CONGRES VOOR LERARENOPLEIDERS 26 & 27 maart 2015 Papendal, Arnhem

CONGRES VOOR LERARENOPLEIDERS 26 & 27 maart 2015 – Papendal, Arnhem

Colofon Het Congres voor Lerarenopleiders 2015 ‘De Kunst van het opleiden’ wordt georganiseerd onder auspiciën van de VELON. www.lerarenopleider.nl/velon Congrescommissie Berit Aagten Titia Bredée Carin Coenen Gerda Geerdink Sanne van Kempen Ruud Klarus Ingrid van der Lijn Geeke Bruin-Muurling Helma Oolbekkink-Marchand Harmen Schaap Elsbeth Veldpape Dannie Wammes

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Radboud Universiteit Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Radboud Universiteit Nijmegen Radboud Universiteit Nijmegen ArtEZ hogeschool voor de kunsten Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Congressecretariaat Leids Congres Bureau

Dit congres is tot stand gekomen mede dankzij een subsidie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) 2

Dit congres gaat over het opleiden van leraren als kunst en kunde. Een goede lerarenopleider beschikt over relevante kennis en vaardigheden en bezit bezieling en creativiteit. Met dit thema willen we bewerkstelligen dat er verbindingen worden gelegd tussen enerzijds de vaardigheden die je kunt aanleren en die meetbaar zijn en anderzijds het vakmanschap op basis van intuïtie en pedagogische en praktische wijsheid. Het gaat om het professionele versus het persoonlijke; en de maakbare kant tegenover de zielskant. Het gaat om de opdracht naar de samenleving om te verantwoorden wat we doen en de professionele ruimte die de lerarenopleider nodig heeft om kwaliteit te kunnen leveren. De goede lerarenopleider kan op die twee benen lopen en zichzelf in evenwicht houden. Ditzelfde evenwicht is ook nodig in de lerarenopleiding. Op het congres kan het debat daarover gevoerd worden tijdens de georganiseerde parallelsessies en natuurlijk in de pauzes en aan de eettafel. Daarnaast hebben we bijzondere mensen uitgenodigd waarvan we verwachten dat zij ons zullen inspireren en verder brengen. Passend bij de titel en bij de organisatoren zijn er ook creatieve, kunstzinnige presentaties. Vernieuwen en verbeteren kan starten vanuit je eigen vertrouwde omgeving maar ook door er van buiten naar te kijken. Welkom in Papendal op het Congres voor Lerarenopleiders 2015!

Namens de congrescommissie: Titia Bredée Gerda Geerdink Helma Oolbekkink Elsbeth Veldpape

3

De Kunst van het opleiden Binnen het congresthema onderscheiden we vier zichtlijnen waarmee we recht willen doen aan de veelzijdigheid van ‘De Kunst van het opleiden’: 1: Ontwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleider Lerarenopleiders bewegen zich binnen meerdere subidentiteiten, zij zijn docent, beoordelaar, begeleider en brengen daarnaast zichzelf in. Zowel hun persoonlijke identiteit als hun beroepsidentiteit beïnvloeden de wijze waarop zij hun praktijk vormgeven. In deze zichtlijn staat met name de persoonlijke kant van de professionele identiteit van de lerarenopleider centraal: hoe zien lerarenopleiders zichzelf als persoon en als lerarenopleider en hoe geven zij vorm aan het verder ontwikkelen van hun professionele identiteit? 2: Opleidingsdidactiek in lerarenopleidingen De opleidingsdidactiek binnen lerarenopleidingen is continu in ontwikkeling om leraren zo goed mogelijk voor te bereiden op het werken in de onderwijspraktijk. Vragen als ‘Wanneer is didactisch handelen van de lerarenopleider effectief?’ en ‘Wat hebben toekomstige leraren nodig om leraar te worden?’ zijn onderwerpen van discussie. In deze zichtlijn zal aandacht zijn voor effectieve opleidingspraktijken waarin expliciet rekening gehouden wordt met individuele verschillen tussen (beginnende) leraren. 3: Opleiden in de onderwijspraktijk Studenten van de lerarenopleiding brengen een groot deel van hun opleidingstijd (25-40%) door op scholen, in de beroepspraktijk. Een belangrijk deel van de opleiding bestaat dus uit werkplekleren. Lerarenopleiders leren ook zelf in hun eigen beroepspraktijk, bijvoorbeeld in het kader van de registratie van lerarenopleiders (OCW wil dat 75% van de lerarenopleiders van 75% van de lerarenopleidingen in 2017 geregistreerd is). Het leren op de werkplek blijkt ook tijdens de inductiefase cruciaal voor het al dan niet in het lerarenberoep blijven. In deze zichtlijn zal aandacht zijn voor modellen, methoden en good practices ter voorbereiding op het leren in de praktijk; het opleiden en leren op de werkplek als kern van Human Resource Development (HRD); en de beleidsmatige, de randvoorwaardelijke, de organisatorische en methodische aspecten van het opleiden in de (academische) opleidingsscholen. 4: De onderzoekende lerarenopleider en onderzoek op de lerarenopleiding Is onderzoek doen een kunst of een kunstje? En hoe leer je dat? Kan creativiteit en onderzoek doen samengaan? Onderzoek is in toenemende mate onderdeel van de lerarenopleidingen. Deze zichtlijn richt zich enerzijds op onderzoek naar het functioneren van de lerarenopleiding en/of lerarenopleider zelf, en anderzijds op de wijze waarop onderzoek doen een rol speelt in het curriculum van de opleidingen. In de lerarenopleiding ligt het accent op praktijkgericht onderzoek: onderzoek met een vraagstelling uit de praktijk en met bevindingen die bijdragen aan de ontwikkeling van diezelfde praktijk. 4

Deze thema’s komen aan bod tijdens een centraal programma en parallelsessies. Er zijn parallelsessies met gelegenheid tot het stellen van vragen: • Onderzoekspresentaties: individueel of als symposium • Good practices En interactieve sessies met inbreng van het publiek: • Posterpresentaties • Ontwikkelplannen Waar mogelijk hebben we gelijksoortige presentatievormen binnen dezelfde zichtlijnen samengevoegd. Dat is niet altijd gelukt omdat we in alle gevallen tegemoet wilden komen aan verzoeken om te mogen presenteren op een speciale dag of zelfs speciaal tijdstip. Verzoeken van mensen die bij drie of meer sessies als (mede)auteur aanwezig willen zijn, zijn ook gehonoreerd. Dat heeft soms geleid tot het samenvoegen van twee zichtlijnen of twee presentatievormen. Op uitnodiging zijn er speciale sessies waarin de Vereniging voor Lerarenopleiders voor het voetlicht komt. Er is een sessie voor nieuwkomers waarin zij kunnen kennismaken met de vereniging en met andere nieuwkomers (1e ronde). Daarnaast zijn er sessies verzorgd door de vier themagroepen van de VELON (5e ronde). Kennismakingsbijeenkomst VELON voor nieuwkomers: ‘Wie zijn wij en wat kunnen we voor elkaar betekenen?’ Jules Pieters en Miranda Timmermans (bestuursleden) in samenwerking met de redactie van het Tijdschrift voor Lerarenopleiders en de coördinatoren van de themagroepen Het VELON bestuur heeft dit jaar besloten een kennismakingsbijeenkomst voor nieuwe leden te organiseren. Deze sessie heeft tweeërlei doelen. Na een korte kennismaking met het bestuur, willen ze in deze sessie graag de nieuwkomers op het congres informeren over de Vereniging voor Lerarenopleiders Nederland. Wat doet en kan de VELON als beroepsgroep betekenen voor lerarenopleiders en lerarenopleidingen? Wat levert het lidmaatschap op en waarom is het belangrijk je als lerarenopleider te laten registreren? Naast informatie over het registratietraject, het congres en de velon studiedag is er ook aandacht voor het Tijdschrift voor Lerarenopleiders en de vier themagroepen (ICT en de lerarenopleider, Samen opleiden, Multiculturaliteit en Professionaliseren in en door onderzoek). Ook zij laten tijdens deze sessie horen wat ze doen. Tegelijkertijd willen we ook de leden leren kennen. Met welk doel zijn ze naar het congres gekomen, wat willen ze er halen en/of brengen, welke ideeën hebben zij bij het lidmaatschap en welke vragen hebben ze.

5

Praktische zaken Wifi In het gehele pand van Papendal is (gratis) wifi verbinding beschikbaar: Netwerk: Papendal Een wachtwoord is niet nodig, gebruikers hebben direct toegang tot het internet. Twitter Kom in contact met anderen, laat wat van je horen en ontdek wat er speelt: Twitter mee door @velon2015 te volgen of gebruik #velon2015. Informatiemarkt De volgende organisaties hebben een stand in de foyer: - ADEF - Dr. Rudy Vandamme - Lerarenidentiteit, Ontwikkelingsgericht Coachen - Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON) - Project ‘Onze Klas Mijn Wereld’ - Radboud Universiteit Nijmegen - Steunpunt Opleidingsscholen PO-VO - Tech Your Future - ThiemeMeulenhoff - Uitgeverij Coutinho - VELON - Voorlopersgroep Samen Opleiden Site specific objects ”KUNST is ’noodzakelijk’…het is belangrijk voor het geestelijk welzijn en het brengt mensen samen… het geeft je een gevoel en een idee van de wereld en kan antwoorden geven hoe je om gaat met een werkelijkheid waarvan de complexiteit even wonderbaarlijk als huiveringwekkend is…” (Italo Calvino). Speciaal voor dit congres hebben zes tweedejaars studenten van de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (DBKV) van ArtEZ hogeschool van de kunsten in Arnhem, onder leiding van docent Ivonne Zijp, enkele ‘site specific’ kunstwerken gemaakt. De studenten hebben het congresthema De Kunst van het opleiden geanalyseerd en beeldend geïnterpreteerd, wat heeft geresulteerd in een aantal werken, speciaal voor deze plek en dit moment. De kunstwerken gaan een interactie aan met zowel de locatie als de toeschouwer. Ze zijn niet alleen bedoeld om de locatie te verfraaien, maar functioneren ook als een verbindend element tijdens het congres. Ze roepen op tot interactie, verleiden tot een gesprek, vragen om samenwerking en zetten de toeschouwer op een ander been.

6

Zo is er een serie foto’s te zien van boeken, waarmee de ‘torenhoge’ kennis bijna fysiek tastbaar wordt en een interactief schilderij, dat een beroep doet op het samenwerkend vermogen van de deelnemers en alleen zichtbaar wordt als iedereen een stukje op de juiste plek hangt. Ook andere zintuigen worden geprikkeld: luister naar de geluidsinstallatie, intiem en ‘dicht op de huid’. De deelnemers kunnen schommelend en schuivend kennis opnemen en worden uitgedaagd om de kunstwerken niet alleen te bekijken, maar vooral te ervaren. Avondprogramma donderdagavond vanaf 21.30 uur - sydney zaal JUKEBOX is een vijfkoppige ArtEZ coverband die zich in elke muziekstijl thuis voelt. JUKEBOX speelt 50s, 60s, 70s, 80s, 90s en moderne popmuziek met originele arrangementen en een sterke eigen sound. De band bestaat uit vocals, saxophone, gitaar, bas en drums/ percussie. Entertainment voor oog en oor; voor het luisterende, pratende en dansende publiek. Vroege Vogel programma vrijdagochtend, 8.00 - 9.00 uur - entree Op vrijdagochtend 27 maart kunt u deelnemen aan het Vroege Vogel programma. Onder leiding van een aantal IVN natuurgidsen wordt een wandeling in de buurt van Papendal gemaakt. Om 08.00 uur wordt u voor de hoofdingang van Papendal verwacht. De wandeling duurt ongeveer een uur. Op de eerste dag van het congres ligt er bij de registratiebalie een intekenlijst. Koorklasworkshop: Highway 61 Revisited 3e ronde - plenaire zaal Highway 61 Revisited van Bob Dylan uit 1965 behoort tot de vijf albums die de popgeschiedenis voorgoed veranderden. De titel verwijst naar de Blues-highway, de route waarlangs de zwarte artiesten in de dertiger en veertiger jaren vanuit de Mississippi-Delta naar de grote steden als Memphis en Chicago trokken. Dylan is geboren in Duluth, in het noorden van de VS, aan het toenmalige einde van de Highway 61. Op dit album laat hij horen hoe sterk hij beïnvloed is door deze zwarte artiesten. Aan het einde van de eerste congresdag laat de koorklas van het Conservatorium Enschede onder leiding van André Bijleveld een keuze horen uit de blues- en gospelliederen die op die route te horen waren. Uiteraard ontbreken Bob Dylans liedjes niet. Dansworkshop: Dancing the invisible 4e ronde - zaal 14 Dit is een workshop waarin we zullen reizen naar het binnenste en het buitenste van onze lichamen. We zullen het onzichtbare vertalen naar bewegingen door onze verbeelding. Kleuren, geluiden, ervaringen, gevoelens, herinneringen en eindeloze sensaties zullen ons en onze lichamen brengen naar onbekende delen van onszelf. Door begeleide improvisatieopdrachten zullen we verschillende kwaliteiten van beweging al gaande ontdekken, in interactie met de anderen, in connectie met de ruimte waar we zijn, met onze dagelijkse handelingen en met het genot en plezier van bewegen en dansen met elkaar! 7

Programma Donderdag 26 maart 2015 08.30 – 09.45 uur

Ontvangst en registratie

Foyer

09.45 – 10.00 uur

Opening en welkom door voorzitter VELON

Plenaire zaal

10.00 – 10.15 uur

Uitreiking prijs beste artikel Tijdschrift voor Lerarenopleiders jaargang 2014

Plenaire zaal

10.15 – 10.45 uur

‘De voorloperstrajecten’ - Ans Buys, namens de minister aanjager voorlopers innovatie lerarenopleidingen

Plenaire zaal

10.45 – 11.15 uur

Vragen aan de minister - Dr. Jet Bussemaker, minister Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Plenaire zaal

11.15 – 11.45 uur

Koffiepauze

Foyer

11.45 – 12.45 uur

‘Professionally Developing as a Teacher Educator’ Professor John Loughran, Monash University, Australia

Plenaire zaal

12.45 – 13.45 uur

Lunch met informatiemarkt

Foyer

13.45 – 15.00 uur

1e ronde parallelsessies

Subzalen

15.00 – 15.15 uur

Koffiepauze

Bij de subzalen

15.15 – 16.30 uur


Subzalen

16.30 – 16.45 uur

Koffiepauze

Bij de subzalen

16.45 – 18.00 uur


Subzalen

18.00 – 19.00 uur

Borrel

Foyer

19.00 – 21.30 uur

Congresdiner

Sydney zaal

Vanaf 21.30 uur

Avondprogramma

Sydney zaal

8

Plenaire lezingen De voorloperstrajecten Ans Buys, namens de minister aanjager voorlopers innovatie lerarenopleidingen De voorloperstrajecten innovatie lerarenopleidingen zijn opgezet in het kader van de landelijke Lerarenagenda 2013-2020 ’De leraar maakt het verschil’. In haar bijdrage zal ze ingaan op: het doel (kwaliteit èn imago lerarenopleidingen verbeteren); de stand van zaken na een jaar; en de ambities tussen nu en 2020. Uit haar bijdrage wordt duidelijk wat lerarenopleidingen die nog niet direct betrokken zijn, kunnen doen om aan te haken. Vragen aan de minister Dr. Jet Bussemaker, minister Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De Minister zal ingaan op haar ervaringen opgedaan tijdens de Hoger Onderwijs tour en dan vooral op de indrukken opgedaan op de lerarenopleidingen. Daaruit komen wellicht plannen die er zijn voor de toekomst van de lerarenopleidingen. Daarnaast worden vragen beantwoord die door het werkveld zijn gesteld. Veel lerarenopleiders hebben gebruik gemaakt van de gelegenheid een vraag te stellen aan de minister. Uit alle vragen die zijn binnengekomen zijn drie thema’s gekozen. Het gaat over werkplekleren, de toekomst van excellentieprogramma’s zoals Eerst de Klas en de huidige keuze voor een tweedegraads bevoegdheid voor de kunstvakken. Professionally Developing as a Teacher Educator Professor John Loughran, Monash University, Australia There is growing interest in the professional development of teacher educators as the demands, expectations, and requirements of teacher education increasingly come under scrutiny. The manner in which teacher educators learn to traverse their world of work in the development of their knowledge, skills, and ability is important. In the keynote lecture some of the crucial shaping factors in that development, including the transition associated with becoming a teacher educator, the nature of teacher education itself, and the importance of researching teacher education practices will be discussed. Also a framework for better understanding what it might mean to professionally develop as a teacher educator is proposed. The framework is designed to draw serious attention to the major aspects of teaching and learning about teaching that are central to shaping scholarship in teacher education and offer insights into the ways in which teacher educators’ professional development might be better understood and interpreted.

9

Congres voor Lerarenopleiders 2015

Zaalvoorzitter: E. van den Berg

Athene zaal

125

73

Good Practice Zaal 4 Interdisciplinair ontwerpen van cultuuronderwijs met behulp van een theoretisch kader F.E.M. Konings

Meer innovatieve professionals K. Baele

116 Ontwikkelplan Gebruik van wetenschappelijk onderzoek in de lerarenopleiding (NRO) H. de Weger, L. Sontag, M. Stenneke

14

Ontwikkelplan Dialoog School T.E. Schoemaker

124 Zaal 9 Presentatie Vereniging van Lerarenopleiders Nederland (VELON) voor nieuwkomers J.M. Pieters, M. Timmermans

Zichtlijn 1: O ntwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleider 105 Good Practice

Zaal 8

Beroepsregistratie in breed perspectief, de registratie lerarenopleiders toegelicht J. Kiewiet-Kester, E. Suasso de Lima de Prado

Ontwikkelplan Leraren en ook lerarenopleiders in de ontwerprol S.H.M. van Tuinen, N. Nieveen, L. Sluijsmans, M. Haandrikman, B. de Vries, G. van Dijk, N. van Ingen, M.R.M. Gellevij, T. Huizinga, H.W. Schoot, S.J. van der Meijden, W. Buys, M. Veraa

67

Zichtlijn 2: Opleidingsdidactiek in lerarenopleidingen

Zaal 7

74

Ontwikkelplan Leerbehoeften van lerarenopleiders - een internationale vergelijking J.J. Dengerink, M.L. Lunenberg, A.K. Berry, Q.H. Kools

10

De Kunst van het opleiden Zichtlijn 3: Opleiden in de onderwijspraktijk

Zichtlijn 4: De onderzoekende lerarenopleider en onderzoek op de lerarenopleiding

57

59

72

Good Practice Schoolexamenproject Docentenopleiding Beeldende Kunst en Vormgeving: De kunst van de schoolklas binnen de docentenopleiding V. Baake, R.M. Kingma

Symposium Zaal 5 De betekenis van de positieve psychologie voor het onderwijs • Het effect van werken met kernkwaliteiten bij leerlingen op hun welbevinden • De invloed van optimisme, self-efficacy en self-esteem op studieuitstelgedrag en studieresultaten van eerstejaars pabo studenten • Krachtgerichte professionele ontwikkeling van leraren in het primair onderwijs P. Ruit, F.A.J. Korthagen, J. Schoonenboom, L.B. Visser, R. Zwart, J.J.M. Geldens, K. van Veen

11

Donderdag 26 maart 2015 - 1e ronde: 13.45 - 15.00 uur

Good Practice Zaal 6 Leiding geven aan persoonlijk meesterschap van (aanstaande) leraren W.A.J. van Venrooij, E. Alake-Tuenter, R. Freeke

Congres voor Lerarenopleiders 2015 POSTERS Zaalvoorzitter: H. de Knijff Zichtlijn 1: Professionele identiteit

22

41

Zichtlijn 2: Opleidingsdidactiek in lerarenopleidingen Athene zaal

Hoe belangrijk is morele vaardigheid voor de identiteit van de lerarenopleider? S.L. Boersma De lerarenopleider als curriculumontwikkelaar M.C. Bouckaert

Zichtlijn 3: Werkplekleren

86

Professionalisering binnen een docentenontwikkelteam gericht op concept-contextonderwijs M.H.J. Ummels

1 Onderzoekspresentatie Onderwijspedagogische visies van mbo-docenten C.A. van Kan, I. Zitter, P. Brouwer, B. van Wijk

Zaal 9

33

Onderzoekspresentatie Rekening houden met denkstijlverschillen tussen pabostudenten J. Kaldeway

53

Onderzoekspresentatie Onderzoekende gespreksvormen in het curriculum van de lerarenopleiding M.S. Klomp, J.M. Marvelde

126 De positieve en pedagogische sensitieve leerkracht E. Rohaan, A. Bakx

69

Zichtlijn 1: O ntwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleider Zaal 2 9 Onderzoekspresentatie Hoe groei ik in mijn rol als lerarenopleider? Studentevaluaties leveren een bijdrage! F.C.W. Deenen, J.J.M. Geldens

Symposium Zaal 6 De voorbereiding van aankomende leerkrachten op passend onderwijs, op het gebied van (hoog)begaafdheid, het begrijpen van leerlingen en competentiebeleving • Succesfactoren voor passend onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen: adviezen voor (aankomende) leerkrachten en opleidingen • Succesfactoren om onderwijs passend te maken voor iedere leerling: adviezen voor (aankomende) leerkrachten en opleidingen • Competentiebeleving van basisschoolleerlingen in relatie tot leraar leerling interacties in de klas en verwijzingsgedrag van scholen: adviezen voor (aankomende) leerkrachten en opleidingen J. Haenen, A. Mol Lous, M. van Oudheusden

66

Onderzoekspresentatie Leren en lesgeven met ict: wie is het rolmodel? D.C. Uerz, M. Kral

62

Good Practice Zaal 3 De begeleiding van de ontwikkeling van de narratieve professionele identiteit van de aanstaande leraar door de lerarenopleider I. Pauw, V.E.A. Damoiseaux

30

49

Good Practice Atlas van de Professionele Identiteit van een promoverende lerarenopleider N.H.H. Kienstra

12

Good Practice Zaal 4 Eerst de Klas en Onderwijstraineeship in Nijmegen: Leren of overleven? Gebruik maken van kernpraktijken om het leren van studenten in de praktijk te sturen J.G. Schoonhoven, L.M. Jager

16

Ontwikkelplan De inzet van krachtige opleidingsprincipes door de lerarenopleider W.H.M.A. Heldens, M.J. Wouters, M. Wijnen, J.H.M. Castelijns



39

Onderzoekspresentatie Zaal 7 Samen onderzoekend werken aan burgerschapsvorming Y.A.M. Leeman, F. de Beer, J. van der Steen

77

Onderzoekspresentatie Samenwerken aan praktijkgericht onderzoek in de Academische Onderzoeksschool A.A. Ros, L. Keuvelaar-Van den Bergh

2

Good Practice Zaal 10 GH Leren door doen. Versterking van de samenwerking tussen Fontys Lerarenopleiding Tilburg en Koning Willem I College C.E.M. Kuijpers, H. Schaepkens

23

Good Practice Op zoek naar de M-factor van werkplekbegeleiders P.P.M. Hennissen, F.J.A.J. Crasborn

71

Good Practice Zaal 10 IJ Werken aan sociale competentie op de PABO: wegwijzers voor toekomstige leerkrachten en hun leerlingen G. Elings, D.M.P. de Haan, E. Schellekens

94

Good Practice De ontwikkeling van een onderzoekende schoolcultuur: de kunst van het meerlagig professionaliseren M.M.M.A. Taks, F.P. Geijsel, Y.A.M. Leeman, J.N.J. Nammensma

25

Ontwikkelplan Samen werken aan praktijkonderzoek! J.G.M. Post, J. van Dorland

101 Symposium

Zaal 5 Onderzoekend leren: kan dat ook in de reken/wiskundeles? Ja! Rekenen-wiskunde is leuker als je denkt en onderzoekt! • PO - lerarenopleiding wiskunde /rekenen primair onderwijs • VO - lerarenopleiding wiskunde/rekenen 2e en 1e graads • MBO - nascholing voor docenten rekenen in het MBO V. Jonker, P. Drijvers, R. Keijzer, M. Wijers, H. van Keulen

68

Good Practice Promotiebeurs voor Leraren – een basis voor de wetenschapper van de toekomst I.D. van der Heiden, L.B. Visser

Zaal 1

88

Good Practice De teacher leader als spil bij onderzoek in de academische opleidingsschool M.W. Haalboom, E. van den Berg, J. Spijkers

54

Ontwikkelplan Zaal 8 Over de grens: lerarenopleiders onderzoeken hun eigen praktijk in een internationale community M.L. Lunenberg, A.K. Berry, J.J. Dengerink

110 Ontwikkelplan Praktijkgericht onderzoek op het juiste niveau J. Kiewiet-Kester

Zaal 10 KL

Ontwikkelplan Een expertdocent in het beroepsonderwijs M.A.M. Ridder, A. Khaled, I. Zitter, L. Baartman, G. van Dijk, M. Pillen, E. de Bruijn

13


37

Congres voor Lerarenopleiders 2015 POSTERS Zaalvoorzitter: F. Crasborn


Zichtlijn 4: Onderzoek

18

Cultuureducatie voor het basisonderwijs in de 21e eeuw. Onderzoek naar samenhang tussen 21e eeuwse vaardigheden en cultuureducatie B. Oldeboom, O. Potters, B. van der Bruggen, M. ter Beek-Geerste, H. Petersen

55

Onderzoekspresentatie Ontwikkeling innovatiekracht in een lerarenopleiding J. Bottema, J. Fransen, P. Swager, M. Smeets

Zaal 9

79

Good Practice Flexibel curriculum met behulp van ICT L.M. van der Leun

103 De methode Columbo H.W. Pont, L. Kampman, S.R. Dooper

13

112 Het stimuleren van kritisch reflectief gedrag bij

studenten – actieonderzoek naar het verbeteren van het handelingsrepertoire van docenten M.A.W. Lengkeek

Good Practice Zaal 1 Professionele ontwikkeling door reflectie op alledaagse deugden W.H.P. Claasen, W. Klabbers

75

Good Practice Welke goede leraar willen we opleiden? De waarde van professioneel zelfverstaan, ook voor een lerarenopleiding als instituut J. Struik, B. Koster

Zichtlijn 1: O ntwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleider

35

114 Symposium

Zaal 4 Learning to support the professional growth of teachers and teacher educators (voertaal: Engels) • Teacher educators’ professional development through participation in communities of inquiry • Growing as a teacher: workshops for stimulating professional identity development in education • Developing a pedagogy of practice as a teacher mentor M. Berry, F. Boei, M. Willemse, M. Pillen, J. Mommers, G. Schellings, D. Beijaard, P. Meijer, J. Loughran

Good Practice Zaal 10 IJ Over een reflectieve omgang met bronnen in het onderwijs in geschiedenis en cultuurwetenschappen H. Roose, K. Van Nieuwenhuyse, K. Wils, F. Depaepe, L. Verschaffel, G. Frère, O. Loquet, W. Smits, E. Verlinden, K. Vandevenne, I. Van Hooydonck

82

Ontwikkelplan Oral History in de klas M. Hülsken

100 Ontwikkelplan Good Practice Collegiale Consultatie M.W. van der Hoeven, R. Elgershuizen, K. Feijtel

51

Zaal 3

122 Ontwikkelplan Lerarenopleidingen en passend onderwijs D. van Veen

52

Good Practice Identiteitsontwikkeling van lerarenopleiders V.J.J.C. van de Reijt, Q.H. Kools

56

Ontwikkelplan Opleiden voor een lerend beroep S. Wouda, M. Snoek, B. Kooistra

Zaal 8 De ontwikkeling van een ontwerpstudio voor pabostudenten E.M. Vrieling, E. Besselink, S. Brand-Gruwel, M. Vermeulen

Zaal 2

104 Ontwikkelplan Meester Hans of Picasso? Vragen naar het begrip autonomie bij het opleiden van docenten M.E. O’Brien Braun

14



11

Onderzoekspresentatie Professionele-identiteit-spanningen en de leraarleerlingrelatie: is er een verband? R.M.P. van Diepe, J.J.M. Geldens

Zaal 7

46

Onderzoekspresentatie Hoe ervaren leraren in opleiding kritische incidenten in hun onderwijspraktijk? D. Knezic, A. Toom, J. Husu, Ä. Leijen, R. Alias, P.C. Meijer, J. Mena

Zaal 5 3 Good Practice Afstudeeronderzoek in de steigers: handreikingen voor succesvol begeleiden H.J.M. Stokhof, D. Wammes 102 Good Practice Kennisontwikkeling in netwerken D.F. Wammes

24 42

Good Practice Cultlab R. Brugman, A. Smulders, H. Peters

Zaal 14

Good Practice De toetsing getoetst: De kwaliteit van toetsing op de lerarenopleiding onder eigen loep F.H. de Beer, T. van Schilt-Mol, L. Jakobs, A. Peeters, D. Sluijsmans

Zaal 6

58

Good Practice Opleiden in school: een kwestie van dynamisch balanceren B.H. Bouwhuis, M. Holwerda

19

Good Practice Opleiden om samen te werken met ouders M.E.A. Lusse, A. Diender

Zaal 10 GH

85

Good Practice Samen delen is samen groeien: reflecterend bloggen in een online Pabo community A.A.P. van de Broek, M.J.M. Graus

Koorklasworkshop: Highway 61 Revisited A. Sandbrink, A. Bijleveld, E. Zwaap

Plenaire zaal

Zie pagina 7 voor omschrijving van deze workshop.

43

Ontwikkelplan Zaal 10 KL Begeleiding van startende leraren met een videoclub M. Vervoort, E. van den Berg Ontwikkelplan Samen Opleiden: De uitdaging van gezamenlijk kwaliteit bepalen ontwikkelen en borgen! L.B. Visser, P. Ruit, J.J.M. Geldens, H.L. Popeijus, R.B. van der Herberg, G.C. Versluis

15


81

Programma Vrijdag 27 maart 2015 07.00 – 09.00 uur

Ontbijt

Restaurant

08.00 – 09.00 uur

Vroege Vogel programma

Omgeving Papendal

08.45 – 09.30 uur

Ontvangst en registratie

Foyer

09.30 – 10.45 uur


Subzalen

10.45 – 11.15 uur

Koffiepauze

Bij de subzalen

11.15 – 12.30 uur


Subzalen

12.30 – 13.30 uur

Lunch met informatiemarkt

Foyer

12.30 – 13.30 uur

Ledenvergadering VELON (incl. lunch)

Zaal 14

13.30 – 14.30 uur

Parallelle keynotesessies Keynotesessie zichtlijn 1: Ontwikkeling van de Zaal 4&5 professionele identiteit van de lerarenopleiders: ‘Hoe professioneel is de identiteit van lerarenopleiders?’ Douwe Beijaard Keynotesessie zichtlijn 2: Opleidingsdidactiek in lerarenopleidingen: ‘Mastering Creativity’ Jeroen Lutters

Zaal 6&7

Keynotesessie zichtlijn 3: Opleiden in onderwijspraktijk Zaal 8&9 ‘Werkplekleren, (g)een kunst!’ Rob Poell Keynotesessie zichtlijn 4: De onderzoekende Plenaire zaal lerarenopleider en onderzoek op de lerarenopleiding ‘Onderzoek als vitamine O voor de lerarenopleiding?!‘ Quinta Kools 14.30 – 15.00 uur

Afsluiting congres en presentatie VELON & VELOV Congres voor Lerarenopleiders 2016

Plenaire zaal

15.00 – 16.00 uur

Borrel

Foyer 16

Parallelle keynotesessies Deelnemers kunnen tijdens de laatste ronde kiezen uit vier lezingen die gelijktijdig plaatsvinden: Keynotesessie zichtlijn 1: Ontwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleiders Hoe professioneel is de identiteit van lerarenopleiders? - Douwe Beijaard De laatste tijd is behoorlijk veel onderzoek gedaan naar de professionele identiteit van leraren. Het betreft een invalshoek die een nieuw of op zijn minst aanvullend perspectief biedt voor opleiding en professionele ontwikkeling. In de lezing staat de vraag centraal of we ook moeten spreken over de professionele identiteit van lerarenopleiders. Zo ja, in welke mate en waarom? Er wordt vooral ingegaan op het onderscheid tussen leraren en opleiders van leraren en waaruit de professionele dimensie van het beroep van de ‘echte’ lerarenopleider idealiter zou moeten bestaan. Douwe Beijaard acht een op onderzoek gebaseerde kennisbasis en het doen van onderzoek door opleiders daarvoor onontbeerlijk. Ook een degelijke introductie in het beroep zou in zijn ogen niet misstaan. Keynotesessie zichtlijn 2: Opleidingsdidactiek in lerarenopleidingen Mastering Creativity - Jeroen Lutters Leraren opleiden, is meer dan een kunde: een kunst. Kern van de benadering van Jeroen Lutters is dat het opleiden van leraren een existentieel proces van “mastering creativity” is. Dit proces, dat in de 21e eeuw opnieuw aan belang stelling wint, kent het stadium van de freshman, de craftsman, de artist, en de master en gaat uit van de kracht van het individu. Deze benadering staat regelmatig op gespannen voet met de grootschalige institutionele benadering van leraren opleiden. In zijn inleiding zal Lutters aan de hand van recente voorbeelden, soms gekozen uit de wereld buiten het leraren opleiden, en soms gekozen uit een innovatieve praktijk van het leraren opleiden, laten zien wat succesvol en gedifferentieerd leraren opleiden is en kan zijn. Keynotesessie zichtlijn 3: Opleiden in onderwijspraktijk Werkplekleren, (g)een kunst! - Rob Poell Leren op de werkplek is geen kunst, omdat werkplekken veel leermogelijkheden bieden. Leren op de werkplek is wel degelijk een kunst, omdat het een grotendeels autonoom proces is dat sterk verweven is met het werk en zich tamelijk lastig van buitenaf laat beïnvloeden. Dit kan tot problemen leiden als werkplekleren wordt gezien als instrument om opleidingsdoelen te bereiken. In de lezing wordt vanuit een optiek van Human Resource Development (HRD) ingegaan op de mogelijkheden én onmogelijkheden van werkplekleren in scholen. Keynotesessie zichtlijn 4: De onderzoekende lerarenopleider en onderzoek op de lerarenopleiding Onderzoek als vitamine O voor de lerarenopleiding?! - Quinta Kools De kunst van het onderzoeken heb ik geleerd tijdens mijn studie Humane Voeding aan de Wageningen Universiteit en nu – ruim 23 jaar na dato- pas ik die kunst toe binnen de lerarenopleiding. Dat lijkt een hele verandering, maar is dat ook zo? Zijn er misschien toch meer overeenkomsten dan je op het eerste gezicht zou denken? In deze keynote kijk ik vanuit een voedingsperspectief naar onderzoek in de lerarenopleiding. Is onderzoek een essentieel nutriënt? Zijn er speciale eisen ten aanzien van de ingrediënten en de receptuur? De verkenning mondt uit in serveertips voor onderzoek in de lerarenopleiding. 17

Congres voor Lerarenopleiders 2015 POSTERS Zaalvoorzitter: M.E. O’Brien Braun


Zichtlijn 1: Professionele identiteit

6

Verbeelding E.R. Verouden

118 Professionalisering van lerarenopleiders in Vlaanderen: het nieuwe ontwikkelingsprofiel Vlaamse lerarenopleiders B. Mets, J. van den Hauwe

120 Christelijke identiteit onder druk: kwantitatief

onderzoek naar verschillende identiteitsopties van scholen in een context van secularisatie, individualisering en pluriformiteit. M. Wagenaar

45

Onderzoekspresentatie Zaal 7 Samen Cultureel Content: Naar een culturele grondhouding in vakcontext bij leraren in opleiding via professional learning communities (PLC’s) W. Lauwers, L. Alaerts, K. Goossens, K. Crul, L. Jans, K. Tintel

78

Onderzoekspresentatie Opleidingen die deugd doen. Succesfactoren voor persoonlijk meesterschap in de lerarenopleiding A. de Muynck, M.L.M. Hoencamp

50

Good Practice About a pilot project music theory R.H. Maliepaard

Zaal 5

84

Ontwikkelplan Cultuurroute ArtEZ, opleiden in de kunsten M.A.J.M. Lammers, C. Snijders, M. Luitwieler

Zichtlijn 1: O ntwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleider 113-1 Onderzoekspresentatie

Zaal 8 Onderzoek naar identiteit van leraren R.C. Vandamme, J. de Ruiter, J.J.P.M. de Vries van den Broek

113-2 Onderzoekspresentatie Coaching van lerarenidentiteit middels het Identiteitsgesprek R.C. Vandamme, J. de Ruiter, J.J.P.M. de Vries van den Broek

Good Practice Zaal 2 Onderzoekende gespreksvormen in colleges onderwijskunde J.M. te Marvelde, M.S. Klomp, A. Truin

76

119 Good Practice Professionals In gesprek over goed werk B. van den Berg, K. Meijlink

18

92

Good Practice Zaal 6 De ontwikkeling van onderzoekend vermogen binnen het leren ontwerpen van beroepsproducten E.L. Munneke, M. van de Laarschot

107 Good Practice Richtlijnen voor het opstellen van een casustoets gericht op hogere leerdoelen W.M. Geerts, A. van der Werff

De Kunst van het opleiden Zichtlijn 3: Opleiden in de onderwijspraktijk 12

Onderzoekspresentatie De veerkracht van beginnende docenten B.J.M. Roosken

Zichtlijn 4: De onderzoekende lerarenopleider en onderzoek op de lerarenopleiding Zaal 4

29

Onderzoekspresentatie Expertiseontwikkeling in het project ‘Begeleiding Startende Leraren’ J.J. Dengerink, J.M.H. Swennen

109 Onderzoekspresentatie ‘Leren lesgeven’, verschillen tussen 1ste en 4de jaars in de uitvoering van hun stagelessen (tweedegraads leraren in opleiding), resultaten van deelonderzoek I van een promotieonderzoek G. Romkes

47

Good Practice Zaal 3 Peer coaching met video, een strategie voor werkplekleren C.N. Brouwer

93

Symposium Zaal 9 Beoordeling in het kunstonderwijs • Beoordelen in het kunsteducatie • Beeldend reflecteren • Een reviewstudie naar beoordelingsinstrumenten in de kunstvakken T. Groenendijk, E. van Hoek, H. Kortland, M. Hoekstra

17

Onderzoekspresentatie Zaal 10 GH Professionalisering in ontwerpgericht onderzoek op de basisschool: een case study M.A.R. Gijsel, J. Smit

106 Ontwikkelplan Onderzoekend handelen in de praktijk centraal! L.C. van Katwijk, K. van Veen

87

Dansworkshop: Dancing the invisible L. Pozo Rodriguez, N. van den Bosch

Zaal 14

Zie pagina 7 voor omschrijving van deze workshop.

19

Vrijdag 27 maart 2015 - 4e ronde: 09.30 - 10.45 uur

Good Practice Docentprofessionalisering in een docent ontwikkel team S.J.C.E. van Boven

Congres voor Lerarenopleiders 2015 POSTERS Zaalvoorzitter: K. Derksen


Zichtlijn 3: Werkplekleren

27

Professionaliseren van TU/e docenten in het geven van effectieve feedback M.C.G. Thurlings, A.W.M. Tops, C.J.W. van Weert, M.R. van Diggelen, C.M. Morgan

38

Sociale veiligheid geoperationaliseerd in een instrumentarium voor pabo’s en tweedegraads lerarenopleidingen E.J.M. van Driel, F. Nollet, L.A. Louwe

Zaal 6 VELON themagroep: Multiculturaliteit in lerarenopleidingen ‘Omgaan met superdiversiteit. Hoe leer je dat?’ • Good practice in London • Superdiversiteit in de lerarenopleiding FLOT • Genoeg diversiteit in de lerarenopleiding NHL pabo? I.M.F.N. den Hollander, A. Kerkhoff

80

Good Practice Zaal 2 VELON themagroep: ICT en de lerarenopleider ‘De lerarenopleider als rolmodel: Didactisch verantwoord inzetten van ICT’ E.G. Dummer, J. Bottema, M. Schols, S. Rozendal, J. van der Meij

Zichtlijn 4: Onderzoek

83

123 Symposium

SoNetTE: samen onderzoek doen in EU-verband J.F. Deinum

97

Good Practice Professional attitude – key to successful teaching? (voertaal: Engels) A. Krus

Zichtlijn 1: O ntwikkeling van de professionele identiteit van de lerarenopleider 15

Good Practice Een zoektocht naar kenmerken van excellent opleidingsonderwijs R. Keijzer, S. Herrings, M. Leygraaf, A. Boland

Zaal 3

96

Good Practice Interactieve reflectie: het vierstoelenmodel H. Wassink, C. Ruijgrok, B. Hermsen

20

99

Zaal 7

Good Practice Zugänge zu ‘Naturwissenschaften’ schaffen (voertaal: Engels) P. Bertelsmeier

De Kunst van het opleiden Zichtlijn 3: Opleiden in de onderwijspraktijk 21

Onderzoekspresentatie Altermoderne kunsteducatie. Theorie en praktijk M.C. Hoekstra, T. Groenendijk, O. Maarleveld

Zichtlijn 4: De onderzoekende lerarenopleider en onderzoek op de lerarenopleiding Zaal 10 IJ

89

Onderzoekspresentatie Ontwikkelingsgericht beoordelen G.M.J. de Jong

91

Onderzoekspresentatie Ontwikkelingsgericht beoordelen L. Broekhuizen

Zaal 10 GH 7 Good Practice Actieonderzoek en de leesattitude van leraren in opleiding I. Vansteelandt, D. Caelen, M. Mommaerts, I. Landuyt

64

Ontwikkelplan Werken en leren in het derde beroepsjaar. Inductie als kans in de professionele ontwikkeling van beginnende leraren K. Melief, J. den Ouden, W.F.M. van der Wolk, A.E. Tigchelaar, M. van de Laarschot, W. Kruithof, R. Zwart

10

Onderzoekspresentatie Zaal 8 De Pedagogische Kwaliteit van Onderzoeksbegeleiding J.L. Morsink, Y.A.M. Leeman 20 Onderzoekspresentatie Motivatie van beginnende studenten op de tweedegraads opleiding geschiedenis A.H.J. Wilschut

Zaal 5 8 Symposium VELON themagroep: professionaliseren van lerarenopleiders in en door onderzoek: ‘Onderzoek door lerarenopleiders: welke mogelijkheden zijn er en wat levert het op?’ • Factoren die professioneel leren bij lerarenopleiders beïnvloeden: Een kwalitatieve analyse • Professionalisering van lerarenopleiders in een kenniskring • De professionele identiteit van hbo-lerarenopleiders die promoveren: Pendelen tussen twee werelden Q.H. Kools, H. Tack, J.M.H. Swennen, T.M. Willemse, H. Koopmans, J. Hurtekant, J. Pauwels, A. Ouahab, E. De Muynck, V. De Windt, G. Mathieu, R. Vanderlinde, B. Koster, T. Béneker, D. Joosten-ten Brinke, G. Geerdink

70

Good Practice Zaal 9 Hoe kan het leren op de werkplek verdiept worden? Het verbinden van theorie en praktijk op de werkplek B. Koster, M. van Hout, J. Stappers, U. Krause, A. Lievaart, T. van de Wetering

63

21

Vrijdag 27 maart 2015 - 5e ronde: 11.15 - 12.30 uur

Ontwikkelplan Zaal 4 VELON themagroep: Samen opleiden in de school ‘OPLEIDEN in de school. Geen Stilleven, maar Tableau Vivant!?’ M.C.L. Timmermans, A. Meinen

Notities

22

Plattegrond Papendal

Plenaire zaal

At he

ne

za

foyer

al

10 A

10 GH 10 IJ foyer subzalen

23

10 KL

Mijn persoonlijk programma Donderdag 26 maart 2015 08.30 – 09.45 uur Ontvangst en registratie 09.45 – 11.15 uur • Opening en welkom door voorzitter VELON • Uitreiking prijs beste artikel Tijdschrift voor Lerarenopleiders, jaar 2014 • ‘De voorloperstrajecten’ - Ans Buys • Minister Jet Bussemaker

Foyer Plenaire zaal

11.15 – 11.45 uur Koffiepauze 11.45 – 12.45 uur ‘Professionally Developing as a Teacher Educator’ - professor John Loughran 12.45 – 13.45 uur Lunch met informatiemarkt 13.45 – 15.00 uur 1e ronde parallelsessies 15.00 – 15.15 uur Koffiepauze 15.15 – 16.30 uur 2e ronde parallelsessies 16.30 – 16.45 uur Koffiepauze 16.45 – 18.00 uur 3e ronde parallelsessies

Foyer Plenaire zaal Foyer Zaal:

18.00 – 19.00 uur Borrel 19.00 – 21.30 uur Congresdiner Vanaf 21.30 uur Avondprogramma

Foyer/Athene zaal Sydney zaal Sydney zaal

Vrijdag 27 maart 2015 07.00 – 09.00 uur Ontbijt 08.00 – 09.00 uur Vroege Vogel programma 08.45 – 09.30 uur Ontvangst en registratie 09.30 – 10.45 uur 4e ronde parallelsessies 10.45 – 11.15 uur Koffiepauze 11.15 – 12.30 uur 5e ronde parallelsessies 12.30 – 13.30 uur Lunch met informatiemarkt 12.30 – 13.30 uur Ledenvergadering VELON (incl. lunch) 13.30 – 14.30 uur Parallelle keynotesessies 14.30 – 15.00 uur Afsluiting congres en presentatie VELON & VELOV Congres voor Lerarenopleiders 2016 15.00 – 16.00 uur Borrel

Bij de subzalen Zaal: Bij de subzalen Subzalen

Restaurant Omgeving Papendal Foyer Zaal: Bij de subzalen Zaal: Foyer Zaal 14 Zaal: Plenaire zaal Foyer

CONGRES VOOR LERARENOPLEIDERS 26 & 27 maart 2015 Papendal, Arnhem

Recommend Documents