Communiceren met ouders
Silke Jansen Orthopedagoog Gezin en Gedrag REC 4 Vierland
Inhoud van de workshop 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Kind binnen systeem School en ouders gelijkwaardig? Richtlijnen bij oudercontacten Samenwerken naar een oplossing Do’s en Dont’s Schoolbeleid i.v.m. oudercontacten
Kind binnen systeem: KIND
SCHOOL
OUDERS
Het kind in het gezin • Functioneren kind op school heeft impact op gezinsfunctioneren. • Ouder komt nooit als individu. • Loyaliteit kind naar ouder en ouder naar kind = emotionele band. • Werkzaam advies gaat samen met verwachtingen, mogelijkheden en beperkingen van het gezin.
Het kind in het gezin • Probleem van kind wordt mee naar huis genomen: draaglast en draagkracht ouders? • Gezinssamenstelling en hiërarchie. • Aanpak: interactionele benadering kind, gezin en school. • Functionele gesprekken met ouders: invoegen en toevoegen.
Stelling ter discussie:
“School en ouders zijn gelijkwaardig!”
Gelijk? School en ouders zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk. • Verschil in betrokkenheid • Verschillen in eindverantwoordelijkheid
Relatie school ouders asymmetrisch School neemt het voortouw voor gelijkwaardig partnerschap. Partners in educatie. Uitgangspunten: -
Gelijkwaardigheid Wederzijdse betrokkenheid Erkenning verschil in eindverantwoordelijkheid Gezamenlijk belang Heldere visie en beleid Goede communicatie
Gelijkwaardige relatie 1. Emotionele hiërarchie 2. Verantwoordelijkheidshiërarchie 3. Deskundigheidshiërarchie In alle hiërarchieën sprake van een complementaire relatie.
Richtlijnen bij oudercontacten • • • • • •
Basisbehoeften en basishouding Invoegen en toevoegen (communicatie) Omgaan met weerstand Focus op wat goed gaat Vaardigheden leerkracht Grenzen stellen
Basisbehoeften en -houding • Basisbehoeften ouders: - Veilige erkenning; serieus genomen worden - Invloed (autonomie) - Interesse, zorg en aandacht • Basishouding docent: - Professionele houding - Eigen reflectie op perceptie en gesprek. - Empathie
Invoegen en toevoegen • Invoegen: inzicht krijgen waarop het gezin een probleem ervaart, erkent en hanteert. • Gesprekstechnieken: actief luisteren, open vragen, samenvatten en checken. • Toevoegen: informeren, adviseren en motiveren. • Laat altijd ruimte voor reactie. • Waardering uitspreken voor inbreng
Communicatie • 55 procent van de communicatie wordt bepaald door lichaamstaal • 38 procent door de intonatie • Slechts 7 procent door de woorden die we gebruiken. De non-verbale aspecten bepalen dus voor meer dan 90 procent de betekenis van de communicatie bij ‘emotie-onderwerpen.’
Interventies bij communicatie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
zich openstellen luisteren terugkoppelen verhelderen vragend aanvullen stimuleren vragend toevoegen informeren adviseren beoordelen opleggen
Gesprekstechnieken in een continuüm
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Omgaan met weerstand • • • • • • •
Moeilijke ouders of…. Geef autonomie: geef tijd voor besluit/verslag Signalen opmerken Reacties van beide ouders vragen Weerstand waarderen Suggesties vragen Aansluiten bij waar ouders in proces zitten
Focus op wat goed gaat • Ook positieve interacties inventariseren • In welke situatie reageert het kind goed? • Realistisch beeld: probleemgedrag en gewenst gedrag • Probleemgedrag concreet beschrijven in plaats van interpreteren • Als de leerling bij het gesprek zit, focus op wat goed gaat! Dit is helpend en hoopgevend.
Vaardigheden leerkracht • • • • •
Afstemmen Neutrale getuige blijven Grenzen stellen Gericht op ander Observeer non-verbale reacties en geef dit terug, vraag uitleg.
Grenzen stellen • Eigen grenzen helder hebben en durven aangeven. • Geen ongezouten kritiek ontvangen, wel openstaan voor constructieve feedback. • Niet uitweiden over persoonlijk leven. • Integriteit andere kinderen, ouders en collega’s bewaken. • Tijd bewaken • Docent is geen hulpverlener
Samen werken naar een oplossing 1. Leg het probleem bij jezelf. 2. Blijf niet focussen op het probleem maar focus op de oplossing 3. Belicht de positieve kanten
Dont’s in gesprek met ouders A • Uitstellen • Vakjargon en afkortingen • Ongerustheid ouders temperen en het wegwuiven van zorgen • Zelfrechtvaardiging: “Ja maar, ik heb het wel goed gedaan.” • Overtuigen • Zaken aankaarten die bij ouders uit de lucht komen vallen.
Dont’s in gesprek met ouders B • Te snel adviseren, terwijl ouders nog worstelen met verwerken van hetgeen gezegd is.. • In verweer gaan: emotionele reactie van ouders zien als onbegrip • Reactie van ouders: ontkenning = vaak signaal van worstelen met zichzelf, tussen weten en voelen. Klein rouwproces; afscheid moeten nemen van bepaalde verwachtingen die een ouder voor een kind heeft. • Meteen een antwoord van ouders verwachten.
Do’s in gesprek met ouders • Slecht nieuws gesprekken zouden niet mogen bestaan: wees volgbaar! • Bij uitnodiging reden gesprek aangeven • Geschikt moment voor allen • Voldoende tijd • Rustige plaats • Doelstelling voor ogen houden • Vat samen, noteer afspraken • Vraag hoe ouders gesprek ervaren hebben en of alles aan bod is geweest • Maak vervolgafspraak voor evaluatie
Beleid school oudercontacten Visieontwikkeling: gezamenlijk de tijd nemen voor het beantwoorden van bijvoorbeeld de volgende discussievragen op het gebied van: • Samenwerking met ouders • Protocol individuele contacten met ouders • Procedures
Beleid school oudercontacten: Samenwerking met ouders • In hoeverre zijn ouders betrokken bij het maken van beleid m.b.t. oudercontacten? • Binnen welke organen van de school participeren ouders? • Waarom vinden we als school samenwerking met ouders belangrijk? • Hoe proberen we de betrokkenheid van ouders te stimuleren? • Waar liggen de verantwoordelijkheden t.a.v. het onderwijs?
Beleid school oudercontacten: Protocol individuele contacten met ouders • Hoe informeren we ouders t.a.v. het reilen en zeilen op school? • Hoe houden we ouders op de hoogte van de vorderingen van hun kind? • Hoe verlopen informele en fomele contacten? • Wanneer worden er extra gesprekken gepland? • Wie is er aanwezig bij ‘zorggesprekken.’
Beleid school oudercontacten: Procedures • Planning ouderavonden/klasseavonden • Vastleggen van gesprekken Wie draagt zorg voor verslaglegging? En hoe wordt dit vormgegeven? • Afspraken t.a.v. betrokkenheid van ouders bij handelingsplannen
