Crucifix (Willem Zijlstra, 2014)

TIJDSCHRIFT UITGEGEVEN DOOR STICHTING L’ABRI - NEDERLAND jaargang 18 nr. 3 2014

Lieve Vrienden, De dagen worden weer langer. We konden afgelopen week buiten theedrinken. Het is weer lente en wij leven weer toe naar Pasen. Overal in de tuinen zijn er tekens van nieuw leven. Je hoort weer veel vogeltjes ‘s ochtends vroeg en de geur van bloesem en narcissen hangt in de lucht. Pasen is een hoogtepunt voor christenen in de hele wereld. Eerst een tijd van reflectie en bezinning tijdens de veertigdagentijd, en dan de viering van de opstanding van Jezus. Toch vind ik het telkens weer bijzonder dat hier in Nederland (natuurlijk niet alleen in Nederland!), Pasen samenvalt met de lente. Het werkt versterkend voor de symboliek van Pasen. In Zuid-Afrika, waar ik opgegroeid ben, valt Pasen in de herfst. En misschien lag het meer aan mijn achtergrond of omgeving, maar ik herinner mij niet zoveel duidelijke paasvieringen. Het was bijna alsof de natuur aan het afsterven was... met het gevolg dat Pasen meer in het teken van rouw stond, dan in dat van triomf of overwinning. Het is erg bepalend voor de ‘sfeer’ van Pasen! We

Crucifix (Willem Zijlstra, 2014) www.kunstdeevee.nl hadden ook geen kruisen in onze kerk. Maar toch, sinds het eind van mijn middelbare schooltijd hechtte ik veel waarde aan kruisen en de betekenis ervan. Nu hebben wij recent een bijzonder cadeau mogen ontvangen van kunstenaar Willem Zijlstra. Er hangt sinds een paar weken een crucifix die hij gemaakt heeft in onze kapel hier in Eck en Wiel. Zijn beeld spreekt mij heel erg aan. Vooral de eenvoud die het uitschreeuwt. Hij noemt de

stijl waarin de crucifix is weergegeven minimal-art – met een minimum aan vorm wordt een maximum aan essentie uitgedrukt. In Willems eigen woorden: ‘Iedereen die een beetje thuis is in de iconografie herkent in deze sterk geabstraheerde vorm toch nog de vorm van het lichaam van Christus.Tegelijk is dit lichaam nadrukkelijk ‘hout’, want er is niet gedaan alsof het een imitatielichaam is. In dit teken zijn het lichaam en het ruwe hout van het kruis samengebracht in één balk. Jezus heeft zich vereenzelvigd met het werktuig van zijn dood. Het ruwe hout dat van de sloop kwam (waar heeft dit ooit toe gediend?) is hier getransformeerd tot een signaal van lijden en verlossing.’ Zelf vind ik het een briljante vermenging van het kruis en het lichaam van Christus. Hout. Hard. Maar met een hart... De laatste termijn werd goed bezocht. We hadden steeds een groepje langetermijners, dat vaak in het weekend aangevuld werd tot een behoorlijke groep. Ook de themaweekenden spraken veel gasten aan. Het is mogelijk om een schuilplaats te bieden aan al deze bijzondere, door God gestuurde mensen, vooral omdat wij goede helpers hebben. Wij zijn hun erg dankbaar! We nemen afscheid van Aline uit Duitsland (we zullen allemaal haar lekkere brood en gebak missen...) en verwelkomen Annelies terug voor nog een termijn. Het was ook mogelijk, om met behulp van een gerichte gift en een beetje meer ruimte in ons budget, de benedenramen van Beryls huis te vervangen met dubbelglas. Hopelijk is haar huis nu tochtvrij en besparen wij wat centjes op de verwarming! Met de kinderen op het erf gaat het ook goed. Ze zitten inmiddels allemaal op school! Het is leuk om te zien hoe ieder kind (op zijn of haar eigen manier) geniet van de ‘setting’ waarin het opgroeit. Het is een fijne plek waar wij wonen, en dat doen we met plezier en dankbaarheid! Hartelijke groeten, Riana Reitsema

MEER OVER L’ABRI L’Abri is het Franse woord voor ‘schuilplaats’. Het is een plek waar mensen ruimte en tijd mogen geven aan persoonlijke vragen over geloof en leven. Het Nederlandse werk begon in 1971. L’Abri zelf begon echter in 1955, toen Dr. Francis en Edith Schaeffer in het bergdorpje Huémoz (Zwitserland) hun huis openstelden voor een ieder die zocht naar eerlijke antwoorden op eerlijke vragen. L’Abri biedt een vrije studievorm: voor iedere gast wordt er onder begeleiding van één van de medewerkers een studieprogramma samengesteld. Naast de gezamelijke maaltijden en koffiepauzes krijgt iedereen een dagdeel voor eigen studie. ‘S middags helpt iedereen een dagdeel met corvee taken, en ‘s avonds is er vaak een inhoudelijk avondprogramma. De sfeer in l’Abri is persoonlijk en informeel. Er zijn altijd mensen van verschillende nationaliteit en levensbeschouwelijke achtergronden. Het zijn vaak 20-ers en 30-ers die komen, maar mensen van alle leeftijden zijn welkom. Het is hier mogelijk om voor een weekend, week(en) of maand(en) te verblijven voor studie en gesprek. Specifiek voor ons Nederlandse publiek zijn er in Eck en Wiel ook maandelijkse themaweekenden, en in Utrecht lezing- en filmavonden. Meer informatie hierover vindt u op de achterpagina van deze folder. Wim en Greta Rietkerk leiden het werk vanuit Utrecht. In Eck en Wiel werken Beryl Gibbins, Robb en Christa Ludwick, en Henk en Riana Reitsema.

CC OO LL OO FF OO NN LEV WORDT UITGEGEVEN DOOR STICHTING L’ABRI – NEDERLAND. IEDEREEN DIE HET WIL KRIJGT LEV 3X PER JAAR TOEGESTUURD. GIFTEN VOOR LEV ZIJN WELKOM. ZIE HET ONDERSTAANDE BANKNUMMER, o.v.v. LEV. L’ABRI IS EEN CHRISTELIJK STUDIECENTRUM, WAAR WE EEN PLEK GEVEN AAN IEDEREEN DIE MET DE KERNVRAGEN VAN HET LEVEN BEZIG WIL ZIJN. L’ABRI – ECK EN WIEL

L’ABRI – UTRECHT

BURG. VERBRUGHWEG 40 4024 HR ECK EN WIEL TELEFOON: 0344 – 691914

KROMME NIEUWEGRACHT 90 3512 HM UTRECHT TELEFOON: 030 – 2316933

INTERNET: WWW.LABRI.NL E–MAIL: [email protected] ING: 2069742 (STICHTING L’ABRI FELLOWSHIP NEDERLAND) ANBI TECHNISCHE REALISATIE: Scholma B.V. te Bedum

Spiegelschrift Wim Rietkerk ‘Wie in de spiegel kijkt is misschien niet ijdel, hij is alleen maar dapper.’ (Mark Twain) Wij begonnen de maand maart in l’Abri met een thema weekend over documentaires.Wij hebben stukjes van verschillende documentaires bekeken, inclusief een aantal gemaakt door onze vroegere l’Abri medewerker en vriend Hans van Seventer - bij ons te gast met zijn vrouw JoAnn alsof zij nooit weggeweest waren! Opmerkelijk hoe dit genre van film iedereen helpt bij de bezinning op het leven,omdat het bij documentaires geboren is uit de realiteit van echte gebeurtenissen. En ook interessant dat documentaires in toenemende mate in trek zijn bij de menigte televisie kijkers.Wat maakt het populair? Je zou kunnen zeggen: een docu brengt een menging van ‘fact’ en ‘fiction’. Niet alleen maar fictie, of een verhaal dat alleen in het hoofd van de maker is opgekomen. En ook niet gewoon facts, die de kijker alleen maar koud of verward achterlaten. Nee, documentaires zijn gebaseerd op iets wat echt gebeurd is, feiten dus, die vast liggen, vaak over personen die op deze aarde leven of geleefd hebben. En daar heeft de filmmaker een lijn in gezien en een verhaal van gemaakt. Als die het goed deed dan zijn door deze vertelling die feiten er pas des te sterker uit te voorschijn getreden en in hun betekenis onthuld. Dat verdiept en verrijkt. Het Document Hier nu precies springt de vonk over van de documentaire naar de bijbel: van docu naar Het Document. Het moet iedere lezer van het Nieuwe Testament wel opvallen dat er een grote verwantschap is tussen de bijbel en documentaires. Neem nu de schrijver van één van de evangeliën: Lucas. Direct aan het begin van zijn boek (dat in de bijbel in twee delen uiteen valt: het evangelie van Lucas en Handelingen) vertelt hij dat hij behoorlijk onderzoek gedaan heeft voordat hij dit feitenrelaas op schrift heeft gesteld. Hij weet dat de Griek Theofilus, aan wie hij schrijft, daar heel gevoelig voor is. Wij in het Westen zijn geestelijk gezien nazaten van die Grieken die al sinds Aristoteles gesteld zijn op feiten. Met mythen – al willen we het soms wel – kunnen we niet altijd goed uit de

2

voeten. Lucas heeft zijn best gedaan: hij heeft de ‘documentaire-stijl’ gekozen. Het blijft het verhaal van Lucas, maar hij maakt er een punt van dat het gebaseerd is op wat echt gebeurd is. In het verhaal van de kamerling in Handelingen 8 springt dat eruit. Kijk hoe Lucas het doet. We worden ten eerste hier gedwongen om nauwkeurig in te zoemen op die ‘kamerling’, een eunuch, minister van Financiën van een machtig land. Iedere joodse lezer uit die tijd wist wat eunuch zijn betekende: ze waren in de tempel in Jeruzalem niet welkom. Maar dat was toch de plek waar de kamerling net vandaan kwam, vertelt Lucas. En dan ook: een man uit het zwarte Afrika. Wat heeft die überhaupt te zoeken in de tempel van het uitverkoren volk? Het is alsof Lucas de scene zo in elkaar wilde zetten: laat nu juist die man hier – ook in de strijdwagen, wat een detail – gevonden worden op de ‘eenzame weg’. En laat hem rijden met een boekrol van Jesaja in zijn hand, hardop lezend (want Philippus moest het horen op meters afstand) uit Jesaja 53. We zijn uitgenodigd

Het moet iedere lezer opvallen dat er een grote verwantschap is tussen bepaalde bijbelstukken en documentaires om zo persoonlijk mee te kijken naar een echte geschiedenis maar ook om betrokken te worden in het verhaal. Ligt hier nu niet precies het hete punt waar het vandaag om draait bij de uitleg van de bijbel? Er zijn globaal genomen twee manieren van uitleg: de bijbel als venster en als schilderij. Ik bepleit hier een derde weg, die niet kan werken los van de eerste twee: de spiegel.1 En ik doe het aan de hand van de bekende geschiedenis van deze kamerling uit Morenland. Venster De eerste stap bij het lezen van de bijbel is de nuchtere stap van inzoomen met de

focus op feiten en gebeurtenissen. Het heet de grammatisch-historische methode en wordt aan alle universiteiten en Bijbelscholen in het Westen tot vandaag toe gevolgd. Het leuke van dit verhaal is dat Philippus, (diaken, Bijbelleraar, evangelist en herder ineen) zelf ook dit stadium van Bijbellezen als eerste aan de kamerling voorhoudt. Philippus vraagt hem: ‘versta je ook wat je leest?’ (vs. 30). Dan komt het antwoord: nee, hoe zou ik, zonder iemand die het me uitlegt? Dan schuift Philippus aan en legt hem uit wat Greijdanus al het eerste beginsel noemde

en de kindermoord te Bethlehem, door vertelt en erbij zegt dat het er niet toe doet of het wel echt gebeurd is, is fout bezig. Hij neemt een belangrijke wortel weg en reduceert het verhaal tot alleen maar fictie. Pure fictie kan ons ook iets leren (denk aan gelijkenissen), maar de worteling in het feit geeft grond onder de voeten en biedt een belangrijke bescherming tegen manipulatief misbruik. Dit is geen Dan Brown. Nee, zegt Lucas al direct aan de aanvang van zijn boek: daarvoor moet je niet bij mij zijn, want ik heb de feiten geverifieerd.

van Schriftuitleg: wie spreekt? , tot wie?, waar en hoe? In dit geval was het een profeet die hier sprak uit de zesde eeuw voor Christus. Sprak hij over zichzelf, vraagt de kamerling (hij heeft in Jeruzalem ook dat verhaal over een gekruisigde messias gehoord) of over een ander? Zo ging het gesprek verder. Alle begrip begint hier bij feiten van wat Francis Schaeffer noemde ‘space, time en history’, dingen die echt plaats gevonden hebben. Sla deze fase over en je hakt de poten weg op de stoel van schriftuitleg. Om gelijk maar een beetje gemeen te worden: wie het verhaal over Abraham en het offer van Isaac, bij voorbeeld, of Herodes

De eerste stap van Bijbeluitleg kan je met één beeld dus weergeven: de bijbel is allereerst een venster waar wij doorheen kijken naar wat er daar en toen gebeurd is. Schilderij Toch maken we een grote fout als we bij deze eerste stap van uitleg van de bijbel blijven staan. De kamerling is er niet tevreden mee. Begrijp je nu ook? vraagt Philippus. En de kamerling antwoordt: dan moet ik wel weten op wie dit alles slaat. En Philippus legde hem uit wat een profeet is en over wie Jesaia 53 gaat: de aan Israel van ouds beloofde Redder door wie God de wereld met zich verzoent, die

3

onze plek innam en zo als een lam ter slachting werd geleid. Dat brak de ban en opende de weg naar het Koninkrijk van God. Hij heeft vast ook voorgelezen wat Jesaia in het volgende hoofdstuk zegt: Laat de eunuch niet zeggen, ‘Ik ben maar een dorre boom’. Want in het rijk van die Messias geldt: ‘Ik geef de eunuch, die keuzes maakt naar mijn wil, iets beters dan zonen of dochters, een naam in mijn tempel, die eeuwig is’ (56: 3-6). Hier zien we de tweede stap in schriftuitleg, ook al aangereikt in de stijl van de documentaire: namelijk de litteraire-psychologische uitleg. Die richt zich op het genre, de stijl en de context: je moet een profetie anders lezen dan een kroniek, een gelijkenis anders dan een rapportage, een visioen anders dan een allegorie of een krantenartikel. Iedere tekst heeft zijn eigen context en bedoeling. Wie dat overslaat, maakt blunders bij de schriftuitleg, door bij voorbeeld de visioenen van Johannes te lezen als waarzeggerij of door het opstandingsverhaal te lezen als maar een parabel. Heel belangrijk: hoe het subject (de schrijver) het object (de feiten) begrijpt en naar de lezer toe uitlegt. Deze litterair gevoelige en psychologisch verdiepte uitleg is belangrijk en vandaag populair2. Jammer dat ze zich vaak losmaakt van de eerste stap. Ik noem het dus de tweede stap: de bijbel lezen zoals je een schilderij bekijkt. Rembrandt’s schilderijen kan je herkennen aan dat wondere licht waarmee hij de aandacht richt op wat het centrale deel is van het weergegeven beeld. Het valt in zijn bijbelse voorstellingen altijd op het Kind dat geboren is of de Heiland die de blinde geneest. We kunnen herkennen wie de Verlosser is en ook wat onze plaats is in de scène als meekijker of zelfs ontvanger van genade. Zo doet Philippus het hier ook. Er staat: ‘en uitgaande van dit Schriftwoord verkondigde hij hem Jezus’. De bijbel vertelt een verhaal: het begint al direct bij de schepping – alleen in Israel, zegt G. von Rad, als een geschied gebeuren weergegeven. Het gaat verder in de val van mens en wereld en dan Gods reddend ingrijpen, van Abraham tot Jezus en van Jezus tot de doorbraak van het Koninkrijk. Het is een verhaal dat ook op feiten en gebeurtenissen rust. Helaas heeft de orthodoxe uitleg van de bijbel de vrijheid van de Bijbelschrijver en zijn invulling en ordening en litteraire stijl van de gebeurtenissen vaak miskend en onderschat. Dan krijg je een soort van verkondiging die meer een historisch relaas wil

zijn dan een bewogen boodschap. Saai en slaapverwekkend. De hoorder heeft niet door waar hij in het verhaal voorkomt of wat zij eraan heeft en mee moet. Daarom

Hier ligt de unieke werking van de bijbel en voor mij ook de basis van de geloofszekerheid. is deze tweede stap van uitleg, van venster naar schilderij, onmisbaar. Tegelijk geldt: wie direct heen ijlt naar de vraag hoe kan ik de lezer of hoorder ontroeren, raken, troosten, zonder eerst echt te focussen op wat het wonder is van ‘er is geschied’ maakt ook een fout. Zo slaan we het venster over en komen we niet echt toe aan de derde weg, die zich hier in dit verhaal van de kamerling voor ons oog ontvouwt.

Er gebeurt hier zoiets als wat David moet hebben ondergaan toen Nathan tot hem zei: Jij bent die man! (2 Samuel 12:7). Ja, eerst hoorde ik het verhaal aan als los van mij staande. David zei van het verhaal dat Nathan hem vertelde over die rijke boer die het lammetje stal van zijn arme buurmaan: die man zou je de doodstraf moeten geven. Het verhaal liet hem niet onberoerd. Zo kan het gaan bij Bijbellezen, stap 1 en stap 2. Documentaires zijn prima als zij zich tot deze twee stappen beperken. Maar de bijbel stoot door naar een derde en diepere dimensie : hier wordt ik ervan verzekerd dat niet ik God zocht, maar Hij zocht mij. Hier ontdek ik wat Paulus schrijft in 1 Kor.8:3: de diepere kennis is niet dat ik Hem liefheb maar dat ik door Hem gekend ben. Dat is het. Waar ik de bijbel lees in het spoor van venster en schilderij, daar voltrekt zich door de Geest van God dat mensen tot de derde weerspiegelende stap komen en daarin zich door Hem gekend weten, doorzien, ontmaskerd, en toch gered en getroost. Zelfs de eerste bekende vraag van de Heidelbergse Catechismus draagt die

Spiegel Als Philippus zich zo heeft ingespannen om de bijbel zelf te laten spreken, dan gebeurt er iets wonderlijks: de kamerling zegt, ‘wat is er tegen dat ik gedoopt zou worden?’ Hier is veel meer aan de orde dan feiten beamen. Ook veel meer dan alleen ontroerd zijn door de dramatiek van een plaatsvervangend lijden. Hier trekt een man de conclusie dat dit hele verhaal een doel had en dat is om hem tot het inzicht te brengen, dat alles wat hier is verteld en gedaan Gods woord is dat tot hem is gesproken: Gods daad waarin Hij hem betrekt. Ineens ziet hij in de bijbel zijn eigen gelaat, als in een spiegel. Hier ligt de unieke werking van de bijbel en voor mij persoonlijk ook de basis van de geloofszekerheid. Al lezend of luisterend breekt daar de herkenning door. Waar dachten wij dat Jezus anders zijn gelijkenissen voor vertelde? Alleen om ons een mooi aantrekkelijk, spannend of ontroerend verhaal te vertellen? Neem de gelijkenis van de verloren zoon. Het is gelezen zoals het moet als wij op de knieën gaan en erkennen: die man, dat ben ik. Deze wending is de climax bij het luisteren. Er vindt iets van een ommekeer plaats.

signatuur: wat is je enige troost in leven en sterven? Niet dat Hij mijn eigendom is, maar omgekeerd: dat ik Zijn eigendom ben. Waar haal je dat vandaan? Alleen uit de heilige Schrift. Loopt dat iedere keer dat ik de bijbel lees als een koude rilling over mijn rug? Nee, was het maar zo. Maar één keer in je hele leven is al genoeg om voor altijd aangeslagen door het leven te gaan, zoals Jacob na Jabbok. Hoe ook, de Ethiopiër is ons allen voorgegaan op die weg. De eerste na Pinksteren uit de wereld van de volkeren, niet voor niets als het model ons voorgehouden: lees de bijbel als een spiegel. Durf het aan, zoals Mark Twain zei, en het zal je gebeuren. Maar sla stap 1 en 2 niet over. Maak 1niet los van 2 en 2 niet los van 1. Draag beide mee om tot 3 te komen en God zal je zegenen! 1

Met dank voor het artikel van Chr. Wright in Soteria (jg. 18 2001): ‘Hermeneutiek, postmodernisme en de Waarheid’.

2

Zie Nico ter Linden, Het verhaal gaat … (2004) en E. Drewermann, Beelden van verlossing (1990).

Triple Self-Portrait (Norman Rockwell, 1960)

4

In de peiling ... DURF TE DENKEN Het christelijk geloof zegt dus ook:‘durf te denken’. Met dit startpunt zet het boek zich af tegen het verlichtingsadagium, dat denken als tegenwicht voor geloof zou moeten dienen. Het boek slaagt er goed in om geloof en wetenschap te verbinden op een zodanige wijze dat het aanspoort om werk te maken van een christelijke levensoriëntatie. Hoewel het duidelijk geschreven is als christelijk boek dat studenten wil aanzetten tot denken, roepen de stellige insteek en de titel om een apologetische onderbouwing. Met name de stelling: ‘Vergeten is dat de wetenschap is opgekomen onder impuls van het christendom’, vraagt om bewijs. Deze onderbouwing blijft enigszins mager hoewel er uitgelezen kansen waren, zoals in het portret van Blaise Pascal aan het einde van hoofdstuk zeven, die toch niet echt verzilverd worden. Als tegenwicht voor ‘het academisch klimaat waarin geloof als irrelevant terzijde

wordt geschoven’, vind ik dit een ideaal boek dat juist met de combinatie van open dialoog over de moeilijkste vragen, afgewisseld door inspirerende portretten, de uitdaging aangaat. Het gaat dan niet alleen om het betrekken van je geloof bij wetenschappelijke arbeid maar ook andersom: over het betrekken van je intellect bij het geloof. In het hoofdstuk over de wereld als schepping, waarin de moeilijke vragen rond een mogelijke harmonisatie van de evolutietheorie en het scheppingsverhaal onder de loep worden genomen, blijven de antwoorden wat dunnetjes. Toch vind ik het geslaagd dat de angst om hier openlijk over te denken wordt doorbroken, en dient het als een heenwijzing of doorgeefluik van nuttige li-

teratuur. In zijn geheel dient het boek als een omlijning van de relevante vragen en een (inspirerende) heenwijzing naar vindplaatsen van literatuur die wellicht kunnen helpen in het verder komen met het soort vragen waarmee een christenstudent dagelijks geconfronteerd wordt als hij of zij zich begeeft in het academisch domein anno nu. Met een mooi portret van het leven en bijdragen van Edith Schaeffer benadrukt het boek dat denkend geloven met heel het leven te maken heeft. Dit is een aanpak die de relevantie van geloof voor heel het leven prachtig in de kijker zet – het sluit naadloos aan bij veel van wat ons drijft in het werk van l’Abri. Van harte aanbevolen dus. Henk Reitsema Durf te denken: Orientatie in geloof, wetenschap en cutuur R. Kuiper, R. van Putten, M. Vogelaar (Buijten & Schipperheijn Motief, 2013) www.durftedenken.org

Challah Brood Een belangrijk onderdeel van gastvrijheid in l’Abri is heerlijk eten! Daarom delen we graag in LEV een recept uit eigen keuken.

Vermeng in een grote schaal 250 g (2 cup) bloem met de gist. Zet opzij.Verwarm al roerend in een middelgrote pan het water, de suiker, zou, en margarine of boter, tot de boter net begint te smelten (lauwwarm). Voeg het botermengsel aan het droge mengsel toe, samen met de eieren. Mix op de lage stand met de mixer gedurende 30 seconden en dan nog eens op een hoge stand gedurende 3 minuten. Voeg al roerend met een houten lepel zoveel van de rest van de bloem toe als het mengsel opneemt. Keer het deeg om op een aanrechtblad. Kneed het samen met genoeg bloem totdat het een mooie egale en elastische deegbal is (paar minuten). Plaats de bal in een geoliede schaal en dek die af met een doek. Laat het deeg op een warme plek rijzen tot het in grootte verdubbeld is (ongeveer 1 uur). Haal het deeg uit de schaal en verdeel het in 3 porties. Laat het 10 minuten rusten. Rol ieder portie uit tot een lange ‘slang’ (ongeveer 35 cm).Vlecht de 3 strengen losjes, vouw de uiteinden naar onderen, en leg het geheel op bakpapier op de bakplaat. Dek het af en laat het nog 30 minuten rijzen. Bestrijk het dan met losgeslagen eigeel en besprenkel het met sesamzaad of maanzaad. Bak het brood in een voorverwarmde oven op 190 graden C gedurende ongeveer 25 tot-30 minuten. Het brood moet hol klinken als je er op klopt, dan is het klaar. Laat het op een rek afkoelen.

Omdat Pasen er aankomt, heb ik gekozen voor een broodrecept dat op de Sabbat of op andere Joodse feestdagen gegeten wordt. Het is een zacht witbrood, dat bij een paasbrunch of lunch zeker mooi zal staan, en lekker zal smaken! Circa 625 gram (5 cup) bloem 1 pakje gist 1 1/4 cup water 3 eetlepels suiker

50 g margarine of boter 1/2 theelepel zout 2 eieren

Een mooi paasfeest! Christa Ludwick

5

Zomerprogramma Eck en Wiel 2014 OPEN HUIS 12 mei - 4 augustus Temidden van de Betuwse fruitbomen ligt Huize Kortenhoeve. Mensen met levens- en geloofsvragen kunnen hier voor kortere of langere tijd meedraaien. Bezinning, verdieping en gesprek vullen de dag, die uiteenvalt in een halve dag begeleide studie en een halve dag meehelpen met korvee in en rond het huis. De kosten zijn per dag €20 bij een verblijf van 4 dagen of minder en €15 per dag bij een langer verblijf. Dit sluit logies, ontbijt, lunch en avondeten in. De kosten moeten echter geen belemmering vormen om te komen. In het najaar van 2014 zijn we van 8 september - 15 december open. Zie onze website voor meer informatie, www.labri.nl. Of bellen (0344 - 691914) of emailen: [email protected]. Burgemeester Verbrughweg 40, Eck en Wiel

20 -22 juni: Kunstweekend: Zilveren trompetten! In Numeri 10 wordt het volk Israël verteld dat ze trompetten van zilver moeten maken om te gebruiken bij strijd en oorlog, maar ook bij feestdagen en vieringen. In kunst vinden we een creatieve oproep, soms om in actie te komen voor wat goed en waar is, en soms om wat mooi en waar is te vieren. In dit weekend willen we aan de slag met creativiteit! Let op: iedereen wordt uitgenodigd om eigen spullen mee te nemen, om op zaterdag iets te maken en te delen! vrijdag

20.00

THEMAWEEKENDEN

zaterdag

10.30

Naast het open huis organiseren we ook themaweekenden in Eck en Wiel rondom specifieke thema’s. Lezingen, een filmgesprek en een zondagse dienst vormen het programma. Een weekend bijwonen kost 50 euro (voor studenten en uitkeringsgerechtigden: 40 euro). Dit sluit logies, ontbijt, lunch en avondeten in. Het helpt ons met het huishouden als je slaapzak of lakens mee neemt. 23 - 25 mei: Het raadsel van Openbaring: doemdenken of hoop? Het slot van de Bijbel is bekend als een spannend, verwarrend en mysterieus betoog. Het gaat over de grote lijn van de geschiedenis. Maar hoe moeten we dit boek lezen? Waar gaat het met deze wereld naartoe? In dit weekend willen we laten zien dat de Bijbelse toekomstverwachting niet vol is van doemdenken. Integendeel: in een wereld vol doemdenken gloort hoop! vrijdag:

20.00

zaterdag:

11.00 15.30

zondag:

20.00 10.30

Beelden van ‘de apocalypse’ in de film. Henk Reitsema Over de zin van de geschiedenis: hoe moeten we Openbaring lezen? Wim Rietkerk Over ‘het einde’ van de geschiedenis: geen einde maar voltooiing. Wim Rietkerk Filmdiscussie Dienst o.l.v. Robb Ludwick

15.30 20.00 zondag

11 - 13 juli: Hebben alle religies gelijk? De gelijkenis van de blinde mannen en de olifant is heel bekend. Ook haar valkuil: hoe heeft de verteller van het verhaal mogen zien dat het een olifant is? Toch blijft het probleem van het bestaan van verschillende wereldreligies knagen: heeft iemand gelijk? En in hoeverre? Als we allemaal inderdaad ‘religieuze wezens’ zijn, moeten we toch een keus maken. vrijdag:

20.00

zaterdag:

11.00 15.30

zondag: 6 - 8 juni: ‘How People Grow’ ... mens zijn is mens worden Groei heeft alles te maken met de balans tussen het erkennen van en het verleggen van grenzen. Helaas wordt christelijk gemeenschap niet altijd gezien als een plek waar mensen zo tot hun recht kunnen komen. Toch is de kerk o.a. Bijbels gezien juist de plek op aarde waar God in en door de mens wil werken. Hoe kunnen we in de verschillende relaties –en uitdagingen – van gemeenschap tot zegen zijn van elkaar en de maatschappij om ons heen? vrijdag:

20.00

zaterdag:

10.00 15.30

zondag:

20.00 10.30

Het tot je recht komen in het lichaam van Christus. Beryl Gibbins Gemeenschap: uitdaging en zegen. Henk Reitsema Groei in gemeenschap betekent ook grenzen leren verleggen. Robb & Christa Ludwick filmdiscussie Dienst o.l.v. Wim Rietkerk

10.30

Hoe belangrijk is mijn eigen handtekening? Met portret oefening. Robb Ludwick Ai Weiwei: Never Sorry (A. Klayman, 2012). Het verhaal van een boeiende kunstenaar: ter inspiratie! Workshops ... iets maken! We gaan als individuen of in groepen aan de slag met kunstwerken. Tentoonstelling ... iets delen! Allen die willen delen wat ze gemaakt hebben komen op het programma! Dienst o.l.v. Henk Reitsema

20.00 10.30

Religie: verlangens en verschillen. Robb Ludwick Reïncarnatie: why not? Henk Reitsema Zijn alle religies gelijk? Wim Rietkerk Filmdiscussie Dienst o.l.v. Wim Rietkerk

25 - 27 juli: Filmweekend: Vervreemding Ondanks alle technologische uitvindingen om connected te blijven zien we de vervreemding in onze maatschappij alleen maar toenemen. Thematiek van deze drie films: wat staat ons in de weg om open te staan voor echte menselijke relaties? Na een korte inleiding gaan we de films samen kijken en dan de tijd nemen voor een verdiepend gesprek. vrijdag: zaterdag:

20.00 10.30 15.30 20.00

zondag:

10.30

Samen alleen? Henk Reitsema The Social Network (D. Fincher, 2010) Henk Reitsema Philomena (S. Frears, 2013) Robb Ludwick Nebraska (A. Payne, 2013) Robb Ludwick Dienst o.l.v. Wim Rietkerk

Zomerprogramma Utrecht 2014 DRIE AVONDEN IN MEI Het raadsel van Openbaring: doemdenken of hoop? In de maand mei bieden wij drie avonden aan over toekomstscenario’s. Het laatste Bijbelboek Openbaring gaat over de grote lijn van de geschiedenis. Hoe moeten we dit boek lezen? Waar gaat het met deze wereld naartoe? Met twee lezingen en een filmbespreking willen we laten zien dat de Bijbelse toekomstverwachting juist in het boek Openbaring niet vol is van doemdenken. Integendeel: in een wereld vol doemdenken gloort hoop! Er is een plan... Kromme Nieuwegracht 90, 19.30 uur.

dinsdag 13 mei

Lezingavond: Over de zin van de geschiedenis: hoe moeten we Openbaring lezen? Wim Rietkerk

dinsdag 20 mei

Filmavond: Beelden van ‘de apocalypse’ in de film. Henk Reitsema

dinsdag 27 mei

Lezingavond: Over het einde van de geschiedenis: geen einde, maar vervulling. Wim Rietkerk