COMPENDIUM VAN HET ONDERNEMINGSRECHT DOOR
MR. W.J. SLAGTER Emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, oud-Staatsraad i.b.d. met medewerking van dr. J.C.K.W. Bartel, Staatsraad, prof. mr. dr. H. Beckman, hoogleraar aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Erasmus Universiteit Rotterdam en advocaat te Amsterdam, mevr. mr. J.J.M. Brood-Grapperhaus, universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, prof. mr. W.J. Oostwouder, hoogleraar aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht en advocaat te Amsterdam en prof. mr. G.T.M.J. Raaijmakers, hoogleraar Europees bank- en effectenrecht aan de Universiteit Maastricht en bedrijfsjurist te Heerlen.
ACHTSTE DRUK
KLUWER ^ § f
DEVENTER - 2005
Inhoud
AFKORTINGEN VERKORT AANGEHAALDE WERKEN HOOFDSTUK i. ONDERNEMINGSRECHT. MAATSCHAPPELIJKE ACHTERGRONDEN. LANGE EN KÖRTE GOLVEN
1. 2. 3.
Lange golven Medezeggenschap en de omgeving van de onderneming Golven op körte termijn; vereenvoudiging en flexibilisering van het B.V.-recht
HOOFDSTUK 2. RECHTSPERSONENRECHT. ALGEMEEN
4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23.
Inleiding Rechtspersoon en onderneming Oprichting van een rechtspersoon Statuten en statutenwijziging Statutaire en contractuele regelingen Handelsregisterwet Handelen buiten het doel van de rechtspersoon Redelijkheid en billijkheid in het rechtspersonenrecht Taken en aansprakelijkheid van de bestuurder van de rechtspersoon Vorming en uitvoering van het besluit Het nietige besluit Aantasting van besluitvorming en -uitvoering Gronden voor aantasting van een besluit van de rechtspersoon De gevolgen van de vernietiging van een besluit De procedure bij nietigheid en vernietiging Vertegenwoordiging. Algemeen Vertegenwoordiging krachtens volmacht Onrechtmatige daad en rechtspersoon Onrechtmatige daad en vennootschap Bescherming van minderheden
XIX
XXIII
1
1 10 21 27
27 31 37 39 42 47 53 55 59 61 63 64 69 80 84 86 94 98 100 112 XIII
INHOUD
24. 25. 26. 27. 28.
Misbruik van rechtspersonen Bestuurdersaansprakelijkheid Administratie Omzetting van een rechtspersoon Ontbinding van de rechtspersoon
HOOFDSTUK 3. ONDERNEMINGSRECHT EN VENNOOTSCHAPSRECHT
29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38.
Algemene beginselen van behoorlijk ondernemingsbestuur Samenwerking tussen samenwerkingsvormen. Trust Soorten van aandeelhouders. Organen Motieven voor oprichting van een N.V. of B.V. Kenmerken van het vennootschapsrecht B.V.'s voor verschillende doeleinden Buitenlandse vennootschappen Internationaal vennootschapsrecht Zetelverplaatsing Europese Richtlijnen
HOOFDSTUK 4. KAPITAAL EN AANDELEN
39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56.
Oprichting van een N.V./B.V. De N.V./B.V. in oprichting N.V. en B.V. Verschillen Kapitaalbegrippen. Eigen en vreemd vermögen Kapitaalbescherming Stortingsplicht Inbreng in natura Inkoop van eigen aandelen Uitkering van dividend Vermindering van het geplaatste kapitaal Fiscale positie van de aandeelhouder Overdracht van aandelen Aandeelhoudersregister Blokkeringsregeling Waardering van aandelen. Overdracht pakket aandelen. Pakketvergoeding Pand en vruchtgebruik De uitgifte van aandelen Aansprakelijkheid voor emissieprospectus
115 123 128 129 130 135
135 151 152 153 155 159 165 168 172 173 177
177 181 186 190 195 199 204 211 214 218 221 222 229 230 237 240 242 250
HOOFDSTUK 5. EFFECTENRECHT
253
57.
253
XIV
Inleiding
INHOUD
58. 59. 60. 61.
Naar de beurs Soorten van aandelen en andere effecten Het bewaren en administreren van en de handel in effecten; Wet giraal effectenverkeer De regulering van de effectenhandel
254 262 279 282
HOOFDSTUK 6. D E ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS
287
62. 63. 64. 65. 66. 67.
287 294 297 298 301 307
De aandeelhoudersvergadering Stemrecht Oligarchische regelingen Stromannen Stemrechtovereenkomsten Rechten en plichten van aandeelhouders
HOOFDSTUK 7. HET BESTUUR
313
68.
Taken en bevoegdheden van het bestuur
313
69.
Verhouding tussen bestuurder en vennootschap
321
HOOFDSTUK 8. D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
70. 71.
Taken en bevoegdheden Benoeming en ontslag
HOOFDSTUK 9. D E STRUCTUURVENNOOTSCHAP
72. 73. 74. 75. 76. 77. 78.
Inleiding De drie vereisten voor toepasselijkheid van de structuurregeling De opgaaf, de inloop- en uitloopperiode Gehele en gedeeltelijke vrijStellingen Benoeming, schorsing en ontslag van structuurcommissarissen Handhaving van de structuurregeling Extra bevoegdheden van de raad van commissarissen van een structuurvennootschap
331
331 338 343
343 347 352 354 360 363 364
HOOFDSTUK 10. D E EENMANSZAAK EN VENNOOTSCHAPPEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID
373
79. 80. 81. 82.
373 374 375 381
Inleiding De eenmanszaak De maatschap De v.o.f. en de openbare vennootschap. Interne structuur
XV
INHOUD
83. 84. 85. 86. 87.
De v.o.f. en de vennootschap. Externe werking: vertegenwoordigingsbevoegdheid en aansprakelijkheid Aansprakelijkheid en continui'teit bij wisseling van vennoten De v.o.f. Fiscale aspecten • De v.o.f. Ontbinding en vereffening De commanditaire vennootschap
HOOFDSTUK I I . RECHTSPERSONEN ZONDER VENNOOTSCHAPPELIJK KARAKTER
88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96.
Inleiding De vereniging De coöperatie. Inleiding De coöperatie. Organen De coöperatie. Financiering, aansprakelijkheid en jaarrekening De onderlinge waarborgmaatschappij De structuur-coöperatie en structuur-owm De stichting De juridische fusie en splitsing van verenigingen, coöperaties en stichtingen
HOOFDSTUK 12. D E ONDERNEMINGSRAAD
97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110.
Geschiedenis Werkingssfeer van de WOR Verkiezing, samenstelling en werkwijze van de o.r. Bevoegdheden: recht op informatie, overleg en initiatief Bevoegdheden: adviesrecht Bevoegdheden: instemmingsrecht Bevoegdheden: beslissingsrecht De regeling van geschillen De centrale ondernemingsraad De rechtspositie van leden van de ondernemingsraad Bedrijfscommissies Medezeggenschap in kleine ondernemingen Financiele informatie De Europese ondernemingsraad
HOOFDSTUK 13. FINANCIEEL VERSLAG
111. 112. 113. 114. XVI
Inleiding en overzicht Toepassingsgebied en werking Titel 9 Boek 2 BW Financiele verslaggeving; aansprakelijkheid Accountantsonderzoek
388 395 397 398 401
409
409 409 416 419 420 423 423 424 428 431
431 434 436 438 440 445 447 447 452 454 455 455 456 457 465
465 470 478 490
INHOUD
115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122.
Algemene beginselen en bepalingen Balans met toelichting Winst-en verliesrekening met toelichting Toelichting; geconsolideerde jaarrekening Winstvaststelling en winstbestemming Depot en openbaarmaking Bijzondere jaarrekeningregimes Rechtspleging in verband met het financieel verslag
498 506 521 523 529 532 535 541
HOOFDSTUK 14. HET ENQUETERECHT EN DE GESCHILLENREGELING. D E ONDERNEMINGSKAMER
547
123. Ingrijpen door de rechter in de besluitvorming van de ondernemer 124. Enqueterecht: het uitlokken van het onderzoek 125. De zes fasen 126. Toepassing in de rechtspraak 127. De geschillenregeling 128. De Ondernemingskamer
547 548 552 557 566 570
HOOFDSTUK 15. SAMENWERKING TUSSEN ONDERNEMINGEN
129. Inleiding 130. Joint ventures 131. Moeder-dochter-verhoudingen HOOFDSTUK 16. FUSIE EN OVERNAME
132. 133. 134. 135. 136. 137. 138.
Inleiding Maatschappelijke beoordeling van fusies Methoden van fusie SER-Fusiegedragsregels en het Besluit Toezicht effectenverkeer De vijandelijke overname en beschermingsconstructies De beursoverval en de Wet melding zeggenschap De 13e EG-richtlijn betreffende het openbaar aanbod tot aankoop of ruil 139. De uitkoopregeling 140. De juridische fusie
HOOFDSTUK 17. CONCERNRECHT
141. Concernrecht; algemeen 142. Aansprakelijkheid in concernverhoudingen 143. Fiscaal concernrecht
575
575 576 581 587
587 589 591 598 601 604 606 610 612 619
619 627 633 XVII
INHOUD HOOFDSTUK 18. DISCONTINUITEIT VAN ONDERNEMINGEN EN VAN CONCERNS
144. Bedrijven in moeilijkheden 145. Verzelfstandiging van ondernemingen; splitsing; management buy-out 146. Sterfhuisconstructie en ziekenhuisconstructie 147. Overgang van ondernemingen en bescherming van werknemers HOOFDSTUK 19.
637
637 639 642 647
SAMENWERKING OVER DE GRENZEN BINNEN DE
EG
651
148. 149. 150. 151. 152.
651 652 656 658
Inleiding Samenwerking tussen ondernemingen in EG-verband Het Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV) De multinationale onderneming De grensoverschrijdende juridische fusie. Ontwerp Tiende EGRichtlijn 153. Europese fusiecontrole 154. Het Statuut voor de Europese N.V. 155. Fiscale aspecten van internationale samenwerking
BIJLAGEN
I. II.
III. IV.
Aanpassing aan de Eerste, Tweede en Derde EEG-Richtlijn Voornaamste verschuivingen in de bevoegdheden van aandeelhoudersvergadering, bestuur, R.v.C. en ondernemingsraad in grote N.V.'s en B.V.'s Schematisch overzicht van bevoegdheden van organen ten aanzien van te nemen besluiten Schematisch overzicht van de toepasselijkheid van de structuurregeling en van de regeis omtrent inrichting en deponering van de jaarrekening bij internationale concerns
663 663 667 668 671
672 674 676
679
Artikelenregister
681
Rechtspraakregister
695
Zakenregister
721
XVIII
