CYBERPESTEN
Kelsie Lentjes | Communicatie en Media Design | Dream,Discover,Do | 1586298
inhoud Onderzoek 3 Proces 4 Definitievragen 5 Deelvraag 1 7 Deelvraag 2 9 Deelvraag 3 11 Conclusie 15 Bronnen 16 Bijlage - Reflectie 17
2
Onderzoek MOTIVATIE
onderzoeksvraag
15 april 2014 zapte ik langs het programma ‘Dag tegen pesten’. Ik zapte eerst door maar toen er niks anders op televisie was besloot ik toch om mijn televisie op die zender te laten staan terwijl ik andere dingen ging doen op de computer. Na 5 minuten trok het programma toch ineens mijn aandacht. Youp Bargboer, de beste vriend van Fleur Bloemen, was aan het woord. Fleur Bloemen had zelfmoord gepleegd nadat ze een lange tijd werd gecyberpest. Youp vertelde over zijn laatste contact met Fleur, toen ze op het punt stond om zelfmoord te plegen. Hij was emotioneel, vooral over het feit dat hij het allemaal niet in de gaten heeft gehad ondanks dat het zo erg was.Dit verhaal raakte me, mede doordat ik zelf iemand op die manier heb verloren waarvan ik tot de dag van vandaag niet weet wat de precieze oorzaak was en wat er allemaal speelde. Bij Fleur kwam het dus allemaal door cyberpesten. Er ontstond een soort frustratie bij me; hoe kan zo iets ontstaan? Waarom lost niemand het op?
De onderzoeksvraag die ik heb opgesteld luidt: Hoe beïnvloedt de groei van sociale media het cyberpesten in de leeftijdscategorie 10 tot 15 jaar? De deelvragen die ik hierbij opgesteld zijn: Definitiedeelvragen Wat is de definitie van cyberpesten? Welke social media worden gebruikt door kinderen in de leeftijdscategorie van 10 tot 15 jaar? Deelvragen 1. Welke ontwikkelingen hebben er de laatste jaren plaats gevonden op het gebied van sociale media die relevant zijn voor de leeftijdsgroep 10-15 jaar? 2. Wat is het verband tussen sociale media en cyberpesten? 3. Hoe kan cyberpesten op social media effectief worden tegen gegaan ?
In het programma werd verteld datop dit moment 17% van de kinderen in de leeftijdscategorie 10-18 jaar worden gecyberpest. 22% van deze groep denkt wel eens aan zelfmoord. Het probleem is dus groot genoeg om hier een onderzoek naar te doen.
3
Proces Doordat de opdracht redelijk breed was vond ik het lastig om mijn onderzoek te beginnen. Ik ben daarom eerst te gaan divergeren. In dit proces heb ik zoveel mogelijk informatie verzameld. In deze fase ging de kwantiteit voor de kwaliteit. Ik kwam er al snel achter dat er al veel onderzoek gedaan is naar traditioneel pesten. De onderzoeken naar cyberpesten waren wat moeilijker te vinden. Ik besloot me te richten op de wetenschappelijke onderzoeken en scripties omdat de websites vaak weinig diepgang gaven. Nadat ik veel bruikbare informatie had gevonden ben ik alles gaan doorlezen om meer kennis te krijgen over het onderwerp op die manier kreeg ik meer inzicht in het probleem en ben ik een synopsis en hypothese gaan schrijven. Nadat ik de synopsis had samengesteld ben ik de verschillende bronnen gaan verdelen over de verschillende onderdelen van de synopsis. De fase van het convergeren. Het selecteren van de meest bruikbare informatie. Op die manier kwam ik erachter over welke onderdelen ik nog meer informatie moest gaan zoeken. Toen ben ik weer gaan divergeren op deze onderdelen. Dit proces heb ik herhaald totdat ik genoeg informatie had verzameld.
SYNOPSIS Inleiding Onderzoeksopzet Hypothese Definitievraag 1 Wat is de definitie van cyberpesten? -Verschillende definities van cyberpesten vergelijken -De verschillende categorieën van cyberpesten noteren Definitievraag 2 Welke social media worden gebruikt door kinderen in de leeftijdscategorie van 10 tot 15 jaar? -Soorten social media -Meest recente en betrouwbare data over het social media gebruik van de doelgroep 10 tot 15 jaar.
Deelvraag 1 Welke ontwikkelingen hebben er de laatste jaren plaats gevonden op het gebied van sociale media die relevant zijn voor de leeftijdsgroep 10-15 jaar? -Technische ontwikkeling van het ontstaan van de eerste social media tot nu -Ontwikkeling van basis informatiebron naar communicatiemiddel -Ontwikkeling van de ‘generatie nieuwe media’ -Eerst de nadruk op de voordelen nu op nadelen Deelvraag 2 Wat is het verband tussen sociale media en cyberpesten? -Traditioneel pesten en cyberpesten vergelijken. De belangrijkste elementen hieruit halen en uitleggen waarom deze elementen het verschil maken. De elementen die ik hier sowieso ga bespreken zijn: Het publiek en de anonimiteit. -Cyberpesten zonder social media = geen cyberpesten. De hypothese op deze deelvraag is na enkele weken onderzoek dat cyberpesten zonder social media geen cyberpesten is. Deze hypothese zal ik hier verder uitwerken. Zal er geen cyberpesten zijn als er geen social media zouden zijn? Deelvraag 3 Hoe kan cyberpesten op social media effectief worden tegen gegaan ? -STOPPEN: Antipestmethode PRIMA Meldknop.nl Ouders Pester -VOORKOMEN: Antipestprogramma KIVA Ouders Pester Conclusie Samenvatting van de beantwoorde deelvragen en een korte en duidelijk conclusie en antwoord op de hoofdvraag.
4
definitievragen Wat is de definitie van cyberpesten?
Definitie
categorisering
Er bestaan verschillende definities van cyberpesten maar naar het vergelijken van enkele van deze definities denk ik dat de onderstaande definitie het best past bij het woord cyberpesten:
Er is niet 1 specifiek manier van het indelen van soorten cyberpesten. Verschillende onderzoeken hebben ze opgedeeld in de door hun geanalyseerde categorieën. Sommige onderzoeken delen ze op in mediagebruik anderen delen ze in op categorie van het soort pesten. Zo ook Li Q. Ik heb dan ook haar indeling gebruikt als richtlijn.
Onder cyberpesten verstaan we alle vormen van pesterijen die een beroep doen op nieuwe informatie- en communicatietechnologieën, zoals internet, gsm of computer om slachtoffers lastig te vallen, te bedreigen, te beledigen. (COBENO,2007) Doordat cyberpesten natuurlijk een grote link heeft met gewoon pesten heb ik ook hier de definitie van opgezocht. Pesten is het systematisch uitoefenen van psychische- en/ of fysieke mishandeling door een kind of een groep kinderen van 1 kind dat niet in staat is zichzelf te verdedigen (Voets,2010).
Li,Q (2007) onderscheid 7 vormen: Flaming: Het sturen van boze, groffe of vulgaire berichten over een persoon, aan een groep of aan die persoon zelf. Online Harassment: Het herhaaldelijk sturen van aanvallende berichten naar een persoon. Cyberstalking: Online Harassment dat gepaard gaat met dreiging, het aanbrengen van schade, of intimidatie. Denigrations/put downs: Het naar andere mensen sturen of online plaatsen van schadelijke, onware of wrede uitlatingen over een persoon. Masquerade: Je voordoen als iemand anders om vervolgens materiaal te sturen of online te posten met als doel de persoon als wie je je voordoet zwart te maken. Outing: Het sturen of posten van materiaal van een persoon waarin gevoelige, gênante of privé informatie wordt vrijgegeven. Hieronder valt ook het doorsturen van privé berichten of foto’s. Exclusion: Op een wrede manier buitensluiten van een persoon in een online groep.
5
definitievragen
Welke social media worden gebruikt door kinderen in de leeftijdscategorie van 10 tot 15 jaar?
Soorten Voordat ik ga kijken naar welke social media worden gebruikt door kinderen in de leeftijdscategorie van 10 tot 15 jaar heb ik eerst onderzocht welke verschillende soorten social media er bestaan. Ik kwam al snel op onderstaand schema waar socia media wordt opgedeeld in de categorieën; publish, share, discuss, social networks, microblog,lifestream, livecast, virtual worlds, social games, MMO. Voor mijn onderzoek ligt de nadruk op de categorieën discuss, social networks, microblogs.
Bron: Fredcavazza.net
Bron: Fredcavazza.net
Discuss: bij discuss social media is het hoofddoel om te praten met andere contactpersonen. Dit kan via chat of videogesprekken. Bekende voorbeelden hiervan zijn MSN messenger en Skype. Social Networks: bij social network social media is het hoofddoel om mensen met elkaar in contact te brengen via profielwebsites waarvan je zelf de inhoud kan bepalen. Microblog: het hoofddoel van een microblog is het delen van een kleine boodschap/blog. Het bekendste voorbeeld hiervan is Twitter.
Als je kijkt naar onderstaande bron kun je zien dat de bovenste groep social media vooral gaan om het ‘Sharing’ en ‘Publishing’. In deze categorie is Twitter het populairst. De onderste social media zijn vooral gericht op ‘Discuss’ en ‘Sharing’. In deze categorie wordt Whatsapp duidelijk het meest gebruikt.
In 2014 heeft de maker van dit schema, Fred Cavazza, een vernieuwde versie gelanceerd. In dit schema heeft hij de functie van social media opgedeeld in 4 categorieën: Publishing, Sharing, Discussing, Netwerking. In de buitenste ring vind je apps die 1 van deze functies bezitten. Hoe dichter je bij de kern komt hoe meer functies de app heeft. Zo zie je dat zowel Twitter, Facebook als Google+ alle 4 over alle functies beschikken.
6
Deelvraag 1
Welke ontwikkelingen hebben er de laatste jaren plaats gevonden op het gebied van sociale media die relevant zijn voor de leeftijdsgroep 10-15 jaar?
Als je kijkt naar onderstaande tijdlijn is te zien hoe de ontwikkeling van de belangrijkste social media is verlopen (Eddy,2013). De eerste echte vorm van social media ontstond in 1997. Sixdegrees is opgericht door financieel analist en jurist Andrew Weinreich. Het was de eerste profiel website en leek al veel op het huidige Facebook. De naam is gebaseerd op de theorie die beweerd dat de hele wereld met elkaar kan worden verbonden in een netwerk met zes tussenstappen. Doordat de reclamewereld nog niet helemaal ontwikkeld was lukte het niet om de website te laten bestaan. In 2001 is de website dan ook stilgelegd (Plymale, 2012). Na deze eerste vorm van social media volgde er al snel meer. In 1999 werd de eerste blog gelanceerd genaamd ‘Blogger’. 2 jaar later volgde de op wiki gebaseerde website genaamd ‘Wikipedia’. Een wiki is een website waar alle bezoekers de content kunnen aanpassen of toevoegen. Het doel is om de inhoud zo van de beste kwaliteit te laten zijn. Het bleek een groot succes en dat is het tot op de dag van vandaag nog steeds.
De Nederlandstalige Wikipedia bevat inmiddels al 1,7 miljoen artikelen en dit groeit nog elke dag (Wikipedia.nl). Wel is de betrouwbaarheid van de informatie afgenomen omdat mensen er steeds vaker dingen op zetten die niet kloppen. Na de ontwikkeling van de verschillende manieren van het delen van informatie was er weer een groei van de profiel website. Dit gebeurde eerst in Zuid-Oost Azië met de website ‘Friendster’. De rest van de wereld volgde al snel in 2003 met de lancering van ‘Myspace’ en ‘LinkedIn’. De meest succesvolle profielwebsite, ‘Facebook’, werd in 2004 ter beschikking gesteld voor de studenten van de Harvard University en 2 jaar later voor de hele wereld. In dit zelfde jaar werd ook ‘Twitter’ gelanceerd. Twitter begon als een proef door het Amerikaanse bedrijf Obvious Corp als platform waar het draaide om het delen van geluidsfragmenten. Toen iTunes werd gelanceerd besloten ze dit toch te veranderen. Ze ontwikkelde het idee dat mensen een statusupdate konden smsen. Deze zouden dan op een
7
Postief > Negatief website komen. Doordat het allemaal in een smsje moest passen kon het maar 140 tekens bevatten. Het idee van het eerste grote microblog was ontstaan en werd in juli 2006 gelanceerd (van Leur,2013) Nadat het meest succelvolle sociale netwerk en microblog waren ontwikkeld vonden er meer ontwikkelingen plaats in de 1 op 1 communicatietools. Één van de meest succesvolle communicatietool werd gelanceerd in 2009; ‘Whatsapp’. ‘Whatsapp’ werd ontwikkeld met als doel een beter alternatief voor smsen te ontwikkelen met de gedachten dat binnen een korte tijd iedereen smartphone met internet zou hebben( whatsapp.com). Beide voorspellingen zijn uitgekomen en ‘Whatsapp’ kondigde in april 2014 aan dat ze de grens van 500 miljoen maandelijkse actieve gebruikers heeft gepasseerd waarvan 9 miljoen gebruikers in Nederland (Koum,2014). De daaropvolgende ontwikkeling is de ontwikkeling van profielsites of communicatietools gebaseerd op foto’s. De 2 meest populaire zijn Instagram en Snapchat. Instagram is een social network waar je foto’s kan bewerken en daarna kan delen. Sinds kort kan je ook filmpjes maken en delen via Instagram. Snapchat is een communicatietool waarbij je zowel foto’s als video’s kan delen met je vriendenlijst. Het unieke aan de applicatie is dat de verzonden media maar voor een bepaalde tijd zichtbaar is voor de ontvanger. De nieuwste ontwikkelingen op het gebied van social media zijn de applicatie waarbij je geheel anoniem berichten kan versturen of media kan delen. Hier zal ik later in het onderzoek nog uitgebreider op terugkomen. Als je kijkt naar de ontwikkeling van social media kan je het opdelen in 4 fases (SocialMediaBlog.nl). 1997-2001 : Forums, blogs en eerst profiel sites. 2002-2004 : De basis van social media wordt gelegd. 2005-2008 : Social media wordt commercieel. 2009-vandaag : Social media, altijd en overal. Deze fases zal ik later nog terug laten komen als ik ga analyseren hoe de groei van sociale media het cyberpesten beïnvloedt .
Als het gaat over de media aandacht van social media heeft er ook een bepaalde ontwikkeling plaatsgevonden. In de eerste 2 fases tot 2004 is de media aandacht vooral positief. Tijdens de eerste ontwikkelingen van social media kwamen er vooral veel positieve reacties. Een goedkope en handige manier van communiceren met mensen over de hele wereld. Dat kon toch alleen maar positief zijn. De verschillende categorieën waar op dit positief bleek: Nieuws : Veel mensen nemen het laatste nieuws tegenwoordig tot zich via social media. Misdaad : social media helpt bij het oplossen van misdaden. Educatie : social media wordt veel gebruikt door studenten en leraren als een versoepeling van de communicatie. Bedrijven : vooral LinkedIn, Twitter en Facebook worden veel gebruikt voor zowel het netwerken tussen bedrijven als de communicatie met de doelgroep. Politiek : social media zorgt voor een hoger politiek bewust zijn. Muziek : grote sterren zoals Justin Bieber zijn doorgebroken door hun muziek te delen via social media. Dit is nog maar een gedeelte van de positieve effecten van de groei van social media. Toch ligt de nadruk van publiciteit van media tegenwoordig op de negatieve effecten. Één van deze negatieve ontwikkelingen is dus cyberpesten. Andere veel genoemde negatieve uitspraken over social media zijn; Het maakt ons dom. Het maakt ons a-sociaal. Het maakt ons psychisch ziek. Het zorgt voor geheugenstoornis. Het manipuleert ons geheugen. Het betekent het einde van alle privacy. Ondanks dat de positieve elementen nog steeds van toepassing zijn wordt er hier steeds minder over gesproken. Social media wordt sinds kort gezien als een bedreiging in plaats van een kans. Als ik kijk naar mijn onderwerp cyberpesten is het inderdaad een bedreiging.
8
deelvraag 2
Wat is het verband tussen sociale media en cyberpesten?
Cyberpesten is een samengesteld woord waarin cyber staat voor ‘op internet’. Het verschil tussen pesten en cyberpesten is dus dat cyberpesten op het internet plaats vind en traditioneel pesten face-to-face. Om cyberpesten goed te kunnen analyseren heb ik het vergeleken met pesten. Zowel de belangrijkste overeenkomsten als verschillen heb ik uitgewerkt(Vandebosch en Van Cleemput,2008).
OVEREENKOMSTEN De overeenkomsten tussen traditioneel pesten en cyberpesten zijn de intentie, de herhaling en het machtsverschil. Intentie: De intentie van zowel het traditioneel pesten als cyberpesten is dat de intentie is om het slachtoffer lastig te vallen, te kwetsen, beledigen of te bedreigen. Of het via het internet is of face-to-face deze intentie blijft bij beide vormen het zelfde. Herhaling : De tweede overeenkomst is de herhaling van de pesterijen. Door de herhaling van de pesterijen wordt het gecategoriseerd als pesten en niet plagen. Plagen wordt niet systematisch herhaalt. Machtsverschil: Een ander element wat het verschil maakt tussen plagen en pesten is het machtsverschil. Plagen of een ruzie is geen pesten omdat het slachtoffer in staat is zich te verdedigen. Bij pesten is het slachtoffer dus zwakker en kan zich niet of minder goed verdedigen. Dit kan fysiek zijn maar bij cyberpesten is dit vooral verbaal.
Verschillen Naast de overeenkomsten zijn er natuurlijk ook duidelijk verschilleen aan te wijzen. Deze zijn voor mijn onderzoek essentieel om de link te kunnen leggen tussen social media en cyberpesten. De belangrijkste verschillen zijn de anonimiteit, het publiek en de ouders. Anoniem : bij social media heb je als pester de moge lijkheid om een valse naam op te geven of gebruik te maken van een applicatie waar je geheel anoniem kan posten. Deze anonimiteit maakt het pesten voor de pester laagdrempeliger omdat er geen directe consequenties zijn verbonden aan de pesterijen. Daarnaast ziet niemand dat jij een pester bent dus kun je het makkelijk geheim houden
voor je omgeving en misschien nog wel het belangrijkste, voor je ouders. Voor de gepeste persoon zorgt deze anonimiteit van de pester alleen maar voor meer consequenties. Hij/zij kan zich niet verdedigen of iets terug doen. Als er niemand kan worden aangewezen als pester is de kans dat mensen niet geloven dat je wordt gepest veel groter. De stap om te vertellen aan iemand dat je een slachtoffer bent van pesten is daardoor nog groter. Publiek: het tweede grote verschil is het publiek en de bystanders. In de online wereld heeft de pester en de gepeste iedereen als publiek. Dit maakt het aantrekkelijker voor de pesten om te beginnen met pesten omdat er waar schijnlijk veel reacties op komen en er misschien wel andere mensen mee gaan doen. Voor het slachtoffer heeft dit juist meer gevolgen. Als de pester de deur uit loopt heeft hij/zij bij cyberpesten het gevoel dat de hele wereld het heeft gezien en iedereen tegen haar/hem is. Het maakt het slachtoffer nog kwetsbaarder en de schaamte is nog groter dan bij traditioneel pesten. Ouders: het laatste en in mijn ogen het belangrijkste verschil zijn de ouders. Kinderen raken steeds meer uit het zicht van de volwassenen. Ze groeien tegenwoordig op in een nieuwe, ‘virtuele’ wereld. Een wereld die heel complex is en onzichtbaar voor volwassenen.Ouders zien de risico’s van deze virtuele wereld niet en houden hun kinderen daarom niet in de gaten. Dit zorgt ervoor dat ze niet in de gaten hebben als hun kind wordt gepest of zelf een cyberpester is. Dit maakt het nog makkelijker voor de pester om te pesten omdat zijn ouders er niks van merken en hem/ haar er dus ook niet op aanspreken. Het slachtoffer voelt zich nog meer alleen door dit. Ze zullen niet snel naar hun ouders stappen om te vertellen dat hij/zij wordt gecyberpest. Ze zijn bang voor onbegrip of verkeerd ingrijpen. Als ze het uiteindelijk toch durven te vertellen is het vaak al te laat en kunnen de ouders weinig doen om dit op te lossen.
9
Verband Nu ik zowel de overkomsten als de verschillen van traditioneel pesten en cyberpesten heb belicht kan ik analyseren wat het verband is. Cyber betekend letterlijk ‘op het internet’. Cyberpesten betekend dus pesten op het internet. Hieruit blijkt al dat het verband dus heel groot is. Het is eigenlijk het zelfde alleen heeft cyberpesten nog wat extra (internet) eigenschappen. Uit dit verband kan je ook analyseren waarom er vaak wordt gezegd dat cyberpesten nog erger is. Het is namelijk het traditioneel pesten met het internet nog extra toegevoegd. Om me te blijven focussen op mijn hoofdonderwerp social media heb ik de vraag gesteld: Zal er cyberpesten zijn als er geen social media zou zijn? Ik kan nu concluderen dat het antwoord hierop ‘nee’ is. Met alleen internet kan je elkaar niet cyberpesten want je moet wel met elkaar in verbinding staan. Het woord ‘cyber’ in cyberpesten staat dus eigenlijk voor social media.
10
deelvraag 3
Hoe kan cyberpesten op social media effectief worden tegen gegaan ?
Het fenomeen cyberpesten bestaat nog niet zo heel lang. Daardoor zijn er ook nog niet veel maatregelen genomen tegen dit fenomeen. Doordat de link met traditioneel pesten zo groot is ga ik ook kijken naar de methodes om traditioneel pesten te stoppen en/of voorkomen. Er wordt al jaren gezocht naar de perfecte oplossing voor pesten. Op dit moment zijn er al 61 methodes uitgevoerd en niet 1 heeft het kunnen oplossen (nos jounaal, 27 mei). Als je kijkt naar een oplossing voor pesten kun je het opdelen in 2 categorieën. De eerste categorie is het stoppen van het pesten wat al bezig is en de tweede categorie is preventie voor het pesten dat nog niet is begonnen. Deze tweedeling zal ik verder toelichten.
STOPPEN Als je kijkt naar het stoppen van pesten zijn er verschillende methodes beschikbaar. Uit research is gebleken dat de methode genaamd PRIMA op dit moment wordt gezien als de beste methode om pesten te stoppen. PRIMA is zowel gericht op aanpak van pesten als op preventie maar de nadruk ligt op het aanpakken van pesten. De 3 doelstellingen van deze methode zijn: - Zoveel mogelijk betrokkenen in en rond de school informeren over pesten. - Zoveel mogelijk signalen met betrekking tot pesten opvangen. - Pesten stoppen. Bij deze methode wordt er gebruik gemaakt van een Pestmeter. Deze Pestmeter bepaald het pestklimaat op de desbetreffende school. De Pestmeter is gericht op zowel de school, de kinderen en de ouders van de kinderen. PRIMA is een antipestprogramma ontwikkeld in Noorwegen door Olweus. Voordat het is toegepast buiten Noorwegen is het eerst uitvoerig getest onder 2500 leerlingen van 11-14 jaar. Uit dit onderzoek is gebleken dat het pestprobleem onder deze leerlingen met minimaal 50% was afgenomen terwijl ook het sociale klimaat in de klassen verbeterde (VEILIGHEIDNL).
Als het om cyberpesten gaat wordt er vaak eerst gekeken naar het slachtoffer en waarom juist deze persoon wordt gepest. Dit is juist de groep die je het best met rust kunt laten. Het is beter om te beginnen bij de ouders en de pester. Ouders & Pester De ouders moeten ingelicht worden hoe ze een kind moeten helpen die wordt gepest. Op dit moment wordt dit in veel gevallen verkeerd aangepakt. Veel ouders pakken de smartphone van hun kind af als ze horen dat hij/zij wordt gecyberpest. Ook stappen de ouders vaak naar de politie of naar de school zonder dit te overleggen met hun kind. Dit zorgt in beide gevallen voor een verergering van het probleem. Hierdoor wordt het nog moeilijker voor het slachtoffer en zou hij/zij in het vervolg geen hulp meer vragen bij de ouders. Ouders moeten daarom leren hoe ze om moeten gaan met een kind dat gepest wordt. Het is belangrijk dat je luistert en gemeende interesse toont. Het is logisch dat je boos wordt maar laat dit niet gelijk zien, dit kan het kind afschrikken. Dus spreek niet gelijk een oordeel uit. Het belangrijkste is dat je laat zien aan je kind dat je haar/hem gelooft en dat je samen met je kind een goede oplossing gaat zoeken. Doe dit wel in stappen. Laat het kind zelf nadenken over wat hij/zij vindt van de oplossing. In de periode dat je bezig bent met het oplossen van het pesten wordt je kind erg kwetsbaar. Een extra complimentje of een keer wat leuks doen doet je kind goed en maakt hem/haar sterker in de vervelende periode (Stichtingaandachtvoorkinderen.nl). Als je kijkt naar de pester moet je zorgen dat je deze persoon niet als het slachtoffer neerzet. Dit blijft altijd de gepeste persoon. Toch moet er niet gelijk een oordeel worden gegeven over de reden van pesten. Dit ligt vaak dieper dan men denkt. Daarom is een belangrijke vraag bij het stoppen van pesten: waaorm is de pester begonnen met pesten? Dit is voor iedere pester natuurlijk anders maar er zijn wel een paar redenen aan te wijzen wat in veel gevallen de oorzaak blijkt te zijn.
11
Meldknop.nl Uit onderzoek blijkt dat de meeste pesters slechtere cijfers halen dan hun leeftijdgenootjes. Hierdoor hebben ze meer kans om afgewezen of gepest te worden. Ze voorkomen dit door zelf te gaan pesten (Warden & Mackinnon, 2003). Het blijkt dat pesters in veel gevallen niet bewust zijn van de negatieve gevolgen van hun pestgedrag en ook niet door hebben zij andere aansporen om dezelfde persoon ook te pesten(Warden & Mackinnon, 2003). Pesters hebben een lage cognitieve en affectieve empathie. Cognitieve empathie is de mogelijkheid om je bewust te zijn van de gevoelens en gedachten van anderen. Affectieve empathie verwijst naar de mogelijkheid om te kunnen meevoelen met de emoties van anderen (Barnett, 1990, in Sahin, 2012).
Een methode die wel specifiek is gericht is op cyberpesten is de website functie meldknop.nl. Deze methode is een samenwerking tussen de kindertelefoon, Helpwanted.nl, Pestweb.nl, meldpunt discriminatie en vraaghetdepolitie. Meldknop is een website maar ook een functie die je kunt downloaden. Als je het op je computer hebt staan zie je het symbooltje, de meldknop, altijd in je browser en heb je met 1 klik toegang tot informatie, advies en hulp bij problemen op het internet. De website heeft de problemen opgedeeld in 4 categorieën : pesten, seks, misbruik en lastigvallen (meldknop.nl)
Voor pesters is het een pesten een copingsstrategie. Door problemen of frustraties in hun privéleven gaan ze pesten en dus is de agressie naar anderen een copingstrategie voor de verwerking van de spanning(Deboutte, 1995). Pesters beschikken over minder zelfbeheersing dan zijn/ haar leeftijdsgenoten. Het pesten is dan vaak een oplossing of verdediging voor de lage frustratietolerantie(Deboutte, 1995). Kinderen die slachtoffer zijn of getuige zijn van huiselijk geweld zijn vaak eerder geneigd te gaan pesten (Deboutte, 1995). Een opvallende reden voor pesten die specifiek voorkomt bij cyberpesten is dat slachtoffers van traditioneel pesten soms hun pesters willen terugpakken via cyberpesten. Dit ontstaat vooral door het eerder genoemde verschil de anonimiteit. Waardoor het pesten veel laagdrempeliger en makkelijker wordt. Als je kijkt naar bovenstaande redenen kun je concluderen dat er op veel elementen kan worden gekeken naar de pester. Misschien heeft deze persoon eerst zelf hulp nodig voordat hij/zij stopt met pesten. Straffen is niet altijd de oplossing.
12
voorkomen Als je je richt op het voorkomen van pesten is gebleken dat KiVa de meest efficiënte methode is. KiVa is een methode die is ontwikkeld aan de Universiteit in Turku, Finland. Daar is de methode ook getest in 2007 en het bleek een succes. In 2009 won deze methode The European Crime Prevention Award. In 2012 tot 2014 is deze methode ook in Nederland getest en het bleek ook hier een groot succes. Het pesten was met 53% afgenomen (Stop pesten met KiVa,2014). Een belangrijk element waarmee KiVa zich van andere antipestprogramma’s onderscheidt, is dat de nadruk niet alleen ligt op de pesters en slachtoffers, maar op de hele groep. Het materiaal is dus zowel gericht op de leerlingen, leerkrachten en ouders. Het belangrijkste element uit de methode is het KiVa-spel. Waar kinderen op een spelende wijze leren over het voorkomen van pesten. Andere unieke elementen van KiVa zijn (kivaschool.nl): - Wetenschappelijk onderzocht; - Reduceert pesten meer dan op controlescholen; - Gebruiksvriendelijk materiaal voor leerlingen, leerkrachten en ouders; - Periodieke metingen om pesten, groepsproblemen en sociaal-emotionele ontwikkeling te volgen; - Verhoogt welzijn, motivatie en schoolprestaties van alle leerlingen; - Training en begeleiding voor leerkrachten; - Continue doorontwikkeling door wetenschappers; Ouders en Pester Als je pesten wil voorkomen en je doet dit via de ouders zal er nog veel veranderd moeten worden. Vooral bij cyberpesten missen de ouders heel veel kennis. Ouders zullen zich thuis moeten voelen in de online wereld als ze echt willen bijdrage aan de preventie van pesten. Op dit moment is het verschil in kennis van de kinderen en ouders zo groot dat ouders amper kunnen bijdrage aan de preventie van pesten. Ouders moeten de gevaren van social media kennen en realistisch zijn over de mogelijkheid dat hun kind eventueel ook zelf een cyber pester kan zijn. Ouders moeten weten wat er op welke social media mogelijk is en hoe hier eventueel misbruik van zou kunnen worden
gemaakt. Men moet een tussenweg vinden tussen kinderen de vrijheid geven om te ontdekken op het internet maar toch de controle en het toezicht te hebben van zijn/ haar ouders. De kinderen worden vaak aangewezen als oorzaak maar de ouders kunnen deze kinderen al vele stappen voor zijn als zij hier moeite voor doen. Een cyberpest preventie methode specifiek gericht op de ouders zou dus een stap in de goede richting kunnen zijn. De kinderen worden vaak aangewezen als oorzaak maar de ouders kunnen deze kinderen al vele stappen voor zijn als zij hier moeite voor doen. Als je pesten wil voorkomen via de pester of mogelijke pesters zijn er 2 elementen erg belangrijk. Het groepsgevoel, zoals eerder genoemd in de KiVa-methode, en het imago van pesten. Veel kinderen die gaan pesten doen dit omdat ze onzeker zijn over hun eigen positie in de groep. Deze positie willen ze dus zelf verbeteren door te gaan pesten. Hierdoor denken ze niet meer het risico te lopen om de zwakkere van de groep te worden of er niet bij te horen. Als je kijkt naar het imago van traditioneel pesten en cyberpesten is er nog een groot verschil te zien. Bij traditioneel pesten wordt er al eerder uitgesproken dat het laf of zielig is als je pest. Cyberpesten daarin tegen is nog vrij nieuw en zit dus nog in de fase waarin veel kinderen er meer pronken en het bij elkaar wordt aangemoedigd. Bij de preventie van cyberpesten moet dit imago dus veranderen van stoer en grappig naar NOT-DONE! Dit is natuurlijk niet makkelijk te bereiken. Maar wel de beste preventie voor dit probleem.
13
apps Zoals ik eerder aangaf bij de ontwikkeling van de apps krijgen de apps die de laatste jaren zijn ontwikkeld steeds meer verschillende functies. Dit jaar is er een nieuwe functie bijgekomen die erg negatief is voor de ontwikkeling van cyberpesten. Er zijn meerdere apps ontwikkelt waarbij je geheel anoniem gebruik kan maken van chatboxen en forums. Enkele voorbeelden van deze apps zijn Whisper, Secret, Rumr, Truth, Firechat en Gossup. Ik heb me verdiept in de laatste 2 apps. Ook heb ik contact gezocht met de ontwikkelaars van de app om het pestprobleem voor te leggen. Gossup heeft 3 specifieke functies waar de app om draait: Anoniem: al je activiteiten in de app zijn anoniem. Social: alle posts kunnen worden aangegeven als ‘Up’ of ‘Down’. Hoe meer ‘Up’s’ een bericht krijgt hoe meer het bericht boven aan de pagina zal staan. Als een bericht vaak een ‘Down’ krijgen zullen ze verdwijnen van de app.Hoe meer ‘Up’s’ je krijgt hoe hoger je ‘Sway’ wordt. De bedoeling is om je ‘Sway’ zo hoog mogelijk te krijgen. Local: je kunt op jou locatie berichten sturen naar de mensen om je heen. Ook kun je locaties of buurten volgen in jou omgeving (gossup.co). Firechat heeft net als Gossup de local functie en de anonieme chatfunctie. De unieke optie bij firechat is dat je zonder internet verbinding kan communiceren met mensen die in een straal van 10 meter ook gebruik maken van de app. Daarnaast heeft deze app 2 chat functies. De nearby functie wat het zelfde is als de local functie van Gossup. De everyone chat functie en een wereldwijde chatbox van alle Firechat gebruikers (opengarden.com). Na meerdere berichten over de negatieve gevolgen van deze app heb ik contact opgenomen met de bedrijven achter de apps zelf. Wat ik mij vooral af vroeg is wat het voordeel is van anoniem chatten dit geeft toch alleen maar negatieve reacties? Hun reactie hier op was : ‘Ons doel is om een nieuwe manier van communiceren te creëren met de mensen om je heen. De huidige sociale netwerken vereisen dat je op een bepaalde manier verbonden bent met je vrienden of volgers. Onze app verwijdert al die beperkingen,
Je bent nu in staat om gesprekken te hebben met volslagen vreemden die toevallig in het gebied rond je begint . Het feit dat het anoniem is betekent dat de gesprekken meer echt , eerlijk , en zinvol zijn. Je hoeft niet langer om dat ene perfecte beeld van jezelf te vormen dat je op Facebook , Instagram of Twitter hebt . U kunt uw ware gedachten , gevoelens en ervaringen delen zonder angst voor iemand die je beoordeeld.’ Nadat zij mij dit antwoord hadden gegeven begreep ik al beter waarom deze app was ontwikkeld maar toch ben ik het niet geheel eens met deze uitspraken of doelen. Het tegen gaan van het ideale beeld creëren van jezelf is zeker een goed doel van deze applicatie. De bewering dat anonimiteit eerlijke gesprekken oplevert daarentegen lijkt mij erg naïef. Uit het inteview met de makers van deze apps heb ik vooral geconcludeerd dat er erg weinig aandacht wordt besteed aan de valkuilen van een nieuwe app. Terwijl deze minstens zo belangrijk zijn als de succesfactoren. Als ik vraag wat ze doen aan deze pesters op hun app geven ze aan dat ze mensen hebben die de content van de app controleren. Zodra iemand meerdere keren negatieve content post wordt hij/zij van de af gehaald. Dit is weer erg naïef want iedereen weet hoe makkelijk je dan een nieuw account kan aanmaken. Helemaal als het anoniem is!
14
conclusie Hoe beïnvloedt de groei van sociale media het cyberpesten in de leeftijdscategorie 10 tot 15 jaar? Als je kijkt naar de groei van social media zijn de verschillende fases erg belangrijk als je gaat analyseren hoe deze groei een effect kan hebben op het cyberpesten. De ontwikkeling van social media kan je het opdelen in 4 fases (SocialMediaBlog.nl). 1997-2001 : Forums, blogs en eerst profiel sites. 2002-2004 : De basis van social media wordt gelegd. 2005-2008 : Social media wordt commercieel. 2009-vandaag : Social media, altijd en overal.
Kort samengevat: Social media beïnvloedt het cyberpesten doordat er steeds meer nieuwe functies en mogelijkheden komen in de verschillende social media waardoor het steeds makkelijker en laagdrempeliger wordt om te pesten. Daarnaast is er te weinig kennis en toezicht van de ouders. Ook de app-ontwikkelaars doen geen moeite om dit probleem te verkleinen en ontwikkelen op dit moment apps die het cyberpesten alleen maar verergeren.
In deze fases zie je dat social media van een extra informatiebron is uitgegroeid tot iets wat we altijd en overal gebruiken en mee in aanraking komen. In het geval van cyberpesten is dit het element waardoor het zo schadelijk is. Het is dan ook het belangrijkste verschil tussen traditioneel pesten en cyberpesten. Pesten laat je buiten, cyberpesten volgt je tot in je eigen slaapkamer. Hoe nieuwer de apps hoe meer nieuwe functies er bij komen en hoe makkelijker het wordt om social media te gebruik om iemand te kwetsen, beledigen of lastig vallen. Wat begon als een onschuldig middel om foto’s en verhalen te delen met familie en vrienden is uitgegroeid tot een platform waarop je met 1 klik de hele wereld kan bereiken. Doormiddel van verschillende soorten media. Er blijven maar nieuwe apps bijkomen met elke keer weer nieuwe functies. Hier ligt ook een groot probleem. App makers zijn naïef! Ze focussen te veel op de succesfactoren en zien de gevaren en de valkuilen niet in. Ze hebben niet door dat hun app wel eens de druppel kan zijn voor iemand die op het punt staat uit het leven te stappen doordat zij/hij 24 uur per dag wordt lastig gevallen. De app-makers moeten bewust zijn van deze verantwoordelijkheid. Een andere belangrijke groep, die de beïnvloeding van social media op cyberpesten kan verminderen maar dit (nog) niet doen, zijn de ouders. Te weinig kennis en weer de naïeve houding ten opzichte van de gevolgen van cyberpesten of alleen al het gebruik van social media.
15
bronnen Deboutte, G. (1995). Pesten: gedaan ermee! Brussel: Bakermat. COBENO (2007, 14 september). Safer Internet -Faq. geraadpleegd op 15 mei 2014 via http://www.saferinternet.be/safer_internet_faq_nl_17_2963.html Eddy (2013). Do You Know the Complete History of Social Media? [Infographic] | BBR Marketing. Geraadpleegd op 21 mei 2014 via http://www.bbrmarketing.com/blog/do-you-know-the-complete-history-of-social-media-infographic/ Koum, J. (2014, april). Alles over whatsapp lees je op DutchCowboys. Geraadpleegd op 20 mei 2014 via http://www. dutchcowboys.nl/tag/whatsapp Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: research into cyberbullying and cyber victimization. Australian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454. Meldknop.nl Plymale, S. (2012, 26 mei). A Forefather of Social Media: Andrew Weinreich and SixDegrees.com | EMU PRSSA. Geraadpleegd op 21 mei 2014, via http://emuprssa.com/2012/05/26/a-forefather-of-social-media-andrew-weinreich-and-sixdegrees-com/ Sahin, M. (2012). An investigation into the efficiency of empathy training program on preventing bullying in primary schools. Children and Youth Services Review, 34, 1325-1330. Stichting aandacht voor pesten (z.d.). wat kun je als ouder doen als je kind wordt gepest. Geraadpleegd op 28 mei 2014 via http://www.aandachtvoorpesten.nl/informatie/dossier_pesten/wat_kun_je_als_ouder_doen_als_je_kind_wordt_gepest.html SocialMediaBlog.nl. ‘Social Media Geschiedenis - hoe het is begonnen‘ (2014). Geraadpleegd op 20 mei 2014 via http:// socialmediablog.nl/social-media-geschiedenis/ Stop pesten met KiVa. (z.d.). Geraadpleegd op 19 mei 2014 via http://fontys.nl/Over-Fontys/Fontys-Fydes/Actueel/Stoppesten-met-KiVa.htm?gclid=CjgKEAjwwuqcBRCSuoivmIPnkwQSJACpqj3k0yQNKwTaC6SB5qiWScLpmQABtzg2eyTExUdiHv1xHPD_BwE Stop pesten met KiVa. (z.d.). Geraadpleegd op 19 mei 2014 via http://fontys.nl/Over-Fontys/Fontys-Fydes/Actueel/Stoppesten-met-KiVa.htm?gclid=CjgKEAjwwuqcBRCSuoivmIPnkwQSJACpqj3k0yQNKwTaC6SB5qiWScLpmQABtzg2eyTExUdiHv1xHPD_BwE Vandebosch, H. & Van Cleemput, K. (2008). Defining cyberbullying: a qualitative research into the perceptions of youngsters. CyberPsychology & Behavior, 11(4), 499-503. Van Leur, S. (2013, 7 november). Ontstaansgeschiedenis Twitter IsGeschiedenis. Geraadpleegd op 20 mei 2014 via http:// www.isgeschiedenis.nl/nieuws/economie/ontstaansgeschiedenis-van-twitter/ VeiligheidNL l PRIMA: de effectieve aanpak van pesten op basisscholen. (z.d.). Geraadpleegd op14 mei 2014 via http:// www.veiligheid.nl/projecten-en-campagnes/prima-een-veilig-schoolklimaat-voor-iedereen Warden, D., Mackinnon, S. (2003). Prosocial children, bullies and victims: an investigation of their sociometric status, empathy and social problem-solving strategies. British Journal of Developmental Psychology, 21, 367-385.
16
reflectie Dream,Discover,Do een erg vrij vak en een goede oefenen als voorbereiding op het afstuderen. Ik wilde deze kans dan ook met beide handen aanpakken en een onderwerp vinden waar ik eventueel ook op kan afstuderen. Mediapsychologie vond ik altijd al een erg interessant onderwerp. Toen ik een onderwerp zocht in deze hoek vond ik enkele opties. Op het moment dat ik een hoofdvraag moest gaan formuleren kwam ik erachter dat dit geen geschikt onderwerp was. Als je iets in de psychologie wil onderzoeken heb je het vaak over processen in het hoofd van de mens. Dit is heel moeilijk te onderzoeken en ook niet genoeg informatie over te vinden. Ik vond het dus erg last om een goede hoofdvraag te formuleren en doordat ik ook nog een te moeilijk onderwerp had liep ik vast. Ik heb gelukkig bij andere vakken geleerd dat je soms gewoon moet accepteren als het niet gaat werken met een bepaald onderwerp. Ik heb daarom op tijd de knoop door gehakt en op zoek gegaan naar een ander onderwerp. Gelukkig vond ik daarna een misschien nog wel interessanter onderwerp; cyberpesten. Ik heb wel geleerd dat de opstartfase van een onderzoek voor mij het moeilijkst is. Ik zal hier in de toekomst ook oplettend moet zijn omdat dit de basis is van je hele onderzoek. Als je basis niet goed is zal je halverwege je onderzoek er achter komen dat je hele onderzoeksopzet je niet naar het gewenste eindresultaat gaat brengen. Door het vragen van voldoende feedback en het blijven beoordelen van mijn eigen werk is het me deze keer wel gelukt om deze basis toch goed te krijgen.
Doordat ik bij andere vakken ook bezig was met het onderzoek doen naar een bepaald onderwerp liep dit vrij soepel. Het proces van divergeren heb ik zowel bij Concept & Creatie en dit vak toegepast. Het werkt erg goed voor mij. Voordat ik van deze techniek afwist bleef ik vaak hangen in het divergeren. Er waren veel bronnen beschikbaar en doordat ik het onderwerp zelf heel erg interessant vond had ik geen probleem met het doorlezen van al deze informatie. Toen ik mijn vrienden en familie wat feiten begon voor te leggen over het onderwerp en zocht naar hun mening merkte ik dat het onderwerp echt wat met me deed. Vooral de anonieme apps vond ik erg frustrerend. Het pesten op zich is al een groot probleem en dan verzinnen mensen het ook nog om deze apps op de markt te brengen. Toen ik contact had gezocht met de mensen achter deze apps snapte ik toch wel beter waarom zij deze apps hadden ontwikkeld. Het is dus soms goed om het verhaal te horen van degene die het zelf bedacht heeft om een juist oordeel te kunnen vormen. Ik vond het wel vervelend dat ik geen oplossing kon vinden voor het cyberpesten. Ik weet dat het op zo’n korte termijn onmogelijk is maar dit is wel iets waar ik in de toekomst nog graag over na wil denken en eventueel ergens wil afstuderen waar ik hier over na kan denken. Ik denk ook zeker dat ik wat inzichten heb gekregen waar ik in de toekomst nog wel verder op door kan gaan onderzoeken.
17
