De dynamiek van het ondernemerschap Onderzoek naar de plannen en ambities van mkb-bedrijven

Baker Tilly Berk Rapport: De dynamiek van het ondernemerschap

De dynamiek van het ondernemerschap Onderzoek naar de plannen en ambities van mkb-bedrijven

An independent member of Baker Tilly International

1

2


Voorwoord In dit rapport presenteren wij de visie van mkb-ondernemers op de dynamiek van het ondernemerschap. Deze resultaten leest u in bijgaand rapport en komen voort uit een kwantitatief onderzoek onder 149 ondernemers, voornamelijk dga’s, om inzicht te krijgen in de plannen en ambities van ondernemend Nederland. Voor de verhalen achter de cijfers zijn nog eens ruim 40 ondernemers geïnterviewd. Deze interviews zijn

terug te vinden in een speciale uitgave van het BTB Magazine (relatiemagazine) van Baker Tilly Berk. De uitkomsten bevestigen wat wij in onze eigen praktijk zien. Veel klanten zijn weer positief. Het lijkt alsof men klaar is met de negatieve teneur, accepteert dat de wereld is veranderd en vanuit die nieuwe realiteit aan de slag gaat. Veel ondernemers hebben hun businessmodel kritisch tegen het licht moeten houden.

Het zal bij een aantal zeker hebben geleid tot verhelderende inzichten en nieuwe proposities en dat is waar het om draait bij ondernemerschap. De dynamiek zit in wilskracht, leiderschap, maar vooral ook in lef om kansen te zien én te verzilveren door te durven investeren en te blijven vernieuwen, ook in moeilijke tijden.

Romke van der Veen Bestuursvoorzitter Baker Tilly Berk

“Het gaat de goede kant op met het Nederlandse ondernemerschap. En hoewel er nog veel moet gebeuren, komt ondernemerschap steeds meer tussen de oren van de Nederlanders. We zijn actiever binnen onze directe omgeving, in onze buurten en wijken. De participatiemaatschappij komt eraan. Ook binnen bedrijven krijgen en nemen werknemers meer de ruimte om hun ondernemerskwaliteiten te ontwikkelen. Er komen ook steeds meer ondernemers bij en in de politiek en het onderwijs staat ondernemerschap hoger op de agenda dan voorheen. Ondernemen wordt populair, ondernemen is cool. En dat is een goede zaak.” Heleen Dura-van Oord - Zakenvrouw van het jaar 2013


3

“Ik zie ondernemers die nu niets doen in afwachting van betere tijden en ik heb te vaak gezien dat dat funest is voor een bedrijf. Ik geloof dat je juist nu moet schakelen.” Jaap Mullié, Mede-eigenaar van trappenfabriek Vios van den Hondel.

Inhoud Hoofdstuk 1 Mkb zet in op groei

4

Hoofdstuk 2 Groei vanuit strategie

8

Hoofdstuk 3 Natuurlijke adviseur

10

Hoofdstuk 4 Familiebedrijven versus niet-familiebedrijven

12

Hoofdstuk 5 Verantwoording

14

4


Hoofdstuk 1

Mkb zet in op groei Groei De eerste tekenen van een voorzichtig herstel van de economie zijn zichtbaar. Dat het nog broos is, blijkt uit de eerste cijfers van het CBS over 2014. Na een lichte stijging eind 2013, kromp de Nederlandse economie met 1,4 procent in het eerste kwartaal. We hebben de deelnemers aan het onderzoek gevraagd in welke levensfase hun onderneming zit om te zien hoe zij er voor staan op dit moment. De helft van de ondervraagde mkbbedrijven antwoordt dat zij groeien,

bijna 30% zegt met innovatie bezig te zijn en een kleine 20% geeft aan op een omslagpunt te staan. Het is nog niet voor iedereen rozengeur en maneschijn: bijna 20% geeft aan te krimpen, 10% van de ondervraagden kampt met een crisis en 10% is aan het reorganiseren. We vroegen ook hoe de ondernemers naar de toekomst kijken. Of zij verwachten groei te realiseren. Driekwart van de ondervraagden geeft aan dat zij de komende twee jaar groei verwachten. Een kleine 20%

verwacht zelfs stevig te groeien. Ook het merendeel van de groep die nu nog bezig is met krimp, reorganiseren of overleven ziet de toekomst zonniger in. Ruim 50% van deze groep verwacht de komende jaren wel weer (licht) te groeien.

Het optimisme in het mkb overheerst. De helft van de ondervraagde mkb-bedrijven groeit op dit moment en driekwart van hen verwacht dat die groei de komende twee jaar doorzet.

“Onze groeistrategie is gebaseerd op drie parameters: ken het product, ken de klant en ken het land. Nieuwe markten worden pas betreden als ten minste aan twee van de deze drie criteria is voldaan. Dat is voor ons een succesvolle formule gebleken.” Rob Lindner, directielid bij Dietsmann.

5


Innovatie

groeien. En bijna 45% gelooft dat innovatie het onderscheid gaat maken.

Op de vraag hoe ondernemers denken te gaan groeien, antwoordde de helft van de ondervraagden dat zij dat gaan doen door hun product of dienst in nieuwe markten aan te bieden. Ruim een derde van de ondernemers denkt met een efficiëntere en daardoor goedkopere bedrijfsvoering te kunnen

Het belang van innovatie voor het mkb zien we ook terug in de antwoorden op de vraag waar zij de komende jaren in gaan investeren. Meer dan de helft (54%) zegt te gaan investeren in productinnovatie en nog eens een

derde (32%) in procesinnovatie. Daarnaast worden investeringen in personeel (42,7%) en marketing (42,7%) als speerpunten voor toekomstige investeringen genoemd.

Innovatie staat hoog op de agenda van het mkb.

P

nov ctin u d ro

at ie

Pe r

s on

e el

ing at ie rket nov n i Ma s ce Pr o

IT e rzam u u D

rijfs bed

“Onze strategie is om van innovatie een vuist te maken. Je onderscheiden van de concurrentie door steeds snellere en betere producten neer te zetten. En dat ook te blijven doen door anderen steeds een stap voor te zijn. Wij investeren zo’n twaalf procent van onze omzet terug in productontwikkeling. Een fors aandeel, maar dat is wel de reden waarom we als bedrijf heel succesvol zijn.” Arthur Oudshoorn - Mede-eigenaar van Applikon Biotechnology

vo e

ring

18,5%

18,5%

23,3%

32,0%

42,7%

42,7%

54,4%

Vraag: waar gaat u de komende jaren in investeren?

E xp

or t

6


Economisch herstel

De onvoorspelbaarheid van de economie blijkt voor ondernemers een belangrijke factor te zijn. Ruim 65% geeft aan dat het economisch

We vroegen de deelnemers welke factoren, volgens hen, van invloed zijn op hun groeiambities.

herstel van invloed is op de groei van hun onderneming en 43% noemt als rem op de groei een gebrek aan gekwalificeerd personeel.

e t ie s ing den e el ving v at i ark b si d v o lg jkhe e lg e u p r s on nno i em l I g o e S d e e s p r g n rijf an sm o e er d t- e el v Bed ring lific We e er s t a i h c w n gek is ch Fina ken nom k o e r c t E Aan

8,1%

4,5%

6,3%

18,0%

26,1%

32,4%

43,2%

66,7%

Vraag: wat heeft invloed op de groei van uw onderneming?

A nd

er s

Spreid risico’s en zorg voor diversiteit “Ruim 100 jaar geleden hebben onze grootouders het bedrijf opgericht, dat was in 1911. In de loop der jaren is het bedrijf gegroeid tot ruim 500 fte’s verspreid over een divers portfolio producten en diensten. De Ter Steege Groep bestaat anno 2014 uit Reginox [marktleider in RVS spoelbakken en aanrechtbladen], bouwmarkten voor de zzp’er [Bouwmaat], twee GAMMA’s, drie bouw- en vastgoedbedrijven én we hebben een beleggingsportefeuille. Natuurlijk hebben wij de crisis ook gevoeld en hebben we aanpassingen moeten doen. Maar de spreiding van risico’s heeft alle jaren gezorgd voor gezonde financiën. We zijn nooit afhankelijk van de bouw alleen.” Hans Ter Steege - Directeur Ter Steege Groep

7


Geen zorgen voor morgen Dat het optimisme overheerst in het mkb blijkt eveneens uit het feit dat een kwart van de ondervraagden zegt zich nergens zorgen over te maken. Ondernemers die wel zorgen uitspreken, noemen wederom het

herstel van de economie. Een verklaarbaar antwoord als je ook in de reacties terugziet dat bijna 70% van de ondervraagde ondernemers afhankelijk is van de Nederlandse economie. De zware economische omstandigheden in de afgelopen jaren

doen vermoeden dat ondernemers zich ook zorgen maken over de financiële situatie van hun bedrijf. Dat blijkt mee te vallen, ‘slechts’ een kleine 13% geeft aan daar ongerust over te zijn.

Vraag: waar maakt u zich zorgen over?

Anders 11%

Mijn pensioen 4% Opvolging van mijn onderneming 5%

Ik maak me geen zorgen 25% Financiële situatie van mijn onderneming 13%

Herstel van de economie 30% Administratieve lastendruk 12%

Motor van de economie Als we ondernemers vragen om aan te geven waar de economie zich op dit moment bevindt, antwoordt bijna driekwart van de ondervraagde ondernemers dat zij de economie weer licht zien groeien. Een kleine 20%

van de ondervraagden denkt dat we het dieptepunt van de crisis nog niet hebben bereikt. We vroegen ook naar de rol van het mkb in de Nederlandse economie. De ondervraagden zijn positief uitgesproken over hun eigen bijdrage aan de economie. Meer dan de

helft geeft aan dat het mkb de motor van de Nederlandse economie is.

Mkb ziet zichzelf als de motor van de economie!

8


Hoofdstuk 2

Groei vanuit strategie Van papier naar praktijk Vanuit onze overtuiging dat een strategische bedrijfsvoering tot meer succes leidt, hebben we gevraagd of ondernemers hun visie, missie en strategie op papier hebben staan. Het merendeel van de ondervraagden (60%) heeft vastgelegd waar ze voor

staan, waar ze naartoe willen en hoe ze dat willen bereiken. Vervolgens hebben wij gevraagd in hoeverre de visie en missie leidend zijn voor hun activiteiten. Voor 71% van de ondervraagden is de visie en missie leidend voor de bedrijfsactiviteiten en dus meer dan een theoretische

Visie en missie beschreven?

Strategisch plan?

exercitie. Op de vraag hoe vaak de ondervraagden hun strategisch plan aanpassen, antwoordde bijna 40% dat zij dat jaarlijks doen. Bij de andere ondervraagden varieerde het van 2-jaarlijks tot nooit.

Nee 31%

Nee 40% Ja 60%

Ja 69%

“Je kunt het als ondernemer niet alleen. Mijn medewerkers zijn elke dag bezig om een topprestatie te leveren, zodat we onze doelstellingen als bedrijf kunnen realiseren.” Albert Winnemuller, Directeur van touringcarbedrijf Betuwe-express.

9


Succesvolle strategie Vervolgens hebben we gekeken naar de groep bedrijven die vanuit een visie en missie werken en dat vertalen naar een strategisch plan. Wat betekent dat voor de mate van groei van het bedrijf? We zien dan dat meer bedrijven die

vanuit een strategische bedrijfsvoering werken groei laten zien dan bedrijven die dat niet doen (57,6% t.o.v. 49,6%). De verschillen worden groter als we ook nog kijken naar de mate waarin bedrijven hun ambities en doelstellingen actief uitdragen. Dan zie je dat bij de

bedrijven die dat zowel intern als extern doen 64,4% van de bedrijven nu groeit.

De bedrijven die hun visie, missie en strategie op papier hebben en dat in- en extern actief uitdragen laten meer groei zien.

“Weet wie je bent en wat je wilt uitstralen. Je identiteit en imago moeten overeenkomen. Zorg daarbij dat je je onderscheidt van je concurrentie. Bied een goede basis, maar zorg voor een uniek beetje meer. Dat doen wij door ons te positioneren als Dierentuin Plus. Ja, wij hebben apen, leeuwen en pinguïns, maar er is in Burgers’ Zoo nog zo veel meer te beleven! In onze Desert, Ocean en Bush nemen wij bezoekers mee in ecosystemen die zij anders niet zo snel leren kennen. Burgers’ Zoo is de enige plek in Nederland waar dat kan en daarmee hebben we een sterke positie ingenomen.” Alex van Hooff - Algemeen directeur Burgers’ Zoo

Doelstellingen behaald? Het monitoren van het behalen van doelstellingen gebeurt bij de ondervraagde ondernemers door middel van managementrapportages (40,1%), tijdens jaarlijkse evaluaties (30,0%) en door evaluaties te integreren in het bedrijfsproces (30,0%). Bijna een derde van

de ondervraagde gebruikt het opstellen van de jaarrekening als ijkpunt en voor 16,8% is een nieuw strategisch plan het moment om te monitoren of doelstellingen zijn behaald. Er is ook gevraagd of medewerkers worden afgerekend op hun bijdrage aan het realiseren van de ondernemingsdoelstellingen.

Iets minder dan de helft van de ondervraagde bedrijven (45%) rekenen hun medewerkers daar niet op af. De ondernemers die dat wel doen (55%) laten dat terugkomen in een beoordeling en iets minder dan de helft van die groep koppelt een bonus aan die beoordeling.

10


Hoofdstuk 3

Natuurlijke adviseur Sparringpartner voor de toekomst

waarvan de expertise binnen het eigen bedrijf ontbreekt (33%) of de behoefte aan kritische (27%) en objectieve (21,7%) beoordeling van een vraagstuk wordt het meeste genoemd.

Bij de vraag wie voor de ondernemer een natuurlijk adviseur is, scoort de accountant en belastingadviseur hoog (63,2%). Als tweede wordt een neutraal klankbord (33%) genoemd en daarna komen familie (27,2%) en vrienden (25,4%). We zijn ook nagegaan wat ondervraagden als de toegevoegde waarde van een adviseur zien. Het oplossen van vraagstukken

Bijna een derde van de ondervraagden geeft overigens aan dat zij geen plannen hebben om de komende tijd externe adviseurs in te schakelen. Ondervraagden die wel behoefte hebben aan externe hulp noemen

bedrijfsjuridische ondersteuning (27,4%) en marketingadvies (25,6%) en daarna advies over het verkrijgen van een financiering (15%), bij bedrijfsopvolging (15%) of de verkoop van een onderneming (15%).

Ruim 60% van de ondervraagden geeft aan dat een accountant en/ of belastingadviseur voor hen de aangewezen persoon is voor extern advies.

ant unt o c Ac

ur s or d v is e nkb a d l a k l ing traa last Neu s / be

n vT ilie ur s ur s and nde o f R a d v is e v is e Fam ie m d Vrie N C a v e R he at i disc anis Juri Or g

3,5%

6,1%

7,0%

7,9%

15,8%

17,5%

25,4%

27,2%

33,3%

63,2%

Vraag: wie is uw natuurlijke adviseur?

id ken r he Ban O ve

11


B

ig ng ing ing ing ing tie s ning no d emi ci e r v o lg ova eun nem teu n n t p r p n s l r s a r e o n r e u i n e e d r Fi ond nh rijfs ond ond vo o e on Gee Bed e en ting he ie s nd c e n a d s k a i i r v s v p p Ma urid Sub koo koo ijfsj Ver Aan edr

6,2%

8,8%

10,6%

15,0%

15,0%

15,0%

25,6%

27,4%

28,3%

Vraag: waar heeft u de komende tijd hulp bij nodig?

A nd

er s

“Betrek je accountant bij de bedrijfsopvolging, want hij kent jou als persoon, de bedrijfscultuur, de gevoeligheden en financiën goed.” Willy Sannemann, Mede-directeur van WISA Enschede.

“Goed werkgeverschap in een internationale organisatie brengt een extra dimensie met zich mee. Schroom niet om daar een expert voor in te schakelen, dat is mijn advies.” Romilly Schipper, Tax manager bij Orangina Schweppes International.

12


Hoofdstuk 4

Familiebedrijven versus niet-familiebedrijven Veertig procent van de ondervraagden is een ondernemer in het familiebedrijf. Vanwege het grote aantal familiebedrijven zijn we nagegaan of er verschillen zijn tussen familiebedrijven en niet-familiebedrijven. Die verschillen blijken er te zijn. Hieronder een overzicht van de opvallendste verschillen.

• Meer groeiende familiebedrijven Op dit moment groeien 57% van de familiebedrijven ten opzichte van 44% van de niet-familiebedrijven. Toch zijn familiebedrijven voorzichtiger in hun verwachtingen over toekomstige groei. Zowel voor hun eigen bedrijf als de groei van de economie.

• Familie belangrijke raadgever Wellicht voor de hand liggend blijkt uit het onderzoek dat de familie een belangrijke raadgever voor het familiebedrijf is (37% t.o.v. 19% bij nietfamiliebedrijven).

• Strategie voor de lange termijn De frequentie van het aanpassen van de strategie is bij familiebedrijven veel lager: 31% van familiebedrijven stuurt jaarlijks bij t.o.v. 44% nietfamiliebedrijven.

• Visie en missie Er zijn minder familiebedrijven die hun visie en missie op papier hebben staan (55% t.o.v. 63% bij niet-familiebedrijven). Het percentage familiebedrijven waar de visie en missie leidend is voor hun activiteiten is hoger dan bij nietfamiliebedrijven (74% t.o.v. 69%).

• Aandacht voor financiële situatie Meer familiebedrijven dan niet-familiebedrijven (17% t.o.v. 9% nietfamiliebedrijven) geven aan dat ze zich zorgen maken over de financiële situatie van hun onderneming.

“Ik mag dan misschien het gezicht naar buiten toe zijn, zonder mijn moeder en drie zussen is het onmogelijk om dit bedrijf te runnen.” Jan Dirk Vis, Mede-eigenaar van Jan Vis Entertainment.

13


Ja, maar lichte groei

Ja

Ja, een stevige groei

4,7%

5,6%

17,2%

11,3%

13,2%

25,0%

26,6%

18,9%

26,6%

50,9%

Vraag: verwacht u groei te realiseren de komende twee jaar?

familiebedrijven niet-familiebedrijven

Nee

Nee, ik verwacht zelfs krimp

“Werken met mijn broer is een voorrecht.” Machiel van Westerhoven Directeur Ursa Paint.

Nooit

Jaarlijks

2-jaarlijks

5-jaarlijks

12,7%

22,2% 11,1%

13,3%

15,9%

20,0%

15,9%

13,3%

31,1%

44,4%

Vraag: hoe vaak stuurt u uw strategie bij?

familiebedrijven niet-familiebedrijven

Anders

14


Hoofdstuk 5

Verantwoording Wie heeft aan het onderzoek meegewerkt? Deelnemers: • 149 respondenten vulden in maart en april 2014 het onderzoek in • 42 ondernemers werden geïnterviewd in de periode februari - mei 2014 Kerncijfers: • bijna 90% van de ondervraagden is een man • ruim 70% is tussen de 41 en 60 jaar oud • driekwart van de ondervraagden is dga of (mede)eigenaar van een mkb-bedrijf tot 50 fte. • 40% van de ondervraagden is dga/eigenaar van een familiebedrijf • Het oudste bedrijf dat heeft deelgenomen stamt uit 1754 • Bijna 50% van de ondervraagde bedrijven bestaat al minimaal 25 jaar

Jubileumuitgave: 100x ondernemen De inspirerende verhalen uit de interviews, zoals die van onder andere zakenvrouw van het jaar 2013 Heleen Dura-van Oord, oud-retailondernemer Jan Zeeman van Zeeman textielSuper en artiestenmanager Jan Dirk Vis van Jan Vis Entertainment zijn gebundeld in een speciale uitgave van het BTB Magazine, ons magazine voor klanten en relaties. Deze jubileumuitgave omvat 100 visies, adviezen, uitspraken en tips van bekende en succesvolle ondernemers over het ondernemerschap in de vorm van interviews, portretten en korte quotes. Wilt u een exemplaar van deze jubileumuitgave ontvangen? Vul het formulier in op www.bakertillyberk.nl/btbmagazine.


15

Baker Tilly Berk Centrale Diensten Stavorenweg 6 2803 PT Gouda T (0182) 56 32 00 F (0182) 57 11 13 [email protected]

www.bakertillyberk.nl

De dynamiek van het ondernemerschap Onderzoek naar de plannen en ambities van mkb-bedrijven

Recommend Documents