Een pleidooi voor meer solidariteit tussen de verschillende generaties

Hoe kunnen we met het oog op de huidige crisis het hoofd bieden aan de demografische veroudering:

Een pleidooi voor meer solidariteit tussen de verschillende generaties

Gepubliceerd door AGE op 29 april 2009, naar aanleiding van de 1e Europese Dag van de Solidariteit tussen de Generaties

–1–

Inhoudstafel

–2–

Inleiding

4

Waarom we nood hebben aan een maatschappij gestoeld op een sterkere solidariteit tussen de verschillende generaties

5

Reeds van oudsher zijn onze maatschappijen gestoeld geweest op solidariteit en samenwerking tussen generaties onderling. Waarom nu een pleidooi voor een meer solidaire maatschappij?

6

Intergenerationele solidariteit inzake stedenbouwkunde

7

Intergenerationele solidariteit inzake woongelegenheid

11

Mobiliteitsplannen en openbaar vervoer voor iedereen

14

Intergenerationele solidariteit inzake het gezinsbeleid

16

Intergenerationele solidariteit inzake de zorg voor afhankelijke personen

18

Intergenerationele solidariteit om voldoende middelen te garanderen voor een fatsoenlijk leven op elke leeftijd

21

Intergenerationele solidariteit inzake werkgelegenheid

23

Burgerinitiatieven voor intergenerationele solidariteit

26

29 april: Europese dag van de solidariteit en de intergenerationele samenwerking

29

Europees jaar van de actieve veroudering en van de intergenerationele solidariteit 2012

30

Nuttige links

31

–3–

Inleiding

dragen om de situatie te verhelpen. Een samen­

maatschappij kon uitgroeien tot wat ze nu is: een ge-

bundelend evenement biedt aldus de mogelijk­heid de

bied waar vrede en solidariteit heersen, waar men kan

In 2005 startte de Europese Commissie het overleg

initiatieven op het terrein ook van naderbij te bekijken

bogen op een sterk presterende markteconomie, en

over de demografische evolutie, waarop AGE en het

en het publiek debat over dit belangrijk maatschappelijk

waar maatschappelijke regels gelden die vandaag een

Europees Forum voor de Jeugd (YFJ) samen zijn

thema te voeden.

kostbare troef vormen voor Europa, om beter uit deze

beginnen te reflecteren over de beste oplossing om

wereldwijde crisis te komen. Dit welbekende Europees

het hoofd te bieden aan de veroudering van de

De idee is gegroeid tijdens de vergaderingen van de

Europese samenleving.

Franstalige intergenerationele kring die werd opgericht door de Koning Boudewijnstichting in 2007.

Tijdens het eerste Europees Forum eind 2006 over

Ondertussen is er op het niveau van de Belgische

demografie vroegen beide organisaties aan de Euro-

Franstalige Gemeenschap reeds een concreet project,

pese Commissie om een conferentie te houden over

“Carrefour des Générations” (Generatiekruispunt), dat

solidariteit tussen de verschillende generaties, om

30 Franstalige Belgische gemeenten overkoepelt die

zodoende een debat te lanceren over dit thema, en

tijdens het laatste weekend van april 2009 activitei­

om nieuwe invalshoeken te bestuderen inzake de

ten op het getouw zetten rond dit thema.

organisatie van onze maatschappij. De Commissie

maatschappelijk model, dat sommigen recent nog een

Waarom we nood hebben aan een maatschappij gestoeld op een sterkere solidariteit tussen de verschillende generaties

hinderpaal vonden voor de vernieuwing en de groei binnen Europa, wordt vandaag geloofd door vooraanstaande internationale instellingen zoals de OESO en het I.A.B. Zij beschouwen dit als een stabiliseringselement en een investering van algemeen belang op lange termijn. De aanpak van de economische, fiscale en maatschappelijke systemen van de landen van de Europese Unie vertoont misschien verschillen, toch is ze stuk voor stuk gestoeld op solidariteit tussen de verschillende generaties en tussen de burgers onderling, tussen rijk en arm,

reageerde daar gunstig op en maakte de nodige

Deze publicatie kadert in een project waar AGE met

middelen vrij om een conferentie te houden, die

steun van de Koning Boudewijnstichting sinds 2008

In alle Europese landen zien we een snelle demo­grafische

en tussen gezonde en zieke mensen. Die solidariteit

doorging tijdens het Sloveens voorzitterschap van

mee bezig is, om zo te ijveren voor een Europese sa-

veroudering optreden die zorgt voor spanningen tussen

maakt integraal deel uit van ons gemeenschappelijk

de Europese Unie, op 28 en 29 april 2008, in Brdo

menleving gestoeld op meer solidariteit tussen de vers-

de generaties onderling. Om daar iets aan te doen zou-

erfgoed. Ze moet dan ook zeker naar voren worden

(Slovenië). De conferentie, die in nauw overleg was

chillende generaties. De brochure zoekt niet een volle-

den we het functioneren van onze maatschappij opnieuw

geschoven bij elke hervorming van de functionerings-

georganiseerd met AGE, YFJ, de Internationale

dig overzicht bieden van de problematiek en bestaande

in vraag moeten stellen. De voorbije jaren ging het politiek

mechanismen binnen onze maatschappij.

mutualiteitenvereniging, de Europese Vereniging van

initiatieven op dit vlak. De bedoeling bestaat er veeleer in

debat hoofdzakelijk over de financie­ringsproblemen van

Solidariteit tussen jongeren, werkende mensen en

de paritaire instellingen, de Sloveense jeugd- en

een debat op gang te brengen naar aanleiding van die

de pensioenen op lange termijn. We stellen immers vast

gepensioneerden mag niet louter vanuit financieel

seniorenverenigingen en de Erste Foundation, wou

eerste Europese dag. Wij blijven alvast informatie verza-

dat het aantal ge­pensioneer­den toeneemt, terwijl het

standpunt worden aangebracht. Men moet dit breder

in eerste instantie zoeken naar manieren om de

melen over het verloop van de debatten en interessante

aantal arbeidskrachten daalt. De vraag naar gezondheid­

bekijken en ook de nodige aandacht besteden aan

maatschappelijke banden tussen de verschillende

initiatieven. Op deze manier willen wij de uitwisseling

szorgen zal dan ook explosief toenemen van zodra

wederzijdse vormen van samenwerking en uitwisseling

generaties nauwer aan te halen. Daarnaast wou men

van ideeën en ervaringen in heel Europa ondersteunen.

de generatie baby­boomers, de 50- tot 65-jarigen, de

tussen de generaties onderling. Die solidariteit moet

pensioen­leeftijd heeft bereikt.

leiden tot een beter wederzijds begrip van de noden en

Indien dit onderwerp u boeit, help ons dan om het

Van een iets zijn we zeker: de combinatie van de demo­

verwachtingen van de andere leeftijdsgroepen, en er

debat te voeden. Geef deze publicatie door aan

grafische realiteit en de huidige financiële en econo-

moet ook worden gezocht naar nieuwe samenlevings-

Op vraag van AGE en YFJ stelde het Sloveens voorzit-

mensen op het terrein, aan politieke beslissers en

mische crisis dwingen ons om ons economisch, fiscaal

vormen. De wijze waarop onze maatschappij georga-

terschap voor om 29 april uit te roepen tot Europese

aan de media. Stuur ons uw mening over dit thema

en maatschappelijk beleid grondig te herzien. Met alle

niseerd is, moet volledig worden herzien, zodat er een

Dag van de Solidariteit en de Samenwerking tussen de

of bezorg ons voorbeelden van intergenerationele

respect voor wie heimwee heeft naar het verleden,

nieuw maatschappelijk netwerk en nieuwe samenwer-

Generaties. Een Europese dag biedt, wat ons als ngo

projecten. Met uw hulp staan we volgend jaar miss-

maar de voorbije jaren, zeg maar de voorbije maanden,

kingsverbanden kunnen tot stand komen tussen en

betreft, de organisaties van de burgermaatschappij de

chien al heel wat verder.

is onze maatschappij razendsnel geëvolueerd. Onze

binnen de verschillende generaties, zodat iedereen het

middelen om aan die nieuwe behoeften tegemoet te

plaatsje krijgt dat hem toekomt, zich kan ontwikkelen

ook op politiek vlak verandering brengen om de solidariteit tussen de generaties te versterken.

mogelijkheid om het werk van een heel jaar te bundelen, waardoor we de aandacht van de media en de

Anne-Sophie Parent - Directeur, AGE

komen moeten dan ook worden aangepast. Voor zij die

en naargelang zijn middelen kan bijdragen tot het

politieke beslissingnemers kunnen toespitsen op een

Lid van de Franstalige intergenerationele kring van

twijfelen, herhalen wij graag nog eens de belangrijkste

algemeen welzijn.

bepaalde problematiek, en oplossingen kunnen aan-

de Koning Boudewijnstichting

principes die ervoor hebben gezorgd dat de Europese

–4–

–5–

De cijfers

Dit debat moet op alle niveaus worden gevoerd: op het

maatschappelijke bescherming, werkgelegenheid,

niveau van de lokale, nationale en stedelijke overheden,

Omdat we, met uitzondering van de oorlogsperiode,

in overleg met de openbare vervoersinstanties, de volk-

in het begin van deze nieuwe eeuw voor het eerst

sgezondheidsinstanties, maatschappelijke dienstverleners,

sinds mensenheugenis vaststellen dat het aantal

De voorbije twintig jaar hebben we de mentaliteit

scholen die architectuuropleidingen aanbieden, met

20-59-jarigen daalt, en omdat demografen voors-

snel zien veranderen. We hebben een zeker indivi-

instanties voor sociale woningbouw, burgers die lokaal,

pellen dat dit cijfer ook tijdens de komende twintig

dualisme zien ontstaan dat een positieve invloed

nationaal en Europees werden verkozen, met de media,

jaar sterk zal blijven dalen. Voor het eerst stellen we

teweegbracht maar tegelijk, voor de relaties tussen

scholen, universiteiten, verenigingen, enz. De vers-

tegelijkertijd ook een enorme groei vast van de groep

de generaties, minder positief was. Het positieve van

chillende initiatieven die van start gingen in het kader

60-plussers, en die trend zal zich nog tot 2030

deze trend is dat burgers veel assertiever zijn gewor-

van de eerste Europese dag van de solidariteit tussen de

verder doorzetten. Kortom, onze leeftijdpiramide is

den en hebben geleerd om zich beter te verdedigen

generaties is een stap in die richting. Het is alvast een

zich volledig aan het omkeren en begint eruit te zien

in het wervelende moderne leven. De nationale

Vandaag is onze stedelijke omgeving in hoofdzaak on-

schitterend begin, maar wij hopen vooral dat dit debat

als een reusachtige champignon in labiel evenwicht

beslissingnemers, die regelmatig op het matje wor-

tworpen voor een actieve bevolking en jonge burgers

nog gedurende vele jaren zal worden voortgezet, en dat

op een voet die alsmaar smaller wordt.

den geroepen door de Europese Commissie die erop

die gezond zijn, voor een wereld waar koning auto aan

toeziet dat iedereen zich strikt houdt aan de budget-

de macht is en waar de noden van de meest kwetsbare

taire regels van het stabiliteitspact, hebben de

burgers verborgen blijven.

alle landen en gebieden van de Europese Unie een

Waarom is dit problematisch

adequate oplossing mogen vinden voor het probleem

actief burgerschap, vrije tijd, enz.

Intergenerationele solidariteit inzake stedenbouw Het probleem

van de demografische veroudering door te streven naar

Omdat dit niet alleen wil zeggen dat er steeds min-

burgers “aangemoedigd” om meer voor zichzelf in te

Hoeveel steden kunnen zeggen dat ze fietspaden heb-

een sterkere maatschappelijke cohesie.

der werkende mensen zullen zijn die helpen om de

staan en minder te rekenen op de gemeenschap, in

ben die jong en oud de mogelijkheid bieden om veilig

pensioenen en de gezondheidszorg te financieren

de hoop de openbare uitgaven zo te kunnen

door de stad te fietsen? Hoeveel stadscentra hebben

van een groeiend aantal afhankelijke senioren en

beperken. Die aanpak heeft er jammer genoeg toe

hun voetpaden zodanig aangelegd dat oudere mensen

ouderen, maar ook omdat het aantal ouderen, voo-

geleid dat bepaalde mensen ervan uit zijn gegaan

niet riskeren te vallen telkens als ze buitenkomen en

ral vrouwen, dat alleen leeft snel stijgt, en omdat de

dat een beleid van “ieder voor zich” de enige moge-

ouders met een kinderwagen te voet hun inkopen kun-

samenstelling van de gezinnen heel uiteenlopende

lijkheid was om een sterke economische groei te

nen gaan doen of kunnen gaan wandelen zonder dat

vormen heeft aangenomen, wat de relaties tussen

garanderen en om de Europese samenleving, die

hun wandeling een hindernissenparcours wordt?

de generaties vaak enorm heeft veranderd. En ten

verlamd is door haar al te gul en duur maatschappe-

Hoeveel steden ontwerpen hun openbare parken zodat

slotte ook omdat kiezers ouder dan 50 talrijker

lijk beleid, een nieuwe dynamiek te geven.

ze toegankelijk zijn voor iedereen, voor jong en oud, en

zullen zijn en die veroudering van het electoraat zou

Reeds van oudsher zijn onze maatschappijen gestoeld op solidariteit en samenwerking tussen de verschillende generaties. Waarom nu een pleidooi houden voor een meer solidaire maatschappij?

hoeveel steden zorgen ervoor dat de verschillende ge-

kunnen leiden tot een verstoring van het evenwicht

De financiële en economische crisis die we vandaag

neraties elkaar ontmoeten en in elkaars bijzijn kunnen

bij de vertegenwoordiging van de belangen van de

meemaken, wijst ons op het belang van solidariteit

vertoeven in diezelfde groene ruimte: jongeren met

verschillende leeftijdsgroepen, ten koste van de jon-

en maatschappelijke samenhang, niet alleen in tijden

hun skateboard, gezinnen met jonge kinderen en oude-

geren. Onze volledige samenleving zal zich moeten

van crisis, maar ook in tijden van groei en welvaart.

ren die een rustig hoekje zoeken om een luchtje te

aanpassen aan de noden van haar verouderende

De talrijke initiatieven in heel de Europese Unie

scheppen? Hoeveel toeristische steden zijn er niet die

bevolking, en aan de nieuwe moeilijkheden die de

tonen hoeveel belang de burgers hechten aan

liever hun oude kasseien behouden in plaats van hun

andere leeftijdsgroepen zullen ondervinden, zoda-

solidariteit en samenwerking tussen burgers en

stadscentrum opnieuw aan te leggen en toegankelijker

nig dat alle generaties elkaar verder wederzijds kun-

generaties onderling. Dit gegeven wordt ook bevestigd

te maken voor ouderen? Hoeveel gemeenten hebben

nen steunen en zonder conflicten samenleven. Dat

door de Euroflash-enquête die door de Europese

de omgeving rond scholen ingericht om onze levens-

wil zeggen dat we samen ons beleid en de concrete

Commissie werd gepubliceerd naar aanleiding van

lustige kinderen die gevaarlijke risico’s lopen in het

uitwerking ervan moeten herzien, en dit inzake

de 1e Europese dag op 29 april 2009.

verkeer op efficiënte wijze te beschermen? Hoeveel

stedenbouwkunde, landelijke ontwikkeling, open-

openbare gebouwen zijn er niet die worden ontworpen

baar vervoer, toegang tot de gezondheidszorg,

vanuit de idee dat alle gebruikers jonge mensen zijn,

–6–

–7–

slanke mensen, mensen die vertrouwd zijn met de

door de lokale overheid te helpen een stand van zaken

mensen, een onthaalpunt met een gemeentelijke

maar weinig woningen die geschikt zijn voor ouderen.

nieuwste technologieën, mensen die langdurig rechtop

op te maken, en de problemen te identificeren die te

bediende en een dagcentrum voor Alzheimerpatiënten.

Daarom hebben de lokale autoriteiten gevraagd aan

kunnen staan wachten in een rij, enz.? Hoeveel stedeli-

maken hebben met een gebrekkige aanpassing van hun

Ook in andere gebieden in Frankrijk ontbreekt het niet

een van de grootste bureaus inzake stedenbouwkunde

jke zones zijn er niet die hun bevolking snel zien verou-

stedelijke omgeving, om vervolgens oplossingen aan te

aan intergenerationele stedenbouwkundige projecten:

in Duitsland om voor hen een plan voor te bereiden om

deren en niet weten wat ze moeten doen om jonge

dragen die zijn aangepast aan die lokale context. Deze

multigenerationele appartementen in Mulhouse, crèches

het stadscentrum nieuw leven in te blazen. Het plan voor-

gezinnen aan te trekken om zo de ontplooiing van hun

publicatie richt zich vooral tot actoren die actief zijn in

in de buurt van rusthuizen in Parijs, verkavelingen die

ziet in de creatie van een compacte stad waar iedereen

regio op lange termijn te garanderen?

stedelijke gebieden. De WGO zal binnenkort een gelij-

het gemengd wonen van jongeren en ouderen stimu-

kan vinden wat hij dagelijks nodig heeft en waar iedereen

Onze stedelijke omgeving treuzelt om zich aan te pas-

kaardige gids publiceren voor de landelijke gebieden.

leren in Nantes, enz.

toegang kan hebben tot alle belangrijke openbare diens-

sen aan de evoluerende behoeften van de maatschappij

» Wenen (O), een voor iedereen toegankelijke “buurtstad”

» Een demografisch concept voor Berlijn (D):

ten zonder zich al te ver te moeten verplaatsen. Heel

van vandaag, wat als gevolg heeft dat alsmaar meer

De stad Wenen startte met een groot project voor rui-

Om het hoofd te bieden aan de demografische en socio-

binnenkort zal men voorzien in intergenerationele verbli-

groepen niet meer volledig kunnen deelnemen aan het

mtelijke ordening (200 hectare) in het gebied Flugfeld

economische uitdagingen van de toekomst heeft de

jfplaatsen om tegemoet te komen aan de vraag van de

maatschappelijk leven (oudere mensen, mensen met

Aspern. Voor dit project maakte men een stand van zaken

stad Berlijn eind 2008 beslist om een nieuw programma

bevolking. Ook Hoyerswerda in Oost-Duitsland wordt

een beperkte mobiliteit, gezinnen met jonge kinderen,

op van de openbare ruimte teneinde ze toegankelijker

te lanceren: “Demography Concept for Berlin”. Met dit

geconfronteerd met een snel verouderende bevolking.

gehandicapte personen). Dit verstoort dan weer de har-

te maken voor iedereen. De problemen qua toegankeli-

programma wil men het economisch potentieel van

Net zoals Duisburg besliste de stad om het steden-

monieuze cohabitatie met de andere groepen van de

jkheid voor voetgangers werden onder de loep genomen

senioren ondersteunen, wil men de stadscentra en ook

bouwkundig beleid aan te passen, door er de ouderen

samenleving en vernielt het maatschappelijk netwerk.

(kwaliteit van de voetpaden, geparkeerde wagens op de

de infrastructuur van de residentiële zones nieuw leven

rechtstreeks bij te betrekken. Zo trokken groepen

voetpaden, voetpaden die te smal zijn en gevaarlijke

inblazen, wil men de openbare ruimte inrichten om beter

senioren te voet en met de bus door de stad om bij de

Wat kunnen we doen

zones), de nood aan sociale infrastructuur, aanleg van

tegemoet te komen aan de behoeften van de kinderen,

lokale autoriteiten verslag uit te brengen over hun

Op lokaal niveau:

parken zodat mensen van alle leeftijden er samen kunnen

de gezinnen en de senioren, en wil men woonprojecten

suggesties: communicatiezones aanleggen, meer open-

In de meeste Lidstaten van de Europese Unie is het de

vertoeven (er werden bijvoorbeeld banken geïnstalleerd

met gemengde leeftijden stimuleren in het stadscen-

bare banken, kleine handelszaken en openbare diensten

verantwoordelijkheid van de lokale autoriteiten de

op plaatsen die werden aangeduid door de senioren

trum. Dit programma wil ook de integratie bevorderen

concentreren op het marktplein, enz. Dit model maakt de

stedelijke ruimte in te richten. Bepaalde gemeentebes-

van deze wijken). Met het project werd ook gepoogd

van immigranten in ondernemingen en bij de overheid,

stad voor iedereen toegankelijker. Het wordt nu ook

turen die geconfronteerd worden met een snel

om te kijken hoe men de verplaatsingen kon beperken

en men wil ook hooggeschoolde migranten aantrek-

gekopieerd door andere steden in de streek.

verouderende bevolking zijn gestart met het uitwerken

door een “buurtstad” te creëren, zodat iedereen in zijn

ken. Ten slotte wil het programma ook een positiever

van een stedelijk beleid dat uitdrukkelijk bedoeld is om

onmiddellijke omgeving de diensten vindt die hij dage-

beeld van ouderen geven, men wil zorgen voor vervoer

de openbare ruimte toegankelijker te maken voor iede-

lijks nodig heeft.

aangepast aan de noden van ouderen en kinderen en

Inzake hun beleid voor sociale samenhang zouden de

reen, voor jong en minder jong, om zo de relaties

» Saint Appolinaire (FR): Générations: een model voor

men wil ook een voor iedereen toegankelijk multigene-

nationale regeringen een beleid dat ijvert voor inter­

tussen de burgers te stimuleren. Sommigen hebben

intergenerationele stedenbouwkunde

rationeel woonconcept ontwikkelen (design-for-all) en

generationele stedenbouwkunde moeten ondersteunen,

zelfs jaren ervaring met die aanpak en het succes van

In Saint Appolinaire, de voorstad van Dijon (FR), werd

een concept voor een compacte stad of een buurtstad.

en in functie van de verdeling van de bevoegdheden

hun initiatief zorgt elders al voor navolging.

twintig jaar geleden het proefproject “Générations”2

Andere Duitse steden die werden getroffen door de demo-

zouden zij de juridische wijzigingen moeten aanbrengen

Indien u als lokale autoriteit of als groep burgers geïnte-

opgestart. In dit leefcomplex wonen honderdzestig

grafische veranderingen willen hun stadscentrum nieuw

en de vereiste budgetten vrijmaken of private-publieke

resseerd bent in de ontwikkeling van een stedelijk beleid

mensen van alle leeftijden, de helft zijn gepensioneerden

leven inblazen. Duisburg bijvoorbeeld is een van de

samenwerkingsverbanden tot stand brengen om de

dat beter is afgestemd op de behoeften van iedereen,

en de rest zijn gezinnen met kleine kinderen. Alles werd

steden van het Ruhrgebied die het meest werd getrof-

betrokken gemeentebesturen te helpen. In deze tijden

dan kan het programma “Villes-amies des Aînés (Steden,

voorzien om tegemoet te komen aan de behoeften van

fen door de demografische wijzigingen. De bevolking

van crisis moet men dringend initiatieven aanmoedigen

Vrienden voor Ouderen)” van de Wereldgezondheid-

de verschillende leeftijdsgroepen en om de contacten

neemt af in aantal en veroudert snel. Tal van apparte-

die de mogelijkheid bieden om opnieuw een publieke

sorganisatie nuttig zijn voor u. Deze methodologie

tussen de generaties te stimuleren: gemeentelijke

menten in het stadscentrum staan leeg en toch zijn er

ruimte te creëren die toegankelijk is voor iedereen en die

werd ontwikkeld door de WGO om te pleiten voor een

speelzaal, kinderopvang, wijkzaal, schoolrestaurant, en

1

geschikte stedelijke ruimtelijke ordening voor alle

een leefeenheid voor mensen die minder autonoom

2

leeftijden en om gezond ouder worden te stimuleren,

zijn, een beschermde woning voor gedesoriënteerde

3

1

3

4

–8–

Op nationaal niveau:

http://www.who.int/ageing/publications/Guide_mondial_des_villes_amies_des_aines.pdf http://www.accordages-intergeneration.com/_v4/menu-horizontal-haut/banque-experiences/habitat-services/generations-est-uneformule-originale-creation-lien-par-cohabitation-retraites-familles-avec-jeunes-enfants-62.html http://www.goethe.de/kue/arc/dos/dos/sls/sdz/en1417880.htm In het Engels: http://www.eukn.org/binaries/germany/bulk/text/german-urban-policy-challenges---eng_060907.pdf

–9–

contacten en onderlinge hulp tussen de diverse groepen

landen die tot dit netwerk behoren aan te moedigen om

intergenerationele stedenbouwkunde moeten aanmoe-

van de maatschappij ondersteunt. In plaats van afhankeli-

hun ervaringen en praktijkvoorbeelden te delen.

digen, en de uitwisseling van ervaringen tussen steden die geconfronteerd worden met grote demografische wijzi-

jkheid te creëren zoals dit het geval is met het huidig Op Europees niveau:

stadscentrum, moeten we stedenbouwkundige model-

gingen (veroudering, migratie, enz.) promoten.

Intergenerationele solidariteit inzake woongelegenheid

len vinden die iedereen de mogelijkheid bieden om zo

Ook al zijn de bevoegdheden van de Europese Unie op

» De Open Coördinatiemethode9: Om nieuwe initiatieven

autonoom mogelijk te leven en solidair te zijn met buren,

dat vlak zeer beperkt, er kunnen niettemin tal van initia-

op dat vlak te stimuleren zou de Europese Commissie

collega’s en andere groepen van de gemeenschap.

tieven worden genomen op Europees niveau om het

de uitwisseling van goede praktijkvoorbeelden tussen

Enkele nationale regeringen hebben begrepen welke

stedenbouwkundig intergenerationeel beleid in Europa

Lidstaten en lokale autoriteiten ook moeten stimuleren in

belangrijke rol zij kunnen spelen door een wettelijk en

te promoten.

het kader van de Open Coördinatiemethode op maats-

financieel kader te voorzien dat aan de verschillende

» Structuurfondsen5: De Europese Commissie zou de

chappelijk vlak (OCM). Deze methode biedt aan de Lids-

machtsniveaus de mogelijkheid moet bieden om

Lidstaten moeten aanmoedigen om de structuurfond-

taten (nationaal niveau) reeds de mogelijkheid om te

In tal van landen van de Europese Unie is het voor jonge

adequate oplossingen aan te brengen inzake steden-

sen te gebruiken. Die grote financiële middelen van de

genieten van de ervaring van andere landen op het vlak

mensen op dit ogenblik ontzettend moeilijk om een

bouwkundig beleid.

Europese Unie zijn bedoeld om de regionale ontwikke-

van sociale insluiting, hervorming van de pensioen­

degelijke woning te vinden. Studenten vinden geen

» Programma ter ondersteuning van de stedenbouwkun-

ling te promoten, om de steden en de gemeentebestu-

systemen en langdurende zorgverlening. Waarom dit

kamer om te huren en komen soms terecht in krotten,

dige ontwikkeling van het Duitse federale ministerie

ren te helpen om programma’s op te stellen om de ste-

niet uitbreiden naar het beleid voor stedenbouwkunde

terwijl ouderen zich alleen voelen, want hun woning is

In 2004 nam de Duitse federale regering een aantal

denbouwkunde aan te passen aan de demografische

dat maatschappelijke inclusie wil stimuleren en uitbrei-

veel te groot geworden nu de kinderen het huis uit zijn,

wetgevende en financiële4 maatregelen om aan de

wijzigingen. Het Europees fonds JESSICA6 bijvoorbeeld

den naar regionale en lokale autoriteiten om zo te

maar vaak beschikken zij niet over de middelen om te

steden en gemeentebesturen de mogelijkheid te bieden

zoekt naar manieren om duurzame investeringen, groei

komen tot een rechtstreekse uitwisseling tussen de

verhuizen naar een appartement dat beter voldoet aan

om beter tegemoet te komen aan de noden van hun

en werkgelegenheid te stimuleren in stedenbouwkun-

verschillende machtsniveaus die betrokken partij zijn?

hun nieuwe noden. In bepaalde wijken of verkavelingen

bevolking, gezien de demografische wijzigingen:

dige gebieden. Het fonds streeft daarbij naar een

» Tweejaarlijkse cyclus over demografie : De Com-

die dateren van dertig of veertig jaar geleden, toen de

nieuwe wetsbepalingen voor de bouwsector, maatre-

evenwichtig cohesiebeleid voor de EU, maar weinig na-

missie zou ook regelmatig themaconferenties kunnen

industrie nog volop bloeide in de streek, is de bevolking

gelen ten gunste van een “sociale stad”, steun van de

tionale en regionale overheden weten dat zij die mid-

organiseren over stedenbouwkundige ontwikkeling in

heel snel verouderd. Anderzijds hebben jongeren het

Reconstructiebank voor gemeentebesturen die hun

delen kunnen aanwenden om hun infrastructuur te

functie van de demografische wijzigingen, en dit in het

dan weer moeilijk om er hun eigen stek te vinden. Het

infrastructuren willen ontwikkelen, enz. Verschillende

verbeteren en zo een betere samenwerking te stimule-

kader van de tweejaarlijkse cyclus over Demografie die

probleem is bijzonder schrijnend in bepaalde grote

steden hebben van die mogelijkheid gebruik gemaakt

ren, de solidariteit tussen de generaties te versterken en

in 2006 van start ging. Alle betrokken partijen zouden

steden en de huidige crisis zal dit ook niet oplossen. De

(zie voorbeelden hierboven)

beter tegemoet te komen aan de noden van iedereen,

kunnen deelnemen: nationale, regionale, lokale autori-

banken verstrengen nog hun voorwaarden voor hypo-

» Het Label “Bien vieillir vivre ensemble” in Frankrijk

jong en oud. Het initiatief van de “Régions actrices du

teiten, de Europese alliantie voor het gezin, ngo’s, on-

thecair krediet en bijgevolg deelt de hele bouwsector in

In het kader van het plan “Bien Vieillir” besliste de Franse

changement économique” voorziet ook uitdrukkelijk

derzoekers, maatschappelijke ondernemers, enz.

de klappen van de crisis en stellen we ook een duidelijke

regering om een label te creëren dat luidt: “Bien vieillir

in de mogelijkheid om actief regionale en lokale acties

» Erasmus Mundus: In het kader van het programma

daling vast van het aantal nieuwe woningen. Hoe kun-

- Vivre ensemble”. Daarmee wil men de Franse steden

op dat vlak te ondersteunen.

Erasmus Mundus11 zou de Commissie ten slotte een

nen we het bestaande vastgoed beter gebruiken, het

helpen om iets te doen aan de problematiek van de

» URBACT : URBACT is een Europees programma dat

Europees masterprogramma rond intergenerationele

bouwen van nieuwe woningen stimuleren, en er tege-

verouderende bevolking door vernieuwende steden-

wordt gefinancierd door het Europees Fonds voor Regio-

stedenbouwkunde moeten organiseren om een nieuwe

lijkertijd voor zorgen dat de verschillende leeftijds­

bouwkundige projecten te ontwikkelen, projecten

nale Ontwikkeling (EFRO) dat een stimulans wil zijn om

benaderingswijze te stimuleren in de scholen, gebaseerd

groepen meer gaan samenwonen? Zijn de belangen

inzake verblijf, transport en diensten, door te zorgen

ervaringen tussen Europese steden uit te wisselen, om

op de beste praktijkvoorbeelden en een designconcept

van jonge mensen inzake woongelegenheid verenigbaar

voor animatie in de wijken en door de sociale

lessen te trekken en om verworven kennis te verspreiden

waar iedereen zich in kan vinden.

met de belangen van ouderen? Wat kan de overheid

contacten te ontwikkelen.

inzake duurzame stedenbouwkundige ontwikkeling. In

5

Dit initiatief kadert in de methodologie “villes-amies des

het kader van zijn kernthema «Steden, platforms voor een

aînés” ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisa-

geïntegreerde en duurzame stedenbouwkundige on-

tie (zie hoger) en is ook bedoeld om steden van andere

twikkeling» zou het programma URBACT projecten voor

7

8

– 10 –

10

Het probleem

http://www.welcomeurope.com/default.asp?id=1700 http://www.welcomeurope.com/default.asp?id=1160&idpgm=11907&MyPays=fr 7  Mededeling van de Commissie “Les Régions, actrices du changement économique” - COM(2006) 675 van 8.11.2006. 8 http://urbact.eu/fr/poles-thematiques/developpement-urbain-durable/presentation-du-pole.html 9 http://ec.europa.eu/employment_social/spsi/the_process_fr.htm 10 http://ec.europa.eu/employment_social/spsi/forum_on_demo_future_fr.htm 11 http://ec.europa.eu/education/programmes/mundus/index_fr.html 6

– 11 –

doen om de verschillende generaties de mogelijkheid

senioren die gezelschap willen in contact met elkaar, of

na te streven qua leeftijd, om zo de solidariteit en de

hun woning ter beschikking willen stellen om onderdak

te bieden om elkaar te helpen bij het zoeken naar een

mensen die dagelijkse taken willen delen of die op zoek

wisselwerking tussen de generaties te stimuleren, eve-

te bieden aan een student, net zoals dat bijvoorbeeld

geschikte woning?

zijn naar extra inkomsten, waarbij alles geval per geval

nals om maatschappelijke verscheidenheid te garande-

gebeurt voor thermische isolatiewerken.

bekeken wordt.

ren, sociale cohesie te stimuleren, om het verblijf van

» Steun van de Duitse federale regering voor multi-

Wat kunnen we doen

» Intergenerationele en interculturele kangoeroewo-

ouderen in een “rusthuis” uit te stellen of zelfs te vermi-

generationeel wonen16:

Op lokaal niveau:

ningen: In België, Nederland en Scandinavië wil men

jden, want dit blijft een dure oplossing voor de

In 2006 lanceerde Ursulla von der Leyen, federaal

De lokale autoriteiten en actoren op het terrein zouden

met een “kangoeroewoning” een oplossing bieden voor

gemeenschap en vaak is het voor ouderen ook moeilijk

minister voor familiale aangelegenheden, een steun­

nieuwe woonprojecten moeten ontwikkelen om een

twee problemen: het probleem van ouder wordende

te aanvaarden, en ten slotte wil men het leven van jonge

programma voor multigenerationeel wonen. Vandaag

vermenging van de generaties en de culturen te stimu-

mensen die beschikken over een huis dat veel te groot

gezinnen zo vergemakkelijken en het aanbod van

zijn er zowat 500 centra in Duitsland die mensen over-

leren, en om de solidariteit tussen de inwoners te vers-

is voor hen, en het probleem van jonge koppels die het

betaalbare huurwoningen vergroten.

dag opvangen, die familiaal advies verlenen en die

terken. De overheid zou met de betrokken actoren

heel moeilijk hebben om een betaalbare woning te vinden.

moeten bijeenkomen om de wettelijke en structurele

De bedoeling van dit samenwonen van jong en oud

barrières weg te werken die de ontwikkeling van een

bestaat erin het isolement van de ouderen te doorbre-

Alnaargelang het land gaat de bevoegdheid inzake wo-

bewoners die zich in verschillende fasen van het leven

dergelijk project verhinderen: stedenbouwkundige

ken en de intergenerationele solidariteit die in onze

nen uit van de nationale of de lokale overheid, maar het

bevinden, ze willen de autonomie stimuleren, kinderen

regelgeving of wetgeving inzake onaangepast wonen,

maatschappij aan het verdwijnen is nieuw leven in te

nationaal niveau beschikt vaak alleen maar over alge-

en adolescenten helpen, en ouderen de mogelijkheid

fiscale gevolgen voor de “kamerverhuurder” die een

blazen. De kangoeroehuizen in Molenbeek (BE) zijn

mene bevoegdheden inzake fiscaliteit en veiligheids-

bieden hun capaciteiten te ontwikkelen.

student opvangt in het kader van een intergenerationele

daarvan een bijzonder mooi voorbeeld, want bij de

normen voor de bouw. Nochtans kunnen de nationale

bijstandsovereenkomst, helpen om akkoorden tot stand

inter­generationele dimensie komt ook nog eens een

regeringen een belangrijke rol spelen indien zij aan de

te brengen tussen universiteiten en organisaties op het

interculturele dimensie. Omdat men zich bewust is van

lokale actoren de mogelijkheid bieden om intergenera-

De Europese Unie beschikt niet echt over bevoegdheden

terrein die geïnteresseerd zijn in intergenerationeel

het risico dat oudere mensen geïsoleerd geraken in

tionele woonprojecten op te starten en indien zij ervoor

inzake woongelegenheid, maar tal van Europese pro-

wonen, enz.

deze wijk van Brussel waar meer dan een inwoner op

zorgen dat het nationaal wettelijk kader geen moeili-

gramma’s en financiële instrumenten kunnen de steden

» Ouderen stellen hun woning open voor studenten (SP

de twee van buitenlandse afkomst is, heeft de vereni-

jkheden oplevert, indien zij de lokale actoren aanmoe-

en de gebieden helpen om nieuwe invalshoeken te on-

en FR): Bepaalde initiatieven, van de overheid of privé,

ging Dar Al Amal ervoor gekozen om de hulp tussen

digen om meer verschillende leeftijden op te nemen in

twikkelen om tegemoet te komen aan de demo­grafische

proberen om twee behoeften te verzoenen: de behoefte

jonge buitenlandse gezinnen en ouderen uit deze wijk

hun maatschappelijke woonprojecten, en indien zij ten

en maatschappelijke noden, en aan de milieuvereisten.

van de student die op zoek is naar een comfortabele

te stimuleren. 20 jaar na het ontstaan van dit project

slotte diensten aanbieden en zorgen voor een stedelijke

De structurele fondsen vermeld in het vorig hoofdstuk

kamer voor een gering budget, en de behoefte van oude-

blijkt de balans positief, ook al hebben het gebrek aan

leefruimte geschikt voor alle leeftijdsgroepen, want zo

kunnen daarbij nuttig zijn. De programma’s voor thema-

ren die alleen wonen en een beetje gezelschap willen. In

middelen en wettelijke barrières verhinderd om dit ver-

kunnen we ook het intergenerationeel aspect in private

tische stedenbanden zijn ook middelen die kunnen

Spanje lanceerde de Stichting Caixa Catalunya ettelijke

nieuwende initiatief op grotere schaal te ontwikkelen.

woningen stimuleren.

zorgen voor uitwisseling van ervaringen en goede prakti-

jaren geleden het programma Viure i Conviure. Studen-

» Intergenerationeel wonen in een landelijke omgev-

» Fiscale en financiële stimuli: De nationale overheid

jkvoorbeelden op het vlak van intergenerationeel wonen.

ten kunnen een kamer vinden bij een oudere persoon in

ing15 (BE): Intergenerationele woonprojecten rijzen in

kan ook stimulerende maatregelen uitwerken om pri-

Het onderzoeksprogramma “Sciences socio-économi-

ruil voor wat gezelschap ‘s avonds en een geruststellende

veel Europese landen als paddenstoelen uit de grond,

vate initiatieven aan te moedigen, door bijvoorbeeld

ques et Humanités“17 biedt ook onderzoeksmogelijkheden

aanwezigheid ‘s nachts. Dit intergenerationeel woonsys-

meestal in stedelijke omgevingen. Een Belgisch inter-

belastingvermindering toe te kennen aan gezinnen die

op het terrein. In het Europees Parlement ten slotte werkt

teem is een echt succes. Gelijkaardige initiatieven zien we

generationeel woonproject in een landelijke omgeving

zich engageren voor het project van de kangoeroewo-

de Intergroupe Urban-Logement ijverig verder rond dit

ook in andere landen zoals Frankrijk: PariSolidaire13

wil vechten tegen het “verkavelingseffect” dat getto’s

ningen en een oudere in huis nemen, of door financiële

thema, samen met CECODHAS18, de Europese coördine-

brengt jongeren die op zoek zijn naar een woning en

creëert van homogene generaties, door differentiatie

hulp aan te bieden aan oudere mensen die een deel van

rende instantie voor de sociale woningbouw.

12

14

http://obrasocial.caixacatalunya.es/osocial/main.html?idioma=3 http://www.leparisolidaire.fr/ 14 http://www.accordages-intergeneration.com/_v4/menu-horizontal-haut/banque-experiences/habitat-services/habitat-encadre-quiconsiste-faire-cohabiter-dans-une-maison-amenagee-familles-immigrees-avec-enfants-personnes-agees-106.html 15 http://www.frw.be/fileadmin/user_upload/frw/publications/CT3_logement_intergeneration.pdf

diensten verstrekken aan alle leeftijdsgroepen. Die Op nationaal niveau:

Op Europees niveau:

http://www.fh-nordhausen.de/fileadmin/daten/internationales/IPW_2008/AP/Mikkonen1.pdf http://ec.europa.eu/research/fp7/index_en.cfm?pg=huma 18 http://www.urban-logement.eu/

12

16

13

17

– 12 –

projecten willen de interactie ondersteunen tussen

– 13 –

» Europese programma’s die nuttig kunnen zijn: De

paalde groepen, de dienstregeling is geografisch ook

mte: gebruikers van het openbaar vervoer, voetgan-

hele jaar door kan men gebruik maken van de dienst,

Europese programma’s zoals thematische stedenban-

slecht geregeld, er is het bruuske rijgedrag van

gers, fietsers, automobilisten, enz.

van maandag tot zaterdag (behalve op feestdagen).

den en burgerpanels die worden gestuurd door de

chauffeurs dat ouderen afschrikt bij bustrajecten, de

Algemene Directie Onderwijs en cultuur, en het pro-

verloederde bushaltes, enz.

20

21

gramma “Sciences socio-économiques et Humanités”22

De dienst is bedoeld voor de minst bevolkte zones Intergenerationele hulp voor mobiliteit verwijst ook

en voor ouderen. De minibussen zijn toegankelijk

naar de talrijke vrijwilligers die kwetsbare mensen hel-

aan het gebruikelijk tarief en kunnen gewoon telefo-

beheerd door het DG Onderzoek zouden de uitwisse-

De verantwoordelijken van het openbaar vervoer zijn

pen om zich veilig te verplaatsen: jonge mensen en

nisch worden gereserveerd. Dit vernieuwend sys-

ling van knowhow en goede praktijkvoorbeelden moe-

zich bewust van het feit dat hen een belangrijke taak

senioren die oude mensen helpen bij het boodschap-

teem vult de tram- en busdienst aan en kan in 26

ten mogelijk maken op het vlak van intergenerationeel

wacht. Nochtans leveren zij al behoorlijk wat inspan-

pen doen, om naar de dokter te gaan, enz. Vrijwillige

gemeenten worden aangevraagd, door 400.000

wonen, teneinde financieringsmogelijkheden te kun-

ningen om zich aan te passen aan de noden van de

senioren die verkeersveiligheid gaan onderwijzen in

inwoners. Het aantal passagiers nam in zes jaar tijd

nen voorzien voor die actoren die de problematiek

kwetsbaarste groep. Mobiliteit is voor alle overheden

scholen, “young responsible drivers” die zich inzetten

toe met meer dan 27 % (74,2 miljoen in 2007 tege-

willen uitwerken en die wensen te genieten van de

in Europa een prioriteit. Maar hoe kunnen we voor-

om feestvierders van alle leeftijden na de eindejaars-

nover 58,2 miljoen in 2001). De Société d’économie

knowhow van de andere Europese gebieden.

zien in de noden van de actieve bevolking die in een

feesten veilig naar huis te brengen, enz. De overheid

mixte des transports publics de l’agglomération gre-

alsmaar sneller werkritme terechtkomt, hoe kunnen

zou die initiatieven moeten steunen want zij vormen

nobloise (Semitag) mag tevreden zijn met deze on-

we er zijn voor onze kinderen die een veilige omge-

een grote meerwaarde voor het hercreëren van soli-

twikkeling, ook omdat bijna alle voertuigen vandaag

ving nodig hebben waar ze kunnen leren zelfredzaam

dariteit tussen de burgers en de generaties. Boven-

“propere” energie gebruiken (95 % in 2007 tegenover

te zijn, voor de gezinnen met jonge kinderen, oude-

dien bevordert men zo ook op een veilige manier de

65 % in 2001).

ren, enz. De verschillende betrokken machtsniveaus

mobiliteit van de meest kwetsbare groepen. Op nationaal niveau:

zouden moeten bekijken hoe ze het openbaar vervoer kunnen promoten door een tariefbeleid in te

» Berlijn – vlottere mobiliteit voor iedereen, ook voor

De nationale autoriteiten kunnen tal van initiatieven ne-

voeren dat geen enkele doelgroep uitsluit: jongeren,

vrouwen: Berlijn heeft in het kader van zijn Demo-

men om het openbaar vervoer toegankelijk en geschikt

ouderen, gezinnen, mensen die geïsoleerd zijn, men-

graphy Concept Berlin beslist om specifiek aandacht

te maken voor iedereen. Ze kunnen aanmoedigingen

sen die maatschappelijk worden uitgesloten, enz.

te besteden aan de noden van kinderen, senioren,

formuleren of zelfs maatregelen opleggen om de veili-

ouderen, gezinnen en … vrouwen. Men heeft immers

gheid in de buurt van scholen te garanderen, en de vei-

Wat kunnen we doen

vastgesteld dat vrouwen en mannen niet dezelfde

ligheid van voetgangers in het algemeen. Ze kunnen het

Op lokaal niveau:

behoeften delen inzake mobiliteit. Het programma

gebruik van het openbaar vervoer aanmoedigen in plaats

Tal van lokale autoriteiten begrijpen het belang van

wil hun nadelen inzake mobiliteit beperken, een vei-

van de wagen door sensibiliseringscampagnes op touw

mobiliteit voor ouderen, maar vaak haalt de auto het

lige mobiliteit voor kinderen en jongeren aanmoedi-

te zetten en door stimulerende middelen in te zetten.

nog van het openbaar vervoer (weinig steden heb-

gen, de mobiliteit van senioren behouden en men-

Toegankelijk en geschikt openbaar vervoer is een onont-

In de meeste steden is mobiliteit een breinbreker,

ben de moed om “doorgangen” te voorzien voor

sen met een handicap helpen.

beerlijk element voor een intergenerationele gemeens-

voor automobilisten, gebruikers van het openbaar

bussen en taxi’s) en de noden van de zwakste ge-

vervoer en voetgangers, jong of oud. Het openbaar

bruikers verdwijnen naar de achtergrond. De lokale

» Grenoble : een mobiliteitsaanbod aangepast aan

heel wat contact- en interactiemogelijkheden tussen de

vervoer is niet aangepast aan de noden van bepaalde

beslissers zouden in feite moeten proberen om een

alle noden: Grenoble wilde zoveel mogelijk gebrui-

verschillende leeftijdsgroepen.

groepen, zoals ouderen en mensen met een bepe-

voorbeeld te nemen aan de gemeentebesturen die

kers onthalen via het openbaar vervoer. De nieuwe

rkte mobiliteit. Niet alleen omdat de stations en het

hiervan een prioriteit maakten, zij zouden nieuwe

tramway, toegankelijk voor mensen met een bepe-

» België – Gratis openbaar vervoer voor 65-jarigen

rijdend materiaal ontoegankelijk zijn, maar ook

strategieën moeten ontwikkelen die voldoen aan alle

rkte mobiliteit, is voortaan uitgerust voor slechtzien-

en ouder en voor jonge kinderen: Voor kinderen tot

omdat de uren niet voldoen aan de noden van be-

behoeften van de gebruikers van de openbare rui-

den. Parallel werd er een nieuwe originele dienst

6 jaar en voor 65-jarigen of ouder is het vervoer met

voor geïsoleerde zones gelanceerd, Proxi’Tag. Het

de bus, de tram en de metro gratis voor iedereen die

Mobiliteitsplannen en openbaar vervoer voor iedereen Het probleem

http://www.cecodhas.org/content/view/408/333/ http://ec.europa.eu/citizenship/programme-actions/doc30_en.htm 21 http://ec.europa.eu/citizenship/programme-actions/doc38_en.htm 22 http://ec.europa.eu/research/fp7/index_en.cfm?pg=huma 19

chap, want dit bevordert de autonomie, en het biedt ook 23

20

– 14 –

23

http://www.servirlepublic.fr/actualites/350/semitag--un-transport-accessible-a-tous

– 15 –

in België gedomicilieerd is. Senioren ontvangen

dus de nadruk leggen op het creëren van een gunstige

ren: ouderschapsverlof of verlof om voor een naaste

automatisch een abonnementskaart via de post van

omgeving voor gezinnen: crèches, opvangcentra,

te zorgen, maatschappelijke rechten voor vrouwen

de maatschappij die in hun regio actief is. Het abon-

parken en recreatieve activiteiten bedoeld voor ge-

die zorgen voor afhankelijke familieleden, een ver-

nement 65+ uitgebracht door een van de drie ope-

zinnen, activiteiten gebaseerd op intergenerationele

zekeringssysteem om afhankelijke mensen te helpen

Intergenerationele solidariteit inzake het gezinsbeleid

solidariteit binnen het gezin (écoles des grands-

om niet afhankelijk te zijn van hun familieleden, enz.

Het probleem

ratoren van het land is ook geldig voor de netwerken van de twee anderen. 65-plussers kunnen zo gratis reizen in heel België. Het feit dat men automatisch het abonnement ontvangt wanneer men 65 jaar wordt, moedigt tal van senioren aan om vaker het openbaar vervoer te gebruiken dan de wagen. Dat

parents, enz.). » Conferentie over het gezin 200627 - Voor familiale Dizièmefamille: gezinnen helpen gezinnen25 (FR):

solidariteit: erkenning en steun (FR)

Dixièmefamille.com is een netwerk voor onderlinge

In juli 2006 lanceerde de Franse regering een confer-

hulp op basis van sociaal burgerlijk peetschap: negen

entie over het gezin en het thema familiale solidariteit.

stimuleert de mobiliteit van de senioren, in het bi-

Ook al blijft het gezin in de meeste Lidstaten de basis

gezinnen van heel uiteenlopende afkomst verenigen

In Frankrijk verzorgen meer dan twee miljoen men-

jzonder van mensen met een gematigd inkomen, en

voor intergenerationele solidariteit, toch blijkt het

zich en bundelen hun competenties om een tiende

sen dagelijks thuis een bejaarde ouder die afhanke-

het stimuleert ook hun participatie aan vrijwilliger-

maatschappelijk beleid niet meer aangepast aan de ge-

gezin in moeilijkheden te helpen, een oudere, een

lijk is of gehandicapt. De voorgestelde maatregelen

sactiviteiten, babysitten bij hun kleinkinderen, enz.

zinnen van vandaag. Het stijgend aantal actieve vrouwen

gehandicapte of iemand die alleen is. De gezinnen

betreffen onder meer het invoeren van familiaal hul-

en de toenemende mobiliteit van werknemers, maar

verbinden zich ertoe om tijd voor hen uit te trekken,

pverlof, het invoeren van een “onderbreking”, het

ook de nieuwe gezinsvormen (eenoudergezinnen,

minstens een halfuur tot een dag per week. Die

creëren van een statuut voor de familiale hulpverlener,

Ook al zijn haar bevoegdheden beperkt op het vlak

nieuw samengestelde gezinnen, gezinnen die uiteen

persoon­lijke begeleiding via internet wil schoolon-

het uitwerken van begeleidings- en opleidingsmo-

van vervoer, toch doet de Europese Unie heel wat

werden gerukt, mensen die geïsoleerd leven, enz.) zijn

dersteuning bieden voor kinderen, wil helpen zoeken

gelijkheden. Die maatregelen vormen een echte

om de ontwikkeling van ecologisch en voor iedereen

stuk voor stuk hinderpalen voor intergenerationele soli-

naar werk, wil zorgen voor administratieve onders-

erkenning van de rol van de gezinnen bij de zorg

toegankelijk openbaar vervoer te ondersteunen. Dit

dariteit binnen het gezin. Weinig beleidsvormen erkennen

teuning en wil gezinnen in moeilijkheden helpen om

voor afhankelijke personen. De maatregelen gelden

domein heeft immers een rechtstreekse invloed op

en ondersteunen de rol van het gezin op het vlak van

hun woning te bemeubelen en uit te rusten.

ook voor jongeren, zoals bijvoorbeeld lenen aan nul

het vrij verkeer van personen binnen de Europese

intergenerationele solidariteit. Dit wordt nog veel te vaak

Unie. Maar er is nog heel wat werk aan de winkel

beschouwd als iets vanzelfsprekends dat tot de privés-

» L’école des Grands-parents européens : L’école

want de Lidstaten komen er niet toe om voor eens

feer behoort. Het gezinsbeleid moet dus dringend

des Grands-Parents européens wil de banden tussen

» Wet om het erfopvolgingsrecht te hervormen

en voor altijd te beslissen dat het openbaar vervoer

worden herzien. Er is voor de verschillende generaties

grootouders en kleinkinderen stimuleren om zo

In verschillende landen werd de wetgeving over

toegankelijk en geschikt moet zijn voor iedereen. Die

immers een rol weggelegd inzake familiale solidariteit,

iedereen de mogelijkheid te bieden om een bron te

erfopvolging onlangs gewijzigd om altruïstische

verplichting is enkel van toepassing op grensovers-

teneinde beter tegemoet te komen aan de noden van

zijn voor de andere en duurzame banden te creëren.

legaten bij leven van ouders aan hun kinderen te

chrijdend vervoer: luchtvervoer en internationaal

de gezinnen, hoe verscheiden ook, door te zorgen voor

Er worden gemeenschappelijke activiteiten voorges-

stimuleren, en hen zo te helpen om van start te gaan

treinverkeer binnen de Europese Unie, maar niet op

een betere verdeling van de taken tussen mannen en

teld, voornamelijk activiteiten om de solidariteit tussen

in het leven of om een grote stap te helpen nemen.

lokaal vervoer.

vrouwen en tussen de generaties onderling.

de generaties te stimuleren.

Dat kan leiden tot belastingvermindering op erfo-

Op Europees niveau

percent voor alle jongeren van 18 tot 25 jaar. 26

pvolging in rechte lijn. » URBAC: Het programma URBAC

24

Wat kunnen we doen

moet zorgen

Op lokaal niveau:

voor een uitwisseling van goede praktijkvoorbeel-

Op nationaal/regionaal niveau: Op Europees niveau:

De Lidstaten zouden hun familiaal beleid moeten

den, en het moet de reflectie over toegankelijke mo-

Er worden tal van initiatieven genomen op lokaal vlak

herzien om beter tegemoet te komen aan de behoef-

» De Europese Alliantie voor het Gezin

biliteit en initiatieven voor meer intergenerationele

om gezinnen in moeilijkheden te helpen, vaak zijn dat

ten van de gezinnen van vandaag en om te ijveren

Om de Lidstaten te helpen om de uitdagingen aan te

solidariteit inzake mobiliteit ondersteunen.

initiatieven van burgers. De lokale autoriteiten kunnen

voor meer gerechtigheid voor zij die zich engage-

gaan die inherent zijn aan de demografische wijzigingen

http://www.dixiemefamille.com/index.php http://www.egpe.org/ALLO/6_2intergeneration.htm 27 http://www.unaf.fr/article.php3?id_article=3814 25

26 24

http://urbact.eu/fr/poles-thematiques/developpement-urbain-durable/presentation-du-pole.html

– 16 –

– 17 –

hebben de Staatshoofden en de regering van de Euro-

schooluren, toch komt de zorg voor kinderen of

voor enkele uren bestaan reeds verschillende jaren.

vernieuwende maatregelen om op adequate wijze

pese Unie tijdens de Europese Top van 8 en 9 maart

kleinkinderen en bejaarde ouders nog vaak op de

Wanneer hulpverleners een fysische en psychologis-

tegemoet te kunnen komen aan de noden van alle

2007 de Europese Alliantie voor gezinnen gecreëerd.

schouders van vrouwen terecht. In het vorig hoofds-

che rustpauze willen nemen van enkele dagen, dan is

afhankelijke mensen. In het kader van de open

De doelstelling van de alliantie bestaat erin om ideeën

tuk over gezinsbeleid hadden we het reeds over de

de enige dienst waarop zij een beroep kunnen doen

coördinatiemethode inzake zorgverlening op lange

en standpunten uit te wisselen tussen de Lidstaten,

zorg voor afhankelijke personen door verwante

een tijdelijk verblijf, meestal in een van de centra voor

termijn zouden de Lidstaten moeten komen tot een

om te zorgen voor stimulerende middelen om een

helpers. Hier zullen we het hebben over de zorg door

langdurige verzorging, een zeer verwarrende

nieuwe aanpak, gebaseerd op intergenerationele

gunstige omgeving te creëren voor gezinnen, en om

derden, professionele verzorgers en vrijwilligers.

oplossing voor mensen die aan Alzheimer lijden.

solidariteit. Zo zouden zij inspiratie moeten halen uit

de samenwerking en het wederzijds leren binnen de

goede praktijkvoorbeelden, zowel om de financiering

Europese Unie aan te moedigen.

Wat kunnen we doen

Om te voldoen aan de noden van verwante hulpver-

op lange termijn te verzekeren als om de kwaliteit van

De Europese Alliantie voor gezinnen zou een belan-

Op lokaal niveau:

leners werd het initiatief Baluchon in het leven ge-

de verzorging te garanderen.

grijke bijdrage moeten leveren tot de concrete uitwe-

Het is voornamelijk op lokaal vlak dat er bevoegdheden

roepen. Verwante hulpverleners kunnen een of twee

rking van de Lissabon-strategie met het oog op de

zijn aangaande de zorg voor afhankelijke personen, of

weken uitrusten, zonder dat hun naaste in een an-

» Bulgarije: nieuwe strategie voor intergenerationele

economische groei en de werkgelegenheid, duurzame

die zorg nu wordt georganiseerd door de overheid,

dere omgeving terechtkomt. Ze worden gesteund in

solidariteit: Naar aanleiding van de eerste Europese

demografische ontwikkelingen, de versterking van de

organisaties zonder winstgevend doel of groepen

de begeleiding van hun naaste en krijgen interventie­

dag op 29 april 2009 zal Bulgarije een nieuwe strate-

sociale cohesie en gelijke rechten voor vrouwen en

vrijwilligers. Op dit vlak zijn er tal van initiatieven van

strategieën voorgesteld, aangepast aan hun eigen

gie lanceren voor meer intergenerationele solidariteit.

mannen.

vrijwilligers van alle leeftijden die met toewijding

situatie. Ze krijgen ook een evaluatie van de cogni-

Het aantal ouderen en vooral mensen van 70 jaar en

helpen om de leefomstandigheden van kwetsbare

tieve capaciteiten en de functionele autonomie van

ouder neemt toe. Daarvan zijn er een aantal die niet

mensen te verbeteren indien het maatschappelijk bes-

hun naaste. Een opgeleide vrijwilliger komt thuis

meer zelfstandig zijn en die meer verzorging nodig

chermingssysteem die zorg niet garandeert.

zorgen voor de zieke terwijl de familie afwezig is.

hebben. Maar omdat het actieve leven langer duurt

De huidige crisis en de impact daarvan op de lokale

Intergenerationele solidariteit inzake de zorg voor afhanke­ lijke personen

en gezien de enorme mobiliteit van de werknemers

overheidsfinanciën zullen het voor de lokale autori-

» L’enfant @ l’hôpital29: De vereniging “L’enfant@l’hôpital”

zijn er heel wat gezinnen die het vandaag moeilijk

teiten nog moeilijker maken om te voldoen aan de

is een vereniging met vertakkingen in tal van gebie-

hebben om te zorgen voor hun bejaarde ouders. Er

behoeften van hun afhankelijke bevolking. Er zullen

den in Frankrijk. De vrijwilligers van de vereniging

moeten dus dringend maatschappelijke diensten

dus nieuwe vormen van solidariteit moeten komen

begeleiden kinderen die verblijven op een vijftigtal

worden ontwikkeld aangepast aan die vraag, en er

opdat de last niet volledig zou terechtkomen op de

diensten voor kindergeneeskunde van 35 zieken­

moeten ook solidariteitsnetwerken komen voor ouder

schouders van de nu al overbelaste gezinnen.

huizen, en in revalidatiecentra en CLIS (Centre

wordende mensen. De Bulgaarse regering lanceert

d’Intégration Scolaire). De hulp van de vrijwilligers

deze strategie om te komen tot een betere verdeling

Er werden reeds belangrijke initiatieven genomen

aan gehospitaliseerde kinderen of volwassenen is

van de verantwoordelijkheden met betrekking tot

om iets te doen aan de gebrekkige verzorgings­

een zeer wijd verspreide vorm van intergenerationele

afhankelijke ouderen, om actieve inclusie van bejaar-

structuren en om thuisverzorging te stimuleren. De

solidariteit die het mogelijk maakt om mensen die

den in vrijwilligersactiviteiten gericht op solidariteit te

lokale autoriteiten zouden ook moeten helpen om

lijden ontspannende momenten te bieden die hun

stimuleren, om maatregelen in te voeren die het

dergelijke activiteiten te ondersteunen en om

families wat rust gunt.

doorgeven van ervaring van ouderen aan jongeren

vrijwilligers te helpen rekruteren.

aanmoedigen, en ten slotte om de publieke opinie te

Het probleem

Op nationaal niveau:

sensibiliseren voor de problemen van ouderen.

Omdat de bevolking veroudert, stijgt ook het aantal

» Le Baluchon Alzheimer : een idee uit Canada dat

Ook de nationale overheid heeft een belangrijke taak

afhankelijke personen ontzettend snel. Maar tegelij-

navolging kent in Europa

te vervullen. Zij moet immers een politiek en financiel

kertijd daalt het aantal beschikbare mensen om hen

Families willen een naaste die lijdt aan de ziekte van

kader creëren dat gunstig is voor de ontwikkeling van-

te helpen. Ook al zorgen jonge papa’s steeds vaker

Alzheimer graag zo lang mogelijk thuis houden.

voor hun jonge kinderen buiten de opvang- en

Opvangdiensten zoals dagcentra of toezichtsdiensten

28

– 18 –

28 29

http://www.baluchonalzheimer.com http://www.enfant-hopital.org/spip.php?rubrique3

– 19 –

» Het Rode Kruis, een voorbeeld van intergenerationele

tegemoet te komen aan de behoeften van afhankelijke

voor afhankelijke personen, kwaliteitsvolle diensten

solidariteit op het vlak van noodverzorging of dageli-

ouderen en om betere werkvoorwaarden te creëren

die toegankelijk zijn voor iedereen, zowel voor vrouwen

jkse verzorging van afhankelijke personen:

voor het verzorgend personeel. Dit programma wil de

als mannen, ongeacht hun financiële situatie.

Het Rode Kruis staat niet enkel in voor noodhulp, zij

autonomie van afhankelijke ouderen versterken door

zorgen ook voor mensen die dagelijks verzorging

een aantrekkelijk professioneel netwerk te creëren voor

In het kader van die campagne stelde het LEF een

nodig hebben. Zoals blijkt uit het Rapport over inter-

jongeren, gebaseerd op nieuwe intergenerationele

document op inzake de zorg voor afhankelijke

nationale rampen van 2004 waren het Spaanse en

relaties tussen verzorgers en afhankelijke ouderen.

personen met daarin een reeks thema’s die moeten

het Franse Rode Kruis veel beter voorbereid op de

Intergenerationele solidariteit om voldoende middelen te garanderen voor een fatsoenlijk leven op elke leeftijd

aangekaart worden teneinde een globale aanpak van

30

Op Europees niveau:

crisis van de zomer van 2003 dan de gezond-

de problematiek in de Europese samenleving moge-

heidszorg van de overheid. Zij hebben vitaal werk

Op Europees niveau werd in het kader van de Open

lijk te maken: 1) Stereotypes qua soort en zorg voor

verricht door water en ventilatoren te verdelen, door

Coördinatiemethode heel wat gereflecteerd over

afhankelijke personen; 2) Het financieel voordeel van

kwetsbare personen thuis te bezoeken, door hulp te

middelen om tegemoet te komen aan de behoeften

de zorg voor afhankelijke personen: het leveren van

verlenen in ziekenhuizen, door belangrijke informatie

van afhankelijke personen. De Commissie coördi-

toegankelijke diensten; 3) Kwaliteitswerk en kwaliteits­

te verspreiden, door advies te verlenen tijdens hun

neert de uitwisseling van goede praktijkvoorbeelden

diensten: de zorg voor afhankelijke personen en de

permanentie en door telefooncentrales te bemannen.

inzake zorgverlening op lange termijn, maar ook

arbeidsmarkt; 4) Ambulante thuiswerkers, en ten

Als er een item is dat tegenwoordig de vlam in de pan

Die meerwaarde werd erkend door de regeringen

voor wat betreft de ondersteuning van gezinnen en

slotte 5) Het beleid van de Europese Unie inzake de

doet slaan, dan is het wel dat van het gegarandeerd

van beide landen en zo konden de nationale vereni-

informele verzorgers.

zorg voor afhankelijke personen.

adequaat inkomen op elke leeftijd: strijd tegen

Het probleem

armoede bij kinderen, minimaal beroepsinkomen,

gingen nauw betrokken worden bij de uitwerking van de nationale rampenplannen, met het oog op

» Programma Ageing Well: In juni 2007 lanceerde de

werkloosheidsuitkering, pensioenen. De crisis heeft

toekomstige hittegolven. Gezien zijn communau-

Europese Commissie haar actieplan “Bien Vieillir”

ervoor gezorgd dat de spanning tussen de generaties

taire inburgering werd het Rode Kruis gevraagd om

(Ageing Well ) om ouderen te helpen autonomer te

inzake de financiering van de pensioenen nog dreigt

de meest kwetsbare groepen te identificeren en om

leven en langer actief te blijven. Met dit programma wil

toe te nemen en zelfs bitter zal gaan smaken indien

voor hen gelijkaardige diensten te voorzien als

de Commissie immers mensen aanmoedigen om een

we geen gelegenheid creëren om die problematiek

tijdens de zomer van 2003. Daarnaast verleent het

beroep te doen op nieuwe technologieën om ouderen

op een serene wijze te bespreken met alle betrokken

Spaanse Rode Kruis met z’n talrijke vrijwilligers van

te helpen actief te blijven op de arbeidsmarkt, thuis en in

groepen. Weinigen durven het debat aan, en vandaag

alle leeftijden ook hulp aan ouderen die afhankelijk

hun gemeenschap. Dit programma zou moeten helpen

nog minder, want niemand weet waar we morgen

zijn: ondersteuning van autonoom thuiswonen,

om de levenskwaliteit te verbeteren van afhankelijke

zullen staan. Gezien de ineenstorting van de finan-

teleassistentie, aangepast vervoer, dagcentra, hulp

ouderen, van hun helpers en families, om zo nieuwe

ciële markten zal het niet gemakkelijk zijn om tot een

aan gezinnen, permanente hulpdiensten voor

opportuniteiten te creëren voor de industrie van de

goede oplossing te komen om een fatsoenlijk inkomen

mensen die 24 u op 24 hulp nodig hebben, promotie

nieuwe technologieën, en om de gezondheidszorg en

te garanderen voor mensen die reeds op pensioen zijn,

van een gezonde omgeving, enz.

de maatschappelijke diensten te personaliseren.

en voor de grote groep mensen die vandaag na een goed gevuld leven de pensioenleeftijd bereikt, en met

» Denemarken – gouvernementeel steunprogramma

» Campagne “Who Cares” van de Europese vrou-

recht en reden hopen te kunnen genieten van een

voor TIC-proefprojecten en veroudering: Het Deense

wenlobby32: In mei 2006 lanceerde de Europese

pensioen, zonder zich zorgen hoeven te maken over

ministerie van financiën heeft net een programma ge-

vrouwenlobby een campagne omtrent de zorg voor

hun oude dag. Mogen we dan wel verwachten van de

lanceerd dat proefprojecten wil financieren die zullen

afhankelijke personen: “Who Cares ?”. De campagne

actieve bevolking dat zij de last draagt voor alle afhan-

gebruik maken van nieuwe technologieën om beter

beveelt het ter beschikking stellen van diensten aan

kelijke mensen, terwijl hun job wordt bedreigd en hun

http://www.ifrc.org/fr/docs/news/04/04102801/ http://ec.europa.eu/information_society/activities/einclusion/policy/ageing/action_plan/index_en.htm 32 http://www.womenlobby.org/site/1abstract.asp?DocID=1693&v1ID=&RevID=&namePage=&pageParent=&DocID_sousmenu= 30 31

– 20 –

toekomst onzeker is? Is dit niet het moment om na te denken over de middelen die ons de mogelijkheid

– 21 –

moeten bieden om de solidariteit nieuw leven in te

aan de juridische onzekerheid inherent aan ruil en

verplichte leeftijdgrens aan de Lidstaten overlaat,

» 2010: Het Europees jaar van de strijd tegen de

blazen, tussen burgers, generaties, rijk en arm, tussen

onderlinge hulp tussen buren, want sommigen

zouden de regeringen moeten nadenken over de

armoede en de sociale uitsluiting. Begin 2008 is het

wie geluk heeft en wie niet, tussen gezonde mensen

beschouwen dit als een vorm van zwartwerk, en dat

gegrondheid van deze beslissingen en een debat

Sloveens voorzitterschap van de Europese Unie erin

en zieke mensen…

is uiteraard niet de bedoeling van deze initiatieven

aangaan op nationaal niveau over de pensioen­

geslaagd om de Raad het voorstel te doen aannemen

Door de huidige crisis zal de onzekerheid in de

die aan tal van mensen die in een moeilijke situatie

leeftijd en de mogelijkheid pensioen en actief leven

om 2010 uit te roepen tot Europees jaar van de strijd

komende jaren nog toenemen. Er zullen dus dringend

verkeren de mogelijkheid bieden om de hulp te

te combineren.

tegen de armoede en de sociale uitsluiting. De voor-

oplossingen moeten gezocht worden om hulp te

vinden die ze nodig hebben, maar die ze niet zouden

» Een fatsoenlijk minimuminkomen voor iedereen:

bereidende werkzaamheden zijn reeds gestart. Wij

bieden aan de zwaksten uit alle leeftijdscategorieën:

kunnen betalen.

Als er een item is dat menig nationale regering in

hopen dat er tijdens dit Europees jaar thema’s aan bod

Europa boos maakt, dan is het wel het gegarandeerd

zullen komen zoals het intergenerationeel doorgeven

minimumloon. Sommigen beschouwen dit vangnet

van armoede, de impact van armoede op het vermogen van de generaties om elkaar te helpen, enz.

jongeren die er niet in slagen om financieel autonoom Op nationaal niveau:

te worden, werknemers die geconfronteerd worden met langdurige werkloosheid, ouderen die hun pensioen

Gezien de huidige economische context en de groeiende

immers als een stimulans voor meer werkloosheid

en hun spaargeld zien wegsmelten. De “restos du

schuldenlast van de nationale regeringen, zouden

(waarom werken als de staat een minimuminkomen

cœur”, de voedselbanken en andere diensten die maal-

sommigen geneigd kunnen zijn om de overheidsuitga-

garandeert). Maar zou het minimumloon in de huidige

tijden uitdelen aan armen zien alsmaar meer jongeren

ven voor steun aan de zwaksten te beperken door aan

recessie niet eerder een middel zijn om de consumptie

komen, eenoudergezinnen en ouderen.

te voeren dat er geen geld meer zit in de Staatskas. Hoe

aan te zwengelen en de maatschappelijke cohesie te

kunnen we er dan in een periode van recessie en

bevorderen? Dit onderwerp verdient alvast een natio-

Wat kunnen we doen

demografische veroudering voor zorgen dat er

naal debat met alle betrokken partijen, inclusief de

Op lokaal niveau:

voldoende middelen zijn om fatsoenlijk te leven?

organisaties die de meest kwetsbare groepen ver-

» Hoe kunnen we ons samen zien te redden met

» Langer werken: moet de verplichte leeftijd om op

tegenwoordigen, met name de jongerenverenigingen,

minder middelen: Het komt vaak aan de lokale auto-

pensioen te gaan worden behouden? Onze bevolking

vrouwenverenigingen, migrantenverenigingen, ge-

riteiten toe om tegemoet te komen aan de noden

veroudert en het aantal actieve mensen daalt. Het

handicapte personen, ouderen. Wij hopen dat de

van pechvogels die door de crisis worden getroffen,

zal dus op lange termijn alsmaar moeilijker worden

nationale regeringen van de gelegenheid gebruik zul-

maar daarom worden hun financiële middelen nog

om de financiering van de pensioenen te garanderen.

len maken om, tijdens het Europees jaar van de strijd

niet aangepast. Tegenover het toenemend aantal

Een van de oplossingen bestaat erin om iedereen

tegen de armoede en de maatschappelijke uitsluiting

Intergenerationele solidariteit inzake werkgelegenheid

moeilijkheden waarmee tal van gezinnen en

langer te laten werken. Dat belangt vooral de jongeren

in 2010, dergelijke debatten te organiseren en dat zij

Het probleem

geïsoleerde mensen van alle leeftijden worden

aan. Zij moeten sneller aan de slag kunnen zonder

er de nodige politieke conclusies uit zullen trekken

Nog voor de huidige crisis konden we vaststellen dat

geconfronteerd, zien we dat er initiatieven worden

verschillende jaren te verliezen terwijl ze zoeken naar

om aan iedereen een minimuminkomen te garande-

de oudere en jongere werknemers en de eersten

gelanceerd om de groepen die het hardst worden

werk of slecht betaalde jobs aannemen. Ook senioren

ren dat elkeen in staat moet stellen fatsoenlijk te leven

waren die leiden onder de herstructureringen. Hun

getroffen opnieuw “koopkracht” te geven, door bes-

moeten als ze dat willen aan de slag kunnen blijven,

(zie volgende paragraaf 2010: Europees jaar van de

werkloosheidscijfer lag hoger dan voor de tussenlig-

tellingen te groeperen en voor hen een betere prijs

ook na hun pensioenleeftijd. Quid dus met de ver-

strijd tegen de armoede).

gende leeftijdscategorieën. De vervroegde pensioenen

af te dingen, door terug te vallen op ruil, ook voor

plichte leeftijd om op pensioen te gaan? Is het in de

het uitwisselen van diensten, door buren te helpen,

huidige context en met het oog op solidariteit tussen

enz. Wat dat betreft zouden we de komende jaren

de generaties nog verantwoord senioren uit die

Ook al kan de Europese Unie niets doen om aan elke

mensen niet aan een job geholpen. Integendeel, in

meer interpersoonlijke en intergenerationele solida-

arbeidsmarkt te duwen, terwijl een toenemend aantal

burger die op haar grondgebied woont voldoende mid-

de landen die daarop beroep hebben gedaan is het

riteit moeten kunnen ontwikkelen, en wij hopen dat

van hen wil doorgaan? Aangezien het Europese Hof

delen te garanderen om fatsoenlijk te leven, toch volgt

werkloosheidscijfer zowel bij jongeren als bij oudere

de lokale beslissers (overheid, lokale bedrijven, enz.)

van Justitie met betrekking tot het geval Heyday

33

de Commissie de evolutie van de armoede in Europa

werknemers verontrustend hoog geblevenDe lan-

dit zullen steunen, voornamelijk door iets te doen

de beslissing over het al dan niet behouden van de

van dichtbij op, en vestigt de aandacht van de nationale

den die daarentegen hebben gekozen voor een

regeringen op de moeilijkheden die kinderen en jonge-

werkgelegenheidsbeleid voor alle leeftijdsgroepen

ren, eenoudergezinnen en ouderen ondervinden.

zijn het best in hun opzet geslaagd.

33

http://curia.europa.eu/en/actu/communiques/cp09/aff/cp090019en.pdf

– 22 –

die in de jaren ‘80 werden beschouwd als een oplosOp Europees niveau:

sing voor de werkloosheid bij jongeren hebben jonge

– 23 –

Door de toenemende recessie in Europa is de situatie

» Kiezen voor job sharing: Bepaalde initiatieven van

jkheid te bieden om hun competenties door te geven

netwerken ontwikkelen in sectoren die potentieel

voor deze twee groepen vandaag nog onzekerder.

de overheid of van het verenigingsleven werden de

aan de jongeren. Het mentoraat gaat ook vaak

jobs kunnen opleveren zoals dienstverlening aan

Indien er bij sluitingen massale ontslagen vallen

afgelopen jaren in het leven geroepen en zijn

gepaard met een introductie van de jongere in het

personen? Hoe kunnen we de mensen die de zorg

krijgen de jongste (interim)werkkrachten en de

bedoeld om mensen op zoek naar een deeltijdse job

maatschappelijk en professioneel netwerk van de

op zich nemen voor de afhankelijke leden van hun

werknemers die dicht tegen de pensioenleeftijd

te helpen en daarvoor een voltijdse job te delen,

oudere, een niet te verwaarlozen hulp in veel beroepen

familie (kinderen, gehandicapte personen of oude-

aanleunen het eerst hun ontslag. Vergeleken met

bijvoorbeeld twee personen die samen een voltijdse

waar contacten essentieel zijn. Dit soort vrijwilliger-

ren) beter belonen om zo te vermijden dat ze op de

mannen, worden vrouwen op de arbeidsmarkt stee-

job uitoefenen of 3 personen die samen twee

swerk wordt ontzettend gewaardeerd door kaderleden

arbeidsmarkt niet worden gestraft omdat ze bijdra-

vast met meer problemen geconfronteerd, ook al

voltijdse jobs op zich nemen. Men noemt dit “job

die net op pensioen zijn, want het biedt hen de

gen tot intergenerationele solidariteit?

genoten ze dezelfde opleiding en beschikken ze over

sharing”. Dit systeem kan men doorvoeren op het

mogelijkheid hun professionele kennis verder te

» Proefprogramma van de Deense regering: de

dezelfde competenties, als gevolg van hun familiale

niveau van de onderneming (de werkgever probeert

gebruiken en met één voet in de werkkring te blijven.

nieuwe technologieën ten dienste van afhankelijke

verplichtingen (kinderen ten laste en/of zorgen voor

te voldoen aan de vraag van werknemers die wensen

» Begeleiding: Ambachtslui op pensioen leren aan

ouderen en hun hulpverleners

een afhankelijke bejaarde vader of moeder).

deeltijds te werken, terwijl er geen enkele deeltijdse

jongeren de knepen van het vak en zoeken manieren

Het Deense ministerie van financiën heeft zonet een

job beschikbaar is in de onderneming); of binnen

om hun knowhow en de liefde voor degelijk werk

programma gelanceerd voor het invoeren van

Wat kunnen we doen

een sector (een kantoor groepeert de werkzoeken-

door te geven aan de volgende generaties. Alnaar-

samenwerkingsverbanden tussen de private en de

Op lokaal niveau:

den per profiel en helpt hen om samen een voltijdse

gelang de projecten proberen houtbewerkers, meu-

publieke sector waarbij gebruik wordt gemaakt van

De lokale actoren (lokale autoriteiten, lokale agents-

job te zoeken). Wegens de huidige tendens om een

belmakers, metselaars, elektriciens, enz. jongeren,

nieuwe technologieën om te voldoen aan de noden

chappen voor werkgelegenheid, vrijwilligersverenigin-

deel van de verantwoordelijkheid van de zorg voor

die soms te kampen hebben met schoolproblemen,

van oudere afhankelijke personen, en de werkoms-

gen, vakbonden) zouden nauwer moeten samenwerken

afhankelijke mensen af te wentelen op de burgers

te helpen om hun roeping te vinden, aangezien zij

tandigheden van het verzorgend personeel te verbe-

om te komen tot nieuwe samenwerkingsvormen om

zal de vraag naar job sharing stijgen. Inderdaad,

vaak hun vak op het terrein leerden.

teren. Met dit programma hoopt de Deense regering

zo de hinderpalen weg te werken die bepaalde

behalve in Nederland waar deeltijds werken zeer wijd

groepen verhinderen toegang te hebben tot een job:

verspreid is zowel bij mannen als bij vrouwen,

jongeren, oudere werknemers, zij die meer familiale

verkiezen de werkgevers in de Europese Unie de

De nationale regeringen worden geconfronteerd met

en vernieuwende oplossingen te vinden om afhan-

lasten te dragen hebben, enz. Al te vaak werken deze

tewerkstelling op voltijdse basis te organiseren.

een ongunstige economische conjunctuur die hun

kelijke oudere mensen thuis te kunnen laten blijven

actoren alleen in plaats van samen, waardoor ze

» Job sharing uit solidariteit: De huidige crisis doet

aanpak van de demografische veroudering nog pro-

door hen kwaliteitsvolle diensten aan te bieden.

minder impact hebben en minder kans op slagen.

een nieuwe vorm van solidariteit ontstaan om onts-

blematischer maakt. Uiteraard hebben zij al enkele

» Centrica : Managementbeleid inzake leeftijd34 (VK)

» Geïntegreerde hulpdiensten voor werknemers die

lagen te vermijden: job sharing uit solidariteit. Indien

jaren maatregelen genomen om de werkgelegenheid

Centrica, de grote gasverdeler in het Verenigd

personen ten laste hebben: Er werden tal van initia-

werkvermindering onvermijdbaar wordt, gaan

van jongeren, vrouwen en senioren te ondersteunen,

Koninkrijk, wil een gemengde leeftijdsgroep op de

tieven ontwikkeld om aan gezinnen met jonge

werknemers akkoord om, in plaats van collega’s

maar er is nog veel werk aan de winkel en de positieve

werkvloer stimuleren door verschillende maatregelen

kinderen de mogelijkheid te bieden een evenwicht

werkloos te zien worden, hun arbeidsduur collectief

tendens die we konden vaststellen halfweg 2008 met

in te voeren zoals Age Action Group (actiegroep

te vinden tussen gezinsleven en beroepsleven. Som-

te beperken met een daaraan gekoppeld aangepast

voornamelijk een sterke stijging van de werkgelegen-

leeftijd) die managers van verschillende eenheden

migen willen nog verder gaan dan het creëren van

loon. Dat is een mooi voorbeeld van solidariteit tus-

heid van vrouwen, sloeg eind 2008 jammer genoeg

verenigt om samen te bekijken hoe men het best kan

plaatsen in kinderdagverblijven en bieden geïnte-

sen generaties, want dit zorgt ervoor dat de mensen

om, en de werkloosheid stijgt opnieuw.

tegemoet komen aan de noden van hun ouder

greerde diensten aan, gaande van kinderopvang voor

uit de kwetsbaarste groep (oudere werknemers en

Hoe kunnen we mensen aanmoedigen om langer

wordende arbeidskrachten. Zo hebben ze een sensi-

de kleinsten, naschoolse opvang, was- en strijkdiensten,

jongeren) hun job kunnen behouden tijdens deze

actief te blijven op de arbeidsmarkt in een context

biliseringsprogramma ontwikkeld voor leeftijd­

boodschappendiensten, enz. Deze diensten verhogen

periode van laagconjunctuur.

van recessie en massale ontslagen waarmee we

management, flexibele arbeidsvoorwaarden en een

de lokale werkgelegenheid en stellen de werknemers

» Mentoraat: Sinds enkele jaren werd er ook een an-

vandaag geconfronteerd worden? Hoe kunnen we

netwerk van personeelsleden met familiale ver-

in staat om meer beschikbaar en productief te zijn,

der model ontwikkeld om het werk te verdelen, het

de werkgelegenheid aanzwengelen en nieuwe

plichtingen, teams met mensen van verschillende

een situatie die zorgt voor meer levenskwaliteit, op

mentoraat. De bedoeling bestaat erin om aan oudere

het werk en in het privéleven.

werknemers en recent gepensioneerden de mogeli-

– 24 –

de jongeren aan te moedigen zich te engageren in Op nationaal niveau:

34 35

het netwerk van de zorgverstrekking aan personen

http://www.olderworkers.eu/media/File/centrica.pdf www.businessandsociety.be

– 25 –

leeftijden en mentoringmogelijkheden. Zij gaan

de Commissie wordt gevraagd om concrete initiatieven

zelfde wijk wonen helpen om elkaar beter te leren

het Fête des Voisins ging door op 27 mei 2008 in 29

ervan uit dat gemengde leeftijden aan personeelsleden

voor te leggen om competenties te valideren verworven

kennen zodat men het gevoel krijgt tot een

landen, waarvan 20 landen van de Europese Unie,

uit verschillende leeftijdsgroepen de kans bieden om

bij het uitvoeren van opvoedingstaken, mantelzorg voor

gemeenschap te behoren en tussen de leden van die

samen goed voor 8 miljoen deelnemers. Dit jaar zijn

te komen tot een wederzijdse verrijking.

behoeftige personen en ook huishoudtaken, zodat met

gemeenschap solidariteit wordt bevorderd.

duizend burgemeesters, en sociale diensten officiële

» Uw hersencellen, uw grondstof – Leeftijdsbeleid35:

deze competenties kan worden rekening gehouden op

Maar in de grote agglomeraties is anonimiteit moeilijk

partners van het internationaal feest. Overal vindt men

een troef voor de onderneming (BE) Het verband

het ogenblik dat de betrokken personen opnieuw op de

te overwinnen zodat het gevoel van gemeenschap

hetzelfde blij gemoed, ontmoetingen, gedeelde vreu-

tussen retentie en motivatie van werknemers van

arbeidsmarkt komen. Het Europees Parlement onderli-

zich niet op natuurlijke wijze ontwikkelt. Dit vergt

gde en blijdschap. Het mag dan misschien niet over

meer dan 50 jaar, het beleid van de onderneming op

jnt ook hoezeer de evaluatie van de transversale

inzet van bijzonder gemotiveerde mensen. in een

wonen in de eigenlijke zin gaan, toch zorgt dit initiatief

lange termijn en de maatschappelijke verantwoor-

competenties integraal deel uitmaakt van wat men de

Europese samenleving die volop aan het veranderen

voor een betere cohabitatie en creëert het opnieuw

delijkheid van ondernemingen worden alsmaar dui-

«kwalificatiebalans» noemt, overeenkomstig de beste

is, hebben desolidariteitsorganisaties nood aan

een wijkgeest, waardoor de solidariteit tussen buren

delijker. Voor veel ondernemingen is een leeftijds­

nationale praktijken inzake het samenbrengen van vraag

bemiddeling en structuren om te komen tot een

over het ganse jaar wordt versterkt, en dit komt

beleid met bijzondere aandacht voor oudere

en aanbod op de arbeidsmarkt.

opbouwende en efficiënte burgerlijke dialoog.

iedereen ten goede, klein en groot. » Fálte Isteach: senioren helpen pas aangekomen

werknemers, permanente opleidingen, het doorgeven van competenties tussen generaties en de interne

Wat kunnen we doen

immigranten zich te integreren door hen taallessen

mobiliteit een prioriteit. In samenwerking met

Op lokaal niveau:

te geven (IE)

ICHEC-Entreprises en met steun van de Koning Bou-

Lokale actoren (lokale autoriteiten, verenigingen,

Fálte Isteach is een initiatief dat werd gelanceerd

dewijnstichting organiseert Business & Society (B&S)

groepen vrijwilligers, enz.) kunnen veel doen om een

door de Third Age Foundation in Ierland om tege-

op 28 april 2009 een colloquium over het thema van

meer solidaire lokale omgeving te creëren, omdat zij

moet te komen aan de moeilijkheden die pas

leeftijdsbeleid in bedrijven. Dit evenement vormt de

het terrein en de noden kennen van de mensen die

aangekomen immigranten in het dagelijks leven

slotactiviteit van een werkgroep van B&S waaraan

in deze gemeenschap wonen. Soms, maar niet altijd

ondervinden wanneer ze onvoldoende Engels

is er een financieel duwtje in de rug nodig van de

spreken. Senioren stellen hun kennis en ervaring ter

overheid om een initiatief te lanceren. Aan burgers

beschikking om de jongeren te onthalen en om hen

de mogelijkheid bieden om bij te dragen tot de on-

te helpen om zich te integreren in de maatschappij

twikkeling van hun gemeenschap zou een grote

en op de arbeidsmarkt. Het initiatief werd gelanceerd

prioriteit moeten zijn voor de lokale autoriteiten en

in Summerhill, een landelijk dorpje, en is zich nu aan

hun actieplan zou burgerinitiatieven en vrijwilligers

het uitbreiden over heel Ierland.

Burgerinitiatieven voor inter­generationele solidariteit

een twintigtal ondernemingen gedurende meer dan een jaar hebben deelgenomen. Op Europees niveau: Werkgelegenheid is een gedeelde bevoegdheid van de Europese instellingen en de Lidstaten. Tal van

Het probleem

beslissingen worden op Europees niveau genomen

die de interactie en de solidariteit stimuleren tussen Op nationaal niveau:

op het vlak van het vrij verkeer van werknemers, de

Als er een domein is waar het intergenerationele

generaties en tussen maatschappelijke en culturele

erkenning van kwalificaties, het stimuleren van

aspect vaak terugkeert, dan is dit op het vlak van

groepen moeten aanmoedigen.

De nationale autoriteiten kunnen maatregelen nemen

kwaliteitsjobs voor iedereen, het bevorderen van

lokale burgeractiviteiten. Jaarlijkse feesten of een

» “Burendag” wordt nu in heel de EU gevierd37: “la

om burgerinitiatieven en vrijwilligerswerk aan te moe-

veiligheid en hygiëne op het werk, de gelijkheid tus-

rommelmarkt in de wijk, opendeurdagen in scholen

Fête Européenne des Voisins” is een initiatief van de

digen, inclusief intergenerationeel vrijwilligerswerk, en

sen mannen en vrouwen en het niet discrimineren

en homes voor ouderen, carnavalsoptochten,

Fédération Européenne des Solidarités de Proximité

zij kunnen hinderpalen wegwerken die tal van mensen

bij aanwerving en permanente opleiding.

huiswerkondersteuning, ambachtelijk werk, het

(F.E.S.P.) dat buurtsolidariteit in heel Europa wil aan-

verhinderen om zich te engageren: wettelijke,

Op 10 december 2008 nam het Europees Parlement

buurtkoor, sportclubs voor liefhebbers, collectieve

moedigen netwerken ontwikkelen voor het uitwisselen

administratieve en financiële hinderpalen. De natio-

een rapport aan over het niet discrimineren op basis

schoonmaak van openbare zones, burendag, fancy

van goede praktijkvoorbeelden, en een Europese

nale regeringen zouden ook actief het voorstel

van geslacht en over solidariteit tussen generaties

fair op school, enz. Aan voorbeelden geen gebrek en

dynamiek creëren die maatschappelijke banden en het

moeten steunen om 2011 uit te roepen tot Europees

waarin een reeks aanbevelingen worden gedaan en

de bedoeling is steeds dezelfde: mensen die in een-

«beter samen leven»aanmoedigt. De laatste editie van

jaar van het vrijwilligerswerk (zie volgende paragraaf).

36

36

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A6-2008-0492+0+DOC+XML+V0//FR

– 26 –

37

http://www.european-neighbours-day.com/fr

– 27 –

» Duits programma ten gunste van het inter­

Op Europees niveau:

generationeel vrijwilligerswerk38: In 2005 besliste de

Op Europees niveau kunnen verschillende program-

Duitse federale regering om intergenerationeel

ma’s helpen om intergenerationele burger­initiatieven

vrijwilligerswerk te stimuleren. Dit proefprogramma

te ondersteunen:

stimuleert maatregelen in volgende domeinen: Het programma Grundvig voor steun aan oudere

•H  ulp aan kinderen, jongeren en minder bedeelde

vrijwilligers 39 biedt voor oudere vrijwilligers de

gezinnen; •N  ieuwe verlengingen/uitkeringen voor vrijwilligers

mogelijkheid ervaringen uit te wisselen;

die in instellingen werken; •N  etwerking en verbetering van de kwaliteit van het vrijwilligerswerk;

Het programma Europa voor de burgers40 biedt de mogelijkheid burgerpanels te organiseren waarbij

• Intergenerationele bijstand;

men groepen betrekt uit verschillende landen inzake

• Vrijwilligersdienst in een internationaal perspectief;

thema’s die dicht aanleunen bij hun dagelijks leven;

29 april: Europese dag van de solidariteit en de samenwerking tussen generaties

de middelen inzet waarover hij beschikt en de dag te baat neemt om de publieke opinie en de politici wakker te schudden en hen erop te wijzen dat er meer solidariteit nodig is tussen de generaties.

Waar staan we nu

•B  escherming van milieu en natuur. Overtuigd van de nood om politieke en maatschap-

We zijn gestart met het verzamelen van informatie

pelijke verandering aan te moedigen, beslisten AGE,

over verschillende initiatieven die werden genomen

het Europees Forum voor de Jeugd, de Europese

in de EU met betrekking tot dit thema en wij zullen die

vrouwenlobby, AIM, AEIP en CECODHAS een

blijven publiceren op onze website. Wij hopen dat wij

campagne te lanceren om de publieke opinie en de

zo kunnen helpen meer bekendheid te geven aan wat

politieke verantwoordelijken te sensibiliseren over

er gebeurt in andere regio’s en landen van Europa. Wij

het feit dat ons samenlevingsmodel dringend moet

hopen dat elk jaar die Europese dag een echt sensibi-

worden herzien. Daarom hebben wij beslist om

liseringsmiddel wordt ten dienste van de miljoenen

samen de Europese dag van de solidariteit tussen

lokale actoren die ijveren voor een meer solidaire,

generaties te houden en om alle relevante actoren

inclusieve en rechtvaardige maatschappij. Verder

aan te moedigen rond die dag iets te organiseren.

hebben we een persdossier voorbereid om ons/u te

Het moet een gelegenheid worden kennis te maken

helpen de aandacht van de media te trekken.

met wat gedurende heel het jaar op intergenerationeel vlak wordt verwezenlijkt.

De Europese Commissie bereidt een video voor die bestemd is voor de televisiezenders en die eind april

Voor wie is onze campagne bedoeld

zal vertoond worden. De Commissie zal daarnaast

Onze campagne richt zich niet alleen tot onze leden,

een Euroflash survey-enquête (mini-Eurobarometer)

organisaties, maar tot alle geïnteresseerde partijen,

houden over de relaties tussen de generaties om

om hen aan te moedigen activiteiten te organiseren

deze dag in de kijker te brengen.

om hun dagelijks werk meer bekendheid te geven:

P. 7 : http://www.bagso.org/Seniorenreport%20FR%20Endfassung%20neu.pdf http://ec.europa.eu/education/grundtvig/doc986_en.htm (alleen in het Engels) 40 http://ec.europa.eu/citizenship/index_fr.htm 38 39

– 28 –

opendeurdagen, voorstelling van intergenerationele

Indien u meer wil weten of uw ervaring met ons

projecten, debatten met lokale of nationale politici en

wil delen, dan nodigen wij u uit om onze web­

burgergroeperingen (jongeren-, vrouwen- en oude-

pagina gewijd aan de Europese dag te bezoeken

renverenigingen), radio- of televisie-interviews,

www.age-platform.org en ons te contacteren

artikels in de kranten, enz. Het gaat erom dat iedereen

([email protected]).

– 29 –

Het voorstel voor 2012 is goed op weg

Nuttige links

Europees jaar van de actieve veroudering en van de intergenerationele solidariteit - 2012

Een jaar na de Sloveense conferentie heeft het

Vladimir Špidla, Europees commissaris voor werkge-

De Commissie denkt eraan in april 2010 met de steun

legenheid, maatschappelijke zaken en gelijke kansen

van het Spaans voorzitterschap een voorbereidende

• AGE: www.age-platform.org

onderstreepte tijdens een conferentie van het Slo-

conferentie te organiseren, om zodoende het advies

• AIM: www.aim-mutual.org

veense voorzitterschap in april 2008 het belang van

in te winnen van de actoren op het terrein over wat

dit onderwerp. Hij kondigde voor een enthousiast

het jaar 2012 moet voorstellen. Dit moet hen de

auditorium zijn voorstel aan 2012 te laten uitroepen

mogelijkheid bieden een programma te ontwikkelen

tot Europees jaar van de actieve veroudering en de

dat echt aan de verwachtingen van de mensen op het

intergenerationele solidariteit.

terrein voldoet.

voorstel van commissaris Špidla al een mooie weg afgelegd. Het wordt nu gesteund door de toekomstige Spaanse en Belgische voorzitterschappen, die de teugels van de Europese Unie in handen zullen hebben in 2010, wanneer het voorstel, om concrete vorm te krijgen, door de Raad en het Europees

Europese Commissie: • DG Werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen: http://ec.europa.eu/social •C  ommunicatie: Promoting Solidarity between Generations (2006): http://ec.europa.eu/employment_ social/news/2007/may/244_en.pdf • PROGRESS programma 2008-2010: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=327&langId=fr

Parlement moet worden aangenomen. Leden van de stuurgroep van de campagne:

• AEIP: www.aeip.net • CECODHAS: http://www.cecodhas.org/content/view/408/333/ • Europese vrouwenlobby: http://www.womenlobby.org/site/hp.asp?langue=FR • Europees Forum voor de Jeugd: www.youthforum.org

Waarom een Europees jaar

Aanbevelingen

Om een Europees jaar officieel te lanceren, moet

De organisaties die lid zijn van de stuurgroep van

een voorstel komen van de Europese Commissie

deze campagne zullen aan de Europese Commissie

gevolgd door een akkoord van de Raad (de betrok-

vragen het nodige te doen opdat Europese pro-

ken nationale ministers) en een goedkeuring door

gramma’s - zoals thematische jumelages en burger-

het Europees Parlement dat stemt over het budget.

panels van het DG Onderwijs en Cultuur, Structuur-

Een dergelijk besluitvormigsproces duurt meerdere

fondsen, enz – in de komende jaren intergenerationele

jaren omdat elke instelling zich moet engageren iets

solidariteit als een der hoofdthema’s van hun

concreets te doen en omdat op Europees en natio-

projectoproepen zouden vooropstellen.

naal niveau de nodige budgetten moet worden vrijgemaakt ter financiering van activiteiten zoals

De actoren op het terrein zouden hun ministeries

sensibiliseringsprogramma’s op Europees en natio-

van sociale zaken moeten aanzetten om in 2012 een

naal niveau, financiële ondersteuning van initiatieven

Europees jaar van de actieve veroudering en de

op Europees, nationaal en lokaal niveau, voorstellen

inter­generationele solidariteit te organiseren. Indien

voor politieke initiatieven (nieuw Europees programma,

u hulp nodig hebt, aarzel dan niet ons te contacteren

nieuwe wetgeving, nieuwe politieke doelstellingen,

en onze webpagina over de Europese dag te bezoe-

enz.).

ken (zie nuttige links).

– 30 –

Enkele links inzake het intergenerationele aspect • Publicatie van de Koning Boudewijnstichting: “Une société pour tous les âges. Le défi des relations intergénérationnelles”: http://www.kbs-frb.be/publication.aspx?id=236220&LangType=2060 •P  ublicatie “Solidariteit tussen de generaties voor samenhangende en duurzame samenlevingen – Resultaten van de conferentie van het Sloveense Voorzitterschap, Brdo, 28-29 april 2008”: http://www.age-platform.org/FR/IMG/Solidarity-FR.pdf • Accordages: http://www.accordages-intergeneration.com/_v4/ • Courantsd’âge: http://www.courantsdages.be/template.php?id_ca=23 • Webpagina over de Europese dag van de solidariteit tussen generaties: http://www.age-platform.org/FR/ rubrique.php3?id_rubrique=82 • Lijst met activiteiten die in heel Europa worden georganiseerd om de eerste Europese dag te houden: http://www.age-platform.org/FR/spip.php?article546

– 31 –

Koning Boudewijnstichting

PROGRESS

Samenwerken aan een betere samenleving

Deze publicatie geniet de steun van het communautair programma voor werkgelegenheid en

www.kbs-frb.be

maatschappelijke solidariteit (2007-2013). Het programma wordt beheerd door het DG werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen van de Europese Commissie. De publicatie kwam tot stand om de verdere

De Koning Boudewijnstichting is een onafhankelijke en pluralistische stichting die jaarlijks zowat 2000 orga-

doelstellingen van de Europese Unie op het vlak van werkgelegenheid en maatschappelijke zaken financieel

nisaties en personen steunt. Het biedt een forum waar kan worden gedebatteerd en nagedacht en het sti-

te ondersteunen, zoals vermeld in de maatschappelijke agenda, en om bij te dragen tot de realisatie van de

muleert de filantropie. Met een jaarlijks budget van 48 miljoen euro draagt de Stichting bij tot meer rechtvaar-

doelstellingen van de Lissabon-strategie.

digheid en democratie en meer respect voor diversiteit. Wij werken vanuit Brussel en dit zowel op regionaal, Belgisch, Europees als internationaal vlak. Onze raad beslist over de belangrijkste richtlijnen voor onze acties

Het programma wordt gespreid over zeven jaar en richt zich tot alle betrokken partijen die kunnen bijdragen

die vervolgens in de praktijk worden gezet door een team van 60 medewerkers. De Stichting is opgericht in

tot een adequate en efficiënte wetgeving, een degelijk maatschappelijk beleid en geschikte werkgelegen-

1976, naar aanleiding van de 25ste verjaardag van de troonsbestijging van Koning Boudewijn.

heid binnen heel de EU-27, de landen van de AELE-EEE en de landen die kandidaat en prekandidaat zijn om toe te treden tot de EU.

De Koning Boudewijnstichting werkt al verschillende jaren actief rond ouder worden en intergenerationele PROGRESS wil de bijdrage van de EU versterken en de Lidstaten zodoende helpen om hun engagement

solidariteit.

na te leven en hun actie tot een goed einde te brengen met het oog op het creëren van meer jobs en meer Onlangs werden 172 projecten gefinancierd die ouderen helpen een actieve en zinvolle rol te vervullen in de

kwaliteit, en om te bouwen aan een meer solidaire samenleving. Daarom zal PROGRESS helpen:

samenleving en duurzame en wederzijdse relaties tussen generaties tot stand brengen. • om te zorgen voor een analyse en adviezen binnen haar activiteitendomeinen; De Stichting heeft twee discussiegroepen opgericht die zijn samengesteld uit mensen die actief zijn in de sector van het vrijwilligerswerk, de sociale beweging en ondernemingen en die, na een jaar lang ideeën en ervaringen uitwisselen, een reeks actievoorstellen heeft geformuleerd. De Stichting heeft een reeks seminaries over intergenerationele solidariteit georganiseerd om het publieke debat rond deze kwesties te verruimen.

• om in te staan voor de opvolging en om verslag uit te brengen over de toepassing van de wetgeving en het communautair beleid binnen deze domeinen; • om de overdracht van het beleid, de uitwisseling van kennis en de steun tussen de Lidstaten te versterken inzake de doelstellingen en de prioriteiten van de Unie, en • om het advies van de betrokken partijen en van de samenleving in ruime zin over te nemen. Gelieve voor meer informatie te surfen naar:

Het resultaat van het werk van deze twee groepen is neergeschreven in een publicatie “Een samenleving voor alle seizoenen”, met daarin voorbeelden van intergenerationele projecten. De publicatie is op onze

http://ec.europa.eu/employment_social/progress/index_fr.html

website verkrijgbaar in het Nederlands en het Frans en bevat een samenvatting in het Engel.

– 32 –

– 33 –

AGE- Het Europees Ouderenplatform AGE – het Europees Ouderenplatform – is een Europees netwerk dat 150 organisaties van 50 plussers omvat en rechtstreeks meer dan 25 miljoen ouderen in de Europese Unie vertegenwoordigt. Ons netwerk wordt voornamelijk gefinancierd via het Europese PROGRESS-programma en via de betoelagingen van onze leden. De organisatie werkt op Europees niveau om bewustheid op te wekken voor mogelijkheden en uitdagingen die ontstaan door de vergrijzing van onze maatschappij, om geschikte beleidsresponsen te ontwikkelen en om de belangen en betrokkenheid van de oudere Europese burgers te bevorderen. Tot onze leidende principes behoort de overtuiging dat een verandering van attituden noodzakelijk is om een maatschappij voor alle leeftijden tot stand te brengen en te waarborgen dat de rechten van alle leeftijdsgroepen, ouderen inbegrepen, niet alleen zijn beschermd, maar ook benadrukt worden. Solidariteit tussen generaties moet worden nagestreefd op een wijze die de bijdragen van ouderen aan de maatschappij erkent.

Voor meer info: www.age-platform.org Leaflet over AGE: http://www.age-platform.org/EN/IMG/General_Leaflet_NL.pdf Belangrijkste publicaties van AGE: Engels: http://www.age-platform.org/EN/rubrique.php3?id_rubrique=65 Frans: http://www.age-platform.org/FR/rubrique.php3?id_rubrique=61

– 34 –

– 35 –

Dankwoord

Deze brochure opgesteld door AGE – het Europees Platform voor Senioren - verschijnt in het Nederlands, het Engels en het Frans, met steun van de Koning Boudewijnstichting (België) en het Europees programma PROGRESS. De uiteenzetting van de problematiek en de aanbevelingen die in deze brochure vermeld staan, zijn deels het resultaat van werk dat werd verricht door de Intergenerationele Kring van de Koning Boudewijnstichting, en van debatten tijdens de conferentie die doorging tijdens het Sloveens voorzitterschap van de Europese Unie in april 2008, gepubliceerd in november 2008 onder de titel “La solidarité intergénérationnelle pour la cohésion et la viabilité des sociétés” (“Solidariteit tussen de generaties voor samenhangende en duurzame samenlevingen”). Enkel AGE is verantwoordelijk voor de inhoud van deze gepubliceerde brochure. Wij willen hierbij ook de gelegenheid te baat nemen om de Europese ngo’s te bedanken die zich bij ons hebben aangesloten om campagne te voeren voor meer solidariteit en samenwerking tussen de generaties, en een Europese Dag van de Solidariteit tussen de Generaties op te starten: » AEIP - Europese Vereniging van de paritaire instellingen » AIM - Internationale mutualiteitenvereniging » CECODHAS : Europees coördinatiecomité inzake sociale woningbouw » LEF - Europese vrouwenlobby » YFJ - Europees Forum voor de Jeugd Wij danken ook de middel kleuter klas van l’Ecole de Profondsart, Sana en Capucine voor de mooi tekeningen en fotos

www.fueldesign.be

die de samenwerking tussen generaties illustreren.

– 36 –