Nr. 5 0 -1 3 decembe r '8 5 -40 e jaargan g
Medisc h Contac t -weekbla d va n de Koninklijk e Nederlandsch e Maatschappi j tot bevorderin g de r Geneeskuns t
Klinisch e afdelinge n va n academisch e ziekenhuize n zoude n opnieu w moete n worde n gestructureer d met al s doe l beter e mogelijkhede n e t biede n voo r patientgebonde n onderzoek . Di t stelle n Mw. M. B. J . A. Janssens , werkzaa m bi j de Commissi e voor Reuma-onderzoe k va n TNO, e n Dr . L. K. J . va n Romunde, arts-epidemioloog ,n i hu n gemeenschappelijk e bij drag e ove r klinisch-wetenschappelij k onderzoe k ni Nederland . Relationee l benader d s i e r ee n essentiee l verschi l tusse n bevruchtin g n i viv o e n bevruchtin g n i vitro . Binne n de relati e tusse n he t behandelen d tea m e n he t kinderloz e paa r krijg t he t embryo n i vitr o zijnbijzonder e waard e e n 'morel e status' . Ee n ethisch e benaderingdoorDrs .J . P. Mellema , part-tim e verbon den aa n de Theologisch e Hogeschoo l de r Gereformeerd e Ker ken e t Kampen . Het ui t 196 5 dateren d Nederland s Huisartse n Instituu t n i Utrech t heef t plaatsgemaak t voo r he t Nederland s Instituu t va n de Eerstelijnsgezondheidszor g (NIVEL ) e n de Stichtin g Nederland s Ontwikkehngs - e n Ondersteuningsinstituu t voo r huisart s e n eerstelijnszor g (O&O). Prof . Dr .J . C. va n Es , de eerst e directeu r va n he t NHI, s i va n menin g da t dez e gan g va n zake n goed e kanse n bied t aa n he t extramural e vel d o m ee n wetenschappelijk e ontwikkehn g doo re t maken .
Klinisc h wetenschappelij k onderzoe k M . B. J . A. Janssen s e n L. K. J . va n R o m u n d e- 154 7 Papieriti s Dr. J . Stork-155 0 D e morel e statu s va n he t embry o Drs. J . P. Mellema-155 1 Onderzoe k n i he t spanningsvel d tusse n veld , belei d e n wetenscha p Prof . Dr. J . C. va n Es - 155 3 Medisc h onderwij s - Longitudinal e zwan gerschapsbegeleidin g Drs. E. A. P. Steegers , Drs . R. P. M. Theunisse n e n Prof . Dr. T. K. A. B. Eskes - 155 7 Jonge artse n zoeke n ee n baan . Sollicita tiebrieve n geanalyseer d Dr. W. B. K. M. V. de Goei j - 155 9 Automatiserin g va n de artsenpraktij k e n het rech t va n de patien t op privac y E. Cranendonk - 156 1
Het Instituu t voo r Obstetri c e n Gynaecologi e va n de Katho Hoevee l uu r pe r jaa r bestede n Apeldoorn liek e Universitei t Nijmege n s in i 197 9 gestar t met ee n projec t se huisartse n aa n georganiseerd e nascho 'Longitudinal e zwangerschapsbegeleiding' , bedoel d voo r ling ? J. A. A. Bouwman- 156 4 medisc h studente n n i de eerst e fas e va n de doctoraalstudie . Prof . Dr . T. K. A. B. Eske s e n de co-assistente n Drs . E. A. P. Steeger s e n Drs . R. P. M. Theunisse n evaluere n de resultate n van de eerst e vij f jaar . Aan automatiserin g va n de artsenpraktij k zitte n noga l wat hake n e n ogen . De to t systeemontwerpe r omgeschoold e art s E. Cranendon k vind t de informati e di e hierove r to t n u to e n i Medisc h Contac t si verschene n e t eenzijdi g e n summier , voora l wat betref t he t privacy-aspect .
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
Colofo n 154 2 - MC-dubbeldekke r 154 2 Hoofdredactionee l commentaa r 154 3 - Voorzit terskolo m LAD 1544-Brieve n 1545-Gemeng de berichte n 154 6 - Boeke n 154 9 - Januar i agend a 155 8 - Prakijkperike l 156 3 - Diverse n 1564
1541
•n r? /T^
De redacti e beslis t ove r de inhou d va n he t redactionel e gedeelte . Het bestuu r si voo r he t gevoerd e belei d verantwoordin g verschuldig d aa n de Algemen e Vergaderin g va n de KNMG . De besture n va n de KNM G e n haa r organe n zij n voo r de inhou d va n he t officiee l gedeelt e verantwoordelijk .
Wenken voo r schrijver s va n brieve n e n auteur s va n artikele n Brieven MEDISC H CONTAC T si he t weekbla d va n de Koninklijk e Nederlandsch e Maatschappi j tot bevorderin g de r Geneeskunst . Restaur Medisch Contact Dr. P. va n Rosevelt , voorzitte r E. Iwem a Bakker , secretari s Funke Kiipperstraa t 3, 1068 KL Amsterda m Mw . G. A. E. Kreek-Wei s R. Bekenda m Dr. J . L. A. Boele n Redactie Medisch Contact Prof . Dr .J . C. va n Es , hoofdredacteu r C. C. G. Jansens , redactiesecretari s Mw . W. G. Juffermans , redactric e Mw . C. R. va n de r Sluys , redactric e Mw . G. W. va n Straten , redactric e R. A. et Velde , redacteu r Mw . C. M. Scbouten , secretaress e De redacti e si gevestigd : Lomanlai m 103 , 3526 XD Utrecht , telefoo n 030-823384 . Telefoonnumme r KNMG : 030-823911 . Abonnementen Voor niet-lede n va n de KNM G binne n de Benelux , op de Nederlands e Antille n e n m Surinam e / 124,8 0 (inclusie f BTW); overlg e lande n f 220,50 . Administratie : Tij I Tijdschrifte n BV, Jacque s Veltmanstraa t 29 , 1065 EG Amsterdam , telefoo n 020-172829/174855 , tele x 15230 . Een abonnemen t ka n op el k gewens t tijdsti p ingaan : lie t word t automatisc h verlengd , ten zU he t tenminst e twe e maande n voo r de ver valdatu m schrUtelij k si opgezegd .
Plaatsin g va n bgdrage n ni de rubrie k 'Brieven ' houd t nie t ni da t de redacti e de daari n weergegeve n ziensw^z e onderschrijft . De redacti e behoud t zic h he t rech t voo r brieve n ni e t korten . Om di te t voorkome n worde n schr^ver s verzoch t de lengt e va n ee n ingezonde n brie f to t circ a driehonder d woorde ne t beperken .
Artikelen Als ee n auteu r kop g aanbied t dien t di tn ie t houde n da t dez e nie t teven s aa n ee n ande r tydschrif t te r publikati es i aangebode n o f reed s elder s si gepubliceerd . Door he t aanbiede n va n kopi j draag t de schrijve r de auteursrechte n aa n de redacti e over . Al s he t artike l nie t ni Medisc h Contac t word t gepubliceer d verval t de overdrach t va n de auteursrechten . De redacti e streeft , mede terwill e va n de leesbaarheid , naa r publikati e va n artikele n va n beperkt e omvang . Dez e diene n by voorkeu r nie t mee r da n tweeduizen d woorde n = ( twe e bladzyde n ni Medisc h Contact )e t bevatten . Ee n auteu r ka n ee n lange r artike l oo k ni twe e dele n aanbiede n te r publikati e m opeenvolgend e nununers . De voorkeu r gaa t ui t naa r ee n zee r beperk t aanta l tabelle n e n figuren : pe r artike l nie t mee r da n dri e to t vie r ni totaal . Tabelle n e n illustratie s diene n iede r op ee n apar t ve le t worde n getekend , by voorkeu r met zwart e inkt . Contrastrijk e zwart-witfoto' s kunne n daarvoo r oo k dienen . De literatuurlijs t mag nie t mee r da n tie n nummer s bevatten ; de voorkeu r gaa t ui t naa r ee n opstellin g volgen s de regel s va n Vancouver . Een artike l moet worde n voorzie n va n ee n kort e samenvattin g e n vergezel d gaa n va n ee n summier e beschr g vin g van de functi e va n de auteur , alsmed e va n ee n recent e pasfoto . Inzender s va n artikele n worde n verzoch t dez e ni tweevou d to ee t sturen , getyp t op A4-formaa t met anderhalv e interlini e e n voorzie n va n ee n bred e marge .
Niet s ui t di t tijdschrif t mag elder s worde n gepubliceer d zonde r toestemmin g va n de redacti e va n Medisc h Contact .
l U I Q . n i J R R F i n P K K ER a. Zout b. NHj c. Rent e
d. Sukkelaar s e. Stoppe n f. Verban d
Advertenties
a
19
29
U
Advertentie s kunne n zonde r opgaa f va n rede nen worde n geweigerd . Opgave : Tyl Tydschrifle n BV, Jacque s Veltmanstraa t 29 , 1065 EG Amsterdam , telefoo n 020-172829/174855 . tele x 15230 . Gelden d advertentietarief : 1 januar i 1985 .
b
26
Ik
c
9
d
Oplttge: 25.00 0 exemplare n Dmk: Tij l Grafisc h Bedry f BV, Zwoll e Omslagfoto: Egber t de Bruun , Den Haa g Ontwerp:Piete r va n Ar k GVN
1542
50
3
22
37
48
25
30
39
4
15
32
44
16
1
46
33
6
24
36
18
111
31
45
13
23
27
10
e
2
43
7
11
17
38
21
40
f
5
42
35
28
20
8
12
47
^' J J"'**^ ^ mvullln g va n de ze s woorde n ni he t linke r diagra m en na transpor t va n de genum merde letter s naard e desbetreffend e vakje s n i het rechte r schem a verschijn t daa r ee n consta terin g di e elder s n i di t nummer nade r word t toegelicht .
m m
24
43
27
45
Onder de inzender s va n de juist e oplossin g word t ee n boekebo n verloot . Die va n nummer 48 gaa t naa rJ . Schoenmaker-Wentholt , Pr . Beatrixwe g 3, Schalkhaar . De goed e oplossin g was : 'Medical audit bevordert kwaliteit enkankosten drukken'.
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 1985-4 0
Patientgebonde n onderzoe k
specialistisc h patientgebonde n onderzoek . Toen ni 198 3 ee n aanta i rapporte n va n de Dat si verklaarbaar : huisartse n diende n Raad va n Advie s voo r he t Wetenschapsbe eers t hu n eige n vrage n e t ontwikkele n e n lei d (RAWB) he t lich t zag , veroorzaakte n over structure ne t beschikke n waarbinne n deze publikatie s ni grot e krin g vee l op die vrage n zoude n kunne n worde n beant scliudding . Er werde n goed e e n slecht e . ee n gelegenhei d om de woord. (Da t de structure n voo r he t intra cyfer s uitgedeeld ; voo r ee n dee l werkte n mural e patientgebonde n onderzoe k oo ke t die doo r ni de taakverdelings -e n concen samenhan g tusse n kort schieten , blijk t ui t he t artike l va n M. tratieoperati e (TVC-operatie ) welk e de eerst e e n tweed e ly n B. J . A. Janssen se n L. K. J . va n Romund e universiteiten , e n du s oo k de mediscli e te bevordere n ... op biz . 154 7 va n di t nummer va n Medisc h faculteiten , to t herschikkin g e n inperkin g Contact. ) dwong. Ee n meer algemen e uitspraak werd gedaa n ove r he t patientgebonde n on De ministe r va n O & W heef t verschillend e derzoek . Paralle l aa n he t oordee l va n de van ee n genome n om he t wetenschap n o f mee r ziektebeelden , waardoo r maatregele Stichtin g voo r medisch-wetenschappelij k k onderzoe k ni de eerst e lij n e t bevor men wellich t conditie s waaronde r ziekte n pelij onderzoe k FUNGO wer d he t patientge - zic , onde r ander e de instellin g va n ee n h ontwikkele n op he t spoo r ka n komen , deren bonde n onderzoe k ni Nederlan d 'ove r he t misschie s datbeoog t voora l aa n n zelf s wel oorzaken ; epidemiolo - stimuleringsfond algemee n zwak ' bevonden ' ^ , patientge - gisch e Universitei te n aa n de universitei t e methode n kunne n oo k met vnich t de Vrij bonde n onderzoe k al s onderdee l va n he t worde t de extramural e researc h n toegepas t bi j de beoordelin g va n van Maastrich gezondheidsonderzoe k - voorhee n me- het effec . Aldu s ka n he t patientge t va n bepaald e ingrepe n o f behan - te ontwikkelen disch-vi'etenschappelij k onderzoe k ge - delingen bonde n onderzoe k oo k ni he t extramural e . noemd - naas t he t medisch-biologisc h on - De impulse d to t ontwikkelin g komen . Di t si va n n va n patientgebonde n onder - vel derzoe k e n he t gezondheidszorgonder - zoek kunne , omda t daa r ee n aanzienlij k n du s ui t verschillend e hoeke n veel betekenis zoek . Aan de beschikbar e mankrach t ka n n de gezondheidsproblematie k komen: ui t he t laboratorium , waa r waar - deel va het nie t liggen : voo r de TVC-operati e devoll n e n moet worde n behandeld . e vondste n voo r onderzoe k o f be - wordt gezie werd meer da n de helf t va n he t total e handelin n wetenschappelij k verantwoor g va n patiente n worde n gedaan , Het op ee aanta i manjare n voo r gezondheidsonder - of ui e onderbouwe n va n de beslissinge n t de hulpverlenin g aa n de patien t zelf . de wijz zoek aa n patientgebonde n onderzoe k be - Intelligent e lij n moete n worde n geno e observatie s aa n he t ziekbe d e n die ni de eerst steed . n de kwalitei t va n de gebode n zor g analyse s va n patientengegeven s kunne n men ka s bevorderen . Di t verg t ee n analys e t vorme n to t he t verrichte n va n slecht Waar gaa t he t om bi j he t patientgebonde n een aanze va n d e probleme n e n d e beslissinge n waar verdergaan d onderzoek . Z o hebbe n d e onderzoek ? Allereers t si di t typ e onder n zic h zie n geplaats t tenein e clinic i he t ni he t verlede n gedaa n e n voor huisartse zoek ero p gerich t he t inzich t ni he t ont - grot s daarva n onderzoekprogram n het , maar da n met ander e middele n de op basi staa n va n klachte n e n afwijkinge n e t ver - zo ka ma' s to t ontwikkelin g e t brengen . en methoden , no g steeds . Dergelij k onder groten ; doe l si uiteindelij k ziekten , maar s e n specialist , iede r ni hu n n to t nieuw e vorme n va n hulpver - Als huisart ook bepaald e klachtenpatrone n ni gunsti - zoek ka n werksituatie , hu n vraagstellinge n g leiden , to t protocollen , to t verbete - eige ge zi n e t be'invloeden ,z o mogelij k zelf se t lenin aa n elkaa r kunne n koppele n ka n me n ver ringe n va n d e zorg . voorkomen . Ove r he t algemee n behoor t wachte n dat he t inzich t n i ziekteprocesse n patientgebonde n onderzoe k to t he t toege - Patientgebonde n onderzoe k ka n zowe l in wordt vergroot . Di t verg t echte r ee n inten past onderzoek , oo k a l si fundamentee l tra - al s extramuraa l to t ontwikkelin g wor sle f e n positie f gerich t overleg . Da t overle g onderzoe k bi j patiente n nie t uitgesloten . den gebracht. n I de kliniek : op geleid e va n is er nie t altijd ; bijvoorbeeld : ni de plan Patientgebonde n onderzoe k leg t vaa k de hetgee n he t researchinstituu t aangeef t o f nen voo r extramuraa l onderzoe k di e de verbindin g tusse n medisch-biologisch e op gron d va n observaties .n I de huisarts medisch e facultei t va n de Vrij e Universi studie s e n de zor g voo r de patient , met de praktijk : op gron d va n hetgee n he t re tei t o p ee n o p 2 6 oktobe r j.l . gehoude n geneeskund e ni haa r uitvoerend e taken . searchinstituu t aangeef t of , alwee r op symposiu m heef t gepresenteer d ontbreek t Toegepas t onderzoe k ka n de kwalitei t va n gron d va n observaties . De huisart s zie t dit overle g e t ene n male , waardoo r ee n de zor g ni ee n permanen t proce s trachte n ander e dinge n da n de specialist : ander e mislukkin g va n de aanvan g a f word t inge te verbeteren ; de patien t ka n uiteindelij k ziekte n e n voora l ander e klachten , alsme bouwd . Jammer , wan t patientgebonde n profitere n va n a l di e vondste n ui t labora - de ziekte n ni ander e stadia . Huisart s e n onderzoe k schep t nu juis t ee n gelegenhei d tori a va n universitair e e n niet-universitai - specialis t hebbe n te n del e behoeft e aa n om d e samenhan g va n eerst e e n tweed e lij n re aar d .. . voo r zove r dez e tenminst e ander e antwoorden ; zi j hebbe n te n del e t e bevorderen . • klinisc h toepasbaa r zijn . Aan di e 'verta - ander e vragen . Daarme e si teven s gezeg d ling ' schor t he t no g vaak , maar oo k no g datwetenschappelij k onderzoe k ni de eer aan ee n tweed e vertalin g di e daaro p moet st e plaat s gemotiveer d moet zijn : de volgen : he t operationee l make n va n kli - nieuwsgierighei d naa re n de behoeft e aa n nisc h toepasbar e aanwinsten : onderdee l een antwoor d si e r de drijvend e krach t 1. stichtin g voo r mediscli-wetenscliappeiyi t onderzoei t FUNvan he t gezondheidszorgonderzoek . Pa - van.He t wetenschappelij k onderzoe k ni de GO . Beieidsnot a 198 2 t/ m 1986 . 's-Gravenliage : FUNGO , 1981 . tientgebonde n onderzoe k ka n oo k epide - huisartsgeneeskunde , datpe r definiti e pa 2. Raa d va n Advie s voo r he t WetenschapslKleid . Prioriteite n miologisc h va n aar d zijn : he t zoeke n va n tientgebonde n is , heef t ee n achterstand , in he t gezondheidsonderzoelt . 's-Gravenhage . RAWB . 198 3 verbande n tusse n verschillend e aspecte n zelf s te n opzicht e va n he t zwa k bevonde n (nr. 33) .
J. C. va n Es
M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1543
LAD-voorzitte rJ . C. F. M. Aghina ;
Het grijz e circui t Kort gelede n hoord e k i op ee n bijeenkoms t langduri g werkloze n en voo r werkloze n voo r naamde verdringingseffect) , e r za I oneerlijk e iemand va n de afdelin g Personeelszake n va n wie he t behou d va n vaardighede n va n bijzonde r concurrenti e ontstaa n e n artse n verrichte n pro een groo t academisc h ziekenhui s zeggen : 'Soms duktie belan g is . Daaro m s i de raa d va n meningdat f wer k waar andere n voo r worde n be kom ki op ee n afdelin g ieman d tege n n i ee n witt e werken met behou d va n uitkerin g op beperkt e taald . jas en dan den k ik : hoe kan dat nou , di e werk t schaa l moet worde n toegestaan . Echter , hie r N u zij n e r dri e mogelijkhede n om hie r let s aa n hie r toc h nie t meer ? En al s ki he t dan late r diene n wel stringent e voorwaarde n aa n e t zij n te doen : te n eerst e zorge n dat grij s wer k wi t nakij k n i de ofHciel e personeelsdossiers , dan verbonden . Di e voorwaarden , bijvoorbeel d de werk wordt , te n tweed e beter e mogelijkhede n blijk t z o ieman d hie r twe e jaa r gelede n ee n instellin g va n regional e toetsingscommissies , de creere n voo r he t op pei l houde n va n de vaardig assistentscha p e t hebbe n gelopen , maar op di t strikt e richtlij n dat he t allee n om tgdelij k wer k heden e n te n derd e de werkgelegenhei d bevor momen t bepaal d nie t meer n i diens te t zij n va n ma g gaan , etc. , zij n n i he t wetsontwerp vastge deren . het ziekenhuis. ' Dez e art s had offlciee l dus niet s . Er zij n intusse n overigen s tweekampen Wa t dat laatst e - werkgelegenhei d bevordere n - legd te zoeke n n i dat ziekenhuis . Officiee l nie t nee , aan he t onstaan . Het en e kamp s i nie t vod r de betref ts i ee n recent e ontwikkelin g wellich t va n maar 6nofficieel ? wet, omdat dez e he t werke n met behou d va n belang . De LAD s i op di t moment n i divers e Vorig jaa r op ee n studentenbijeenkoms t va n de uitkerin g e t zee r inperkt , he t ander e kamp s i opieidingsziekenhuize n betrokke n bi j he t instel KNM G vroe g Mw . Vroom, secretaris-jurist e tegen , omdat men iiberhaup t tege n eik e vor m len va n werktijdenregelinge n teneind e de werk van de KNMG , de zaa l tijden s ee n discussi e van werke n met behou d va n uitkerin g is . De las t va n de assistent-geneeskundige n n i oplei over he t volontairschap : 'Geef t u mij dan een s stee n de r wijze n s i nie t eenvoudi g e t vinden . ding (agio's ) teru g e t brengen . Daarme e word t een voorbeeld . Waar werke n volgen s u volon- werkgelegenhei Mijn persoonlgk e menin gs i dat ho e dan oo k he t d voo r andere n geschapen . I n tairs ? Al s we namen kennen , dan kunne n we e r grijz e circui t moet verdwijnen . totaa l gaa t dat om zo' n honder d to t honderd wellich t wat aa n doen. ' Na afloo p va n de bijeen Dan, to t slot , beter e mogelijkhede n voo r he t op vijfti g arbeidsplaatsen. komst kwam er ee n naam. Nader e control e pei l houde n va n de vaardigheden . I n di t ver leverd e op dat he t om ee n officiee l erken d onband spele n de zogehete n VAP-projecten . De derzoe k ging , waarbi j toestemmin g was ver LA D heef t ee n proefprojec t n i voorbereiding , leen d voo r he t inschakele n va n ee n werkloo s waarvan de realiserin gn i de eerst e helf t va n he t academicu s met behou d va n uitkering . volgen d jaa r moet plaatsvinden . Er za ln i di t Naarmate he t aanta l werkzoekend e artse n toe verban d ee n zorgvuldi g gekoze n takenpakke t neemt za i he t zoeke n naa r mogelijkhede n om de worden opgesteld ; er dien t ee n maximaa l aanta l vaardighede n op pei le t houde n eveneen s toene uren pe r wee k e t worde n vastgestel d om e t men e n za I he t gevaa r ontstaa n dat e r op grot e voorkome n da t e r inderdaa d verdringin g va n schaa l 'grijs ' word t gewerkt . Onder grij s wer arbei d za l optreden . De LAD za l dan oo k ee n ken verst a ki 'zwart ' werke n n i ee n witt e jas , standaardcontrac t ontwikkelen . Di t alle s met ofwel ee n uitkerin g hebbe n maar daarnaas t het doe l de groots t mogelijk e zorgvuldighei d e t illegaal , dus zonde r toestemmin g va n bijvoor betrachte n teneind e e t voorkome n dat VAPbeel d de Gemeentelijk e Social e Dienst , onbe plaatse n ontaarde n n i voo r de werkgeve r makloond e arbei d verrichten .I n de praktij k blijk t kelij k e t bezette n e n bijzonde r goedkop e ar daar bijzonde r moeilij k wat aa n e t doe n e t zijn . beidsplaatsen . Dan he t eerst e punt : he t witte n va n grij s werk . Zij di e ee n plaatsj e hebbe n gevonde n prate n Volontairplaatse n waaro p than s illegaa l word t Vanzelfspreken d s i he t bete r echt e arbeids daar nie t over , zi j di e er vana f wete n gaa n gewerkt e n di e bove n he t bestaand e aanta l for plaatse n e t scheppen . Daar blijf t de LAD oo k vanzelfspreken d andere n nie t aangeven , zi j di e matieplaatse n liggen , zoude n gesubsidieerd e aan werken . Nie t grijs , maar gewoo n zwar t op er gebrui k (misbruik ) va n maken geve n om plaatse n kunne n worde n waar ee n salari s tegen wit. begrijpelijk e redene n oo k gee n ruchtbaarhei d over staat . Men zo u oo k voorwaarde n kunne n aan de zaak . Kortom , e r ontstaa t ee n grij s scheppe n waaronde r onbeloond e arbei d legaa l circui t waarva n nieman d de omvang precie s kan worde n verricht , apar t va n de traditionel e kan aangeven . vrijwilligersplaatsen . I n di t verban d s i de op Dat s i ee n bijzonde r bedreigend e zaak . I n de stape l staand e Wet onbeloond e arbei d uitke eerst e plaats voo r de jong e werkzoekend e art ringsgerechtigde n (d e WOAU ) interessant . De sen zelf : al s beken d word t dat zi j illegaa l werk Sociaa l Economisch e Raad heef t ove r he t wets zaam zijn , lope n zi j de kan s hun uitkerin g e t ontwer p enig e tij d gelede n ee n positie f advie s verliezen ; daarnaas t lope n zij , voora l al s zi j uitgebracht . Ook daa r onderken t men he t ge klinisc h wer k verrichten , reee l gevaa r al s er let s vaar va n illegal e arbeid . Men zie t oo k daa r de mis gaat , omdat he t maar de vraa g s i of ee n gevare n va n budget -e n concurrentievervalsin g beroepsaansprakelijkheidsverzekerin g s i geslo en de verdringingseffecten . Aan de ander e kan t ten. I n de tweed e plaat ss i he t bedreigen d voo r erken t men dat e r n i bepaald e gevalle n oo k de werkgelegenheid. Beloond e arbei d word t postiev e aspecte n aa n he t werke n met behou d J. C. F. M. Aghina , verdronge n doo r onbeloond e arbei d (he t zoge van uitkerin g zij n verbonden , met name voo r voorzitte r LAD
wm
INZAGERECH T
herwaarderin g aa n de orde .k I noe m slecht s enkel e voorbeelde n ui t onz e beroepsgroep :
De informati e betreffend e he t inzagerech t 1. de arise n ni dienstverban d (functiewaar (MC nr . 29/1985 , biz . 882 )e n de al s bijlag e derin g e n budgettering) ; gegeve n standpuntbepalin g va n he t LVSG2. d e huisartse n (convenan t LHV-overheid) . bestuu r ontkome n beid e nie t aa n ee n voo r mi j essentiee l uitgangspunt : handhavin g va n Van overheidsweg e s i kostenbeheersin g n i d e scheiding , behandelin g e n control e met all e tivere n medisch e informati e bestemmen . Te gezondheidszor g ni haa r totalitei t de drijfvee r afgeleid e consequentie s va n dien . vens zoude n wi je r al s arise n voo r moete n voor he t huidig e beleid . Hierme e gepaar d Immers : n i he t standpun t va n de KNM G zorge n da t men on s ka n blijve n zie n al s onaf e herverdelin g s i met name electoraa l wordt gesprokenoverarts-patientrelatie , zon hankelijk e adviseur s op he t terrei n va n ge - gaand der nader e detaillering . De hel e discussi e be - zondhei ingegeven . De overwegen d electoral e tren ds i d e n ziekt e aa n d e patien t e n nie t al s treffend e sociaal-medisch e begeieidin g heef t diegene extramuraa l gericht . Gezie n he t gedelegeerd e n di e n i vertical e relatie s wel zulle n voor mij n gevoe l ni iede r geva l opgelever d da t vertrouwe n da t ee n politicu s geniet , si he t zij n 'bepalen ' wat goe d s i voo r hem/haar . Eige n we di t begri p toc h genuanceer d zulle n moete n of haa r taa k hiero p n ie t spelen . verantwoordelijkheid , oo k op he t terrei n va n hanteren . Colleg a Bou t beschuldig t Van de r Reijde n er gezondhei d e n ziekte , za i ee n iede r moete n van allee n n i terme n va n gel d e t denken . De dragen . Aan on s arise n da n de plich t voo r ee n Er s i wel degelij k verschi le t onderkenne n n i iede rz o goe d mogelij k de draagkrach te t bepa zinsnede : 'Heef t de staatssecretari sa l uitgere die situatie s waa r va n ee n primair e vertrou n e n bi j twijfe l hieromtren t nie te t aarzele n kend hoevee l de specialiste n inmiddel s heb wenssituati e ka n worde n gesproke n ni de arts - le e te r toetsin g voo re t legge n aa n col - ben ingeleverd , zowe ln i proeente n al s nomi patientrelatie , zoals : huisarts-patient , be - onze visi legae . naal?' , doe t echte r vermoede n da t hi j op he t drijfsarts-patient , specialist-patien t e n situa fmanciel e vla k de overheidsdienaa r zelf s voo r tie s al s verzekeringsgeneeskundige-patient , wil zijn ! waarbi j weliswaa r vertrouwensrelatie s kun - Santpoort , decembe r 198 5 Hopelij k negeer t de LSV dez e 'cr id u porte nen ontstaan , maa r waa r toc h nie t primai r va n monnee' e n stel t zi j zic h collegiaa l op . een ope n vertrouwenssituati e mag worde n uit - W . A. M. Koc h gegaan .n I di t laatst e geva l ka n oo k de bedrijfs arts/verzekeringsgeneeskundige-patientrela Spaarndam , decembe r 198 5 ti e worde n begrepen , voo r zove r da t he t ver zekeringsgeneeskundig e dee l va n zij n taa k be J. F. P. Roodenrijs , verpleeghuisart s NOBELPRU S VOOR DE VREDE treft . Immers : de patient/clien t claim t ee n be paal d rech t op gron d va n ee n verzekerings In Medisc h Contac t va n 2 novembe r jl . (MC overeenkoms t e n d e verzekeringsgeneeskun nr. 47/1985 , biz . 1453 ) probere n de coUega e dig e heef t namen s he t verzekeringsorgaa n RECHTZETTINGE N s va n Wavere n e n Silvergiete r Hoogsta d toc h de primair e plich te t beoordele n ni hoe - Kit n e t overtuige n da t de Nederlands e verr e de gelegd e clai m pas t binne n de verzeke - ons erva Onderwijsreorganisati e nade r beschouw d g voo r Medisch e Polemologi e ringsvoorwaarden ; di t uiteraar d zuive r op he t Verenigin (NVMP ) ee n communistisch e mantelorgani vla k al s medisc h deskundige . Om dez e rede n Het artike l 'Onderwijsreorganisati e nade r be sati e is . Zi j neme n voetstoot s aa n da t lede n zou ee n wijzigingsvoorste l va n he t KNMG 'n i MC nr . 46/1985 , biz . 1439 , si doo r standpun t kunne n luiden : van de NVM P ni onz e westers e medi a no g nie t schouwd enig e foute n ontsierd : 'I n d e arts-patientrelati e s i goed e wederzijds e eerde r met dez e gedacht e ni aanrakin g zij n informati e ee n onontbeerlij k onderdee l va n de gekomen . Dat e r feite n zij n di e on s to t onz e I de inleidin g schreve n wi j da t Prof . Dr . A. total e zorgverlening . Het geve n va n informa opstellin g leide n onafhankelij k va n d e integri - - n ti e dien t daarbi je t worde n gezie n al s ee n door Struyvenber g seder t 197 3 fungeertal s voorzit tei t (a l da n niet ) va n colleg a Chazov , wi le r no g lopen d proce s va n communicati e e n overie g ter va n d e Onderwijscommissi e va n d e Medi steed s nie t in . Wij worde n nie t serieu s geno tusse n art s e n patient . n I d e relati e tusse n sche Facultei t aa n de Rijksuniversitei t men. Wij hebbe n on s voo r d e Russisch e ka r beid e betrokkene n dien t di t ee n essentiel e Utrecht . Di t moet zijn : 1983 . late n spannen . Het s i he t democratisc h rech t plaat sn ie t neme n (verval t du s 'i n de vertrou-van d - De el f laatst e regel s va n de middelst e kolo m e beid e coUega e overbodig e stukje s e t wenjrelatie')' . en de el f eerst e regel s va n de rechterkolo m op schrijven . Het zi j zo .k I wor d e r flau w van . biz . 144 1 zij n verwisseld . Daarnaas t beva t de passag e ove r ee n mogelij k - Zoal s ui t d e inleidin g blijk t wer d Prof . Nijlande , decembe r 198 5 vet o de stellingname : 'Di ts i onherroepelijk . Struyvenber g geinterview d doo r Dr .J . G. M. Daarbi j zi j geweze n op he t fei t da t weigerin g Gerritsma , li d va n de vakgroe p Onderzoe k e n H. G. Pos t tot inzag e voo r de patien t belastende r ka n zij n Ontwikkelin g va n he t Medisc h Onderwij s aa n dan kennisnam e va n zij n gegeven s zelf. ' de RU Utrech te n adviseu r va n de Onderwijs Vraag mijnerzijds : wi e maak t di t ui te n waar commissie . Dez e ha d daaro m rech t op ee n om onherroepelijk ? Zo u hie r nie t veelee r oo k apart e vermeldin g recht s bovenaa n de titelpa de visi e va n de patien t ni he t gedin g moge n zij n 'MINISTER' VAN DER REIJDE N gina . en, indie n de art s meen t da te r ee n vet o dien te t worde n uitgesproken , di t eers te t toetse n bi j Met ongenoege n na m ki kenni s va n de ope n (aa n e t wijzen? ) vertrouwensartsen ? Daaren Kind-probleem-ziekt e brie f aa n he t bestuu r va n d e LSV va n colleg a boven be n ki benieuw d naa r d e visi e va n pa - Bout, gynaecoloo g e t Amsterda m (MC nr . 47 / tientengroeperinge n op di t punt . Waaro m 1985, biz . 1454) . Hi j voe h zic h al s specialis t ni Van he t artike l 'Kind-probleem-ziekte ' (MC spreek t he t LVSG-standpun t ove r schad e de tan g genome n doo r de staatssecretari s va n nr. 46/1985 )s i ee n stukj e dubbe l afgedrukt . waarbi j tenpsychiatrisch behandelpla n word t Volksgezondheid ; ee n koekj e va n eige n dee g Het betref t ee n passag e va n twaal f tekstregeis , doorkruist ? Het LVSG-standpun t spreek t zogezegd . De noodzakelijk e budgettair e be - die eers t bovenaa n biz . 143 2 e n vervoigen s daarn a van : 'E r kanee n vertrouwensart s wor perkinge n dringe n n i specialistisch e krin g bovenaa n biz . 143 3 ka n worde n aangetroffen . den ingeschakeld. ' Ikbeplei t vurigeen : 'Erzal moeiiij k door . Gee n wonde r da te r naa r de Die laatst e plaat s si de juiste . Met excuse s aa n een vertrouwensart s moete n worde n inge forcep s word t gegrepen : he t kin d wi l nie t in - schrijver s e n lezers : geliev e de eerst e twaal f schakeld. ' dalen . regel s va n biz . 143 2 doo re t strepen . Tenslott e zo u ki e r nadrukkelij k voo r wille n In vrijwe l all e dele n va n d e gezondheidszor g pleite n da t wi j voo r inzag e uitsluiten d e t objec zij n zake n al s budgettering , herverdelin g e n Redacti e MC M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1545
Verenigin g va n Nederlands e Ziekenfondsen :
Stelstelwijzigin g leid t to t structurel e probleme n
Citaa t In tegenstelling totde situatie bijde somatische specialismen was enisde psychiatrische universiteitskliniek niet vanzelfsprekend hetmekkainderegio. Nog steeds - enwijbehoeven datniet te betreuren - kaneenaantal algemene psychiatrische ziekenhuizen, op grondvaneengroter materieel enimmaterieel draagvlak, zichinhoudelijk meten metde academische klinieken. Soms vormenzij eenkweekvijver voor hoogleraren enlangniet zelden nemen zijkwalitatief enkwantitatief eenprominenteplaats inbij hetopleiden van jongespecialisten. De universiteitskliniek, perdefmitie beperkt inomvang, heeftechter haarplaats gevonden als speciaakaak tussen desupermarkten. Haar kracht isgelegen ineenconcentratie vankennis, ervaring endeskundigheid, mitsinnauwesamenwerking met deandere medische specialismen en basisdisciplines.
g va n he t stelse l gee n sprak e is : 8OO.OO De vemtinderin g va n he t ziekenfondsaandee l ni gin n di e ee n uniform e ziekenfonds de gezondheidszor g leid t onontlioombaa r to t verzekerde g hebbe n 'waaiere n ui t ove r ee n structurel e probleme n voo r de beheersbaarhei d verzekerin particulier e markt , met 9 0 verzekeraar s met van de gezondlieidszorg . De Verenigin g va n iede r ee n aanta l verschillend e polissen' . Nederlands e Ziekenfondse n (VNZ) stel t di t ni De VNZ herhaal t da t de koopkrach t va n de ex een brie f aa n de Tweed e Kamer, waari n zi je r g verzekerde n za l dalen , zeke r al s z e nogmaal so p aandring t de voorgenome n ophef - vrijwilli kindere n hebben ; bi j de particulier e verzeke fin g va n de vrijwillig e ziekenfondsverzekerin g raar s zij n kindere n onde r de 1 6 namelij k niet , af e t wijzen . zoal s ni he t ziekenfonds , grati s meeverzekerd . t zic h verde r a f ho e lan g de Als 800.00 0 vrijwilli g verzekerde n naa r parti - De VNZ vraag ) maandpremi e va n 13 5 culier e verzekeraar s worde n overgeheveld , (niet-kostendekkende gulde n voo r he t standaardpakke t da t de verze worde n de mogelijkhede n va n overhei d e n keraar s de ex-ziekenfondsverzekerde n moeparlemen t om de gezondheidszor g e t bein , za l worde n gehandhaafd . Ook vloede n volgen s de VNZ verkleind . De parti - ten aanbieden tz e aa n da t de beheerskoste n bi j de parti culier e verzekeraar s hoeve n zic h bi j de vast - voer culier e verzekeraar s aanzienlij k hoge r ligge n stellin g va n hu n pakke t nie t e t late n leide n j de ziekenfondsen . door he t algemee n belang . 'D e discussi e ni he t dan bi Staatssecretari s Van de r Reijde n (Volksge parlemen t ove r de vraa g of bepaald e nieuw e zondheid ) heef t al s bezwaa r tege n he t late n verworvenhede n a l da n nie t ni he t pakke t Prof . Dr . W.J . Schudeli n 'Watmankeert depsychivoortbestaa n va n ee n 'afgeslankte ' vrijwillig e moete n worde n opgenome n ka n da n gevoege atrie?', red e uitgesproke n bi j de aanvaardin g va n g aangevoer d da t de lij k worde n gestaakt' , aldu s de VNZ. Ze voeg t ziekenfondsverzekerin het ambt va n gewoo n hoogleraa r ni de ktinisch e vrijwillig e verzekerin g nie t exploitabe l is ; par hieraa n to e da t ni feit e oo k va n vereenvoudi psychiatri e aa n de Erasmu s Universitei t Rotterda m ticulie r verzekerd e oudere n di e e r ni inkome n op achteruitgaa n zoude n wee r naa r he t vrijwil lig e ziekenfond s stappen , waardoo r da t op - Medisch e experimente n met mensen : nieu w ee n verzekerin g va n 'slecht e risico's ' 'lichtere ' we t zou worden . Volgen s de VNZ ka n da t echte r In ee n nieu w op e t zette n landeiij k bevolkings eenvoudi g worde n voorkome n doo r iederee n De a l lan g op stape l staand e Wet op medisch e onderzoe k naa r baarmoederhalskanke r zou die 6 5 word te t late n waa r hi j is : ni he t zieken - experimente n met mense n moet worde n aan den de integrat e kankercentr a ni Nederlan d fond s of bi j ee n particulier e verzekeraar . Het gepast , omda t de wet bi j de 'dereguleringsron een coordinerend e ro l moete n spelen . Di t houde n va n de 'eigen ' 65-plusser s maak t a l de' e t zwaa r si bevonden . Ee n woordvoerde r schrijf t he t Integraa l Kankercentru m West onderdee l ui t va n he t voorste l de bejaarden - van he t ministeri e va n Welzijn , Volksgezond (IKW; regio's : Den Haag , Delft , Goud a e n verzekerin g va n he t ziekenfond s op e t heffen . hei d e n Cultuu r heef t di t meegedeeld . Leiden ) ni ee n notitie . Op di e ro l vooruitlo Op gron d va n de nieuw e wet zoude n proeve n pend gaa t he t IK W ee n Stichtin g IKW-Kan met mense n worde n verboden , tenzi j ee n spe kerpreventi e oprichten . De kankerbestrijdin g cial e commissi e er ee n vergunnin g voo r ha d Geneeskund e e n spor t in on s lan d beschik t doo r de (acht ) integrat e gegeven . WVC betreur t he t da t di t uitgangs kankercentr a ove r ee n goed e infrastructuur , De huisartse n ni on s lan d zie n pe r jaa r zo' n punt te r will e va n de deregulerin g moet wor aldu s de notitie . Dez e organisatievor m moet 240.00 0 sportletsel s ni hu n praktijk . Lan g nie t den geschrapt . Er word t nu gezoch t naa r ee n worde n benu t voo r toekomsti g bevolkingson elk e sportbeoefenaa r di e geblesseer d raak t 'lichtere ' regeling . derzoek : op di e manie r blijf t bi j ee n bepaal d gaat naa r de dokter . Sportletsel s komen'onge - Volgen s de woordvoerde r zij n e r dri e varian onderzoe k opgebouwd e kenni s beschikbaa r veer evenvee l voo r ni de sta d al s op he t platte - ten mogelijk : ni de wet zel f precie s vastlegge n voor nieuw e bevolkingsonderzoeken . n I de land , maar buite n de stede n gaa t men e r vake r wannee r ee n experimen t wel of nie t mag, on nieuw e stichtin g komt ee n kame r voo r he t mee naa r de huisarts ; ni de sta d gaa t men derzoeker s verplichte n voora f advie s e t vra bevolkingsonderzoe k naa r baarmoederhals gauwer naa r de EHBO-pos t of de polikliniek . gen ove r ee n voorgenome n experiment , of de kanker ; ni de toekoms t zuUe n specifiek e ka Ruim de helf t (55% ) va n all e sportletsel s doe t situati e late n zoal s z e nu is . Op he t ogenbli k mers voo r nieuw e bevolkingsonderzoeke n zic h voo r bi j 15 - to t 24-jarigen ; voetballer s staa t ni de erkenningsnorme n voo r ziekenhui worde n ingesteld , bijvoorbeel d voo r he t on score n he t hoogs t (60%) . Het kwetsbaarst e zen da t ove r eventuel e experimente n advie s derzoe k naa r borstkanker. De stichtin g za l lichaamsdee l si de enke l (28%) , da n spiere n e n moet worde n ingewonne n bi j medisch-ethi zic h belaste n met de totstandkomin g va n regi n (20% )e n de kni e (19%) . Dez e gegeven s sche commissie s di e doo r he t ziekenhui s of onaa l overle g ove r de organisati e e n de coordi - peze presenteer t H. Inklaar , sportart s bi j de KNVB een combinati e va n ziekenhuize n waarva n he t nati e va n he t bevolkingsonderzoek .n I de ka in Zeist , ni zij n ni samenwerkin g met he t Ne- deel uitmaak t zij n ingesteld . mer voo r he t bevolkingsonderzoe k naa r baar s Huisartse n Genootscha p verricht e Over de oorspronkelijk e planne n ware n a l ad moederhalskanke r zo u he t IK W graa g zien : derland studie : 'D e epidemiologi c va n sportletsel s ni vieze n binne n va n de Gezondheidsraa d e n de vertegenwoordiger s va n de basisgezondheids de huisartspraktijk' . Voor di t onderzoe k kree g National e (toe n no g Centrale ) Raa d voo r de dienste n of GG&GD's ind e regio , de regional e Inklaa r de Prij s voo r Sportgeneeskund e 1985 . Volksgezondheid . Het s i no g nie t zeke r of e r werkgroe p Gynaecologisch e Oncologi c va n Er was n6 g ee n prijswinnaar : Dr . Ir . G. J . va n nu opnieu w advie s za l worde n gevraagd . Al s het IKW, de samenwerkingsverbande n patho Inge n va n de interfacultei t Lichamelijk e Op- dat gebeurt , za l he t volgen s de woordvoerde r logisch-anatomisch e laboratori a e n de huisart voedin g aa n de VU, voo r 'Biomechanic a e n gaan om ee n advie s ove r de definitiev e teks t sen ni de regio , alsmed e de vrouwenorganisa sport' . van he t wetsontwerp . ties .
Stichtin g kankerpreventi e
1546
M C nr. 50 - 13 december 1985 - 40
M. B. J.A. Janssensen L. K. J.van Romunde
Klinisc h wetenschappelij k onderzoe k Researc h e n patientenzor g splitse n
, de complicatie s e n hu n frequentie , men va n ee n individuel e patien t meer loop , ee n beter e therapie , of de gegeven s verzamel t da n voo r hemzel f de prognose Mw . M. B. J. A. Janssens , werkzaa m mogelijkhede n voo r preventi e va n ee n noodzakelij k is . De therapi e za l nie t aa n als arts-coordinato r reumaresearc h e aandoening . de individuel e patien te n zij n wense n of bepaald bij de Commissi e voo r Reumaonder h onderzoe k za l oo k noodzakelij k verwachtinge n kunne n worde n aange - Klinisc zoek va n TNO, e n Dr. L. K. J. va n zij n bi j de ontwikkelin g va n de protocol past , doc h za l soms doo r he t lo t moete n Romunde, al s arts-epidemioloo g e n lair e geneeskunde ; de vraa g 6f protocol worde n bepaald . Daarnaas t zij n ee n wetenschappelij k hoofdmedewerke r n bi j bepaald e aandoeninge n of ziekte grondig e literatuurstudi e e n ee n crea - le verbonde n aa n he t instituu t Epide n zinvo l zij n ka n oo k allee n tiev e instellin g vereis t om hypothese n e t verschijnsele miologi e va n de Erasmu s Universitei t met klinisc h wetenschappelij k onder kunne n opstelle n e n mogelij k verbande n te Rotterdam , doe n n i hun gemeen zoek worde n beantwoord . Voor de be te ontdekken ; di t zij n voorwaarde n om schappelijk e bijdrag e over klinisc h antwoordin g va n de vraa g zij n gegeven s wetenschappelij k onderzoe k e t kunne n wetenschappelij k onderzoe k n i Nedirec t va n de betrokke n patientengroe p doen. derlan d ee n voorste l klinisch e afdelin noodzakelij k e n dez e kunne n variere n Beid e verantwoordelijkhede n verge n gen va n academisch e ziekenhuize n e gegeven s to t biop , verschillen d gericht e instel - van anamnestisch opnieu w e t structurere n met al s doe l een andere sien . Vaak , doc h nie t altijd , si he t nodi g lin g e n he t s i duidelij k da t dez e zic h beter e mogelijkhede n e t biede n voo r n dez e groe p patiente n tijden s de slech t ni ee n persoo n late n combineren . om va het patientgebonde n onderzoek . loo p va n he t onderzoe k meerder e male n Toch worde n de medewerker s va n de se t verzamelen . klinisch e afdelinge n va n de academisch e deze gegeven In tegenstellin g to t he t fundamentee l meziekenhuize n geach t op beid e gebiede n disch-wetenschappelij k onderzoe k si ee n m e t zijn . De patientenzor g ech Regelmati g komt men ni rapporte n of werkzaa regelmatig e medewerkin g va n d e pa te r krijg t meesta l prioriteit . Dez e zor g tijdschriftartikele n ove r he t medisc h wen noodzakelijk ; di t beteken t soms wordt direc t gevraag d e n lever t sne l re - tiente tenschappelij k onderzoe k de opmerkin g , bijvoorbeel d wannee r de sultate n op . De patiente n doe n ee n ster k een belasting tege n da t he t klinisc h wetenschappehj k patien t ee n kee r extr a naard e poliklinie k beroe p o p d e klinicus ; he t wetenschap onderzoe k ni on s lan d slech t si ontwik moet kome n o f bloe d word t afgenome n pelij k onderzoe k moe t ui t hemzel f ko keld '^ . De oorzaa k hierva n zo u zij n gele r da t di t voo r he m va n direc t belan g men; va n buitena f word t vee l minde r zonde gen ni de organisatiestructuu r va n de is . Derhalv e speel t bi j he t klinisch-we k uitgeoefend . Er si pa s tij d academisch e ziekenhuizen . Op ee n afde - zware dru tenschappelij k onderzoe k he t 'informe d voo r d e wetenscha p al s d e wachtkame r lin g moete n doo r dezelfd e mense n zowe i consent ' ee n grot e rol . Bi j de fundamen g is . de patientenzor g al s he t wetenschappe - lee tel e medlsch e researc h word t som s even lij k onderzoe k worde n uitgevoerd . Beid e In di t artike l za l ee n voorste l worde n een s gebrui k gemaak t va n gegeven s va n vereise n ee n grot e concentratie , el k op aangegeve n op welk e wijz e de afdelinge n patiente n of va n lichaamsbestanddelen , een ander e manier . Met betrekkin g to t de van de academisch e ziekenhuize n zou - zoal s seru m o f cellen . Dez e va n d e pa patientenzor g word t verwach t da t de den kunne n worde n geherstructureer d tien t afgeleid e gegeven s (bijvoorbeel d de aandach t zic h rich t op de individuel e pa - om beid e take n bete r e t kunne n uit - synovial e ee l va n ee n reumatoid e artritis tien t met ee n bepaald e aandoening , de voeren . patient ) word t da n de eenhei d waaraa n belangrijkst e verschijnsele n erva n bi j de het onderzoe k word t verricht . Voor ze patient , zij n reacti e hiero p e n zij n Karakteriserin g beeld : d e invloe d va n antireumatic a o p social e omgeving . Anamnese , lichame de readie s va n celle n ui t he t perifer e lij k onderzoe k e n de overig e diagnosti - Onder he t klinisc h wetenschappelij k on - bloe d e n ui t d e gewrichtsvloeisto f va n sche hulpmiddele n moete n enerzijd s vol - derzoe k verstaa n wi j di e vorme n va n me- reumatoid e artritispatiente n op mitogen e doend e gegeven s oplevere n om met ee n disc h wetenschappelij k onderzoe k waar - stimulatie^ . Ander e vorme n kunne n zij n grot e mat e va n zekerhei d ee n diagnos ee t bij word t getrach t ee n problee m op e t het onderzoe k bi j proefdiermodelle n va n kunne n stellen , anderzijd s z o mi n moge - losse n middel s onderzoe k va n ee n pa - een ziekte , bijvoorbeel d onderzoe k naa r lij k belasten d zijn . Al s therapi e word t di e tientenpopulatie . De patien t si de een - kenmerke n e n mechanisme n bi j d e op ingesteld , welk e naa r verwachtin g bi j de hei d waaraa n verschijnsele n of gebeurte - vlammin g va n ee n antigee n geinduceerd e individuel e patien t de meest e resultate n nisse n worde n gerelateerd . Voorbeel zal geven , welk e he t mees t acceptabe l si den: de klinisch e symptomatologi e bi j en waarva n de eventuel e bijwerkinge n patiente n met ee n seronegatiev e artriti s bij dez e patien t de minst e probleme n zul - met e n zonde r psoriasis' ; de invloe d va n Voorste l len geven . ijzermedicati e op de ontstekingsactivi t bi j patiente n met reumatoid e artriti s Structuur Met betrekkin g to t he t wetenschappelij k tei . De vraagstellin g voo r he t onderzoe k dien t de aandach t zic he t rich - en anemic'' k si meesta l afkomsti g va n de ten op ee n of enkel e fenomene n bi j groe - onderzoe De klinisch e afdelinge n va n de academi s va n de betreffend e pa - sche ziekenhuize pen patiente n va n wi e de gegeven s op behandelaar n zoude n kunne n wor : he t zij n bijvoorbeel d vrage n naa r den gesplits gestandaardiseerd e wijz e moete n wor - tienten t ni twe e onderafdelingen : e diagnostiek , he t natuurlij k be - per vakgroe den verkregen . Di t beteken t soms da t beter p ontstaa t da n ee n onderaf - • M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
1547
delin g patientenzor g e n ee n onderafde - onderzoek . Ook met betrekkin g to t de , maar voo r ee n (beperkt ) aan - onderzoek lin g wetenschappelij k onderzoek . De tal patiente g zo u ee n dergelijk e n oo k de voil e verantwoorde - huisartsenopleidin medewerker s va n de eerst e onderafde - lijkhei g kunne n worde n gevolgd . d draagt . De verzamelin g va n de ontwikkelin lin g hebbe n allee n de patientenzor g to t gegeven e verandering , waarbi j s voo r he t onderzoe k ka n ni dez e Deze voorgesteld taak , di e va n de tweed e afdelin g he t we- gevalle t voo r ee n daadwerkelijk e n goe d worde n gecombineer d met wordt geplei tenschappelij k onderzoek . De taa k met de (tijdelijke e aa n he t medisch-weten ) zor g voord e patient , omda t participati betrekkin g to t de patientenzor g blijf t di e de arts-onderzoeke k onderzoe k e n waarbi j de art s r da n mee r tij d pe r schappelij welke altij d a l beschore n si aa n ee n aca - patien s methodologisc h geschool d - bi j t heef t e n omda t voo r de patien t - mit demisc h klinisc h centrum , namelij k zo - duidelij uitste k degen e si di e he t klinisch-weten k si da t hi j onderdee l si va n ee n wel de 'gewone ' regional e functi e al s de medisc k onderzoe k ka n uitvoeren , h wetenschappelij k onderzoek . schappelij referentiefuncti e voord e perifer e zieken - Voor de verwijzin t de artsenopleidin g wee r op uni g hiernaa r to e za l hi j breng huize n met betrekkin g to t de 'moeilijk e hierme r niveau . De huidig e opleidin g e moete n instemmen . De arts-on - versitai gevallen' . te t vee l de nadru k op de vakopleidin g derzoeke r za l op dez e wijz e zij n vaardig - leg , met al s belangrijkst e aspecte n n kunne n onderhouden , zi j he t mis - tot arts De medewerker s voo r he t wetenschap - hede het aanlere n va n kenni s e n he t opdoe n n op ee n beperkter e schaa l da n zij n pelij k onderzoe k hebbe n allee n de medi - schie van ervaring . Ook de KNMG , de be e coUega . sche verantwoordelijkhei d voo r di e pa - klinisch roepsorganisati e va n artsen , heef t bi j tiente n di e zij n betrokke n bi j ee n onder haar oprichtin g op de bre s gestaa n voo r zoekproject . Opleiding het wetenschappelij k karakte r va n de AU e nieuw e patiente n zulle n voo r he t . e taa k va n de klinisch e afdelin g artsenopleiding' eers t doo r de 'klinische ' artse n worde n De derd h ziekenhui s word t ge gezien . Afhankelij k va n de lopend e on - van hetacademisc r de medisch e opleiding : de Financiering derzoekprojecte n zulle n bepaald e pa - vormd doo g to t arts , de opleidin g to t specia tiente n direc t of na verloo p va n tij d kun - opleidin te n de bijdrag e aa n de nascholin g va n nen worde n overgedrage n aa n de 'artsen - lis Gebre k aa n financiering word t nie t al s n e n specialisten . onderzoekers' . Gedurend e de loo p va n huisartse rede n aangevoer d om de zwakt e va n he t e college se n he t co-assistent - klinisch-wetenschappelij het onderzoe k of deelnam e va n de pa - De klinisch k onderzoe k e t p zulle n beid e voornamelij k doo r de verklaren tien t eraandrage n dez e artse n de eind - scha . Dergelij k onderzoe k mag zic h e onderafdelin g worde n ver - verheuge verantwoordelijkhei d voo r dez e pa - klinisch n ni ee n grot e belangstellin g va n . Het gaa t hierbi j voora l om he t de kan tienten . Voor sommig e khnisch e studie s zorgd t va n patienten , va n de overhei d n va n kenni s va n ziekten . De en va kan ee n eenmali g bezoe k aa n de arts - bijbrenge n de derd e geldstroomfondse n (Na medisc h studen t za l - ne t al s n u - op tionaa onderzoeke r voldoend e zijn ; da n si va n l Reumafonds , Nederlands e Hart l all e klinisch e afdelinge n geduren - stichting een werkelijk e overdrach t gee n sprake . vrijwe , Praeventiefonds , etc) . Doord e n bepaald e tij d werkzaa m zij n om Voor prospectiev e onderzoeke n word t de ee huidig e onduidelijk e taakverdelin g bin e patiente n zel fe t kunne n zie n nen ee de arts-onderzoeke r teven s behandelaar . voldoend n afdelin g worde n de financien, j de behandelin g va n he n betrokke n welke te Het si uiteraar d va n he t grootst e belan g en bi n behoev e va n he t klinisch-we te zijn . De wetenschappelijk e kan t va n tenschappelij dat de twe e onderafdelinge n zee r nau w k onderzoe k beschikbaa r g si meer ee n zaa k va n he t zij contac t met elkaa r diene n e t onderhou - de opleidin n gesteld , nie t doelmati g besteed . De n va n methodologisch e kenni s meest den: e r zulle n regelmati g gezamenlijk e verwerve e arts-onderzoeker s op ee n afde en he t aanlere n va n ee n bepaald e hou - lin patientenbesprekinge n e n besprekinge n g worde n oo k ingeschakel d bi j de pa g da n he t verwerve n va n klinisch e tientenzorg over onderzoekvoorstelle n e n va n he t din , welk e da n soms ee n derma kennis . Ee n co-assistentscha p geduren - te grot verloo p hierva n plaatsvinden . Di t ka n e belastin g vorm t da t he t weten d dri e maande n of ee n hal f schappelij soms meer da n ee n kee r pe r da g nodi g de bijvoorbeel k onderzoe k naa r de achter r op ee n va n de onderafdelinge n kli - gron zijn . De splitsin g ni de twe e onderafdelin - jaa d verdwijnt . k onderzoe k (naa r Bij ee gen dien t da n oo k allee n e t gelde n voo r nisch-wetenschappelij n structuu r zoal s hierbove n voor keuze ) zo u hiervoo r geschik t zijn .n I de gestel de artse n va n de afdeling . d zulle n de onderzoekgelde n da n huidig e medisch e studi e lig t e r na he t ook werkelij Beid e onderafdelinge n kenne n el k ee n k allee n aa n he t onderzoe k kandidaatsexame n ee n vee l grote r ac - worde hoofd ; ee n va n he n si tevens he t hoof d n besteed . Voor de patiente n di e t aanlere n va n klinisch e kenni s door de onderzoekonderafdelin van de gehel e afdelin g of vakgroep . De cent op he g worde n t verwerve n va n ee n weten - behandel vraagstellinge n voo r he t onderzoe k zul - dan op he d kunne n bi j de ziektekosten e instellin g e n methodologi - verzekeraar le n veela l kome n ui t de klinisch e onder - schappelijk s allee n di e koste n worde n . afdeling : zi j zie n immer s de meest e pa - sche kennis gedeclareer d welk e direc t voo r zij n be tiente n e n de mees t uiteenlopend e g worde n gemaakt . AUerle i ex All e specialiste n e n huisartse n zoude n handelin ziekteverschijnselen . a bepalinge n voo r onderzoe k welk e te n gedurend e hu n opleidin g ee n klinisc h we- tr e va n de patien tn u soms oo k doo r tenschappelijk e stag e moete n lopen . Bi j behoev n e n verzekeraar s worde n de opleidin g to t specialis t beteken t di t ziekenfondse Belangvandepatient , maa r waartege n steed s meer een splitsin g ni ee n klinisc h dee l (he t va k bekostigd bezware n ontstaan , zulle n n u te n kost e leren ) e n ee n onderzoekdeel . Gedurend e Een dergelijk e structuu r leid t erto e da t er t onderzoekbudge t komen . Er za l , aa n he t ein d va n de opleiding , van he patiente n zij n di e gedurend e korter e of deze stage s moete n worde n gezoch t zou da n eventuee l ee n promotieonder - naar methode langer e tij d doo r ee n art s va n dezelfd e n worde n onderscheide n n worde n gedaan . Met dez e waarmee ka afdelin g worde n overgenomen . Di t bete - zoek kunne n voo r de behandelin g va n t word t beoog d datde art s ni oplei - welke koste kent nie t da t de arts-onderzoeke r gedu - opze n nodi g zij n - di e du s doo r g zij n eige n onderzoe k nie t za l late n patiente rend e dez e period e allee n naa r di e gege - din n e n verzekeringe n worde n • n op allee n ee n laboratorium - ziekenfondse vens kijk t di e va n belan g zij n voo r he t uitlope 1548
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
•ffliiKi&M M
n ni opleidin g de inhou d oorzaak t dreig t he t wetenschappelij k on - ten en de artse t klinisch-wetenschappelij k on derzoe k op de achtergron d e t geraken . van he derzoe k duidelijke r wordt ; teven s word t Er word t daaro m ee n voorste l gedaa n om er ee n kade r voo r toegepas t methodolo de klinisch e afdelin g e t splitse n n i ee n h onderwij s geschapen . Een dergelij onderafdelin g patientenzor g en ee n on - gisc r za l er oo k voo r zorgdrage n derafdelin g wetenschappelij k onder - ke structuu dat de gelde n di e men voo r klinisch-we zoek, welk e zeernau w met elkaarblijve n tenschappelij k onderzoe k beschikbaa r verbonden . De artse n va n de afdelin g steltdoelmatige r worde n besteed . • zij n echte r slecht s aa n ee n va n de twe e onderafdelinge n verbonden . D e artse n va n de onderafdelin g weten schappelij k onderzoe k hebbe n ni ee n aanta l gevalle n de medisch e verantwoor Literatuu r delijkhei d voo r de patiente n di e zij n be 1. Raa d va n Advie s voo r he t Wetenschapsbeleid . Prioriteite n trokke n bi j ee n onderzoekproject , maa r Samenvattin g in he t gezondheidsonderzoek . 's-Gi^venhage , DOP. 1983 . geen verder e curatiev e taken . Voor de Seii e publikaties , 33 . patien t s i he t duidelij k da t de overnam e Het klinisch-wetenschappelij k onder 2. Stichtin g voo r Medisc h Wetenschappelijk : Onderzoe k (FUNGO). Beleidsnot a 198 2 t/ m 1986 . 's-Gravenhage , FUNvan dez e verantwoordelijkhei d doo r de zoek n i on s lan d s i zwa k ontwikkeld . Di t GO , 1981 . arts-onderzoeke r beteken t da t hi j bi j ee n vind t mede zij n oorzaa k ni he t fei t da t de 3. L. K. J . va n Romunde . Seronegaliev e artriti s en psoriasis . onderzoe k s i betrokke n en da t nie t all e arise n va n de khnisch e afdelinge n va n de Proefschrift . Leiden , 1978 . activiteite n rondo m he m zij n direct e be academisch e ziekenhuize n zowe l voo r 4. J . Weber . Anemi e en ijzerdeficienti e bi j patiente n met lan g dienen . Duidelij k s i da t ee n dergelij reumatoid e artritis . Proefschrift , Utrecht , 1981 . de patientenzor g al s voo r he t weten ke overnam e da n oo k nie t zonde r overle g 5. E. de Vries . Pokewee d mitoge n stimulatio n of human schappelij k onderzoe k verantwoordelij k monunuclea r cells . Proefschrift , Leiden , 1982 . met en toestemmin g va n de patien t ka n zijn . Beid e take n vrage n om verschillen 6. J . W. Lens . The flare-u p phenomeno n ni antigen-induce d geschieden . de instelhnge n welk e moeilij k tegelijker artritis . Proefschrift , Nijmegen , 1984 . tij d kunne n worde n gecombineerd . Door Een voordee l va n ee n dergelijk e struc 7. Koninklijk e Nederlandsch e Maatschappi j to t bevorderin g de grot e dru k di e de patientenzor g ver - tuur s i teven s da t aa n de medisc h studen der Geneeskunst . Statute n 1981 . Hoofdstu k 1 , ariike ! 2b . vergoe d - en welk e koste n voo r he t on derzoe k zij n gemaakt . Men zo u bijvoor beel d kunne n werke n met ee n vas t be drag pe r patient , afhankelij k va n diagno se, specialism e of klinisch e da n wel poli klinisch e behandeling , vergelijkbaa r met het abonnementstarie f da t nu doo r de ziekenfondse n voo r de huisart s word t gehanteerd . Di t zo u voo r all e academi sche ziekenhuize n hetzelfd e bedra g kun nen zijn . De protocollair e geneeskund e zal hierbi j misschie n ee n ro l kunne n ver vuUen.
Mr. G. R. J. de Groot en Mr. E. J. Daalder.De Wet Tarieve n Gezondheids zorg . Deventer, Kluwer,1985(serie Gezondheidsrecht m. 16). ISBN 903120294 0. 144biz.Prijs f 48,50.
huis , aspecte n va n veranderingsprocesse n ni milieutherapie ,e n opleidin g e n research . Behalv e psychiaters , psychologe n e n andra gogen kunne n inrichtingswerkers , verpieeg kundige n e n groepsleider s met vruch t va n de sto f gebrui k maken . Voor bestuurder s geef t het ee n kor t e n duidelij k overzich t ove r de door he n meesta l met reserv e tegemoe t getre Indie n twe e juriste n ee n financiele wet voo r de den behandelvorm . Het si zee r verhelderen d e met ander e wette n (p .9 4 e.v. ) zij n gezondheidszor g behandelen , ka n da t bi j zo - de relati voor allerle i beleidsorganisatorisch e proces t voo r diegene n di e zic h bewege n op veel multidisciplinaritei t allee n maa r ee n oor - interessan sen ni de (intramurale ) gezondheidszorg . Voor spronkelij k wer k opleveren . Dat blijk t inder het grensvla k va n plannin g e n financiering. de ambulant e geestelijk e gezondheidszor g ka n daad he t geva le t zij n voo r he t boe k va n De Al met a l boeiend e literatuu r bijvoorbeel d tij het helpe n ee n antwoor d e t vinde n op vrage n Groot e n Daalder .n I 14 2 pagina' s behandele n dens korter e treinreizen . Bi j lang e reize n si de als : wel k milie u si voo r welk e patien t he t zi j va n de Wet Tarieve n Gezondheidszor g de kost op de n duu r aa n de drog e kant . vruchtbaarst ? wetsuitvoering , de richtlijnen , de tarieven , de kostenbeoordelin g e n de beroepsprocedures . G. Schrijver s Het boe k geef t ondersteunin g aa n de ontwik Het gehee l word t doorspek t met verrukkelijk e kelin g va n ee n taa k va n de beleidspsychiatrie . casuistie k e n afgeslote n met register s op juris Enkel e saillant e punte n vin d ik : C. Janzingen J. Lansen..Milieuthera prudentie , trefwoorde n e n ee n overzich t va n - ee n aanta l vrage n al s 'check-list ' (biz . 25) ; pie . Van Gorcum, AsseniMaastricht, de parlementair e geschiedenis . - de constaterin g da t vor m e n inhou d va n de Boeien d si de snell e ontwikkelin g ni he t den 1985,141biz., ISBN90 232 21370.Prijs milieutherapi e te n nauwst e samenhangen ; ken ove r de kostenbeheersing . Stelde , aldu s f25,-. - belangrijk e aanwijzinge n voo r teamwer k de auteurs op p. 37 , de Memori e va n Toelich in he t algemee n (biz .5 6 e.v.) ; tin g ni 197 7 no g da t de COTG-richtlij n he t Deze keurig e uitgav e gaa t ove r ee n onderwer p - opmerkinge n ove r professionalitei te n mastuurelemen t bi j uitste k vorm t voord e kosten - dat zee r ni de belangstellin g staat . Voora l ni nagement : groeps - of organisatiedyna beheersing , than s si dez e filosofi e alwee r ver - psychiatrisch e ziekenhuizen , maa r oo k ni an misc h denken ; late n te n gunst e va n de budgetterin g (p . 84) . der e intramural e gezondheidsinstellingen , - he t vermeldeopblz . 91: veranderinginee n Zo staa t he t boe k vo l va n feite n e n weetjes : vormt milieutherapi e ee n discussiepunt . De organisati e moet steune n op ee n totaalvi volgen s de auteur s ontbreek t bijvoorbeel d ni schrijver s - zee r ervare n op di t gebie d - onder sie , di e all e aspecte n omvat . de wet ee n omschrijvin g va n he t begri p 'pres - bouwen hu n praktisch e ervaringe n e n raadge De ander e dele n va n he t boe k zij n echte r nie t tati e ni de gezondheidszorg ' (p . 61) . Wie pre - vinge n met gefundeerd e wetenschappelijk e minde r belangrijk . cie s de verschille n wi l wete n tusse n toc h es - beschouwinge n e n met literatuuronderzoek . Graag bevee l ki di t doorwrocht e boe k va n sentiel e begrippenal s 'goedkeuren' , 'vaststel - Het boe k omva t onde r mee r ee n historisc h hart e aa n n i bred e kring . k I den k da t therapeu len' , 'bezwaarschrift' , 'beroepsschrift' , overzicht , ee n beschrijvin g va n verschillend e ten e n - indirec t - patienten/cliente n e r vee l 'richtlijn' , 'aanwijzing 'e n 'beleidslijn ' ka n ni modellen , beschouwinge n ove r he t behandel aan kunne n hebben ! de desbetreffend e hoofdstukke n terecht . De team, he t therapeutisc h milie u ni beweging , beschouwinge n ove r he t begri p 'erkenning 'e n milieutherapi e ni he t psychiatrisc h zieken Dr. D. Jacob s
B oe k e n
1549
Papieritis Hij heefteen insulineafhankelijke diabetes autojuist vandaageennakijkbeurt krijgt en hij ECG maken'.Ikschrijf eenbriefje voorhetlab melUtus en spuilzichzelf tweemaalper dag zo verwoontdathijdoorregenen wind moet voor eenHbAf-bepaling eeneen ECG-briefje, insuline in.Thuisheeft hijzijn eigencontrole-lopen om met hetopenbaarvervoer te komen, terwijl ikbedenkdatikhetziekenhuis j 21,50 systeemmet stripjes, waarvanhijaande kleur is hij pertaxi naarhetziekenhuis gekomen.Hij moet betalen voorhetECG, dat 'inde kaart een indrukkan krijgen van de glucosespiegel vraagteen medischeverklaring voor gebruik zit'; datkostdusgeld. Zo beniklangbezigen in zijnbloeden waarvan hijnauwkeurigeen van de taxi, liefst ook terugnaar huis.Het schieternog bijin,denkik,wantook ikdenk diabetesdagboek bijhoudt, dat hijbijieder ziekenfonds heeft daarvoor speciale papieren, best weleens commercieel. internistisch consultter besprekingmee- waarvan ikertwee invul. 'Jammer datu weinigtijd heeft, want ik heb neemt. Hijisalverinde zestig en heeftook Namens de oogartsvraagthijnog een inter- nog welwattevragen', zegtdepatient, terwijl juistzijn jaarlijks bezoekaan de oogartsge- collegiale consultkaart op testuren, omdat hij de scopiezuster meedeelt datde volgendepabracht,dieheeltevreden was.Wegens maag- vergetenwas bijde huisarts een verwijskaarttientop tafel ligt. We maken eenafspraak voor klachten werd bijhem een foto gemaakt, te halenvoorde oogarts; trouwens, hijvertelt over tiendagen: dan is de uitslag van de waarop mogelijkeen ulcusventriculi werd dat de huisarts dat liever aan een internistbiopsiebekend; dan gaan we ook verderpragezienen vandaagkomt hijvoor gastroscopieoverlaat, wanthoe minderspecialistische ver- ten overcalorieen, vakantie en zoetstof. als eerste patient op het scopieprogramma,wijzingende huisarts uitschrijft, hoe liever,Als ikopstavraagthijvriendelijk: 'Meetnog omdat hijnuchtermoet zijn en dus ook reke- zou deze hem hebben gezegd.Ik beloofde even mijnbloeddruk'. Ik meet snel,want tening moet houden met zijn insulinedosering. kaart in hetpostvakvan de oogartsin ons gensprekenkostmeer tijd. Het valt mee;hetulcusziet errustig uit,maar ziekenhuis te doen. Als hijbijde deurisvraagthijnog hoe zijn er worden biospieen genomen en na afloop de vorige keerwas.Ikbladernog Ohja, de huisarts heefthem onlangsnaarde cholesterol heb ikeen gesprekmet de patient om uitte enzegdatikdateenhalfjaar fysiotherapeut verwezenwegens pijnin de even inde lablijst leggenwaarom datnoodzakelijk is. heb gedaan.'Ikmoet nu schouder en verzocht of ikeenfotovan de geleden het laatst Om eengastroscopie bijdezeziekenfondsverzegthij. Ik zetnog een schouderwilmaken en tevens eenverzoektot toch naar het lab', zekerdegehonoreerdte krijgen moet ik een op hetlabbriejje en ga naarde volmachtigingvoorfysiotherapie wilgeven,om- streepje machtigingaanvragenbijde medisch advidat hetziekenfonds datvan de specialist eer- gende patient. seur van hetdesbetreffende ziekenfonds, een der dan van de huisarts wil aanvaarden. Even later belthetlaboratorium ofhet HDLhandelingdieplaatsvindt nadatde ingreep We babbelenen schrijven rustig verder en er cholesterol ook moet en de ECG-juffrouw achterde rugis, omdatandersnodeloosenige zijnwat vragen overdediabetes. Folders over vraagt nog een briefje, waarop ik naar de weken tijdverlies kan optreden. spuittechnieken, lichaamsbeweging, voetver- binnenzakvan de patient kan verwijzen. InTerwijl ikbezigben ditformulier inte vullen, zorging, hypoglycemic en reisadviezen komen middels tuurikdan alweerin een volgende vraagtde patient eenverklaring voordebelasuitzijn tas. Hijisgewend tweemaanden naar maag. tingen haalteenbriefje tevoorschijn van zijn Floridategaanen vraagt over insutinespuiten Zo'n consult kostvooral tijd doorhet invullen belastingadviseur, ofikeenverklaring wilgeen tijdsverschillen enige adviezen. van papiertjes. De meestevan die papiertjes ven dathijeenmono-en di-sacharidenbeperkt Ook wilhij graageenverwijzing naardedietis-zijnvolstrekt onnodigen onnuttig. Als men niet-energiebeperkt dieet op mijnadviesmoet te:zijn vrouwzougaarnewillen wetenofbruin bedenktdatindejaren1978-1983 de belanggebruiken. Ikvertel hem datdergelijke verklabrood beterisdan witbrooden ofsorbitol en rijkstekostenpostin de gezondheidszorg, ringeneigenlijk viaeenvertrouwensarts horen zoetstof nietgevaarlijk zijn. 'personeel inde intramurale sector', met 52 te wordenafgegeven, maar schrijf ondertusVerder wilhijgaarneeen verklaring hebben arbeidsplaatsen istoegenomenen de kosten sen op een receptpapiertje hetgevraagdeop, dat op mijnadvies zijn nagels doorde pedicure daardoor0,1% zijn gestegen,terwijldebeheer want dat scheeltons beidenveel tijden moeten wordenverzorgd, want viade diabe- - en controlesystemen vande ziekenfondsen in moeite. tesvereniging heefthijvernomen dat een die tijd 34% duurderzijn geworden,dan dient wondje hetbeginvan veelellende kan zijn. een chirurgische behandeling vandeze ziekte, Nauwelijksishetpapiertje overhandigdofde 'Denkt u dat ik in mijnsituatie ook in de de papieritis, tewordenoverwogen:het mes medische verklaring voorhetrijbewijs komt toekomstnog drietrappen kan lopen,dokter? dientinde bureacratie tewordengezet. • op tafet. Ik vertel hem datdezemoet worden Wij hebbeneenbenedenwoningaangevraagd, ingevulddooreenarts dieniet de behandelend maar daarvooris een medische verklaringDr. J. Stor k arts isen dat dezeinlichtingen van mij kan nodig.'Ikvertel hem hiervoor speciale papiekrijgen, maar hijlaatduidelijk merkendathij ren tebezitten, dieikregelmatig invulzonder het hiernietmee eensis:zijn ogen zijngoed, dat de laatste vijftien jaarbijmijooitenige hij heeftgeenhypoglycemieen. Ik besluit dat indrukisontstaan datdergelijke verklaringen maar even,voorzien van mijnstempel, op het bijhetbureauHuisvesting wordengelezen. 'Ik bewustedocumentte vermelden. zou hetprettig vindenindien u inieder gevalzo Maar dan zijn we ernog niet, wantiedere drie letswilt invullen', zegtde man, en ik verzucht: maanden moet hetziekenfonds ookeen mach'Dan moet ikwetenhoe uw woningnu isen tigingsaanvraag hebbenvoorspuiten, anders wat u wilt hebben'. Zo babbelenwe door. wil de apotheekze nietgevenen ermoet ook De scopiezusters hebbeninmiddels velemalen een aanvraagtotmachtiging worden gegeven verwijtend door het raam gekekendat mijn voor de teststrookjes en prikkerswaarmee kamertjevan de restvan de scopieafdeling hijzelfzijn glucosecontroleert. gescheidenhoudt. De patient merktenigeonOndertussenvul ik een herhalingskaart in rustbijmijop.'Ikwilu niet langerophouden', voor hetafgelegdebezoek. zegt hijvriendelijk, 'maarwe zoudennog een Aangezien hijwat anginapectoris heeft, zijn
1550
M C nr . 5 0 -31 decembe r 198 5 - 40
•MiM§CGIEi(C(D)MM€TDrs. J.P. Mellema
Een ethisch e benaderin g va n di t menselij k leve n
De morel e statu s va n he t embry o hoor t di t leve n ni ee n of ander e vor m (rechts)beschermin g e t worde n ver leend ? Met dez e vrage n ka n ni he t kor t he t pro blee m va n de 'morele status ' va n he t embryo worde n omschreven .
dan oo k niet s wannee r ki uitsprake n lee s als : 'I t si fa r inferio r o t a tadpole . Eve n Morele probleme n doe n zic h voo r n i the brai n of a tadpol e ha s mor e tha n 500 0 verban d met menselijk e relaties ; onz e cells'* . Of wannee r de Gezondheidsraad , omgang met elkaar , met onszel f e n in verban d met he t gebrui k va n dez e met de ons omringend e materiel e wer embryo' s voo r onderzoek , noteert : 'D e kelijkheid . Relationee l benader d s ie r commissi e wijs t cro p da t he t hie r gaa t om een essentiee l verschi l tusse n bevruch - Morele statu experimente n met conceptu s ni he t pre s embry o tin g n i viv o en n i vitro . Binne n de implantatiestadium , eenstadium waarin relati e tusse n he t behandelen d tea m eenklein aantal ongediffeHet lijk t aannemelij k ee n dergelij k pro - nog slechts en he t kinderloz e paa r krijg t he t emcellen aanwezig ise n waari n blee m al s volg te t benaderen : eers t trach - rentieerde bryo n i vitr o zij n bijzonder e waard e n embry o ni gynaecologisch e zi n ten we z o nauwkeuri g mogelij k vas te t van ee en 'morel e status' . Aldu s Drs . J. P. n aanwezighei d va n organe n no g stelle n wat iet s is . Hiern a bezinne n we en va Mellema, part-tim e verbonde n aa n de e is'^ . De morel e waard e va n ons erove r welk e morel e waard e we di t geen sprak Theologisch e Hogeschoo l de r Gere s si nie te t bepale n aa n de han d va n he t behorento e e t kennen ,e n te n slott e be - iet formeerd e Kerke n e t Kampen. l cellen , he t gewicht , de omvan g of pale n we op gron d hiervan , wat wi j er aanta e kwantitatiev e gegeven s va n he t mee moge n doen . Aan dez e aanpa k kle - ander . Wel heef t he t betekeni s al s de ven echte r grot e bezwaren . Het blijk t 'object' d ni he t vervol g spreek t namelij k bijzonde r lasti g e t zij n iet s on - Gezondheidsraa Uit publikatie s di e de afgelope n jare n , di e ditemn e t brenge n zonde r he t te - over 'hersenstamreflexen' over ni vitr o fertilisati e (IVF ) zij n ver - der woorde heeft . Immers , heef t he t vens (enigermate )e t waarderen . De taa l bryo nog niet schene n blijk t da t de 'morele status ' va n 'gevoel ' of z o iet s da n si da t relationee l p zo u zic h daa r no g het embry o al s ee n va n de belangrijkst e der natuurwetenscha van belang . het bes t voo r lenen . Doc h aa n de han d ethisch e kwestie s ni verban d met IVF n zuive r natuurwetenschappelijk e wordt beschouwd . Het betref t hie r de van ee beschrijvin g val t onmogelij k iet s moree l Menselijk statu s va n di e embryo's , di e ontstaa n na e substanti e . Ethie k al s bezinnin g op de bevruchtin g va n ee n menselijk e eice l in te waarderen moraa l heef t met de dagelijks e werke - Vele vitro. n beschouwe n de bevruchtin g al s d va n doen . De spraa k va n alleda g het begi n va n nieu w menselij k leven . Dat Volgen s de procedur e di e men than s lijkhei t echte r vo l woorde n met 'gevoels - valt , gele t op de dagelijks e gan g va n za vaak bi j IVF volgt , word t getrach t kunst - zi . Denke n we na ove r de morel e ken, moeilij k e t ontkennen . Voor de mati g eicelrijpin g e t bevordere n om zo - waarde' e va n iets , da n zij n we teven s reed s vrou w beteken t dat : zwangerscha p e n veel mogelij k rijp e eicelle n e t winnen . waard aan he t invulle n ho e we erme e om diene n Niet elk e eice l si eve n bruikbaa r e n op veranderin g va n onde r meer haa r toe te gaan . Kortom : zoal s ui t de woordkeu s komstperspectief . Hoe ee n vrou w haa r deze wijz e ka n ee n herhaal d chirurgisc h in ee n omschrijvin g va n euthanasi e vaa k nieuw e positi e oo k beziet , met ee n kik ingrijpe n worde n voorkome n indie n op al duidelij k word t of de schrijve r he t mo- kervisj e heef t da t niet s e t maken . Beeen eerst e behandelingspogin g gee n ree l toelaatbaa r acht , z o blijk t ui t d e wij - schouwe zwangerscha p volgt . Ook geluk t ieder e n we haa r situati e relationee l p he t embry o onde r woorde n dan si e r ee n essentiee l verschi l tussen bevruchtin g ni vitr o nie t eve n goed . Het ze waaro t veela l reed s wel k stand - bevruchtin g ni viv o e n ni vitro . n I he t lijk t daaro m voo r de han d e t ligge n voor - wordt gebrach t ingenomen . eerst e geva l maak t he t nieu w menselij k waarde n e t scheppe n waardoo r zovee l punt men heef t mi j da t e r ee n beter e weg ka n mogelij k eicelle n kunne n worde n be - Het lijk leven-in-wordin g dee l ui t va n de psycho n bewandel d al s he t gaa t om de somatisch e eenhei d va n de vrouw' . Hie r vrucht . Hoe meer mogelijkhede n ho e worde statu s va n he t embryo . Morel e proble - geldt : zwangerscha p si he t teke n va n he t meer kans . Door dez e gan g va n zake n n zic h voo r ni verban d met men- begi n va n nieu w menselij k leve n e n be blijve n e r wel embryo' s 'over' . Welk e men doe e relaties , onz e omgan g met elkaar , wijs (morele ) waard e dien te t worde n toege - selijk t da t bevruchtin g va n de vrou w heef t f e n ho e wi j on s te n opzicht e va n plaatsgevonden . Dat blijk t mi j da n oo k kend aa n dez e levend e celle n of em- onszel s omringend e materiel e werke - het antwoor d op de vraa g va n Wuerme bryo' s ni he t begi n va n hu n ontwikkelin g de on d gedragen . Daaro m heef t he t vol - lin g al s hi j schrijft : 'Wan n is t de r Begin n of ho e men di t oo k maar noeme n wil ? Di e lijkhei j weini g zi n he t menselij k embry o des menschliche vraa g ka n oo k al s volg t worde n gesteld : gens mi n Leben s mi t seine m in vitr o al s iet s op zichzel f staands , al s moralische n Anspruc h au f Schut z un d Wa t mag er met di t leve n op celnivea u object ,e t beschouwe n e n e r vervolgen s Fiirsorg e a n z u setzen ? Wie wir d de r worde n gedaan ? Eronderzoe k mee doe n in ethisc h opzich t iet s ove r e t zeggen . Zeitpunk t begriindet?"' . Aangenomen . en he t vervolgen s beeindigen ? Invrieze n Van belan g is , welk e plaat s di t embry o dat hi j oo k he t begi n va n ee n 'nieu w en ne t z o lan g beware n to t men ee n t binne n on s mens - zij n al s relatio - mensenleven ' bedoelt . vrou w heef t gevonde n di e e r wat va n wi l inneem . Allee n oo k binne n dez e In de situati e va n bevruchtin g ni vitr o si ontvangen ? Het beeindige n z o sne l al s neel mens-zijn relatie s ka n de morel e waard e erva n te r het volgend e ni el k geva l duidelijk . We maar mogelij k is ? Of he t invitro ni leve n e worde n gebracht. Het zeg t mi j hebbe n hie r (nog ) nie te t make n met de • houde n zo u lan g al s he t maar kan ? Be- sprak M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1551
•ffljiimm€(0)Mm(cir '
zwangerscha p va n ee n vrouw . Erg o be - dat zi k menselij k bestaan . nI di e situa j voo r oge n hebbe n zoda t met he t chamelij teken t he t beeindige n va n he t leve n va n eerst e ontbreek t er echter , ander s da n ni e oo k he t laatst e verlore n gaat . Dat ti een embryo , ni vitr o iet s ander s da n , ee n essentiee l menselijk e factor . Er zegt da n oo k iet s ove r de morel e statu s vivo abortus : zonde r kraa m gee n miskraam . is gee n specifie k emotionel e betrokken van ditembryo . indie n iet s gee n dee l uitmaak t va n de hei d aanwezi g va n ee n aanstaand e moemens al s psychosomatisch e eenhei d ka n Menselijk e facto r der en/o f vade r en he t menselij k leve n da t het ni he t aigemee n worde n beschouw d tot ontwikkelin g komt . Di e relati e lijk t als menselijk e substantie . Te denke n val t Wa t val t er n u op e t merke n ove r de mij va n dusdani g belang , da t ni vitr o ni aan ee n geamputeerd e arm , aa n sperma , morel e statu s va n de embryo' s di e 'over ' leve n houde n va n dez e substanti e op donororganen , ova , bloed , enz . Van de - zijn ? De art s ka n de relati e di e hi j erme e gron d hierva n krachti g moet worde n af ze zake n ka n worde n gezeg d da t he t men- aangin g verbreken , zoda t de substanti e gewezen . Het Warnoc k Committe e seHj k leve n is , ni de zi n va n levend e weer 'op ' gaa t ni he t milieu . Hij dien t da n schree f ove r dez e kwestie : 'N o liv e hu substanti e va n mense n afkomstig . Wat wel rekenin g e t houde n met de waard e man embry o derive d fro m in-vitr o fertili van leve n ni he t aigemee n geldt , si dunk t die dez e substanti e (nog ) ni he t bewust - sation , may be kep t alive, fi no t transfer mij oo k hie r va n toepassing . We zij n ni zij n va n de betrokkene n vertegenwoor - red o t a woman beyon d fourtee n day s staa t di t leve n doo r ons toedoe n e t beein - digt . Dat gol d oo k voo r de 'losse ' arm . afte r fertilisation , no r may ti be use d a sa digen , we kunne n trachten voorwaarde n Naar mij n menin g ka n men onmogelij k researc h subjec t beyon d fourtee n day s te scheppe n waardoo r he t leve n (kunst - met de vrou w ove r he t embry o spreke n afte r fertilisation . t I shal l be a crimina l matig ) ni stan d word t gehoude n e n we als 'he t prilst e begi n va n haa r baby 'e n offence'^ . Het embry o verkeer t op he t ni kunne n e r niet s mee doen . het tegelijkertij d afvoeren . Dat lijk t mi j dit citaa t genoemd e tijdsti p ni he t stadi Naast overeenkomste n bestaa n e r oo k immoreel . um waari n he t ni viv o ee n eenhei d ka n belangrijk e verschille n tussend e hierop - In he n met de aanstaand e moeder . t kade r va n di t artike l za l ki de gaan vorme gesomd e soorte n substanties . Relatio - kwesti De art s di e zic h n i he t laboratoriu m nie t e va n embryodonorscha p late n neel bestaa t er ee n emotionel e ban d tus - rusten e limie t houdt , dien t zic h a f e t . Het doe n va n onderzoe k met de - aan dez sen de gehandicapt e e n de lichamelij k n wat moree l gesproke n he t vader ze substanti e lijk t mi j eve n geoorloof d al s vrage 'losse ' arm . De ar m si middelpun t va n . • onderzoe k aa n de 'ar m al s substantie' . schapbetekent een rouwproce s aangezie n ee n dee l va n Ook hie r geldt : ga er , gele t op de af het bestaa n va n de persoo n met dez e ar m komst , weloverwoge n mee om. Zonde r defmitie f verlore n ging . Gee n art s za l de toestemmin g va n de betrokkene n ka n persoo n met dez e ar m confrontere n e n r men er nie t mee experimenteren . Het Literatuu deze substanti e aa n de patien t late n zien . heef t 'morel e status' . Besprekin g vanju - 1. Walter s WAW , Singe r P. Test-tub e babies : A guid e ot Dat si de morel e statu s va n dez e arm . ridisch , presen t technique s an d futur e possibilities . e kwestie s ni verban d met em- moral questions : Oxfor d Universit y Press , 1982 . Gele t op de afkoms t gaa t men e r welover - bryo' s ka n ki bete r aa n rechtsgeleerde n Melbourne 2. Gezondheidsraad . Interimadvie s inzak e ni vitr o fertilisa wogen mee om. overlaten . Resteer t de vraa g of men he t tie . Oktobe r 1984 . Cursiverin g doo r M. embryo invitro ne tz o lan g ni leve n za l 3. Medisc Wa t val te rn ue t zegge n ove r he t sperm a h Contac t 1985 ; 40: 1345-7 . trachten e t houde n al s maa r kan . Indie n 4. Munch Med Wschrif en de ov a ui t he t rijtje ? Ander s da n de t 1983 ; 125 : 1191 . , za l he t embry o ni toene - 5. Human fertilisatio arm bestaa t e r gewoonlij k gee n emotio - dit geschiedt n an d embryology . Recommendation s e de vor m aanneme n va n li - of the Warnoc nel e relati e tusse n de mens e n dez e sub - mende mat k Committee . The Lance t 1984 ; II : 217-8 . stantie . Dagelijk s verdwijn t e r sperma , ova e n oo k bevruch t ov a ni he t milieu . Voor ee n kinderloo s paa r da t hartstoch telij k naa r ee n kin d verlang t krijg t dez e substanti e wel bijzonder e betekenis .k I heb de indru k da t de art s di e ni he t kade r van IV F somatisc h gezie n streef t naa r eenwordin g va n he t embry o ni vitr o e n de vrouw, zij n kan s va n slage n beinvloed t tWclM-'J ^ door de mat e waari n hi j oo k psycholo gisc h de vrou w di e he t ontvange n wi l bi j deze substanti e betrekt . Nie t allee n doo r de manie r waaro p hi j he t echtpaa r voor lich te n bewus t bi j he t gebeure n betrekt , "maar oo k doo r de wijz e waaro p hi j ove r de substanti e spreekt . Daarbi j dien t hi j natuurlij k wel rekenin g e t houde n met het fei t da t de behandelin g vaa k mislukt , I le t hoot'dbcstuu r dv r Kc)niiiklijki. > Ncilfrliindschi - MiiaLschiippi j lo t bcvordiTin c de r tot grot e teleurstellin g va n de betrokke (a'liL'cskiiiis i sprci-k l ill s /ij n ineniii) > iii t da l roken , ni he t bij/onde r \:u i sigarelten . nen. Binne n de relati e tussen he t behan schadelij k si. voo r dc ^Lvoiidhvid . li d tuK)l'dbcstuu r bcveel t de lede n de r Maatsehap delen d tea m e n he t kinderloz e paa r krijg t pij aa n nie l e t roken , /ckc r nie t tijden s de iiitoefunin K ^a n de praktijk . Het het embry o ni vitr o zij n bijzonder e waar li(M)fdl>estiui r beveel t tevea s drinjien d aa n datni instcllin);e n ^a n };e/ondlieids7()r} ! de. Voor he t paa r si he t va n he t hoogst e unci name /iekenhui/e n e n poliklinieken i nie t uord t jiertMikt . belan g voo r hu n toekomstperspectief . Hii n embry o si gerelateer d aa n he t kin d
metfoke n
1552
^
MC nr . 50 - 13 decembe r 198 5 - 40
Prof.Dr.J.C. van Es
Onderzoe k ni he t spanningsvel d tusse n veld , belei d e n wetenscha p
wijkverpleegkundig e en maatschappelij k Wil de eerst e lij n meer zij n da n ee n vel d werker . Dat verlie p nie t gemakkelijk : op- waari n de inhou d va n he t wer k n i sterk e Het Nederland s Huisartse n Instituu t vallen d was da t all e partner s hu n eigen - mate doo r de tweed e lij n word t bepaald , (NHI) n i Utrecht , dateren d van 1965 , standighei d zee r ster k benadrukten . Di t wil de eerst e lij n zij n eige n specifiek e is nie t meer ; he t heef t plaatsgemaali t leidd e to t jarenlange , vruchteloz e discus - take n uitvoeren , da n s i ee n organisatori voor he t Nederland s Instituu t voo r sies , bijvoorbeel d ove r de vraa g of ee n sche samenhan g ee n eerst e voorwaarde . onderzoe k van de Eerstelijnsgezond huisart s wijkgebonde n zo u moete n gaa n Wa t zij n di e specifiek e taken ? n I de eer heidszor g (NIVEL) en de Stichtin g werke n of ee n wijkverpleegkundig e ste plaat s he t biede n va n curatiev e zorg . Nederland s Ontwikkelings - en Onpraktijkgebonden ! Want ove r ee n din g Daarbi j diene n enkel e uitgangspunte n e t dersteuningsinstituu t voo r huisart s en waren we he t wel eens : al s men samen - worden gehanteerd : frequent e aandoe eerstelijnszor g (O&O). Deze r dage n hang n i he t vel d nastreeft , da n moet men ninge n behore n voora l to t de competen werd he t NIVEL officiee l geopend . De met slecht s ee n beperk t aanta l mense n ti e va n he t extramural e veld . Dan moet eerst e directeu r va n he t NHI, Prof . behoeve n same n e t werken . Meer da n die competenti e wel bestaan . Het blijk t Dr. J. C. van Es, merkt e bi j di e gele twinti g jaa r later , tijden s ee n beraa d naa r dat di t vaa k nie t he t geva l is : e t vee l genhei d op - en he t wordt hie r her aanleidin g va n he t tienjari g bestaa n va n patiente n met diabetus , hypertensie , haal d - dat he t belei d zee r goed e kande Stichtin g OntwikkeHng s Samenwer - functionel e stoornissen , om maar enkel e sen bied t aan he t extramural e vel d om kingsverbande n n i de Eerstelijnsgezond - voorbeelde n e t noemen , worde n aa n de een wetenschappelijk e ontwikkelin g heidszor g (SOSEL )n i Amsterdam , blee k hulp va n de tweed e lij n overgelaten , door t e maken. Hoe? mij - en da t kwam nie t al s ee n verrassin g waarto e overigen s doo r de patien t oo k de - da t wij k en praktij k no g steed s nie t nodig e aandran g word t uitgeoefend . n I samenvallen . Wel ware n er zee re t waar - de tweed e plaat s dien t de thuiszor g va n n planne n zichtbaaro m bijvoorbeel d chronisc h zieke n mogelij k e t worde n ge Alvoren s n i e t gaa n op (onderzoe k in ) he t dere e Amsterda m n i ee n aanta l maakt . Ook dez e doelstellin g s i vaa k ne t spanningsvel d tusse n veld , belei d en we- de gemeent s n i e t dele n en ta l va n ander e zo le k al s de eerste ; de redene n zij n evi tenschap , lijk t he t me nutti g iet s e t zeg - regio' ideee n om de samenhan g n i de eerst e lij n dent . Vroeg e diagnostie k en preventi e gen ove r el k va n di e dri e componente n te bevorderen . zij n oo k typisc h eerstelijnstaken . Dez e apart , om vervolgen s n i e t gaa n op hu n r eveneen s mondjesmaa t onderling e relatie . Dergelijk e poginge n - misschie n vorm t worden echte uitgevoerd . De verklarin g voo r dez e si hetgee n zic h n i de Zuid-Oost-lo b va n e s i al vel e male n gegeven ; ki wei d Het vel d Amsterda m afspeel t daa r wel ee n voor - tuati daar n i di t beste k nie t ove r uit . beel d va n - make n he t zonneklaa r da t de In he t spraakgebrui k word t 'he t veld ' basisvoorwaarde n voo r ee n samenhan kortwe g gebezig d al s pendan t va n 'he t gende eerstelijnszor g gehee l ontbreken . Het belei d huis' : he t extramural e dee l va n de ge - D e bestaand e wette n en regelinge n be zondheidszor g al s pendan t va n he t intra lemmere n de totstandkomin g daarva n Als we nu enkel e inleidend e opmerkin mural e dee l va n de gezondheidszorg . compleet . Dit beel d s i natuurlij k e t gen wille n make n ove r he t beleid , da n Wa t s i da t vel d nu ? 'Extramuraal ' houd t zwart . De doo r he t NHI destijd s a l gesti - kunne n we de conclusi e trekke n da t 'he t natuurlij k hee l vee l in : de gehel e cura muleerd e gezondheidscentr a en groeps - beleid' , vooraloverhei d en ziektekosten tiev e zor g buite n he t ziekenhuis : de ba praktijke n neme n n i aanta l toe . Maar verzekeraars , cro p ui ts i de eerstelijnsge sisgezondheidsdiensten , de GMD's, en - toch : n i twinti g jaa r tij d s i er relatie f zondheidszor g bete r e t late n functione zovoort . Hie r wi lk i he t hebbe n ove r da t weini g bereikt . Nu wee t k i wel da t ee n ren. Een eerst e aanze t hierto e wer d ni de deel da t 'eerstelijnsgezondheidszorg ' dergelijk e uitspraa k er g afhang t va n de Volksgezondheidsnot a va n 196 6 gege wordt genoemd ; da t dee l waari n huisart verwachtinge n di e degen e di e haa r doe t ven. Late r wer d onde r he t bewin d va n sen, wijkverpleegkundigen , fysiothera - had, maar toc h lijk t me di e conclusi e wel Hendrik s de eerst e lij n - althan s n i naa m peuten , apothekers , tandartse n en gerechtvaardigd . Datgen e wat er wel ge - - hoo g op he t paar d gezet . Er zij n ta l va n vroedvrouwen , n i nauw e samenwerkin g beurt , gebeur t eerder ondanksda n dank- maatregele n genome n di e inderdaa d de met maatschappelij k wer k en gezins - zijbestaand e regelinge n en hang t gehee l eerst e lij n steunen : meer gel d voo r de zorg , curatie f en preventie f wer k verrich - af va n he t enthousiasm e en de visi e va n kruisverenigingen , praktijkverkleinin g ten . Daarbinne n wi l ki me voora l beper - enkelen . Het s i duidelij k da t al di e bera - voor huisartsen . De Wet Voorzieninge n ken to t he t vel d da t word t gevorm d doo r den en al da t overle g en al di e experimen - Gezondheidszor g (WVG) c.q . Wet Gehuisarts , wijkverpleegkundigen , maat - ten nie t to t stan d hebbe n kunne n brenge n zondheidszor g en Maatschappelijk e schappelij k werkers , gezinszor g en fy - dat de eerst e lij n ee n organisatorisch e Dienstverlenin g (WGM), al s ze tenmin siotherapeuten . eenhei d vormt . Daarvoo r zo u nodi g zij n ste te n uitvoe r word t gebracht , za l de , maatschappelij k gemeente n de mogelijkhei d biede n orde Wa t kenmerk t di t veld ? n I 196 4 organi - dat kruisorganisatie werk en huisart s n i ee n organisatorisc h nend op e t treden . Aangezie n dez e wet seerde n wi jn i he t NHI he t eerst e overle g d zoude n worde n opgenomen . via ee n Algemen e Maatrege l va n Bestuu r • over de samenwerkin g va n huisarts . verban M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1553
. Vaa k word t gepoog d he t hande operationee l moet worde n gemaakt , si de mechanisme n veroorzaakte n overma - afspeelt n va n huisartsen , voo r zove r he t hu n over de consequentie s erva n no g nie t tig e overdrach t va n take n aa n de tweed e le e met de tweed e lij n betreft , ui t veel e t zeggen ; daarvoo r staa t dez e wet lijn . Hierdoo r ontston d bovendie n ee n relati s a fe t lezen . Het fei t ook e t vee l bloo t aa n politiek e windsto - circulu s vitiosus ; er word t voora l soma - verwijspercentage r datee n verwijzin g minsten s z o ten . Wat ondank s all e inspannin g be- tisc h wer k aa n de huisart s onttrokken ; echte k word t bepaal d doo r de wense n va n leidsmati g no g steed s nie t si bereikt , si deze krijg t daardoo r mee r tij d voo r psy - ster t al s doo r de inzichte n va n de dat de interdisciplinair e samenwerkin g cho-social e hulp ; daa r si oo k vee l vraa g de patien s maak ta l da t men ui t he t global e binne n de eerst e lij n e n de onderling e naar ; de vraa g bepaal t oo k he t aanbod ; huisart l relatie f weini g ka n afleiden . taakafbakenin g ee n structurel e grond - de taakopvattin g va n de huisart s pas t verwijsgeta n word t di t geta l oo k doo r de sla g hebbe n gekregen . Waar word t sa - zic h daaraa n aan , enzovoort . Dat de in - Bovendie t beinvloed , di e immer s na ee n mengewerk t bestaa t di e samenwerkin g vloe d va n he t magnetisch e tweedelijns - specialis r behandel d e t hebbe n ee n nieuw e ver bij de grati e va n he t initiatie fe n he t door - vel d z o groo t si blijk t ui t he t fei t da te r na jaa t vraagt : dez e verlengin g va n zettingsvermoge n va n individuen . Dat si de invoerin g va n de budgetfinancierin g wijskaar g komt ni he t zelfd e ver echte r nie t voldoend e voo r he t brenge n een omkerin g va n de processe n heef t een behandelin e totuiting . Bovendien , al s van ee n structurel e samenhan g ni de eer - plaatsgevonden : de tweed e lij n wi l vake r wijspercentag men meer inzich t zo u wille n hebbe n ni st e lijn . en eerde r vorme n va n behandelin g e n n verwijzinge n betekenen , si oo k zor g aa n de eerst e lij n overlaten .k I he b hetgee Niet ui t he t oo g moet worde n verlore n n de diagnos e gekoppel d verwijs de huisart s wel een s de 'gatenvulle r va n een aa dat de eerst e lij n zic h ni he t krachtvel d r nodig . Zo ontbreke n meer basisge ' genoemd , maar to t cijfe van de tweed e lij n bevindt : ontwikkelin - de gezondheidszorg s voo r onderzoek . e hoogt e si de hel e eerst e lij n dat . geven gen ni de tweed e lij n bepale n ni sterk e op zeker Waarom bepaal t de tweed e lij n de eerst e mate wat er ni de eerst e lij n gebeurt . Om n e n nie t andersom ? Dat heef te t make n Aan hetzelfd e euve l lijd t he t onderzoe k slecht s ee n enke l voorbeel d e t noemen : lij uitgedruk t ni deskundigheid , binnende eerst e lijn .k I wi l vie r gebiede n toe n de mogelijkhei d va n bypass-opera - met macht, e fondsen , organisatiegraad , noemen waaro p potentiee l onderzoe k tie s zic h voordeed , beinvloedd e z e he t beschikbar l va n eigenwaard e e n he t bezitte n wordt belemmer d doo r he t ontbreke n verwijspatroo n va n huisartse n e n de gevoe n samenhangend e concepti e met van gegevens . (Not a bene : vaa k verg t duur va n de behandelin g va n cardiolo - van ee betrekkin g to t he t eige n functioneren . En onderzoek , da t er nieuwe gegeven s wor gen, e n al s KNO-artse n va n oordee l zij n g to t dez e uitweidin g - he t den verzamel d op gron d va n de geformu dat amandele n moete n worde n verwij - - de aanleidin d heef t ni vel e opzichte n gefaal d leerd e vraagstellin g of hypothese . n I derd , da n gaa n di e e r oo k uit . Het effec t belei n e t scheppe n voo r de totstandko - princip e si di t oo k vee l beter : onderzoe k van dez e invloe d ui t de tweed e lij n si kanse n ee n samenhangende , ni zich - op gron d va n voo r ee n ande r doe l verza grote r da n va n hetgee n binne n de eerst e ming va f gelovende , efficient e eerst e lijn . melde gegeven s strand t nie t zelde n op lij n word t georganiseerd . Di t si ui t he t zel het ontbreke n va n crucial e gegevens. ) volgend e e t herleiden : reed s vel e jare n werd erove r gesproke n e n wer d ero p ge - De wetenscha p studeer d de tweed e lij n meer take n va n 1. Omstreek s 1%5 verrichtt e he t NHI de eerst e lij n e t late n overneme n da n morbiditeitsonderzoek. Op Het onderzoe k va n e n ni he t eerstelijns - een landelijk inhoudelij k was gerechtvaardigd . Het vel s promoveerd e Oliemans . d heef t ee n moeizam e ontwikkelin g deze gegeven spra k vanzel f da t vorderinge n op he t ge - doorgemaakt Sindsdie n zij n gee n landelijk e ,integrat e . Voor zove r he t onderzoe k bie d de r geneeskund e ee n toenam e va n s meer verzameld . van de eerst e lijn , he t vel d bi j uitste k va n morbiditeitsgegeven het aanta l verwijzinge n complementai r het NIVEL, betref s 196 8 doo r he t NHI t luk t he t redelijk : sa - We l si omstreek rechtvaardigden , maar ni de slipstream e Hoofdin menwerkingsprojecte n worde n bestu - samen met de Geneeskundig daarva n gebeurd e meer . e al s vervol g op he t landelijk e mor deerd , verwijspatrone n evenzee re n oo k specti Hieraa n lig t ee n aanta l mechanisme n te n k ee n netwer k va n peil wordt de eerst e lij n onderworpe n aa n biditeitsonderzoe grondslag : huisartse n ware n ni de gele - onderzoe s opgezet, da t hede n te n dag e no g k al s dee l va n he t gezondheids - station genhei d de dru k op hu n werklas te t ver - zorgonderzoe l succe s opereert ; daarui t kome n k ni haa r totaliteit ; onder - met vee kleine n doo r gebrui k e t make n va n de zoekmethode echte r gegeven s op zee r omschreve n ge n zij n hiervoo r ontwikkel d veiligheidskle p va n de verwijzing . Het en worde n voort . Verde r zij n er enkel e conti n no g verde r ontwikkeld , waar - biede honoreringsstelse l zorgd e ervoor da t zi j bij epidemiologisch , di e echte r nie t e methode n e n me- nue morbiditeitsstudies daarva n te n aanzie n va n ziekenfondspa - thode f voo r Nederlan d zijn . n di e aa n de gedragswetenschap - representatie tiente n gee n nadee l ondervonden . De pen zij t opzette n e n voora l he t continu n ontleen d op de voorgron d staan , N u si he druk op hu n handele n wer d bovendie n ondank n va n ee n morbiditeitsregistrati e ee n s he t fei t da t de wetenschappelij - ere lage r doorda t ee n aanta l patiente n nie t ke bemoeieni h wer k voo r de deelnemers ; s met 'publi c health ' ni Ne- gigantisc zelde n de zekerhei d va n he t uitsluite n derlan h steek t he t ontbreke n erva n pove ra f d slecht s langzaa m va n de gron d si toc van ziekte n doo r specialiste n verkoo s gekomen d de continu e registrati e . Wel word t he t onderzoe k bij bijvoorbeel boven he t werke n met waarschijnlijkhe - ster s va n de Stichtin g k belemmer d doo r he t ontbreke n va n van ontslagdiagnose den va n de huisarts , ondank s de iatroge - basisgegeven m voo r de Gezond s di e voo r he t extramural e Informatiecentru ne schad e e n he t medicaliserend e effec t onderzoe g (SIG) . Kijk t men naard e wijz e k noodzakelij k zijn . Di t blijk t heidszor dat eerstgenoemd e benaderin g met zic h bijvoorbeel p di e registrati e to t stan d si geko d ui t all e inspannin g di e men waaro kan brengen . Bovendie n oefen t de twee - zic n si he t begrijpelij k da t de eerst e h moet getrooste n bi j he t onderzoeke n men, da de lij n qu a volum e ee n zuigkrach t op de van verwijspatronen n no g zonde r zit . . Van zo' n ogen - lij eerst e lij n uit . De capacitei t va n zieken - schijnlij k eenvoudi g gegeve n ontbreke n huize n e n he t aanta l specialiste n groei - juis t di e gegeven s welk e inzich t kunne n 2. Ee n tweed e gebie d waarove r he t ge den maar door . Dez e elkaarbeinvloeden - biede n ni wat e r zic h ni werkelijkhei d bre k aa n gegeven s si e t betreure n betref t • 1554
M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
n beter e wisselwerkin g e voorbeelde n blijk t da t de Naar ee het volgende : Ee n va n de belangrijkst e Uit dez n va n bepaald e vorme n va n kenmerke n va n de huisartsgeneeskund e grondslage t er n u ni werkelijkhei d om onderzoe k ni de huisartsgeneeskund e Wa t gebeur is de meesta l langdurend e relati e met ee n g ni dez e situati e e t brengen ? . Hetzelfd e geld t voo r de ande - verbeterin patient , waardoo r de huisart s ni de gele - ontbreken s ui t de eerst e lijn . Vanzelf genhei d si de levensloo p va n ee n patien t re partner vanNZI spreken d maak t di t nie t all e onderzoe k NIVEL tegenwicht op ee n aanta l aspecte n e t overzie n e n . Maar ki he b me ni he t bijzon inzichte n di e daarui t voortvloeie n ni pre - onmogelijk e positie f pun t noe m ki he t ver t to t da t onderzoe k da t oo k ui t Als eerst ventie , diagnostie k e n therapi e to e e t der beperk t ontwikkelin g brenge n va n he t NIt va n belei d va n vee l belan g der to passen . Onderzoe k naa r de betekeni s een oogpun VEL : ui t de groeiend e lijs t va n activitei is . hierva n strand t echte r op he t ontbreke n ten e n publikatie s blijk t da t di t instituu t van longitudinale gegevens. Nie t ont t gaa t vorme n va n he t m si onderzoe k da n nodig ? een tegenwich kend mag worde n da t oo k aa n ee n derge - Maar waaro t let s ingevul d va n ee n wat Daarvoo r bestaa n argumente n va n ver - NZI. Er word lijk e registrati e levensgrot e probleme n r plaatj e va n de gezondheids schillend e aar d e n va n verschillen d ka - complete zij n verbonden . zorg . liber . Nog afgezie n va n de systematiek , si ee n De eerst e overwegin g si wel , da t allee n De overhei d hech t klaarblijkelij k belan g van de probleme n welkegegeven s da n k zichtbaa r ka n worde n ge - aan he t bestaa n va n di t instituut . En te wel moete n worde n geregistreerd . n I via onderzoe d is . Al s allee n recht : de gegeven s di e he t NIVEL lever t 1985 ka n gemakkelij k blijke n da t bepaal - maakt wat de werkelijkhei l onderzoe k word t gedaa n de gegeven s va n belan g zijn , terwij l di t ni intramuraa zij n ni de eerst e plaat s va n belan g voo r naar de aar d e n voorkeu r va n luchtweg - het beleid 1965 no g onbeken d was ; men denk e . , da n blijf t 98,5 % va n all e slecht s aa n de DES-dochters , va n wi e aandoeningen aandoeninge n op di t gebie d buite n he t Samenwerkingsstructuur slecht s zelde n si teru g e t vinde n of hu n . Daardoo r ontstaa t ee n academisch moeder s diethylstilboestro l hebbe n ge - gezichtsveld ziekenhuis-eerste lijn f beel d va n de realiteit ; a l gau w had, of lieve r no g andersom : welk e moe- schee worde n de doo r verwijzin g geselecteerd e Extramuraa der s hebbe n da t ooi t ni de zwangerscha p l onderzoe k datka n bijdra n gezie n al s de doorsne e gevallen : gen to gehad ? - met di t gegeve n zo u de risico - gevalle t ee n realistische r medisch e beeld wie of wat nietwordtgeteld, tell niet vormin groe p kunne n worde n vastgesteld . Toc h g si primai r ee n taa k voo r univer wordtgetoond, wordtniet sitair zou he t vastlegge n va n longitudinal e ge - mee; watniet e huisartseninstituten . Dez e institu geven s va n belan g zijn . Nu worde n not a gezien. ten hebbe n ove r he t algemee n vee l moei bene de gegeven s va n zuigelingen - e n te om wetenschappelij k wer k e t ontwik kleuterbureau s na verloo p va n tij d ver - Die ongeteld .n I Nederlan d steek t ni di t opzich t e situati e heef t twe e gevol - kelen nietigd ! t ni Nijmege n bo gen. n I de eerst e plaat s si he t voo r de het huisartseninstituu e uit . beleidmaker s er g moeilij k belei d e t voe - ven de ander s va n slecht s intramural e ge - De ministe r va n Onderwij s e n Weten 3. Ee n derd e gebie d waaro p registrati e ren op basi gevens : oo k zi j zie n di e da n aa n voo r de schappe n heef t he t belan g va n eerste zinvo l zo u zij n si de gezinsgeneeskunde. e werkelijkheid . Voor he t voere n lijnsonderzoe k ingezie n e n hi j heef t ee n In zij n prachtig e boekj e 'Famil y Practi - complet d belei d si ee n goe d e n helde r stimuleringsfond s ni he t leve n geroepe n ce' heef t Huyge n op gron d va n geduren - van goe d va n de werkelijkhei d onmisbaar . om da te t bevorderen . Van de 1 miljoe n de tientalle n jare n verzameld e gegeven s beel t ki wel da t dewerkelijkhei d nooi t gulde n ui t di t fond s word t 1 miljoe n gul late n zie n wat met dergelijk e gegeven s Nu wee kan worde n afgebeeld , maar we kunne n den bestee d aa n ee n zesjarig e opleidin g kan worde n gedaan . h trachte n ee n e t grot e eenzijdighei d van 2 0 a2 5 jong e huisarts-onderzoeker ; Een zo' n situati e leer t on s veel , maa r ho e toc . 4'/i miljoe n gaa t zowe l naa r de Vrij e Uni staa t he t met de generaliseerbaarheid ? te voorkomen versitei t al s naa r de Rijksuniversitei t Worden de doo r Huyge n beschreve n ; 1 miljoe n si voo r Groningen , e bezwaa r si va n meer medi - Limburg verbande n oo k ni ee n bewerkelij k prak - Het tweed Utrech te n Nijmege n samen ; di t alle s op sche aard . Al s de omschrijvin g va n ee n tijkj e ni Amsterda m aangetroffen ? En . De VU e n Maastrich t krijge n d voora l berus t op intramural e jaarbasis hoe staa t he t ann o 198 5 met he t effec t va n ziektebeel e omda t dez e universiteite n ee n e gegevens , word t he t het meest eenoudergezinnen , LAT-relatie s e n a ! diagnostisch e op he t gebie d va n de ziektebeel d met behul p va n vaa k techno - voorhoedefuncti die ander e relatie s waari n kindere n e n e moete n vervul e criteri a ingekleurd . Om da n de eerstelijnsgeneeskund volwassene n leven ? Genoe g om nieuws - logisch . Wat komt daarva n ni de praktij k e ni de toekoms te t kunne n stel - len gieri g naa r e t zijn , maar basisgegeven s diagnos ? le n moet men aa n di e technologisch e cri - terecht ontbreken . teri a voldoen . Met ander e woorden : e r Bij de VU si 21 A miljoe n gulde n pe r jaa r 4. Tenslott e no g 6e n voorbeel d va n ee n ontstaa t ee n vicieuz e cirke l tusse n de bestem d voo r de facultei t e n 2 miljoe n wat ande r karakter ; Er bestaa n z o lang - diagnostisch e criteri a e n de wijz e waaro p gulde n voo r he t academisc h ziekenhuis . zamerhan d ta l va n samenwerkingsverde diagnos e word t gesteld ; di t maak t da n N u pas , na meer da n 2'/ 2 jaar , bereid t de banden: gezondheidscentra , groeps - de geneeskund e steed s mee r 'hospita l facultei t planne n voo r voo r ee n extramu praktijken , samenwerkin g va n waarne - oriented 'e n da t heef t wee r beleidsmatig e raa l onderzoeksinstituut , zonde r daarbi j mingsgroepe n met wijkverpleegkundi - consequenties . overigen s he t extramural e vel d e n de gen e n maatschappelij k werkers ,e n no g vakgroe p huisartsgeneeeskund e e t be talloz e ander e vormen . Wat word t hier - Zo bevinde . Wat hie re n elder s si e t bespeu n medisch e beeldvorming , trekken van vastgelegd , e n vooral : wat zij n de beleidvormin : ongeloo f ni de mogelijkhei d waarde g e n onderzoe k va n e n ni ren effecte n va n di e samenwerking ? Di t het vel k e t doe n e n ee n d zic h ni ee n voortdurend e onder - vol eerstelijnsonderzoe verg t oo k ee n zinvoll e registratie . ontkennin g va n wat op di t terrei n reed s ni • ling e wisselwerking . M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1555
binnen - en buitenlan d s i gedaan , ook : Innovatiemethoden de gekoze n thema' s vooral . Het s i e t jaloezi e en kinnesinn e ove r de e t bestem verwachte n da t ee n spanningsvel d ont men gelden , waar ander e vakgroepe n ni staa t dat , naa r k i hoop , ee n positiev e Me t de laatst e opmerkin g sta p k i ove r op het kade r va n de taakverdelings - en con g aa n de stimuleringsprogramma' s een ande r aspec t va n he t huidig e beleid . ladin centratie-operati e gel d en mense n heb voor he t gezondheidsonderzoe k za l ge Enkel e jare n gelede n heef t de Raa d va n ben moete n inleveren . Hie r komen we ven: he t spanningsvel d da t ontstaa t doo r Advie s voo r he t Wetenschapsbelei d een eerst e belemmerend e facto r voo r he t de samenwerkin g va n klinisch-weten (RAWB ) onde r ander e geconcludeer d eerstelijnsonderzoe k op he t spoor : dat he k onderzoeker s met werker sn i t klinisch-wetenschappelij k onder - schappelij de tweedehjnsgezondheidszor g met het extramural e veld , daarbi j terzijd e ge zoek noga l zwa k is ; di t geld t trouwen s machtspositie s binne n en oo k buite n fa n doo r epidemiologe n en deskundi nie t allee n voo r Nederland . De ministe r staa culteite n blokkeer t di t onderzoe k doo r t gebie d va n de beshskunde . van O&W heef t zic h di t aangetrokken , gen op he onbegri p en eigenbelang . Het moge duidelij k zij n da t hie r geweldi g hij heef t naas t ee n versterkin g va n ee n e mogelijkhede n ligge n voo r de ont aanta l top-institute n di e medisch-biologi - grot Gelukki g s i er oo k iet s goed s e t melden . wikkelin g va n ee n extramural e medisch e sche researc h doe n oo k ee n bedra g va n N a langduri g overle g s i voo r he t bevor researc h die , da t lig tn i de planne n beslo 40 miljoe n gulde n uitgetrokke n voo r ee n dere n va n de samenwerkin g va n he t Aca , ee n direct e uitstralin g naa r he t on period e va n vij f jaa r om n i he t bijzonde r ten demisc h Ziekenhui s va n de Vrij e Univer s krijgt . patientgebonde n onderzoe k e t bevorde - derwij sitei t met de eerstelijnsgezondheidszor g ren op ee n aanta l deelgebieden , onde r Een zwa k pun t s i de extramural e re een apart e structuu r ontworpen , di e ee n ander e aandoeninge n va n he t bewegings - searchcapaciteit , di e n i he t kwadraa t de redelijk e garanti e inhoud t da t de gelde n apparaat , CARA, psychisch e problema - probleme n va n de klinisch e researc h er ook worde n gebruik t voo r he t doe l waar tiek , terwij l aa n revalidatie , besUskund e vaart . De ministe r va n O&W heeft , om voor ze zij n bestemd . Een stuurgroe p en epidemiologi c bijzonder e aandach t hieri n oo k lang s ee n ander e weg n i enig e met vij f leden : twe e specialisten , twe e wordt geschonken . Er zuUe n program - mate e t voorzien , ee n fond s gevormd : huisartse n en ee n voorzitter , bijgestaa n macommissie s komen (enkel e functione - gedurend e tie n jaa r ee n miljoe n gulde n door ee n eige n projectbureau , staa t daa r ren er al) , terwij l ee n adviesgroe p he t per jaa r om jonge , veelbelovend e huis borg voor . Doel s i onderzoe k e t doe n Stimuleringsprogramm a Gezondheids - artse n op e t leide n to t onderzoeker . Naar naar de mogelijkhede n to t verschuivin g onderzoe k (SGO) op de goed e rail s pro - mijn persoonlijk e menin g kunne n de van take n va n de tweed e naa r de eerst e beer t e t houden . Aan dez e adviesgroe p SGO-planne n en dez e opleidin g voo r ee n lijn , naa r de wijz e waaro p di t ka n gebeu doen zowe l O&W al s WV C mee. Wat deel aa n elkaa r worde n gerelateerd . ren en naa r de conditie s di e daarvoo r zij n di e goed e rails ? Het stimulere n va n nodi g zijn . Ui t de ervaringe n va n di t pro onderzoe k op gebiede n di e om welk e Beslui t jec t blijk t onde r ander e da t er oo k ee n rede n da n oo k ui t wetenschappelij k oog ander e belemmerend e facto r voo r wepunt wel zij n achtergebleven , maar di e O m naa r de tite l va n di t artike l teru g e t tenschappelij k onderzoe k n i de eerst e van de grootst e betekeni s zij n wegen s he t keren : k i be n va n oordee l da t he t belei d lij n bestaat : he t gebre k aa n onderzoek menselij k lee d da t doo r ziekte , pij n en zeer goed e mogelijkhede n en kanse n traditi e bi j huisartse n en , daarme e sa invaliditei t word t teweeggebrach t en di e bied t aa n he t extramural e vel d om ee n menhangend , onvoldoend e inventivitei t bovendie n de gemeenscha p vee l gel d wetenschappelijk e ontwikkelin g doo r e t bij he t ontwerpe n en uitvoere n va n wekosten . maken. Dat vraag t ee n bijzonder e instel tenschappelij k onderzoek . : bereidhei d to t samenwerking , oo k Er worde n met dez e opze t risico' s geno - ling Een va n de fundamentel e probleme n met de tweed e lijn . Maar ook : he t zic h men. Het s ie t waardere n en getuig t va n waaro p we stuite n s i de moeilijkhei d e bewus t zij n va n de eige n iden visi e da t de ministe r va n O&W di e aan - voldoend huisartse n en specialiste n same n e t be t om n i ee n dergelijk e samenwerkin g durft . Onde r ander e verlaa t men he t vei - titei wegen to t he t formulere n va n ee n vraag een volwaardig e inbren g e t kunne n le lig e ho k va n de bekend e wetenschap , di e stelling . Het verg t ee n lang e period e om . werkt met erkend e methoden . Voor he t veren dat pun te t bereiken . Di t heef t eensdeel s t vel d de nu gebode n kanse n op ee n beoogd e onderzoe k zij n innovatiemetho - Als he te make n met he t fei t da t huisartse n en e wijz e tegemoe t treedt , ka n de den nodig , eenduidig e modelle n zij n nie t creatiev specialiste n hu n patiente n n i ee n ver ontwikkelin g va n de wetenscha p daa r al voorhanden . Qua onderwerp , maar oo k schillend e fas e ontmoeten , n i diagnos n maar wel bi j varen . Een spannings qua intenti e va n de minister , za l he t on - lee tie k en therapi e n i princip e wel overeen d ja , maar met positiev e mogelijkhe derzoe k zic h voora l oo k extramuraa l vel stemmen , maar doo r ee n verschi ln i be den. • moete n afspelen : daa r vind t men immer s schikbaarhei d va n kenni s en technologi c en organisati e toc h uiteenlopen : voorda t huisart s en specialis t elkaa r n i structu ADRESSEN SECRETARIATEN red opzich t begrijpe n moet er hee l wat MEDISCHE TUCHTCOLLEGES gebeuren . Maar oo k s i de aar d va n de onderzoeksvraag , qu a aar d gerich t op de • Amsterda m - Parnassusweg 220,1076AV Amsterdam. operationalitei t va n de hulpverlenin g n i • Den Haa g - Koninginnegracht 27,2514AB 's-Gravenhage. de bred e zin , de onderzoeker s aanvanke lij k wat vreemd . Dat s i op zic h nie t zo • Groninge n - OudeEbbingestraat 91,9712 HG Groningen. vreemd : vertrouwdhei d met epidemiolo • Zwoll e - Luttenbergstraat 5,8000GB ZwoUe. gic en besliskund e is , naas t kenni s va n en inzich t ni de klinisch e aspecten , noodza • Eindhove n - Stadhuisplein 3,5611EM Eindhoven. kelijk . 1556
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 19^5-40
Drs. E.A.P.Steegers, Drs.R. P.M. Theunissen en Prof. Dr.T.K.A.B. Eskes
MEDISCH
ONDERWIJS
Longitudinalezwangerschapsbegele g Een projec t voo re n doo r geneeskundestudente n studen t ee n zwangerscha p e t late n vol gen vana f he t moment da t de vrou w en Het Instituu t voo r Obstetri c e n Gy- kel e maande n zwange r si to t he t eind e naecologi e va n de Katholiek e Univer - (longitudinaal) . Nogmaal s word t bena sitei t Nijmege n s in i 197 9 gestar t met druk t da t he t nie t de bedoelin g si da t er een projec t 'Longitudinal e zwanger - medisch-technisch e vaardighede n wor schapsbegcleiding' , bedoel d voo r mc- den geleerd : dez e kome n tijden s de co discl i studentc n n i de eerst e fas e va n assistentschappe n voldoend e aa n de de doctoraalstudie . Dcz c activitei t val t orde . buite n he t bestaand e medisc h curricu lum; de deelnam e eraa n s i facultatief . Organisati c Aanleidin g was de vraa g va n studen tcn naa r meer praktisc h onderwij sn i Het projec t word t iede r jaa r doo r twe e dezc fas e va n de studie . Drs . E. A. P. studente n gecoordineerd . Zi j zorge n er Steeger se n Drs . R. P. M. Tlieunissen , voor da t vi a contac t met de afdelin g Obco-assistenten , e n Prof . Dr. T. K. A. stetri c e n Gynaccologi e he t projec t onde r B. Eskes , lioof d Instituu t voo r Obste - de aandach t word t gebrach t va n de tri c e n Gynaccologi e va n he t St . Rad- zwangere n e n partner s bi j bezoe k aa n de bouw ziekenhui se t Nijmegen , evaluc - poliklinie k e n bespreken , indie n daaraa n ren de resultatc n va n de eerst e vij f behoeft e bestaat , de consequentie s di e jaar . aan deelnam e verbonde n zijn . Teven s
een drieta l bijeenkomste n georgani seerd . Op di e wijz e kunne n ervaringe n worde n uitgewissel d e n eventuel e pro bleme n worde n besproken . Na he t beein dige n va n de begeleidin g worde n he t ver loo p e n de opgedan e ervaringe n doo r ieder e studen t verwerk t ni ee n verslag , hetgee n gebundel d ni de vor m va n ee n jaarversla g word t aangebode n aa n be trokkenen . Resultatc n
Het aanta l studente n da t aa n he t projec t wild e deelneme n blee k ni all e jare n z o groo t da t aa n di e vraag , gezie n he t be perkt e aanta l geinteresseerd e zwange ren , nie t gehee l ko n worde n voldaan . Door met name op de poliklinie k mee r ruchtbaarhei d e t geve n aa n he t projec t kon ee n stijgin g va n he t aanta l begeleid e ontvange n geinteresseerd e vrouwe n ee n zwangerschappe n worde n bewerkstel schriftelij k protocol , waari n de e t ver - lig d (lie label I). Verplegen d personeel . wachte n gan g va n zake n duidelij k word t De eerst e fas e va n de studi e geneeskund e uiteengezet . is ni he t algemee n ster k theoretisc h va n aard , met de nadru k op he t verwerve n ieder e vierde - of vijfdejaar s studen t di e Tabel 1. Aantallendeelnemende studenten van kennis . Ander e aspecte n di e ni de belangstellin g heef t voo r deelnam e ont - (N). opleidin g to t art s evenzee r va n groo t be - vangt , alvoren s hi j of zi j to t ee n definitie f totaa l ma n vrouw lan g zijn , zoal s attitudevorming , he t ont - beslui t komt , eveneen s ee n protoco l 11 14 25 wikkele n va n communicatiev e vaardig - waari n staa t aangegeve n wat va n he m of 1979 1980 9 12 21 29 hede n e n inzich t ni he t eige n functione - haar word 13 16 t verwacht . De deelnemend e 1981 31 1982 14 17 ren ni de omgan g met mensen , kome n studente n worde n vervolgen s gekoppel d 49 22 27 1983 pas late r meeraandeorde . namehjkind e met de vrouwen , di e op da t moment tvi/eed e fas e tijden s de co-assitentschap - meesta l vie r maande n zwange r zijn . Tabel 2.Aantallen deelnemendezwangeren* pen. Juis t dez e aspecte n zij n oo k ni de Hiern a houd t de bemoeieni s va n de coor - (N). verloskund e va n grot e betekenis . dinatore n op . De studen t leg t zel f he t De emotionel e belevin g va n ee n zwan - eerst e contact ; ho e di t zic h verde r ont (echt-)paa r alleen-staan d gerscha p voo r ee n vrou w e n haa r partne r wikkel 20 2 t si afhankelij k va n de studen t zel f 1979 1980 21 en de betekeni s daarva n voo r ee n reiati e en he t deelnemend e (echt)paar . Van de 1981 25 zij n zake n waarme e ee n studen t door - studen t word t verwach t da t hi j of zi j bi j 1982 2 27 43 3 gaan s weini g ni aanrakin g komt . Door all e polibezoeke n e n -onderzoeke n 1983 midde l va n he t projec t 'Longitudinal e (CTG, GTT, echo , etc. ) aanwezi g is , * Afgebroke n begeleidinge n uitgesloten . zwangerschapsbegeleiding ' word t aa n vana f de 38st e zwangerschapswee k mi n vierde - of vijfdejaar s studente n genees - of mee r 2 4 uu r bereikbaa r si voo r he t kunde aa n de Katholiek e Universitei t bijwone n va n de bevallin g e n oo k de arts-assistente n e n gynaecologe n zij n Nijmege n de kan s gebode n zic h hierva n nacontrole s bijwoont . een belangrijk e ro l gaa n spele n ni de moeen z o duidelij k mogelij k beel d e t vor tiverin g va n vrouwen . men. Tijden s he t later e co-assistent - Indie n e r zic h tussentijd s probleme n De belangstellin g onde r vrouwelijk e stu scha p za l de aandach t mee r op de me- voordoe n kunne n de studente n terugval - dente n blijk t grote r e t zij n da n di e va n disch-technisch e aspecte n va n zwanger - le n op de coordinatoren . Bovendie n hun mannelijk e collega's . Tabel2 illus scha p e n bevallin g zij n gericht . wordt gedurend e he t verloo p va n he t treer t de , helaas . beperkt e deelnam e va n Het projec t word t gerealiseer d doo r de projec t voo r de deelnemend e studente n alleenstaand e aanstaand e moeder s aa n • M C nr . 5 0 -31 decembe r 198 5 - 40
1557
het project ; oo k di t za l meer aandach t Beslui t behoeve n n i de toekomst . Tabel 3. Verloop (N). Wa t he t verloo p (label 3)betreft : er blij Gezie n he t enthousiasm e va n de studen ken n i bijn a all e jare n enkel e begeleidin begeleidin g afwezi g ten lijk t ee n projec t al s hie r beschreve n afgebrolte n bij bevallin g gen e t worde n afgebroken . Bi j inventari een welkom e aanvullin g e t zij n op he t 1979 11 3 sati e va n redene n s i er n i di e gevalle n huidig e curriculu m n i de eerst e fas e va n 1980 1 1981 4 3 vaak sprak e va n 'he t nie t kiikken ' tusse n de studi e geneeskunde . 1982 2 5 studen t en echtpaar , ee n onvoldoend e Zeker n i de opleidin g to t art s dien t lere n 1983 5 3 basi s va n vertrouweno f hetdoord e part meer e t zij n da n he t verwerve n va n ken ners ervare n va n de begeleidin g al s in nis en vaardighede n alleen . Di t soor t ac Tabel 4. Motivatie. breu k op hu n privacy . Ook he t nie t ge tiviteite n geef t de studen t de mogelijk heel op de hoogt e zij n of instemme n va n hei d al eerde r sti l e t staa n bi j zij n per beid e partner s ka n ee n ro l spelen . Het Studenten soonlij k functionere n n i de omgan g met • ander e wijz e va n omgaa n met patien t belan g va n he t bespreke n va n verwach mensen, met name met mense n n i ee n • beschouwe n arts-patientrelati e tinge n en onduidehjkhede n bi j aanvan g hulpvragend e positie . Inzich t krijge n n i • ziekenhui s bezie n va n patientenzijd e van de begeleidin g word t hierdoo r onder de eige n mogelijkhede n e n tekortkomin • belevin g va n zwangerscha p e n bevallin g streept . Was de studen t nie t aanwezi g bi j • belangstellin gen op di t gebie d s i voo r de medisc h g voo r va k Verloskund e de bevalHng , da n was hi j of zi j n i de studen t oo k n i de eerst e fas e va n de meerderhei d va n de gevalle n toc h nie t zwangeren studi e va n belang . Het project ' Longitu • diens t aa n medisc h onderwij s bereikbaa r geweest , of de barin g was e t dinal e zwangerschapsbegeleiding ' blijk t • dankbaarhei d voo r medisch e hul p ni ver snel verlopen . ook n i di t opzich t ee n bijdrag e e t kunne n lede n Tabel 4 geef t ee n overzich t va n de moleveren . • informatieoverdracht , steun , vertrouw d gezich t tieve n va n zowe l studente n al s zwange Afsluiten d lijke n de volgend e conclusies ren om dee le t neme n aa n he t project . Bi j gerechtvaardigd : de studente n val t op da t naas t de belang stellin g voo r de verloskund e oo k de be keert . Ook bijn a all e deelnemend e vrou 1. Zowel de deelnemend e studente n al s hoeft e bestaa t meer inzich t e t krijge n n i wen en partner s blijke n de begeleidin g zwangere n ervare n di t projec t al s posi de zienswijz e va n de patient , de arts als pretti g en zinvo l e t hebbe n ervaren ; tief . patientrelati e en he t bepale n va n ee n ei met name de mogelijkhei d wat extr a in g wederzijd s contac t blijk t gen houdin g daarbij . Anderzijd s s i he t formati e ove r zwangerscha p en medi - 2. Regelmati de belangrijkst e voorwaard e e t zij n voo r verheugen d e t constatere n da t patiente n sche aspecte n e t kunne n krijge n en he t n va n he t project . het belan g va n di t soor t projecte n voo r gezelscha p bi j de zwangerschapscontro - het welslage het medisc h onderwij s besseffen . les draag t daaraa n bij . 3. Het invoere n va n protocolle n voo r Enkel e negatiev e ervaringe n n i de begin - zowel studente n al s de vrouwe n heef t periode , di e meesta l aanleidin g ware n to t een positiev Ervaringe n e invloe d gehad : he t breng t het afbreke n va n de begeleiding , zij n mo- verduidelijkin g n i wat wel en nie t ka n gelij k e t wijte n gewees t aa n onvoldoend e Nagenoe g all e deelnemend e studente n worden verwacht . informati e vooraf . Door he t invoere n va n hebbe n he t projec t positie f gewaardeer d 4. Attitudevorming , communicatiev e protocolle n met duidelijk e informati e en en vinde n de geinvesteerd e tij d zeke r de vaardighede n e n inzich t n i eige n functio richtlijne n voo r zowe l zwangere n al s stu moeit e waard . Het word t meesta l ee n nere n zake n di e tijden s d e studi e nau n lijk t di t 'afhaken ' steed s minde r geweldig e emotionel e ervaringgenoemd , dente s aandach t krijge n - komen nu dui die nieman d ha d wille n missen . Een vaa k voor e t komen . De tussentijds e bijeen - welijk delij k aa n d e orde . gehoor d gelui d s i da t men zich , voora l bi j komste n werde n doo r de studente n al s aanvan g va n de begeleiding , ee n indrin zinni g en verhelderen d beschreven , me- 5. Door he t geve n va n 'feed-back ' aa n ger n i he t prive-leve n va n de mense n de doo r de mogelijkhei d di e dez e bijeen - artse n en verplegen d personee l word t voelt , ee n gevoe l da t wel verdwijnt , maar komste n bode n om ervaringe n ui te t wis - wedero m ee n pogin g gedaa n om de pa soms tijden s de bevallin g weer terug selen . tientenzorgteoptimaliseren . •
JANUAR I PAOG , Nijmegen , Mw. . I Sjakshie , tel . 080 13 - Diaconessenhuis , Ds. Th. Fiiednerstraa t 517051 . 1, Eindhoven , symposiu m Integraa l Kanker 23 en 24januari - Postiljo n Mote l Bunnik , centru m Zui d 'Carcinom a basocellare' . Infor PAOG-cursu s 'Vegetatieve/endocrien e stoor matie : IKZ, Tilburg , tel . 013-655699 . n e n conditionel e defecte n ni de revalida 17, 24 en31 januari en 7 febntari - Utrecht , nisse 15 - Katholiek e Universitei t Nijmegen . . Informatie : Burea u PAOG Utrecht , tel . Geoplan-cursu s 'Plannin g eerstelijnsgezond - tie' PAOG-cursus . 'Ee n ope n oo g voo r oogheel , toeste l 37 . heidszorg' . Informatie : Geopla n Amsterdam , 030-332551 kunde ind e huisartspraktijk'. Informatie : Bu29 - Klein e collegezaa l Subfacultei t Tandheel tel . 020-241433/247599 . rea u PAOG Nijmegen , Mw. . I Sjakshie , tel . , 'Controverse n ni de huis 21 en 22 januari en4 en5 februari - Klein e kunde Groningen 080-517051 . . Informatie : Burea u PAOGcollegezaa l Subfacultei t Tandheelkund e Gro - artsgeneeskunde' IS en29-Utrecht , PAOS-cursu s 'Inleidingto t ningen , PAOG-cursu s 'Praktisch e farmaci e Groningen , tel . 050-613701/702 . hypnose ' voorartsen , tandartse n e n psycholo voor de huisarts' . Informatie : Burea u PAOG 29 - Katholiek e Universitei t Nijmegen , PAgen (o f voo r studente n di e ni de eindfas e ee n Groningen , tel . 050-613701/702 . OG-cursu s 'Farmacotherapi e e n voorschrijf deze r studie s verkeren) . Informatie : PAOS 21 - Katholiek e Universitei t Nijmegen , 42 e gedrag' . Informatie : Burea u PAOG Nijmegen , Leiden , tel . 071-148333 , toeste l 2442 . Oncologiebijeenkomst . Informatie : Burea u Mw . . I Sjakshie , tel . 080-517051 . 1558
M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
Dr. W.B.K. M. V.de Goeij
Jonge artse n zoeke n ee n baa n Sollicitatiebrieve n geanalyseer d naam, waardoo r nie t onmiddellij k de tatiebrief . Van ee n eindexamenkandi burgerlijk e statu s s ie t herkennen . daat aa n he t middelbaa r onderwij s mag D e reactie s op ee n onlang s n i di t tijd d s i da t gee n de r respondenten , worden verwach t da t hi j o f zi jn i staa ts i Opvallen schrif t geplaatst e advertenti e voo r as t vrou w o f man, aanga f same n e t een goed e sollicitatiebrie f e t schrijven ; zij he sisten t gynaecologie/obstetri e voldoe n wonen. van ee n academisc h gevorm d persoo n in drievierd e van de gevalle n nie t aan verwach t men zeke r nie t minder . Werkde basiseise n voo r ee n goed e sollicita looshei d s i ontmoedigen d - ee n slecht e Arbeidssituati e bi j solHcitati e tiebrief . Aldu s Dr. W . B. K, M. V. de sollicitatiebrie f open t gee n nieuw e per Goeij , gynaecoloo g t e Nijmegen , d pun t va n onderzoe k was de spectieven . Wij denken , gezie n onz e er - Een volgen hoofd van de B-opleidin g n i he t Cani e arbeidssituati e de r soUicitante n varingen , da t di t onvoldoend e word t be - huidig siu s Willielmin a Zielienliuis . Hlj ana (tabel1). seft . Wannee r wer d e r tijden s de studi e lyseerd e achtergronden , niotivatie , aandach t aa n geschonken ? n I di t kade r Van de dri e soUicitante n met he t onbe uiterlij k en inhou d van rui m 77 sollici lijk t ee n analys e va n ee n aanta l sollicita kende geslach t ware n e r twe e werkloos , tatiebrieven . tiebrieve n met daarui t voorvloeiend e de derd e studeerd e nog . Het totaa l aanta l aanbevelinge n va n belang . werkloz e artse n bedroe g zeventien ; waarschijnlij k moete n hie r no g ee n aan tal worde n bijgetel d ui t de groe p di e nie t Enige weke n gelede n plaatst e onz e gy Achtergronde n soUicitante n aangeef t wat haa r huidig e positi e is : der naecologenmaatscha p ee n advertenti e n i tie n mense n gave n nie t op o f zi j wer k dit tijdschrif t om soUicitante n op e t roe - Het aanta l brieve n binne n de termij n va n n op he t moment va n sollicitatie . pen voo r de functi e assisten t n i B-oplei twee weke n bedroe g 77 : 39 va n mannen , hadde Dit zo u op ee n slordighei d kunne n berus ding to t gynaecoloo g e n assisten t nie tn i 35 va n vrouwe n e n dri e va n inzender s ten , anderzijd s speel t bi j ee n aanta l res opleidin g (agnio) . Sollicitatie s diende n van wi e he t geslach t nie t e t achterhale n n de gedacht e mee da t wannee r binne n veertie n dage n binne n e t zijn . was. De bijnagelijk e verdelingtusse n he t pondente zij opgeve n werkloo s e t zij n di t hu n uit Nog voo r de eerst e wee k was verstreke n aanta l manne n e n he t aanta l vrouwe n e bi j ee n sollicitati e misschie n bereikt e on s ee n groo t aanta l brieven . maakt e he t on s mogelij k e t bezie n o f he t gangsposit'i zou kunne n verslechteren . Het nie t aan Die reactie s dede n on s verbaze n e n ene geslach t he te r bi j he t schrijve n va n n de huidig e functi e maak t he n schrikken . Was he t misschie n da t de eer een sollicitatiebrie f bete r va n afbreng t geven va r toc h weer kanslozer , hoewe l zi j ste brieve n e t sne l geschreve n waren , de dan he t andere . Slordi g zij n de dri e brie - echte dit nie t hebbe n bedoeld . Nog moeilijke r oogst va n de tweed e wee k boo d gee n ven waarbi j he t volstrek t onmogelij k was e soUicitante n he t zic h wanbeter e aanblik . Vorm, inhoud , afwerkin g uit he t geschreven e e t destillere n o f he t maken dez neer zi j totaa l gee n referentie s opgeven : en opstellin g va n vee l brieve n liete n der een man da n wel vrou w betrof . n de zeventie n soUicitante n di e mate vee le t wense n ove r da t wi j reed s bi j Bij de vrouwe n wer d aangenome n da t zi j acht va n werkloo s e t zij n liete n di t na . voorbaa t ee n groo t aanta l soUicitante n allee n da n gehuw d ware n wannee r zi j di t schreve Het totaa l aanta l werkloz e artse n zo u liete n afvallen . in hu n schrijve n aangave n o f teven s de n he t bovenstaand e derti g kunne n naam va n hu n echtgenoo t vermeldden ; gezie Wij mene n da t he tn i dez e tij d va n werk bedragen , ofwe l 39 % va n d e gehel e tegenwoordi g immer s voer t ee n aanta l looshei d onde r jong e artse n va n belan g s i groep . gehuwd e vrouwe n allee n d e meisjes extr a aandach t e t vrage n voo r de sollici Opvallen d n i de groe p manne n s i de leef tijdsverdelin g tusse n degene n di e opge Tabel I.Arbeidssituatie bij solHcitatie. ven werkloo s e t zij n e n degene n di e ee n werkkrin g hebben . De manne n met on student onbekende werkloos baan gemid- aantal bekend e arbeidssituati e e n d e werkloze n situati e delde leeftjj d zij n gemiddel d twe e to t dri e jaa r oude r soUicitante n N ( = 74) dan de werkend e groep . Bi j de vrouwe n N r j N N r i N r j teeft/d N r j V wordt di t verschi l nie t gevonden . Ver 0 34 1 36 2 36 9 6 33 schillend e factore n kunne n hieraa n te n 6 26 ongehuwde man 2 32 3 31 28 17 6 29 grondsla g liggen , waar wi j echte r than s 1 26 13 3 32 4 32 5 29 30 man , ontieken d nie t verde r op ingaan . Wel zo u men ver 26 33 30 32 30 wachte n da t de jong e afgestudeerd e art s in de groe p werkloze n he t sterks t verte aantal 7 6 9 17 39 genwoordig d is ; di t s i echte r n i onz e groe p nie t he t geval : de leeftij d va n de 0 0 0 28 4 gehuwde vrou w 4 28 bijn a afgestudeerd e manne n en vrouwen , 8 26 5 26 2 25 27 3 29 18 4 27 2 27 4 28 27 3 27 13 beide n 26 jaa r gemiddeld , word t nie t te ruggevonde n bi j de werkloz e mannen . 27 26 26 27 28 D e groe p soUicitante n wer d aa n ee n ver 12 7 6 10 35 der onderzoe k onderworpe n wat betreft^ M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1559
haar ervarin g al s arts . Hierbi j wer d gele t op functie s di e ware n vervuld : weten - Tabel 2.MotivatiesolHcitanten. schappelij k medewerker , assisten t ni ee n geen opgave ziekenhuis , assisten t bi j ee n huisarts , keuringsarts , bedrijfsart s e n art s belas t N % met take n ni he t onderwijs . Opvallen d 6 16 was he t grot e aanta l da t ni ee n kiinie k ha d 2 6 gewerkt : vijfentwinti g ofwe l 32 % va n de geslachtonbeken 1 d gehel e sollicitantengroep . Nege n men- is al gynaecoloog sen hebbe n behalv e ervarin g ni ee n kH9 nie k e t hebbe n opgedaa n ander e functie s 12 gehad , wat he t aanta l solHcitante n met percentage ervarin g op vierenderti g of 44 % brengt . De soUicitante n di e aangave n werkioo s Tabel3.Lengte sollicitatiehrief. te zij n e n zi j di e gee n huidig e werkkrin g opgave n ware n al s volg t verdeeld . Vijf tie n werkloz e soUicitanten : el f wer k ge had, vie r gee n ervaring . Dertie n soUici tante n met onbekend e huidig e situatie : manne n dri e wer k gehad , tie n gee n ervaring . Van twee soUicitante n ware n gee n gegeven s onbekend bekend . De groe p va n nege n mense n met divers e totaal werkervaringe n ha d de volgend e bane n gehad : dri e al s wetenschappelij k mede werker ; vij f al s assisten t ni ee n huisarts - Tahel 4. Handschrift sollicitatiehrief. praktijk , dri e al s keuringsarts , twe e al s leer art s bi j ee n bedrijf , ee n ingeze t bi j he t netonderwijs . Te n tijd e va n de sollicitati e jes had 66 % va n de soUicitante n met erva N % rin g eenenveerti g stuk s no g ee n baan . De groe p zonde r enig e ervarin g al s art s om- manne n 4 10 vrouwen 17 49 vatt e twinti g studente n of 26%. onbekend
Motivati e to t sollicitati e
aantal
gynaecologi e
huisart s
tro penart s
ervarin g opdoen
N
%
N
%
N
%
N
%
N
22 23 1 1
58 66
13 13
3 3 1
8 9
2 2 0
5 6
38 35 3
47
5 5 0
10
7
4
77
61
13
9
5
minder dan een Itantj e
een itantj e
twee kantje s
dri e of meer kantje s
N 8 4 1
aantal
100
aantal
%
N
%
N
%
N
%
N
21 11
17 18 1
44 52
13 11 1
33 31
1 2
2 6
39 35 3
13
36 47
17
normaa l
25
slecht leesl>aar
77
3 32
taal foute n
4
getypt
100
aantal
N
%
N
%
N
%
N
%
N
25 16 2
64 45
2 0 0
5
3 0 1
8
5 2 0
13 6
0
39 35 3
21
43 27
2 56
4 3
7 5
77 9
100
Een opvallen d gegeve n ni de reek s solli citatiebrieve n betref t he ta l da n nie t op geve n va n ee n motivati e (label 2). e instroombeperkinge n va n de ti e zij n de meest e B-opieidinge n ge - rigoreuz e jaren , overigen s nie t allee n bi j de Van de briefschrijver s heef t 12 % he t zic h doemd e t verdwijne n e n zulle n no g enke - laatst e opleidingen , zulle n zee r onbewus t moeilijke r gemaak t ni aanmer - le va n de 2 6 B-opleidinge n ui t 198 4 blij - gynaecologisch n moete n worde n teleurgesteld . kin ge t kome n voo r de gebode n vacature , ven bestaa n dankzi j opnam e ni ee n clus - vele aangezie n ee n de r belangrijkst e pijler s ter . De beoogd e reducti e va n he t aanta l n inhou d sollicitatiehrie f van he t bouwwer k Toekoms t ni hu n brie - opleidingsplaatse n va n 23 0 - no g maa r Aspect e ven ontbreekt . Dat zi j werke n wille n si enkel e jare n gelede n - to t 9 6 stuk s si n va n ee n goed e sollicita duidelijk , waaro m zi j naa r dez e functi e than s praktisc h voltooid . Dez e reducti e Het schrijve f si gee n eenvoudig e zaak . Hoe sollicitere n niet . Van de soUicitante n ga f maakt he t no g moeilijke r ee n opleidings - tiebrie g dien t de brie fe t zijn ? Ee n unifor m 5% aa n gee n special e planne n e t hebbe n plaat s e t bemachtigen . Het si derhalv e lan d si hiero p nie te t geven ; mede en he t 'gewoo n leuk ' e t vinde n meer voor de soUicitan t va n belan g zic h reed s antwoor d si de functi e waarnaa r men sol ervarin g op e t doen . door he t schrijve n va n zij n of haa r brie fe t bepalen liciteert . . Zoal s e t verwachte n was wi l ee n groo t profileren g ni he t vakgebie d tel t mee e n ee n Uitschieter s naa r minde r da n ee n e n gedeelt e va n de schrijver s ee n oplei - Ervarin s al s assisten t geneeskundig e nie t ni meer da n twe e kantje s (zi e oo k tabel 3) dingsplaat s voo r gynaecoloo g verove - plaat g (agnio ) maak t de kanse n gro - kunne n de indru k di e de brie f maak t ne ren . De vacatur e ga f echte r gee n recht - opleidin . Di t maak t duidelij k waaro m 6 1 % va n gatie f beinvloeden . streeks e toegan g to t de opleidin g gynae - ter n heef t opgegeve n gynae - De leesbaarhei cologie , immer s volgen s richtlijne n de r de soUicitante d va n de soUicitatiebrie f g e t wille n worden . SRC dien t men zij n opleidin g aa n e t van - coloo vereis t behouden s ee n optimal e lengt e k si he t grot e aandee l de r ook ee gen met ee n universitair e of perifer e A- Opmerkelij n optimaa l handschrift . Slech t e soUicitanten : tweederd e va n leesbar opleiding . De laatst e jare n si dez e oplei - vrouwelijk e brieven , doorhalingen , taalfou s zoek t ni de gynaecologi e ten e din g omgevorm d to t ee n 'opleidingsclus - de schrijfster n getypt e brieve n trekke n de aan c ee n toekomst , waardoo r he t dach ter ' va n ee n universitair e A-opleiding , en obstetri t slecht s ni negatiev e zin . Drievierd e l mannelijk e kandidate n overeen - van de manne samengaan d met ee n of meerder e perife - aanta n schree f met ee n normaa l t aanta l vrouwen . Gezie n de of zee re A-opleidingen . Binne n dez e construc - kwam met he r ne t handschrift , bijn a all e vrou^ 1560
M C nr . 50 - 13 decembe r 1985-4 0
•Mjfiiroii(G)3!£(0)MA(C T
het moeilij k maakt e ee n overzich t va n wen schreve n zee r goe d leesbaa r to t uit meer da n de helf t ni iede r geva l referen deze kandidate n e t krijgen . Een apart , tie gesproke n netje s (tabel 4). s opgeeft , de teleurstellin g blijf t aan n curriculu m was doo r Bovendie n was de brie f bi j 42% de r da - handgeschreve houde n wannee r we vaststelle n da t 5% 10% bijgevoegd , 5% ha d ee n curriculu m mes op zwaar , wi t briefpapie r uitge van de sollicitante n allee n ee n naa m vita e uitgetypt , waarbi j naderhan d met voerd , tege n 28 % derheren . Slecht s ee n heef t vermeld , 30 % ee n naa m met adre s ink t vel e correctie s ware n aangebracht ; en 22 man ha d 'recyciing'-papie r gebmikt , ge % naam , adre s en telefoonnumme r 8% ha d ni he t gehee l gee n curriculu m linieer d blocknotepapie r wer d bi j 15 % van de referentie . vita e meegestuurd . s I a l eerde r opge der here n en 9% de r dame s aangetroffen . merkt da t noga l een s word t vergete n aa n Dun bianc o briefpapie r blee k doo r zowe l Herkomst sollicitante n te geve n va n wel k geslach t men s i en wat 49% de r here n al s 49% de r dame s e t zij n de burgerlijk e staa t is , oo k ee n basaa l gebruikt . Twee mannelijk e sollicitante n D e meest e sollicitante n bleken , zoal s e t gegeve n al s maan d enjaa r va n afstudere n beschikte n ove r eige n briefpapie r met begrijpe n valt , afgestudeer d e t zij n e t ontbra k noga l eens : bi j 13 % allee n he t Nijmegen bedruk t briefhoofd . Was he t uiterlij k va n : 29%; vervolgen s Utrecht : jaartal , bi j 3% totaa l gee n opgave . De de brie f bi j de vrouwe n bete r verzorg d 21% ; Leiden : 14%; Groningen : 10%; genoemde onnauwkeurighede n werde n dan bi j de mannen , wat he t inhoudelijk e Amsterdam : 10%; buite n Nederland : in gelijk e mat e bi j de manne n en de vrou - 5% ; Rotterdam aspec t betref t was di t nie t he t geval . Zo : 4%; Maastricht : 4%; wen aangetroffen . lietde nauwkeurighei d de r sollicitante n onbekend : 3 %. nogal een s e t wense n over , wat bi j beid e Tot ee n goe d gebrui k behoor t he t opge - Opmerkelij k was da t va n de vrouwelijk e sekse n gelij k op blee k e t gaan . Al n i de ven va n prestatie s op wetenschappelij k sollicitante n 25% e t Leide n s i afgestu aanhe f gaa t he t fout : 17 % de r brieve n niveau . Hieronde r wer d n i di t kade r ver - deerd , tege n 5% va n de mannen . De bevatt e foute n n i de titulatuur , 14 % staan : artikelen , scriptie s en keuzestage mannelijk e sollicitante n kwamen meer maakt e schrijffoute n ni de naa m en 5% n i verslagen . Van de sollicitante n ga f 49% uit Nijmege n en Amsterda m en ware n de adressering . n I eenderd e va n de brie helemaa l niet s op, 47% heef t di t wel ge verde r ove r de ander e universiteite n n i ven word t zo al ee n verkperd e aanloo p daan en slecht s 4% liet zij n of haa r brie f gelijk e mat e vertegenwoordig d al s de genomen. Verder e slordigheden , bij vergezel d gaa n va n ee n versla g of over vrouwen . Wannee r wi j ui t tabe l 2 afleze n voorbeel d da t de advertenti e n i he t drukje . dat tweederd e de r vrouwelijk e sollicitan NTvG ha d gestaa n n i plaat s va n Medisc h ten gynaecoloo g wi l worde n en verde r O f he t aa n e t bevele n s i de referentie s op Contac t (8%) en he t vergete n va n ee n weten da t 25% va n de vrouwelijk e solli een apar t ve l bi je t voege n da n wel onder telefoonnumme r va n de afzende r (16% , aan he n ui t Leide n afkomsti g is , word t t curriculu m vita e op e t geven , citante hoofdzakelij k mannen) , ware n nie t late k da tn i Leide n he t specia n we no g eve n buite n beschouwing . het aannemelij vreemd . lism e Gynaecologi e en Obstetri c de Onvoorstelbaa r was he t da t 43% de r sol vrouwe n n i he t bijzonde r moet aanspre Bij he t curriculu m vita e ginge n vee l licitante n totaa l gee n referentie s ha d opken: naa r mij n menin g ee n zee r goed e briefschrijver s ee n ein d de mis t in . Van gegeven ; 5% ga f ee n referentie , 16 % ontwikkeling . • de schrijver s verweefd e 5% zij n of haa r twee, 14 % drie , 14 % vie r en 8% meer curriculu m met de eigenlijk e brief , wat dan vier . Zou men denke n da t da n toc h
Automatiserin g va n de artsenpraktij k en he t rech t va n de patien t op privac y
E. Cranendonk
D e afgelope n twe e jare n verschene n re - samenhang t vanui t ee n ande r oogpun t e t gelmati g artikelen'" * waari n de automati - bezien . Aan automatiserin g van de artsen serin g va n de artsenpraktij k - voora l di e praktij k zitte n noga l wat hake n en van de huisart s - al s toekomstbeel d on - Financiel e aspecte n ogen. De informati e di e hierove r to t ontkoombaa r lijkt . Het proce s va n auto nog to e n i Medisc h Contac ts i versche matiserin g word t begelei d doord e WerkD e WCIA heef t op basi s va n ee n eisen / nen doe t volgen s E. Cranendonk , de groe p Coordinati e en Informati e Auto - wensenpakke t ee n drieta l keurmerke n auteu r van de hie r gereproduceerd e matiserin g (WCIA) . ingesteld' . Zonde r op dez e keurmerke n beschouwing , soms wat eenzijdi g en en de waard e erva n n ie t gaa n s i he t nutti g summier aan . Bovendie n komt zijn s D e informati e di e vi a dez e artikele n en de achtergron d va n de ontwikkelin g va n inzien s he t privacy-aspec t zelde n aa n via de WCIA word t gegeven ,s i nie t altij d e voo r artse n e t belichten . de orde . Daaro m nu oo k een s infor helde r en soms gewoo n onjuist . Betreu - softwar Als men uitgaa t va n he t total e eisenpak matie van ee n arts , di e - na t e zij n renswaardi g s i echte r da t he t privacy ket va n de WCIA zij n de ontwikkelings omgeschool d to t systeemontwerpe r - aspec t n i vee l artikele n slecht s terloop s n voord e programmatuu r minimaa l werkzaa m s i al s systeemanalist/pro of helemaa l nie t word t aangeroerd . Het s i koste 0 gulden . Al s er vij f firma's zij n di e grammeur. dan oo k zinvo l ee n aanta l zake n da t met 800.00 een huisartsenpakke t ontwikkele n en al s • de automatiserin g va n de artsenpraktij k M C nr .5 0 - 13 decembe r 198 5 - 40
1561
l ee n 8-bit s computer'" . Di t si meld. De patien t heef t de art s ee n hele er vijfduizen d huisartse n gaa n automati - - 'Minimaa inderdaa d minimaa l want erbestaa n gee n boel gegeven s verstrek t ni de hoo p da t sere n e n al s el k va n de vij f firma's ee n s met ee n bytelengt e va n min - daarme e ee n oplossin g ka n worde n ge even groo t marktaandee l krijgt , da n heef t computer n 8 bits . Bovendie n si he t gro s va n vonde n voo r de actuel e problemen . Hi j het pakke t ee n basisprij s va n achthon - der da de PC' s tegenwoordi g 16-bits , terwij l e r heef t soms oo k allerle i onderzoe k late n der d gulden . Daa r kome n ander e koste n l 32-bit s PC' s verkrijgbaa r zijn . verrichte n waarui t divers e gegeven s zij n bij , zoal s winstmarg e e n reclame . Het ook a . De art s slaa ta l dez e gegeven s pakke t gaa t da n ongevee r drieduizen d - 'Ee n goe d programmeu r haal t zeve n gekomen n beheer t ze . Hi j heef t de gegeven s gulde n kosten . De dri e genoemd e veron - tot derti g regel s pe r dag"* . Te n eerst e si op e n al s hulpverlene r met he t doe l derstellinge n hebbe n echte r weini g reali - deze bewerin g nie t waar . Te n tweed e verkrege te t helpe n e n nie t al s onderzoe teitsgehalte. geef t he t gee n inzich t ni ho e ee n pro - de patien k onderzoe k t stan d komt . Ruwweg zij n er ker om er wetenschappelij Men mag verwachte n da t he t totaalpak - gramma to t doen . Wil de art s met de gegeven s vij f fasen : de analyse , he t ontwerp , code - mee e ket zoal s de Industri e datza l aanbiede n onderzoe k doe n da n dien t hi j d e desbe ren , programmere n e n testen . Bi j d e fas e (al s data l gebeurt! ) circ a vijftienduizen d e eigenaar s e n eigenaresse n - ni t programmere n si he t belangrijk - treffend gulde n za l gaa n kosten . Tenzi j de Indus - van he u de patiente n - om toestemmin g e t e wer k a l gedaa n e n ka n er du s vlo t cas tri e reed s bestaand e programmatuu r za l st vragen . worde n doorgewerkt . gaan modificeren . Di t laatst e si vee l n consultatiev e systeme n ni De dagelijks e praktij k si meesta l anders . waarschijnlijker , gezie n he t klein e afzet - - Er worde t gesteld . k I he b echte r Patientengegeven s worde n ni vee l geval gebie d e n de relatie f hog e ontwikkelings - het vooruitzich geen aanwijzinge n kunne n vinde n op len zonde r enig e vor m va n toestemmin g kosten . welke termij n zulk s ka n worde n gereali - gebruikt . s I er bi j de huisart s no g ee n Gezie n de hog e koste n va n ontwikkelin g . De industri e si tegenwoordi g bezi g zeker e mat e va n vrijwilligheid , bi j beis er ee n kan s datde farmaceutisch e In - seerd g e n Lis p (tale n voo r kunstmatig e drijfs - e n jeugdartse n kome n mense n di e dustri e met goed e pakkette n komt .n I he t Prolo intelligentie ) geschik t e t make n voo r min of meer worde n gedwonge n gege kade r va n promotionel e doeleinde n ka n . Di t verkeer t echte r no g ni ee n vens a fe t staan . Gegeven s di e afhanke zo' n pakke t da n relatie f goedkoo p wor - PC's g stadium . Bovendie n make n grot e lij k va n tijd , plaat se n contex t privacyge den aangeboden . n I he t verlede n si bij - vroe , zoal s ziekenhuizen , nauwe - voeli g kunne n worden . Bijvoorbeeld : voorbeel d doo r Medicopharm a ee n uit - instituten s gebrui k va n reed s bestaand e syste - een naa m e n adre s ni de telefoongid s si steken d apothekerspakke t ontwikkeld . lijk : Het expertsystee m nie t privacygevoelig , ee n naa m op de Dit pakke t si ni 198 5 overgedrage n aa n de men. Bijvoorbeeld l ni 197 6 gepubliceerd , maar patientenlijs t va n ee n drugsklinie k si da t gebruikersgroep . Men zo u zic h du s kun - MYCIN ' si a n bi j mij n wete n gee n instellinge n echte r wel . nen voorstelle n datee n ander e industri e er zij r serieu s e n intensie f gebrui k va n met ee n uitsteken d huisartsenpakke t die daa Als voo r el k onderzoe k toestemmin g maken. Di t soor t systeme n zuUe n du s moet worde komt. n gevraag d va n all e patiente n k nie t sne l ingan g vinde n wordt wetenschappelij k onderzoe k e n In tegenstellin g to t de prijze n va n softwa - waarschijnlij (helaas) . ook de preventiev e geneeskund e ster k re ligge n de prijze n va n hardvk'ar e wat . De privac y va n de patien t t betreure n da t er ni de eise n gehinderd meer vast . Ee n Persona l Compute r (PC ) - Het si e mag echte r nooi t va n secundai r belan g van de WCIA gee n eise n zij n opgenome n met ingebouw d ee n 2 0 Megabyt e har d . Daaro m diene n uitzonderinge n g to t de brontaal . BASIC si worden dis k kos t negen - to t veertienduizen d gul - met betrekkin k e t worde n geregeld . Het si ni e taa l voo r administratiev e wettelij den. Een goed e printe r met de nodig e geen optimal e onjuis t artse n zel f ee n soor t n e n daarui t zo u men bepaal - deze situati extra' s vijfduizen d gulden . Daarnaas t toepassinge gedragscod e e t late n ontwikkelen . Vee l s moete n trekken . eventuee l ee n grafisch e printe r circ a zes - de consequentie artse n hebbe n nauwelijk s inzich t ni juri duizen d gulden . disch e e n automatiseringsaspecten . Bok En wat doe n we met de huisvisites ? Ne- Onderzoe vendie n kunne n bestaand e privacyregle men we al s handi g extr a ee n portabl e PC e auteurs'" ' hebbe n geweze n op de mente n nie t al s voorbeel d diene n bi j he t (kosten : acht - to t vijftienduizen d gul - Divers mogelijkhei d om meer statistisc h e n epi - opstelle n va n ee n eige n reglement . Reg den) ? demiologisc h onderzoe k e t doe n da n nu lemente n va n achtenswaardig e instellin Een goe d doordacht e uitwerkin g va n het geva l is . Het grot e problee m si echte r gen zoal s de KNMG , de AZVU, he t automatiserin g va n de praktij k za l ni de dat nie t elk e art s statistisch e methode n PALG A e n Euroca t kunne n de toet s de r goedkoopst e vor m du s ee n investerin g beheers t en/o f ka n interpreteren . Ee n kritie k nie t doorstaan* . verge n va n ron d de dertigduizen d gulde n correc t uitgevoerd e e n teven s zinvoll e voor ee n single-use r systeem . Voor ee n s of ee n Pearson-corre - Privacyaspecte n multi-use r systee m (twe e of meer termi - chi-kwadraattoet s ka n ee n tijdrovend e bezighei d nals ) za l de prij s aanzienlij k hoge r liggen . latietoet . En ee n multivariantie-analys e Divers e Europes e organisatie s hebbe n Dit zij n fors e bedragen . Maar voo r be- blijken t worde n uitgevoerd . Men vastgeleg d da t iede r mens he t rech t heef t drijve n di e doord e WCIA ware n uitgeno - zal wel nooi mag zic h du s afvrage n wat he t statistisc h gegeven s di e ove r he m of haa r zij n vast digd , zoal s Pandat a e n Honeywell , zij n k ni de praktij k za l voorstellen . geleg d ni ee n compute r ni e t zien* . Bohet bedrage n di e hoogui t marginaa l let s onderzoe Voort s si he t nie t goe d mogelij k gedege n vendie n heef t iede r he t rech t dez e gege voor de omze te t betekene n hebben . epidemiologisc h onderzoe k e t doen , om- vens aa n e t vuUen ,e t wijzige n da n wel e t dat de artsenpraktij k op vel e e n veela l late n verwijderen . All e bedrijve n e n Technisch e aspecte n onbekend e maniere n si geselecteerd . overheidsinstellinge n houde n .zic h hier r si echte r dathe t nie t zonde r aan. Di t zo u da n oo k op de artse n va n Behalv e verwarrend e informati e ove r Belangrijke meer si toegestaa n onderzoe k e t doe n toepassin g worden . Bi j automatiserin g prijze n e n achtergronde n si er oo k halv e met d e gegeven s di e d e art s heef t verza - van de artsenpraktij k word t du s metee n • informati e ove r ander e zaken : 1562
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
•ffllEMSm&MMO
e va n hu n toestemmin g nie t scheide n waartusse n wellich t ee n be - reikwijdt de discussi e ove r he t inzagerech t (Mekunne n overzien . Bovendie n moet de paald e samenhangis . Eensamenhangdi e disc h Contac t 1985 ) ee n achterhaal d on toestemmin g herroepbaa r zijn . Dat wi l men voordie n nie t ko n ontdekken . Ook derwerp . n da t zodr a ieman d zij n toestem zou men op dez e wijz e informati e kun - zegge In de praktij k za i waarschijnlij k nie t vee l ming intrekt , all e gegeven s ui t he t sys nen krijge n ove r bijvoorbeel d gedra g va n gebrui k worde n gemaak t va n bovenge tee m moete n worde n verwijderd . een bepaald e groe p mensen . noemd recht . De gemeent e Apeldoor n s va n patiente n moge n nie t Dit soor t informati e ka n positie f werken , - Gegeven bijvoorbeel d heef t na ee n intensiev e worden verwerk t of uitgewissel d zonde r maar uiteraar d oo k negatief . En he ts i de voorlichtingscampagn e ove r di t rech t ni g va n de betreffend e patient . vraa g of de patiente n da t allemaa l wel toestemmin 1984 slecht s el f aanvrage n voo r inzag e O m mij n standpun t voo r mij n eige n situa . gehad' . Nu s i ee n bevolkingsregiste r wel - goed vinden e duidelij k e t maken : mij n huisart s za l Daarmee komen we op ee n bijzonde r ti iswaa r let s ander s da n ee n medisc h be t mij n toestemmin g krijge n om mij n t va n he t patientenrecht . Di t aspec t nooi stand , maar kennelij k s i de Nederlande r aspec gegeven s n i ee n compute r op e t slaan , betref t he t rech t da t mense n zel f kunne n goed va n vertrouwen . zolan g er gee n goed e wettelijk e regelin g bepale n weik e gegeven s ze wille n ver Maar aa n de ander e minde r rooskleurig e voor de privac y va n de patien t s i opge strekken , ho e dez e moge n worde n opge kant : wat s i er no g overgebleve n va n he t steld . k I za l he t echte r toejuiche n al s hi j , weIk e gegeven s moge n worde n beroepsgeheim ? n I ziekenhuize n en bi j slagen l va n bijvoorbeel d ee n ver verwerk t en voo r weIk e doeleinde n da t door midde gezondheidsdienste n worde n de medi richtingenregistrati e en geanonymiseer mag. Het zo u ee n goed e zaa k zij n al s sche gegeven s ech t nie t uitsluiten d doo r de follow-u p zij n functionere n al s art s wi l n bi j hu n handele n rekenin g houde n de behandelen d art s ingezien . Nu a l wee t artse . met di t recht , oo k a l lig t di t no g nie t gaan analyseren men vaa k nie t wi e er allemaa l inzag e wettelij k vast . Voor degene n di e meer wille n wete n hebbengehad . Bi j opsla g va n gegeven s ni over de juridisch e aspecte n ka n k i de een compute r ka n de situati e no g vee l zeer helde r geschreve n dissertati e va n erge r worden . Al s bijvoorbeel d Springe r Conclusie s Ziegler-Jung * aanraden . EIk e art s di e en anderen ^ hardo p filosofere n ove r de gaat automatisere n zo u dez e eigenlij k huisart s di e direct , vi a ee n lin k met ee n - Goed automatisere n s i prijzig . moete n lezen . • ziekenhuis , inzag e ka n krijge n ni de sta - Er moet ee n voo r all e artse n gelden d tus va n zij n patiente n di e daa r zij n opge reglemen t komen waari n de opsla g en he t nomen, da n den k k i da t zi j gee n oo g gebrui k va n patientengegeven s word t ge hebbe n voo r de problematie k va n bevei regeld . Teven s moet daari n worde n gere Literatuu r ligin g en privac y en wellich t nie t goe d gel d ho e de privac y va n de patien t maxi beseffe n waar ze meer bezi g zijn . 1. BuijsS . Huisartseninformatica.M C 40; 1171-1172 , 1985 . maal ka n worde n bewaak t (bijvoorbeel d Maar oo k al s de art s 'stand-alone ' werk t 2. Springe r M.P. Slage r J.N . Van de r Per k M.A. Waaro m via ee n logboe k waari n opvraginge n en automatisere n ni de huisartsenpraktijk ? MC 39 ; 1445-1446 , kan privac y makkelij k worde n geschon verwerkinge n worde n bijgehouden ) en 1984. den en wel zodr a de art s onderzoe k met op welk e wijz e de patien t control e ka n 3. De Geu s C.A . Von Hofe n R. Metsemaker s J.F.M . Huis allerle i gegeven s gaa t doen . Er ka n da n uitoefenen . art s e n computer . MC 39 ; 1289-1290 , 1984 . informati e vrijkomen , afgelei d ui t be - - Wetenschappelij k onderzoe k met a l 4. Van der Per k M.A. Slage r J.N . Springe r M.P. Huisart se n staand e gegevens . Het artike l va n Mulcomputer . MC 39; 813-814 , 1984 . dan nie t geanonymiseerd e gegeven s der * bied t de mogelijkhei d di te t illustre 5. Van de n Hooge n J . Brass ^ M. Huisart s e n computer . MC dien t apar te t worde n geregeld . 39; 593-595 , 198 4 ren. De query-opti e va n Datafle x maak t - Van eik e patien t dien t apar t toestem 6. Mulde r H. Automatisere n ni de huisartspraktijk . MC 40 ; het mogelij k ee n selecti e ui t ee n bestan d ming e t worde n verkrege n om de gege 1369-1370 , 1985 . te make n op basi s vantie n selectie-items . vens ni ee n geautomatiseer d systee m op 7. Shortliff e E.H . Computer-base d medica l consultations : In ee n handmati g archie f za I men zelde n MYCIN . Elsevie r Compute r Scienc e Library , 1976 . te slaan . Special e regelinge n moete n of nooi t aa n ee n dergelij k karwe i begin 8. Ziegler-Jun g B.R . Datenverkehrsrech t un d Gesundheits worden getroffe n voo r de toestemmin g datenschut z ni de r Bundesrepubli k Deutschlan d un d de n nen. De query-opti e va n Datafle x vol van minderjarigen , geestelij k gehandi Niederlanden . Dissertati e TH Twent e Enschede , 1985 . voer t zo' n karwe i moeiteloos . Op dez e capte n en mense n di e om welk e rede n 9. Persoonlijk e mededelin g gemeentevoorlichte r gemeent e wijz e ka n men groepe n mense n onder Apeldoorn . dan oo k (bijvoorbeel d taalbarriere ) de
Van goed e e n slecht e gewoonte n Kort e doo r artse n geschreve n signalementen . Nieuw e perike le n worde n gaarn e ingewach t doo r de redacti e va n Medisc h Contact .
M C nr . 50 - 13 decembe r 198 5 - 40
De goede gewoontevan een toenemendaantalhuisartsen, innavolging van vele collegaeuitanderedisciplines, eenhuisarts tekiezen voorhenzelfen hun gezin, wint gelukkigterrein. Met ofzonderverwijzing verschijnen ook zijweleensinde tweede lijn. In hetnormalecircuit meelopendontvangen zij dan ook eenponsplaatje, waarop onder anderede naam van hun huisarts staatvermeld. Dat sommige specialisten hiernageennotdsturen, ishun zaak.Het nietsturenvan een (ontslag)briefaan de eigenhuisarts iseeninterpretatiefout; de hen consulterende collegaheeftimmers bewusteen eigenhuisarts gekozen.Helaasblijkt laatstgenoemde handelwijze (nog?)eerderregel dan uitzondering. 1563
J. A.A.Bouwman
Hoevee l uur pe r jaa r bestede n Apeldoorns e huisartse n aa n georganiseerd e nascholing ? In navolging vanVan derFeen, dieeenproefonderzoek heeft verricht naarde tijd diede Tabel.Aantal nascholingsuren vanhuisartsen inApeldoorn. Zeeuwsehuisartsen aannascholing besteden (MC nr. 1211985, biz. 352)enmede op zijn duur ffequentle gemlddeld verzoek, heb ikgetracht het aantal naschoaantal per cursu s deelnemers lingsuren van dehuisartsen inApeldoorn te becijferen. 1. Warffumcursu s 39 uur 1 x / 2 j. r 55 De opze t va n mij n onderzoe k laa t nie t to e ee n 2. blokcursu s 14 uur 1 X /2 jr . 52 3. klinisch e middage n 1 uur 30 X / jr . 30 uitspraa k e t doe n ove r he t aanta l ure n georga 4. klinlsch-pathologischeconferentie s 1 uur 10 x / 6 niseerd e nascholin g pe r huisart s apar t e n d e 5. krulsvereniging(voorhuisarts-CB-artsen ) 3 uur 2x / 5 'interhuisartsvariatie ' hierin ; wel ko n he t ge 6. besprekinge n ni waarneenngrDepe n met apotheke r 2 uur ± 3 x/ 52 middeld e worde n bepaald . Mocht daaraa n be 7. besprekinge n ni waarneemgroe p met internis t 3 uur 8 X / 8 8. besprekinge n met cardiobo g 3 uur 8 x/ 8 hoeft e bestaan , da n ka n ni de toekoms t zonde r 9. besprekinge n met rSntgenoioo g 2 uur 5 X / 8 al e t grot e moeit e registrati e pe r huisart s 10. Nederiand s Huisartse n Genootscha p 3 uur 6 x/ 10 plaatsvinden . 11. industrie(programm a door huisartse n 2 uur 3x / 15 12. oncologiebesprekinge n
3
50 x/
1 uur
totaa l aanta l manuren per jaa r 1.067 364 900 60 30 288 192 384 80 180 90 150
Opzet onderzoe k seerd e naschoHngbesteedt . Dat di t aanta l aan zij n voo r 6e n Werkgroe p Deskundigheidsbe Qua opze t s i he t onderzoe k onde r d e Apel k hoge r lig t da n he t doo r Van de r Fee n doorns e huisartse n vergelijkbaa r met da t on - vorderin g Huisartse n e n 66 n lokal e nascho - merkelij in Zeeian d gevonde n getal , vind t zij n oorzaa k der hu n collega e ni Zeeiand . Qua onderzocht e lingscoordinator . populati e echte r niet . All e Apeldoorns e huis - Voor all waarschijnlij k ni he t onde r 'Opze t onderzoek ' e duidelijkheid : allee n meegetel d zij n artse n zijn , n i tegenstellin g to td e Zeeuws e gestelde . de lokaa l georganiseerd e e n kleinschalig e na collegae , li d va n dezelfd e plaatselijk e huisart Wa t kos t he td e huisarts ? Ee n Apeldoorns e scholingsevenementen . Nietmeegeteld zij n senverenigin g (PHV) . Er zij n vee l onderling e huisart s ka n zij n 5 8 nascholingsure n 'kopen ' nascholingsevenemente n elder s (bijvoorbeel d contacten , beroepsmati g zowe l al s op he t soci - post-academisc voor / 800 , inclusie f maaltijde n e n overnach h onderwij s n i de geneeskun ale vlak . Het werkgebie d s i vee l kleiner , het - de) tin g (bi jd e Warffumcursus ) c.q . maaltijde n , noc h di e nascholin g (bijvoorbeel d va n de geen vee l bijdraag t to t ee n intensiverin g va n (bi j de blokcursus) . Rekene n we maaltijde n e n farmaceutisch e Industrie ) bi jd e organisati e de onderling e relaties . Ee n groo t aanta l huis - waarva overnachtinge n nie t mee, da n koste n dez e 5 8 n d e lokal e huisartse n nie t ware n be artse n ui t Apeldoor n si op ee n of ander e ma- trokken ure n alle s bijee n /400 , ofwe l ongeveer f 7, — . nie r daadwerkelij k bi jd e organisati e va n na - De uitkomste u d e nascholin g doo r he t Post n va n de 'Apeldoornse ' inventa - per uur.Zo scholin g e n dergelijk e betrokken . Di t alle s Academisc h Onderwij s Geneeskund e (PA risati e zij n weergegeve n ni de tabel. maakt da t de 'social e controle ' wat he t volge n 0 0) worde n georganiseerd , da n zoude n d e van nascholin g betref t n i Apeldoor n waar - Besprekin total e koste n ongevee r / 1.45 0 bedragen : g schijnlij k vee l grote r si da n ni Zeeiand . 350% meer ! • Vooruitlopen d o p d e toekomstig e structuu r Gegeve n he t total e aanta l va n de bi j di t onder van d e Stichtin g Deskundigheidsbevorderin g zoek betrokke n huisartsen ,e t wete n 65 , bete Huisartse n (SDH) , ka n men zegge n da t d e kent he t gevonde n jaartotaa l va n 3.78 5 na - J. A. A. Bouwman si huisart sn i Loene n e n regionaa l coordina omvang va n de plaatselijk e huisartsenvereni scholingsure n da t ee n Apeldoorns e huisart s tor va n d e Stictltin g Nasctiolin g Huisartse n (SNH ) voo r d e gin g 'standaard ' is . Er zo u ni Apeldoor n plaat s jaarlijk regi o Utrecti l e n omstreken . s gemiddeld ruim58uuraa n georgani -
beschikkin g voo r wetenschappelij k onder Voorlichtingsprogramma' s - Hoe ee n voor zoek op he t gebie d va n hart - e n vaatziekten . lichtingsprogramm a systematisc h op e t stelle n De nieuwe aanvraagformuliere n diene n uiter kan worde n geleer d ni cursusse n di e de Secti e lij k 1 apri le t 9.0 0 uu r ni he t bezi te t zij n va n de Voorlichtings-Programma' s (SP ) va n he t In Nederlands e Hartstichting , Sophialaa n 19 , stituu t voo r Toegepast e Voorlichtingskund e 2514 JR Den Haag . Toekenning : uiterlij k Sep te Wageninge n geeft . Cursusduur : I'li dag ,e t r 1986 . Informatie : tel . 070-924292 . g n i Den Haag . Informatie : Voorlich - tembe wete n 2 7 januar i e n 1 3 e n 1 4 februar i 1986 . Voedin , tel . 070-469512 . Uiterst e inschrijfdatum : 17januar i 1986 . Kos - tingsbureau ten : / 195, — pe r persoo n (mi n kortin g voo r Budgetonderhandele n - De Stichtin g voo r So e voo r de huisart s - Identie k aa n d e cial minde r draagkrachtigen) . Informatie : Farmaci e Gezondheidszor g (SSG ) Utrech t houd t cursu s va n 198 4 word t op 2 1 e n 2 januar ie n 3 op 2 6 t/ m 2 8 februar ie n 1 0 e n 1 maar t 198 6 ni ITV/SP , tel . 08370-83808 . n ni Gilz e haa r tweed e cursu s en 4 februar i 198 6 ni Groninge n n i he t kade r Motel Gilzerije n n i relati e to t belei d e n van he t PAOG ee n cursu s 'Praktisch e farma - 'Budgetonderhandele 'Ete n zonde r viees ' -Het Voorlichtingsburea u g n i d e gezondheidszorg' . Prij s pe r voor de Voedin g organiseer t op woensda g 29 cie voo r d e huisarts ' gegeven . Kosten : plannin : / 1.750, — (voo r 5 dagen ) inclusie f januar i 198 6 ee n studieda g ove r 'Ete n zonde r / 850, — inclusie f cursusmateriaal , exclusie f deelnemer n va n he t conferentieoord . Bi j in vlees' , e t houde n n id e Grot e Aul a va n he t reiskosten . Informatie : Burea u PAOG Gro - de koste schrijvin g va n 5o f mee r vertegenwoordiger s Koninklij k Instituu t voo r d e Trope n e t Amningen , A. M. J . Deems , tel . 050-613701/702 . uit 6enorganisati e krijg t men 10 % korting . sterdam . Aanmeldin g doo r overmakin g va n Informatie : SSG, Mw. A. W. va n Gameren , / 37,5 0 op postrekenin g 13066 7 voo r lOjanua Subsidie s Hartstichtin g - De Nederlands e , tel . 030-315841 . ri 198 6 t.n.v . Voorlichtingsburea u voo r d e Hartstichtin g stel t oo k voo r 198 6 subsidie s te r Utrecht 1564
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
Nr. 5 0 - 31 decembe r '8 5 - 40e jaargan g Medisc h Contac t - Weekbla d va n de Koninklijk e Nederlandsch e Maatschappi j to t bevorderin g de r Geneeskuns t
Lomanlaa n 103 , 352 6 XD Utrecht , Postbu s 20051 , 350 2 LB Utrecht . Telefoo n 030-823911 . Postgironumme r 58083 ; AMRO-banknummer 4 5 6 4 4 8 969 .
Dagelijk s bestuu r
F. N. M. Bierens , voorzitter ; Th. W. J . Derkse n e n W. H. Cense , ondervoorzitters ; Dr. Ch. A. M. Hendrik se n Mw. M. L. va n Weert-Waltman , leden ; W. J . de Reg t (voorzitte r LHV), J . C. F. M. Aghin a (voorzitte r LAD), C. F. A. Heije n (ondervoorzitte r LSV) e n Mw . Dr . C. Herman n (voorzitte r LVSG), adviserend e leden .
Secretariaa t
J. Diepersloot , secretaris-generaal ; Th. M. G. va n Berkestijn , G. J . Eikman se n Mw. Mr. W. R. Vroom-Kastelein , secretarissen ; Prof . Mr. W. B. va n de r Mij n e n Dr . H. Roelink , adviseurs ; K. Theunissen , hoof d financieel-economisclie e n administratiev e zaken . Onder he t secretariaa t ressortere n o.a. : De afdelinge n Ledenbemiddeling , Comptabiliteit , Ledenadministratie , Central e Verwer king , Buitenlan d e n de Commissie s Doktersassistente n e n Geneeskundig e Verklaringen .
Landelijk e Huisartse n Verenigin g (LHV)
Mr. N. de Graaff , directeur ; Mw. J . de Graaf , informatrice .
Landelgk e Specialiste n Verenigin g (LSV )
Mr . H. J . Overbee k e n Drs . H. Willems , directie ; Mw. D. S. Hamelynck-Geluk , secreta resse .
Landelijk e verenigin g va n Arise n in Dienstverban d (LAD)
Mw . Mr. P. Swenker , directeur ; Mw. J . C. Steenbrink , secretaresse .
Landelijk e Verenigin g va n Sociaal-Geneeskundige n (LVSG)
Drs. F. J . M. Tolsma , stafFunctionaris ; Mw. J . M. Mantel-Dusamos , secretaresse .
Centraa l Colleg e voo r de erkennin g e n registrati e va n medisch e specialiste n (CC) Colleg e voo r Social e Geneeskund e (CSG) Colleg e voo r Huisartsgeneeskund e (CHG)
Mw . Mr. H. A. va n Andel , secretaris ; Mw.E. M. Dekker-Meelker , secretaresse .
Specialiste n Registrati e Commissi e (SRC)
Dr. H. Fermin , secretaris ; Mw. Mr. H. H. va n de n Berg , directeur .
Sociaal-Geneeskundige n Registrati e Commissi e (SGRC)
Mw . Mr. P. A. va n Tilburg-Hadders , secretaris ; Mw. A. v. Zwol-Oostveen , secretaresse . Bureautijde n 8.30-12.3 0 uur .
Huisart s Registrati e Commissi e (HRC)
L. G. Oltmans , secretaris ; Mw. M. J . Zweers-Westenberg , secretaresse .
Stichtin g Nascholin g Huisartse n (SNH)
Dr. J . A. E. va n de r Feen , central e coordinator ; Mw. . I Koers , secretaresse .
Stichtin g Ondersteuningsfond s (OF)
H . Frese , ambtelij k secretaris-penningmeester , Tussenlane n 23 , 286 1 CB Bergambacht , telefoo n 01825-1223 ; postgironumme r 111.95 0 t.n.v . de penningmeeste r va n de Stichtin g Ondersteuningsfond s e t Bergambacht .
Bibliothee k
Prof Dr . G. A. Lindeboom , bibliothecaris . p/a Universiteitsbibliotheek , Singe l 425 , Amsterdam .
D e besture n va n de KNM G en haa r organe n zij n verantwoordelij k voo r de inhou d va n he t officiee l gedeelt e en de berichtgevin g vanui t de verenigingen .
M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
1565
Uit de Vcreniginge n De/G rubiie k val t nie t onder de verankvoortlelijhhfli d van de redactl e van Medisc h Contac t
mw£
Stichtin g Dienstverlenin g Medic i opgerich t
In 198 6 star t de KNM G met ee n aanvullen d servicepakke t voo r de een eige n service-organisatie : de Stichtin g Dienstverlenin g Medic i leden . Di t naa r analogi e va n enkel e buitenlands e artsenorganisaties , KNM G (SDM) . Het bestuu r va n de SDM bestaa t ui t vij f lede n di e zij n zoal s de Britis h Medica l Associatio n (BMA). Daarto e heef t de BMA benoemd doo r he t hoofdbestuu r de r KNMG , plu s 66 n li d pe r maat enkel e jare n gelede n ee n apart e service-organisati e opgericht . Vi a di e schappelijk e verenigin g (LAD, LHV, LSV e n LVSG). Mevrou w C. organisati e kunne n de lede n dienste n e n produkte n kope n di e aantrek M . Voermans-Nelema n (li d va n he t hoofdbestuu r de r KNMG ) si de kehj k geprijs d zij n en/o f specifiek e waarborge n bieden . eerst e SDM-voorzitter . Colleg a B. Vos (LAD-lid ) heef t de functi e va n Een enquet e onde r KNMG-lede n wee s ui t da t dez e ide e wellich t oo k ni secretari s op zic h genomen . Ui t zij n midde n heef t he t stichtingsbe ons lan d Ra n aanslaan . Het bedrijfsleve n blee k eveneen s geinteres stuu r ee n commissi e ingestel d di e de onderhandelinge n voer t met seerd . Op initiatie f va n de KNM G si ee n e n ande r eveneen s besproke n potentiel e leveranciers . met enkel e zusterorganisaties . Mogelijkhede n to t samenwerkin g op All e KNMG-lede n ontvange n medi o januar i 198 6 ee n eerst e brie f ove r dit terrei n lijke n hee l wel aanwezig . de SDM al s bijlag e bi j Medisc h Contact . Enkel e weke n daarn a volg t Voor de KNM G heef t di t alle s inmiddel s gelei d to t de oprichtin g va n een uitgebreide r informatiepakket .
KN K
Leid s experimen t
De KNMG-afdelin g Leide n e n Omstreke n si bepaal d actie fe t noemen . Toch heef t he t afdelingsbestuu r moeit e om de 'vereniging 'e t doe n bloeien . Daaro m zoch t men naa r nieuw e mogelijkhede n om di t pro blee m e t lij fe t gaan . Kenmerken d voo r dez e KNMG-afdelin g si he t relatie f grot e aanta l 'passanten ' vanweg e de medisch e facultei t aldaar . 'Hoe di e e t interessere n e n zic h sne l thui s e t late n voele n bi j de KNMG? ' z o luid t de kernvraag . Te zame n met he t KNMG-secretari aat ni Utrech t si de volgend e ide e ontwikkeld : mentore s begeleide n €€n of enkel e jong e (aankomende ) collega e ni de KNMG-kringe n gedurend e bijvoorbeel d ee n jaar . Di e begeleidin g doo r 'ervaren '
J_L£I,
Ander e afdelinge n di e hiervoo r of voo r variante n daaro p belangstel lin g hebben , worde n hierbi j uitgenodig d di t aa n he t KNMG-secretari aat e t melden . Wij wachte n ni spannin g af .
Nieuwe lede n voo r he t centraa l bestuu r
O p de Algemen e Ledenvergaderin g va n de LAD , 2 oktoberj.l.,werde n vij f nieuw e lede n voor he t Centraa l Bestuu r gekozen .n I dez e kolommen va n Medisc h Contac t word t to t he t ein d va n he t jaa r telken s ni ee n kor t vraagge spre k 66nva n he n aa n u voorgesteld . Om e t beginne n Dr. W. A. Bode' , internis t ni het Zuiderze e Ziekenhui se t Lelystad ,e n kor t gelede n li d geworde n va n de KNMG/LAD . Tijden s zij n voorzitterscha p va n de medisch e sta f ni he t Zuiderze e Ziekenhui s ware n de contacte n met de LAD om nie t gehee l onbe grijpelijk e redene n tamelij k veelvuldig . Dr. W. A. Bod e si opgelei d aa n de VU ni Amsterda m e n si daa r oo k gepromoveerd .
1566
KNMG-leden betref t voora l he t wegwij s make n va n di e nieuwbakke n (adspirant-)lede n ni he t KNMG-gebeuren , di t inclusie f he t gezamen lij k voorbereide n e n bezoeke n va n vergaderingen . Deze ide e si inmiddel s gelanceerd . Hopelij k resulteer t di t ni ee n daadwerkelij k Leid s experiment , zoda t we u late r ove r he t resultaa t kunne n informeren .
Dr. Bode : 'Deervaringendieikhierhebopgedaa n ware n ee n redenom juis t ni he t CB e n de LAD zittin g e t nemen . Zoal s bekend , heef t he t ziekenhui s ni Lelysta d lang e tij d he t nieuw s gehaald . Men heef t namelij k getrach t om met di t ziekenhu s ee n nieuw e weg ni de gezond heidszor g ni e t slaan . Di t moes t he t voorbeeld-ziekenhui s worde n waar misstande n al s gevol g va n vrijgevestigd e situatie s nie t zoude n voorkomen . Maar , zoal s da tz o vaa k gaat , si men met betrekkin g to t met name he t functionere n va n de medisch e sta f metee n naa r de ander e kan t doorgeslagen . Er was ee n 'aangepast ' medisc h stafregle ment, e r was gee n professionee l statuu t e n ni de directi e was gee n enkel e medisch e inbreng . Daa r kwa m no g bi j da t oo k ni de contactuel e sfee r binne n di t ziekenhui s va n alle s mi s was . De le s di e ki erui t geleer d heb is , da t he t dienstverban d voo r specialiste n prim a kan , maa r al s he t allee n gebruik t word t om misstande n op e t lesse n of de koste n va n de gezondheidszor g omlaa g e t brengen , da n werk t he t niet' .
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
terwij l de directi e ni aantallen , verrichtingen , du s produkti e denkt . Zo Bode plei t onde r ander e voo r de invoerin g va n ee n professionee l zi t he t systee m ni elkaar : de zogenaamd e alternatiev e arts-out-clau statuu t waari n de voorwaarde n inzak e he t medisc h handele n moete n sul e va n he t COTG. Zo lan g di e nie t va n tafe l si ka n ee n dienstverban d zij n vastgelegd . Daarnaas t komt oo k ee n ander e kwesti e aa n de orde , ziekenhui s zic h nie t permittere n om bijvoorbeel d ADV, laa t staa n namelij k di e va n he t ni loo m houde n va n de koste n va n de gezond arbeidstijdnormaliserin g to e e t passen , terwij l da t wel zo u moete n heidszorg . vanui t he t standpun t va n hu n medisch e werknemer s gezien . NogDr. Bode : 'Eenanderprobleemisdatiedereendenktdathetdienstver maals , ee n dienstverban d zonde r professionel e autonomic , ni ee n band voo r arise n goedkope r zo u zij n da n he t traditionel e arts-ou t voortdurend e frictie-situati e al s gevol g va n di e belachehjk e arts-out systeem . Het tegendee l si waar . Er lig t ee n enorm e discrepanti e tusse n clausul e e n inkomensveriicze n zonde r da t daa r werkgelegenhei d voo r de manie r waaro p gedeclareer d word te n di e waaro p de specialiste n werkloz e collega e mce word t geschapen , vraag t om moeilijkhcden . En worde n betaal d ni de dienstverbandsituatie . De specialiste n zoude n op die zulle n e r oo k zeke r komen , daa r be n ki va n overtuigd' . gron d va n hu n arbeidscontrac t ni ure n moete n e n kunne n denken ,
ifl i
y,
Stimuleringsfond s huisartsgeneeskund e ingestel d
ben. Gegadigde n moete n ee n onderzoekprojectontwikkele n dat , waa r Onlang s si doo r ministe r Deetma n va n Onderwij s & Wetenschappe n mogelijk , uitgaa t va n de hulpverlenin g aa n eige n patienten . De eventu een stimuleringsfond s huisartsgeneeskund e ingesteld . Doe l va n di t ele financiele stcu n doo r he t fond s si namelij k bcdoci d al s aanvullin g fond s si de vormin g va n huisondcrzocker s voo r de toekomstig e op de inkomste n di e de onderzoeke r a l ui t dez e hulpverlenin g ver bemannin g va n vakgroepe n e n institute n voo r huisartsgeneeskund e e n krijgt . Projcctvoorstelle n moete n zowe l doo r de uitvoeren d onderzoe voor he t uitoefene n va n ee n huisartspraktijk , di e wetenschappelijk e ker al s doo r dc wetenschappelijk e leidin g va n he t projec t worde n gegeven s oplevert . Het fond s za i pe r jaa r ee n bedra g va n ee n miljoe n ingediend . Ee n special e commissi e vandeskundige n zald e v&orstelle n gulde n ontvange n e n staa t onde r behee r va n de Nederlands e organisa vervolgen s beoordelen . ti e voo r zuiver-wetenschappelij k onderzoe k (ZWO). Het secretariaa t va n dez e commissi e si ni hande n va n Dr G. va n Ark , medewerke r va n de ZWO-stichtin g voo r medisch-wetenschappelij k Voor ee n bijdrag e ui t di t fond s kome n ni he t bijzonde r persone n ni onderzoe k Fungo , Koningi n Sophiestraa t 124,2595T M Den Haag , tel . aanmerkin g di e de opleidin g to t huisart s hcbbe n afgerond . Teven s 070-850303 . Voor verder e informati e kun t u oo k op bovenstaan d adre s diene n zi j va n ee n bijzonder e gcschikthci d e n gemotivecrdhci d voo r terecht . een verder e vormin g al s huisartsonderzoeker s blij k gcgcvc n e t hcb -
isn
Werkgelegenheidsprojecte n
De LVSG si va n pla n voo r werkloz e sociaal-geneeskundige n e n werk heidsdiensten . Bi j de opze t va n he t projec t si erva n uitgegaa n da t de loz e (basis)artse n met ee n bijzonder e belangstcllin g voo r de social e NVA B de onkoste n vergoed t e n werkloz e artse n (bedrijfsartse n of geneeskund e projecte n op e t zette n di e hu n kan s op ee n arbeidsplaat s artse n met ee n duidelijk e belangstcllin g voord e arbeids -e n bedrijfsge vergroten . Hierbi j word t gedach t aa n he t creere n va n mogelijkhede n neeskunde ) met behou d va n uitkerin g meehelpe n bi j he t verrichte n om kennis , ervarin g e n contactc n op e t doe n c.q .e t behouden . De van de werkzaamheden . LVSG gaa t tezame n met vereniginge n va n sociaal-geneeskundige n op Het werkgelegenheidsaspec t bi j di t projec t si tweeledig . Enerzijd s deze wijz e binne n de social e geneeskund e he t doo r de KNM G geno vergrote n de deelnemer s aa n he t projec t hu n kan s op (her)intredin g ni men initiatie f om projecte n voo r werkloz e arise n op e t slarte n nade r het arbeidsproce s doo r he t opdoe n va n ervarin g e n contacten . Ander vormgeven . zijd s zij n de LVSG e n NVAB va n menin g da t op dez e wijz e he t streve n naar uitbreidin g va n bedrijfsgezondheidszor g onde r de gehel e Een eersl e projec t si onlwikkel d ni samenwerkin g met de Nederlands e beroepsbevolkin g ondersteunin g krijgt , hetgee n de werkgelegenhei d Verenigin g voo r Arbeids - e n Bedrijfsgeneeskund e e n za l naa r Ver in dez e secto r op termij n ka n bevorderen . Het projec t si ni ee n ve r wachlin g op kort e termij n va n star t gaan . Het projec t va n de NVAB daarto e gevorder d stadiu m va n voorbereiding . Momentee l lig t he t te r heef t al s doelsteUin g he t initieren , sture n e n coordinere n va n ee n beoordelin g bi j de ingesteld e organen . Hierbi j word t he t projec t projectmatig e aanpa k va n uniformerings - e n standaardiseringsactivi getoets t aa n ee n aanta l criteria . Zo moet he t projec t ee n duidelij k teite n op he t praktijkgebie d va n de bedrijfsgezondheidszor g e n he t tijdelij k karakte r hcbbe n e n mag vi a ee n dergelij k projec t de regulier e bewake n va n de onderling e samenhan g ervan . Wat di t et make n heef t arbei d nie t verdronge n worden . met werkgelegenheidsbevorderin g za l u dadelij k duidelij k worden . Het mode l bedrijfsgezondheidszor g da t hierui t za l voortvloeie n heef t Naar verwachtin g za l ein d va n di t jaa r ee n defitiev e beslissin g geno ten doe l om mee r systematie k e t brenge n ni de dagelijks e praktij k va n men worden . De LVSG e n de NVAB hope n da t met di t projec t ee n de bedrijfsgezondheidszorg . De kwalitei te n de doeltreffendhei d va n eerst e sta p geze t ka n worde n op de weg naa r meerder e werkgelegen de zor g ka n hierme e vergroo t worden . heidsprojecte n ni de sociaal-geneeskundig e sector . Hierbi j za l even wel steed s ni he t oo g moete n worde n gehoude n da t ee n structurel e Waar onderling e vergelijking , gegevensuitwisselin g en/o f epidemiolo uitbreidin g of instandhoudin g va n ee n bepaal d nivea u va n gezond gisc h onderzoe k va n belan g zijn , si uniformerin g e n standaardiserin g heidszorgverlenin g nooi t mag worde n gerealiseer d doo r inschakelin g van activiteite n va n bedrijfsgezondheidsdienste n ee n voorwaarde . van werkloz e artsen . De LVSG e n de NVAB zij n va n menin g da t de Om welk e activitei t he t concree t gaa t moet nade r bepaal d worden . Het structurel e uitbreidin g va n zorgverlenin g slecht s mag geschiede n doo r projec t beoog t om e t helpe n bi j peile n va n de behoefte n e n de mogelijk aanstellin g va n vast e betaald e krachten . hede n va n medewerkin g ni he t praktijkveld , du s bi j de bedrijfsgezond -
M C nr .5 0 -1 3 decembe r 198 5 -40
1567
OFFICIEEL T7T7
y,
Extra ledenvergaderinge n
bd
Onder voorbehou d va n de ontwikkelinge n op de ledenvergade rin g va n 12 decembe r aanstaand e e n de voortgan g va n de
problematiek , roep t he t centraa l bestuu r u op voo r de hieronde r geconvoceerd e ledenvergaderingen .
onderhandelinge n met all e betrokke n partije n n i de goodwill -
Extr a ledenvergaderin g d.d . 1 6 januar i 198 6
Extr a ledenvergaderin g d.d . 23 januar i 198 6
Het centraa l bestuurvand e Landelijk e Huisartse n Verenigin g convoceer t ee n extr a ledenvergaderin g op donderda g 16janua ri 1986 , aanvan g 19.0 0 uur . De vergaderin g za l worde n gehou den n i he t Jaarbeur s Congres - en Vergadercentru m e t Utrecht , telefoo n 030-955911 .
Het centraa l bestuu r va n de Landelijk e Huisartse n Verenigin g convoceer t ee n extr a ledenvergaderin g op donderda g 23 janua ri 1986 , aanvan g 19.0 0 uur . De vergaderin g za l worde n gehou den n i he t Jaarbeur s Congres - en Vergadercentru m e t Utrecht , telefoo n 030-955911 .
1. Opening .
1. Opening .
2. Mededelingen .
2. Mededelingen .
3. Reglemen t goodwillregeling : voorste l to t goedkeurin g va n 3. Reglemen t goodwillregeling : informatief/opinierend e het reglemen t voo r de goodwillregeling . bespreliin g va n he t concept-reglemen t voord e goodwillre geling . 4. Reglemen t regelin g voo r huisartse n met goodwillschulden : voorste l to t goedkeurin g va n he t reglemen t voo r huisartse n 4. Reglemen t regelin g voo r huisartse n met goodwillschulden : met goodwillschulden . informatief/opinierend e besprekin g va n he t concept-regle ment regelin g voo r huisartse n met goodwillschulden . 5. Wat verde r te r tafe l komt . 5. Wat verde r te r tafe l komt . 6. Rondvraag . 6. Rondvraag . 7. Sluiting . 7. Sluiting . Toelichting Stukke n volgen .
Toelichting Stukke n volgen .
S. Buijs , huisarts , secretaris-penningmeeste r
S. Buijs , huisarts , secretaris-penningmeeste r
Bestuu r Ondersteuningsfond s 198 6 Het bestuu r va n he t Ondersteuningsfond s deel t mee voo r he t jaa r 198 6 de bestuursfunctie s al s volg te t hebbe n verdeeld : Voorzitter : D. B. Kagenaa r Ondervoorzitter : Dr. C. W. A. va n de n Dool Secretaris-penningmeester : N. A. Meursin g
Tweede secretaris : mw. S. de Boer-va n de r Bur g Tweede penningmeester : R. J . Pol6 e Namens he t bestuur : H. Frese , ambtelij k secretaris-penning meester .
Voortzettin g 188st e Algemen e Vergaderin g O p vrijda g 7 februar i 198 6 vind t de voortzettin g plaat s van de geschorst e 188st e Algemen e Vergaderin g van 25 ol(tobe r 1985. Plaats : Jaarbeur s Congrescentru m t e Utrecht ; aanvang : 17.3 0 uur . 1568
M C nr . 50-1 3 decembe r 198 5 -40
