#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland 25 maart 2015, Amsterdam Dagvoorzitter: dhr. Hamit Karakus, directeur Platform31
#kansenvoorparticulierehuur
Programma 14.00 uur Welkomstwoord door dagvoorzitter Hamit Karakus (directeur Platform31) 14.15 uur Presentatie en overhandiging slotpublicatie door Frank Wassenberg (senior projectleider Platform31) 14.25 uur Het belang van de particuliere huursector reacties van Stef Blok (minister Wonen en Rijksdienst) en Sebastiaan Capel (voorzitter Bestuurscommissie Amsterdam Zuid) 15.00 uur Kansen voor grote en kleine beleggers in Nederland door Dick van Hal (directievoorzitter Bouwinvest) en Monique van Velzen (directeur AVV Beheer bv) 15.45 uur Koffie- en theepauze 16.00 uur Deelsessies 17.00 uur Borrel
#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland Presentatie dhr. Frank Wassenberg, senior projectleider Platform31
#kansenvoorparticulierehuur
De werking van de woningmarkt
#kansenvoorparticulierehuur
Nederlandse particuliere huursector: negen procent
#kansenvoorparticulierehuur
Nederland in internationaal perspectief
#kansenvoorparticulierehuur
De wonderlijke woningmarkt
#kansenvoorparticulierehuur
De huursector: indeling naar verhuurder en huurhoogte Toegelaten instellingen / non-profit
Met winstoogmerk / commerciële huursector
Totaal
Sociale huursector (DAEB) 2.162.000 won.
Particuliere huursector 402.000 won.
2.564.000 won.
Geliberaliseerd (vrije huursector) (> € 710,68)
Boven lib.grens (niet-DAEB) 138.000 won.
Particuliere huursector 188.000 won.
326.000 won.
Totaal
2.300.000 won.
590.000 woningen
2.890.000
Gereguleerd (< €710,68)
Restcategorie Totaal huurwoningen
288.000 3.200.000 woningen
#kansenvoorparticulierehuur
Spreiding en locatie particulier bezit
#kansenvoorparticulierehuur
Community of Practice particuliere huursector • 2013: Verkenning naar het thema • 2014: Community of Practice (CoP) voor gemeenten: verkenning naar thema en meer investeringen in particuliere huur Vijf keer leren met elkaar en met externen, op locatie Met gemeenten Den Haag, Arnhem, Nijmegen, Eindhoven, Rotterdam, Tynaarlo, Delft, Utrecht, Middelburg, Amsterdam en Stadsregio Arnhem-Nijmegen • 2015: Slotpublicatie en -congres
#kansenvoorparticulierehuur
Mogelijkheden om particuliere huur te vergroten
#kansenvoorparticulierehuur
Conclusie 1: Onbekend maakt onbemind
• Onbekendheid:
tussen partijen (gezichten? Motieven? Belangen? Behoeften?) over gebieden (toplocaties? Groeigebieden? Kennis? Waar?) over de sector (imago, beeldvorming, onwetendheid, onwelwillendheid)
Advies 1: Leer elkaar beter kennen. Bied de benodigde kennis.
#kansenvoorparticulierehuur
Conclusie 2: Veel geld, weinig product
• Er zijn onvoldoende locaties beschikbaar en “Het geld brandt op de plank”
Advies 2: - Gemeenten: zorg voor een makelende en schakelende houding - Beleggers: verbreed je blik - Zo niet? Dan blijft het geld op die plank
#kansenvoorparticulierehuur
Conclusie 3: Zoek lokale investeerders • Toplocaties liggen in de grote steden / noordelijke Randstad • Vaak binnen het ‘rompertje van Friso de Zeeuw’
• En wat als je nou niet ‘top’ bent?
Advies 3:
- Zoek lokale investeerders actief op - Het geld ligt “om de hoek” - Lokale investeringen komen van lokale investeerders
#kansenvoorparticulierehuur
Conclusie 4: kunstmatige ophoging middeldure huren • (Ver)nieuwbouw eindigt liefst boven de € 710,68 • Ook grote behoefte aan woningen van € 600
• (Ver)nieuwbouw kunstmatig opgehoogd: onwenselijk ‘punten sprokkelen’
Advies 4: - Regelvrije locaties voor (ver)nieuwbouw zonder dwang van puntengrens
#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland Reactie dhr. Stef Blok, minister Wonen en Rijksdienst
#kansenvoorparticulierehuur
Tekort aan middeldure huurwoningen
#kansenvoorparticulierehuur
Ontwikkeling Nederlandse woningmarkt sinds Tweede Wereldoorlog
#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland Reactie dhr. Sebastiaan Capel, voorzitter Bestuurscommissie Amsterdam Zuid
#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland Toespraak dhr. Dick van Hal, Directievoorzitter Bouwinvest
21
Business meeting 26 maart 2015
Waarom willen beleggers nu investeren?
Over Bouwinvest en het Residential Fund Recente investeringen
22
Business meeting 26 maart 2015
23
Business meeting 26 maart 2015
Totale beleggingsinteresse is toegenomen…
24
Business meeting 26 maart 2015
Bron: PropertyNL, Bouwinvest Research bewerking (jan. 2015)
December 2013 start met White Paper
Nederlandse woningvoorraad – groeiscenario's
25
Business meeting 26 maart 2015
Bron: ABF Research (2013)
Goed instapmoment en stabiel direct rendement! 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8
Forecast
Income return (%) 26
Business meeting 26 maart 2015
Bron: IPD, Bouwinvest Research forecast en bewerking (2014)
Capital growth (%)
Total return (%)
Middeldure huurwoningen gezocht! Percentage van (internationale) beleggers naar interesse in huursegmenten Nederland
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
27
Business meeting 26 maart 2015
Bron: Capital Value, Bouwinvest Research bewerking (2014)
Grote steden meest attractief…
28
Business meeting 26 maart 2015
Bron: Bouwinvest Research
Kansen: momentum is aangebroken… De consument heeft de wens! •
Beweging richting vrije sector huur door individualisering, behoefte aan flexibiliteit
De politiek heeft de goede richting… •
Meer marktwerking gestimuleerd door overheid, level playing field!
De belegger heeft het kapitaal beschikbaar •
29
'Miljarden aan kapitaal' geloven in deze markt
Business meeting 26 maart 2015
Bedreigingen: momentum niet optimaal gebruiken… Mogelijke politieke rust doorbroken •
Wat gebeurt er met de verhuurdersheffing?
Gebrek aan gewenst product •
30
Transformatie optimaal faciliteren?
Business meeting 26 maart 2015
31
Business meeting 26 maart 2015
Profiel Vastgoedvermogensbeheerder voor institutionele beleggers Grootste investeerder: Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid (bpfBOUW) AUM € 6,7 miljard (YE 2014) inclusief € 2,7 miljard Nederlandse woningbeleggingen 134 werknemers Gevestigd in Amsterdam
32
Business meeting 26 maart 2015
Strategie Kernregio's, specifiek de Randstad Sterke voorkeur voor binnenstedelijke locaties Middeldure huur (€ 700 – 1.000) Levensloop bestendige woningen Mix eengezins-/ meergezinswoningen Bovengemiddelde duurzaamheidsambitie 33
Business meeting 26 maart 2015
34
Business meeting 26 maart 2015
35
Business meeting 26 maart 2015
36
Business meeting 26 maart 2015
37
Business meeting 26 maart 2015
38
Business meeting 26 maart 2015
39
Business meeting 26 maart 2015
40
Business meeting 26 maart 2015
41
Business meeting 26 maart 2015
42
Business meeting 26 maart 2015
43
Business meeting 26 maart 2015
44
Business meeting 26 maart 2015
45
Business meeting 26 maart 2015
#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland Toespraak mevr. Monique van Velzen, Directeur AVV beheer
Kansen & Belemmeringen Particuliere huur vanuit het perspectief van een particuliere investeerder
25 maart 2015 drs Monique van Velzen Directeur
Werkgebied AVV
• • • •
Familiebedrijf, 1e en 2e generatie Handel, ontwikkelings- & beleggingsportefeuille Gevestigd in Middelburg Werkgebied driehoek Rotterdam – Zeeland – Breda
Huurwoningen Zeeland
Huurwoningen Randstad
Lokale betrokkenheid
Particuliere verhuurmarkt • Smeerolie in de woningmarkt • Opvangen van mismatch en lacunes • Flexibel, betrokken, transparant • Lokale betrokkenheid • Bedient volledige huursegment • Provincie Zeeland ca 90% niet geliberaliseerde huur
Kansen • Wonen blijft primaire levensbehoefte • Toenemende focus op levenskwaliteit • Flexibiliteit in woonvormen gewenst • • • •
Toename eengezinshuishoudens Arbeidsmobiliteit/onzekerheid Relatiemobiliteit Verzorgd en veilig wonen
• Vraag naar huurwoningen groeit • Voor beleggers gewilde asset klasse
Belemmeringen • Overheidsinterventie té hoog • • • •
Hoge verhuurdersheffing Strikte huurwetgeving Actieve grondpolitiek Sturing in wooncontingenten
• Antipathie gemeentes tov ontwikkelende belegger • Bestuursrechtelijke vertraging
• Intensievere controles bankwezen
Verhuurdersheffing schiet doel voorbij •
Aanzienlijke kostenpost
•
Niet -
•
Zeeland heeft weinig scheefhuurders
•
Aanbod woningen onder liberalisatie wordt geringer
•
Lagere financiering leidt tot geringere investeringen
•
Verhuurdersheffing concurrent van woningverbetering
te compenseren uit huurverhogingen # huurders boven inkomensgrens verwaarloosbaar maximale huurgrens bereikt inkomensgegevens huurders niet altijd bekend
Conclusies 1. Realisatie huurwoningen over laten aan de markt. 2. Redeneer vanuit woonbehoefte. 3. Schaf verhuurdersheffing af. 4. Stel algemeen belang voorop in plaats van provinciale, gemeentelijke ofwel afdelingsbelangen. 5. Voorkom als gemeente een dubbele pet. 6. Meer vertrouwen leidt tot betere samenwerking tussen gemeente en ontwikkelaar.
Bedankt voor uw aandacht!
drs Monique van Velzen, Directeur AVV Beheer BV 06 1450 7026
[email protected] www.avvbeheer.nl
#kansenvoorparticulierehuur
Congres Kansen voor particuliere huur in Nederland 25 maart 2015, Amsterdam Dagvoorzitter: dhr. Hamit Karakus, directeur Platform31