1
DE DRAAD TUSSEN KIND EN OUDER…… Gerrit Vignero De metafoor ‘de draad’ wil aan de hand van een aantal draden de sociaal emotionele ontwikkeling verhelderen. De draad is een beeld om deze complexe realiteit voor te stellen en werkbaar te maken in de praktijk. Vertrekpunt is de ontwikkelingspsychologie en meer bepaald wat er geweten is over de ontwikkelingsfazen die een baby, kind en jongere doorloopt. Deze vormen de basis voor de sociaal-emotionele vaardigheden waarover een mens uiteindelijk beschikt. Met elke ontwikkelingsfase komt er een ander thema aan bod en leert het kind met een nieuwe emotionele bouwsteen om te gaan, waarbij ik de vrijheid nam om deze te omschrijven als een type draad met zijn eigen kenmerken vanuit het kind en met verwachtingen naar de ouder (de cijfertjes komen overeen met deze in het schema hieronder). Vanuit de eerste draad (1) die de ouder trekt naar de baby reguleert de ouder naar tijd, ruimte en spanning en ontstaat er een emotionele basisstructuur in het chaotische brein van de baby. Deze basisstructuur heeft vooral te maken met voorspelbaarheid, ritme en spanningsregulatie. De baby gaat achter al dit geregel een belangrijke andere herkennen en zich hechten aan deze constante persoon die de draad trekt (2). Een heel belangrijk moment in ontwikkeling.Om openheid naar anderen te creëren gaat de ouder de draad af en toe doorgeven. De ouder maakt een lus (3) in de draad zodat er naast kansen op bijtanken ook ruimte komt voor exploratie door het kind. De draad wordt letterlijk of symbolisch overgedragen naar anderen. In een volgende fase wil het kind ZELF (4) de draad trekken en ontstaat er het begin van geweten. De hechting is sterk genoeg zodat de ouder gezag kan houden en het kind het ‘ik en van mij’ verder kan ontwikkelen.Dit laat toe dat de ouder met kleine stapjes vanuit afstandsbediening (5) naar regels, anderen en omgeving kan opvoeden. Het kind krijgt probeerruimte om de wereld verder te verkennen maar ook een begin van verantwoordelijkheid. Vanuit deze ervaringen ontwikkelt het kind tijdens de lagere schoolperiode een denken over zichzelf en de anderen (6). Het zelfbeeld, het inleven in anderen, een beeld over de eigen kleine wereld ontstaat stilaan in het hoofd van elk kind. Zo leert het om als puber in een netwerk te functioneren en later ook een netwerk (7) te organiseren. De draad blijft belangrijk maar is een virtuele draad geworden.De rode draad (8) is de optelsom van al deze draden, die bij een harmonieuze ontwikkeling met mekaar in verbinding blijven. De bouwstenen zijn gestapeld. De rode draad betekent dat je met al je de draad kan gaan doorgeven. Je gaat zelf aan de slag in relatie, werk, kinderen waar je de draad aan doorgeeft… . Bij een problematische ontwikkeling zijn er knopen in de draden die een pijnpunt of mogelijk de rode draad in het leven worden.
G. Vignero, De Draad, Leuven, 7 februari 2014
2
Het sociaal-emotionele als begeleidingsthema Een sleutelbegrip ! de draad als metafoor
Wat zit er achter gedrag? – Kunnen versus aankunnen – De sociaal-emotionele ontwikkeling is een belangrijke bron om de motieven van cliënten te kennen en gedrag te begrijpen. Wie zijn ze ? Wat doen ze? Wat drijft hen ?
Wat doet de opstelling van het kind met de ouder ? Wat doet de ouder zijn opstelling met het kind? Kruip jij in de huid van de cliënt of kruipt de cliënt onder jouw huid?
G. Vignero, De Draad, Leuven, 7 februari 2014
– Emotie-regulatie is een belangrijk aspect van opvoeding en begeleiding.
3 Referentieleeftijd
Baby 0-6 maanden
In beeld
Belangrijke thema’s
REGULEREN van Tijd, ruimte, activiteit Emotie en spanning Prikkels
6-9 maanden
SPOOR POORT ACTIE-REACTIE
CIRKELEN rond belangrijke mensen Hechting in eénkennigheid.
Peuter 9-18 maanden
Het eerste loslaten: onthechting.
Emotionele hiërarchie HET OVERDRAGEN AAN ANDEREN
18-30 maanden
Kleuter 2 ½ à 3 jaar 3-6 jaar
Andere cliënten komen in de kijker. VAN NABIJHEID NAAR EXPLORATIE
IK Het Ik leert omgaan met : REGELS ANDEREN OMWERELD
AFSTANDSBEDIENING
Lagere school Begin
Einde
Puber
LOGISCH LEREN DENKEN OVER ZICHZELF EN ANDEREN. BE-spreken ipv enkel spreken.
GEVORDERD LEREN OMGAAN MET ANDEREN. VAN BESPREKEN NAAR REFLECTEREN Het belang van leeftijdsgenoten en het onderhouden van een eigen netwerk.
Jongvolw. en verder en verder
G. Vignero, De Draad, Leuven, 7 februari 2014
Levensplan en identiteit. Levensfazen en beroepskeuze. Huisje, tuintje, boompje, kindje. Midlifecrisis, landingsbaan, Benidorm.
4
AUTISME De draad
DIEP VH TREKKEN
DE H€CHTE Draad
De draad doorgeven
ERNSTIG VH
MATIG VH ZELF
AFSTANDSBEDIENING
LICHT VH CONTEXTUELE draad
NETWERK
GEEN VH
G. Vignero, De Draad, Leuven, 7 februari 2014
5
G. Vignero, De Draad, Leuven, 7 februari 2014
6
Als een cliënt harmonieus ontwikkelt, bied je de ondersteuning nodig om leeftijdsadequaat te begeleiden.
Kwetsbaar
Leidraad
Te verkennen
spanning
ALS HET VASTLOOPT Hou rekening met de kwetsbare draad
Meer info over de draad is te verkrijgen bij : Mail:
[email protected] Website : gerritvignero.webklik.nl
G. Vignero, De Draad, Leuven, 7 februari 2014
