VOORBIJDELEEGTE
Een lesprogramma over identiteit, zelfredzaamheid en burgerschap Stichting Safe School en danstheatergroep Whoom!
V O O R B I J D E L E E G T E Als we voorbij de leegte kunnen komen, voorbij de vorm, voorbij de ons(zelf) opgelegde verwachtingen, normen en waarden. Wat treffen we dan aan? Wie zijn we dan? Voorbij de leegte, voorbij de angst om niet te voldoen, voorbij het verdriet, de pijn en de onzekerheid. Het verdriet om het verlies van een geliefde, de pijn van een scheiding of het niet gezien of gehoord worden. Wat zit er achter destructief gedrag van jongeren? Waarom blijft een leerling achter bij de rest van de klas, wat zit er achter die slechte cijfers? Waarom wil een jongere niet meewerken, spijbelt, schopt ruzie of lijkt hij of zij onhandelbaar? Waarom lijkt het alsof wij deze jongeren niet kunnen bereiken? Wie zitten er achter de maskers die deze jongeren dragen?
tekst en layout: Jubine Nijmeijer
Gameverslaving Wanneer valt gamegedrag niet meer onder normale puberteit, waarvan ouders plegen te zeggen: mijn kind niet, hij zit gewoon in de pubertijd, hij groeit er wel overheen, dit is maar tijdelijk, mijn kind is geen probleemgeval. Wanneer is echter meer aan de hand? Wanneer kun je spreken van destructief gedrag zoals bijvoorbeeld gameverslaving of koopverslaving? Vaak begint het onschuldig. Hij of zij speelt gewoon wat computerspelletjes na school, als ontspanning. Maar, wanneer spreek je van het spelen van onschuldige spelletjes ter vermaak en ontspanning en wanneer spreek je van een echte verslaving? Van een echte verslaving is sprake als iemand niet meer zonder computer kan, ontwenningsverschijnselen vertoont als hij niet kan gamen, liegt over zijn gebruik, zich onttrekt aan zijn ‘echte’ leven en zijn hele identiteit ophangt aan een alterego. De jongere voedt de leegte in zichzelf met de kick die hij of zij krijgt van het gamen. Er is sprake van obsessief en dwangmatig gedrag. Sociale contacten en zelfs basisbehoeften zoals gezond eten of hygiëne worden verwaarloosd.
Financiële zelfredzaamheid Steeds makkelijker hebben jongeren toegang tot geld, terwijl ze in een levensfase zitten waarin de waarde van geld niet altijd even duidelijk is. Het gevolg is dat ze makkelijker dan voorheen schulden maken. Juist daarom is het belangrijk dat jongeren wordt geleerd om belangenafwegingen te maken, maar dat gebeurt vaak onvoldoende. Hoe belangrijk zijn al die spullen als ik daarmee mijzelf of anderen in (financiële) problemen breng? Uiteindelijk moet die telefoonrekening wel betaald worden. Daarnaast geven spullen slechts tijdelijk een goed gevoel; het gevoel dat je erbij hoort. Spullen zijn maar spullen. Wat deze maand hot is, is volgende maand weer passé. De leegte wordt maar voor even opgevuld. Een imago kun je kopen, maar voor welke prijs? En wat is een gekocht imago waard als je zwaar in de schulden zit?
Hoe komt het zover?
En nu?
Maar, hoe komt het zover? Wanneer wordt de kiem gezaaid voor dergelijke verslavingen? Is het genetisch, aangeleerd of is er iets anders aan de hand? Vaak zit er achter destructief gedrag onverwerkt verdriet, een trauma, een negatief zelfbeeld van een van de ouders, een onstabiele thuissituatie, een onverwerkte scheiding, financiële problemen binnen het gezin, het overlijden van een van de gezinsleden enzovoort. Het niet verwerken van dit soort gebeurtenissen kan ervoor zorgen dat jongeren zich steeds meer afsluiten van hun omgeving.
Destructief gedrag hoort erbij; we kennen het allemaal op verschillende manieren in verschillende gradaties. Het is onvermijdelijk dat ieder mens, dus ook de jongeren van nu in mindere of meerdere mate onverwerkt verdriet, trauma, gemis, negativiteit, onstabiliteit, onzekerheid en verlies ervaren. Dat hoort bij het leven en is nodig om zich te kunnen vormen en te ontwikkelen in volwassen mensen. Het willen wegpoetsen hiervan is enkel een zoveelste ontkenning van het bestaan. Om er voorbij te komen, zal het er eerst moeten mogen zijn.
Een jongere wil zich gezien, gehoord en geliefd voelen. Als deze basis er onvoldoende is, dan doet dit afbreuk aan het zelfbeeld en zelfvertrouwen van deze jongere. Vooral juist als deze in de puberteit komt. De druk van buitenaf (om erbij te horen, om toe te geven aan de verleidingen) is dan te groot. Onzekerheid en zelftwijfel zijn toch al eigen aan deze fase, maar de rol die ze spelen in het leven van de jongeren wordt in grote mate bepaald door de mate van aanwezigheid van deze basis. Is deze basis te smal dan worden zekerheden gezocht in materie en starre denkbeelden.
Verslaving is de opvulling van leegte. Leegte durven ervaren, met alle pijn en verdriet die daarbij horen, kan de weg vrij maken om eraan voorbij te komen. Om voorbij de leegte te kunnen komen, is er eerst ruimte nodig voor die leegte, ruimte voor de pijn en het verdriet. Nodig is dat het er eerst mag zijn, in stilte zonder oordelen, zonder directe oplossingen, waarna je er vervolgens voorbij kunt kijken.
Safe School en verbinden Safe School wil een bedding creëren waarbinnen jongeren zich veilig kunnen voelen. Vanuit deze bedding bieden wij de jongeren handvatten om te leren omgaan met verschillend zijn, zich te verbinden met zichzelf en met hun omgeving vanuit diversiteit. Dat wat leeft binnen jongeren krijgt de gelegenheid om tot expressie te komen, of het nu gaat om gedachten, emoties, inzichten, weerstand en/of meningen. Hetgeen er is, mag er ‘gewoon’ zijn. De jongeren krijgen de gelegenheid om tot zelfexpressie te komen via creativiteit en door zich uit te spreken en om naar elkaar te luisteren.
Zelfexpressie door dialoog Jongeren komen in dialoogcirkels samen om zich uit te spreken en naar elkaar te luisteren. Vanuit deze ervaring van expressie en gehoord worden, ontstaat verbondenheid. Vanuit deze verbondenheid ontstaat ruimte voor samen creëren (co-creatie) en kunnen jongeren gezamenlijk tot nieuwe wegen en/of oplossingen komen. Safe School wil dit verder stimuleren door vervolgtrajecten aan te bieden die de jongeren begeleiden richting (co-)creatie, eigen verantwoordelijkheid en burgerschap.
Zelfexpressie door creativiteit Voorop staat dat ieder mens iedere dag creëert. Met behulp van eenvoudige oefeningen wil Safe School jongeren stimuleren om hun eigen creativiteit op te pakken, door middel van muziek, fotografie, schilderen/tekenen/graffiti, tekst/rap schrijven/dichten. Het gaat hierbij niet om het resultaat maar om het proces, om het bezig zijn met je innerlijke belevingswereld en het tot expressie brengen van datgene dat leeft in jezelf!
Voor de komende jaren heeft Safe School een volwaardig lesprogramma opgezet met als aftrap het project Safe School 2010. Hoofdthema’s zijn: identiteit, zelfredzaamheid en burgerschap. De weg die Safe School is ingeslagen met Safe School 2010 (rondom de thema’s gameverslaving en financiële zelfredzaamheid) wordt voorgezet door de lesprogramma’s Ongeneeslijk Jong en Nachtkinderen. Voor beide lesprogramma’s worden voorstellingen, lesmateriaal en vervolgtrajecten ontwikkeld.
Lesprogramma Safe School 2010
Vervolgtrajecten
•
•
Dialoogtrajecten, waaronder bijvoorbeeld trajecten met ouders, docenten en jongeren
•
Paardenspiegelen waarbij persoonlijke groei, creatieve ontwikkeling en de relatie met jezelf en de ander (mens of dier) centraal staan
•
Actief burgerschapsprogramma in Gambia; 8 dagen vol burgerschap (opknappen school/aanleggen tuin), theater en creativiteit en verwerken van ervaringen, komen tot inzichten en een positief zelfbeeld met behulp van professionele begeleiders/coaches.
Eendaags/meerdaags programma uitgevoerd op school met: Danstheatervoorstelling Boeiuh! Safe talk: jongeren gaan met elkaar in dialoog. In veilige dialoogcirkels kunnen jongeren zich uitspreken over wat er werkelijk in hen omgaat. Wederzijds respect, authentiek spreken en luisteren staan centraal. Creatieve workshops: jongeren komen tot zelfexpressie in workshops als jembé, rap, schilderen, graffiti en powershoots Safe Circle: jongeren komen tot een samenspel door samen een optreden te maken / tentoonstelling te maken. Jongeren ervaren hoe het is om vanuit de kracht van verschillen tot verbondenheid en eenheid te komen.
Eerste reis staat gepland in december 2011. •
Lesmateriaal rondom gameverslaving en financiële zelfredzaamheid.
•
Vervolgtrajecten
Danstheatervoorstelling Boeiuh! Boeiuh! is een eigentijdse en stoere multidisciplinaire danstheatervoorstelling (dans, spel, zang, rap en (live)muziek), gericht op jongeren. Boeiuh! vertelt het verhaal van Max die verslaafd is aan gamen en geld als water uitgeeft aan zijn verslaving en andere gadgets. Rosalie, zijn vriendin, kan dit niet aanzien en confronteert hem met zijn gedrag. Dit leidt tot een breuk maar zet wel de moeder van Max aan het denken. Wat is er over van het fijne gezin, hoe kan ze voorkomen dat Max nog verder in de problemen raakt en wat heeft hun verleden in Afrika hier nu mee te maken? In Boeiuh! laten we zien hoe onlosmakelijk alles met elkaar verbonden is. Iedereen draagt zijn eigen boeien. Zo laat Max zien dat zijn losbandige bestedingsgedrag en gameprobleem veel verder gaat dan alleen maar nutteloos tijdverdrijf. Max laat zien dat zijn eerste boei, zonder dat hij daar enig benul van heeft, geslagen is in Afrika. Hier in Nederland, het land waar alles voor handen is en waar we zelden echt tevreden zijn, is hij opgevoed door rijke ouders die de liefdevolle herinnering aan het prachtige Afrika en tegelijk het verscheurende verdriet van het verlies van hun dochtertje Vera in hun hart met zich meedragen.
In de voorstelling krijgt men o.a. middels rap de grote polariteiten tussen Afrika en de westerse wereld te zien / te horen, alsook het geschenk dat gelegen ligt in het voor ons voor het oog arm lijkende continent. Wat is onze bijdrage aan het consumeergedrag en gameverslaving van de jeugd, wat is onze bijdrage aan de zgn armoede in Afrika? Waar zitten de overeenkomsten? Kunnen we zonder oordeel tot de kern van het probleem komen? Cast Santino Meiland Marcelle van der Velden Tirza Smit Lavinia Schenkhuizen Mike Onyango Mederegisseur: Mark Kingsford Geluid: Ger Smit Decor: Sonja Timmers-van Rooij Fotografie: VanThuisUit en Robtix Communications
Stichting Safe School en danstheatergroep Whoom! Directie Jubine Nijmeijer is algemeen directeur/Safe School coördinator. Zij geeft inhoud en vorm aan het educatieve traject en schrijft het lesmateriaal voor het lesprogramma. Tamara Hillebrandt is artistiek directeur. Zij regisseert de danstheater voorstelling, maakt de (dans)choreografieën en schrijft zelf teksten voor de voorstellingen. Organisatie Nathalie de Zoete is zakelijk leider. Zij ondersteunt vrijwillig Safe School en Whoom! op zakelijk en organisatorisch gebied. Raad van toezicht Jac Besuijen, Selma Postma, Brenda Schuller-Vloemans en Peter Siemann zijn lid van de raad van toezicht.
Samenwerkingspartners Joska Spruyt (coach, docent en zanger), Karin Lindeman (projectleider vanuit de World Dialogue Foundation, www.worlddialoguefoundation.nl), Petra van Vliet (fotografe / powershoot, www.spiley.com), Sonja Veltkamp (paarden- en creatief coach, www.paardenspiegelen.nl), Stichting Aight (www. stichting.aight.nu) en Stichting van jouw hart naar mijn hart (www. inspiredbyyourself.nl). Met dank aan Stichting Bevordering van Volkskracht, VSBfonds, NORMA FONDS, NIBC, Wim Dijkshoorn en Vrienden van Safe School (www.stichtingsafeschool.nl). En natuurlijk Keith Bakker (ambassadeur), Jerrel Resida (boekhouding), Fred Bastemeijer (PR en marketing), Justin van Luijk (stagiair PR), Bert Baai (film en editor), Rinus Timmers (website) en Gino van Meenen (fotografie).
Correspondentieadres: Arie Hoospad 5, 3065 NM Rotterdam, website: www.stichtingsafeschool.nl, e-mail:
[email protected], youtube: http://www.youtube.com/watch?v=jj6QRQ2PozA
Stichting Safe School en danstheatergroep Whoom!
