D I G I D A C R E I S S T O K H O L M

DIGIDAC–REIS STOKHOLM 17 – 23 SEPTEMBER 2012

Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 1

INLEIDING De studiereis naar Stockholm was bepaald niet de eerste Digidac-reis. Sinds de oprichting van het netwerk van Digidac-scholen in 2001 zijn er onder meer al studiereizen geweest naar Oulo en Helsinki in Finland, Göteborg in Zweden, Ennis en Limerick in Ierland en werd er een bezoek gebracht aan de BETT, een grote ICT-beurs in Londen. Belangrijk doel van het Digidac-netwerk is samen te werken aan een beter gebruik van het ICT in het onderwijs omdat het de vaste overtuiging van de deelnemers is dat dit een grote meerwaarde heeft. Niet alleen de schoolbezoeken spelen een belangrijke meerwaarde, maar zeker ook het feit dat je met een groep lotgenoten veel tijd hebt om met elkaar van gedachten te wisselen over de laatste ontwikkelingen. Het uitwisselen van ervaringen, zowel positief als negatief, is zeer waardevol. De reis naar Stockholm heeft hieraan een grote bijdrage geleverd. Er zijn scholen bezocht die inspiratie gaven. Het heeft er zelfs toe geleid dat er tijdens twee sessies in het hotel is gewerkt aan een nieuw onderwijsconcept. Terug in Nederland wordt hier een vervolg aan gegeven. We kunnen al met al terugkijken op een bijzonder geslaagd en nuttig studiebezoek aan Stockholm.


Pagina 2

Maandag 17 september Iedereen was op tijd aanwezig op Schiphol en het vliegtuig had geen vertraging. Aangekomen rond het middaguur in Stockholm hadden we een klein probleem, omdat de bus die ons naar het hotel zou brengen in geen velden of wegen te bekennen was. Na een telefoontje naar het hotel was dit snel opgelost.

Na onze koffers naar de kamers te hebben gebracht gingen we spoorslags naar Skolverket. Dit is de Swedish National Agency for Education. Hieronder volgt een verslag van het bezoek.

Verslag bezoek Skolverket presentatie is beschikbaar op www.skolverket.se door Peter Karlberg

SCHOOLSYSTEEM IN ZWEDEN 6 jaar : preschool class 6-15 jaar: compulsary school 90% gaat door! 15-19 jaar : upper secondary school (700 scholen, 300.000 leerlingen). Scholen hebben niet veel vrijheid voor profilering, additionele kosten voor ouders moeten minimaal zijn dus school kan weinig activiteiten ondernemen . Ouders hebben vrije keuze in scholen. Bijna alle sterke Zweedse ouders sturen hun kinderen naar scholen verder weg waardoor de scholen dichtbij zo goed als 100% gevuld zijn met immigranten! Adult education en folk high school zijn tweede kans scholen. Gemeente financieren de scholen en niet de overheid. Een stad kan dus bepalen hoeveel geld zij beschikbaar stelt. Tussen 60.000-90.000 kronen per leerling. Scholen bepalen dus zelf verder de klasgrootte, aantal docenten e.d. binnen dat budget. Het is puur politieke wil van de gemeenteraad. De overheid betaald zo 50% uiteindelijk mee. 291 gemeenten waaronder Stockholm (300.000 inwoners) en gemeenten van b.v. 300 inwoners. Europese regel: 50% studeert door naar universiteit. Zweden heeft dit nooit bereikt. Training op het werk is nog maar nauwelijks gestart! Op locatie 4 dagen werken en 1 dag naar school. BBL komt moeizaam van de grond. Op dit moment is de overheid erg gefocust op resultaten waaronder PISA vergelijking. Op schoolniveau zijn er vele veranderingen doorgevoerd vanwege focus op resultaten. Docenten worden hierdoor overvallen en dit vraagt om ander management. Documentatie is erg belangrijk voor docent en dit zorgt ervoor dat docenten minder tijd hebben voor lesgeven. ICT blijft hulpmiddel ; weinig sturing vanuit overheid en weinig ondersteuning. De gemeente kan dit zelf bepalen. In Denemarken maken kinderen alle examens volledig met ICT op het internet. De vraag is waarom zoiets niet in Zweden kan? Zweden wordt voorbij gestreefd door Denemarken.

ICT EN STUDENTEN 1. Missie Ondersteunen en ontwikkelen van ICT in onderwijs, basistraining voor docenten, monitoring, dialoog, promotie ICT, veilig gebruik ICT. Veel interesse om gebruik ICT in onderwijs te verhogen. Iedere gemeente wil wel graag een aantal scholen hebben die met ICT aan de slag gaan. De ontwikkeling gaat nu wel snel. 2. Kunskapsskolan Is bekend in Zweden. Het is moeilijk om een goedvoorbeeld school te zijn. Voorloper! 3. Docenten Zijn nu erg druk aan de slag met social media en ontwikkelen apps voor onderwijs. Drie jaar geleden zelfs 90-95% van de studenten nog nooit ICT gebruikt binnen wiskunde!!! Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 3

MOMENTEEL Ontwikkelen van nieuw curriculum voor Onderwijs. Scholen moeten device beschikbaar stellen aan leerlingen! Het mag niet door ouders betaald worden. De overheid schrijft het aantal pc’s niet voor in de klas. Scholen mogen niet concurreren vanwege ICT. Bijvoorbeeld gratis voor één1 school binnen gemeente. Het is geen speerpunt van de overheid. Studenten gebruiken het voornamelijk voor social media in het Zweeds maar niet in de lessen ( bv Excel bij wiskunde). Doel : Alle scholen vrij internet voor allen! Digitale content is ook in Zweden een probleem. Veel gemeenten geven de scholen wel een pc maar aan de scholing van een docent wordt weinig of niets gedaan. Er zit geen gedachte achter. De overheid blijft hier in achter. Scholen in dunbevolkte gebieden zouden door ICT mee kunnen liften met andere scholen. in 2015 moet je als docent wel gecertificeerd zijn; anders slechts aanstelling voor één jaar. Je moet dan weer solliciteren na één jaar. Terwijl er wel een enorm docent tekort is in Zweden. Vooral in Wiskunde en Science groot tekort en probleem!!! Finland is erg succesvol. In PISA en ook aantrekken en opleiden van docenten. Erg in trek net zoals studie rechten. In Zweden vooral vrouwen voor de klas. Nauwelijks mannen. Bij de scholen met leerlingen tot en met 14 jaar vind je uitsluitend vrouwen voor de klas. Werken in het onderwijs is niet lucratief (5 jaar studie). Je verdient de helft van het salaris van een advocaat. Men verwacht een staking in de herfst in Zweden. Vijftig procent salarisverhoging vragen ze waarschijnlijk. Het salaris van een docent bedraagt thans circa 25.000 kronen bruto en 1/3 e belasting betalen. Ervaren docent verdient circa 5.000 à 10.000 kronen meer.


Pagina 4

Dinsdag 18 september 2012 Dinsdag moesten we al vroeg uit de veren, want we werden tamelijk vroeg verwacht door Thomas Graan, de rector van het IT Gymnasiet Huddinge. De busreis duurde een uur. We werden opgewacht door Thomas die ons naar de school begeleidde die gelegen was in een buitenwijk van Stockholm: Huddinge.

Bezoek aan IT Gymnasiet Huddinge De oprichter van Spotify heeft hier op school gezeten. Op dit ogenblik zit zijn broer hier op school. De oprichter is weer een goede vriend van Marc Zuckerberg, de baas van Facebook. De school telt 330 leerlingen en 16 FTE, 3000 m²., 95% van de leerlingen is jongen. Na het IT Gymnasiet gaan de leerlingen óf werken óf naar de universiteit. De leerlingen krijgen veel vrijheid: petje op, voeten op tafel, snooker, koptelefoons op in school. Geen strakke regels. Veel vindt plaats in overleg met docenten en leiding. Concept docent: je werkt 8 uur per dag en je hebt 6 weken vakantie per jaar als docent. Op deze school wordt de IT met name in de lessen ingezet als practicumonderdeel. Bijvoorbeeld bij elektro, muziek, programmeren.

Vreemd: je treft nergens digiborden aan in de school! Maar docenten hebben liever een tablet die ze gebruiken als laptop en als digibord. Ze blijven naar de klas gericht. Wel hebben ze een whiteboard van 5 meter breed en 1.20 m hoog. En vanzelfsprekend een beamer en scherm. Heerlijk als docent!!!!

Hoe wordt ICT ingezet in de les? Docent maatschappijleer/geschiedenis deelt mede dat het platform dat gebruikt wordt: https://learnpoint.it-gymnasiet.se heet. In de ELO staan presentaties klaar of testen, of huiswerk. Er wordt ook aan de hand van kerndoelen bepaalt of hij een A, C of E heeft gehaald. De kerndoelen die gehaald zijn kleuren en zo ziet de student welke doelen nog niet behaald zijn. Het invoeren van deze leerdoelen/criteria is de eerste keer veel werk maar daarna niet meer. Prezi.com voor geschiedenisvideo's , foto's e.d. (databank). Dit is ook in Nederland beschikbaar!! Op dinsdagsmiddags zijn alle docenten beschikbaar voor bijlessen en ondersteuning. Leerlingen kunnen langs gaan met hun vragen. In alle lokalen goede ventilatie voorzieningen!!! Docent start vaak met een filmpje van 5-10 minuten. Als energizer. Doel : leerling baalt van ziek zijn, en docent krijgt applaus van leerlingen aan het einde van de les. Opvallend lage tafels en stoelen. Middaggedeelte Studenten hebben als opdracht gekregen om een game te ontwikkelen! Er doen zich veel technische problemen door wisselend gebruik van de Windows laptop en het MacBook die afwisselend gebruikt worden!!


Pagina 5

Collegezaal in IT Gymnasiet Huddinge Een tweede verslag over het IT Gymnasiet Huddinge Dinsdag 18 september 2012: Bezoek aan het IT gymnasium. Het gebouw is sfeervol ingericht met rustgevende kleuren in de gangen en overal plek voor leerlingen om te werken/relaxen. Het IT gymnasium zit nu 10 jaar in dit gebouw. De school zoekt een partnerschool in Europa voor een uitwisselingsprogramma met de focus op de Engelse taal. De principal, Thomas Graan geeft aan dat alle docenten acht uur per dag werken, vijf dagen in de week. Ze krijgen jaarlijks maar zes weken vakantie. en soms moet er ook op zaterdag gewerkt worden (bijvoorbeeld bij een beurs/conferentie), maar dan wel met flexibele compensatie op andere momenten. Dit arbeidsperspectief wordt ook kenbaar gemaakt (geëist) tijdens sollicitatiegesprekken. Alle docenten hebben een eigen werkplek. Momenteel werken er 16 docenten en die geven les aan ongeveer 300 leerlingen (in de leeftijd van 16 tot 19 jaar; dus een upper-secondary-school?) Op deze school is veel aandacht voor muziek (er wordt zelfs muziek gemaakt in de gangen), maar bijvoorbeeld ook op de praktijk gericht onderwijs (bijvoorbeeld inbraakalarm installatie waar leerlingen meteen een baan aan kunnen overhouden, daar er momenteel veel werk in deze branche is).

Het ICT-curriculum verandert steeds, maar ze houden zich wel aan het nationale curriculum. Bedrijven willen op ICT-gebied het nieuwste van het nieuwste dus de school moet voorop lopen en blijven lopen. Er is 10% manoeuvreerruimte binnen het curriculum. Daarnaast kijkt inspectie niet alleen naar resultaten, maar ook naar sfeer e.d. Het IT-Gymnasiet is een open school met veel interactie met leerlingen en ouders. Nationale testen die in het voorjaar vergeleken worden met landelijke cijfers. Doel is de uitstroomresultaten te verbeteren t.o.v. de instroom. Focus ligt - eigenlijk vanzelfsprekend - op Zweeds, wiskunde en Engels. Bij een rondgang door het gebouw lopen we ook bij enkele lessen binnen: In les 1 wordt geprogrammeerd/ontworpen via een virtueel systeembord. Bij de tweede les leren ze programmeren met een programmeertaal. Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 6

Daarna krijgen we uitleg van docent Geschiedenis / social science: Hij geeft een demo van hun ELO-gebruik. Leerlingen leveren presentates in zodat de andere leerlingen hem kunnen zien. Ook kan daar de beoordeling (E,C,A-beoordeling; dus niet met cijfers) per criteria plaatsvinden. Per bereikt doel kan de beoordeling plaatsvinden + docent kan commentaar geven. Dit is volgens het nieuwe curriculum voor de leerlingen in het eerste jaar. Hij laat verder enkele voorbeelden van presentaties zien die via ELO bereikbaar zijn. Leerlingen werken aan presentaties op school. Idee is wel om de leerlingen meer thuis te laten doen (flipthe-classroom-idee), maar er is (dus nog) geen expliciet huiswerk voor thuis. Op dinsdagmiddag zijn er geen lessen, maar dan zijn de docenten in een (eigen) lokaal aanwezig en dan kunnen de leerlingen extra uitleg vragen.

Voor mij opvallend/verrassend: Er zijn op deze school geen smartboards!. Docenten kunnen (eventueel) gebruik maken van een computer/tablet waarop ze ook kunnen tekenen. Ze hoeven dus niet met rug naar de klas te gaan staan.(extra functionaliteit binnen WORD) Wat onderscheidt deze school van andere scholen? Iedere school heeft nu computers voor de leerlingen. Nu is dat geen profileer-uitdaging meer, maar wil de directeur het zoeken in excellerende docenten om de concurrentie voor te blijven. Andere focusgebieden: Ze volgen ook de leerlingen die de school hebben verlaten. Bedrijven komen cursussen geven als gastdocenten waardoor ICT-gehalte hoger is. Docent regelt zijn eigen middelen. Hij deelt dit soms met andere vakdocenten. Er wordt uitwisseling geregeld met andere IT-scholen, maar de werkwijze is zo anders dat uitwisseling nog niet zo goed gaat. Het eindniveau voor de leerlingen wordt ᷰ-bewaakt- door het boek (is dus wel beschikbaar) te gebruiken als leidraad. Middagprogramma: Lesbezoekje Engels in de context game-technology. Leerlingen houden in het Engels een presentatie over een zelf verzonnen game. De presentaties worden door medeleerlingen beoordeeld. De leerlingen maken gebruik van prezi.com en van blogster.


Pagina 7

Woensdag 19 september 2012 Woensdag weer naar een buitenwijk van Stockholm en wel met de metro naar het Ross Tensta Gymnasium in Spänga. Hier was Mats Öström onze gastheer.

Aankomst bij het Ross Tensta Gymnasium 1 Het Ross Tensta Gymnasium is een Upper Secondary School in een voorstad van Stockholm . De school telt ongeveer 700 leerlingen. Bijna 95% van de leerlingen is van allochtone afkomst. In Nederland noemen we dat een zwarte school. Het is tevens een Aka school voor nieuwe immigranten, waaronder veel Somaliërs. Er werken circa 100 medewerkers waaronder 65 docenten. De school telt drie directeuren. De school kent geen afdelingsleiders. Het Ross Tensta Gymnasium is verdeeld in drie economische sectoren met ieder zijn eigen directeur. Het is een openbare school met vrije keuze voor leerlingen binnen en bepaalde afstand van hun adres. Iedere leerling betekent geld vanwege de donatie vanuit de gemeente. Veel tweede generatie immigranten. Uitdagend en prijswinnend met zestig verschillende nationaliteiten. De leraren zijn Zweeds! Mats Öström is ICT coördinator en innovator op deze school. Het is zijn opdracht ICT competenties 1-5, te ontwikkelen, alsmede open materiaal en gesloten examens. Docenten moeten niveau 3 halen. Eerst veel Griekse en Chileense leerlingen. Nu vooral leerlingen uit Noord Afrika en het Midden Oosten. De naam Ross' school is afkomstig van, mevrouw Ross uit de Verenigde Staten. Haar echtgenoot was eigenaar van Warner Bross. De eerste Ross school was gevestigd op State Island. Nu zijn er een aantal verspreid over de hele wereld. De school bezit 780 laptops in school. Alles is wireless. In service training op school voor docenten om zich voor te bereiden op gebruik laptops door leerlingen. Er zijn circa 100 iPads binnen de school Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 8

Pedagogisch concept Alle vakken in onderlinge samenhang met elkaar dus geen aparte vakken! Holistische kijk op onderwijs. Iedere periode bestaat uit meerdere units die weer bestaan uit meerdere projecten. Hierin komen de vakken terug aan de hand van een gekozen periode in de geschiedenis. interdisciplinair lesgeven Er zijn drie landelijke examens : Wiskunde, Engels en Zweeds. De andere examens zijn schoolexamens!! Beoordeling van A tot en met I. Des te populairder de richting op de universiteit des te hoger de eisen. Niet populaire opleidingen eisen nauwelijks een hoog niveau. De uitdaging is om op deze school het aantal schoolverlaters terug te brengen. Kunst, muziek en drama om de leerlingen zich beter te laten uitdrukken. Er zijn zes docenten teams. Ieder met 6 tot 10 docenten rondom bv Social, Economic , Health. Gezondheid (ontbijt en lunch op school gratis). Alles vers, organisch en energierijk. Er worden veel sportactiviteiten georganiseerd. De school is recent totaal verbouwd. Lokalen, studiezaal, groepsruimten (maximaal 6 leerlingen) en werkplekken voor docenten. Er zitten ongeveer 25 leerlingen in elke klas. Andere leerlingen bevinden zich in de studiehal. Iedere docententeam heeft zijn eigen budget. Specialiteiten: contact met USA, China, India, groot netwerk w.o. bedrijven , universiteiten en scholen. SAMR – Dr .Puentedura definitie voor gebruik van ICT in onderwijs. S Substitution - vervanger van typemachine A Augumentation M Modification R Redefinition Ander model is van "Kairos Future" uit 2011 Www.webmajjen.se is de website van Mats Öström. Grote verschil met ons land: er is heel veel ruimte voor leerlingen , meer dan 10 m² per lln. Veel nisjes, laptops in speciale lockers waarin ze direct via Wifi worden opgeladen. Hiervoor een rolluik. Iedereen gratis Dell laptop?

Mats Öström legt uit


Pagina 9

Donderdag 20 september 2012 De donderdag was de dag waar we allemaal erg naar hadden uitgekeken. Het was de aanleiding om Stockholm te kiezen als reisdoel voor deze ICT-studiereis. Het programma begon pas tegen lunchtijd, zodat we het ditmaal rustig aan konden doen in de ochtenduren. Gastvrouw was Erika Petterson.

Verslag Hyper Island Het gebouw waar Hyper Island in is gevestigd is een voormalige gevangenis. Er wordt gewerkt volgens een nieuw onderwijsconcept. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen leerlingen en docent. Er wordt gewerkt volgens het principe: learning by doing. Veel focus op het creatieve programma. Sinds 2008 wordt er gewerkt met executieve programma’s voor het bedrijfsleven. Hyper Island kent geen lokalen, geen vast curriculum, geen docenten, geen boeken, geen huiswerk, geen examens of testen. De industrie en het bedrijfsleven verstrekken de opdrachten. Werken in groepen, echte klanten, feedback, inhoud en procesgericht. Learning by doing. Er zijn programmamanagers maar dit zijn geen docenten. Er worden lezingen gegeven door topmanagers uit binnen- en buitenland. Het onderwijs op Hyper Island is gratis voor Scandinavische studenten en studenten uit IJsland. Op dit moment heeft de school 2000 studenten afgeleverd. Walnoot methode! Inhoud en proces in evenwicht. Opleidingen:         

E-commerce business, 45 weken. Digital media 90 weken. Mobile applicaties 65 weken. Design en Facilitair 45 weken. Digital data strategist 60 weken. Interactiever art director 45 weken. Bewegende beelden 45 weken. Accelerator 36 weken. Digital media manager 10 weken.

Studenten krijgen soms tijdens het uitvoeren van de opdrachten een interne opleiding van de industrie en bedrijfsleven. Intake nieuwe studenten; presentatie over zichzelf, Skype interview, opdracht maken. Profiel van student : 18-50 jaar, gemiddelde leeftijd circa 28 jaar, prestigieus, innovatief en open voor leren.


Pagina 10

Tijdens de rondgang deden collega’s mee met de studenten bij de oefening: "Energizer". Do you like your neighbour? Ja: dan links en rechts verwisselen. Nee: dan zeg je maar ik hou van mensen met bv sneakers. Iedereen met sneakers moeten dan verwisselen. Extra spelregel; ja verwisselen maar iedereen moet een plek naar. Eén in het midden moet een lege stoel zien te krijgen. "Knowmads" in Amsterdam is ook een opleiding die in Nederland op bijna dezelfde wijze werkt maar m.n. op het proces gericht is. Bij terugkomst in Nederland zal naar aanleiding van dit studiebezoek ook een bezoek gepland aan de Knowmads in Amsterdam. Het bezoek is gepland voor maandag 19 november. Advies van de studenten; gebruik Apple tv , iPad, MacBook. Scholing docenten eerste prioriteit. Verantwoordelijkheid geven aan leerlingen is essentieel. Muziek, CKV en Tekenen, advies van de studenten: huur docenten in als ze niet met techniek kunnen omgaan. Freelancers!! Twee studenten geven adviezen over onderwijs in de toekomst. Zij hebben een eigen website:  

Wouter Arets: [email protected], @woutarets, www.woutarets.nl Thijs van der Hoorn: [email protected], @thijsvdhoorn

Aansluitend aan het bezoek hebben we in een ruimte van Hyper Island een evaluatie bijeenkomst gehouden. Gespreksleider: Peter van der Zwaal. Gemaakte opmerkingen: 1. Durf je nek uit te steken - vernieuwend denken! 2. Digiborden wat te doen? 3. Privé aan de slag met MacBook, iPad, en andere software 4. Good practice tonen 5. Docenten een laptop geven en vaste pc's er uit 6. Laptops voor alle leerlingen 7. Bundelen van krachten om content te leveren voor digitaal lesmateriaal 8. Gebruik maken van Kahn Academy en math4all bij wiskunde Een tweede verslag van het bezoek aan Hyper Island Hyper Island is gesitueerd in een groot kantoorgebouw in Telefonplan, even buiten het centrum van Stockholm. De groep werd ontvangen door Erika Peterson, relatiemanager. Zij vertelde wat Hyper Island is. Hyper Island verzorgt sinds 1996 (post-) hbo leergangen op het gebied van digitale media, e-commerce, ontwikkelen mobiele applicaties en grafische media. Drijfveer voor de oprichting van Hyper Island was de mismatch tussen de behoeften van de industrie in een snel veranderende context en de kennis en vaardigheden die het (traditionele) onderwijs toekomstige medewerkers werden onderwezen. Het onderwijsconcept is innoverend: Opleiden om te gaan met veranderingen; aan de hand van reële vraagstukken vanuit de industrie, veelal in groepen. Niet alleen het resultaat, maar tevens het proces dat hiertoe geleid heeft, is belangrijk. Er is veel aandacht voor groepsdynamica, samen (kunnen) werken is van belang. De verschillende programma’s, die tussen de 32 en 60 weken duren, inclusief een stage die varieert tussen de 12 en 16 weken, worden geleid door een “program-manager”. Er zijn geen vaste docenten, als expertise nodig wordt geacht worden gastsprekers vanuit de industrie ingevlogen. Er is geen vast curriculum, er zijn geen tentamens, er is geen huiswerk, er zijn geen leerboeken. Studenten worden aan de hand van de verstrekte opdrachten, uitgedaagd om te leren door het te doen, door mislukkingen te accepteren en te zien als leermomenten, door continue te reflecteren op zichzelf en op de groep. De program-manager heeft ook een ondersteunende taak naar de studenten toe.


Pagina 11

Na deze inleiding kregen we de gelegenheid om door de “school” te lopen, en met studenten te spreken. Grote open ruimtes, voorzien van enkel tafels en stoelen waar talloze studenten, individueel of in groepjes aan het werk waren. Geen vaste werkplekken. Wel kleine afgesloten ruimtes waar een klein groepje zich kon terugtrekken. En we zagen enkel I-Books. Voertaal is Engels, er studeren 30 nationaliteiten in Stockholm. De opleiding is gratis voor studenten afkomstig uit IJsland, Noorwegen ,Zweden, Finland en Denemarken. Buitenlanders betalen afhankelijk van het programma wat ze volgen, tussen de € 12.000 en € 20.000. Vervolgens was er geen gesprek de office-manager (Roger……) en een medewerker (Mathilde…) betrokken bij de toelating van studenten. Jaarlijks zijn er 800 aanmeldingen, slecht s 30% wordt toegelaten na een procedure die bestaat uit een persoonlijke presentatie aan de hand van een creatieve (groeps-)opdracht, een interview. Communicatie vindt plaats middels Skype. Zeer informatief was het gesprek dat we aansluitend hadden met twee Nederlandse studenten, die enkele weken geleden op Hyper Island waren begonnen. Thijs van de Hoorn had voor hij naar Zweden kwam de opleiding kunst en economie van de HKU gedaan en enige jaren als on-line-marketeer gewerkt. Wout Arets studeerde Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen en was enige tijd docent Nederlandse in het vo. Hij hekelde de achterhaalde ic-technologie in het Nederlandse voortgezet onderwijs en hield een pleidooi om expertise van buiten in het Nederlandse vo te halen. Beide waren erg enthousiast over hun opleiding op Hyper Island. Afsluitend hebben we ons gebogen over de vraag wat er na die dagen schoolbezoek Aan ons voorbijgetrokken was en wat we er nu mee nemen naar onze eigen werksituatie . Voorlopige conclusies uit deze bijeenkomsten: verander het onderwijs en begin met de docenten! In coöpereer moderne technieken in het onderwijs. En … betrek leerlingen bij je onderwijs.


Pagina 12

Vrijdag 21 september 2012 Vrijdag bezochten we een van de Kunskapsskolan. Er zijn er een aantal, ook in het buitenland die werken volgens een nieuw onderwijsconcept waarbij de leerling centraal staat. Het bezoek aan deze school heeft ons bijzonder aangenaam verrast en geïnspireerd. De Kunskapsskolan verzorgt onderwijs voor leerlingen in de leeftijd van 12 tot 15 jaar. Het is een vierjarige opleiding. Camille Conradzon is de directeur. Zij werkt vanaf de start bij de Kunskapsskolan . Deze vestiging telt 210 leerlingen , 14 docenten, 1 administratieve kracht, 1 counselor en een schoolverpleegkundige.

Het onderwijsconcept is gebaseerd op persoonlijk onderwijs ( tussen traditioneel en alternatief zoals montessori , Rudolf Steiner). Eerst test in Zweeds, Engels, Wiskunde. De leerling is het uitgangspunt. Er wordt gewerkt met persoonlijke doelen . Iedere dag maken de leerlingen een planning. Ze schrijven op waar ze per dag of per week aan willen werken om hun doelen te bereiken. Coaching vindt plaats door docenten die de doelen en plannen kunnen bijsturen. Iedere vrijdag komen vier leerlingen bij hun tutor om de tussentijdse controle te houden op de vorderingen. In de agenda wordt ingevuld: 1. Wat wil je deze week bereiken? 2. Hoe wil je dat bereiken? De leerlingen moeten dus strategieën bedenken om de doelen te bereiken. Zo komen ze erachter met welke leerlingen ze wel of niet moeten samenwerken. Tevens moeten ze in de agenda een reflectieverslag schrijven over de afgelopen week. De docent schrijft er opmerkingen bij voor de leerlingen en voor de ouders. Ouders tekenen vervolgens deze reflectiepagina. Op de achterzijde wordt bijgehouden welke opgaven gemaakt zijn/worden. De docent kan besluiten om bepaalde opgaven niet te maken. Per dag eerst een bijeenkomst met de klas voor o.a. mededelingen als er bv een docent ziek is. De planning moet dan worden aangepast. Leerlingen moeten zelf aangeven wanneer ze hulp nodig hebben. Het logboek moeten ze altijd bij zich hebben!! Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 13

V.l.n.r. docent, leerling en directeur Twee per jaar worden er prognose vergaderingen gehouden. December en maart. Leerlingen maken hun eigen lesrooster. Er wordt gewerkt met een portal (ELO), bronnen w.o. teksten, encyclopedie , ed. EDS = DOCUMENTATION SYSTEM ; hierin worden resultaten en opmerkingen geplaatst, studieplan voor ieder jaar met doelen in ieder onderwerp Nieuwe structuur die het individu beter ondersteunt en enthousiast maakt. De resultaten op deze scholen scoren beduidend beter dan de publieke scholen. Van de maximale 320 punten scoren de Kunskapsskolan 237 gemiddeld. Persoonlijke coach, vakdocenten en algemene docenten. Twintig leerlingen per docent, schooltijden van half negen tot drie uur voor de leerlingen. Een schooljaar telt 40 weken. Gebouw is veilig door openheid, licht en heldere kleuren. Arena, creatieve workshops, basisgroep kamers, café, studieruimten. Geen toiletruimten waar ze kunnen hangen. Geen pestgedrag. Tevredenheidsonderzoek: Leerlingen: 77 % goede docenten, 75 % tevreden Ouders: 95% tevreden , 88% aanbevelen In Zweden lage scores op wiskunde en science. Leerlingen van Kunskapsskolan moeten in klas 6 een intensieve workshop volgen op het science centrum. Op een gegeven ogenblik komt een leerling, Felicia, ons tekst en uitleg geven. Ze is twee jaar geleden vanuit Amerika naar hier gekomen. Voor Engels bijvoorbeeld 35 steps voor het gehele programma om niveau A te halen. Als je als leerlin de stappen gemaakt hebt in de ELO dan moet je dit aangeven bij de docent en inschrijven voor een workshop waarin je mag laten zien datje de stof beheerst. Je komt op een afspraak bij de docent en deze gaat je dan overhoren. Soms wordt er overhoord waar anderen bij zijn die dicht in de buurt zijn bij de step van deze leerling. Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 14

Iedere dag van 0810-0830 overleg over de dag. Op maandag van 0800-0830 overleg over de week. Iedere dag na 1500 uur overleg mogelijk met de docenten en de directeur. Iedere periode is er een overlegavond met ouders om het programma door te nemen en tips te geven over de ondersteuning. Soms worden er afspraken gemaakt op papier om de leerling te ondersteunen maar we kunnen de ouders niet verplichten. Er vindt één week per jaar een werkweek plaats met vele creatieve workshops, ontspanning, sport en recreatie. Eventueel mogen ouders mee met kinderen met heimwee. Om de twee weken heeft een docent een gesprek van een kwartier met de directeur. Vooral coachend voor docenten!. De ELO wordt bijgehouden door speciale docenten binnen alle Kunskapsskolan. In augustus komen alle vakdocenten bij elkaar en screenen het programma ( steps). Bijstelling waar nodig!


Pagina 15

Zaterdag 22 september 2012 Het bezoek aan de Kunskapsskolan op vrijdag was zo inspirerend, dat er een aantal sessies zijn georganiseerd om met elkaar te werken aan een vertaling van dit onderwijsconcept naar de Nederlandse situatie. Teruggekomen in Nederland zijn we inmiddels al weer hard aan de slag om dit concept, dat we Digidactisch Concept als werktitel hebben gegeven, verder uit te werken. Hier volgt een tekst uit een mail naar aanleiding van de Stockholm-sessies: Beste Digidaccers Vorige week zijn vijftien collega’s van de diverse Digidac-scholen o.l.v. Peter Beij naar Stockholm geweest. Het was een inspirerende week en ik wil jullie graag op de hoogte brengen van de reis en vervolgafspraken. 1.

Hieronder een verslag (ik put hiervoor uit het verslag dat Frits Aalbregt schreef voor de wekelijkse nieuwsbrief van zijn school).

2.

Op zaterdag- en zondagochtend hebben we onze inspiratie uitgewerkt o.l.v. Frans Schouwenburg. Dit leidde tot een opzet maakten voor een andere onderwijsorganisatie waarin ICT als slim instrument ingezet kan worden. Scholen van de Vlaardingse Openbare Scholengroep en de Leonardo Da Vinci Scholengroep gaan het concept verder uitwerken vanuit de intentie het te gaan realiseren. Anderen kunnen zich daar nu nog bij aansluiten.

Als bijlagen stuur ik de mindmap die we zaterdag en zondag maakten mee. Het startblad is 1. Digidactisch concept, daaronder ‘hangen’ de overige bladen. Verslag van Frits: ‘We hebben daar een viertal scholen en het nationale agentschap voor educatie bezocht. Geïnspireerd werden we vooral bij de laatste twee scholen die we bezochten. Donderdag was dat Hyper Island, een school gericht op een oudere leeftijdsgroep (vanaf 20 jaar) met duidelijk afwijkende ideeën over onderwijs. Er waren geen lokalen, geen vast curriculum, geen leraren, geen testen, geen huiswerk, geen vaste lestijden. Toch werd er geleerd! De programma’s waren vooral gericht op ICT (digitale media, mobile applicaties, e-commerce enz.) Omdat er niets zo snel verandert als de ICT wereld werd deze studenten vooral geleerd om te gegaan met en te anticiperen op verandering. Men werkte met echte opdrachten uit het bedrijfsleven, ondersteund door gastlessen van mensen uit het bedrijfsleven. Studenten werkten samen in projectgroepen, begeleid door programmamanagers en procesbegeleiders. Het uitgangspunt was voortdurend leren door te doen. Iedere student liep vervolgens nog ongeveer een derde van de opleidingstijd stage. Het sterke van dit onderwijsconcept is dat deze studenten werden opgeleid voor de wereld van morgen en niet voor de wereld van vandaag of gisteren. De school die we vrijdag bezochten (Kunskapsskolan) had echt werk gemaakt van het begrip "maatwerk". Maatwerk is iets dat iedereen in het onderwijs als nuttig en noodzakelijk ziet, maar waarvan de uitvoering in de praktijk toch vaak als erg lastig ervaren wordt. Op Kunskapsskolan zagen we het in de praktijk gebracht. Daar bepaalden leerlingen (tussen 12 en 15 jaar) vooraf op welk niveau zij de school na 3 jaar voor vakken als Zweeds, Engels en Wiskunde zouden willen verlaten. Vervolgens werd er samen met de tutor terug geredeneerd welke doelen er per week zouden moeten worden behaald. Iedere leerling moest zelf zijn vorderingen bijhouden in een logboek. De besprekingen van het logboek vonden plaats in stamgroepen bestaande uit 4 leerlingen. Eerste gesprek bij de start van de dag, tweede gesprek aan het eind van de dag. De leerstof was per doel terug te vinden in de ELO. Het logboek ging wekelijks mee naar huis en moest voorzien worden van een handtekening van de ouders. De eerste twee scholen die we bezocht hebben waren niet zo afwijkend in hun aanpak als de hierboven genoemde scholen. Opvallend was wel de ontspannen sfeer, de mooie ruime gebouwen, het ontbreken van een schoolbel en het gezamenlijk nuttigen van een warme maaltijd tussen de middag. Digidac studiebezoek Stockholm september 2012

Pagina 16

Na de vrijdagavondsessie volgde er nog een zaterdagochtend en zondagochtendsessie. Wordt dus vervolgd. De zaterdag kende verder geen inhoudelijk programma. Iedereen was vrij om te gaan en te staan waar hij of zij wilde. Zondag 23 september 2012 Zondag rond het middaguur werden we met de bus weer opgehaald voor de terugreis naar Nederland. In de namiddag, vooravond keerden wij weer terug op Schiphol met een voldoen gevoel. We kunnen terugkijken op een nuttig en zeer geslaagd studiebezoek. Voor het verslag, Peter Beij


Pagina 17

D I G I D A C R E I S S T O K H O L M

Recommend Documents