Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties De synergie tussen ervaring en jeugdig enthousiasme

Nederlands Platform voor Onderwijs Innovatie en Talentontwikkeling

INITIATIEFRAPPORT

Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties “De synergie tussen ervaring en jeugdig enthousiasme”

Januari 2012

Inhoud

1

Voorwoord ......................................................................................................................... 3

2

Over NPOINT ...................................................................................................................... 4

3

Over de conferentie ........................................................................................................... 5

4

Inhoudelijk verslag conferentie .......................................................................................... 6

5

Conclusie/Adviezen ............................................................................................................ 9

6

Implementatie projecten ................................................................................................. 10

7

Contactinformatie ............................................................................................................ 12

Initiatiefrapport Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties

2

1

Voorwoord

U heeft het NPOINT-initiatiefrapport ‘Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties’ in handen. Dit rapport heeft ten doel de Europese strategie met betrekking tot de thema’s vergrijzing en solidariteit tussen generaties te integreren in de activiteiten van NPOINT en haar partners.

De NPOINT conferentie ‘Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties’ op donderdag 26 januari 2012 was de eerste aanzet om tot concrete initiatieven te komen. Tijdens de conferentie hebben onder meer Annemarie Bevers (Gilde Amsterdam) en Mieke Janssen (Diversity Community) hun licht laten schijnen op het thema. De interactie die vervolgens plaatsvond met het publiek leverde tevens een bijdrage aan het concretiseren van educatieprojecten. In de hoofdstukken 4 tot en met 6 van dit rapport worden de inzichten -opgedaan tijdens de conferentie- beschreven. Parallel aan de conferentie en de in het rapport beschreven initiatieven zal NPOINT de komende tijd met relevante personen in gesprek gaan over het opstarten van doelgerichte projecten op de educatieve centra.

Voor vragen of opmerkingen kunt u contact opnemen met Bart Hamming ([email protected]) of Murat Alici ([email protected]).

Amsterdam, 30 januari 2012

Opgesteld door Bart Hamming - Beleid en Communicatie NPOINT


3

2

Over NPOINT

Het Nederlands Platform voor Onderwijs Innovatie en Talentontwikkeling (NPOINT) is een landelijk samenwerkingsverband tussen 21 onderwijscentra, waar ruim 400 vrijwilligers werkzaam zijn. Deze centra voeren regionaal activiteiten uit op het gebied van talentontwikkeling, weekendscholing en onderwijsevenementen gericht op basis- en middelbare scholieren. Het aanbod van de onderwijscentra is voornamelijk gericht op taalverbetering, het ontdekken van talenten en het bieden van maatschappelijke oriëntatie. Daarnaast verhogen de onderwijscentra in de regel de sociale cohesie in de omgeving. Buurtbewoners en lokale ondernemers worden actief betrokken bij de activiteiten van de onderwijscentra. Tevens vormen de centra een schakel tussen school en het gezin.

NPOINT verenigt een uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van naschoolse onderwijs- en talentontwikkelingsactiviteiten. Daarbij behartigt NPOINT de belangen van haar partners en biedt zij ondersteuning bij het ontwikkelen van lesmateriaal, communicatie en bedrijfsvoering. Door de verbindende werkwijze wordt het delen van kennis tussen de onderlinge centra gestimuleerd. Dit heeft tot gevolg dat de efficiëntie van de organisaties wordt verhoogd en dat vrijwilligers zich volledig kunnen focussen op de kern: het bieden van goed onderwijs.

NPOINT hanteert de volgende speerpunten: 1. Excellentie in onderwijs en talentontwikkeling 2. Innovatie en kennisdeling 3. Vrijwilligers met ambitie

Missiestatement NPOINT: ‘Het platform NPOINT streeft naar een optimale samenwerking tussen de verschillende partners, dit zijn 21 onderwijscentra die regionaal activiteiten uitvoeren op het gebied van talentontwikkeling, weekendscholing en onderwijsevenementen’. NPOINT levert de volgende service aan haar partners: • Het delen van kennis • Het ontwikkelen van les-, en toetsmateriaal • Het behartigen van belangen van de partners • Het opleiden en begeleiden van docenten


4

3

Over de conferentie

2012 is het Europees Jaar voor Actief ouder worden en solidariteit tussen de generaties. Het snel toenemend aantal ouderen in Nederland en Europa heeft gevolgen op economisch en maatschappelijk gebied. De vergrijzing wordt over het algemeen gezien als een bedreiging; NPOINT kijkt graag naar de mogelijkheden. Ouderen blijven bijvoorbeeld meestal langer in goede gezondheid dan eerdere generaties en hebben een schat aan kennis en ervaring die interessant en nuttig kan zijn voor jongeren.

Aan de hand van de conferentie Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties wil NPOINT in kaart brengen op welke manier een synergie gevormd kan worden tussen actieve ouderen en jeugdige enthousiastelingen. Op welke manier kunnen ouderen blijven participeren in de samenleving? Hoe kunnen jongeren voordeel ondervinden van de kennis en ervaring van ouderen? Deze en andere vragen passeerden de revue tijdens de bijeenkomst. De verschillende standpunten zijn gebundeld in dit adviesrapport. Het rapport dient als richtlijn voor de integratie van projecten met betrekking tot het EU-thema in de activiteiten van de partners van NPOINT. Het rapport wordt tevens beschikbaar gesteld aan de deelnemers van de conferentie en andere belanghebbenden. Doelstelling Europees jaar 2012 ‘In 2012 staat ‘actief ouder worden en de solidariteit tussen generaties’ in de Europese schijnwerpers. Er worden diverse activiteiten over dit thema georganiseerd. Alle lidstaten van de EU zijn bij het jaar betrokken.’ ‘Door 2012 te wijden aan de thema's actief ouder worden en solidariteit tussen generaties wil de EU mensen meer bewust maken, generaties zich laten identificeren met elkaar en goede

praktijkvoorbeelden

verspreiden.

Ook

wil

het

beleidsmakers

en

belanghebbenden van alle niveaus stimuleren om actief ouder worden te faciliteren.’ Bron: www.europa-nu.nl


5

4

Inhoudelijk verslag conferentie

Op 26 januari 2012 kwamen ruim honderd personen bijeen om na te denken over het thema ‘Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties’. NPOINT had een drietal gastsprekers uitgenodigd om hun visie op het thema te delen. De eerste twee gastsprekers waren Annemarie Bevers en Jaap Molenaar van het Gilde Amsterdam. Het Gilde Amsterdam is een vrijwilligersorganisatie ‘die belangeloos advies en ondersteuning geeft. Amsterdammers, jong en oud, met kennis en (levens)ervaring zetten zich in voor hun stadgenoten. Dit ter bevordering van de participatie van deze Amsterdammers én van die stadgenoten’, aldus het missiestatement van Gilde Amsterdam. De derde spreker was Mieke Janssen van Macori Consult en tevens oprichtster van Diversity Community. Diversity Community beoogt het volgende doel: ‘Het overbruggen van verschillen van welke aard dan ook, tussen mensen en het bevorderen van harmonie en respect tussen mensen in al hun verschillen en overeenkomsten’. Beide instellingen staan in het teken van participatie en maatschappelijke verbindingen; doelstellingen die in lijn liggen met de speerpunten van NPOINT.

Onderstaand treft u kort de inhoud van de lezingen van de gastsprekers evenals een beknopte samenvatting van de daaropvolgende interactie met het publiek.

Annemarie Bevers en Jaap Molenaar (Gilde Amsterdam) Bij het Gilde Amsterdam verlenen circa 1000 vrijwilligers allerhande service aan ongeveer 5000 personen. Deze service varieert van conversatielessen (culturele uitwisseling) en stadswandelingen tot advies en begeleiding van jonge ondernemers of vrijwilligersorganisaties. De vrijwilligers vormen een mix van jonge en oude mensen en ook hun ‘klanten’ vertegenwoordigen alle doelgroepen. Volgens de directeur van het Gilde Amsterdam -Annemarie Bevers- is vrijwilligerswerk geen eenrichtingsverkeer en hebben alle deelnemers profijt van de gezamenlijke interactie. “Vrijwilligerswerk kan voldoening geven, maar je ontmoet ook allerlei nieuwe mensen en voor ouderen is het een goede manier om actief te blijven en maatschappelijke binding te behouden”, aldus Annemarie Bevers.

Jaap Molenaar (81) is sinds jaar en dag vrijwilliger bij het Gilde Amsterdam en was tevens een van de gastsprekers op de conferentie. Hij gaf aan dat de vrijwillige inzet die hij levert via het Gilde hem actief houdt en ervoor zorgt dat hij veel nieuwe mensen ontmoet. Hij benadrukte dat taallessen bij het Gilde niet bestaan uit lessen grammatica, maar veeleer ontmoetingen zijn tussen culturen. Van Tokyo tot aan Kaapstad praat hij met mensen over Nederlandse gewoonten en gebruiken en ondertussen leert hij over het leven in Karachi of Buenos Aires. Volgens Jaap Molenaar is dit “voor Initiatiefrapport Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties

6

beide partijen ontzettend leerzaam”.

Mieke Janssen (Macori Consult / Diversity Community) Mieke Janssen gaf tijdens haar toespraak uitleg over de economische situatie in Nederland vanaf de jaren ’70, de verschuivingen binnen de sociale voorzieningen en de maatschappelijke verhoudingen tussen generaties. “In de jaren ’70 waren er op elke pensioengerechtigde meer dan 7 werkenden. Anno 2012 zijn dat 4,3 werkenden, maar in 2050 is dat zo goed als gehalveerd tot 2,2 werkenden”, aldus Mieke Janssen. Zij ziet hervormingen op de arbeidsmarkt als bittere noodzaak voor een gezonde economie in de toekomst. Volgens Mieke Janssen is een vakkracht in 2050 “net zo schaars en duur als olie”. Hervormingen die zij noemt worden ook veelvuldig in de politieke arena besproken: langer doorwerken, flexibilisering van de arbeidsmarkt en meer scholing aan werkenden. Mieke Janssen is van mening dat initiatieven als de weekendschool en talentontwikkelingsactiviteiten een essentiele rol spelen in het tegengaan van arbeidstekorten in de toekomst.

“De strijd tussen generaties is een drogredenering”, vindt Mieke Janssen. Generaties vormen ook geen homogene groepen (niet iedere oudere of jongere is dezelfde). De meerwaarde van solidariteit ligt volgens Janssen in het leren van elkaars kennis en kunde. Verschillende generaties hebben aanvullende visies op de aanpak van maatschappelijke problemen. Zowel op individueel (micro) als op maatschappelijk (macro) gebied valt er veel profijt te halen uit een samenwerking tussen jong en oud.

Interactie met het publiek / Discussieronde Tijdens de discussie die volgde op de toespraken kwam een aantal zaken naar voren, onderstaand volgt een beknopte weergave.

- Rol van de overheid De individualisering in de maatschappij wordt gezien als bedreiging voor onderlinge solidariteit. De overheid heeft dit gestimuleerd (tijdens voorgaande generaties), het lijkt niet mogelijk (en wenselijk) om dit terug te draaien. Wel wordt ervoor gepleit dat de overheid haar verantwoordelijkheid neemt door het bevorderen van solidariteit tussen generaties. Hoe dit exact moet gebeuren bleef tijdens de discussie in het midden. Maar het is duidelijk dat wanneer de overheid initiatieven op dit gebied stimuleert, solidariteit aan belang kan toenemen.

- Aanleren van solidariteit Initiatiefrapport Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties

7

Een vraag uit het publiek luidde of het zinvol is om in het schoolcurriculum aandacht te besteden aan solidariteit. Hierop kwamen wisselende reacties, bijvoorbeeld dat een besef van solidariteit vooral vanuit de gezinssituatie meegegeven wordt. Toch kunnen educatieve centra en scholen een bijdrage leveren door solidariteit op te nemen in hun curriculum. Belangrijk hierbij is de betrokkenheid van ouders en opvoeders bij geïnitieerde projecten. Volgens een van de aanwezigen is het tevens belangrijk dat zowel jongeren als ouderen weten wat ze elkaar kunnen bieden en dat ze elkaar kunnen vinden. Mieke Janssen merkte hierbij op dat “talentontwikkeling van levensbelang is voor onze samenleving”.


8

5

Conclusie / Adviezen

In dit hoofdstuk volgen een aantal conclusies en bijgaande adviezen op basis van hetgeen is besproken tijdens de conferentie. In hoofdstuk 6 Implementatie projecten worden voorstellen gedaan om de adviezen te integreren in projecten van NPOINT en haar partners.

Het profileren van de meerwaarde van solidariteit in het leertraject van kinderen kan bijdragen aan een vergrote sociale cohesie. De partners van NPOINT hanteren hierbij de filosofie dat leren de basis vormt, maar dat in de uitvoering de meest krachtige lessen verscholen liggen. Bij de intergratie van solidariteit in de lessen op de educatieve centra zullen leerlingen zowel in theorie als in de praktijk kennismaken met de meerwaarde van solidariteit.

De educatieve centra zijn zich goed bewust van de essentiële rol die ouders spelen in de schoolloopbaan van een kind. Vanuit deze gedachte organiseren de educatieve centra met regelmaat ouderbijeenkomsten en bieden zij opvoedondersteuning in de vorm van trainingen en gesprekken. Tijdens de conferentie werd duidelijk dat een begrip van solidariteit vaak van huis uit meegegeven wordt. Dit houdt in dat bij de implementatie van projecten met betrekking tot solidariteit, de ouderbetrokkenheid een belangrijke rol speelt in het slagen van de initiatieven. Het belang van solidariteit zal tijdens de ouderbijeenkomsten op de verschillende educatieve centra uiteengezet worden. Tevens krijgen de kinderen thuisopdrachten mee die zij samen met hun ouders of grootouders zullen uitvoeren.

De intergratie van solidariteit in de lespakketten zien NPOINT en haar partners als een langetermijnproces. Niet alleen tijdens het EU-themajaar 2012 wordt solidariteit opgenomen in het onderwijs, ook de komende jaren krijgt solidariteit een rol binnen het curriculum. Het EU-themajaar vormt hiermee een aanleiding waardoor de al bestaande aandacht voor solidariteit (en sociale cohesie) op de educatieve centra wordt gespecificeerd en geconsolideerd. Solidariteit is een onderdeel van het leven. Geheel in lijn met de visie en missie van de educatieve centra, draagt onderlinge solidariteit bij aan een betere samenleving.


9

6

Implementatie projecten

NPOINT stelt zichzelf ten doel een samenwerking tussen jong en oud te stimuleren. In overleg met haar partners heeft NPOINT een tweetal wijzen geselecteerd waarop de educatieve centra met het EU-thema aan de slag gaan. ‘Solidariteit tussen generaties’ wordt geïntegreerd in het curriculum van de weekendschool, tevens wordt het project ‘Dynamic Duo’s’ gestart. Onderstaand wordt omgeschreven op welke manier NPOINT en haar partners de gestelde doelen met betrekking tot het EU-thema 2012 navolging zullen geven. Een gedetailleerde planning rondom genoemde initiatieven wordt omschreven in afzonderlijke projectplannen.

Integratie lespakket Door de meerwaarde van solidariteit tijdens de Weekendschool te benadrukken, denkt NPOINT de komende generaties lessen voor het leven mee te geven. Zowel op theoretisch niveau als in de praktijk kunnen leerlingen van de educatieve centra zich verrijken door projecten met betrekking tot het thema uit te voeren. Binnen het curriculum van de weekendschool wordt behalve aan taal, rekenen en de Cito-toets, ruim aandacht besteed aan wereldoriëntatie. Tijdens het vak ‘Mens en Maatschappij’ maken leerlingen op een aansprekende wijze kennis met een breed aantal maatschappelijke onderwerpen. Op de educatieve centra zal gedurende een periode van vier weken het EU-thema worden behandeld tijdens de Mens en Maatschappijlessen. Ook de ouders van leerlingen zullen worden betrokken bij deze lessen.

Op de Weekendschool leren kinderen niet alleen over maatschappelijke thema’s maar voeren zij de lessen ook uit in de praktijk. Leerlingen helpen bijvoorbeeld tijdens een jaarlijkse schoonmaakdag de buurt te ontdoen van zwerfvuil. Op deze manier ervaren zij zelf wat de impact is van rommel op straat en hoe de leefbaarheid van de buurt wordt verhoogd door deze schoon te maken. Een ander voorbeeld is het jaarlijkse bezoek aan bejaardentehuizen op Moederdag. In samenwerking met de tehuizen verrassen de leerlingen met Moederdag de bewoonsters (grootmoeders, maar ook grootvaders!) met een bloemetje. Hoe klein dit gebaar ook, het effect op de ouderen is groot.

Aan de hand van de lessen zullen de Weekendschool leerlingen van alle educatieve centra worden uitgenodigd deel te nemen aan een essaywedstrijd met betrekking tot het EU-thema. Een jury van journalisten, politici en wetenschappers zal per leeftijdcategorie het beste essay verkiezen. De


10

winnaars van de essaywedstrijd krijgen aangeboden. In samenwerking met lokale media worden de beste essays gepubliceerd in de lokale krant. Dynamic duo’s NPOINT wil een kader bieden waarin de educatieve centra op gestructureerde wijze een samenwerking tussen jong en oud (enthousiasme en ervaring) faciliteren. Met name de deling van kennis en ‘good practice’ kan een enorme meerwaarde zijn voor de vrijwilligers van de educatieve centra. Met andere woorden, scholieren en studenten betrokken bij de educatieve centra kunnen enorm profijt hebben van de kennis en ervaring van anderen (ouderen). Op hun beurt maken ‘ouderen’ kennis met de ‘jeugd van tegenwoordig’ en leren zij over allerlei zaken die spelen bij jongeren. Beide partijen doen hun voordeel met een samenwerking en de interactie die hieruit voortvloeit. Dit project past uitstekend binnen het rolmodelconcept dat wordt gehanteerd op de educatieve centra.

NPOINT zal -verdeeld over de educatieve centra- honderd dynamic duo’s vormen. De vrijwilligers werkzaam bij de educatieve centra zijn in de regel student, jong en ambitieus. Zij zien hun werkzaamheden als een nuttige maatschappelijke bijdrage en doen tevens praktijkervaring op in het vakgebied waar zij voor studeren. NPOINT begeleidt de educatieve centra bij de vorming van dynamic duo’s binnen de volgende vakgebieden: 

Docenten



Organisatie (Secretariaat / Management)



Financiën (Fondsenwerving, Financiële administratie)



Communicatie (PR, Interne communicatie)

Voor het vormen van dynamic duo’s wordt contact opgenomen met verschillende lokale instanties, zoals vrijwilligerscentra, ouderenverenigingen en Gilden. In vrijwel iedere stad in Nederland bestaat bijvoorbeeld een Gilde waar mensen terechtkunnen voor begeleiding en advies op het gebied van bedrijfsvoering en communicatie. NPOINT stelt een plan op waarin per educatief centrum een samenwerking wordt aangegaan tussen een jeugdige vrijwilliger (organisatielid educatief centrum) en een ervaren vrijwilliger. Een halfjaar lang zal de jeugdige vrijwilliger begeleid worden door deze mentor. Om optimaal te kunnen profiteren van deze contacten zullen zij hun ervaringen documenteren en delen met de partnerorganisaties van NPOINT. Op deze manier kunnen alle vrijwilligers van de educatieve centra hun voordeel doen met het project.


11

7

Contactinformatie

Stichting NPOINT Strevelsweg 682-686 3083 AR Rotterdam T 010 - 480 41 78 M [email protected] W www.npoint.nl

Partners NPOINT Stichting Witte Tulp www.stichtingwittetulp.nl Stichting Instituut Het Centrum www.hetcentrum.net Stichting Cemin www.cemin.nl Stichting Kennisplein www.stichtingkennisplein.nl Stichting Educatief Centrum ‘De IJssel’ www.deijssel.com Stichting Meridiaan www.stichtingmeridiaan.nl


12

Actief ouder worden en solidariteit tussen generaties De synergie tussen ervaring en jeugdig enthousiasme

Recommend Documents