CONTAC T OFFICIEEL ORGAA N VAN
DE KONINKLIJKE
NEDERLANDSCH E MAATSCHAPPI J TOT BEVOROERIN G
LOONGRENSGEMORRE D e laatst e tij d heef t men ni publikatie s en uit sprake n — soms zelf s op een enigszin s alarme rende too n — er aandach t voor gevraagd , dat tengevolg e van de loonontwikkelin g onlang s ongeveer 140.00 0 ziekenfondsverzekerde n moeste n worden uitgeschreven , omdat hun inkome n de loongren s was gaan overschrijden . Min of meer bedekt werd di t al s een ongezon d verschijnse l voorgestel d en het veelvuldi g signalere n van di t verschijnse l heef t intusse n de nniniste r van Social e Zaken en Volksgezondhei d aanleidin g ge-
INHOU D 20e JAARGAN G — 10 SEPTEMBE R 1965 — No. 36 Loongrensgemorre l 719 D e medisoh e zor g voor bejaawfe n n j de V,S. oriide r de wet op social e zekerhei d 721 Nota over de stiohtin g medisch e facu'ltei t e t Rotterda m 724 Een 'Studierei s naar Tsjecho-Silowaktj e (I ) .. . 726 Fraai rusterhui s e t Rosmale n door ministe r geopend 729 D e Incunabele n en PositSncunabele n ni &e Bitoiiothee k van de Maatschappi j 730 Diendtverban d met mogelijWiei d van vervan ging 734 Positi e Oostenrijte e art s n i gevaa r 736 Van de LA.D. Vereriigin g voor sohodgeneeskund e 738 Van de L.H.V. Kostfenvergoedt'n g tfttercoIle^aJ e inJiditin gen 738 Ingezonde n 739 Hoofdredacteur : C. L. va n Woelderen . fledactie-secretaris: J. J . va n Mechelen . Colofoo n op biz . 741 ,
DER GENEESKUNS T
L
geven terzak e van deze loongren s advie s e t vra gen aan de Sociaa l Economisch e Raad en aan de Ziekenfondsraad . De ministe r si verlangen d e t weten hoe dez e twe e rade n denke n over een Al gemene Maatrege l van Bestuu r per 1 januar i 1966, waarbi j de loongren s verde r zou worde n opgetrokke n dan volgen s het to t nu to e gebruike lijk e automatism e het geva l zou zijn . De ministe r wijs t er op n i zij n adviesaanvrage , dat afwijkin g van het toegepast e automatism e wettelij k mogelij k is , wanneer zou blijke n dat di t automatism e zou leide n to t een aanzieniijk e teruggan g ni het aantal ziekenfondsverzekerden . Wa t nu het systee m van de automatisch e bepalin g van de loongren s van de ziekenfondsver zekerin g betreft , daarove r heef t ni het voorgaan de nummer van M.C. Drs . P. Brande s een lezens waardi g artike l geschreven . Men lees t er n i dat het nu gevoigd e systee m een destijd s (sind s 1960) geslote n compromi s si — bi j een compro mis doen de daarbi j betrokke n partije n wate r n i hun wij n — en ook word t er ni di e beschouwin g duideiij k op gewezen , dat bi j het aangaa n van het compromis met zovee l woorde n s i to t uitdrukkin g gebrach t dat een „aanzlenlijk e teruggan g n I het aantal verzekerden " zou iigge n bi j een dalin g met ongeveer 15 procen t van het aanta l ziekenfonds verzekerden . Di t compromis , inclusie f de ont snappingsclausule , si destijd s n i de vor m van een we t vastgelegd . Wie de beschouwin g van Drs . Brande s met de historisch e ontwikkelingsgang , weik e to t het compromis heef t geleid , met aandach t heef t gelezen , moet wel eni g onbehage n hebbe n voele n opkomen te n opzicht e van de nu gebleke n gang van zaken . Het maakt een onprettig e indru k dat 719
er met dat kennelij k door sommigen spectaculai r geacht e geta l van 140.00 0 uit-geschrevene n wordt gemanoeuvreerd ,a j zelf s gedemonstreerd . Waarom nie t rusti g afgewach t wel k het percentag e ziekenfondsverzekerde n te n opzicht e van de gehele bevolkin g per eind e 1965 zai blijke n t e zijn ? D e Ziekenfondsraa d geef t n i zij n jaarverslage n die percentage s duldellj k aan, en daarui t s i to t nog to e geenszin s gebleke n dat di t percentag e enigermat e opvallen d of aanzienlij k terugloopt ; het s i de laatst e jare n slecht s met enkel e procen ten teruggegaan . Een percentag e geef t een duidelij k totaalbeeld , niet een incidentel e waarnemin g dat er een 140.00 0 verzekerde n de loongren s hebben over schreden . En indie n men dan per se met een geta l wil werken , dan zou men dat geta l toc h wel nader geinterpreteer d wille n krijgen . Hoe verhoud t zic h bijvoorbeel d dat geta l te n opzicht e van de bevol kingsaanwas ? Spele n n i dat geta l ook controle s me e op de overschrijdin g van de loongrens , wel ke controle s achtera f en n i sommige gevalle n met traaghei d ondernomen , nu ineen s to t dat overi gens nog nie t imponerend e geta l van 140.00 0 hebben bijgedragen ? Ruw geschat , naar laats t bekende gegevens , zou het een teruggan g beteke nen van rui m 1 V' 2 procen t van het totaa l van het Nederland s ziekenfondsbestand . Gestel d dat het getal het plotseling e incidentel e effec t blijk t e t zij n van een loonontwikkelin g en dat het met betrekkin g to t de bevolkingsaanwa s nie t correlleert , is er dan geen aanleidin g met de daarove r getoonde ongerusthei d wat spaarzaa m t e zijn , al s me n althan s nie t ui t het oog veriiest , dat zowel door de controle s achtera f al s het feit , dat n i menig geval het loo n van een verzekerd e wel , maar zij n total e inkome n nie t onder de loongren s ligt , toch nog altij d een bred e marge te n gunst e van het verzekerdenbestan d toelaat ?
Aa n het eind e van zij n overzichtelijk e beschou wing heef t Drs. Brande s de vra'a g opgeworpe n of de strij d over de loongren s — dus ook de wel standsgren s van de vrijwillig e secto r — van de ziekenfondsverzekerin g opnieu w zaI losbranden . He t ware t e wensen dat di t nie t het geval zou zij n en dat men zij n aandach t en energi e aan nuttige r zaken zou kunne n blijve n geven . Helaa s echte r schijn t men hie r en d a a r — althan s wij kunne n ons niet aan di e indru k onttrekke n — a! wat stemmin g te wille n maken nu het schijnt , en nie t meer dan s chj i n t, dat het eertijd s aanvaard e compromi s me t zij n voor - en nadele n voor all e daarbi j betrok ken partijen , eens een ogenbli k voor een der 720
LEDENCONGRE
S
196 5 HAARLE M
Voor het Ledencongre s der Maatschappij , dat 7, 8 en 9 oktobe r e t Haarle m wordt gehouden, zij n de laatst e dagen verscheiden e aanmeldingen binnengekomen, hetgee n er op wijs t — zoal s de ervarin g inmiddel s heef t geleer d — dat tengevolg e van vakantie s of anderszin s lang wordt gewacht met de verzendin g van de inschrijvingsformulieren . De datu m voor de slut tin g van de inschrijvinge n blijk t andermaal prak tisc h nie t t e handhaven en aanmeldingen , di e thans nog moeten worden verzonden , zulle n derhalv e ni behandelin g worden genomen. Doch wel s i het dringend e verzoe k met de toezen ding van de inschrijvingsformuliere n aan het congresburea u — Asterlaa n 8 e t Aerdenhout — nie t lange r e t wachten . Ook degenen, di e voorlopi g kenbaa r hebben gemaakt het congres t e bezoeke n om late r nader aan t e geven aan weik e onderdele n daarva n zi j zulle n deel nemen , wordt verzoch t hun definitiev e beslis singen dienaangaand e than s kenbaar t e maken. Dit geld t voora l ook voor de vel e voorlopig e aanmeldinge n voor de fotowedstrij d bi j Dr. A. A . Botter , Zijiwe g 172 e t Haarlem , di e than s definitiev e berichte n — en inzendingenl l — tegemoet zie t teneind e de fototentoonstellin g te kunnen voorbereiden . D e Congrescommissi e vertrouw t gaarn e e t dezer zak e than s alle r medewerkin g e t mogen
partije n dat nadeel inderdaa d opievert , waarva n me n het risic o destijd s met open ogen heef t w\\len nemen. Nogmaals : het schijnt . Of het meer dan schijn , met name werkelijkhei d is , daarvoo r zou men moeten wete n hoe nu precie s dat n i de ogen van het grot e publie k ongetw/ijfel d spectacu lai r schijnend e geta l 140.00 0 ui t de bus s i gekome n en of , het worde herhaald , di t geta l van werkelij k aanzienlijk e invloe d zou zij n op het percen tage ziekenfondsverzekerde n van het gehel e Nederlands e volk .
Hier dreig t een herlevin g van een strijd , weIk e bepaal d nie t een bijdrag e zaI levere n to t een har monische samenwerkin g van all e betrokkene n n i het ziekenfondsbestel . Laat ons hopen dat de S.E.R. en de Ziekenfondsraa d n i hun advieze n aan de ministe r de realiteitszi n nie t ui t het oog verliezen . De bewindsma n evenmin . Maar dat zaI hij , di e voornemen s s i de ambtenare n n i een af zonderlijk e verzekerin g onder e t bren gen, hetgee n ook wel weer to t uit-schrij ving van ziekenfondsverzekerde n zaI leiden , zeke r nie t doen.
D E MEDISCH E ZORG VOO R BEJAARDE N I N DE V.S. ONDE R DE W E T OP DE SOCIALE ZEKERHEID doo r Prof . D r. P. M u n t e n d am
„Good healthisthefoundation of a nation's strength. Itisalsothe foundationupon which a better standardof living can be built for individuals" Boodschap van Presiden t Truman to t het Congres, 1949
Derti g jaa r na de invoerin g van de Socia l Securit y Act ni de V.S. si de ondertekenin g door pre siden t Johnso n op 30 jul i 1965 van de wet to t aanvullin g en wljzigin g van de Socia l Securit y Act van 1935 een fei t van historisch e betekeni s 'i n de ont wikkelin g van de Amerikaans e social e zekerheids wetgeving . Om aan dl t fei t relie f e t verlene n heef t de presiden t de ondertekenin g verrich t ni de Trumanbibliothee k van de sta d Independanc e ni tegen woordlghei d van oud-presiden t Truman. D e belangrijkst e aanvulMn g van de oude wet bestaat ui t ,,Healt h Insuranc e fo r th e Aged and Medi cal Assistance" . Het si voor de eerst e maal , dat de koste n voor medisch e verzorging , zi j het partiee l en voor een deel der bevolking , i.e . de bejaarden , een risicodekkin g vonde n ni de Amerikaans e social e verzekering . En het pad van de presidenten , di e n I de afgelope n kwar t eeuw hebbe n getrach t de Federal e Regerin g een ro l e t late n spele n ni de voorzienin g van de Amerikaans e burger s met medisch e ver zorging , gin g nie t over rozen . Sind s het eind e van de dertige r jare n werde n heel wat wetsontwerpen , regelend e de medisch e verzorgin g ingediend , doch zonder succes . Een belangrij k voorste l van de senatore n Wagner en Murra y en het li d van het Huis van Afgevaardigde n Dingel l (,,Wagner-Murray Dingel l bills" ) voor een verplicht e ziektekostenver zekerin g voor all e Amerikaans e burger s werd ni 1943 ingediend . Presiden t Truman zag de noodzaa k van een dergelijk e national e verzekerin g ni en argu menteerd e zij n standpun t ni een drieta l boodschap pen to t het Congres , respectievelij k n i de jare n 1945, 194 7 en 1949 . Het zogenaamde Truman-Ewin g Nationa l Healt h Insuranc e Pla n werd verworpe n en het was voora i de conservatie f ingesteld e America n Medica l Association , weik e toe n en later , de groots t mogelijk e weerstan d bood door midde l van all e haar ter besc'hikkin g staand e communlcatiemedia , waar van zij , dankzl j haar kapitaal , ni ruim e mate gebrui k kon ma ken. We i bestonde n er reed s ni di e jare n krachten s de Social Securit y Act regelinge n op een drieta l terrei nen, waarbi j de Federal e Regerin g voor bepaald e persoonlijk e medisch e voorzieninge n aan de State n subsidie s kon verlenen . Het betroffe n de „Materna l and Chil d Healt h and Cripple d Children' s Service s
Programs" van 1935 , de voorzieninge n krachten s de in 1943 gewijzigd e Vocationa l Rehabilitatio n Act en de geneeskundig e verzorgin g voor hen, di e openbare bijstan d ontvinge n (1950) . In de jare n tusse n 1950 en 1960 werde n geen serieuz e poginge n meer ondernome n de verplicht e verzekerin g van 85 procen t van de Amerikaans e bevolkin g volgen s het pla n Truman opnieu w aan de orde e t stellen . Wei echte r tro k de gezondheids toestan d van de bejaarde n en hun medisch e ver zorgin g steed s meer de aandacht . De redene n hier voor ware n o.a. : het toenemend e aanta l bejaarden ; hogere ziektefrequenti e en langer e gemiddeld e ziekteduu r bi j bejaarden ; frequenter e noodzaa k to t opname voor ver pleging ; lager e inkomste n van de bejaarden ; lager e dekkin g van het risico voor ziekenhuis verplegin g voor bejaarde n door de privat e verzekerin g (V.S.) . Ten onrecht e bestaa t wel eens de menin g of pas onder de regerin g der democrate n (Kennedy , ein d 1960) de aotiviteite n werde n ontwikkel d om ni het beste l van de soclale-zekerhe'idswe t de geneeskun dige zor g van de bejaarde n zeke r e t stellen . Tijden s het 86st e Congre s (1959-1960 ) werd een levendig e poMtiek e activitei t ontwikkeld . Na de in dienin g van de Foran d bill , waarbi j werd voorgestel d uit de social e zekerheidspremie s aan de bejaarde n de verstrekkinge n e t waarborge n inzak e opname ni ziekenhui s en verpleeginrichting , diend e op 4 mei Arthu r S. Flemming , Secretari s (..Minister" ) van het departemen t van Health . Educatio n and Welfare , Eisenhower s regeringsvoorste l in , waarbi j een stel sel was ontworpen , waarbi j aan bejaarde n (6 5 jaa r en ouder ) een financiel e tegemoetkomin g ni de kos ten voor medisch e zor g werd gewaarborgd , aan wei ke regelin g de Federal e Regering . de State n en de bejaarde n zel f zoude n moete n bijdragen . Een amendement van Kennedy en Anderson , ingedien d tijden s het Senaatsdebat , waarbi j ui t de social e verzeke ring aan de bejaarde n zou worde n gewaarborg d de opname ni ziekenhui s en verpleeginrichtin g (zi e Forand bill ) en voort s het huisbezoe k van de ver 721
pleegste r en poliklinisch e diagnostisch e voorzienin gen, werd verworpen . In Septembe r 196 0 (Eisenhower ) werd de Socia l Securit y Act gewijrig d (beken d onder de naam van de wet van Kerr-Mills) . Onder het hoofdstu k openbar e bijstan d werde n aan de State n Federal e fondse n te r beschikkin g gestel d voor medisch e zor g voor de bejaarde n (M.A.A . Medica l Assistanc e fo r the Aged) , varieren d van 50 to t 80% van de koste n daaraan besteed , afhankelij k van het gemiddeld e inko me n per inwone r ni de Staat .n I ruim e mate konde n ni het kade r van dez e wetgevin g diagnostisch e en the rapeutisch e voorziertinge n te n be'hoev e van bejaar den worde n verstrekt . Sleeht s beperkt e voorwaar den werde n door de Federal e Regerin g aan dez e subsidie s verbonden , o.a . dat zowel bepaald e insti tutionel e al s extramural e zor g ni het kade r van de zorg moest worde n verstrekt , terwiJ I blijvend e opname , bijvoorbeel d ni een verpleeginrichtin g nie t voor subsidierin g ni aanmerkin g kon komen. Wa s dus dez e bijdrag e van de staa t ni de medisch e verzorgin g van de bejaarde n al een hel e verbete ring , nie t vergete n mag worden , dat dez e zor g voor de bejaarde n nie t kon worde n beschouw d al s een sociaa l grondrech t doc h al s een verstrekkin g ni de zin van bijstand . Het was een wetgevin g met repu blikeins e kenmerke n en principiee l afwijken d van hetgee n Truman zic h had voorgesteld . Het was ook Eisenhower , di e de voorbereidin g tro f voor een ,,Whit e House Conference " n i januar i 1961, welk e zou plaat s vinde n onder zij n opvolger , Kennedy, en waaro p men met grot e meerderhei d to t de conclusi e kwam, dat ni het kade r van de federal e wetgevin g voorzieninge n moeste n worde n getroffe n voor de medisch e verzorgin g van bejaarden . Voor Kennedy was dez e voorzienin g een program mapunt met grot e prioritel t en reed s ni februar i 1961 richtt e hi j zic h ni een special e boodscha p to t het Congres , waari n hi j o.a . zerd e ,,Thos e among us who ar e over 6 5 - 16 mil lio n toda y ni th e Un'ite d State s - go o t th e hospita l more often , and sta y longe r tha n thei r younger neighbors . Thei r physica l activit y s I limite d by si x time s as much disabilit y as th e rest of th e population . Thei r annua l medica l bil l is twic e tha t of person s under 65 but thei r annual incom e si onl y hal f as high" . En de presiden t vervolgde : ,,Twent y si x year s ago thi s Natio n adopte d th e principl e tha t ever y member of th e labo r forc e and his famil y shoul d be insure d agains t th e hauntin g fea r of los s of incom e cause d by retirement , death or unemployment . To tha t we hav e added insuranc e agains t th e economi c los s cause d by disability . But ther e remain s a significan t gap that denie s o t al l but thos e wit h highes t inco me s a ful l measur e of securit y - th e hig h cos t of il l healt h ni ol d age" . Vier dagen later , op 13 februar i 196 1 werd bi j het 87st e Congre s (1961-1962) , ni het Hui s van Afge vaardigde n door Kin g en ni de Senaat door Ander 722
son, het regeringsvoorste l ingediend , inhoudende : 1. rech t van bejaarde n op 90 dagen ziekenhuisop nam e met een bijbetaiin g over de eerst e 9 dagen van $ 10. - p. d. ; 2. rech t op opname ni een erkend e verpleeginrichtin g gedurend e 120 dagen nadat overplaatsin g ui t een ziekenhui s plaat s had; 3. ver plegin g thuis , to t een maximum van 240 bezoeke n per jaar ; 4. pollklinisc h diagnostisch e hulp , ongell miteer d ni tijd , doch met een eige n bijdrag e van $ 20. - per onderzoek . Een en ander zou moete n worden betaal d ui t de sooial e verzekering , ]/ 4 pro cent voor werkgever s en voor werknemer s ieder , % procen t voor de zelfstandigen . Eind jul i en begi n augustu s werde n talrijk e hearing s gehouden . Tal van amendemente n werde n ingediend , waarbi j dat van Anderso n en Javit s de goedkeurin g van Kennedy' s regerin g kon verwerven . De voornaamst e wijziginge n hadde n betrekkin g op de omvang der verstrekkingen , de bijbetaiinge n en de financiering . Het jaa r 1962 kenmerkt e zic h door de dramatisch e afloo p van de behandelin g van het amendement van Anderson-Javit s ni de Senaat . Het genoemde amendement werd namelij k op 17 jul i 1962 met 52 tege n 48 stemmen verworpen . D e teleurstellin g bi j Kennedy over dez e uitsla g was begrijpelijk , omdat het een zwar e politiek e nederlaa g betekende . D e uitsl'a g van de stemmin g was namelijk , dat sleeht s 21 democrate n voor stemde n en 43 te gen. Het ware n dus de democraten , voorname lij k ui t de Zu'idelijk e Staten , di e z'ic h op het standpun t hadde n gesteld , dat het wetsontwer p nie t rij p was en aanhoudin g gewenst . Was het ela n van Kennedy grote r geweest dan zij n staatsmanschap , had hi j snelle r Wille n handele n dan mogelij k was en had hi j met name de invloe d van zij n tegenstanders , me t de America n Medica l Associatio n ni de voor ste gelederen , onderschat ? Wij wille n hie r nie t ingaa n op de invloedrijk e te genstan d van de Amerikaans e artsen , di e op zo duidelijk e wijz e ni di t tijdschrif t ni 1962 door Cree p werd besc'hreven.* ) Het zou Kennedy nie t zij n geweest , al s hi j zic h had late n ontmoedigen . Opnieu w steld e hi j de ,,medicare " voor de bejaarde n al s belangrij k poli tie k programmapun t tijden s de Congresverkiezinge n in november 1962 . Reeds op 21 februar i 1963 richtt e hij ^ic h opnieu w bi j special e boodscha p to t het 88st e Congres, terwij I dezelfd e dag Anderso n e.a . het wets ontwer p bi j de Senaat indienden , terwij I Kin g het introduceerd e bi j het Hui s van Afgevaardigden . Di t ontwer p bevatte , met enkel e klein e wijzigingen , de amendementen van Anderson-Javits . D e tegenstan d was nie t gebroken , met name nie t bij de artsen . n I het eerst e kwartaa l van di t jaa r schijn t de A.M.A . een bedra g van $ 1 miljoe n e t hebben uitgegeve n aan publicitei t tege n de ,,medicare " en aan lobbye n bi j de Congreslede n ni Washingto n *) Dr. J. M. Greep in Medisch Contactvan 1962, nr. 41. biz.683 en nr.51/52,biz.860.
D.C. Presiden t Johnso n heef t echte r een ander e tac tie k gevolgd . Hi j s i rusti g t e w e rk gegaan , onder schatt e zij n tegenstander s nie t en pleegd e uitvoeri g overleg . Nog tusse n het aannemen van het ontwer p door het Congre s en de ondertekenin g van de w et ontvin g Johnso n de A.M.A . om hun medewerkin g t e vragen bi j de uitvoerin g van de w et en om hen opnieuw duidelij k t e maken, dat n i het onderhavlg e geval van ,,socialise d medicine " nie t kon worden gesproken . De president is zich ervan bewust, dat het een kunst is sociale wetgeving tot stand te brengen, nog grotere kunst echter om haar uit te voeren, waartoe overeenstemming nodig is met die maatschappelijkegroeperingen,weike bijde uitvoeringzijn betrokken. Johnson' s succe s was echte r zonde r twijfe l mede het gevol g van gewijzigd e maatschappelijk e inzlch ten. Mede door de ontwikkelin g van de social e zeker heid n I ander e lande n en de emotionel e instellin g tegenove r het bejaardenvraagstu k s i het Johnso n mogelij k geweest een eclatant e overwinnin g t e behalen . n I de Senaat stemde n ditmaa l 57 democrate n voor het ontwer p en slecht s 7 tegen . De stemmenverhoudin g n i het 89st e Congre s was wel heel verschillen d van di e n i het 88st6 . Ook n i het Huis van Afgevaardigde n was de overwinnin g zeer groot , namelij k 237 democrate n voor en 48 tegen . Mog e het een le s zij n geweest voor de beoefenare n van het medisch e beroe p n i de V.S. , dat men met het geti j de baken s moet verzetten , wil men nie t n i een positi e van isolati e geraken . He t s i nie t zo aantrekkelij k al s een bla d al s de Ne w York Times bi j het to t stan d komen van de wet schrijf t (2 9 jul i 1965) : ,,l n worl d terms , ther e s i nothin g precedent settin g about medicare . Virtuall y ever y othe r civilize d countr y sees t o t i tha t medica l car e s i availabl e t o th e elderl y Withou t ruinou s cost . Only th e obstinac y of th e America n Medica l Associatio n has stoo d n i th e way unti l now of doing what shoul d have been done decade s ago. Thi s myopi c oppositio n besmirche s th e good name of th e medica l profession , but th e passage of thi s bil l s i a defea t fo r no one. t I diminishe s no one' s freedo m n i makin g everyon e more secure. "
ningen t e treffe n van risicodekkin g tege n de kosten van gezondheidzorg . Beslulte n wij met de opsomming van de belang rijkst e bepalinge n n i de nieuw e wet. Er wordt inge voerd een verplichteverzekering met de volgend e voorzieningen : 1.
Een knieva l voor de A.M,A. ? (zi e ook hiern a onder vrijwillig e verzekering) . Opnam e n i een psychiatrisoh e inrichtin g wordt vergoe d voor maximum 190 dagen gedurende de verder e levensduu r van de bejaarden . Belangwekken d zij n de voorwaarde n v e r b o-n den aan het begri p ,,hospital" , o.a . „ . . whic h maintain s clinica l record s on al l p a t i e n t s. ,.. . .. has n i effec t a hospita l utilisatio n revie w plan . .". D e laatstgenoemd e voorwaard e houdt dus in , dat de ziekenhuize n een overzich t moeten houden over all e opnamen, verpleegduur , ontslagen , en geleverd e verzorging , di t laatst e door de medische sta f bi j t e houden n i verban d met de bewaking van 'he t beroepsgehelm . 2. Nazorgverstrekkingen , derhalv e na opnemin g in een ziekenhui s gedurend e 100 dagen bi j o pnam e n i een verpleeginrichting . Ook voor deze inrichtinge n worden , evenal s voor de ziekenhui zen, duidelijk e voorwaarde n gestel d teneind e een goede verplegin g t e waarborgen . 3.
Nazor g thui s (,,pos t hospita l home healt h ser vices") , 100 bezoeke n maximaal tusse n de laatst e en de volgend e ziekte . O n d er deze ver richtinge n worden o.m. begrepen : verpleeg stershulp , physisch e therapie , arbeidstherapi e en spraaklessen , medisc h maatschappelij k werk , gezinshulp .
4.
Poliklinisch e diagnostisch e ziekenhuisverstrek kingen .
Da t men intusse n getrach t heef t aan bepaald e bezwaren van de artse n tegemoe t t e komen, moge blijke n ui t de teks t van het eerst e artike l van het nieuwe hoofdstuk . Healt h Insuranc e fo r th e A g e d, in de Socia l Securit y Act : ,,Nothin g n i thi s titl e shal l be construe d t o authoriz e any Federa l office r or employe e t o exercis e any supervisio n or contro l over th e practic e of medicin e or th e manner n i whic h medical service s ar e provide d . .". In het volgend e artike l wordt de vrij e keus voor de patiente n gewaarborgd , terwij l n i het derd e artike l de vrijhei d aan de bejaarde n w o r dt verleen d naast de wettelijk e verzekeringe n ook ander e voorzie -
Negenti g dagen ziekenhuisverpleging , waarva n over de eerst e zesti g dagen $ 4 0 . door de patien t zel f wordt bijgedragen , terwij l over de resterend e derti g dagen $ 10, - per dag moet worden betaald . Er s i geen relatl e tusse n eige n 'bijdrag e en inkome n van de bejaarde . n I deze opnamekoste n zij n begrepe n all e ziekenhuis voorzieningen , di e normaal door 'he t ziekenhui s verleen d worden , Inclusie f genees - en kunst middelen , social e zorg , enz. doch met uitslui tin g van ,,medica l or surgica l service s provi ded by a physician , residen t or intern. "
Naast deze verplicht e verzekerin g s i bi j de w et de mogelijkhei d geopend voor vrijwillige verzekering, o.a. voor de medisch e hulp , waarvoo r de verzekerd e bejaard e zel f een premi e van $ 3 . per maand moet betalen , terwij l de aanvullend e premi e d o or de Federal e Regerin g wordt betaald . Op uitgebreid e diagnostisch e voorzieningen , revalidatievoorzieningen , 723
stellen , dat hie r nog slecht s een begi n — een o nenz. kan krachten s de vrijwillig e verzekerin g door volledi g begi n — s i gemaakt met een wettelljk e de bejaarde n aanspraa k worden gemaakt . verzekerin g tege n de koste n van geneeskundlg e He t do'ktersbewijs , bijvoorbeel d dat opname nodi g hulp, hoewel wij anderzijd s bi j de vergelijkin g was, kan n i di t stelse l van ziektekostenverzeke van de wet n i de V.S. en onze eige n zieken rin g nie t gemis t worden . Wij zij n benieuw d naar de fondswetgeVin g opnieu w pijniij k getroffe n worcooperati e van de A.M.A . n i daze. den door het achterblijve n van onze wetgevin g Verder voorzie t de w et n i verhogin g van de fede op ziekenhuisgebied , hetgee n wij trouwen s sind s ral e bij'drage n aan de State n krachten s de Kerr het to t stan d komen van de Hill-Burto n A ct n i Mill s wet, waarbi j de State n verzoch t worde n hun de V.S. en de invoerin g van wetgevinge n op bijdrage n te n behoev e van hulpbehoevend e kinde dit geb'ie d n i onze naburig e lande n reed s wisten . ren en volled'i g blijvend-invaljde n t e verhogen . Wij zij n het met de Senato r Russel l Long eens, Me n scha t de aanvullend e koste n van de nieuw e toen hi j op 21 jul i 1965 van de nieuw e wet, di e op regelinge n n i deze w et op $ 6y2 miljard . Deze meer1 jul i 1966 n i werkin g zai treden , zeide : ,,lt' s th e most koste n vormden een van de argumente n van A.M.A . significan t Socia l Securit y and publi c welfar e legis tegen de nieuw e wet. Met Ewing n i zij n rappor t (1948 ) latio n ever passe d by th e C o n g r e s s." aan Truman zegge n w i:j ,,Th e Natio n needs t o spend more fo r health" . Truman, Kennedy en Johnso n hebben nie t tever geefs hun social s strij d gestreden . Vanuit Nederland s standpun t zou men kunne n
Nota over stichtin g medisch e facultei t t e Rotterda m Zoals beken d lig t het n i het voorneme n n i September 1966 een begi n t e maken met een medisch e fa cultei t t e Rotterdam . Burgemeeste r en wethouder s van de havensta d hebben onlang s een not a aan de gemeenteraa d doen toekome n over de stichtin g van deze medisch e faculteit , waari n zi j zegge n het eens e t zij n met de ministe r dat de stichtin g eerlan g gevolg d zaI worden dcor de totstandkomin g van een univer sitei t t e Rotterdam . Het colleg e heef t op zij n beur t van de commissi e van voorbereidin g (voorzitter : oudburgemeeste r Van Walsum) een not a over de struc tuur van de universitei t ontvangen , waari n de inzich ten van deze commissi e worden weergegeven . Samengevat luide n deze inzlchten : a.
Beginne n met propaedeutisch e opieidin g n i medicijne n n i September 1966.
de
b.
Plaat s van vestiging : ziekenhui s Dijkzig t en naaste omtrek .
c.
Spoedig e voorbereidin g van een gebouw voor laboratoria , collegezale n enz. annex aan het zie kenhui s Dijkzigt .
d.
Voorbereidin g van een woongebouw voor een klei n deel van de hooglerare n en de staflede n en van een woongebouw voor een deel van de studenten , beid e nie t t e ver van Dijkzigt .
e. Verwijdere n van de Ahoy- en de Energieha l nadat elders , binne n nie t t e lang e tijd , voorzienin gen zij n getroffen . f.
Bouwvoorzieninge n di e de voortgan g van onderwij s n i volgend e jare n waarborgen .
g.
Overdrach t van het ziekenhui s Dijkzig t aan een orgaan dat n i overle g met de beheerde r van de medische facultei t zaI worden aangewezen .
724
het
He t s i de bedoelin g de nieuw e facultei t het w e rk van de stichtin g Klinisc h Hoger Onderwijs , di e al s neven facultei t fungeer t voor de medisch e faculteite n van de rijksuniversiteite n t e Leide n en Utrech t t e late n overnemen. De stichtin g kan daarn a w o r d en opgeheven. Het stichtingsbestuu r heef t zic h berei d verklaar d hieraa n medewerkin g t e verlenen . He t ziekenhui s Dijkzig t dat omstreek s 77 miljoe n gulden heef t gekos t en dat 838 bedden telt , zie t de commissi e van voorbereidin g al s het academisc h zie kenhui s van de toekomst . Noodzakelij k zaI evenwel zij n een aanzienlijk e uitbreidin g met ruimte n voor la boratoria , collegezalen , werkkamers , spreekkamer s en bibiiotheek . n I de not a di e op 9 September j.ln i de gemeenteraa d aan de ord e s i geweest verklaar t het colleg e van b. en w. zic h berei d het verzoe k van de commissi e to t overdrach t van het ziekenhui s aan een nieuw orgaa n n i overwegin g t e nemen. De vor m hier van zaI nog moeten worde n bestudeerd . Aan het uit werken van een voorste l zaI door het colleg e worden deelgenomen. B. en W . gaan er bi j di t alle s van ui t dat de medisch e dienstverlenin g aan de bevolkin g van Rotterda m geen wezenlijk e wijzigin g zaI ondergaa n en dat zi j zic h overeenkomsti g de eise n van de tij d zaI blijve n ontwikkeien . Waarborgen daarto e achte n zi j nodig . Zi j merken verder op dat ongetwijfel d ook de ander e ziekenhui zen dienste n zulle n kunne n bewijze n aan het weten schappelij k onderwijs . Het inltiatie f to t overle g over dit onderwer p wil het colleg e aan de commissie-Va n Walsum of aan de nieuw e facultei t overlaten . Wa t de stedebouwkundig e aspecte n en ruimtelij ke probleme n van de nieuw e universitei t betref t w o r dt er n i de not a de aandaoh t op gevestig d dat nie t al leen rondo m het ziekenhui s Dijkzig t voorzieninge n
-/oo r de nabij e toekoms t moeten worden getroffen , doch dat daarnaas t de later e behoeft e aan terrei nen voor uitbreidin g moet worde n geraamd. De benodigd e ruimt e dien t tijdi g t e worde n gereserveerd . He t onderwer p van de later e behoeft e aan ruimt e wllle n B. en W . n i studi e doen nemen. Reeds nu echte r stel t het colleg e zic h op tege n de opvattin g dat all s universitair e instellinge n geconcen treer d zoude n diene n t e worden op een groo t terrei n buite n de stad . Het verklaar t zic h voorstande r van een gedecentraliseerd e universitei t di e vervlochte n zai zij n me t de sta d en di e voor verschillend e zake n op de binnensta d zaI zij n georienteerd . Een ander e keus s i voor het colleg e nie t mogelijk . D e nieuw e Nederlands e Economisch e hogeschoo l wordt n i het ooste n van de sta d gebouwd. Het terrei n aldaar (1 0 ha, met een opti e op nog 5 ha) s i t e klei n voor een voiledig e universiteit . B. en W. verwachte n echter wel dat een grote r terrei n kan worden gereser veerd. Uitvoeri g staa t het colleg e n i de not a sti l bi j de vraag wat mogelij k en toelaatbaa r s i rondo m het zie kenhui s Dijkzigt . Het moet de leidin g van de medisch e facultei t duidelij k voor ogen staan , zo heet het , dat geen enkel bouwwerk (oo k geen provisorium ) kan worden toegelate n n i het Park . Ook het terrei n tusse n het museum Boymans-va n Beuninge n en de Westzee dij k moet al s onaantastbaa r worden beschouwd , evenals het openluchttheate r en het daarbi j behorend e groen. B. en W. zij n voort s van menin g dat met het gehel e gebied tusse n 's-Gravendijkwal , Rochussenstraat , Westersiinge l en Westerzeedij k zo zorgvuldi g en zuini g mogelij k moet worden behandeld . Bestudeer d moet worden waar, wanneer en hoe n i naburig e bebouwing en n i nabij e saneringsgebiede n kan en moet worden binnengedrongen . Op deze wijz e ontstaa n voor de naaste toekoms t geen mogelijkhede n en toc h zij n deze, gele t op de openingsdatu m van de medisch e facul tei t noodzakelijk . In de afgelope n weken hebben B. en W. zic h reed s intensie f beziggehoude n met het onderzoeke n van de bebouwingsmogelijkhede n n i de omtre k van het zie kenhui s Dijkzigt . Behalve de door de commissie-Va n Walsum uit gesproke n verlangen s inzak e een gebouw voor labo ratoria , collegezale n etc. , een w o o n g e b o uw voor een deel van de hooglerare n en de wetenschappelijk e sta f en een woongebouw voor een deel van de studenten , hebben daarbi j de verwezeniijkin g op zeer kort e ter mijn van een provisoriu m nabi j Dijkzig t en de aanwij zing van terreine n di e geschik t zij n v o or later e uitbrei dingen , een ro l gespeeld . He t zaI volgen s het colleg e duidelij k zij n dat een verantwoor d stedebouwkundi g pla n voor de bouw van de medisch e facultei t pas kan worde n opgestel d nadat het programme van eise n nader s i gepreciseerd . Oo k s i intensie f overle g nodi g tusse n de commissie Van Walsum, de architec t en de directi e van Stads ontwrkkelin g en wederopbouw . Deze diens t heef t een voorlop'ig e schet s gemaakt
Maatschappijagenda Centraa l Bestuu r L.S.V . met dis trictsvoorzitter s 7, 3 en 9 oktobe r Ledencongre s der IVlaatsctnappi J 23 oktobe r Ledenvergaderin g L.S.V . 13 november Bultengewon e Maatschappij vergaderin g 19 november Ledenvergaderin g L.H.V . 20 november Ledenvergaderin g L.A.D . 27 november N.H.G.-congre s 11 december Alg. Vergaderin g Maatschappi j 23 Septembe r
van de bebouwingsmogelijkhede n op het Dijkzigtter rein . Volgens het colleg e kan het Ahoy-comple x onmogelij k te r plaats e worden gehandhaafd . Voor de oplossin g van di t vraagstu k zij n te n minst e enig e jare n nodig. Met het bestuu r van de Stichtin g to t exploitati e van het Ahoy-gebou w zal het colleg e besprekinge n openen. De koste n di e voortvloeie n ui t verplaatsin g en/of nieuwbouw , diene n near het oordee l van B. en W . v o or rekenin g van het rij k t e komen, aangezie n de maatregele n regelrech t voortspruite n ui t de eise n van het wetenschappelij k onderwijs . D e not a breng t voort s n i herinnerin g dat de minis ter enkel e mogelijkhede n heef t aangedui d voor de voorzieninge n t e Rotterdam . Er zou een gemeente lijke , een rijks - of een (neutrale ) bijzonder e universi tei t kunne n worden gesticht . Den'kbaa r s i ook een medisch e facultei t van het rij k naast de huidjg e Neder lands e Eoonomisch e hogeschool . De laatst e zou n i dat geval kunne n voortbestaa n al s bijzonder e hogeschool . B. en W . zegge n geen ple'idoo' it e wille n late n hore n voor een gemeentelijk e universiteit . Dan blijve n dri e mogelijkhede n over . Bi j de keuz e heef t het gemeente bestuu r geen besl'issend e stem. Het colleg e verheel t echter nie t dat de voorkeu r uitgaa t naar een zo krach ti g mogelij k geintegreerd e eenheid . Uitdrukkelij k waarschuwt het tege n de gedacht e van een medisch e facultei t van het rij k naast een zichzel f blijvend e eoonomische hogeschool . Medisch wetenschappelij k onderwij s dien t naar de mening van het colleg e t e worde n geintegreer d n i uni versitai r verband . Voor het totstandkome n van een uni versitei t s i bovendie n een inbren g van de N.E.H . onmisbaar . Het colleg e breng t n i herinnerin g dat het bestuur van d e r e instelli'n g zic h n i een vroege r stadiu m reeds berei d heef t verklaar d aan een invoegin g mee te werken . D e gemeent e dien t zic h volgen s het colleg e posi tie f op t e stelle n tegenove r het resultaa t van de onderhandelinge n t e dezer zake , hoe dat resultaa t ook moge zijn . Harerzijd s dien t de gemeent e zic h berei d t e verklare n to t dienstverlening . B. en W . zeggen er begri p v o or t e hebben dat di t onderwer p voor zichti g en vol belei d moet worde n behandeld . Dat eis t tij d en deze s i ook beschikbaar . Slecht s het stichte n van een medisch e facultei t s i een zaak van grot e ur gentie . De voorbereidin g van een universitei t kan n i een normaal tempo geschieden . 725
EE N STUDIEREIS NAAR TSJECHO-SLOWAKIJ E (1 ) k van de wat strakke , conscien Van de hand van Dr.J. M. L. Phaff, geneeskundiginspecteur van de volksgezond- indru e en serieuz e Duitser , de Slowaa k heid voor Frieslandontvingenwij het verslagvan een studiereis naar Tsjecho- tieuz , vrolijk e en meer extro Slowakije.Dr. Phaffmaakte deze studiereis in mei jongstleden en met het doel de van de luchtige e Fransman . nI Bohemen en Moravi e organisatie van de gezondheidszorg indat landte bestuderen. Als uitgangspunt koos vert drink t men bier , ni Slowakij e wij n en hijde huisarts. Zijnverblijf inTsjecho-Slowakije leverdevoldoendeaspectenom ook sliwowitz . voor de Nederlandseartsin het algemeen belangwekkendte zijn. Het eerstedeel D e geschiedeni s van het lan d ken t van het verslagvan Dr. Phaff, dat in totaal uitvijf afleveringen bestaat, kuntu in dit enkel e hoogtepunte n en dieptepunten , nummer van MC aantreffen. die van belan g zij n om let s van het volk , zij n bestuur , zij n toewendin g to t het communisme en de medisch e organisa I N L E I D l NG ti e e t kunne n begrijpen . Na de kerste door ning van het Slavisch e volk , waarbi j men Het verblij f ni de C.S.S.R . werd mij gebrui k maakt e van de volkstaal , ont Dr. J. M. L. Phaf f mogelij k gemaakt door de Wereldge stond ni de vroeg e middeleeuwe n een zondheidsorganisatie . Het reize n naar geschreve n Tsjechisch e taal . Onder de een comnnunistiso h lan d en de mogelijk regerin g van Kare l V I ui t het Luxemheid om met autoriteite n en anderen e t ter het ijzere n gordijn . burgse hui s werd Praa g nie t allee n het discussiere n en daardoo r een kijkj e achN a een kort e beschouwin g over de centru m van de regering , maar ook het ter de scherme n e t kunne n nemen s I algemene toestan d ni di t zo nabij e en culturel e centru m van midden-Europa , een zee r bijzonder e gelegenheld . De voor ons toc h vreemd e lan d hoop k I waar de eerst e Universitei t gestich t werd studi e van de organisati e van de ge- enkel e aspecte n van de organisati e van in 1348 . Grot e burchte n en kerke n warzondheidszor g ni een lan d achte r het de gezondheidszorg , van de mensen di e den gebouwd, waarva n een gedeelt e nog IJzere n Gordij n si ook daaro m buiten - daari n werken , van de middele n di e daar - aanwezi g is . gewoon interessant , omdat dez e organi - bij worde n aangewen d en van de patien sati e ni vel e communistisch e lande n ni ten di Uit sociaa l en religieu s oogpun t si de e uiteindelij k het doel erva n zijn , princip e van gelijk e opze t is . activitei t van Ja n Hus van belang , di e te kunne n belichten . als voorgange r van Luthe r zic h verzett e Het doel van mij n studierei s was de tegen de misbruike n van de ker k en de bestuderin g van de organisati e van de ALGEMEN E TOESTAN D adel ni de 15e eeuw. Hi j pleitt e voor gezondheidszor g met al s uitgangspun t social e hervorming . Zij n vel e aanhan TsjeCho-Slowaklj e lig t ongevee r 700 de huisarts . Voort s steld e k I veel belan g gers slote n zic h aanee n na zij n dood en van Arnhe m verwijderd . Praa g in de werkwijz e van het Instituu t voor km n tevergeefs de overwinnin g op r bi j ons lan d dan Wenen. Het trachtte voortgeze t onderwij s na het artsexamen , is dichte n e t behalen . Hi j word t al s t al s Nederland , ter - de autoriteite de opze t en uitwerkin g van de gezond - land si 4 X zo groo national e figuu r beschouwd , een Tsje l inwoner s ongevee r gelij k heidsvoorlichtin g en -opvoeding , de moe- w\j\ het aanta h protestants e ker k si op gron d e vorme n het chisc derschapszor g en kinderhygiene , het is. Bohemen en Moravi n preke n en geschrifte n opgericht . historisch e land , zoal s men zegt , Slowa - van zij ziekenhuis - en polikliniekweze n en de Een tweed e opstandig e national e bewee si het meest oostelij k gelege n en bejaardenzorg . k I verzoch t naas t de oen- kij g onderdrukt , is ni ontwikkelin g achte r gebleven , hoe- ging ni 1620 werd bloedi tral e organisati e voora l het werk ni de n van de dertigjarig e n nu vri j sne l veranderin g komt . deze was het begi periferi e e t mogen zie n en wel speciaa l wel daari oorlog . Sind s di e tij d to t 1918 zij n BoHet landscha p doet veel denke n aan op het platteland . e onder Oostenrijk s , er zij n veel hemen en Moravi Aan mij n w/ense n si met grot e welw^il - midden- en zuid-Duitsland bewind geweest , het bewin d van de bebost e heuvel s e n berge n doorsnede n lendhei d tegemoe t gekomen. Het gespre k , dat all e national e activi , di e zic h verbrede n to t bre - Habsburgers me t vel e artse n en verpleegsters , het door dalen n onderdrukt e en zee r ster k onder . Het stroomgebie d van de ri - teite meemake n van spreekure n aan polikli - de vlakten Duits e invloe d stond . Na de Frans e revo n loop t ui t op de Noordzee , de nieken , ziekenhuize n en wetenschappe - viere e herleefd e ook ni di t lan d de hoop e Zee, waardoo r luti lijk e institute n en nie t het mins t het Oostzee en de Zwart op een eige n nationaa l bestaan ; social e duidelij k word t dat de Tsjeche n vanoud s vriendschappelij k contac t al s gas t bi j een hervormin g en een renaissanc e op cul zeer internationaa l georienteer d zijn . aantal artse n thui s heef t een redelij k tureel , industrieel , sociaalhygienisc h en goed inzich t gegeve n n I de formel e en Vele mensen hebbe n familiebande n economisc h terrei n ontstonden . TensJot de informel e organisati e en ni de ge- me t Russen , Hongaren , Duitsers , Ooste koze n de Tsjeche n ni de eerst e wedachte n en gevoelen s van artse n en an- tenrijkers , Amerikanen , Fransen , Engel reldoorlo g de zijd e der geallieerden , di e deren. Mij n rei s strekt e zic h ui t van sen, Zweden, Finnen , terwij i Russisc h en hen ni 1918 onder Masarij k toestonde n Praag to t Oost-Bohemen , Noord-Slowa - een Westers e taa l naar keuz e op schoo l een eige n staa t e t vorme n tezame n met kij e en Moravie . Naast dez e persoon - geleer d worden ; de ouder e Tsjeche n Slowakije . Di t laatst e lan d bevon d zic h lijk e en beroepscontacte n had k I gele - spreke n alie n Duits , de ouder e Slo reeds 1000 jaa r onder de heerschappi j genhel d om met cultuur , recreati e en waken Hongaars . De bevolkin g bestaa t der Hongaren , di e iede r nationaa l leve n landscha p kenni s e t maken. Het si dui - voor eenderd e ui t Slowaken . De Slo in de kie m smoorde n en zelf s het onder delij k dat er een tekor t aan informati e waken spreke n een eige n taal , hebbe n wij s ni de landstaa l verboden . De Tsje in ons lan d bestaa t over de algemen e een eige n regeringsapparaat , eige n choslowaaks e republie k was zee r Westoestan d en ove r de gezondheidszor g ni Universiteite n en eige n medisc h weten ter s georienteerd , terwij i zi j de meest communistisch e landen.Ondanks een schappelijk e instituten . De beid e vol ontwikkeld e was van de Baikanlanden . verschillen d uitgangspun t sI er een vri j ken zij n elkaa r nauw verwant , scherp e D e diepgeworteld e argwaa n tege n de grot e mate van overeenstemmin g van tegenstellinge n zij n er niet . Op de bui Duitsers , gegroei d tijden s een 300-jari g problematie k ni de lande n voor en ach- tenstaande r maakt de Tsjec h meer de
726
Oostenrijk s bewin d en de activiteite n het naas t enkel e Romaanse overblijfse - daat Schw/ei k ui t het boek van Hacek van de vijfd e colonn e ni de Hitlerperio - len de gothie k en voora l de barok , di e ma g dan nie t het prototyp e van de de, ward bevestig d na het verdra g van zij n stempe l op paleizen , kerken , burch - Tsjec h zijn , zij n lijfspreuk : ,,T o chc e klid " Munchen ni 1938 , waarbi j de Westeuro - ten, hulzen , straten , pleine n en parke n d.i . ,,maa k J e nie t dik" , lig t de Tsjec h wel pese state n Bohemen en Moravi e aan heeft gedrukt . Praa g si een heerlijk e na aan het hart . Het onderwij s si goed Duitslan d toeweze n en Slowakij e een stad, voora l ni het voorjaa r al s alle s georganiseerd , er si leerplioh t van 6 to t Duit s protectoraa t werd . Door di t verdra g bloei t en n i mei het internationaa l be- 15 jaar . Een groo t deel der jeug d krijg t is men die p teleurgestel d ni de West- roemde muziekfestiva l w/ord t gehouden . een middelbar e schoolopleidin g to t het europes e state n en met name ni Frank - Schilderijen , musea, oude boekerijen , 18e jaar , waarbi j de keuzemogelljkhede n rijk . Het schrikbewin d van de Duitser s opera's , concerte n zij n er e t ove r en wor- aan de structuu r van onz e Mammoetwet en het gevoe l van verbondenhei d der den dru k bezoch t door ingezetenen , pro - doen denken . De godsdiens t si vrlj , het Slavisch e volkere n deed vele n naar Rus- vinciale n en buitenlanders . Ook buite n grootst e deel van de bevolkin g si land zie n al s naar de bevrijder . Te vroe g Praag word t op di t gebie d veel geboden : Rooms-Katholiek . Na de dood van Stali n in 194 4 weerd e men zic h tege n de Duit - gerestaureerd e oude stadjes , burchten , en de jongst e onderhandelinge n tusse n sers , evenal s dat ni Warscha u gebeur - kerken , schilderijenverzamelingen , par - kerk en staat , waarbi j de aartsbisscho p de. Vele n eindigde n iiu n leve n ni con- ken. Ontegenzeglij k heef t de huidig e van Praa g na zij n benoemin g to t kardi oentratiekampen , de oorlo g kostt e regerin g veel gel d ove r voor de restau - naal ni Rome zai blijven , si de vrijhei d 350.00 0 siachtoffers . Toch heef t di t lan d rati e van dez e culturel e monumenten, van godsdiens t nie t allee n ni theorie , minder e t lijde n geha d van oorlogsver - hoew/el lan g nie t alle s nog klaa r si en maa r ook ni de praktij k bete r to t zij n nielinge n dan Pole n en Joegoslavie . vel e huize n en paleize n en strate n een recht gekomen. e indru k maken. n I 1948 Tenolott e w^er d ni 1945 de oude repu - verwaarloosd Geestelijke n worde n door de staa t bezij n de bezitter s ui t hun paleize n verwij blie k herstel d onder Benes, maar de taald , eredienste n worde n geregel d geder d e n zij n d e meest e paleize n genatio communistisch e parti j deed ni 1948 een houden, vel e ouderen , maar toc h ook wel . Een deel si opengestel d voor staatsgreep , waarbi j een groo t deel der naliseerd jongere n gaan naar de kerk . Het schijn t , een deel si ni gebrui k voor bevolkin g zic h neerlegde . De angs t voor het publiek dat de bevolkin g van Slowakij e hechte r openbar e dienste n al s ministeries , ge de Duitser s en het verlange n naar vred e me t de moederker k verbonde n si dan de zantschappen , regeringsgebouw/en . zij n de verklarin g voor de toew/endin g Tsjechen . Bi j mij n bezoe k aan enkel e tot het oommunisme, naas t militair e en kerke n tro f ki daar tijden s de diens t zee r economisch e overwegingen . veel mensen aan. Volkskarakte r Cultuur Politie k Uit de geschiedeni s kan men ook let s D e oulturel e schatte n van di t lan d zij n begrijpe n van het volkskarakter : een Politie k gezie n heef t men de vor m genauw verbonde n met de geschiedkun - 300-jarig e overheersin g laa t zij n spore n kozen van een democratisch e staa t met dige ontwikkeling . Architectonisc h zij n achter . Het karakte r van de dapper e sol - geregeld e verkiezingen , een 4-partijen -
Huisartspolikliniek op het platteland 727
stelsel , een kamer van afgevaardigde n baarhei d worde n de terme n provincie , art s verdien t f 6000.—, een huisart s met en provinciaa l en gemeentelij k geko - gemeente en wij k aangehouden , hoewel 10 jaa r praktij k f 12.50 0 en een hoogle zen overheidsorganen . n I feit e berus t de de Tsjechisch e taa l uiteraar d ander e ter - raar f 20.000 . Het gemiddeld e prijspei l macht bi j hat communistisch e partijor - me n gebruik t en er ook ni het Frans , van verbruiksgoedere n lig t ongevee r gaan dat de kandidate n voor het presi - Duit s en Engel s verschillend e nomen- 50% bove n het onze . dentscha p aanwijst . De presiden t be- clatuu r voorkomt . Het aandee l van de vrou w ni het ar noemt en ontslaa t de ministe r en kan beidspotentiee l si buitengewoo n hoog: Social e zekerhei d ook de kamer ontbinden . Gezegd meet e arbeider s zij n vrouwen . Ook In 1956 si een wet uitgevaardigd , 45% van all worden dat na de dood van Stali n een bij de artse n bereik t men een dergehj k waarbi j 95 % va n d e bevoikin g grati s let s vrijer e win d si gaan waaien . Openpercentage , onder jong e artse n stijg t het geneeskundig e behandelin g kree g e n lijk e discussi e si mogelijk . n to t 60 a 70%. De preventiev e dienste n voor iederee n vri j aandeel der vrouwe e toestan d si wel de belang Zo werde n er tijden s mij n verblij f ni de waren. Het gemiddeld e inkome n be- economisch e facto r voor dez e feminisatle , hoekrante n artikele n gepubliceer d ove r de- draagt ± f 7000.—; men heef t rech t rijkst n mij verzeker d hebbe n dat centralisati e ni de Industrie , marktonder - op 25 weken vakantie , de pensioen - wel enkele e van de vrou w een zoek en op wins t gericht e produkti e van leeftij d si 60 jaar , voor vrouwe n 55 jaar , ook de emancipati . n I iede r geva l si het direct e de fabrieken , over het princIp e van vrij e het pensioe n 65% van het salari s met rol speelt resultaat , da t men n i Boheme n e n Mora artsenkeuz e en privepraktijk , over de een minimu m van f 1700. — per jaar . vie het 1 kin d stelse l kent . De moeder voor- en nadele n van wettelij k toegestan e ma g 6 maanden thui s blijve n na de beabortu s en ove r misstande n bi j de meSociaalhygienisch e infrastructuu r valling , al s zi j werkneemste r is , met bedisch e behandelin g van patienten . Het Het woningproblee m ni di t lan d si houd van loon . Daarn a moet zi j maar zie n enorme monument van Stali n ni Praa g . n I princip e heef t iede r rech t op dat ze een plaat s voor de baby krijg t ni de aan de oeve r van de Moldau , dat mil - groot ISm^, waardoorb.v . een gezi n met 2 kin - crech e di e van 6 uur to t 17 uur open is . josne n heef t gekost , si afgebroken . Vel e g kan krijge n met 3 's Morgen s vroeg , ook ni de winter , zie t artsen , ook niet-lede n van de commu- deren een flatwonin n en een badkamer . me n dan ook al de moeder s met kinder nistisch e partij , verzekerde n mlj dat kamers, een keuke Me n kan een hui s huren , zelfbouwen wagens rijden . Het aanta l plaatse n ni openlijk e kritie k nu werd toegestaa n en l van een bouwcooperati e of creche s si groot , maar toc h nie t vol dat men trachtt e niet-deskundlg e com- door midde n initiatief . De huishure n zij n doende: de vraa g si 2 x zo groo t al s muniste n ui t sleutelposte n e t verwfijde - op eige betrekkeiij k laag . De oude huize n zij n het aanbod . Men begrijp t dat grootmoe ren. 10% van de bevoikin g si li d van de veela l slech t onderhouden , ni Praa g ders ni di t lan d een bijzonde r gewaar communistisch e partij , hegee n zee r hoog stor t wel eens een balko n naar beneden . deerd bezi t vormen . De dagindelin g si is voor een communistisc h land . f ach t begin t en om Een 3 kamer fla t kos t ongevee r zo, dat men om hal f eindigt . Men ken t geen vijf f 45.000.— , waarbi j de staa t 1/3 , de wo- half vij Economie . Middagete n gebeur t ni ning-cooperati e 1/ 3 en de kope r 1/ 3 be- daagse werkweek D e economi e si seder t 1948 geken , ziekenhui s kantoo r of schoo l of taalt . Wachttij d echte r 5 a 7 jaren . fabriek merkt door een algemen e nationalisati e in een van de vel e goede restaurants . Huishure n bedrage n ongevee r 10% van en sterk e centralistisch e tendensen . n I het inkomen . Op de waterleidin g aandit laatst e schijn t nu veranderin g e t gaan Het gezelschapsleve n speel t zic h voor geslote n si ongevee r 40% van de bevoi komen. Het si overigen s merkwaardi g een deel af ni restauran t of cafe , waar king , ni ons lan d 96%. Rioolaansluitin g te bedenke n dat ieder e ober , ieder e me n vriende n e n kennisse n ontmoe t en kent ongevee r 30%, ni ons lan d meer winkeljuffrouw , loodgieter , ijscoventer , onder een kopj e Turks e koffi e of Pilse dan 50%. hoogleraa r en art s staatsambtenaa r is . ner bie r ure n lan g keuvelt . Spor t si ni Dagelijk s leve n Overigen s w/orde n fooie n of geschen hoog aanzien , bijnaieder e behoorlijk e
ken gewaardeerd . Het inv/onerta l si 14 s heef t een stadio n en zelf s over Het vergelijke n van levensstandaard , plaat miljoen . . Vakanti e duur t meesta l 4 lone n en prijze n si moeilijk , omdat de sa- dekte ijsbaan weken, di e vel e artse n of ni eige n lan d menstellend e factore n comple x zijn . Mij n D e beroepsverdelin g si ongevee r al s e lande n (Hongarij e Bulga k si dat de levensstandaar d ove r of ni naburig in ons land , 40% Industrie , 30% land - indru , Rusland ) doorbrengen . Enkel e art het gehee l lage r si dan ni ons land , rije bouw/ (i n Nederlan d nu ongevee r 10% n een vakantiehuisje . Vele n h lan g nie t zo laa g al s k I mlj sen hebbe landbouw) . Er si een sterk e industriali - maa r toc k van de grot e mogelijk dat had voorgesteld . Men kan een ver - maken gebrui sering . Het lan d behoor t ni de volgord e heden op het gebie d van de wintersport . g treffe n tusse n di t lan d en de van industrielande n to t het 7e te r we- gelijkin Het roken , de dran k en de vetzuch t zij n d ni ons lan d een 5-ta l jare n na reld . De jeug d wi l nie t meer ni de land - toestan e probleme n tou t comme che z de oorlog . De voedin g si goed, het vor - national bouw werken , de collectiev e bedrijve n t meer nodig . Kle - nous. zij n geen overweldigen d succes . Men si me n van queus si nie n zij n e t krijge n hoewel verbaas d e t hore n dat wi j de cooperatie' ding en schoene Toerisme de prijze n hoog zij n en de kwalitei t mave samenwerkin g ni de landbou w reed s ti g is . Lux e goedere n zij n soms duur . sind s 1890 kenne n en dat er bi j ons Het lig t nie t op mij n weg ove r toeris e aut o kos t f 30.000. — bijv . een discussi e mogelij k si over Een middelklass tlsch e mogelijkhede n e t schrijven . Voor een t.v . apparaa t f 100O.—, een lang - lichtin winstverdelin g ni de bedrijven . g hierove r geve n A.N.W.B . en reis speelplaa t daarentege n f 9. — bureaus . Al s men ove r zij n tegenzi n ni Het landsbestuu r staa t onder leidin g e zi n kan heenstappen , si het van de regering , di e verantwoordin g Radio, televisie , wasmachlnes , mix-ap - politiek h gebie d zee r aantrek schuldi g si aan de kamer van afgevaar - paraten , elektrisch e scheerapparaten , land op toeristisc k en redelij k goedkoop . Men genie t digden . Het lan d si verdeel d ni tie n pro - bandrecorder s zag ki bi j enkel e artsen , kelij volledig e vrijhei d van beweging , foto vincie s met iede r ongevee r een miljoe n die toc h maar een zee r mati g salari s grafere n en spreke n di e men ook ni ons inwoner s en een elge n bestuu r met be- hebben. De verklarin g si dat hun vrou w land kent . Het visu m si kosteloo s en zontrekkelijk e zelfstandigheid . Ieder e pro - ook een baan heeft , dat de inkomen s vinci e si verdeel d ni ongevee r 10 ge- niet gezamenlij n verkrijgbaar . De hotel s zij n k belas t worde n en dat der wachte meenten met een 100.00 0 inwoners , ook , de wegen goed. De kroo n de belastin g betrekkeiij k laa g is . Het ge- uitstekend weer met eige n bestuu r en verantwoor - rrViddeld e inkome n is , zoal s gezegd , on- kost slecht s 40% van de officiel e koers . delijkheid . Ter will e van de vergelijk - geveer f 7000,—, een pas afgestudeer d (wordt vervolgd ) 728
de zoete , niet-aangezuurd e zuigelingenvoeding , desondank s gee n vormin g va n onverteerbar e stremsel s dus uitzonderlij k lich t verteerbaar , VERGELIJKEND E ANALYSE : ook voo r praemature n
moedermel k SIMILAC
vitamine s ni
(gemiddeld ) stand , opi . Similac/lite r koolhydraat , evenal s bi j moeder Vette n 3.4 % D 42 0 I.E . melk, uitsluiten d lactos e 3.37 % (al s onverzadigd e vetzuren ) 51. 8 % Bi 0.6 9 mg 51. 9 % • Eiwitte n 1.25 % 1.72 % B2 1.0 6 mg e optimal e benuttin g de r voedingsstoffe n Lactos 6.8 % 6.71 % B6 0.1 6 mg
regelmatige , ongestoord e groe i
Minerale n Caloriee n pe r 10 0 c
0.2 % 67
0.38 % 68
C 50 mg Niacin e eq . 7.4 0 mg
zekerhei d
m
'^^HH
SIMILAC
standaard oplossin g (isocalorisc h met moedermelk) : 1 maatschepj e op 60 c water .
SIMILAC
SIMILAC
is hygienisc h moedermel k (onde r stikstof ) wetenschappelij k verpakt .n I el k benaderd . Ee n niet bli k Simila c aangezuurd e zoet e bevind t zic h ee n voeding , welk e gee n onverteerbar e uitkookbaa r stremsel s vormt . maatschepje .
M& R LABORATORIA N.V. Postbu s 17 5 -Zwoll e
Fraai zusterhui s t e Rosmalen door ministe r geopend Ministe r Veldkam p heef t op 30 augustu s jl . ni het Noordbra'bants e Rosmale n een nieu w bi j het psy ohiatrisc h zieken'hui s ,,Coudewater " gebouwd ver pleegstershui s geopend , dat accommodati e bied t aan 120 bewoonsters . Met de uitbreiidin g to t 180 zus ter s werd ni alio s rekenin g gehouden . De laagbou w bevat een grot e loung e met open haar d en televi siekuJl , een eetzaal , keuken , spelkamer s en een recreatleruimt e voor gedlplomeerden . Voort s twe e leslokalen , een praktijklokaal , een bibNothee k en een docentenkamer . De hoogbou w beva t ni het sous terrai n een fietsenberging , de tedhnisch e ruimt e en een vui l en sohoo n goed sorteerruimte . Op de begane gron d zij n de kantore n en spreekkamer s geSitueer d en verde r een iiekenboe g voor vlj f perso nen met dokters-onderzoekkamer , een badkamer , dienkeuke n enz . D e eerst e to t en met de zesd e verdiepin g bevat ten de zit-slaapkamer s voor de bewoonsters . leder e verdiepin g heef t 18 verpleegsterstemers . n I de fla t zij n twe e vierpersoon s llften . Dr. Veldkam p noemde het n I zij n toespraa k een verheugen d versdhijnse l dat de onderwaarderin g van het berae p en van de functievervullin g van verplegende n n I een psychiatrisc h zlekenhui s aan^ienliji k si verm'indend . Naar het oordee l van de ministe r hangt dez e herwaarderin g samen met de re volutionair e wijziginge n ni de mogelljkhede n van behandelin g van psychiatrisch e patienten . Deze nieuwe mogelljkhede n zij n nie t allee n van medica menteuze aar d maar beruste n evenzee r op het in zioh t dat het noodzakelij k si psychiatrisch e patien ten zovee l mogelij k e t behandele n n I samenhang m^t hun situati e ni het leefm'ilieu . De bewindsma n
sprak er zij n vreugd e en erkentelijkhe'i d over ui t dat de psychiatrisch e ziekenhuize n bezi g zij n zic h om te vorme n to t modern e iiekenhuizen , di e ni geen enkel opzioh t behoeve n onder e t doen voor de moderne instituten , di e than s reed s op het terrai n van het algemen e ziekenhuisweze n ni grot e omvang zij n gereatiseerd . De opvattinge n over het geeste lij k gezon d zij n en het geestelij k nie t gezon d zijn , zij n bi j de soclal e ontwlkkelin g n I de maatschappl j van vandaa g ster k verschuivend , zo vervolgd e Dr. Veldkamp . Hi j zei zic h er van bewust e t zij n dat er van de geestelijk e gezondhefdszor g grot e kraohtsinspannin g word t gevraagd . ,,Wl j wete n alie n dat ni deze social e ontwlkkelin g zelf s de her kenn'in g van de persoonlijke , de social e en de gees telijk e waarde n van het mensellj k bestaa n n i het gedin g komen. De herkennin g van dez e waarde n ni hun nieuw e vor m si voor ons alie n een groo t pro bleem. Juis t van de werker s ni de geestelijk e ge• zondheldszor g word t hierbi j een grot e geestkrach t vereis t en een incasseringsvermogen , dat ni ander e sectore n van het maatschappellj k leve n nie t ni dez e mate aan de ord e komt . Het si een dwingen d lo t voor hen, dat wi j moete n deelneme n aan de her waarderin g van de waarde n binne n en bulte n hun elge n grenzen , n I het verlede n zo vaak „muren " genoemd. De grot e betekeni s hierva n inziend e moeten wi j stellen , dat het onz e verantwoordelijkhef d al s lede n van de gemeenscha p en dat het ook een eige n verantwoordelijkhei d van de ovefhei d si om aan de structurerin g en de ondersteunin g van de geestelijk e gezondheidszor g ni de toekoms t meer dan ooi t aandacht e t besteden , aldu s besloo t ministe r Veldkam p zij n toespraak .
729
CCfunDamtti t DttilleUicmti t tmz
tte n /enoeanDct e tccHcm n taxfiecten /2)v e cracjjtc n Danoc n cm^uen/ |)aetU)atmneottet®ei)
ie€^uen/2>(ejS>r20P(n/I>feCi ^ rie n E)ie|^uien/Di e eititixwcimmit BWMm mU^mtn oei p aen/Der&i(nDmtt0a(rien:eiieettboec K t)a n tit e ^tMtntiti W
nonDcn/rbaeca f t)ie(ommet)vctafelt)oU]^ t <#^
5(ru m svati a t( pnnuem0. 730
l i^
D e Incunabele n en Postincunabele n in de Bibliothee k van de Maatschappi j (XII ) Petrus Sylvius.Tfundament der Medicinen ende Chyrurgien, een boek van den Urinen,ende andere teekenen der sieckten, dye crachtenvan den cruyden,haer wateren totterMedicinen, die Olien,die Syropen,die Clisterien, die Pillen, die Electuarien, die Plaesteren ende Salven der Medicinenende Chyrurgien, van der vrouwen sieckte,die Pocken, der kinderenPassien:ende een boeck van die Pestilentie, een practickelike chyrurgiedoor de expertegoet bevonden,waar af hieromme dijetafelvolcht.
D e kostbar e incunabe l met bovenstaand e tite l si ni 1906 door mlj n leermeeste r Hecto r Treu b aan de Bi bliothee k der Maatschappi j te n geschenk e gegeven , voorwaar een vorstelij k cadeau . Omtren t de samenstelle r Petru s Sylviu s si niet s bekend . Door de Bi bliothecari s van de Stadsbibliothee k e t Antwerpe n zij n destijd s op verzoe k van Daniels , de toenmaiig e Blbliothecari s van de Maatschappij , hieromtren t nasporinge n gedaa n ni het stadsarchie f e t Antwerpen , echte r zonde r resultaat . Waarschijniij k si Petru s Syl vius een onbeken d gebleve n pseudoniem . Het boek is ni uitstekend e staat , gelllustreer d met talrijk e hout sneden en het heef t een fraa i drukkersmer k op de laatst e bladzijde . Het titelbla d si ni roo d en zwar t en is versier d met een houtsnede , waaro p twe e adelaar s en gekroond e meda'illonportrette n van Hippo crate s en Galenus . Het boek beva t 162 blade n (32 4 bladzijden ) en s I gedeeltelij k gefolieerd . Het si ni twe e kolommen gedrukt , met fraai e Gotisch e letters . Onder de talrijk e houtsnede n si er een van Luca s van Leyde n en twe e van Ja n Swart van Groningen . O p het titelbla d worde n noch de naam van de schrij ver, noc h di e van de drukker-uitgever , noch plaat s en jaa r van uitgav e vermeld , doch dez e gegeven s vinde n we elder s ni het boek . Aan het begi n van „Di e Prologhe " lees t men: ,,Alle n Medicinen , phyrurgine n ende Apoteker s M. Petru s Sylviu s sine n gewillighe n dienst " en aan het ein d hiervan : ,,Petru s Sylviu s Antverpianu s Anno MDXXX", terwij i ni de colofoo n op het 162st e bla d staa t „Gepren t Thantwerpe n ni den gulde n Eenhooren , bi j mij Wille m Vorsterman . In t jaer ons Heere n MCCCCCXL , den XVII daoh van Meert" . Onze incunabe l s I dus ni 1540 gedrukt , ter wij i de proloo g 1530 si gedateerd . De eerst e dru k s i namelij k 2 augustu s 1530 verschene n bi j Vorsterman , waarvan de Koninklijk e Bibliothee k ni den Haag een defec t exemplaa r faezit. Er s i ook een editi e van 1532 , eveneens uitgekome n bi j Vorsterman , waarva n de Uni versiteitsbibliothee k e t Kopenhage n een exemplaa r heeft . En van de uitgav e van 17 maart 154 0 zij n dri e
exemplare n bekend : het onze , verde r een ni de Uni versiteitsbibliothee k e t Leuve n (voo r de verwoestin g in 1914 ) en een vroege r ni de Arenber g Bibliothe k in Nordkirche n (Westfalen) . Deze laatst e gegeven s ontlee n k I aan Nijhof f en Kronenberg , Nederlandsch e Bfbliografi e van 1500-1540 . Ook late r si het boek her drukt . n I de bibliothee k van de Maatschappi j si ook een uitgav e van 1622 : „To t Rotterdam , Bi j Matthij s Bastiaensz , Boec-verkoope r op t ' Steyge r ni Josephus ; Anno 1622" . De uitgeve r van dez e dru k zegt ni een ,,To t den Leser" : ..Hebb e daaro m di t Boec door eenen konst-lievende n late n van nieuw s oversien , van sijn e faute n n i den dru c begae n late n verbeteren ; van het onnoodig e ende overtoliigh e late n zuyveren , opdatte t den Lese r bete r berich t zoud e moghen gheven , om 't zelv e weder daern a van nieuw s (also o derghelijck e weynidh e t bekomen zijn ) ni Drue uyt e t gheven" . Het werk van Petru s Sylviu s begin t met „Di e Tafe l van dese n boecke" , een uitgebreid e inhoudsopgave . Dan komt „Di e Prologhe " en Sylviu s begin t met e t zeggen: ,,Di e zij n gout verberge t soot hem belieft , die misbruyc t zij n goet , eens andere n ghoet en handelt hi niet , nieman t en verongelijc t hi . Maer so wye conste n ende boecke n verberge t verongelijc t all e man , hi en verberge t nie t allee n tsin e maer hi onttrec t dat des ander s is. " Daarn a ander e filosofisch e beschouwinge n en een en ander over de inhou d en hi j eindig t de proloo g aldus : ,,End e ci hebbe di t boec k uit dese n ende diergelijck e boecke n al s Avicenna , Ypocras , Gallenus , Vincentius , Serapion , Platearius , Plinius , Diascorides , Pandects , Joanne s Mesue, Paladius , Constantinus , Almanasor , Lanckfranck , Joan nes de Vigo , ende meer ander e tonse n tijde n groo t van name nie t min gheleer t di e experienc e geleer t heeft gemaect , Alle n gebreckelike n to t hulpe , ende Gode den almachtige n Heer e te r eeren , dat si waer. " Het si begrijpelij k dat ni een tijd , waari n de gestalte n van de maan, de tij d van het jaar , de van de dierenrie m enz . van invloe d ware n uitoefenin g der geneeskunst . n I di t boek nu
schijn teken s op de hoofd 731
stu'kke n volge n over ,,De n kalengie r dienend e to t den tij t des jaers" , ,,Een e Almanac k van XXI I jaren" , „ 0m altij t Paessche n e t vinden" , „ 0m di e zondach s lette r ende tgulde n geta l e t vin'den" , „Va n di e Mane ends deyling e des jaers" , ,,Ho e men di e XI I teekene n ende di e planete n figureert" , ,,Va n di e Mi l compexien " enz. Dan een hoofdstu k „Va n te r adere n e t laten " me t een afbeeldin g van de plaatse n waar men bi j verschlllend e aandoeninge n de aderlatin g moet ver rlchten . Verde r ,,Ee n boek van 'de n Urine n mette n url nalen. " Hierbi j zlj n 34 gekleurd e bouts'nede n van gla zen urinale n met inhou d en bljsdhrifte n to t ,,Ee n cor t begri p der teekene n ni der Urinen" : ,,Va n den cirke l op dye urine" , ,,Va n dye Urin e daer bloe tn I is" , ,,Va n di e Urin e daer sand t ni is" , „Va n een Urin e daer stip kens ni zijn" , ,,Va n een witt e ende suyve r urine" , ,,De r kindere n urin e sal vel e zijn " enz . Verder hoofdstukke n ,,Va n tsweete n n i den siecten" , ,,Ho e men all e evele n noemt in t Latij n ende duytsch" , ,,Va n dat men ni di e apotek e vindt" , „Di e ghewichte n der medicine n near der konst" , ,,Di e namen ende sterct e der cruyden" , ,,Di e crach t van alderhand e cruyden , waer to e dat goet si di e worte l ende dat cruyt" , ,,D'i e figuere n der cruyde n na malcandere n volgend e met di e verclaringhe n van haere n crachte n voor eenen herbarius" . n I di t laatst e artike l zij n 150 afbeeldinge n van planten , met de namen en de geneeskrachtig e werking . Ook vind t men „Ee n sonder linc k Tradktae t hoe men di e v^ratere n distillere n sal , in menigerie y maniere n van den cruyde n ende haer crachte n costelijc k verclaert" . Dan komen ,,Di e wate ren to t des menschen ghesontheyt" . Vervolgen s talrijk e hoofdstukke n betreffend e de pathologie , anatomi e en chirurgie , tevee l om op e t noemen , ki zai slecht s hie r en daar een gree p doen. Er is een ,,Tractaet : declarerend e van der Vrouwen siec ten, ende van dye medicin e daer to e nut zijnde" . Het gaat o.a . over menstruatiestoornissen : ,,Va n den ver stopte n menstruum" , „Medicin e om e t doen vioeyen" , ,,0 m menstruu m e t stoppe n als t e t seer vioeyt" , ,,Te r vioe t van etter . Sommighe vrouwe n hebbe n een vioe t dat wi t ette r is . Neemt cruy t van witt e mostaer t salt" . Andere kapitteltjes : ,,0 m di e vrouwe n vrolijc k e t makene", ,,0 m di e vrouwe n vruchtbaa r e t maken al s een vrouw e onvruchtbaa r of t vercou t is" , ,,Watere n die den bevruchte n vrouwe n ende haere n kind e scha den", ,,Teghe n dat doode kin t ni der moeder lichaem" , ,,0 m een vrouw e di e nie t ghenoec h near der ghebuer ten ghereynich t en si e t reynighen" , „ 0m een vrouw e die gheen of t lutte l melc s heef t haer meic k e t doen gheven" , ,,0 m eende r maghet of t vrouwe n borste n hert e t maken" , ,,0 m di e vrouwe n haer vioe t e t stel pen ende haer e t helpe n al s si di e bloemvloe t e t langh e heef t dat si daer af cranc k ende flauw e wort" , ,,Teghe n dat albu m der vrouwe n dat seer hinderlij k is , me t wat watere n dat e t helpe n ende e t verdrive n is " (albu m = fluo r albus) , ,,Teghe n dat gheswi l der moedere of t der schamelheyt" . Daarna ,,Beghin t een Boeck van den Pocken " (d.w.z . 732
syphilis) . ,,Hie r beghin t meeste r Joanni s de Vig o boeck van den Pocken , dye nne n dye Fransch e siect e noemt, dye ander de Neapelsche , dye ander e dye Spaenscln e Pocken . Van dat quade doode vieesch , van dye schorfthey t ende der iunctuere n ende der tanden weedom houdend e ses capittelen" . Over de besmettelijkhei d word t gezegd : ,,S o was doen ende Is ooc nu des e voorschreve n siect e besmettelijc , bisonder e door t bekennen , genooten , of t e t samen menghinge een der vuyi'der , vreemde r vrouwe n nfiette n manne, ende des mans mette r vrouwen" . Over ,,Di e plaets e der Pocken " lees t men: ,,Wan t der Pocke n oorspronc k heef t bl na altij t geweest in t gemechte , te weten e den vrouwe n ni dye vrouwelijchey t ende den mans n i di e roede , met cleyne n puystkens" . Verder worde n de ziekte n der zulgelinge n behan deld: ,,Hie r begliinne n der kindere n passie n ende evele n di e ni der wiglie n ligghen " en ,,Ee n boec trac terend e van di e Peste" . Daarna word t een groo t gedeelt e van het werk ni besla g genomen door de chirurgie : ,,Ee n practikelik e Chyrurgl e door vel e ende menigherhand e practi sine n derselve r cons t beproef t ende in t caesere n goet bevonden" . Voora f gaan hoofdstukke n over anatomie . Daarna komt de algemen e heelkunde : „Ee n leering e van den wonden of t sweeringen" , ,,Va n den wonden int vieesc h ende haer kuere" , „Va n di e wonden n I die zenuwen ende haer kuere" , ,,Va n di e wonden n I die beene n ende haer kuere" , „Va n di e kuer e der wonden met fortcerlngen" , ,,Va n verwoede n hont s beten ende fenijnd e diere n ende haer kuere" , ,,Va n de wonden der ghebroke n beene n ende ontsettinge" , ,,0 m dbloe t uite n wonden ioopend e e t stelpen" , „Va n den fistule n ende haer kuere" , ,,Va n den geuicereer den kancker " enz. Dan komt : ,,Da t boec k tracterend e van eic k li t bijsonde r ende di e wonden di e daer op comen muegen" , ,,Va n di e quetslng e des hoofts . Di e instrumente n om ni thoof t mede e t wercken" , ,,Va n wonden n I di e borst" , ,,Va n wonden In t herte" , „Va n wonden ni di e longhere" , ,,Va n wonden aen di e maghe", ,,Va n di e ghewonde mllte" , ,,Va n di e ghewonde blase" , ,,Va n wonden ni di e siden " enz . Ook si er nog een ,,Tractae t van dye kuer e der wonden der sohlpluyde n ende der Crijgers" . n I het deel over de
chirurgi e zij n ta l van houtsneetje s van de Instrumen ten. Ten slott e volg t ,,De n Antldotarlus " ,Di e excellent ste beproefd e medicinen" . Het werk draag t geen persoonlijk e stempel . Zoal s n I „Die Prologhe " si gezeg d si het een samenvoegse l uit vel e werke n van klassiek e en eigentijds e schrij vers. Di t artike l s I geillustreer d met dri e der afbeel dinge n ul t Tfundamen t der Medicine n ende Chyrur gien: 1e het titelblad , 2e een afbeeidin g van de plaatse n waar men moet aderlate n en 3e een voorstellin g van het distllleren . Dr. J. A. van Dongen.
waklng vormt een dringen d probiee m bi j Inrlchtinge n voor Intensiv e Care en voor post-narcotisch e obser en central e monitorin g vatle . D e cursu s word t gehoude n n I de afdelin g AnaesO p 5 en 6 november 1965 zai n I het Boerhaav e thesiologle , oollegezaa l Heelkunde ; het cursusgei d Kwartle r e t Leide n een cursu s worde n gehoude n over bedraag t f 35, — en cursusieide r si Dr. L. A. Boe„indivlduel e en central e monitoring" , di e bedoel d s i re. Voor deelnemin g dien t men zic h voor 15 oktobe r voor anaesthesisten , chirurgen , Internisten , cardlolo aanstaand e aan e t meide n bi j het secretarlaa t van de gen en ziekenhuisdirecteuren . Door midde l van dez e Boerhaav e Cursussen , burea u directeur-geneesheer , cursus word t getrach t enigermat e een opiossin g e t academisc h ziekenhui s e t Leiden . Inllchtinge n zij n te zoeken voor het probiee m van de patientenbewaking . lefonisc h e t verkrijge n onder nummer 01710-57222 , D e vraa g hoeve r e t gaan met de elektronisch e betoeste l 2700 .
Boerhaave cursu s over individuel e
733
Dienstverban d me t mogelijkhei d van vervangin g Specialiste n n i het ongelij k gestel d A d m i n i s t r a ter iwel c n i loondiens t In „Social e Verzekering" , het documentatie-orgaa n van de Federati e van Bedrijfsverenigingen , de Socia le Verzekeringsban k en de Vereenigin g van Raden van Arbei d (nr . 17, 1965 ) troffe n we een uitspraa k aan terzak e van dienstveHban d met mogelij'Khei d van ver vanging , waari n het gin g over de werkzaamliede n van mevr. B. al s patienten-administratric e tijden s de spreekure n van een vierta l specialisten , weik e all e ni hetzelfd e ziekenhui s werde n gehouden . De bedrijfs verenlgln g vorderd e van de specialiste n premi e van het door mevr. B. verdiend e loon . Aangezie n de specialiste n bestrede n dat mevr. B. bi j hen ni loondiens t werkt e ginge n zi j ni beroe p tege n de premiebeslis s'lng . Over de toe n volgend e gang van zake n meld t „Social e Verzekering" : Ter terechtzlttin g van de Raad van Beroe p verklaard e mevr. B. onder meer: „U vraag t mij of ki zou mogen opbelle n en zegge n dat ki nie t op het spreekuu r zou komen. k I mag het misschie n wel , maar k I heb het nog nooi t gedaan . Het s I juis t dat k i vri j wild e zij n ni het vaststelle n van mij n vakantie . Al s k i het vraa g — Ik moet het natuurllj k van tevore n zegge n — dan mag ik gaan. Al s k I zeg dat k i dinsdagmidda g graa g naar de kappe r wil , dan mag ik . n I dat geva l neemt Dr. v. S. zlj n secretaress e mee naar de pollkliniek . k I weet niet wat er zou geibeure n al s k i een paar keer achte r elkaa r nie t zou komen, want k i heb het nooi t gedaan . Ik moet er wel voor zorge n dat ki op tij d aanwezi g ben, want k I moet kaarte n inschrijven . Al s k i e t laa t zou komen moete n ze, denk ik , wachte n to t k i ze ingeschreve n heb, maar dat s i ook nog nooi t gebeur d want k i ben aitij d op tijd . MiJ n vakanti e val t nie t steed s samen met de vakantie s van de specialisten . U vraag t mij hoe mij n vervangin g si geregeW. Kennisse n van mij hebben zic h berei d verkiaar d dan yoor mij e t gaan zitten . Al s ki terugko m geef k I ze dan een doos lekkers , bonbon s of let s anders , dat hebbe n ze goed gevonden. Tijden s mij n vakanti e en de vakantie s van de specialiste n word k I gewoon doorbetaald . Al s ik een dag vri j wl l hebbe n zeg Ik : „l k wi l graa g di e dag vri j zljn " en dan mag k i ook vrij . k I moet dan voor een vervangste r zorgen .k i denk nie t dat k i een opzegtermij n ni ach t behoe f e t nemen, kan weggaan wanneer k i wil" . D e Raad beantwoordd e de vraa g of er een loon dienstverhoudln g beston d tusse n mevr. B. en de specialiste n ontkennend . De Raad overwoo g hierbi j als voigt : ,,D e Raad acht n I de ver'houdin g waarin , en de omstandighede n waaronde r mevr. B. haar arbei d 734
DMPLAMIi r
7-[2-hydroxy-3-(N-2-hyclroxY-ethyl-N-methylamine)-propyl ] -1 3 -dimethylxanthine-pyridine-3-carboxylaa t
Voor de behandelin g van perifer e en cerebrat e doorbloedingsstoornissen . Haemol
Enkele i n d i c a t : ies Endangiitis obliterans. Perifere vaatsclerose. Claudicatiointermittens. Diabetischeangiopathieen, diabet. gangreen. Perifere embolieen,retinaembolieen. Longembolieen. Apoplexie. '^oestand na fiartinfarct. Cerebratedoorbloedingsstoornissen van irteriosclerotische of spastische aard. IVIonster s en llteratuu r worde n op aanvraag gaarn e toegezonden . WULFING'S CHEMISCHE PRODUCTE N N.V . OOSTEIND E 1 AMSTERDAM .
A
punt van het nemen van vakanti e en van de vervan verrichtt e en nog verricht , nie t di e specifiek e kenging nie t van zodani g beslissend e betekeni s was, merken aanwijsbaar , bepalen d voor het aanwezi g zij n dat om dez e rede n het bestaa n van een arbeidsover van een gezagsverhouding , weik e al s voorwaard e eenkomst nie t aanvaardbaa r zou zijn . geldt voor het aanvaarde n van een arbeidsovereen komst ni de zi n van artike l 1637 a van het Burgerllj k Ten aanzie n van het nemen van vakanti e werd Wetboek. De Raad wi l nie t betwisten , dat er ni de overwogen: ,,da t mevr. B. te r terechtzittin g ni eerst e tusse n klager s en mevr . B. bestaand e relati e bepaal aanle g had verklaar d dat zi j vri j was ni het vaststel de karaktertrekke n aanwijsbaa r zij n eige n aan een len van haar vakantie , hetgee n de Raad - gele t op haar loondienstverhouding . overig e verklaringe n - aldu s verstaat , dat zi j na over leg met de specialiste n en nadat ni haar vervangin g In di t verban d wijs t de Raad op het aanwezi g voorzie n was, haar jaarlijks e vakanti e kon nemen gezij n van een zeker e gezagsverhoudin g van het ogendurende de tijd , weIk e haar het best e uitkwam. " bli k af , waaro p het spreekuu r si begonne n en zolan g Ten aanzie n van de mogelijkhei d van vervangin g dit duurt . was de Raad van oordee l dat mevr. B. ni beginse l Zulks ach t de Raad evenwei bepaal d onvoldoend e gehouden was tijden s de spreekure n aanwezi g e t om e t kunne n concludere n dat daarme e si voldaa n zij n en zolan g het nodi g was daar haar werkzaamhe aan de vereist e gezagsverhoudin g al s essentlel e den e t verrichten . grondsla g voor een arbeidsovereenkoms t naar bur gerllj k recht . Daarto e verze t zic h naar s' Raads oor Voort s overwoo g de Raad e t deze n aanzie n nog: deei met name de vrijhei d van klaagste r op het punt ,,da t de Raad ni di t verban d nie t zonde r belan g acht , van de vervangin g en het nemen van vakantie" . dat mevr . B. te r zittin g van de eerst e rechter , gevraag d of zi j zou mogen opbelle n en zegge n dat zi j nie t Tegen dez e uitspraa k steld e de bedrljfsverenigin g kon komen, slecht s heef t e t kenne n gegeve n dat zi j hoger beroe p in . dit ,,misschien " mocht zoda t di t derhalv e voor haar Ter terechtzittin g werd door de gemachtigd e van in het gehee l nie t zeke r was; de specialiste n onder meer verklaard , dat mevr. B. afgezie n van haar vakantie , zee r zelde n vrija f had dat zi j kennelij k nie t zonde r meer kon mededele n gehad. dat zi j op een bepaald e dag nie t zou komen, hebbend e zij ni di t verban d te r zittin g van de eerst e rechte r D e Central e Raad van Beroe p was het slecht s hier tot tweemaal to e verklaar d dat al s zi j ero m gevraag d in eens met de Raad van Beroe p dat tijden s het ver had dan wel om een bepaald e rede n gezeg d had richte n van de werkzaamhede n een gezagsverhou graag vri je t wille n zij n zi j hiervoo r toestemmin g kree g ding beston d ni di e zin , dat mevr. B. gehoude n was (,,da n mag ik") ; de opdrachte n en aanwijzingen , weIk e haar door de specialiste n werde n gegeven , op e t volgen . n I tegen dat het verkrijge n van toestemmin g duid t op een steliin g to t de eerst e rechte r was de Central e Raad verplichtin g om e t komen. " van Beroe p echte r van oordee l dat de vrijhei d op het In di t verban d vestigd e de Raad ook nog de aandacht hiero p dat mevr. B. slecht s zeer incidentee l en allee n dan, wanneer hierto e een bepaald e rede n aanwezi g was, op de bovenaangegeve n wijz e vrija f heeft gehad . Voort s overwoo g de Raad nog dat ui t Medische informatiekaar t artike l 1639 a Burgerlij k Wetboek blijkt , dat de arbel der zic h met toestemmin g van de werkgeve r door Het si voor patlenten , di e daarvoo rn i aanmerkin g een derd e mag late n vervangen . Op gron d van al het komen, van groo t belan g dat zi j een medisch e bovenstaand e was de Raad van oordee l dat all e ele informatiekaar t bi j zic h dragen . De arts , di e inciden menten van een arbeidersovereenkoms t ni cas u aanteel aan zodanig e patiente n hul p moat verlenen , si wezig ware n geweest . er — en de patien t zei f voora l — te n zeerst e mee gebaat wanneer hi j door midde l van dez e mediscli e Tenslott e overwoo g de Central e Raad van Beroe p informatiekaar t onmiddeliij k kan vaststelle n van nog: ,,da t met de aanwezighei d van ondergeschikt weIke medicijne n degeen , di e acuu t mediscfi e hul p heid al s elemen t van een zodanig e overeenkoms t nie t behoeft , gebrui k maakt en to t weik e behandelend e in strij d behoef t e t zij n de omstandigheid , dat de huisart s of familielede n van de betrol
Onder dez e omstandighede n werd de uitspraa k van de Raad van Beroe p vernietig d en de premiebeslissin g van de bedrljfsverenigin g alsno g bevestigd . 735
POSITIE OOSTENRIJKS E ARTS N I GEVAA R O p het jubileumcongre s van het Medisc h Genootscha p voor Opper-Oostenrijk , ge'houde n ni juni jl. , heef t de voorzitte r van de Artsenkame r voor Opper-Oostenrijk , Dr. Kar l Niederberger , een referaa t gelioude n dat al s tite l droe g ,,D'i e Stellun g des praktische n Arzte s ni der Medizin" . Ui t zij n krass e betoo g val t e t concludere n dat de positi e van de praktizeren d art s ni Oostenrij k wel bijzon der zwak is . Dr. Niederberge r spra k van een grot e crisi s waari n iie t beroe p ni zij n lan d si geraakt . Voor jong e mensen heef t het nog maar weini g aanlokkeiijks , zo zei hij . Een onderzoe k onder medisch e studente n zou al s resultaa t hebbe n gegeve n dat van de ondervraagde n tachti g procen t een voorkeu r uit sprak voor het beroe p van specialist . Van de over blijvend e twinti g procen t toond e nauwelijk s de helf t interess e voor een huisartsenpraktijk ; de res t ambieerd e een betrekkin g ni de farmaceutisch e Indus trie , bi j de overhei'd , al s militair-art s enz . Daarbi j komt, aldu s Dr. Niederberger , dat onder de geves tigd e huisartse n een groeiend e onrus t en ontevre denhei d merkbaa r worden . De oorzake n daarva n waren volgen s de Oostenrijks e art s de onbevredi gende positi e van de huisart s ni het gehee l van de gezondheidszorg , het voortduren d overbeze t zij n (ook op administratie f terrein) , tekor t aan vrij e tij d en bovendie n e t weini g vakantie . Oo k voor het ontstaa n van dez e tekortkominge n in het leve n van de Oostenrijks e huisart s somde Dr. Niederberge r de oorzake n op. De twe e belang rijkste : ,,Di e Fortschritt e der Medizi n und di e Fort entwicklun g der Sozialversicherung . Hi j verklaard e dit aldu s nader : Di e Fortschritt e der Medizi n di e zu onvorstelbare n Erfolge n auf alie n arztliche n Gebiete n fijhrten , hatte n naturnotwendi g ein e weit gehende Spezialisierun g zur folge . Di e junge n Arzt e wandte n sic h verstandlicherwe/s e mit beson derem Interess e diese n Spezialfaoher n zu und wid meten sic h der Facharztausbildung . Di e Bevolke rung durc h Presse , Rundfun k und Fernsehe n ni of t meh r oder minde r sachiiche r For m von den Errun genschafte n der Medizi n unterrichtet , verfie l n i den Glauben nur bei m Facharzt , bei m ,,Spezialisten " Hilf e und Gesundung zu finden . Der praktisch e Arz t wurde fas t al s Arz t zweite r Gut e eingeschazt , der Beruf des praktische n Arzte s dadurc h abgewertet , degrad'iert" . Spreke r gin g vervolgen s ni op de tweede oorzaak : Das Fortschreite n der Sozialver s'icherun g di e bishe r etw a 80 Prozen t der Bevolke rung umfass t und nac h Einbeziehun g der selbstan digen Bauer n etw a 90 Prozen t umfasse n wird , brach te den grosse n Erfol g das s di e Fortschritt e der Medi zin den Versicherte n ni volle m Umfange zugut e kommen . Die s fuhrt e aber naturlicherwels e zu eine r immer steingende n Inanspruchnahm e der Arzte . Di e Zahl der Facharzt e hat sic h mi allgemeine n der er 736
hohten Inanspruchnahm e angepasst , di e der prak tische n Arzt e dagege n nicht . In het bijzonde r op het Oostenrijks e plattelan d kampt men than s met een tekor t aan huisartse n en zelf s treed t di t tekor t reed s hie r en daar n I de ste den op. Het word t een ramp, zei Dr. Niederberger , wanneer doktore n strak s van het plattelan d naar de leegstaand e praktijke n ni de stede n trekken . Dat de artse n ni Oostenrij k het druk , razen d dru k zelf s hebben , vind t zij n weersla g ni de sterftecij fers . Het aanta l sterfgevalle n onder huisartse n al s gevol g van een hartaanva l si ster k toegenomen . Gemtddeld bereike n de Oostenrijks e artse n de leef tij d van 63 jaa r terwij i het landelij k gem'iddeld e 70 jaa r is . De ander e zijd e si dat de doktore n nog maa r weini g tij d kunne n bestede n aan hun patien ten. Het zij n er tevee l di e hun aandach t vragen . Van het zo belangrijk e ,,menselij k gesprek " komt niet s mee r terech t en zelf s het onderzoe k gaat al e t veel tij d vergen , zoda t de huisart s noodgedwongen , zelf s in vri j eenvoudig e gevallen , naar de specialis t ver wijst . Di t geef t zij n aanzie n bi j de patien t een flink e knauw en bezorg t ook de verhoudin g arts-patien t een deuk . De laatst e lijd t er eve n zee r onder als de arts . Dat de ontevredenheid , di e door di t alle s onder de Oostenrijks e artse n si ontstaa n bij -
-il l 'i -
•—c_
i^
^
iV 'i ifiil ~J ~ I
III
^'
v^^^3r lUSTER ^m\i 1,
y 21
1
1
_ I i_ I
U^) —
~^L' k 1
zonder groo t s i w o r dt het best geillustreer d door het fei t dat het nauweiyk s nog voorkom t dat de zoon van een huisart s n i de voetspore n van zij n vader treedt . Dr. N'iederberge r vervoigde : Dabei mijsse n wir feststelle n dass di e Mensc'he n der Gegenwart mehr denn e j des praktisohe n Arzte s bedurfen , dass si e wieder nacl i dem Hausarz t Sehnsuch t haben, der sie kennt , der si e n i alie n ihre n Note n versteht . Want: Di e Entwicklun g der modernen Medizi n hat in vorwiegen d naturwissenschaftliche r Richtun g zu grossartige n Erfolge n geftihrt , si e konnt e aber doch den hilfesuchende n Menschen auf di e Dauer nich t befriedigen . Die beton t naturwissenschaflich e Ausi-ichtun g der Medizi n und ihr e Tec'hnieslerun g fOhrt e woh l zur Erforschun g des mensliche n Korper s bi s ins kleinst e Gesche'hen , si e vernachtlassigt e aber die zweit e Komponent e des Menschen, di e Seele . He t betengrljkst e dat de hedendaags e artsen praktij k ontbreek t s i de persoonlljke , menselijk e re lati e arts-patien t v/aarvoo r de tij d nie t beschikbaa r is. Wii moeten , aldu s Dr. Niederberger , di t gemis herstellen , di t verlange n van de liohamelij k en geestelij k n i ongered e geraakt e mens meer tege moe t komen. Hi j steld e hierto e het volgend e voor : Die Aufgabe n des praktisohe n Arztes , sein e Stellun g n i der Medizi n und n i der Gesellschaf t mOsse n neu gestalte t werden . Der praktisch e Arz t mus s n i Zukunf t wiede r der Betreue r der sic h ih m anvertrauende n Menschen werde n und zwar n i gesunden w ie n i kranke n Tagen. Bei ih m mussen si e wieder Zufluch t und Hilf e finde n n i korperlich e Not und seelische r Bedrangnis . De r totgesagt e Hausarz t muss wiede r auferste hen. Dan wir d der Beru f des praktische n Arzte s den Inhal t wiede r finde n der in h auszeichne t vor alie n anderen arztliche n Berufsparten . Om di t mogelij k te maken zai de art s n i de eerst e plaat s wedero m de beschikkin g moeten krijge n over meer tijd . Daartoe zulle n er meer praktizerend e artse n moeten ko-
B o e r h a ve Cursus o v er D i a b e tse M e l l i t su O p 28 en 29 oktobe r aanstaand e wordt n i het Boer haave Kwartie r t e Leide n een cursu s gehoude n n i de Engelse taa l over Diabete s Mellitus . Aan de cursu s kunnen deelneme n specialis'te n n i de inwendig e geneeskunde, kinderartsen , oogheelkundige n en v r o u wenartse n en voort s all e geinteresseerd e artsen . Cursusleider s zij n Prof . A. Querid o en Dr. J. Terpstra . D e cursu s wordt gehoude n n i de afdelin g Inwendig e Geneeskunde, klinisch e endrocrinolog y en stofwis sellngsziekten , academisc h ziekenhui s t e Leiden . Aanmeldin g kan geschiede n bi j het secretariaa t van de Boerhaav e Cursussen , academisc h ziekenhui s t e Leiden . Inlichtinge n worde n telefonisc h verstrek t onder numme r 01710-57222 , toeste l 2700.
INTERNATIONAL E AUTO EMBLEME N zij n voor lede n van de Maatschappi j verkrijg baar op het Burea u der Maatsctiappij , Keizers gracht 327, Amsterdam-C . De prij s van het Maatschappij-embles m (internationaa l model) , vervaardlg d van astralon , si f 0,75 . Ook si verkrijgbaa r een emblee m van plak-plasti c a f 0,40 . Men word t verzoch t bi j bestellin g de koste n e t voldoe n door overschrijvin g op post gir o 5808 3 der Maatschappij .
men , ergo : het beroe p moet op de een of ander e manier aantrekkelij k worde n gemaakt . De volgend e twee maatregele n beval Dr. Niederberge r daarvoo r aan: 1. Die Stellun g des praktische n Arzte s n I der Medizi n muss ge'hobe n werde n en 2. Das Leben des praktische n Arzte s muss lebenswerte r gestalte t werden. Het was spreker s overtuigin g dat het beroep van praktizeren d art s dat van de specialis t gelljkwaardi g is . Daaro m moeten ze samenwerke n en bi j el'kaa r aanvullen , zo zei hij . Ook de bevolkin g moe t hen al s gelijkwaardig e partner s zie n en lere n waarderen . Hi j deed daaro m een beroe p op de publiclteitsmedl a ,,nlch t extrem e Hochstleistunge n der Medizi n zu veroffentliche n und hervorheben , sondern auch das still e aber verantwortungsvoll e w i -r ken der praktische n Arzte , ohne das di e Massener folg e der modernen Medizi n nich t erziel t werden konnte n und das mit so viele n Opfern , Selbstver leugnun g und Hingab e verbunde n ist" . Een goed gefundeerd e kenni s achtt e hi j zonde r mee r noodzakelljk . Want dien t de specialis t van een onderdeel der geneeskund e (z o mogelijk ) alle s t e weten, de huisart s moet op el k terrei n de verelst e kenni s bezitten . Dr. Niederberge r haald e vervolgen s een uitspraa k aan van de Zwitsers e socioloo g Prof . Schar, di e tijden s een inleldin g de vraa g opwier p of er, nu de patiente n meer nog dan vroege r verlan gen naar de ,,familiedokter " wel genoeg n i di e rich tin g wordt gedaan bI J de opieidin g van artsen . Spre ker beklemtoond e verde r dat het artsenberoe p meer dan ooi t vraag t om voortgezett e en voortdurend e studi e en ontwikkeling . Zelf s de pas afgestudeer de art s kan het zic h nie t permittere n zij n studi e t e beeindigen . De volgend e hin t van Dr. Niederber ger luidd e dan ook: Es miisst e ih m dazu ausrei chend Gelegenhel d und Anrei z gebote n werden . n I den letzte n dre i Jahrze'hnte n Is t a j ein e geradez u ubersturzend e Entwicklun g auf dem Gebiet e der Medizi n eingetrete n und nur duro h standig e Fortbll dung kann der Arz t mit ih r Schrit t halten . Dr. Niederberge r besloo t zij n (i n de Dsterreichi sche Arztezeitun g n i extens o gepuibliceerde ) inlel ding met de hoop ui t t e spreke n dat gezameniijk e inspannin g to t een spoedlg e verbeterin g van de bestaand e toestan d zou leiden . 737
MC
VA N
MET CENTRAA L
BESTUU R
L.A.D .
V e r e n i g ign v o or schoolgeneeskund e V o or de Nederlands e Verenigin g voor Schoolge neeskunde werd ontvange n de agenda voor de op vrijda g 24 Septembe r a.s . t e 14.0 0 uur n i het Jaar beursrestauran t t e Utrech t t e houden Ledenvergade ring , op weik e vergaderin g na afdoenin g van huls houdelijk e zake n t e 14.3 0 het wetenschappelijk e gedeelt e aanvangt . Prof . R. W . Broekman, hoogleraa r orthodonti e aan het Tandheelkundi g Instituu t der Rljks universitei t t e Utrech t zai spreke n over „oorzake n en gevolge n van persisterend e g e w o o n t e n." Na de beeindigin g van de voordrach t s i er gelegenhei d to t discussie . Dr. S. G. van der Meulen , secretari s L.A.D .
MC
VA N
HET CENTRAA L
BESTUU R
L.H.V .
K o s t e n v e r g o e d ign i n t e r c o l l e gei ailn l i c h t i nng e He t s i het Centraa l Bestuu r van de Landelijk e Specialiste n Verenigin g gebieke n dat de publikati e In Madisc h Contac t van 24 jul i 1964 inzak e ver hoging van de kostenvergoedin g bi j het geven van intercol'legial e inlichtinge n aan controlerend e geneeshere n enig e nader e preciserin g behoeft . D e inlichtingen , waarva n n i deze publikati e sprak e is, hebben betrekkin g op vrage n van controlerend e of keurend e geneeshere n te n aanzie n van patienten , die door hen medisc h moeten worde n beoordeeld . Uitgangspun t hierbi j s i dat de e.g . de patien t n i kwesti e zel f onderzoek t en dat de e.g. , zoal s n i het terzak e n i 1957 verschene n rappor t (zi e Medisc h Contact van 14 maart van dat jaar ) ook duidelij k s i gesteld , zel f te n voil e verantwoordelij k s i voor de door hem genomen beslissingen . He t lig t voor de hand dat het vrage n van inlich tinge n aan de collega , di e de patien t heef t be'han deld, n i vel e gevalle n de doeltreffendhei d van het onderzoe k van de e.g . te n goede zaI komen. Voort s zaI de e.g. , door deze weg t e bewandelen , de patien t dikwiji s onaangename en tijdrovend e dupliceringe n van reed s eerde r plaat s gevonde n hebbende onderzoekinge n kunne n besparen . He t verstrekke n van collegial e ini'ichtinge n meet, aldus het Rappor t 1957, worde n gezie n al s een ,,morele " verplichting , waaraa n de behandelend e geneesheer zic h al s rege l nie t mag onttrekke n en waarvoor hi j nie t gehonoreer d d1ent t e worden . He t rappor t vervolg t dan: ,,Ee n geheel ander e zaak s i echte r een ,,vergoeding " voor de koste n van het hulp personee l (du s voor het opzoeke n van gegevens , opnemen en tikke n van antwoordbrieven , enz.) . He t s i nie t meer dan behoorlij k dat voor schrif telij k gevraagd e inlichtinge n door de vragend e instellin g aan de specialis t een redelijk e ver goedin g wordt aangeboden . D e b.g . kan een dergelijk e vergoedin g zonde r 738
bezwaar accepteren , doch hi j s i uiteraar d ook volkomen vri j van di t aanbod geen gebrui k t e maken, bijvoorbeel d wanneer hi j het gevoe l moch t hebben ander s nie t geheel onafhankelij k te staa n tegenove r de instelling. " En voorts : ,,Voo r bijzonder e uitvoerig e of tijdrovend e inlichtinge n kan di t bedra g hoger gestel d worden, voor zeer eenvoudig e inlichtinge n lager . Reeel gemaakt e extra-onkoste n (bijvoorbeel d het maken van afdrukke n van foto's ) diene n natuurlij k afzonderlij k vergoe d t e worden . Deze regeiin g geld t nie t allee n voor de organe n der sodial e verzekering , doch evenzee r v o or ander e verzekeringsinstellingen , bedrijfsgeneeskundig e dienste n enz. Telefonisch e en mondeling e verzoeke n om inlichtinge n betekene n voor de specialis t (e n som s voor zij n personeel ) eveneen s een extr a belasting . Het s i echte r nie t wel mogelij k ook hiervoo r een vergoedingsregelln g vast t e stel len. " D e nor m voor de n i voorgaand e alinea' s bedoeld e kostenvergoeding , d'i e n i het rappor t 1957 op f 4 , — wa s gesteld , s i door het Centraa l Bestuu r van de L.S.V . inmiddel s verhoog d to t f 6, — (zi e M.C. 24-7-1964) . Daa r gebieke n s i dat het geven van collegial e inlichtinge n door de behandelen d geneeshee r soms wordt verwar d met het uitbrenge n van een deskun digenrapport , lijk t het diensti g tenslott e nog eens speciaa l aandach t t e vrage n voor de passag e ui t het rappor t 1957, waar deze aangelegenhei d te r sprake komt. Deze passag e luid t aldus ; ,,Verschilmet deskundigen-rapport. D e collegial e inlichtrnge n van de b.g . kunne n nooit meer behelze n dan wat de b.g . bi j zij n behandelin g reed s t e wete n was gekomen. Een aanvullen d onderzoe k kan er dus nooi t voor nodig zijn . En wat de conclusi e (bijvoorbeel d over arbeidsgeschiktheid ) betreft , daarove r mag de b.g . desgevraag d wel zij n persoonlijk e menin g geven (o f er met de e.g . overle g over plegen) , doch, het s i en blijf t de e.g. , di e dienaangaan de de beslissin g neemt. Wens t de e.g . of de medisc h adviseu r echte r een volledi g specialistisc h onderzoek , compleet met conclusies , dan dien t di t onderzoe k aan een ander e art s dan de behandelend e t e worden opgedragen . Men spreek t dan van een ,,deskundigen-rapport" . n I dat geval s i er uiter aard geen sprak e van een ,,kostenvergoeding " doch van een normal e honorering. " Tenslott e wil het Centraa l Bestuu r ero p wijzen , dat het gesteld e met betrekkin g to t de kostenver goedin g nie t van toepassin g s i op inlichtingen , di e worden verstrek t aan controlerend e geneeshere n van de algemen e zrekenfondsen . D e voorzitte r der Landelijk e Special'iste n Veren'igin g H . van
Giffe n
scheide n spreekure n voel ki nie t al s dis - ten, waaronde r de gezondheidszorg . Hi j criminatie . Op praktisch e gronde n zij n zie t al s bezwaar dat de welvaartsverbe zij ingesteld , om praktisch e redenenben terin g word t afgeroom d door de premie ik er van af gestapt . Dat de ambulant e koste n van een particulier e ziektekosten Plaatsingvan ingezondenstukken ziekenfondspatien t anderhal f maal vake r verzekering , di e aanzienlijkhoge r zoude n houdt nietin,datde redactie de daar- dan de particuiie r zij n art s moet opzoe - ligge n dan de premiekoste n van de zie in gegeven opvattingenonderschrijft. ken si nog niet s vergeleke n bi j wat de kenfondsen . Eerde r betoog t hi j ni zij n arti verplich t verzekerd e e t wachte n staa t kel dat wanneer het hie r bovenvermeld e ONDERSCHEI D EN DISCRIMINATI E wanneer hi j om gezondheidsredene n het gevol g si van een individuel e positie Sinds de heer Van Lie r ni ons parle - het werk moet staken : huisarrest , leken - verbetering , men di t nie t zo bezwaarlij k men t een mogelijk e discriminati e wet be- controle , de verplichtin g om vaa k zonde r acht omdat di t dan een enkel e verzekerd e tref t de behandelin g van de ziekenfonds - noodzaak zij n huisart s e t roepen , onder - betreft , di e relatie f (I ) zij n economisch e verzekerd e aan de ord e stelde , zij n daar - zoek door de controleren d geneesheer , positi e heef t zie n verbeteren . Nu echte r over vel e penne n ni bewegin g gekomen lang wachte n ni een spreekkame r waar betref t het een grot e groe p tengevolg e en woorde n ni het beel d gebracht . Be- allee n maar(! ) ziekenfondspatiente n nie t van een sneNe stijgin g van de loonindex grijpelij k dez e onrust : er bestaa t een mogen maar moete n komen, to t slo t de cijfers . (Mogelij k doel t hi j hie r op de geoorloofd onderschei d tusse n verze- verplichtin g to t werkhervatting . stijgin g van de minimum-levensbehoef kerde en particuiier , maar bestaa t er een Zo lan g men zoek t naar de oorzake n ten di e nu eenmaal altij d anne x si met ongeoorloofd onderschei d (i s discrimi - van een gevoe l van discriminatie , dan de stijgin g der welvaart) . natie ) ni de behandeling ? Sind s apri l zoeke men deze ni de laatst e piaat s bI j Toch si het wel merkwaardi g dat wan1965 heb ki ervarin g opgedaa n met een de zeifgekoze n vertrouwensarts . neer een individ u tengevolg e van per behandelin g zonde r onderschei d naar soonlijk e positieverbeterin g groter e ruim inkomen. Om de patiente n de lang e t tusse n loo n en primai r levenson Dr. F. H. J . Kortenhorst , te krijg wachttijde n e t bespare n werde n de derhoud dez e vaa k door persoonlijk e huisart s spreekure n nie t meer afgestem d op de prestati e verkrege n welvaartsverbeterin g Eindhoven , 21 augustus1965 . loongren s maar op de duur van het conwel mag worde n afgeroomd , maar wansult . e groe p al s gevol g van een N.B. Het gemiddeWe aanta l afspraak - neer de grot Van 8-1 0 uur : spreekuu r voor kort e e van zij n leider s een financiee l consulte n bedroe g ni dez e grot e prak - prestati consulte n (34 minuten) . e armsla g krijg t dan word t dez e tij k gemiddel d 14 per werkdag . Acht groter Van 13.30-1 5 uur en zo nodi g na e afromin g onaanvaardbaa r geacht . ervan ware n op een voorgaan d spreek - zelfd 17.30 uur : spreekuu r volgen s afspraa k Wannee r Hougee ni hetzelfd e artike l uur gemaakt ; gemiddel d 6 kee r per dag (gemiddel d 10 minuten/consult) . s van ,,particuiier" , de ziekte werd de afspraa k telefonisc h gemaakt . de statu D e ervaringe n ove r de maand mei zij n kostenverzekerin g voor ambtenaa r en de vastgeleg d en uitgewerkt : afzonderlijk e spreekure n voor zieken 1. De wachttijde n zijn , mit s de art s fondslede n en particuliere n te r sprak e DISCRIMINOLA RANCUNOS A op tij d begint , minimaal . brengt en stel t dat zolan g dez e stene n Opiettend e lezertje s zulle n ni het bo- des aanstoot 2. Het consultere n van de huisart s s nog bestaan : „We (d e venstaand e een psycho-allergisc h syn - ziekenfondsen? zonder geldig e rede n si een uitzonderin g ) uiters t gevoeli g zij n voor . Het adjectie f ,,poli - maatregele en komt onder verzekerde n nie t meer droom herkennen n di e verminderin g van het tica " kan de aandoenin g nog nader spevoor dan onder particulieren . aanta l ziekenfondsverzekerde n te n ge. Door sommige onderzoeker s 3. Gemiddel d aanta l consulte n per cificeren volg e hebben" , dan ontaard t zij n betoo g word t he t links-draaien d Nivella-viru s werkdag per duizen d zielen : in een stukj e klassenstrijd . g verantwoordelij k geParticulieren , kort e consulte n 2.5 , af - voor de afwijkin Me n kan over divers e onderwerpe n steld ; anderen verzekere n ons echte r spraakconsulte n 5, totaa l 7.5 ; denken zoal s men wi l en men kan er ove r dat he t toenemen d succesvo l gebrui k va n verzekerden , kort e consulte n 8.4 , af discussiere n en voorlichte n n I woor d en I.Z.A . het optrede n van de D.R. ni de spraakconsulte n 2.1 , totaa l 10,5 . , voorwaard e voor een vruohtbar e hand heef t gewerkt . Hoe dan ook, na het schrift Wannee r de consulte n di e nie t ni e en een gezond e voorlichtin g si pogen de werkgever s ni e t schakele n bi j discussi het ,,ziekenfondspakket " zij n verzeker d dat men de argumentati e zindelij k houdt , het aantrekkelij k maken van het , nog buite n de tellin g worde n gehoude n l onder ander e zegge n vri j van movrijwillig , lidmaatscha p der vakbonden , dat wi blijk t waari n de ziekenfondsverzekerd e k begrijpelijk e rancune s en sentimen zo word t er than s naar gestreef d de art - gelij zic h onderscheid t van de particuiier . In ten di e met het onderwerp , ni di t geva l sen ni e t schakele n bi j het versiere n entingen , babycontroles , zwangerschaps - van het gedwongen , niet s uitstaand e hebben . , lidmaatscha p der de loongrens controles , S.V.B.-verrichtinge n werden ziekenfondsen Me n kan nie t zegge n dat G. L. Hougee . Blijkbaa r si to t di t doel dus afgetrokken . h ni zij n artike l ni De Ziekenfondsgid s een endemisch e verspreidin g van D.R. zic Gemiddel d aanta l ,,ziekenfondspakket " niet onwelkom e voorwaard e heef t ge. Bi j voorzichtlg e homoeo- aan bovenstaand consulte n per werkda g per 1000 zielen . patisch houden. e behandelin g zai het misschie n Particulieren , kort e consulte n 2.5 , af - een ,,self-limitin H. T. Kljistr a g disease " blijke n e t spraakconsulte n 4, totaa l 6.5 ; Stiens , 25 augustu s 1965 zijn . verzekerden , kort e consulte n 8, af spraakconsulte n 2, totaa l 10. Dr. A. C. Copper ONBEVOEG D UITOEFENEN DER D e ziekenfondspatien t blijk t dus ge- Zutphen GENEESKUNS T dwongen 1 Vz kee r zo vaak de huisart s e t bezoeken dan de particuNer e patient , Me t grot e belangstellin g — en instem „BOVE N DE LOONGRENS " vooral voor kort e consulten . De rede n ming — nam het bestuu r van de Vereni daarva n si zuive r administratlef . n de Kwakzalveri j kenni s van de G . L. Hougee betwijfel t ni „De Zieken - ging tege O m op de vraa g van het kamerli d d van 'he t hoofd'artike l „Onbevoeg d fondsgids " of het juis t si dat de verkre - inhou Van Lie r teru g e t komen, k i geloo f met gen ruimt uitoefene n geneeskunst " n I MedSsch e tusse n Jone n en koste n van hem dat er wel eens gevoelen s van dis - levensonderho'u d moet worde n aange - Contact van 27 augustusjl . Desondank s e eerst e levensbehoef - meent het de lezer criminati e zij n waar e t nemen. De ge- wend voor ni feit s ove r de oonolusi e
MC
INGEZONDE N
739
Hoezeer ons bestuu r dez e afwijzin g van een bepaald e zin : ,,D e door de tus-symboo l van de ziekenfondspatiSnt , , het meende ui t de moti - zij staatssecretari s op 1 oktobe r a.s . e t in - ook betreurde n auto , si vaa k vee l grote r en mooie r g e t mogen concluderen , dat apert e stallere n commissi e si bree d van opze t verin dan di e van de particulier . Beide n moevoorstander s derhalv e evenmi n ni de en weerspiegel t ni haar samenstellin g de ten bi j hun art s vaa k enig e ure n wachte n e zoude n worde n opgenomen. voor zi versch'lllend e partije n en instanties , wel - commissi j aan de beur t zijn . Deze laatst e g toe n bi j kwesti ke met het onderhavig e problee m heb- Groot was dan ook de verbazin e kan zee r eenvoudi g worde n ophet beken d worde n van de samenstellin g ben e t maken" , zij n afwijkend e menin g gelost . n I plaat s van nummertje s 1, 2, 3, van dez e commissi e bleek , dat zowel de kenbaar e t moete n maken. 4 enz . zet men nummertje s neer 8 uur , g inzak e het vraagstu k van para - 8 uur 5, 8 uur 10 enz . Wie snelle r werk t Hoewe l de commissi e bree d van opze t Stichtin t en haar maatschap - maakt de versohille n to t 4 of 3 minuten ; is word t toc h een belangrij k component normale geneeskuns e betekeni s al s de N.W.P. hieri n wie er lange r ove r doet maakt er 6, 7 of gemist : een afvaardigin g eri n van de Ver - pelijk een zete l was toegewezen . En di t terwij l 8 minute n van. De nummertje s blijve n enigin g tege n de Kwakzalverij . g tege n de Kwakzalveri j — een uur of lange r ni de wachtkame r O p 25 november 1964 heef t het be- de Verenigin e verenigin g ni den lande , di e staan . leder , di e zij n huisart s om raa d stuu r de staatssecretari s dringen d ver - de enig h heef t gespecialiseer d op bestude - komt vrage n haal t s' morgen s een numzocht zij n organisati e dee! e t doen uit - zic g van de ernstig e gevaren , verbonde n me r weg en word t tege n inleverin g hier maken van dez e niet-ambtelijk e commis- rln d uitoefene n van de van ongevee r op tij d geholpen . De tele sie . En we! onder mededelin g tic h to t aan het onbevoeg t — geweiger d werd op ade- foon word t nie t door de huisart s zel f dit verzoe k gerechtig d e t achte n ui t hoof - geneeskuns quate wijz e haar ste m e t late n horen . aangenomen. de van haar langjarig e ervaring , zomede door het feit , dat zi j kan beschikke n over Het bestuu r van de Verenigin g tege n Is er dan geen discriminati e meer? O, enig e op het ondet'havig e terrei n zee r de Kwakzalveri j si erva n overtuigd , dat zeker l Probeer t U voor een ziekenfonds competent e t achte n vertegenwoordigers . me t dez e gang van zake n de volksge - patien t maar eens delta-butazolidin e aan Bij schrijve n van 26 Januar i 196 5 wees zondhei d nie t si gediend . te vragen , of roterdontabletten . Di t gaat de staatssecretari s d'i t verzoe k resoluu t zo maar niet l Di t wete n de vertegen A. P. N. de Groot , af: woordigers , wie r inkome n steed s onder Voorzitte r van de de zogenaamde welstandsgren s ligt , ook ,,Voo r wat betref t het punt van d'eel Verenigin g tege n de Kwakzalverij . wel, wanneer ze s' middag s ni hun Buic k neming aan de werkzaamhede n der t komen voorrijde n (al s er commiissi e door uw verenigin g — hoe Naschrift:Wij kunne n ons de verba - of Chevrole e nog plaat s is) . Zi j betale n van nutti g haar werk ook moge zij n — zin g van de inzende r indenken . De door tenminst e van f 15000, — of meer mee n ik , gezie n de duidelijk e stelling - de staatssecretari s aangelegd e nor m si hun tantiem " geneesmiddelen . nam e van uw organisati e tege n het ons ni dez e nie t gehee l duidelij k — Red. gaarne ,,particuliere Moeten zi j naar de spcialis t dan si het verlene n van geneeskundig e raa d en MC . ziekenfond s er goed voor . bijstan d door hen, di e nie t zij n toege late n to t de uitoefenin g der genees DISCRIMrNATIE? Indie n de ziekenfondse n berei d zij n om kunst , mij op het standpun t e t moete n voor de aangesiote n patiente n tarieve n Gelijk e monniken , gelijk e kappen i steile n uw verenigin g hie r nie t to e e t n evenal s het politieziekenfond s Veel, m.i . e t veel werd reed s geschre - te betale moeten uitnodigen . (f 6, — voor een consult , f 7, — voor een ven ove r de zogenaamde discriminati e huisbezoe k voor een agen t t/ m hoofd Het spreek t vanzelf , dat , zodr a de ten gevolg e van gescheide n spreekure n agent, f 7,—, resp . f 8, — voor een bri commissi e si geformeerd , het uw ver - van ziekenfondspatiente n en particulier e r to t een inspecteur ; f 8, — resp . enigin g vri j staa t zic h to t de commissi e patienten . Ui t de hierove r reed s gepu- gadie — voor een inspecteu r to t een comte wend'en , di e uw organisati e bi j voor bliceerd e ingezonde n stukke n blijkt , dat f 9, missari s en f 9, — resp . f 10, — voor een beeld zai kunnenhoren" . de versc'hille n nie t zo groo t zijn . Het sta commissari s en hoger e rangen ) dan zaI merkwaardigerwijz e blijken , dat van dez e discriminati e nie t veel over blijft . Is er verde r dan geen discriminatie ? We l zeker , maar nie t bi j de patienten . Er si namelij k een discriminati e voor de artse n en wel voor di e artsen , di e gelief d zij n bi j hun patienten . Zodr a dez e ziele n het geta l 2000 overschrijden , zoda t de art s behoeft e heef t aan een praktijk assistente , di e o.a . de telefoo n voor hem aanneemt (salari s voor een 24-jarig e f 100, — per week plu s circ a 25% social e lasten , d.i . f 1700, — to t f 1800, — per kwartaal ) word t di t overwer k gehonoreer d met een kapitaa l van let s meer dan f 13, — per zie l per jaar , waarvoo r de patien t zic h 24 uur per etmaa l onder de hoede weet van zij n huisart s of dien s waarnemer. ,,Zeker" , zei de ondervrage r tot de heer Van Liende n tijden s een te levisievraaggesprek , „e r word t veel voor betaald , nietwaar? " Waarvoor si mij nie t duidelij k geworden . Als er ni ,,Mediso h Contact " nog eens over discriminati e word t geschreve n lijk t het mij voor de abonnee s van di t or 740
gaan interessanter , dat de ander e vor m van discriminatie , weik e de arise n betreft , eens wat meer ui t de doeke n word t gedaan. H. M. Haije .
tje s tusse n ach t en tie n uur krijgen , er 8000 gesprekke n door de PI T moete n worden verwerkt . Veel van dez e gesprek ken worde n gevoer d ui t telefooncellen , zodat zic h hiervoo r nie t onaanzienlijk e rije n afspraakmakend e patiente n opstel Amsterdam, 27 augustu s 1965 . len, want de melkboe r heef t allan g het gebrui k van z' n telefoo n moete n coupe ren. De telefoondiens t vaar t er overigen s „HUISART S VOLGEN S AFSPRAAK " we l bij . Over de dag van gistere n wi l ki zwij Dan heb e j nog de mensen di e nie t gen. Een maandag si nu eenmaal nie t e t kunnen of wllle n telefonere n en persoon beschouwen al s een gew/on e dag. lij k een afspraa k komen maken, waarvoo r Vandaag dinsdag . Terwij I ki me st a e t ze een halfuu r heen en weer (o f langer ) schere n si daar de eerst e telefoon : Mijn - onderweg zij n en late r op de dag, op heer A di e kwar t over zeve n zelfook hun tij d maken ze di e wandelin g weer \Ne\ vroe g vind t om e t belle n maar nie t vrolij k opnieuw . anders kan omdat hi j om hal f acli t op En denk ero m dat er ook veel ,,be z' n werk moet zijn , wi l een afspraa k drijfstijd " gewonnen wordt ! Mijnhee r C maken voor z' n vrouw . Z6 gebeurd i Het die bi j een fabrie k ni ,,oost " werkt , moet afsprakenboe k neem ki overa l mee, 66k er om tie n uur ech t maar anderhal f uur in bed. We hebbe n voor het maken van uit om om hal f el f zij n gemaakt e afspraa k afsprake n wel een asslstent e gekrege n na e t komen bi j de huisdokte r en mijn van het ziekenfonds , maar di e komt pas heer D di e n I IJmuide n werk t en om om ach t uur en dat si eveneen s e t laa t zeven uur begin t kan dus allee n maar voor mijnhee r B di e graa g v66r negene n 's avond s al s mij n assistent e naar hui s geholpe n v/i l worden . is. Mij n vrou w doet dan open, want 's avond s kunne n we de deur toc h nie t Als dan onz e afspraakassistent e om open late n staan . acht uur arriveer t zij n er inmiddel s nog twee ander e verzoeke n om afsprake n W e bestelle n ook de patiente n op af geweest. Met een erva n heb ki nogal spraak terug . Dinsda g over 3 weken zai moeite ; nada t ki vij f verschillend e tijde n mevrouw E precie s om kwar t voor tie n heb genoemd di e onz e patien t nie t bijste r terugkome n om haar bloeddru k e t late n schijne n e t schikken , gaat de bel bene- opmeten. k I geef haar de tij d op een den en staa t de eerst e afspraa k voor de kaartj e om het vergete n tege n e t gaan. deur. Mij n vrou w laat , om open e t doen, En al s ze het toc h nog vergete n mocht de kindere n ni de steek , di e de ontbijt - zijn , kan ze rusti g belle n om een nieuw e tafe l pogen e t vermorsen , terwij i ki als - afspraak ; daar hebbe n we toc h een juf nog to t een gunsti g compromi s probee r frou w voor , di e naar we hope n nooi t zie k te komen. t' Lukt l M'n assistente-tele - wordt , nooi t ontsla g neemt , nooi t bi j haar fonist e neemt de zaa k over en ki kan me eige n huisart s een afspraa k hoef t e t marusti g aan m' n spreekuu r wijden . ken. O m kwar t over ach t si m' n afspraken Maa r goed, t' spreekuur ; ki heb het boekj e voor tie n minute n bianc o en ki afgekrege n natuurlijk . Weliswaa r was ki ga sne l wat administrati e afdoen . Al s ki een hal f uur late r klaa r dan gewoonlijk , stip t op tij d om vij f voor hal f nege n mij n maa r dat heb ki er graa g voor over al s volgend e afspraa k binnenlaat , komt er ik mij n patiente n en de gemeenscha p een telefoontj e van een controleren d daar een diens t mee kan bewijzen . collega , dat me dri e minute n kos t en Vandaag dinsdag ; ki word t gepor d vla k daarn a een ,,neusbloeding " tussen door mij n vrouw , haas t heb ki me ver door zoda t ki opeen s ach t minute n op n na di e partu s vannacht . Het si al het schema achte r lig . Bovendie n blijk t slape kwart voor acht ! Om 8 uur zi t ki benede afgesproken e het dubbel e van mij n den^ de wachtkame r loop t vol , mij n ..geplande " tij d e t benutten , waarmee de r si begonnen . Nog (? ) geen achterstan d uitloop t to t dertie n minuten . spreekuu afspraakspreekuur ! Heb ki gedroomd ? O m nege n uur bedraag t mij n achterstan d Wa s het een toekomstdroo m en toe 21 minuten .n I de wachtkame r vraag t men komstbeeld ? Waarschijniij k een toe zic h af wat er aan de hand is . Men was komstbeeld , want Van Liende n heef t gezelftoc h op tij d I sproke n en Van Liende n si een eerbied Mij n afspraakassistent e ontvang t di e waardi g man en wi l ons, Nederlands e ochten d tusse n ach t en tie n uur 23 tele - huisartse n alie n een assistent e te r beforiisch e verzoeke n om afsprake n of ver - schikkin g stelle n voor de afspraken . All e zoeken om het verandere n van de af - 4000! (total e brut o salariskoste n 4000 x spraak . Aan de koffi e hoor ik , dat wel 400 = 1 miljoenzeshonderdduizen d gul zes mensen geklaag d hebbe n dat het den per maand) en aftrekbaar ! bijn a onmogelij k was mij e t bereiken . k I realisee r me, dat al s 400 huisartse n ni J. H. Trommel onze sta d hun afspraakspreekuu r houden en gemiddel d 20 afspraaktelefoon - Amsterdam, 15 augustus1965
MEDISC H
CONTAC T
Verschijn t wekelljk s Abonnementen niet-lede n f 20,—. Losse nummers f 0,50 . Bestuur:K. Vaandrager , Deventer , voorzitter ; Prof . Dr. A. Kummer, Amsterdam, vice-voorzitter ; Dr. C. de Groot , Onderweg 12, Arkel , secretaris ; Dr. M. van der Stoel , Voorschoten , penningmeester ; A. Taminiau , Tilburg . Redactie:Keizersgrach t 327, Amsterdam-C . Telefoo n 020-2 4 25 35. Adressen van de Maatschappij en haar organen:Keizersgrach t 327, Amsterdam-C, telefoo n 02024 25 35; hoofdbestuur , dagelijk s bestuur , boekhouding , burea u voor Waarneming en Vestigin g 8.30-1 7 uur (n a 18 uur en zondag s tel. : 79 89 84) - Landelijk e Huisartse n Verenigin g - Landelijk e Specialis ten Verenigin g - Landelijk e Ver enigin g van Arise n ni Dienstver band - Specialiste n Registratl e Commissie. Raad van Beroep: secretari s Dr. H. Navis , Sonsbeekwe g 6, Arn hem . Ondersteuningsfonds weduwen en wezen: postgir o 111950 , Keizers gracht 327, Amsterdam-C . Secre tari s F. Weljnen , Vijverwe g 14, Sittard , telefoo n 04490-3 3 63. Advertentiesen abonnementen: Uitgeversmlj . J. H. Kruyt , Groot Hertoginnelaa n 28, Bussum, tele foon 029591 61 55. Advertentie s behoeven de goedkeurin g der re dacti e en kunne n zonde r opgaa f van redene n worde n geweigerd . Opgave van adreswijziging te n dienst e van de toezendin g van Medisch Contac t uitsluiten d bi j het Burea u der Maatschappij , Keizersgrach t 327, Amsterdam-C . Brieven op advertentiesonder nummer uitsluiten d naar Uitge versmlj . J. H. Kruyt , Groot Herio ginnelaa n 28, Bussum. Druk: Verwei j - Mijdrecht . Op/age; 13.730.
741
MC
CONTACTE N
I.C.I . ( H O L L A N D) Wijnhaven
N.V.
Rotterdam1
107
vraagttoekomstig
verkoopleide r die n i staa ts i om enkel e jare n na Indlensttredln g de leldln g va n de farmaceutlsch e afdelln g op zic h e t nemen . Farmaceutlsch e of mediscli e opleidin g en er varin g n i ha t farmaceutlsch e bedrijfsleve n strek ken to t aanheveling . Leefty d ongevee r 3 5 jaar . Met de hand geschreven sollicitaties terichten aan de afdeling Personeelszaken van I.C.I. (HOLLAND) N.V., postbus 551,Rotterdam.
lemand een cadeautj e sture n kost geld , maa r U kunt zieke n Uw
weekblade n zende n
door ze
portvri j t e
richte n aan:
wRood e Kruis-Tijdschriftendlens t Den Haag*'
Rontgenoloog
zoekt
waarneme r voor 4 weken
n i de
period e van
Men
1 november to t
van
de advertentie duidelljkop de briefomslag te
vermelden.
medio januar i a.s . A . Nieboer , Oranjestad , Aruba
verzu/m e niet , wanneer op advertentiesin deze
rubriek schrlftelijk wordt gereageerd, het nummer
N.A.
inZIEKENHUISVANDE N J tl H. JOANNE S DE DEO Westeinde
132 - 's-Gravenhag e
O p de afdelin g Pathologisch e Anatomi e (hoof d Dr. Minde r -B-opleiding ) kan gepiaats t worde n een
assistent-art s Sollicitaties terichten aan de DirecteurGeneesheer - Postbus 432 - 's-Gravenhage.
Het Psychiatrisc h Centru m
Het Sin t Gerardu s Majell a Ziekenhul s e t Bussum vraagt voor direc t
een 2e assisten t voor de Intern e Afdelin g (Dr . Mulken s en Dr. Sjoukes) . Bovendie n zij n beid e asslstente n inge schakel d bi j de Eerst e Hulp-verlenin g n i het ziekenhuls . Salari s nade r overee n e t komen. Sollicitaties terichten aan de directeur-geneesheer J. A. F.Coebergh of aan bovengenoemde internisten.
St . ioseph-Stichtin g t e
Gynaecologisch e praktij k
Apeldoorn
ter overnemin g aangebode n n i t ' weste n des lands , vraagt voor de afdelin g
niet R.K .
gezinsverplegin g
een psychiate r
Brieven onder nr.MC 700 aan bureau van ditblad te Bussum.
Inlichtingen te verkrijgen bijen sollicitaties te richtenaan de geneesheer-direkteur.
Ervaren gynaecoloo g zoekt associatie .
DE NEDERLANDS E FEDERATIE VOO R BEJAARDENZOR G vraag t een
Brieven onder no.MC 701 aan bureauvan ditblad te Bussum.
medisch staffunetionari s D e taa k omvat o.m. het bestudere n van de medisch-social e probleme n op het terrei n van de bejaardenzorg . Voorlopi g za i dez e functi e nie t meer dan een halv e dagtaa k onnvatten . Enig e ervarin g op organisatorisc h gebie d s i gewenst . D e honorerin g s i gestel d op; min . f 930,—, max. f 1.184, — (excl . huurcomp.) ; aanstellin g bove n het minimum s i mogelijk .
BUREA U
VOOR
PRAKTIJKOVERDRACH T
DIRECTIE: W.J. VAN DEN BROEK , LI D N.V.A . AMSTELVEEN , MEANDE R
495, TELEFOO N
02964-17 5 631 2669
Gevraagd:
HUISARTSENPRAKTIJKE N en Zulde n va n het land .
Nadere inlichtinge n ove r de functi e worde n door de tegenwoordig e medisc h medew^erke r gaarn e verstrek t (tel . 070-54.49.03) .
2
Schriftelijke sollicitaties (op envelop vermelden: med. staffunctionahs) te richtentotde directeur, Stadhouderslaan146,'s-Gravenhage.
DIVERS E
ni he t Ooste n
SPECIALISTENPRAKTIJKEN
(dermatologie ) Biedt aan :
HUISARTSENPRAKTIJKE N
Praktijk - en vestigingsfinanclerin g Speciallsati e krediete n en renteloz e voorschotten .
"Ook dezemensiseenschepsel Gods endaarin ligt zijn waardeen betekenis" (Prof . Dr. G. Ch. Aalders , voorzitte r va n de Verenigin g to t opvoedin g e n verplegin g va n geestes zwakke kinderen )
'sHeere n Loo-Lozenoord , inrichtin g to t opvoedin g e n verplegin g va n geesteszwakk e kindere n teErmelo , zoek t een art s di e de capaciteite n bezi t om t.z.t . he t geneesheer/direkteurscha p op zic h e t neme n va n ee nn i aanbou w zijnd e inrichting . Een art s met positie f christelijk e levensovertuigin g e n warme belangstellin g voo r de veelzijdig e problematie k van de oligofreni e ni a l haa r verschijningsvormen , vind t hie r ee n levenstaa k waarvoo r hi j graa g zij n hel e per soonlijkhei d za i wille n inzetten . Uw brie f met volledig e inlichtinge n e n eventuee l ee n streefdatu m voo r ee n persoonlij k gespre k geliev e ue t zende n aa n Ds. Dr. Mr. J . Ozinga , Oranjestraa t 29 , Lunteren , Telefoo n 08388-354 .
