Voor
Algemene beschouwingen SGP-fractie Apeldoorn bij de behandeling van de Meerjarenprogrammabegroting (MPB) 2015-2018 op 6 november. Ook is de behandeling van onze amendementen en moties op 13 november 2014 toegevoegd.
Een belangrijk moment. Apeldoorn staat er financieel wat beter voor. Na verschillende moeilijke jaren hoeft er niet verder te worden bezuinigd. Het college geeft in de MBP aan dat het herstel broos en er veel onzeker blijft, maar toch. De verbeteringen stemmen tot dankbaarheid. Daarom onze waardering voor het college en de ambtenaren voor hun positieve betrokkenheid om de moeilijke bezuinigingsopgave door te voeren. Maar ook richting de bewoners, organisaties en instellingen willen wij onze dankbaarheid tonen. Zij werden geconfronteerd met de ingrijpende bezuinigingen. We danken hen voor de veerkracht en het meedenken om binnen de krappere financiële ruimte toch een leefbaar Apeldoorn overeind te houden. Zeker voor de sociaal zwakkeren is dat erg belangrijk. Maar als het gaat om dankbaarheid moeten we niet alleen om ons heen kijken, maar ook omhoog. Gisteren hielden veel kerken dankdag, ook in Apeldoorn. Deze dag is bedoeld om God onze Schepper te danken voor gezondheid, werk, opbrengsten van de oogst, vrijheid en nog zoveel meer. Maar op dankdag is er ook gebed voor degenen die het moeilijk hebben. Dankdag is een belangrijk moment voor reflectie in deze jachtige tijd. Dat is ook voor de gemeente erg belangrijk, want als overheid hebben wij van God een grote verantwoordelijkheid gekregen. Als we dan zien dat het financieel beter gaat, is dat een reden om de Heere God te danken. Maar ook om Hem te vragen om steun voor het vele werk dat ons nog wacht. In veel kerken wordt zondags eveneens gevraagd om steun voor de overheid. Belangrijk is dat we ons daarbij laten leiden door Gods inzettingen zoals die in de Bijbel zijn aangegeven. Vanuit die optiek hebben wij als motief voor deze MPB niet gekozen voor een titel met het woord ”Door”, maar staat bij ons het woord “Voor” centraal. De Heere heeft de overheid ingesteld om burgers een gerust leven te laten leiden. De overheid is er dus voor (!) 1
de inwoners. Vanuit dat perspectief willen wij verschillende punten uit de MPB 2015-2018 belichten.
Financiën Financieel gaat het wat beter: we zijn op koers met het herstel. Gelukkig. We hopen uiterlijk in 2019 van het preventief toezicht door de provincie af te zijn. Toch wil de SGP blijven pleiten voor een voorzichtige koers. In de vele achterliggende jaren bleek dat het gemeentebestuur daar niet sterk in is. Geld moet hier rollen, zelfs als er forse risico’s mee gemoeid zijn. Illustratief daarvoor is de 200.000 euro voor topsportevenementen, een uitgave waar de SGP om inhoudelijke redenen geen voorstander van is. Voor topsport wordt in de MPB echter twee ton vrijgespeeld, terwijl er voor de helft van het bedrag geen deugdelijke dekking is. De SGP diende een amendement in om dit te voorkomen. Jammer genoeg kreeg deze geen meerderheid in de raad. Alleen Gemeentebelangen en SGP zijn tegen deze subsidie. De SGP vindt dat eerst de financiële positie van de gemeente structureel moet worden verstevigd. Dat betekent onder meer betere reserves en het verminderen van onze enorme leningenportefeuille van ongeveer 600 miljoen euro. Positief is wel dat de rentestand laag is, er is soms zelfs een negatieve rente, maar voor het verbeteren van onze financiële positie moeten we zelf actief aan de slag. De SGP kwam met een motie om de raad beter inzicht te geven in de leningenportefeuille, zodat kan worden gekeken hoe de rentelasten kunnen worden verlaagd. Het college zegde toe hiermee te zullen komen. Een ander middel om de financiële positie van de gemeente te verstevigen is het vergroten van de reserves. Of is de combinatie van vooral algemene reserve, algemene reserve grondbedrijf en de nieuwe opvangbuffer voldoende? Dat vraagt de SGP zich sterk af. De gemeente heeft mede door de drie decentralisaties te maken met grote financiële risico’s. Ook de OR benadrukt dat. Dus DOOR-sparen omdat we VOOR financiële degelijkheid zijn. Dat is voor onze fractie de invulling van Bijbels rentmeesterschap. Daarom diende de SGP een motie in om het college te vragen met voorstellen te komen ter verbetering van de reserves. Het college zegde dit gelukkig toe. Een andere reden om terughoudend te zijn met geld uitgeven is dat in deze MPB twee forse gaten zitten. Het gaat om twee keer een bedrag van 750.000 euro, namelijk in verband met de forensenbelasting en het sociaal vangnet. De gang van zaken rond de forensenbelasting roept veel vragen op. Allereerst inhoudelijk. Het is in Apeldoorn een omstreden belastingmaatregel. Toch plopt het college een dergelijke belasting zonder voorafgaande discussie en besluitvorming in de MPB. Zo behoren we dat 2
niet te doen. Te meer nu na kritiek van de toerismebranche blijkt dat het college ook wil kijken naar alternatieven. De invoering van een nieuwe belasting vergt een zorgvuldiger traject met de raad en met betrokkenen. De forensenbelasting roept in de tweede plaats in financieel opzicht vragen op. De maatregel is politiek gezien niet rond. Er moet nog politieke behandeling plaatsvinden. Toch is het financieel effect al vanaf 2016 ingeboekt in de MPB. Erg merkwaardig. Toen we dit vorige week in de PMA bespraken zei de wethouder dat dit geen probleem was, want het geldt niet voor 2015. Als we echter op die manier naar de begroting voor de komende jaren gaan kijken dan wordt het behalve die voor het eerstvolgende jaar een beetje een farce. Als de MPB voor de verder liggende jaren alleen is bedoeld om deze financieel rond te krijgen is er een makkelijker maatregel om in te zetten, namelijk een papieren verhoging van de ozb. Dan moet u eens kijken welke terechte consternatie er dan ontstaat. Het andere gat heeft te maken met het sociaal vangnet. Daar is een bedrag van 750.000 euro (de zogenaamde Klijnsma-gelden bedoeld als extra impuls voor de armoedebestrijding) niet in de MPB opgenomen, terwijl dat wel zou moeten. Eigenlijk zou het college dit gat moeten dichten. Om te voorkomen dat het geld er voor de minima niet is, kwam de SGP met een motie om ervoor te zorgen dat dit bedrag in 2015 beschikbaar is. De overheid moet een schild zijn voor de zwakkeren. Daarom moeten we hen beschermen. Jammer genoeg kreeg het voorstel onvoldoende steun. Alleen PvdA, GroenLinks, Gemeentebelangen, PSA en SGP stemden voor (12 van de 39 raadszetels).
Een ander belangrijk hoofdthema in de MPB betreft de drie decentralisaties. We staan aan de vooravond van de grootste herziening van de verzorgingsstaat. De SGP is het eens met de keuze om burgers meer zelfredzaam te laten zijn en meer verantwoordelijkheden bij de samenleving te leggen, maar we moeten wel scherp opletten dat er geen mensen tussen wal en schip vallen. De overheid zet op 1 januari aanstaande wel een knop om, maar lang niet alle mensen zijn in staat om goed in te kunnen spelen op de ingrijpende veranderingen. Zeker veel ouderen en sociaal zwakkeren zullen daar moeite mee hebben. Laten we ons dat goed realiseren. Daarom wil de SGP het beleid goed monitoren, zodat er geen mensen buiten de boot vallen. Naar aanleiding van een SGP-motie zegde het college toe daar extra aandacht aan te zullen geven. Belangrijk is dat er goede zorg blijft, voor jong en oud, voor alle kwetsbare mensen. Vanuit dat perspectief vinden wij het zeer merkwaardig dat er zo weinig voorzorgsmaatregelen worden getroffen om de risico’s rond de 3 D’s op te kunnen vangen. Er is weliswaar ruim vier miljoen euro beschikbaar, maar de SGP vindt dat te weinig. Wij weten dat er voor een bedrag van ruim 22 miljoen euro aan risico’s is. Zelfs al pakt het objectief verdeelmodel gunstig uit dan nog gaat het om ruim 11 miljoen euro, terwijl we daar onvoldoende reserves voor hebben. De SGP vindt dat de overheid garant moet staan voor de goede zorg. Dat is een 3
taak van de overheid. Vanuit die optiek is het erg jammer dat het potentieel voordeel bij huishoudelijke hulp van structureel drie miljoen euro hier niet voor wordt gereserveerd, maar in een algemene opvangbuffer wordt gestort. Ook de OR geeft aan dat de risico’s bij de gemeente zo groot zijn De SGP wil niet dat we straks ad hoc-maatregelen moeten nemen in het geval van tegenvallers, laat staan dat we geen goede zorg kunnen bieden. Mensen mogen niet tussen wal en schip vallen. Daarom diende de SGP een motie in om te kunnen controleren dat mensen echt de zorg krijgen die ze nodig hebben. Het college zal daarvoor zorgen.
Gezinsstad De gemeente heeft drie doelstellingen voor de toekomst gedefinieerd. Apeldoorn moet levendig zijn. Dat spreekt de SGP wel aan. De vraag is wat er dan levendig moet zijn. Het college zoekt dit in evenementen en sport. Verder meldt de paragraaf over ambities in de MPB niets. Dat is een gemiste kans. Wij maken daarin een andere keuze. De SGP is VOOR de gezinsstad. Onze fractie denkt dat de versterking van Apeldoorn als gezinsstad te prefereren is boven de ambities die het college noemt. In het gezin wordt het omzien naar elkaar en het samenleven geleerd. Zeker in een participatiesamenleving is dat van groot belang. In een motie vroeg de SGP om volgend jaar met een uitwerking te komen van het idee van een gezinsstad. Het college zal daarvoor zorgen.
Andere overheid Iets soortgelijks geldt ook voor de andere overheid. Hier wordt al jaren over gesproken, maar zeker in het fysieke domein blijft het onduidelijk. Dorps- en wijkraden weten niet wat van hen wordt verwacht en zijn zij wel voor die taak ingericht. Hier moet duidelijk over komen.
Maatschappelijke stage Een ander punt waar de SGP aandacht voor vraagt is de maatschappelijke stage. Zeker in een participatiesamenleving is het belangrijk dat jongeren een dergelijke ervaring op doen. Vorig jaar heeft de SGP een motie ingediend om de maatschappelijke stage te behouden. Hoe loopt het nu in onze gemeente?
Bijstandsgerechtigden
4
Extra aandacht voor bijstandsgerechtigden is hard nodig. Het aantal stijgt. Het is een kwetsbare groep. Het college heeft daar gelukkig nadrukkelijk aandacht voor en er zijn ook programma’s die een praktische een helpende hand bieden. Het Activerium krijgt capaciteitsuitbreiding. Dat is nodig en een goede zaak. De sociaal kwetsbare medeburger verdient volgens de SGP een vangnet. Wij willen maximale aandacht VOOR minima!
Immateriële zaken In een begroting gaat het veelal om geld. Dat is logisch, maar ook immateriële zaken zijn erg belangrijk. En op dat vlak lijdt Apeldoorn een groot verlies. En de risicoparagraaf van dit verlies laat enorme risico’s zien. Waar doelen we op? het gaat over de zondagsrust. Het voornemen om de winkeltijdenverordening in het nadeel van de zondagsrust aan te passen raakt onze fractie in het hart. Allereerst omdat God in Zijn Woord van ons vraagt om de zondag als rustdag te gebruiken. Om Hem te dienen en te rusten van het werk. Het is ook goed voor de burger; als consument en als ondernemer.
Duurzaamheid De SGP vindt het realistisch om de doelstelling van Apeldoorn energieneutraal te verschuiven van 2020 naar 2030. Wel wil onze fractie dat het beleid echt inhoud krijgt. De gemeente kan het goede voorbeeld geven door daarmee te beginnen bij de verbouwingen in het stadhuis.
Nog drie punten: 1. We willen iets zeggen over de MPB zelf. Besloten is om de MPB voor een deel anders op te zetten. De SGP vindt echter dat in de huidige opzet de informatie over vooral de verschillende programma’s te beperkt is. Zo zouden wij graag meer willen weten over in welke mate het beleid effectief is of niet. 2. De moeizame informatieverstrekking over grote projecten, zoals Omnisport, Omnizorg, Coda en Orpheus. Het meest pregnante voorbeeld is Omnisport. Als fractie willen we weten wat daar aan de hand is. Inmiddels blijkt dat hier al 850.000 euro, exclusief de wielerbaan, mee is gemoeid. Over deze kwestie heeft de SGP verschillende keren schriftelijke vragen gesteld. De beantwoording was vlak, beperkt en riep veelal meer vragen op dan zij beantwoordde. In één geval, omtrent het gebruik van Omnisport, bleef de beantwoording zelfs drie maanden in het stadhuis op een bureau liggen. Mogen wij het college oproepen de raad ook bij gevoelige kwesties goed te informeren. In het verleden is verschillende keren geconstateerd dat de raad niet goed op de hoogte is gehouden en dat we dit willen verbeteren. 5
Iets soortgelijks zien we ook bij andere grootgebruikers van subsidiegelden als Coda en Orpheus. De vragen omtrent het grootschalig onderhoud werden onvoldoende beantwoord. Inmiddels hebben we daar vandaag weer een reactie op gehad. Overigens erg laat, maar zo blijven we bezig. Wat onze fractie wil is dat één van de belangrijkste beginselen in de verhouding tussen college en raad, of beter gezegd bestuur en inwoners, ook bij gevoelige kwesties beter wordt uitgevoerd. Waar doelen wij op? Op de actieve informatieplicht. Openheid is een essentiële pijler onder het openbaar bestuur. 3. Dit punt is ook gevoelig en treft vooral de raad. Het gaat daarbij om de vraag of wij soortgelijke organisaties op eenzelfde manier behandelen. Waar doelen we op? Wij werken als gemeente met vele organisaties en instellingen samen. Daarbij is ons terechte uitgangspunt dat wij met onze subsidiegelden geen organisaties financieren, maar dat de taken centraal staan. Toch zie je onderscheid. Concrete voorbeelden zijn Real X en JIP. In het eerste geval zaten er nog onduidelijkheden in de begroting en hoefde de raad geen bezoekcijfers te hebben. In het geval van het JIP –en dan gaat het ons niet om het werk van het JIP, maar over de manier waarop de raad met het JIP omgaat- kunnen wij ons voorstellen dat andere organisaties die zich bezighouden met bijvoorbeeld jongeren zich afvragen waarom zij niet zo expliciet positief worden benaderd. Neem bijvoorbeeld Don Bosco dat ook goed werk doet.
Tot slot Ónze fractie wil het college en het ambtelijk apparaat nogmaals dankzeggen voor hun constructieve houding en het vele werk. Graag willen wij u voor het komende jaar Gods zegen toewensen. Deze wens geldt natuurlijk ook voor onze collega’s in de raad en de andere aanwezigen.
Stemming over MPB Na de behandeling van alle moties en amendementen op 13 november moest de fractie afwegen of de MPB 2015-2018 moest worden gesteund. Positief is de SGP over de inzet van het college. Er wordt hard gewerkt om de moeilijke financiële positie van de gemeente te verbeteren. We hebben weliswaar kanttekeningen bij de omvang van de reserves en het afbouwen van de enorme leningenportefeuille, maar de koers van het college onderschrijven wij. Ook hebben we veel waardering voor de aanpak van de drie decentralisaties –op dit moment het belangrijkste onderwerp bij de gemeente. Tegenover de positieve punten staan ook negatieve zaken. Dat betreft bijvoorbeeld de 200.000 euro voor topsportevenementen en andere subsidies voor sport en cultuur, zoals 6
Omnisport, Orpheus en Gigant. Ook het feit dat ons voorstel voor de 750.000 euro voor armoedebestrijding niet is aangenomen is een duidelijk minpunt. Dat geldt ook voor de verruiming van het aantal koopzondagen. Maar de definitieve beslissing daarover moet nog worden genomen. Alles afwegende stemde de SGP voor de MPB. Als fractie moet je goede en zwaarwegende redenen hebben om de begroting af te wijzen, want dit is eigenlijk het belangrijkste voorstel van de gemeente. Hierin wordt het beleid voor het komende jaar financieel mogelijk gemaakt,. Als je daar tegen stemt, moet er een nieuwe begroting komen en geef je ook te kennen dat je het college niet steunt. Dat ging voor ons te ver. Vorig jaar hebben we wel tegen gestemd omdat het college toen ging bezuinigen bij sociaal beleid en onderhoud openbare ruimte, terwijl er niet werd bezuinigd bij sport en cultuur.
Henk van den Berge
7
