De geschiedenis van Wörgl Wörgl ligt aan de oever van de Inn, direct aan de monding van de Brixentaler Ache, op het snijpunt van het Inntal, Brixental, Wildschönau en het Sölllandl.
De geschiedenis Wörgl is een oeroud kolonisatiegebied. Opgravingen bewijzen dat hier al in de vroege ijzertijd levendige handel bedreven werd. Bij de opgravingen in het Egerndorfer Feld werden circa 500 rond 2500 jaar oude urngraven vrij gelegd en gedetailleerd onderzocht. Een nederzetting uit de romeinse tijd is in het huidige stadgebied in ieder geval duidelijk aantoonbaar. Romeins Wörgl? Vergilianum? Nog steeds dwalen taal- en streekonderzoekers door het struikgewas van de taalwortels en woordstammen, om de betekenis van de zeldzame naam op het spoor te komen (eerste vermelding in oorkonde 1120; Henricus de Uuergile). In ieder geval kwamen al in 1842 in het weideland van het Unterkrumbacherhof, de resten van een romeins landhuis te voorschijn (terra-sigillata-schalen en beschilderde muurdelen in de vitrines van de Hauptschule 1). Sindsdien gaf de bodem in en rondom Wörgl steeds weer grote vondsten vrij, die een kolonisatie tot terug in de vroege ijzertijd (rond 1.000 v. Chr.) in zo´n rijke omvang documenteren, dat het gebied Wörgl en omgeving als de grootste, prehistorische opgravingsplaats van Noord-Tirol gezien mag worden (Grattenbergl, Egerndorfer Feld, Wimpissinger-Schottergrube). Een punt van aantrekking lag in de nog niet zo lang geleden bewezen ertswinning van de zich tot hier uitstrekkende Schwazer Dolomiten, maar ook de verkeersligging (wegen van de kopermijnen rondom Kitzbühel naar het Inntal) de aanzet tot het ontstaan van deze nederzettingen; een predikaat van de natuur, wat ook in het proces tot het worden van een stad in de vorige eeuw weer belangrijk bleek. Een paar decennia stad, maar al drieduizend jaar oud!
So lange hat dieser Boden Menschen verschiedener Völker und Kulturen ernährt und erhalten, hat sie getragen und ihnen Heimat bedeutet.
Al in de late 6e eeuw waren de Beierse troepen op hun weg naar het zuiden tot in de regio Wörgl naar voren gedrongen, waar het romeinse provinciebestuur al langer vaste voet gevat had. St. Laurentius, de parochiebeschermheer, verwijst naar een voor-germaanse kerstening en zelfs op de plattegronden van het jaar voor de treinbouw, laten de grondpercelen die vierkante vorm en maat zien, zoals ze bekend zijn van de romeinse akkermaat. Pas in 1504 viel het land onder de monding van de Ziller definitief in handen van het graafschap Tirol (verovering van de vesting Kufstein door keizer Maximilian). Ondanks de administratieve opdeling in twee landsgerechten, sinds 1410, zijn oudere gemeenschappelijkheden verder levendig gebleven. Er waren wel twee dorpsmeesters en twee „Trüchl“ (gemeentekassen), maar slechts één naam, een gezamenlijke kerk en een economische gemeenschap die een geheel vormde, die grond en bos samen gebruikte en samen de lasten droeg, zoals de dorpsbrief van 1609 bewijst, een leerzaam rechtsdocument over de levensomstandigheden van onze voorvaderen. In 1607 tot het ambt van vicaris verheven, ook door een in Wörgl gestationeerde vicaris verzorgd, was het nu slechts een kwestie van tijd, voordat Wörgl zich ook een kerk in de smaak van die tijd, dus een barokke kerk, kon veroorloven. In 1748 was het dan zover. Ze moest in deze vorm tot 1836 blijven bestaan. Door de reukloze hand van een – zoals het in die tijd heette – moord-brandstichter in brand gestoken, was ze een ruïne geworden. In het kader van de wederopbouw heeft men haar een stuk naar achter verlengd en de ingestorte toren op een andere plaats opnieuw opgebouwd. Op 13 mei 1809 vond bij Wörgl de beslissende slag in de Tiroolse vrijheidsoorlog onder Andreas Hofer plaats. Napoleon zond sterke legereenheden voor de terugverovering van Tirol. De troepen bestonden vooral uit Beierse en Saksische soldaten, terwijl de Franzen de leiding overnamen. Ze trokken via Kufstein en de Pass Strub het land in. De Tirolers wachten de optrekkende vijand op in de velden van Wörgl, moesten toen onder leiding van generaal Chasteler een beslissende nederlaag slikken. De beierse, saksische en franse soldaten trokken daarop al brandstichtend en moordend door het Unterinntal naar Innsbruck. Nog steeds herinnert een voor het 100-jarige jubileum in 1909 gewijd monument voor de stadskerk aan deze dag (Wörgler Reara).
De economische groei van Wörgl begon met de bouw van de Giselabahn in de jaren 1873 tot 1875 en de verbinding van deze met de Westbahnstrecke, waardoor Wörgl tot treinverkeerknooppunt werd. Het treinstation van Wörgl is daarom ook nu nog, na het hoofdtreinstation van Innsbruck het meest gebruikte van Tirol. De toenmalige keizer Franz Joseph I. gaf uiteindelijk in 1891 – met een pennenstreek- alle vicariaten van de monarchie aan parochiën. Wörgl dus ook. Daardat Wörgl een parochie geworden was en zich geconfronteerd zag met een enorme bevolkingsgroei, werd al snel nagedacht over uitbreiding van de kerk, die dan ook in 1912 gerealiseerd kon worden. Daarmee is het kerkbouwwerk ontstaan, zoals het zich nu laat zien en waaraan, aan het uiterlijk, tot op heden vrijwel niets veranderd is. 1911 De kort hiervoor verenigde dorpsgemeentes Wörgl-Kufstein en WörglRattenberg („entern en herentern Bach“) waren gepromoveerd tot marktgemeente. Dit zelfs in aanwezigheid van zijne Majesteit, die men een uitstapje over het rode tapijt wilde besparen, bood zich toch tussen het station en het dorpsplein eerder het beeld van een pioniersnederzetting in het vurige vooruitgangsoptimisme van de oprichtingstijd. Op 13 februari 1934 kwam het in Wörgl tot gevechten tussen de sociaaldemocratische republikeinse schuttersbond en de bewapende troepen van de autoritaire regering Dollfuß. Door de tweede wereldoorlog is Wörgl zwaar getekend. Vanaf eind 1943 wird Wörgl door de geallieerden gebombardeerd. Bommen die op het station geworpen werden, vernielden een deel van de stad. De Wörgelse bommendagen van 22/23 februari 1945 zijn in de geschiedenis van de plaats als bloedrode herinneringsdata gegrift. Er vielen 46 inwoners van Wörgl en 23 vreemden, in totaal 69 personen door de bombardementen. In Wörgl werden 43 huizen totaal vernield, 105 huizen werden zwaar beschadigd. Ook nu worden op bouwplaatsen nog altijd blindgangers van vliegtuigbommen opgegraven. In 1951 kon op initiatief van de toenmalige burgemeester van Wörgl en vicepresident van de Tiroolse provinciale staten, Kommerzialrat Martin Pichler, de wederopstanding van de stad gevierd worden. Tegenwoordig is Wörgl, de op een na grootste stad in de regio Kufstein en een belangrijk economisch centrum in het Tiroolse Unterland. Door het grote aantal scholen, wordt Wörgl ook wel als schoolstad beschreven.
In augustus 2005 brak vlak voor Wörgl de Inndam, waardoor grote delen van de stad overstroomd werden. Ook veel andere gemeentes in Tirol en Beieren werden door het „hoogwater van de eeuw“ in het ongeluk gestort. Wapen De rode dakbalken verwijzen naar de burcht Werberg, die vernield wird, en het gelijknamige adelsgeslacht. De gouden, in elkaar grijpende ringen in het wapen van de stad Wörgl herinneren eraan, dat Wörgl ontstaan is uit een vereniging van twee gemeentes, Wörgl-Kufstein en Wörgl-Rattenberg.
Wörglse geldexperiment Rond 1932 had Wörgl door de sterke teruggang van de cement- en de celluloseproductie te kampen met hoge werkloosheidcijfers. Daardoor had de gemeente minder inkomsten uit belastingen en meer uitgaven aan ondersteuning van de armlastigen. De gemeentekas was leeg en er was geen zicht op verbetering. Vanaf begin juli 1932 betaalde de gemeente daarom haar werknemers in waardebonnen, zogenaamde Arbeitswertscheine. Het initiatief kwam van burgemeester Michael Unterguggenberger, die zich daarbij liet inspireren door de theorieën over vrije economie van Silvio Gesell. De uitgave van circulatiegeld bleek een succes; de stad hoefde geen geld te lenen bij de overheid om zijn lasten te kunnen betalen en er ontstond een economische opbloei, door snel circulerend waardepapier, totdat het project in augustus 1933 van hogerhand werd verboden. Een van de manieren om het geld in roulatie te houden was een soort boete op oppotten (sparen). Er moest namelijk iedere maand een zegel gekocht worden van één procent van de nominale waarde om het biljet zijn geldigheid te laten behouden. Het was daarom meestal voordeliger er maar gewoon iets mee te doen. Het geld was gedekt doordat de gemeente bij de Raiffeisenbank een onderpand had gedeponeerd. Er werden betaalbiljetten uitgegeven met nominale waardes van één, twee en vijf schilling. Tot aan het eind van de uitgifte in augustus 1933 waren er papieren uitgegeven met een totale waarde van 34.500 Schilling. Er werd maximaal 12.000 Schilling tegelijkertijd uitgegeven. Met dit geld konden gemeentebelastingen betaald worden en ook de plaatselijke middenstand nam het geld aan.
Het experiment met het vrijgeld was geslaagd te noemen omdat overal in Wörgl weer werd gebouwd en geïnvesteerd. Er bestaat nog een viaduct in de gemeente met het opschrift „mit Freigeld erbaut“ (met vrijgeld gebouwd). Tijdens het project nam de werkloosheid af van 21% naar 15%, terwijl zij overal elders in het land steeg.
Het positieve effect werd in de pers beschreven als het "wonder van Wörgl" en het fenomeen werd zo bekend dat meer dan honderd gemeenten in Oostenrijk het voorbeeld wilden volgen. Ook vanuit het buitenland bestond belangstelling; de minister van financiën van Frankrijk Édouard Daladier, die later ministerpresident zou worden, kwam kijken om het met eigen ogen te zien. In de Verenigde Staten stelde de econoom Irving Fisher, overigens tevergeefs, aan de regering voor om Stamp Scrip in te voeren ter overwinning van de economische crisis. De nationale bank van Oostenrijk van Wörgl, omdat strikt genomen uit te geven. Onder dreiging met door het uitbreken van de tweede heid.
procedeerde met succes tegen het experiment alleen deze bank de bevoegdheid had om geld militair geweld werd het project beëindigd en wereldoorlog raakte het goeddeels in vergetel-
De vereniging Unterguggenberger Institut houdt de erfenis van het Wörglse geldexperiment onder de aandacht en brengt historische ervaringen met actuele projecten samen. Samen met het heimatmuseum en het stadsarchief wordt een tentoonstelling gereed gehouden. Eigentijdse oplossingen rondom het thema complementair geld worden uitgebreid verzameld en aan de openbaarheid ter beschikking gesteld.
Samenvatting en gegevens Wörgl Inwoners: 11.414 Huishoudens: 4.854 Fläche: 19.73 km2 Zeehoogte: 513m Burgemeester: Frau Hedwig Wechner Stad sinds: 1951 Eerste vermelding in een oorkonde: 1120 (Henricus de Uuergile)
Wapen: De rode dakbalken verwijzen naar de burcht Werberg, die vernield wird, en het gelijknamige adelsgeslacht. De gouden, in elkaar grijpende ringen in het wapen van de stad Wörgl herinneren eraan, dat Wörgl ontstaan is uit een vereniging van twee gemeentes, Wörgl-Kufstein en Wörgl-Rattenberg.
Bezienswaardigheden: Kerk Bezienswaardig is de parochiekerk met een prachtige gotische Madonna en meerdere barokke sculpturen . Wörgler Wasserwelten Een bijzondere attractie is sinds 2003 de WAVE, de Wörgler Wasserwelten, een modern zwembad met binnen- en buitenbad, golfslagbad, waterglijbanen, badelagune en een romeins saunalandschap. Bij de grote overstroming in augustus 2005 werd het recreatiebad zwaar beschadigd. De reparatie was echter weer snel afgesloten en het recreatiebad kon op 1.1.2006 weer normaal geopend worden. Sinds de winter van 2010 is de WAVE, de Wörgler Wasserwelten een attractie rijker. De 1e dubbellooping waterglijbaan ter wereld- de L2.
Persoonlijkheden – bekende Wörglenaren Gerhard Berger – succesvol formule 1 coureur Hans Hömberg – duitse filmmaker, toneelschrijver, hoorspelauteur en romanschrijver Stefan Horngacher – succesvol skispringer Reinhard Furrer - Astronaut Jeremy Faith, die in de 60-er jaren met de hit „Jesus“ wereldwijd succes had Heinz Zak – Extreembergklimmer en fotograaf Hans-Peter Haselsteiner - Bouw-Tycoon Michael Unterguggenberger – Burgemeester en initiator van het wereldwijd bekende Wörgler Freigeldexperiment Schneidermeister Böck, die onvrijwillig in de Wörgler Bach ging baden en daarbij naar men zegt, het voorbeeld werd voor de derde streek in „Max und Moritz“ (kinderboek). Die brug is er tegenwoordig trouwens nog steeds.
