klavecimbel. In deze tijd maakt zij al kennis met onze dirigent. Piet Kiel is directeur van de muziekschool en begeleidt Marcelle tijdens haar Interval-examen. Na de middelbare school weet Marcelle het zeker, zij gaat naar de vooropleiding van het conservatorium om algemene muzikale vorming te studeren. Daarnaast doet zij zang en piano. Een hele zware studie, zo geeft zij aan, “voor mij té zwaar”. En na een paar jaar geeft zij deze studie op. Zij wil een jaar naar het buitenland als au pair. Haar vader wilde graag dat zij naar Frankrijk ging, dus…..werd het Engeland. Marcelle heeft het daar erg naar haar zin en heeft nog steeds contact met het gezin waar ze gewerkt heeft. Terug in Nederland begint zij aan de directiesecretaresse-opleiding (bij instituut Pont), een opleiding en beroep die bij haar karakter passen, volgens haarzelf. Vervolgens werkt zij bij Fokker en op een HTS, waar ook de vliegtuigen weer een rol spelen. Terug uit Engeland gaat Marcelle zich ook weer met muziek bezighouden. Zij wordt lid van een kerkkoor, dat 1x per maand in de kerkdienst zingt. Later krijgt het koor ook een eigen repertoire met chansons en licht klassiek werk. Als de dirigent (Olaf van Rijn) vertrekt valt het koor uiteen. Dan vertrekt Marcelle naar Groningen waar zij in het dorp Yde terecht komt. Daar houdt zij zich, naast haar werk, vooral bezig met het dorpsleven: buurtfeesten, collecteren enz.
8
Na haar scheiding woont Marcelle op een flat in de stad Groningen en gaat hobo studeren, maar niet heel lang, tot opluchting van haar buren! Met haar nieuwe partner komt Marcelle in Amstelveen terecht en samen met hem vindt zij een nieuwe hobby: motorrijden! De muziek blijft kriebelen en weer gaat zij op zoek naar een koor. Zij herinnert zich haar vroegere juf in Aalsmeerderbrug, Maartje Maarse, waar zij nog lang contact mee heeft gehad. En herinnert zich ook dat haar juf op een Aalsmeers koor zat, dat eens het Requiem van Mozart in de Bloemenveiling uitvoerde, dat zij als kind bijwoonde. Als ze op internet leest dat Piet Kiel de dirigent is, heeft zij het gevoel “thuis te komen”. Op het conservatorium vond men dat zij een sopraantimbre had, maar zelf heeft zij altijd iets gehad met altstemmen. Zij koos voor de altfluit en verkiest het geluid van altviool boven dat van de viool. Nu is zij gestemd en onze dirigent vindt haar een echte alt. In de auto zingt Marcelle graag en uit volle borst mee met de oefen-c.d. Zij houdt van heel veel soorten muziek. Naast de klassieke muziek luistert zij graag naar jazz en rock. Soms heeft zij tijden dat zij alleen maar luistert naar instrumentale muziek, dan weer een periode met alleen maar koormuziek. Zij houdt van Händel, Telemann en Vivaldi en gaat Bach steeds meer waarderen, net als Pärt, die zij een jaar of twee geleden heeft ontdekt. Een componist als Schönberg zegt haar niet veel. Maar komt Marcelle tot de conclusie: “Eigenlijk heb ik nog zoveel niét gehoord”! Ook van opera houdt zij. Zij heeft een seizoenabonnement gehad in het Muziektheater voor opera’s in een moderne uitvoering. Dat zei haar niets, maar met haar ogen dicht genoot zij van de muziek! Zij houdt naast de altblokfluit erg van blaaswerk(hobo) en de cello. Dat de muziek in dit huis een grote rol speelt is duidelijk. Rondkijkend zien we een mandoline, een akoestische gitaar, een basgitaar en niet te vergeten een prachtige didgeridoo, waar Marcelle’s echtgenoot hele mooie klanken uit krijgt. “Muziek komt het meest direct tot je”, aldus Marcelle.
Nog even terugkomend op die andere hobby, het motorrijden. Marcelle geniet evenzeer van de stilte. “Op de motorfiets naar Scandinavië, daar door de besneeuwde bergen rijden en dan de stilte – prachtig – commentaar is verder niet meer nodig.” Hartelijk dank voor het interview Marijke Klok
9
Uit Vocaal
De noten de baas Zingen is leuk, in een koor zingen nog leuker. Maar hoe krijgen we die noten erin? De een oefent zich in het van blad lezen of achter de piano, de ander oefent met geluidsvoorbeelden op cassetteband, cd, mp3, op de fiets, in de auto of in de badkamer. Zo veel mensen, zo veel zinnen. In de serie de noten de baas gaat Vocaal de mogelijkheden voor u na en bespreekt met kenners en gebruikers de voor- en nadelen van de diverse methoden. In deze aflevering vertelt Hans Noyens over de voordelen van het notenschrift, koorscholing en – nieuw in het aanbod van Kunstfactor-Unisono – koorcoaching. Een (voor heel veel koorleden en heel veel van hun dirigenten) herkenbaar patroon. De dirigent presenteert een nieuw stuk, speelt het voor, zingt het voor, de koorleden lezen mee in de bladmuziek. Dan zingen ze mee, zo goed en zo kwaad als het gaat, de dirigent verbetert wat foutjes die hij hoort. De meeste koorleden kunnen (bijna) geen muziek lezen, maar leggen het verband tussen wat ze horen met de nootjes op de balk; daar ontwikkelen ze een bepaalde handigheid in. Dat verband slaan ze op in hun geheugen. Elke week komen ze zo iets verder, die koorleden en hun dirigent, tot het stuk er min of meer inzit. De bladmuziek fungeert als geheugensteun; de noten kunnen behoorlijk worden gereproduceerd; er kan nu worden gewerkt aan zaken als verfjining, tempo, expressie, koorklank, uitspraak. Hans Noyens was tot voor kort coördinator van het Nederlands Koorfestival van Unisono ( het landelijk ondersteuningsinstituut voor amateurmuziek, sinds begin 2007 onderdeel van Kunstfactor, de landelijke koepel voor alle amateurkunsten). Hij herkent het geschetste patroon, met een glimlach: hij heeft zelf een flink aantal jaren praktijkervaring als koordirigent. “Het is natuurlijk het mooist als de koorleden in meerderheid wel goed noten kunnen lezen, maar ook zonder die vaardigheid moet je koorzangers het plezier van muziek maken bij kunnen brengen”, vindt hij.
Het gaat om de muziek, noten zijn een middel Lage drempel De gemiddelde werkelijkheid is echter anders, dat weet Noyens goed. Koorzang is nu juist een kunstvorm met een lage drempel: bij sommige koren hoef je eigenlijk niet zo veel te kunnen. In de klassieke muzikaal-technische zin dan – het is natuurlijk wel handig als je een goed gehoor hebt, wat gevoel voor maat en ritme, en het helpt als je je een beetje kunt schikken in het groepsproces. Koorleden die vanuit een instrumentstudie kennis meebrengen van het notenschrift zijn meestal een bonus. Maar het is, weet Noyens ook, wel heel plezierig als koristen in staat zijn ook buiten de (meestal wekelijkse) koorrepetitie te werken aan het instuderen. Gaat dat niet aan de hand van notenkennis, dan staan er diverse andere wegen open. Kunstfactor-Unisono propageert nog altijd het ontwikkelen van de koorzang door middel van scholing. Noyens: “Het aanleren van het notenschrift en van solfège, dat zijn naast stemvorming de belangrijkste ingrediënten van de koristenopleiding, levert de koorzanger de bagage op waarmee hij muziek kan leren en leren begrijpen. Als je als dirigent deze vorm van ontwikkeling met je koorzangers aanhangt, zul je merken dat je daadwerkelijk aan je koor bouwt.” “Dat is principieel anders dan de ondersteuning die dirigenten hun zangers soms bieden in de vorm van een voorbespeeld bandje, een cd of een muziekfile. Hoewel die het repetitieproces ook kunnen versnellen, levert het de koorzanger geen bagage en vaardigheden op. Maar dat kan natuurlijk een bewuste keuze van een dirigent zijn.”
10
Koren die vasthouden aan het ideaalbeeld van het goed notenlezend koorlid staan voor de taak hun leden te scholen. Er zijn boekjes genoeg waarmee dat kan, er is bij Kunstfactor-Unisono zelfs nog een mooie methode van de hand van de inmiddels legendarische Frans Schouten uit de SNK-tijd, met werkboek en handleiding. Noyens: “Die wordt door ons nog wel geleverd. Het is wel een beetje achterhaald in enkele opzichten, maar de essentie is uitstekend, de opzet is heel goed.” Binnen Kunstfactor-Unisono is een discussie gaande, vertelt Noyens, over de rol die de instelling zou moeten spelen. Kunstfactor-Unisono kan zelf nieuw materiaal (laten) ontwikkelen en dat uitgeven, de organisatie kan er ook voor kiezen meer de rol van wegwijzer te spelen. Die discussie is nog niet uitgekristalliseerd, maar Noyens vindt zelf wel dat het heel goed zou zijn als Kunstfactor-Unisono een diepgaande inventarisatie doet van de methoden en programma’s die “op de markt”zijn, om van daaruit koren en dirigenten te kunnen adviseren. Maatwerk Hij wijst ook op de rol die muziekscholen (kunnen) spelen. “Wij hebben lang geijverd voor het opnemen van het vak koorscholing op die muziekscholen en dat heeft ook een aantal jaren goed gedraaid. Mensen konden er een certificaat halen via een toets waarvoor wij de gecommitteerden leverden. Maar we zien dat het klassieke basispakket steeds minder wordt gevraagd; het wordt steeds meer maatwerk. Je hebt ook een steeds grote variëteit aan koren: gospel, shanty, close harmony, pop, kinderkoren, mannenkoren – die hebben allemaal andere ideeën, andere prioriteiten, ze stellen andere eisen. Tussen aankomende koristen bestaan ook grote verschillen, in kennis en in scholingsbehoefte. Unisono krijgt meer en meer van muziekscholen de vraag voorgelegd, hoe ze die verschillende behoefte van koren kunnen bedienen.” Hans Noyens vertelt met voelbaar enthousiasme over verschillende initiatieven die hier en daar in het land zijn ontstaan. “In Gouda bijvoorbeeld zit het Zanginstituut ZuidHolland onder leiding van Leo Rijkaard. Daar kun je als koor terecht voor ondersteuning op allerlei manieren. Ze stellen een pakket voor je samen; ze geven desgewenst lessen; ze doen een project met je, helemaal op maat, precies wat je nodig hebt.”Hij ziet daar ook voor Kunstfactor-Unisono een taak: dit soort initiatieven inventariseren, bekend maken, ernaar verwijzen, misschien ook coördineren. Een soort databank? Noyens knikt: dat is misschien wel een passende omschrijving. “Er moet in elk geval worden geïnventariseerd. Wat willen koorzangers? Wat willen dirigenten?” Middel Muziek maken is het uiteindelijke doel, stelt hij met nadruk. “Dat is wat we willen. Dat mensen worden geprikkeld om te musiceren. Noten zijn daarbij een middel, geen doel op zich. Die vergemakkelijken alleen het proces. Je moet wel, vind ik, je vaardigheden steeds verder kunnen ontwikkelen als dat je ambitie is; dat geldt voor koorleden en ook voor dirigenten. Ik vind het ’t mooist als koren zich uitgedaagd voelen hun grenzen te verkennen. Niet meer genoegen nemen met alleen die leuke of mooie stukjes, maar kijken wat hun mogelijkheden verder zijn.” Het woord “koorcoaching “ valt. Noyens: “Een nieuwe activiteit binnen Kunstfactor-Unisono, waar we zo’n anderhalf jaar geleden mee zijn begonnen en dat we naast koorscholing aan het ontwikkelen zijn. In een pilotproject, met een aantal koren van diverse pluimage en op verschillende terreinen. We willen daarmee individuele koren ondersteunen in zaken als presentatie, communicatie, repertoire, stem- en koorvorming,
11
organisatorische zaken. Koren kunnen vragen hebben op allerlei terreinen en wij kunnen vaak de antwoorden geven door coaches beschikbaar te stellen, mensen die deskundig zijn op die specifieke deelterreinen.” Bouwen aan structuur Hans Noyens (geboren 1963 in Venray), is betrokken bij Kunstfactor-Unisono vanaf 1994. “Ik was koordirigent en docent aan de meerjarige dirigentenopleiding (MDO) en dat was allemaal heel leuk, maar ik had ook het gevoel dat er een andere laag was, de ondersteunende laag, waar ik iets mee wilde doen. Bouwen aan de structuur, de koorwereld verder helpen ontwikkelen en ze de weg wijzen als daar vraag naar is. Via het Internationaal Korenfestival, waarin ik als stagiair actief was, kwam ik toen bij Kunstfactor-Unisono terecht.” Hij kwam goed beslagen ten ijs. Noyens heeft muziekwetenschap gestudeerd en een specialisatie kunstbeleid en –management en is op conservatoriumniveau afgestudeerd als koordirigent en pianist. Hij stond in en voor veel koren van verschillende soort en omvang, zoals het Nederlands Studenten Kamerkoor, waar hij korist en repetitor was. Hij heeft kamerkoren gedirigeerd, vrouwenkoren, mannenkoren, oratoriumkoren; hij richtte ooit het Leids Projectkoor op; hij deed in Zweden een privé-studie van een half jaar bij de legendarische koordirigent Eric Ericsson. “Een geweldige kans, die ik kreeg toen ik hem leerde kennen tijdens een symposium in Stockholm. Een indrukwekkende man, heel inspirerend. Zijn nieuwsgierigheid naar de muzikale ideeën en motivaties van andere mensen vond ik toen heel bijzonder; het was bij hem echt tweerichtingsverkeer.” Inmiddels (sinds 1 april 2007) is Hans Noyens binnen Kunstfactor-Unisono benoemd tot beleidsmedewerker dirigenteneducatie.
--------------------------------------------------------------------------------------Zaterdag 9 juni gingen Cock en ik vroeg op pad. We reden richting Wageningen waar de zomervergadering van de Maatschappij ter Bevordering der Toonkunst plaats vond. We werden ontvangen met koffie en precies om 10.30 uur begon de vergadering. U moet zich voorstellen dat het net zo iets is als bij ons in Aalsmeer. De stukken krijg je van te voren en dan vraagt de voorzitter: “Heeft u iets te vragen over bladzijde 1, 2, 3” enz. Niemand vraagt iets, totdat er een agendapunt komt dat veel vragen oproept. Dit keer ging dat over de Uitleenbibliotheek. Deze geeft financieel veel zorgen; de huur stijgt elk jaar en zal in de toekomst nog verder stijgen. Het aantal leden van de aangesloten verenigingen neemt af, dus er ontstaat een groot probleem.(In het lidmaatschap van MTB zit een bedrag voor de bibliotheek). Ook verhuizing van de bibliotheek lost niet veel op. De enige structurele oplossing waarop MBT hoopt, is een integratie tussen de uitleenafdeling en de twee andere bibliotheken (collega-korenorganisaties), maar dat moet nog verder onderzocht worden. Al met al, op 1 januari 2008 verdwijnt de uitleenbibliotheek van MBT, want geen enkele vereniging zit erop te wachten dat ieder lid €7,- à €10,- gaat betalen voor de bibliotheek. We wachten dit af. Voorts waren er twee concepten: een voor het wijzigen van de statuten van de MBT en de andere voor de nieuw op te richten vereniging: Vereniging Toonkunst Nederland, afgekort VTN. Na de lunch hebben wij deel genomen aan een stadswandeling door Wageningen o.l.v. een gids. Zoals u wel weet is daar Hotel de Wereld. Het is de moeite waard om Wageningen ook eens te gaan bezoeken. ’s Avonds werd door Toonkunst Wageningen de Carmina Burana uitgevoerd. Ook daar waren we bij aanwezig. Anneke Eskes
12
Onregelmatig vervolg op de serie muziekgenres Maat. De indeling van muziek naar de accenten, de zwaartepunten die er in voorkomen. We kennen regelmatige en onregelmatige maatsoorten; het overgrote deel van de westerse muziek is regelmatig. Onregelmatig is bijvoorbeeld het Gregoriaans en veel van de hedendaagse muziek. De regelmatige maatsoorten zijn of tweedelig of driedelig, met daarin enige onderverdelingen. Duidelijk voorbeelden zijn respectievelijk de mars en de wals, die je kunt meetellen als EEN-twee-drievier en als EEN-twee-drie. Je telt daarmee de sterke en de zwakke accenten die in een maat voorkomen. Als teleenheid wordt vaak de kwartnoot gebruikt (of de achtste of zestiende noot) en naar gelang het aantal van die noten of teleenheden per maat wordt de maatsoort vastgesteld: een mars staat in vierkwartsmaat, een wals in driekwartsmaat. Op schrift wordt de maatsoort in cijfers weergegeven: 4/4, 3/4, en bijvoorbeeld voor een zesachtste maat 6/8. Onregelmatige maatsoorten komen tot de 20e eeuw veel minder voor. Een mooi voorbeeld van een vijfkwartsmaat is het tweede deel van Tsjaikowski's Zesde symfonie, de "Pathetique". Hielden de componisten zich in vroegere eeuwen meestal aan een maatsoort per deel van een werk, in de 20e eeuwse muziek komen maatwisselingen en onregelmatige maatsoorten binnen een deel van een werk vaak voor. Een van de talloze voorbeelden is Strawinsky's ballet Le Sacre du Printemps; het 'Ritueel van de wedijverende stammen' eruit telt 74 maten, waarbinnen 6 maatsoorten en 37 maatwisselingen voorkomen. Voor de orkestleden een hele klus om uit te tellen! Madrigaal. Vocale compositie voor solostemmen of koor, meestal zonder instrumentale begeleiding, vrijwel altijd op wereldlijke en Italiaanse teksten die vaak over de liefde gaan. Belangrijke compositievorm tussen de 14e en de 17e eeuw, en de wereldlijke tegenhanger van het motet (zie aldaar). Een van de grootste madrigaalcomponisten was Claudio Monteverdi. Majeur. Groot, grote terts Menuet. Van oorsprong oude, sierlijke, Franse hofdans, die vanaf het midden van de 17e eeuw in de kunstmuziek werd opgenomen en als vorm bijzonder populair werd in de baroksuite en in de symfonie en het strijkkwartet uit de klassieke periode. Bij Beethoven verandert het menuet in een scherzo, dat sindsdien dezelfde plaats in de symfonie etc. houdt: tussen het tweede, langzame deel en de finale in. (De uitzonderingen daargelaten). - Wereldberoemd werd 'het' menuet van Boccherini, uit zijn strijkkwintet in E op. 11, en een van de honderden menuetten die hij schreef. Tot in de 20e eeuw (Ravel) duikt het menuet bij allerlei componisten op. Mezzosopraan. Vrouwen- en ook jongensstem, tussen sopraan en alt in. Mineur. Klein, kleine terts. Mis. De belangrijkste liturgievorm van de Rooms-Katholieke kerk, waarin een aantal vaste gebeden etc. voorkomen die in iedere misviering terugkeren (het "ordinarium"), en een aantal wisselende gebeden die voor iedere mis anders zijn (het "proprium"). De gecomponeerde mis bepaalt zich tot het ordinarium, dat uit vijf onderdelen bestaat: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus met Benedictus, Agnus Dei. Vanaf de 14e eeuw (Guillaume de Machaut) tot in onze tijd (o.a. Strawinsky) zijn er duizenden missen gecomponeerd, hoofdzakelijk voor de eredienst, hoewel een aantal vanwege zijn muzikale kwaliteiten en/of zijn omvang ook in de concertzaal wordt uitgevoerd. Grote miscomponisten uit de 15e en 16e eeuw waren Obrecht, Okeghem, Josquin des Prés, Palestrina en Orlando di Lasso. In de barok torent Bach boven alles uit met zijn Mis in b (de "Hohe Messe", misschien wel het grootste koorwerk dat ooit geschreven is). In de klassieke periode schreven Haydn en Mozart (Kroningsmis, Grote Mis in c) muzikaal prachtige missen. Beethovens monumentale Missa Solemnis is een verbijsterend meesterwerk, dat voor liturgisch gebruik ongeschikt is. In de romantiek werden missen gecomponeerd door o.a. Schubert, Rossini, Liszt en Bruckner. Een bijzondere vorm van de mis is de Dodenmis of Requiem
13
LEDEN VAN DE CLUB VAN HONDERD VAN KONINKLIJK TOONKUNSTKOOR AALSMEER Koninklijk Toonkunstkoor Aalsmeer wil alle sponsors hartelijk danken! Alderden projectbouw Bakkerij Vooges Berghof Accountancy Klaas Bos Vishandel/markt Dhr. J. Broere Mw. H.A.G. de Bruin Carla de Klerk Interieur Dhr. en Mw. J.A. Ceelie N.A.Dames Speciaal/Optiek Mw. J. Eveleens – Hilverda Mw. B. Eveleens – Tas Florist de Kwakel B.V. Goemans Tapijt & Slaapcomfort Dhr. A. Groenenberg Hartelust BV Hilverda BV Mw. D. Jansma Mw. E. Hilverda – v.d. Boon Mw. A. Kaan – Aartsma Mw. T. Kliffen Dhr. N. Koeleman Koster C1000 Mw. J. Stoel – Mayer Hans Lammers Autobedrijf
Kraan Modehuis Ed Kriek Optiek Kruyswijk Keurslager Mw. A. Lanser – Buis J. Maarse Slagerij Mw. Maarse – Slijkoord Mw. G. Maarse – Gierman Dhr. en Mw. H. Mets Dhr. J. Molenaar Dhr. D.W. de Monchy Dhr. D. Pfann Mw. B. van Rijn Dhr. G. Schiphorst Dhr. B. Spaargaren Dhr. J.D. Spaargaren Mw. N. TuinenburgVastenhout Total Copy Service Vishandel J. Veerman Dhr. P. Wey Mw. C. Pijpker – Rave Micro Plant Aalsmeer B.V. Mw. A. van Beek
Mw. C.J. Siemonsma Martien v. Winden Bowin Elektromotoren Wilzo IJzerwaren en Gereedschappen De Barbier Broeckmans Mode Gebr. Eveleens BV Gewasbescherming Jongkind Grond BV Mw. A. Braber – Maarse Mw. M. Romeijn – Mulder Mw. J. Stokman – Dames Mw. J.F. van Daal – Ederzeel Dhr. en Mw. v.d. Velde Dhr. en Mw. Th. v.d. Berg Decorette Piet Fa. W. Verhoek &Zn Schildersbedrijf Mw. M. Koks Tuincentrum “de Molen” Dhr. en Mw. K.R. Dancy Mw. F. van Mondfrans
Koninklijk Toonkunstkoor Aalsmeer
Bestuurssecretariaat: dhr. Harry de Jong Watersnip 14, 3641 WN Mijdrecht tel. 0297-286744 e-mail:
[email protected] website : www.toonkunstkooraalsmeer.nl Contributie : € 162,00 per jaar (€ 13,50 per maand) Rekening A.B.N. / Amro nr. 53.87.42.038 t.n.v. Koninklijk Toonkunstkoor Aalsmeer Donatie: minimaal € 25,00 (voor 2 toegangskaarten) per jaar. Rekening A.B.N./Amro nr. 53.87.52.416 t.n.v. “Stichting Concerten Aalsmeers Koor” p/a Roerdomplaan 64, 1431 WK Aalsmeer Repetities: Iedere dinsdagavond in gebouw Irene, Kanaalstraat 12, 1431 BW Aalsmeer tel. 0297-324865 Dirigent: P. Kiel jr. De redactie behoudt zich het recht voor ingekomen stukken, indien nodig, te verkorten en anoniem ingezonden stukken niet te plaatsen. Redactie: Marijke Klok, Cees Stieva en Piet Weij Redactieadres: Roerdomplaan 72, 1431 WK Aalsmeer e-mail:
[email protected] [email protected] ------------------------------------------------------------------------------------------------
14
