April 2007 J a a r g a n g 6 , n r.
10
Een uitgave van Habion In dit nummer: Habions jubileumonderzoek Onderzoek: Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen
1 2
Reacties op het onderzoek Habion 55 jaar, het feest Ouderen worden spelbepalers Klantgerichte zorg in Swellengrebel, Utrecht
5 6 8 9
Zorg bij de hand in Parkstaete, Wapenveld
10
Statig wonen in Werkhoven Appartementen De Kopertuin, Bilthoven
12
Nieuwbouw zorgcentrum De Kuijer, Nederhorst den Berg
13
Klachtencommissie Evaluatie nieuwe verzorgingsen verpleeghuizen
11
14 15
Modern communicatiesysteem voor De Gelderhorst in Ede
15
We stellen u voor Voorzitter Algemene voorwaarden Habion
16 16 16
Baby boomers in beeld
De kansrijke toekomst van verzorgd wonen
Habions jubileumonderzoek enthousiast ontvangen Verrassend, interessant, innovatief, oplossings-
Dit jaar bestaat Habion 55 jaar. We zijn dus nu
gericht, de juiste snaar. De eerste reacties op ons
zelf senior geworden. Qua generatie behoren
jubileumonderzoek ‘Het nieuwe ouder worden,
we daarmee tot de babyboomers: de rockers,
het nieuwe wonen’ bieden tal van aanknopings
de hippies, de ban-de-bommers, de witte fietsers, de provo’s van toen. En de ouderen van straks.
punten voor verdere uitwerking van de resultaten.
De ouderen voor wie we nu ontwikkelen en bouwen, want wat we nu aan vastgoed realiseren staat
Dat bleek na de presentatie van ons jubileum
minstens 40 jaar. De ouderen van straks zijn anders
onderzoek op 14 februari tijdens een goed
dan de huidige senioren. Maar wie zijn het nu precies?
bezochte persconferentie in Den Haag en ook
Wat vinden zij belangrijk in het leven? Hoe willen ze
op 21 maart tijdens ons grote jubileumfeest in
wonen? Met ons jubileumonderzoek ‘Het nieuwe ouder
De Flint in Amersfoort. Tijdens de bijeenkomst
worden, het nieuwe wonen’ geven we daar antwoord
in perscentrum Nieuwspoort hebben we in
op. En tijdens onze goed bezochte jubileumbijeenkomst
aanwezigheid van media, kamerleden en ver
in De Flint in Amersfoort op 21 maart hebben we onze
tegenwoordigers van brancheorganisaties als
gasten kennis laten maken met de drie typen baby-
Aedes en ActiZ het onderzoeksrapport over
boomers die te onderscheiden zijn, hoe ze willen
handigd aan mr. drs. Elco Brinkman, voorzitter
wonen en welke stijlvoorkeuren ze hebben.
van Bouwend Nederland. Brinkman prees ons
We discussieerden over hoe we ons moeten voor-
initiatief: “Tot nu toe bepaalt de overheid wat we
bereiden op een aanzwellende vraag naar zorg,
voor welke categorie bouwen. Uit het onderzoek
over vernieuwende concepten voor verzorgd wonen
blijkt dat de nieuwe ouderen dat zelf willen
en over de nieuwe actieve rol van senioren in onze
bepalen. Dat vraagt van partijen een andere
samenleving: de grijze motor. U leest er veel meer
manier van werken.”
daarvan zijn voor ons reden geweest om meer
Betrokken blijven
nadruk te leggen op factoren die het thuisgevoel
De nieuwe ouderen, de babyboomers, willen bij de
van ouderen in onze seniorencomplexen bepalen.
maatschappij betrokken blijven, zelf kunnen kiezen
Het nieuwe onderzoek ‘Het nieuwe ouder worden,
en bepalen hoe ze wonen, met zorg op maat.
het nieuwe wonen’ gaat een stap verder. Dit
Op basis van onderzoek en trends zijn de toekom-
onderzoek onderscheidt drie hoofdtypen
stige ouderen ingedeeld in drie typen: traditioneel,
toekomstige ouderen en kijkt nadrukkelijk naar
modern en postmodern georiënteerden. Om hen
hun specifieke wensen en eisen ten aanzien van
woonvormen te bieden waar zij zich thuis voelen
wonen, zorg en welzijn.
moeten hun voorkeuren uitgangspunt zijn. Vervolg op pagina 2
over in deze Habits. Duidelijk is dat we anders moeten leren denken. Wij hebben daartoe een
Stap verder
aanzet gegeven, maar kunnen en willen er niet alleen
Het onderzoek is in onze opdracht uitgevoerd door
mee verder. Dat onze 400 gasten uit alle mogelijke
onderzoeksbureau Motivaction en trendconsul-
sectoren kwamen - politici, ministeries, gemeenten,
tancybureau De Bock & Dekker, ter gelegenheid
brancheorganisaties, onderwijs, financiële dienst
van ons 55-jarig jubileum dit jaar. Vijf jaar geleden
verleners, zorgkantoren, architecten, corporaties,
hebben wij eveneens een spraakmakend onder-
zorgorganisaties en ouderenorganisaties - stemt zeer
zoek gehouden: ‘Wat is thuis?’. De uitkomsten
hoopvol. Gezamenlijk kunnen we de uitdaging aan! John Vrije, directeur
1
suburbane omgeving, zijn gericht op gemak en Vervolg van pagina 1
CONCEPTEN LEVENSVATBAAR
Daarnaast speelt de vergrijzing: veel meer ouderen
woonconcepten ontwikkeld. Interactie is essentieel
en minder jongeren die zorgfuncties vervullen.
in deze concepten. Ze geven een mogelijk antwoord
Dat dwingt ons te zoeken naar creatieve alternatieven voor het huidige woon- en zorgaanbod. Waarbij de vergrijzing minder als probleem wordt
groeiend tekort aan zorgpersoneel, de afkalvende
(50-65), mensen tussen 30 - 50 jaar als
gezien maar als kans. De nieuwe ouderen willen
mantelzorg en de individuele wensen van de
HBO-MBO studenten onder de 26 jaar.
en kunnen blijven participeren in de samenleving.
nieuwe ouderen.
comfort en zijn actiever. Binnen het postmoderne segment bestaat qua woongebied een tweedeling tussen sterk
De drie woonconcepten zijn getoetst in
landelijke en sterk stedelijk georiënteerden.
op de maatschappelijke ontwikkelingen die we
een steekproef onder 1750 respon
Deze groep zoekt naar exclusiviteit, comfort
op ons af zien komen: de enorme vergrijzing, het
denten, zowel toekomstige senioren
en luxe.
Ondanks logische verschillen vinden
Vanuit die achtergrond zijn drie vernieuwende
Prognose
Het traditionele segment zal in de komende 10 tot
20 jaar beduidend kleiner worden (16%), post-
Over 10 jaar
aansprekend. “Er is voldoende
modern daalt na een groeiperiode licht, terwijl
concepten verder te ontwikkelen in
grootste deel vormt met 44%. Een gegeven om
samenspraak en samenwerking met alle
rekening mee te houden bij de ontwikkeling van
betrokken partijen als nationale
nieuwe woonzorgvormen, waarbij de bewoner
overheid, gemeentes, zorginstellingen
centraal staat.
40%
Over 20 jaar
Prognose
de groep modern georiënteerden uiteindelijk het
44%
allen de concepten in zekere mate marktpotentieel om deze vernieuwende
16%
16% 34% 50%
25%
TRADITIONEEL
33% 42%
Nu
en -instanties, architecten en
‘Niet naar ‘Huize Avondrood’
uitvoering de concepten nader worden
Hoe kijkt de toekomstige oudere tegen de huidige verzorgingshuizen aan?
van elk segment senioren”, aldus de conclusie in het rapport. Ook de radio to onde belangstel ling. Directeur John Vrije in de stud io van de NCRV voor de opnam e van het progra mma Casa Luna .
waarden, woonbeleving en wensen ten aanzien van de zorg. Deze segmentering is beter bruikbaar dan meer gebruikelijke criteria bij het voorspellen van voorkeuren, gedrag en waar men zich thuis bij
Genoeg belangstelling voor de persbijeenkomst in Nieuwspoort.
voelt. Het gaat bijvoorbeeld niet meer om kenmer-
Habions onderzoek ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’
Toekomstige ouderen vinden de
huidige verzorgings- en verpleeghuizen ontoereikend voor de kwaliteit van leven en wonen. Ze willen zo lang mogelijk
Dat blijkt uit het onderzoek onder de aankomende
Het bureau Motivaction monitort sinds 1997 het
generatie ouderen, de protestgeneratie ofwel de
sociale klimaat van Nederland en de consumen-
babyboomers, geboren tussen 1946 en 1954.
tenvoorkeuren onder ruim 2000 mensen.
Het door de bureaus Motivaction en De Bock & zelfstandig wonen. Ze hebben duidelijke
Dekker in onze opdracht uitgevoerde onderzoek geeft antwoord op de vraag: wat zijn de woon
ideeën over hun laatste levensfase; zelfbeschikking vinden ze essentieel; ze willen midden in de samenleving staan
wensen van toekomstige senioren in relatie tot
De aankomende generatie senioren
te combineren en welke woonzorgconcepten kunnen daar een oplossing voor bieden? Het
en meebeslissen over hun woonvormen.
onderzoek levert nieuwe inzichten op over de aankomende senioren, hun diversiteit in stijlvoorkeuren, woonbeleving en hun eisen aan de zorg. Op basis daarvan zijn drie woonconcepten ontwikkeld.
Concept 1 ‘ALL TOGETHER NOW’ - wonen + zorg + opleiding
voor bewoners, studenten, docenten. Er zijn
wonen; de verwachte zorgvraag;
ook studentenwoningen en (buurt) voorzie-
de afnemende beroepsbevolking en
ningen als bioscoop, theater, een gemeen
ontwikkeling van de drie woon-
typeren:
dat er win-win situaties ontstaan.
Voor zorg bij voorkeur terugvallen op kinderen en familie
37% heeft geen kinderen Suburbane woonomgeving Minder gericht op vitaliteit
Zo lang mogelijk zelfstandig blijven
concepten. Dat is dusdanig gebeurd
Sociale contacten in directe omgeving
MODERN
woon- en leeromgeving staan centraal.
Enkele steekwoorden die de nieuwe ouderen
Vaker landelijk wonend
Bron: Motivaction, 2006, Basis: 50 – 65 jaar
worden opgeleid. Het restaurant staat open
een wellness-concept, geen patiënt-concept.
en gezondheid Comfort, gemaksgeoriënteerd, statusgevoelig Nog niet bezig met zorgvraag
maatschappelijk betrokken actief en uithuizig minder honkvast grotere mobiliteit autonoom en informeel gericht digitale tijdperk zelfbeschikking
Drie onderzoeken Er zijn eigenlijk drie (deel)onderzoeken uitge-
2
De modern georiënteerden wonen vaker in een
begeleiding. Interactie en een stimulerende
Als derde onderdeel is een kwantitatieve markttoets gehouden om te zien of de drie woonconcepten een reële optie zijn voor toekomstige ouderen, verzorgenden en jongeren. Daarbij is 1750 Nederlanders om hun mening gevraagd. Zie het kader: Concepten levensvatbaar.
Drie segmenten Globaal zijn de aankomende senioren in te delen
POSTMODERN 43% heeft geen kinderen
in drie segmenten of mentaliteiten, met onder-
Woongebied: heel stedelijk of
scheidende stijlvoorkeuren, waarden en opvat-
juist heel landelijk
voerd. Allereerst zijn de belangrijkste sociodemo-
Het tweede onderzoek was een trendanalyse
tingen: de traditioneel georiënteerden, de modern
grafische trends tot 2040 in kaart gebracht en zijn
gebaseerd op sociaal-culturele onderstromen en
georiënteerden en de postmodern georiënteer-
de toekomstige senioren in drie hoofdtypen
sociodemografische trends. Een koppeling van die
den. Uiteraard zijn er overeenkomsten tussen de
beschreven: traditioneel, modern en postmodern
analyse aan de drie type toekomstige ouderen
drie segmenten. Bijvoorbeeld als het gaat om
georiënteerden. Zie het kader: De nieuwe
leidde vervolgens tot de drie woonzorgconcepten.
maatschappelijke emancipatie, een internationale
ouderen. Dat gebeurde op basis van statistische
Zie het kader: Het nieuwe wonen: win-win.
blik en individuele betrokkenheid. De drie
en mentaliteitsgegevens van Motivaction.
opzichte van andersdenkenden.
in de flat, de ouderen geven gastcolleges of
uitgangspunten geweest bij de
en de zorg moeten leveren. Hoe zijn die factoren is mondig en actief. Ze willen meepraten
zijn zeer belangrijk. Zij zijn minder tolerant ten
een school waar jongeren voor de zorg
een andere kijk op mantelzorg zijn de
king in die periode af, terwijl zij juist de middelen
landelijke gebieden. Veiligheid, orde en netheid
zorgflat. Het gebouw staat in verbinding met
Toekomstige ouderen onderscheiden zich van
Tegelijkertijd neemt de werkzame beroepsbevol-
De traditioneel georiënteerden wonen vaker in
HET NIEUWE WONEN: WIN-WIN
de huidige generatie. Bij hun opvattingen past
fysieke of psychische klachten verdubbeld.
inkomens komen in alle drie de segmenten voor.
schappelijke tuin. De studenten lopen stage
Nederlandse samenleving op zich af ziet komen?
Woonconcepten
ken als inkomen of opleiding. Hoge of lagere
Zorgverlening in Nederland wordt zo ingericht dat iedereen m.o.m. zelfstandig kan blijven wonen 94% Als ik in een verzorgingshuis woon wil ik nieuwe dingen blijven leren 91 % Ik zou een verzorgingshuis kiezen met zo min mogelijk regels 89% De kamers in verzorgingshuizen vind ik te klein 86% Het verzorgend personeel in verzorgingshuizen is begaan met de mensen die ze verzorgen 85% Verzorgingshuizen geven je het gevoel dat je leven bijna voorbij is 78% De sfeer en uitstraling van verzorgingshuizen staan me niet aan 68% Ouderen die in een verzorgingshuis wonen, zijn minder eenzaam dan andere ouderen 66% In een verzorgingshuis word je als een kind behandeld 62% Het prettige van een verzorgingshuis is dat iedereen er hetzelfde aan toe is als jij 57% Ik wordt het liefst verzorgd door de eigen familie 42%
Op een soort campus wonen mensen in een
trends en maatschappelijke vraagstukken die de
Al over vijftien jaar is het aantal 65-plussers met en maatschappelijk betrokken blijven.
DE NIEUWE OUDEREN
Lokaal georiënteerd
ontwikkelaars. Uiteraard moeten in de toegesneden op de stijlen en waarden
17% heeft geen kinderen
Sterk gericht op vitaliteit Tolerant naar andere culturen Zorgvraag zelf regelen (autonomie) met eigen netwerk
onderscheiden zich echter als het gaat om
3
Concept 2 ‘THE NEW MAMAS & PAPAS’ - wonen + mantelzorg
NIEUWE MANTELZORG De bereidheid om mantelzorg in de traditionele vorm te verlenen kalft af. Veel
Bovenop gezinswoningen komt een laag
niet de eigen ouders te zijn. Andersom kunnen
De appartementen zijn zelfstandig te bereiken,
appartementen voor senioren. De bewoners
de senioren hun diensten bewijzen door
met lift. Eventueel kan een trap in de woning
van de benedenwoningen verplichten zich voor
bijvoorbeeld op de kinderen beneden te
naar het appartement erboven leiden.
de bewoners erboven te zorgen. Dat hoeven
passen. De zorgplicht is dus wederzijds.
Zelfstandigheid en privacy staan voorop.
één-ouder gezinnen, grotere afstanden en het toenemend gevoel ‘geen beroep te
Reacties
op het Habion Jubileum onderzoek
willen doen op iemand’ zijn daar debet aan. Tegelijkertijd groeit de behoefte aan een vorm van mantelzorg enorm in de toekomst. Ouderen en jongeren blijken echter wel
Lucienne Hoogwerf, directeur Fontys Hogeschool Verpleegkunde De woonconcepten uit het jubileumonderzoek bieden mogelijkheden en kansen voor de opleiding HBO-Verpleegkunde en zeker ook voor sociale studies. Wonen, welzijn en zorg liggen mooi bij elkaar en dat is waar de beroepspraktijk om vraagt. Het concept met studenten en ouderen op één campus spreekt mij wel aan. Ik stoei
Prof. dr. Dick Knook, emeritus hoogleraar gerontologie
nog wel met de vraag of studenten dat ook echt willen. Aan de andere kant: het is aan ons om dan boeiende studietrajecten aan
De resultaten van Habions onderzoek sluiten aan bij ontwikke-
te bieden. Dat doen we al in samenwerking met verpleeg- en verzorgingshuizen en dan zie je
degelijk bereid diensten uit te wisselen op
lingen die gaande zijn: de toenemende zorgvraag als gevolg
dat ouderen opeens wel interessant worden voor studenten. Het kan dus wel. Als hogeschool
basis van een soort ruilhandel: ik doe wat
van de vergrijzing, tekort aan zorgpersoneel, ouderen die
willen we dan ook graag betrokken zijn bij dit soort vernieuwende concepten.
voor jou, jij doet wat voor mij. Mantelzorg
spelbepaler willen zijn. Het zorg-opleiding woonconcept biedt
krijgt daarmee een meer economische
mogelijkheden, maar je lost er naar mijn mening niet het
drijfveer en niet meer op basis van
enorme tekort in de zorg mee op. Er zijn twee onderbelichte
dankbaarheid of afhankelijkheid. Het
aspecten in dat verband: richt je met zo’n woonconcept niet
woonconcept Wonen & Mantelzorg is
alleen op MBO en HBO niveau, maar ook op de laag daaronder
daarop gebaseerd, maar de nieuwe mantelzorg is overal toepasbaar. Internet kan een belangrijke rol spelen om contacten te leggen tussen ‘partijen’.
en investeer in de ontwikkeling van domotica en technologie. Zowel in de hardware – en dus
Lex Staal, manager marketing & communicatie ActiZ, organisatie voor zorgondernemers
in de gebouwen die Habion neerzet – als meer algemeen in technologische innovatie bij
Het waardevolle van het jubileumonderzoek is dat Habion zegt:
thuiszorg. Zo moet nu twee keer per dag een thuiszorger langs om steunkousen aan en uit te
het kan anders en we gaan dat ook doen. Het zijn ook uitda-
doen. Er zijn inmiddels ook apparaten in ontwikkeling waarmee de senior dat zelf kan.
gende woonconcepten. Senioren blijven deel uit maken van de samenleving, willen regie en autonomie houden en een beroep op de omgeving, de community kunnen doen. Het gaat dus om de combinatie van goed nabuurschap en zorg en niet meer
Peter van Leeuwen,
alleen om complete zorgpakketten. Onze zorgondernemers richten zich al meer en meer op
ZO MIN MOGELIJK REGELS
directeur Instellingen van ING Nederland
het leveren van specifieke professionele zorg in combinatie met goed nabuurschap en
Toekomstige ouderen willen zo lang
Habion is een belangrijke partij in zorggerelateerd
mogelijk zelfstandig wonen. 61 procent
wonen. Ambitieus en vernieuwend ook.
denkt daarbij aan thuiszorg; 25 procent gaat
kelingen in onze branche sluiten dus niet alleen goed op elkaar aan, ze versterken elkaar.
Dat willen wij ook zijn. De zorgsector en woning-
daarbij uit van mantelzorg; slechts
corporatiesector zijn voor ING van oudsher belangrijke speerpunten. We zijn dan ook verheugd dat we de
11 procent rekent op zorg in verpleeg- of verzorgingshuis. En als dat laatste gebeurt
nieuwe huisbankier voor Habion zijn geworden. Wat mij
dan wil 89 procent dat in een omgeving met
erg aanspreekt in het onderzoek is de mix van leeftijds-
zo min mogelijk regels; 91 procent ziet zich
groepen, de integratie met de maatschappij en het
nog lang niet uitgerangeerd en wil nog
marktgericht denken. De sector gaat nu nog te veel uit
volop nieuwe dingen leren en meemaken.
van aanbod. Flexibiliteit is belangrijk, ook in gebouwen. De wereld ziet er over vijftien jaar weer heel anders uit. Habion denkt al in verschillende gebruikersgroepen en verschillende oplossingen. Wij kunnen daarin met onze expertise meedenken. We zijn de grootste financiële dienstverlener die mondiaal als vastgoed
Concept 3 ‘THE BRIGHT SITE OF LIFE’ - zorgen + wonen + werken
technologie. De uitkomsten van het onderzoek met daarbij de woonconcepten en de ontwik-
ontwikkelaar actief is. Dat maakt kruisbestuiving van expertise mogelijk. We staan tenslotte samen voor een fors maatschappelijk vraagstuk om de groeiende vergrijzing op te vangen.
Roel Schoemaker, account director Motivaction Het bijzondere is dat wij weliswaar vaker baanbrekend en vernieuwend onderzoek doen, maar bijna altijd voor overheden en bedrijfs leven en niet voor partijen als Habion. Corporaties opereren in een, in ieder geval op het oog, stabiele en minder hectische en dynamische markt. Habion kiest echter bewust voor vernieuwing en staat ook daadwerkelijk open voor nieuwe inzichten. Twee jaar geleden hebben we voor Habion een imago onderzoek gehouden. Dat zie je wel vaker in corporatieland. Maar Habion heeft vervolgens de resultaten daadwerkelijk strategisch in haar beleid ingebed en bijvoorbeeld ook haar organisatiestructuur aangepast. Datzelfde zie je nu ook gebeuren. Ook nu zijn ze daadwerkelijk van plan er voor te gaan.
Midden in de stad staat een levendige woontoren. Op de begane grond zijn restaurants, winkels en terrassen. Een laag hoger is er ruimte voor
Mieke de Bock, visueel management consultancy De Bock & Dekker
Jeroen Singelenberg, programmaregisseur SEV
praktijken van tandartsen, huisartsen,
Ik heb me alleen al vanwege mijn leeftijd erg betrokken gevoeld
fysiotherapeuten en dergelijke.
bij de opdracht. De drie woonconcepten acht ik zeer realistisch.
Daarboven appartementen voor
Dat blijkt ook wel uit de toetsing in de markt. Ze zijn ook niet uit
zorgverleners en hun gezinnen.
het niets ontstaan. Ik heb ze gebaseerd op grondig onderzoek en
Op de één na hoogste laag bevinden
veel gesprekken. Er ontstaat een idee, dat werk je uit en vervol-
zich zorgafdelingen en appartemen-
gens krijg je daar vanuit allerlei kanten feedback op en schaaf
ten. Boven in het gebouw zijn ruimtes
je bij. Een proces dat zich herhaalt, net zolang tot realistische concepten met bijbehorende
voor massage, fitness, sauna, een
stijlconcepten ontstaan. Het lijkt me leuk om bij de verdere ontwikkeling betrokken te blijven.
zwembad. Het concept concentreert
Of ze daadwerkelijk ook zo gerealiseerd worden is natuurlijk afhankelijk van veel factoren. Ik
wonen, zorgen en werken in een
denk wel dat gezien de problematiek van toenemende vergrijzing en zorgvraag uiteindelijk de
welness-omgeving voor zowel
tijd zal dwingen om ze uit te voeren.
senioren als verzorgenden.
(voorheen Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting) Het is zeker creatief en innovatief wat er uit Habions onderzoek is gekomen. Ik heb wel twijfels bij sommige resultaten. Gaan de mentaliteiten niet voorbij aan de grote zwijgende meerderheid die refereert aan de huidige, individuele woonsituatie en is er wel echt belangstelling voor de concepten bijvoorbeeld? We hebben eerder gemerkt bij het onderzoek rond Seniorenstad dat mensen wel belangstelling aangeven, maar uiteindelijk een voorkeur hebben voor een van de tussenstappen die ze maken tussen de huidige woonsituatie en een concept. Sterk vind ik de rode draad in het onderzoek dat uitgaat van meerdere generaties in een woonomgeving. Dat is in Nederland zwak ontwikkeld. Ik zou het toejuichen als Habion daarmee gaat experimenteren.
Martin Bontje, algemeen directeur Zorgverzekeraars Nederland Het scheiden van wonen en zorg is lastig. Technisch lastig en
4
Henk van Heuven, directeur Aedes, vereniging van woningcorporaties
er is ook veel geld mee gemoeid. Het is echter wel hard nodig.
Eigenlijk gaat het er niet om of Habion erin slaagt deze woonconcep-
Alleen al om die reden is het noodzakelijk dat Habion de drie
ten zo te realiseren. Belangrijker is dat Habion lef toont; dat ze de
concepten verder uitwerkt. Wij willen investeren en een
mentaliteiten uit het onderzoek ook daadwerkelijk uitwerkt in woon-
stimulerende rol spelen als het gaat om dit soort innovatieve
vormen en het geen abstract verhaal laat. Zonder experimenten geen
concepten. Dat kan echter alleen als glashelder wordt wat wel
vernieuwing. Dankzij Habion blijven corporaties voorop bij het
en wat niet onder de AWBZ valt. Pas dan kunnen we als
ontwikkelen van nieuwe woonvormen. Dat Habion daarbij (toekom-
verzekeraars aanvullende pakketten ontwikkelen en meer
stige) bewoners voorop stelt en hen laat bepalen spreekt mij erg aan.
comfort en luxe aanbieden. Voor Habion zijn de resultaten van
Het past ook in ons ‘Antwoord op de Samenleving’ (de afspraak van gezamenlijke corporaties
het eigen onderzoek cruciaal, want het raakt de corporatie recht in het hart. Ze zal dan ook
om o.a. miljarden extra te investeren in 140 wijken, red.), waarbij we als corporaties een
verder onderzoek moeten blijven doen naar de ontwikkelingen van de markt.
substantiële bijdrage willen leveren aan het oplossen van vraagstukken op de woningmarkt.
5
Habion 55 jaar Feest voor alle mentalities! Er waren bitterballen, stamppot en worst en Hollandse liedjes. Maar ook olijven, uitgebreide tapas en Engelstalige klanken. En prosciutto crudo en sushi en loungemuziek. Er waren traditionele zitjes met Perzische tapijtjes en schemerlampen. Maar ook moderne zitjes met veel hout en chroom. En postmoderne loungebanken en blauwig licht. Als ergens ooit alle typen toekomstige ‘senioren’ onder één dak echt thuis waren, was het wel op 21 maart in De Flint in Amersfoort. Daar vierden we groots ons 55-jarig jubileum. Met acts, live muziek en onder meer met een spette-
De trad it io ne le sett ge orië ntee rd te zi in g: ho ew el ve ru it de m eeste ga st en aa ngav en po st jn, vo el m od ern hu is ka m er. Geze ll de n ve le n zi ch th ui s in ee n trad it io ig aa n ta fe l m et ee n pi lsje, pi nd a´s en ne le, oe r-Hol la nd se ee n bo rd stam pp ot .
rend optreden van de internationaal aan de weg timmerende a capella groep Montezuma’s Revenge. En met veel aandacht voor de uitkomsten van ons jubileumonderzoek. Dat gebeurde aan de hand van presentaties van onze directeur John Vrije en de onderzoekers van de bureaus Motivaction en De Bock & Dekker, gevolgd door een panel onder leiding van dagvoorzitter Job Boot. Er werd gesproken en gediscussieerd over de onderscheiden
p er to ire. ch el en m et re ge sp ett er t o go , en rd o m et a k ko a´s Rev en erk , jo n gl eren p el la gro ep Mo n tez u m nze ga sten. ew ez p a tr l a ca ea an o Vo ca a l v erm a a rd in ee n a u ba d e a a n éé n v a n o ti a rn te De in h et p od iu m lett erli jk va n
typen (mentalities) toekomstige senioren met elk hun eigen waarden en voorkeuren en over de verschillende vernieuwende woonconcepten die daarop kunnen en moeten inspelen. En hoe we nu op grond van de onderzoeksresultaten verder kunnen gaan met de vernieuwing van verzorgd wonen (zie ook elders in deze Habits).
ch t en in g m et bl au w li sett ne er od m st po in t in te ri ch te n Ov erzi ch t va n de ru im tes va n De Fl de rzoe k, de en ll hi rsc ve on or de witte m eu be le n. Do ie m en ta li te iten ui t on s ju bi le um en erva re n. dr rm vo de n ijl st va in éé n rsc hi ll en in en co nc re et de ve ko nd en onze ga st
Door de verschillende ruimten van De Flint aan te kleden en in te richten naar de drie onderscheiden typen toekomstige ouderen, konden onze gasten een concrete indruk krijgen van de verschillen in waarden en stijlvoorkeuren. En ze ook beleven, inclusief de bij iedere mentality horende maaltijden, acts en muziek. Zelfs de koffie aan het eind van het feest was erop aangepast: pruttelkoffie, senseo of espresso. Uit een voorafgaand onderzoek per e-mail onder de gasten bleek overigens maar liefst tachtig procent van de aanwezigen postmodern georiënteerd, zeventien procent modern en drie procent traditioneel georiënteerd. Toch was het ook gezellig druk bij de traditionele zitjes, de bitterballen en de stamppot...
aan a ts bl ijv en st la p je op je im i, n e su sh iba r k o h ee rl ijk ste su sh i en sa sh . d ij b g: in sett e ne ld m en De p o st m od er je gesp re k sp a rt n er, te rw ij p en d e ba n d v o o rb ij kw a lo op e d n te op , erkjes en je ri ch w a re k u n st w geserv ee rd a ls Tot w el k e m en ta b eh o o rt u? U li ty it ee n o n d erzo e kje bl ee k d a t ta ch ti g p ro ce nt
va n o nze ga ge o ri ën te erd sten p o st m od ern z ijn, z ev en en d ri e tra d it ti en m od ern io n ee l. Stof tot n a d en k en en n a p ra te n.
Na a fl o op v v ol op n a a n d e p rese n ta t i e g va n o n s j v e rrasse n e p ra a t o v e r n i u bi leu e de woon v o rm e n g u w e v i s i es e n d e m o n d e rzo e k w e rd m e k o pp e l d a a n zo rge oge l i jkh e d e n v o o r n, w e rk e n en o ple i d e n.
On tva n gs t v a n o nz Na a fl o op k re e ga sten in De Fli n t in A ge n d e ga sten m a ll em a a l h et ersfo o rt. ´De Gri jze M b o e kje ot o r´ ´Het n ie u w e ou d er w o rd en m ee o v er , h et n ie u w e w o n en´.
, a t b et u ttel en la iet n h ic z g sp o rt, e ou d ere d ie st ige, n ie u w o n en en le v en, re ge lm a ti ist. m o ek to ls a en v ee l re bl ijv en w Jo h n Vri je Ba byb o o m er n z el fs ta n d ig w en st te ct ief is, n iet zo h o n k va st o o a l ijk . t, so ci a a m a a r ge w r en ca fé ga a a rl ey-Da v id so n n a tu u rl n a a r th ea te H Op ee n n on s in fo rm el e sfe er va is te De . ek pr ges in ot ge n ke nn rd op sc ho Geze ll ig m et het bo od ie de re en ge le ge nh ei d on ge dw on bo t en ju bi le um ev en em ak en en va n ge da ch te te wiss el en. m
6
De grote zaal van De Flin t zat vol tijde ns de prese ntat ies van de ond erzo eksb urea us Mot ivac tion en De Bock & Dekk er naa r men tali teite n en leve nsst ijlen van toek oms tige oud eren en de daa rbij ontw ikke lde nieu we woo ncon cepten.
Panelleden Moniek van Jaarsveld, raad van bestuur Stichtse Warande, Ab van de Kreeke, hoofd Verpleging en Verzorging van het College bouw zorginstellingen (rechts) en directeur John Vrije van Habion in
discussie. Van Jaarsveld: “Als zorgorganisatie kun je je profileren door een mentality te kiezen en je daarmee te onderscheiden van anderen.”
setti ngen – trad ition eel, De mod erne setti ng: say cheese! In alle drie de en zich late n fotograferen, mod ern en post mod ern – kond en onze gast n, glas tafel en koei enh uid. zoal s hier in de ´hoe k´ met mod erne meu bele
7
Ouderen geen speelbal, maar spelbepaler Jubileumonderzoek leidt tot nieuwe manier van denken Natuurlijk is binnen Habion verheugd gereageerd op de vele aandacht voor de drie woonzorgconcepten uit het jubileumonderzoek ‘Het nieuwe ouder worden,
Zelf hebben Vrije en Abbring ook de mentality-test
neerzetten, maar die mevrouw in een bloemetjes-
Grijze motor
van onderzoeksbureau Motivaction gedaan.
jurk zal zich daar niet in thuis voelen. Die heeft een
Ongeacht de mentaliteit hebben de ouderen van
Het bureau onderzoekt al sinds 1997 mentaliteits-
andere smaak, andere waarden en stijlvoorkeuren.
straks gezamenlijke kenmerken. Zij willen midden
veranderingen onder Nederlanders en heeft in
Daarbij geldt overigens geen goed of fout, mooi of
in de samenleving staan; deel uit maken en nog
opdracht van Habion de toekomstige ouderen in
lelijk.”
actief zijn in de maatschappij. De drie ontwikkelde
drie hoofd-mentaliteiten ingedeeld. Daarvoor is het nieuwe wonen’. “Maar belangrijker is dat uit ons onderzoek blijkt dat rijksoverheid, gemeenten, architecten, zorgverleners en corporaties anders moeten gaan denken. We moeten niet meer uitgaan van gebouwen, bouwnormen en wat wij als bouwers goed of mooi vinden. We moeten denken
woonzorgconcepten biedt ze die gelegenheid.
onder meer de mentality-test gebruikt. Vrije en
Onder gelijkgestemden
Abbring raden iedereen aan om die test ook even te
Het betekent dat aan marktonderzoek een dimensie
doen. Dat kan eenvoudig via www.motivaction.nl.
wordt toegevoegd, namelijk: welke mentaliteit is
“Het kost maar een paar minuten en geeft inzicht in
overheersend in een bepaald gebied? “Vervolgens
wat jouw eigen stijlvoorkeuren, opvattingen en
gaan we niet met een eerste ontwerp en bouw
waarden zijn. Dat gaat veel verder dan categorise-
tekeningen de boer op. Nee, we gaan daaraan
ren op inkomen, opleiding en demografische cijfers
voorafgaand met de toekomstige bewoners en
wat nu vooral gebeurt. Het gaat uit van de ideeën
andere betrokken partijen rond de tafel zitten.
die je hebt, je waardeoriëntatie, hoe je in het leven
Zij zullen moeten vertellen wat ze willen, hoe ze
staat. Dat verklaart veel beter of iemand zich wel
willen wonen en zorg willen krijgen.” Dat zal anders
of niet ergens thuis voelt.”
zijn dan de huidige woonvormen voor ouderen.
Vervolg op pagina 16
Uit het onderzoek blijkt duidelijk dat zij niet willen vanuit de toekomstige bewoner. Zijn waarden, zijn stijlvoorkeuren en wensen, kortom: zijn mentaliteit is voortaan uitgangspunt”, stellen directeur John Vrije en manager Strategie & markt Joke Abbring van het jubilerende Habion.
Bloemetjesjurk
wonen in de huidige verzorgingshuizen. Ze laten
Het is goed je daarvan bewust te zijn, vervolgen
zich bovendien niet meer vertellen hoe ze moeten
beiden. “Want als bouwers gaan ook wij uit van
wonen. Ze willen ook onder gelijkgestemden
onze voorkeuren, van wat wij denken hoe het hoort
verblijven. “Je hebt tientallen golfclubs. Je kiest
te zijn, wat we zelf mooi vinden, wat onze stijl is.
die club waar je je het prettigst voelt, waar de
Vervolgens zeg je: dit is ons aanbod, daar moet je
sfeer van het clubhuis en de mentaliteit van de
het in vinden. Maar als je bouwt voor anderen,
leden je aanspreekt. Zo willen toekomstige
zijn je eigen voorkeuren niet relevant. Je kunt wel
ouderen ook kunnen kiezen waar, hoe en met
een postmodern gebouw wat je zelf prachtig vindt
wat voor mentaliteiten ze wonen.”
De resultaten van het onderzoek ‘Het nieuwe ouder worden, het nieuwe wonen’ zijn op een toegankelijke manier weergegeven in de pocket De grijze motor. Bestellen? Op onze website www.habion.nl vindt u een bestelformulier op onze jubileumpagina’s.
Sacha Lamers: ‘Thuiszorg, waar thuis ook is.’
Klantgerichte zorg in Swellengrebel Habion transformeert Utrechts verzorgingshuis tot verpleeghuis Habion en zorgorganisatie Aveant hebben het zorgcentrum Swellengrebel in Utrecht getransformeerd van verzorgingshuis tot ‘verpleeghuis’ met 92 plaatsen. Veel bewoners kregen al verpleeghuiszorg. Nu is ook het gebouw daarop volledig ingericht.
Een belangrijke verandering is dat elke afdeling van
overlast zo veel mogelijk te beperken.”
Verder kreeg het hele interieur van het gebouw een
24 bewoners drie gezamenlijke huiskamers heeft
Het gebouw heeft drie vleugels van vijf verdiepin-
facelift. Trappenhuizen zijn gerenoveerd, liften en
gekregen. “Dit sluit veel beter aan bij onze manier
gen. De vleugels zijn een voor een onder handen
de zorgposten kregen per etage een eigen kleur.
van werken”, zegt Gerda van Kats, die als team
genomen. Tweederde van de bewoners kon op deze
De voordeuren van de appartementen kregen
leider facilitair nauw betrokken was bij de verbou-
manier in het complex blijven wonen. De andere
verschillende kleuren, voor de fleurigheid maar
wing. “De mensen doen nu meer gezamenlijk.
bewoners woonden tijdelijk elders, zoals in een
ook voor de herkenbaarheid voor bewoners.
Ze eten bijvoorbeeld samen. Zo voorkomen we dat
gebouw van Aveant in Leidsche Rijn. In totaal heeft
Op de begane grond zijn de receptie en de zitjes
mensen nauwelijks van hun kamer komen en zich
de operatie ruim een jaar geduurd. Daar gingen
vernieuwd. Bovendien kreeg Swellengrebel een
wellicht eenzaam voelen.” Een andere aanpassing
ruim 6 jaar aan ontwikkeling en bouwprocedures
prachtig restaurant, ook toegankelijk voor
is de klimaatbeheersing die is afgestemd op de
aan vooraf, zo memoreerde Habiondirecteur John
bezoekers en wijkbewoners.
nieuwe doelgroep. Airco is voor de bewoners niet
Vrije in zijn openingsspeech. Maar het resultaat
geschikt maar door zogenaamde ‘topkoeling’ is
mag er zijn.
het binnen Swellengrebel bij een hittegolf altijd
De bewoners hebben een eigen kamer met een
Fleurigheid
eigen doucheruimte en toilet en ze delen met acht
De appartementen zijn geschikt gemaakt voor
een huiskamer. Toch wil manager zorg Sacha
Zagen en hakken
de zwaarst mogelijke zorg, zowel somatisch als
Lamers niet van kleinschalig wonen spreken.
Van Kats kijkt met tevredenheid terug op het
psychogeriatrisch. De deuren zijn breder, de
“Dan heb je het echt over aparte wooneenheden
bouwtraject. “De samenwerking met Habion en met
belichting en verlichting is verbeterd en infra
met zes tot acht bewoners. Dit blijven afdelingen
de bouwers liep heel goed. Het is mij erg meegeval-
roodsensoren bevorderen de veiligheid.
met 24 bewoners.” Dat neemt niet weg dat
len hoe ze met de bewoners omgingen. Het zagen
De doucheruimte is nu veel ruimer, zodat
Swellengrebel klantgerichte zorg levert.
en hakken was erg lawaaiig, maar ze hielden goed
meer gecompliceerde zorg mogelijk is en prettig
“We gaan zo veel mogelijk uit van de regie van
rekening met de bewoners en probeerden de
en volgens de ARBO-regels valt te werken.
de klant. Die kan aangeven wat hij kan en wil.
enkele graden koeler dan buiten. Op 1 maart is het vernieuwde Swellengrebel officieel geopend.
Regie van de klant
In samenspraak met, en niet over de hoofden van de bewoners.” Die werkhouding komt niet bij iedereen vanzelf, erkent ze. “Het is een proces dat we hebben ingezet. Met trainingen en gesprekken met teams kijken we hoe we daar kunnen komen. De klant moet centraal staan, daar gaat het om. Aveant heeft als motto ‘Thuiszorg, waar thuis ook is’. In Swellengrebel proberen we daar in de huis kamers in een huiselijke sfeer inhoud aan te geven met de gastvrouw, medewerkers in de zorg en welzijnsmedewerkers.”
8
9
Midden in het dorp Werkhoven in het prachtige Kromme Rijngebied startten
Weerdenhof komt op de plek van verzorgingshuis
onder de kap wat een bijzondere sfeer geeft.
voorop. In elk appartement is een oproepsysteem
Krommerijnhof. “Je ziet ook in Werkhoven een
Deze zes unieke appartementen zijn extra ruim,
aanwezig waarmee de bewoner 24 uur per dag
verschuiving van intramuraal naar extramuraal.
tot 112 m2 , en hebben elk een patio.”
verbinding met zorgverleners van Stichting
Krommerijnhof voldeed niet meer aan de huidige we in april met de bouw van het appartementencomplex voor senioren Weerdenhof. De bijzondere architectuur aan een klein groen plein met uitzicht op
Comfort en veiligheid
met een videofooninstallatie uitgerust zodat men
Stichting Rijnheuvel hebben we een nieuwbouw-
Het gebouw bestaat uit twee vleugels, met elkaar
de bezoeker bij de centrale entree kan zien, horen
plan ontwikkeld waar het scheiden van wonen
verbonden door een lichtergekleurd middendeel.
en toespreken. De lounge biedt alle mogelijkheid
en zorg is doorgevoerd”, vertelt projectleider
Door gebruik te maken van veel glas en delen in
tot gezelligheid. Zo kan een prettige woon- en
Danny de Vries. “De bewoners van het verouderde
een lichte kleur te verven, ontstaat een mooi
leefgemeenschap ontstaan waar de bewoners
verzorgingshuis zijn al enige tijd geleden verhuisd
contrast met de rode stenen. “Door die materiaal-
zich thuis voelen.”
naar woonzorgcentrum Bunninchem in Bunnik,
keuze en de totale vormgeving is het een opvallend
eveneens van zorgaanbieder Stichting Rijnheuvel.”
gebouw met een heel eigen uitstraling”, vervolgt
Belangstelling
de projectleider. “Gezien de dorpse omgeving is
Belangstelling is er genoeg voor Weerdenhof.
Patio’s
gekozen voor schuine daken, wat best bijzonder is
De open dag in het Wapen van Werkhoven in
Het complex Weerdenhof telt straks in totaal
voor een appartementencomplex.”
januari werd druk bezocht en inmiddels (half
de kerk, geven het complex een enigszins statige uitstraling.
Rijnheuvel kan maken. En elk appartement wordt
wensen en is gesloopt. Met zorgaanbieder
maart, red.) zijn alle koopappartementen verkocht.
23 driekamerappartementen over drie bouwlagen.
Op 7 december 2006 vond de officiële opening plaats van Parkstaete en de nieuwe aanleunwoningen.
Zorg bij de hand in Parkstaete Wapenveld
Op de begane grond en eerste verdieping komen
De centrale entree is in het middendeel, daar
Allemaal aan ‘Werkhovenaren’. Ook voor de
zowel koop- als huurappartementen. Alle apparte-
bevinden zich ook zorgruimtes, lift, gemeen
huurappartementen is de belangstelling groter
menten zijn verschillend van opzet. In de bovenste
schappelijke lounge met zonnig terras en een
dan het aanbod. De oplevering van Weerdenhof
woonlaag bevinden zich zes van de elf koop
(scootmobiel)stalling. “Senioren willen veilig
zal begin 2008 plaatsvinden.
appartementen. De Vries: “Je woont er direct
en comfortabel wonen. Dat staat ook bij Habion
Statig wonen in Werkhoven
‘Een tuin is leuk om naar te kijken, maar niet om in te werken’ Het echtpaar Van ’t Hoog woont sinds 1 oktober 2006 in een van de tien
“We hebben een mooi appartement”, zegt Piet van
centrum, tot een collega zijn huis in Epe te koop
manager van Habion: “De woningen zijn steeds per
’t Hoog (78). Zijn vrouw Leunie (77) knikt instem-
aanbood. Ze kochten het en zouden er wonen tot
twee opgeknapt, zo konden de bewoners tijdens
mend. “Aan drie kanten hebben we ramen.
ze verhuisden naar hun huidige woning.
de renovatie in het complex blijven wonen.”
boerderij, vanuit de keuken zien we de tuin van
Woning met voorzieningen
Geen bladeren
het verzorgingshuis, en aan de noordkant hebben
“We woonden daar met veel plezier”, vertelt de
Piet en Leunie van ’t Hoog besloten een apparte-
we uitzicht op het park. Daarbij is het ook een heel
heer Van ’t Hoog, “maar we worden wel ouder.
ment in Parkstaete te kopen en hadden meteen een
licht appartement.”
Daarom besloten we rond te kijken naar een
voorkeur voor het hoekappartement op de eerste
kleinere woning met voorzieningen in de buurt.
etage.“We hebben wel uitzicht op de bomen, maar
Bartiméus
De kinderen drongen daar ook op aan. We zijn nu
geen bladeren in de tuin”, zegt de heer Van ’t Hoog.
“We zijn na ons huwelijk in 1952 begonnen in het
gelukkig allebei nog gezond, maar voor als de nood
“Ik vind een tuin leuk om naar te kijken, maar niet
Drentse Ruinerwold”, vertelt de heer Van ’t Hoog.
aan de man komt…” Via een makelaar hoorden ze
om in te werken. En in de kinderboerderij gebeurt
“Daar kreeg ik een aanstelling als onderwijzer.”
dat Habion een nieuwbouwproject voorbereidde
altijd wel iets.”
De jonge onderwijzer wisselde regelmatig van baan
bij zorgcentrum Rehoboth in Wapenveld.
Kijk, aan die kant kijken we uit op de kinder koopappartementen in Parkstaete, een nieuw complex bij zorgcentrum Rehoboth in Wapenveld. Het is de meest recente stap in hun ‘wooncarrière’, die hen in de loop der jaren door vele delen van Nederland voerde. “We zijn nu gelukkig allebei nog gezond, maar voor als de nood aan de man komt…”
en moest daarvoor vaak verhuizen. In 1963 begon
De aanwezigheid van het zorgcentrum was
hij als leerkracht bij Bartiméus in Zeist, waar hij tot
Royale appartementen
een belangrijk argument bij de koopbeslissing.
zijn vervroegde pensionering in 1987 bleef wonen
Het nieuwe complex omvat tien royale koop
De woning is aangesloten op de alarmering
en werken. De organisatie kocht een woning voor
appartementen van bijna 100 vierkante meter.
van Rehoboth. Af en toe eet het echtpaar in het
het gezin, dat inmiddels zes kinderen telde.
Een centrale entree geeft toegang tot een atrium,
restaurant van het zorgcentrum. Mevrouw
De heer en mevrouw Van ’t Hoog huurden het huis
een overdekte buitenruimte; de voordeuren van
Van ’t Hoog laat af en toe haar haar doen door
van Bartiméus. “Het was een mooi, ruim huis uit
de appartementen komen uit op die ruimte.
de kapster en doet regelmatig mee aan de
de jaren dertig”, zegt mevrouw Van ’t Hoog.
Via het atrium is Parkstaete verbonden met
gymnastiek. “Je bent er altijd welkom”, zegt ze.
Na een aantal jaren konden ze het huis kopen,
twintig aanleunwoningen van het zorgcentrum.
Meneer Van ’t Hoog heeft zich laten strikken voor
een kans die ze met twee handen aangrepen.
In het atrium is ook een gemeenschappelijke
vrijwilligerswerk. Hij verwerkt de formulieren
recreatiezaal. Door een corridor kunnen bewoners
waarop bewoners van het complex kunnen
Gezicht van de Coffee Corner
en personeel binnendoor naar het zorgcentrum en
aankruisen wat ze willen eten. Een secuur en
Nadat de heer Van ’t Hoog met pensioen was
vice versa.
tijdrovend klusje, maar hij doet het graag.
gegaan, ging het echtpaar op zoek naar nieuwe
10
En met kerstmis heeft hij in de recreatiezaal
activiteiten. Die vonden ze in Heerde, bij het
Al eerder, in 2003, had Habion het zorgcentrum
orgel gespeeld voor de bewoners. Het senioren
trainingscentrum Heidebeek van Jeugd met een
gerenoveerd. Tegelijk met de bouw van de
koor heeft hem al gevraagd erbij te komen,
Opdracht, een internationale christelijke zendings
koopwoningen zijn in 2006 ook de aanleunwonin-
maar die boot houdt hij nog af. “Het moet geen
organisatie. Piet van ’t Hoog verzorgde er een deel
gen vernieuwd. Deze huurwoningen kregen een
verplichting worden”, vindt hij.
van de financiën en Leunie werd het vriendelijke
nieuwe keuken en de badkamer is vergroot.
gezicht van de Coffee Corner. Ze vestigden zich in
Verder is de toegangsgalerij van de aanleunwonin-
een klein huisje op het terrein van het trainings
gen overdekt gemaakt. Popke Schaap, project
11
Grote belangstelling voor appartementen De Kopertuin
‘Een mooie voorziening voor een klein dorp’ Nieuwbouw woonzorgcentrum De Kuijer gereed Februari 2007. In het kantoor van directeur Anja Diepstraten van woonzorgcentrum De Kuijer staan de ordners nog op de grond. Vanachter haar bureau ziet zij hoe de werkmannen de laatste hand leggen aan de recreatieruimte. De laatste loodjes, en dan is het
Halverwege maart is appartementencomplex
De Kopertuin is een van de locaties die zorgaanbieder De Bilthuysen exploiteert. “In Bilthoven is
De Kopertuin in Bilthoven opgeleverd.
nieuwe zorgcentrum in Nederhorst den Berg af. Het waren zware jaren voor bewoners en
veel vraag naar luxere huurappartementen voor senioren”, vertelt Harm Hoekstra, directeur/
Het nieuwe Habioncomplex omvat
medewerkers, maar het nieuwe centrum mag er wezen. “Het is mooi dat een klein dorp zo’n
bestuurder van De Bilthuysen. Veel mensen verkopen hun eigen woning en willen daarna huren
33 huurappartementen in de vrije sector.
voorziening heeft”, vindt Diepstraten. Dankzij het nieuwe De Kuijer kunnen senioren
met de zekerheid van zorg in de buurt. Op dit moment (kort voor de oplevering, red.) hebben we voor ieder
Bewoners kunnen gebruik maken van
in het dorp blijven, ook als ze niet meer zelfstandig kunnen wonen.
appartement in De Kopertuin vier aanmeldingen.”
Volgende generaties
Tegen de trend
Nederhorst den Berg heeft een nieuw woonzorg-
Met de nieuwbouw van 52 zorgplaatsen gingen
centrum met 52 zorgplaatsen en 20 zorgwoningen.
Habion en De Kuijer in tegen de landelijke trend van
Habion nam het oude De Kuijer vijf jaar geleden over
extramuraliseren. Diepstraten is blij dat die keuze is
van Zorgpalet Gooi en Vecht met de bedoeling het te
gemaakt. “Nu het nieuwe centrum er staat, zien we
slopen en er nieuwbouw voor in de plaats te zetten.
de wachtlijst snel groeien. Senioren blijven hier
“Het was een klassiek bejaardenhuis: een lange
graag in hun eigen dorp wonen. Veel mensen vinden
gang met links en rechts kleine kamers”, zegt
een appartement van 45 vierkante meter groot
Diepstraten. “Niet meer van deze tijd.”
genoeg en zoeken de bescherming die ons centrum
Toch hadden de bewoners, en ook sommige
biedt.” Maar ook voor de woningen bestaat al een
medewerkers, het moeilijk met de naderende
flinke wachtlijst. Habion en De Kuijer hadden er
verandering. “Onze bewoners zijn tussen de 80 en
aanvankelijk 40 willen bouwen in plaats van de
de 105. Zij vonden die kleine kamer groot genoeg.
gerealiseerde 20, maar dat stuitte op bezwaren van
Maar je bouwt ook voor de volgende generaties.”
de buurt. “Nu de buurtbewoners het eindresultaat
De woningen liggen in drie bouwlagen rond een het aanbod aan diensten en zorg van het naastgelegen woonzorgcentrum De Koperwiek.
zien, blijkt het erg mee te vallen”, weet de directeur.
atrium. Ze hebben drie kamers en een oppervlakte
In fases
“Bovendien zijn er inmiddels tien jaar verstreken
van 75 of 85 vierkante meter. Het complex heeft een
De sloop en nieuwbouw verliep gefaseerd, zodat
sinds de eerste plannen. Sommige bewoners die
eigen entree en een overdekte verbinding met het
de bewoners niet naar een andere locatie hoefden.
toen bezwaren maakten, zijn nu zelf geïnteresseerd
zorgcentrum. Driekwart van de bewoners heeft
Er kwam een tijdelijk gebouw met zeven apparte-
in een seniorenwoning.”
een zorgindicatie. Bewoners zijn overigens niet
menten, een recreatiezaal en kantoren. Het deel
verplicht om die zorg bij De Bilthuysen te betrekken,
van het oude complex dat hierdoor leeg kwam, werd
Woonzorgcentrum De Kuijer is op 29 maart officieel
maar het ligt wel voor de hand, vindt Hoekstra.
het eerst gesloopt. Op die plek werden 42 nieuwe
geopend.
verzorgingshuisplaatsen gerealiseerd. Eind 2005
A la carte
konden bewoners daar hun intrek nemen.
De huurders kunnen ook gebruik maken van andere
Daarna startte de tweede fase: de bouw van nog
diensten van het zorgcentrum en deelnemen aan de
eens 12 verzorgingshuisplaatsen, 20 zelfstandige
activiteiten. Zo zijn er verschillende ‘verenigingen’
woningen en een nieuwe recreatiezaal.
zoals de wandelvereniging, de schilderclub en de bioscoopclub. En natuurlijk het restaurant. Sinds
“De woningen zijn een nieuw product voor ons”,
juli vorig jaar is dat behalve rond het middaguur ook
vertelt directeur Diepstraten. “Er is heel veel
vijf avonden per week geopend. Bezoekers, ook uit
belangstelling voor. Er wonen vrij veel senioren in
de wijk, kunnen dan à la carte dineren. “Het is geen
het dorp die hun huis te groot vinden en in een
driesterrenrestaurant maar het heeft wel allure”
beschermde omgeving willen wonen. Voor hen
stelt Hoekstra, “je kunt er lekker eten en elkaar
wordt weinig gebouwd.”
ontmoeten in een gezellige sfeer.”
12
Harm Hoekstra (links) naast project manager Hen Boekhout die met dit project zijn werkzame leven bij Habion afrondde.
13
Leren van bewoners én zorgmedewerkers
Nu ook evaluatie van nieuwe verzorgings- en verpleeghuizen
Alweer twee jaar evalueert Habion het gehele bouwproject na de oplevering van elk nieuw woningencomplex. Daarbij vragen we bewoners gedetailleerd naar wat ze van hun woning vinden en naar hun mening over onze werkwijze, dienstverlening en informatieverstrekking. Maar voortaan
“Bij onze complexen met zelfstandige woningen
de ligging en de aankleding van de recreatieruimte?
gaat het om de ervaringen van de bewoners.
Want misschien is de indeling van het gebouw
Bij onze intramurale huizen hebben we echter te
bouwkundig gezien wel handig, maar ervaart de
maken met drie groepen gebruikers: de bewoners,
bewoner het anders. We gaan nu echter een stap
de zorgmedewerkers en de directie van de
verder met ons onderzoek. Zoals gezegd zullen we
zorgorganisatie. Van alledrie de groepen willen
namelijk ook het personeel en de directie bij de
we leren door elke gebruikersgroep over hun
evaluatie betrekken. Daarbij zal het gaan om vragen
ervaringen aan het woord te laten”, vertelt Max
als: Kan het personeel goed uit de voeten in de
Poortermans, medewerker Strategie en Markt van
appartementen en in de rest van het gebouw?
Habion. Habion hecht veel waarde aan de evaluatie.
Is het gebouw een prettige werkomgeving?”
“Met deze evaluatie kunnen we namelijk onze
“Het is overigens niet onze bedoeling het zorg
inzichten en ideeën ten aanzien van de bouw van
aanbod te evalueren”, benadrukt de onderzoeker.
intramurale woonvormen toetsen aan de wensen
“Habion richt zich met deze evaluatie op haar
en beleving van de gebruikers. En indien nodig
zorgvastgoed, het gebouw.”
bijstellen. En vervolgens kunnen we deze nieuwe inzichten weer toepassen bij toekomstige projecten.”
evalueren van onze verzorgingsen verpleeghuizen, in jargon: de intramurale woonvormen oftewel AWBZ-gefinancierd zorgvastgoed.
In overleg Op korte termijn zullen met twee pilots ervaringen
zullen we ook renovatie en nieuwbouw
Stap verder
worden opgedaan. Bewoners, eventueel via of met
De eerdere evaluaties van woningcomplexen brach-
familieleden, en personeel zullen we in afzonderlijke
ten gedetailleerde resultaten aan het licht over wat
groepsgesprekken vragen naar hun mening. Met de
bewoners meer en minder belangrijk vinden in de
locatiemanager zal in een diepte-interview worden
woning, over de wenselijkheid van elektronische
ingegaan op het functioneren van het gebouw en
hulpmiddelen in huis, en over de waardering van de
de geschiktheid voor bewoners en personeel.
woonomgeving. Poortermans: “Uiteraard vragen
We zullen de gesprekken in goed overleg met
we de bewoners naar hun woonbeleving. Dat wil
bewoners, locatiemanager en medewerkers
zeggen de beleving van hun eigen appartement en
plannen. We realiseren ons dat de werkdruk groot
van het hele gebouw. Hoe ervaart men bijvoorbeeld
is, we willen dan ook niet langer dan nodig is beslag leggen op ieders tijd.”
Goed beeld essentieel voor gebarentaal Modern communicatiesysteem voor De Gelderhorst Zorgcentrum De Gelderhorst krijgt een nieuw communicatiesysteem voor de bewoners. Heel belangrijk want De Gelderhorst is geen gewoon zorgcentrum. Het is het enige verzorgingshuis voor dove
Visueel contact is essentieel voor de bewoners van
uitgerust met telecommunicatieapparatuur.
telefoon, en is de interne kabelkrant te ontvangen.
De Gelderhorst, het ontwerp van het verzorgings-
Via beeldschermen en webcams kunnen mensen
In de nabije toekomst kunnen de mogelijkheden
huis is helemaal daarop ingericht. De appartementen
in De Gelderhorst met elkaar gebaren. Maar dit
verder worden uitgebreid, zoals met internet en
komen uit op galerijen rond de centrale hal en waar
systeem was aan vernieuwing toe.“Er zijn wat
e-mail.
je ook staat, je hebt goed overzicht en kunt andere
problemen mee”, vertelt Tempelaar. “Als er meer
mensen zien. Bewoners communiceren met elkaar
dan vijf verbindingen tegelijkertijd zijn, neemt
en met medewerkers in gebarentaal, ook op
de kans op storingen toe. En met meer dan twee-
afstand. “Het gebouw nodigt uit tot communice-
honderd mensen in huis, gebeurt dat natuurlijk.
ren”, zegt Tempelaar. “Overal staan mensen te
De storingen hebben ook effect op de deurbel;
wapperen.”
die hóren onze bewoners natuurlijk niet maar die zién ze via een knipperlicht in de woning. Als dat
mensen in Nederland. “Het grootste van Dat was ook nadrukkelijk de opzet bij de ontwikkeEuropa en het mooiste van de wereld”,
niet werkt is dat natuurlijk heel vervelend.”
ling van De Gelderhorst. Om de communicatie te bevorderen werden verzorgingshuis en woningen
vindt directeur Jan Tempelaar.
Vervolg op pagina 16
Goede beeldkwaliteit Inmiddels zijn de technische ontwikkelingen ook tien jaar verder. Habion en De Gelderhorst besloten
“Alleen in Ohio staat een grotere.”
het systeem te vervangen. “We krijgen nu een betrouwbaar communicatiemiddel, via beeldscher-
Habion heeft De Gelderhorst tien jaar
men met een heel goede beeldkwaliteit”, aldus een enthousiaste Tempelaar. “Dat is belangrijk omdat
geleden gerealiseerd; koningin Beatrix
mensen moeten kunnen spraakafzien (liplezen, red.) en details in gebaren moeten kunnen
Klachtencommissie 14
woonde destijds de opening bij. Het complex
onderscheiden. Daarnaast kunnen we hiermee straks niet alleen intern communiceren, maar ook
omvat een verzorgingshuis met 82 plaatsen
naar buiten. Met onze centra voor dagopvang op verschillende locaties in Nederland, maar ook met
en 80 aanleunwoningen.
familieleden.” De mogelijkheden van het nieuwe systeem zijn legio. Het beeldscherm is uitgevoerd
In een vorige Habits vroegen we u een nieuw lid
A. Meijer. Op 14 december 2006 kwam de commis-
(plaatsvervangend lid namens de huurders),
als een gebruiksvriendelijk ‘touchscreen’.
voor te dragen voor onze Klachtencommissie.
sie voor het eerst bij elkaar in de nieuwe samen-
rayonmanager van Sensire in Doetinchem;
Bewoners kunnen via het beeldscherm gemakkelijk
De commissie behandelt eventuele klachten over
stelling. Op de foto ziet u van links naar rechts:
mevrouw mr. Ineke Speek (ambtelijk secretaris)
even een kijkje nemen op diverse plekken in het
technische zaken in onze woningen; dat is overi-
mevrouw mr. Royle Dijksma (onafhankelijk
van Habion en de heer Piet van Delft (lid namens
zorgcentrum. Op vijf plaatsen in het gebouw,
gens gelukkig de afgelopen jaren niet voor
voorzitter); de heer Gerrit van der Zee (lid namens
de Raad van Commissarissen van Habion).
zoals in de centrale hal, staan daarvoor camera’s
gekomen. De oproep had succes en leidde tot
de huurders), bestuurslid van huurdersplatform
opgesteld. Verder kunnen tekstberichten worden
de benoeming van de heren G. van der Zee en
Nieuw Elan in Leeuwarden; de heer Bert Meijer
uitgewisseld, ook sms-berichten via een mobiele
15
Vervolg van pagina 15
Financiële bijdrage
Dr. E.P. de Jong, voorzitter RvC
Het nieuwe systeem kost bijna een miljoen euro. De aanleg in het verzorgingshuis financiert
In de vorige Habits stelden wij u de heer
Habion uit daarvoor beschikbare overheidssubsi-
ir. B.F. Dessing voor als nieuwe voorzitter
die (WTZi en VKP). Voor de drie torens met in
van de Raad van Commissarissen van
totaal 80 aanleunwoningen wordt een beroep
Habion en Habion vastgoed zorgsector.
gedaan op de regeling zorginfrastructuur die
De heer Dessing heeft zich echter eind
sinds 1 januari 2006 van kracht is. “De regeling is
2006 om persoonlijke redenen moeten
bedoeld om het scheiden van wonen en zorg te
terugtrekken. Inmiddels is het zoeken naar
bevorderen en mensen langer zelfstandig te laten
een nieuwe voorzitter succesvol af-
wonen”, legt Martin Schuurman van Habion uit.
gerond. We zijn verheugd te kunnen
“Na overleg met en goedkeuring van het
melden dat per 1 april 2007 de heer dr. E.P.
zorgkantoor hebben we de aanvraag ingediend
de Jong de nieuwe voorzitter van de RvC
bij het Bouwcollege. Dit heeft de bijdrage
is. De loopbaan van de heer De Jong is
toegekend en daar zijn we natuurlijk erg blij mee.
veelzijdig. Op dit moment is hij onder meer
Want het blijft een hele investering.” Bij het
voorzitter van de Raad van Advies van de
verschijnen van deze Habits zijn de voor
Sociale Verzekeringsbank. Hij vervult een
bereidingen in volle gang. Het systeem
aantal toezichthoudende en bestuurlijke
wordt waarschijnlijk in mei opgeleverd.
functies in de zorg en het onderwijs.
We stellen u voor
Eerder gaf hij naast zijn hoofdfuncties leiding aan de Raad van Toezicht van de Stichting Zorgspectrum te Nieuwegein. Vervolg van pagina 8
Op de foto van links naar rechts: Ton, Angela, Esther, Janneke en Hiske.
“Wij zien de nieuwe ouderen als de grijze motor
creëren. Waar de senioren zich thuis voelen en
van een lokale samenleving”, stellen Vrije en
een bijdrage kunnen blijven leveren aan hun
Abbring. “Ze hebben veel kennis en ervaring,
woon- en leefgemeenschap. Waar interactie is
die ze ook actief willen inzetten. Sociale
en wederkerigheid in dienstverlening.”
contacten vinden ze belangrijk en ze willen ook actief meewerken aan de eigen toekomst als het
Spelbepaler
gaat om wonen en werken. Dat biedt ons ook de
Vrije en Abbring voorzien grote veranderingen.
kans om oplossingen te bedenken voor het
Ook voor zorgdirecteuren. “De toekomstige
enorme tekort aan verzorgden. Vandaar ook de
generatie ouderen laat zich niet meer huis
drie woonconcepten die we ontwikkeld hebben
vesten in producten van het zorgkantoor en
en die elk kunnen worden toegespitst op de drie
het Bouwcollege. Zij willen geen speelbal zijn,
mentaliteiten.”
maar spelbepaler. Het gaat dus om vraaggericht
…onze nieuwe medewerkers. In de afgelopen periode hebben we opnieuw versterking gekregen. Angela Lont en Esther Dijkstra zijn onze nieuwe secretariaatsmedewerkers. Ton Jansen is nieuw als projectmanager en Lonneke Kuijers als projectleider, beiden voor regio oost. De afdeling Strategie en Markt is uitgebreid met Janneke van Bemmel als medewerker kwaliteit en innovatie en met Floor Mattijsen in de functie van consulent
Floor
maatschappelijke aanbesteding.
Lonneke
bouwen. Dat betekent dat er vanaf het allereer-
Idealistisch?
ste begin intensief met de toekomstige ouderen
Zijn die concepten waarbij wonen, werken,
rond de tafel gezeten moet worden. En omdat
zorgopleidingen en mantelzorg én uitwisseling
het om combinaties gaat met zorgen, werken,
van al die functies centraal staan, niet wat
opleiding en leven zullen veel meer partijen
idealistisch? Willen studenten wel tussen
aanschuiven: gemeenten, ondernemers,
ouderen verblijven? En willen ouderen echt
winkeliers, horeca, paramedici, noem maar op.
wel tussen lawaaierige studenten wonen?
Een bouwtraject komt zo in een heel andere
“Sommige ouderen vinden zo’n omgeving
context te staan. Dat heeft ook gevolgen voor
ongetwijfeld te levendig, anderen weer niet.
onze organisatie. Ook wij zullen om moeten
Wij voelen ons gesteund door de markttoets
leren gaan met die puur vraaggerichte benade-
van Motivaction die gehouden is onder jongeren
ring. En wij spreken wel de taal van de bouw en
komsten met Habion, Habion vast-
en ouderen en waaruit blijkt dat de concepten
van de zorgwereld, maar we moeten ook kunnen
goed zorgsector en Buitenplaats
wel degelijk levensvatbaar zijn. Utopisch zijn
gaan samenwerken met al die andere partijen.”
Pavia B.V. onze eigen algemene
ze dus zeker niet. Wel dienen ze verdere
Algemene voorwaarden Habion Per 1 januari 2007 gelden bij overeen-
Colofon Habits nummer 10, april 2007
voorwaarden. Deze zijn gedeponeerd
‘Habits’ is een uitgave van Habion, specialist in
uitwerking te krijgen. In andere sectoren zijn
Vraag centraal
bij de griffie van de rechtbank Utrecht
ouderenhuisvesting. Habion is opgericht in
koppelingen met onderwijs overigens al gaande.
De komende maanden zal Habion met stake
onder nummer 318/2006.
1952 en actief in 62 gemeenten in Nederland.
In Leeuwarden staat bijvoorbeeld de hotel-
holders, brancheorganisaties, kenniscentra,
De tekst vindt u ook op onze website
De stichting ontwikkelt en realiseert een
school tegen een hotel aan en is er uitwisseling.
gemeenten, ontwikkelaars en klantengroepen
www.habion.nl, op de homepage
diversiteit aan comfortabele en vernieuwende
Waarom zou dat niet in de zorg kunnen? En let
de nieuwe ideeën en concepten bespreken.
onder het kopje Algemene voor
woonvormen voor ouderen met een zorgvraag
wel: we kunnen ons niet permitteren niets te
De bedoeling is om in Rotterdam te starten met
waarden.
en verzorgt het technisch beheer. Het bezit
doen: over twintig jaar hebben we één miljoen
een eerste pilot woontoren. “Er moet nog een
wordt verhuurd aan lokale zorgaanbieders,
professionele krachten tekort in de zorg!
hoop uitgewerkt worden. Voor ons staat wel
waarmee ook nieuwe initiatieven worden
Nieuwe visies en creativiteit zijn nu nodig bij de
vast dat we niet doorgaan met traditioneel
ontwikkeld.
ontwikkeling van bouwplannen. We moeten niet
bouwen. Ook onze bestaande huizen zullen we
alleen een gebouw neerzetten maar samen met
opnieuw tegen het licht houden. Voortaan staat
ouderen en andere partijen een ‘community’
de vraag centraal, niet het aanbod.”
© Habion 2007 Reactie-adres: Wilhelminalaan 3 Postbus 244 3730 AE De Bilt Telefoon (030) 220 47 04 Fax (030) 220 04 60 E-mail
[email protected] Internet www.habion.nl Concept en productie: Luminus Communicatie, Nieuwegein Tekst: Bob Gaster, Jos Leijen Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of vermenigvuldigd zonder toestemming van Habion. Aan de tekst
Joke Abbring en John Vrije hebben ook zelf de mentality-test van Motivaction gedaan.
kunnen geen rechten worden ontleend.
