COMMUNICATIE STRATEGIE
Samen pionieren
1. Samen Pionieren ontstond na 16 persoonlijke interviews met bewoners. Deze, vaak diepe, gesprekken leverden drie inzichten op: 1. Er zijn grote verschillen tussen dorpen, gebieden en streken (van Veendamse-wind, ruige Pekela’s, Drentse gebieden, enz.). De dorpen verschillen qua samenstelling (bewonersaantallen, demografie), vraagstukken en mate waarin de problemen worden ervaren. 2. In de Veenkoloniën zijn al veel initiatieven en voorbeelden die aangeven hoe omgegaan kan worden met de uitdagingen. Overal worden deze op een eigen manier ingevuld. Helaas zijn deze voorbeelden vaak slechts lokaal en niet regionaal bekend. Bovendien blijft de impact beperkt. 3. Bewoners staan negatief ten opzichte van ideeën van buiten. Het goede nieuws is dat deze ook niet nodig zijn als de goede voorbeelden uit de regio maar worden gedeeld en bevorderd. Belangrijk is dat niet alleen in dit plan, maar ook in het vervolg, niet voor de bewoners wordt besloten, maar de bewoners zelf kunnen bepalen hoe zij hun toekomst vorm geven. Hierbij kunnen ze van elkaar leren. De gesprekken maakten ons er extra van bewust dat het niet mogelijk is om vanachter de tekentafel één ontwerp te maken. Zo’n planmatig ontwerp sluit op veel plaatsen niet aan en maakt bewoners afhankelijk en klein. Er wordt weer, zoals al zo vaak gebeurde, voor hen besloten. De gesprekken maakten ons er ook van bewust dat het niet nodig is. Er zijn in de Veenkoloniën veel voorbeelden. Daarbuiten ook, initiatieven die goede voorbeelden zijn voor de Veenkoloniën. Wij noemen dit bouwstenen. Als belangrijkste belemmering voor het succesvol toepassen van bouwstenen zien wij de grote onbekendheid van deze bouwstenen, de beperkte slagkracht van solitaire initiatieven en gebrek aan kennis welke ontwikkelingen de Veenkoloniën wanneer zullen beïnvloeden. Onze communicatiestrategie is erop gericht om deze aspecten te verduidelijken voor alle betrokkenen van de Veenkoloniën, bewoners, bestuurders, ondernemers, etc.. Samen pionieren staat daarin centraal. Bewoners die zelf willen investeren en actief betrokken zijn, is van grote waarde voor de toekomst van de Veenkoloniën. De bewoners zijn aan zet, ondersteund met de kennis van de Veenkoepel.
Onze communicatiestrategie
We stellen een communicatiestrategie voor die bestaat uit drie stappen. 1. De uitgangspunten in de bewonersverklaring ‘Samen pionieren’. De Veenkoepel gaat samen met actieve bewoners het gebied in om zichzelf voor te stellen en het belang van samenwerken aan de toekomst toelichten. Om hen daarbij te helpen hebben wij het zogenaamde ‘bewonersverklaring’ opgesteld; 2. De bouwstenen verzameld in het spel ‘De Kolonisten van het Veen’. Doel van het spel is bewoners van de Veenkoloniën laten zien wat de bouwstenen inhouden en welke mogelijkheden de bouwstenen bieden om richting te geven aan de eigen toekomst van het gebied. Daarnaast laat het bewoners zien wat de consequenties zijn van de interventie, of wat er met de regio gebeurt als er niets wordt gedaan. Nieuwe initiatieven en voorbeelden komen als jaarlijkse uitbreidingsset. Bewoners en overheden bepalen zelf hoe ze de bouwstenen gebruiken. De blauwdrukken dienen als inspiratie. 3. Een artikel in de NRC Next. Het artikel is geschreven vanuit het gezichtspunt van bewoners van de Veenkoloniën in 2020 om te laten zien hoe het verhaal van de veenkoloniën wordt verteld naar buiten. Doel van het artikel is om aandacht op de Veenkoloniën te vestigen als regio waar echt ontwikkelingen gaande zijn en investeringskansen liggen.
bewonersverklaring voor samen pionieren We zien 1. een gebied waar we thuis zijn en willen blijven. 2. dat dit gebied groeide uit handen van pioniers: mensen met de ruimte om hun omgeving te vormen. 3. nu ook uitdagingen: bevolkingskrimp, verdwijnende facikiteiten en voorzieningen, hulp aan ouderen, afhankelijkheid van energie en noodzaak onze economie te timuleren. 4. verspreid over veenkolonieen de antwoorden op deze uitdagingen. We zien ook dat ze soms nog niet zo groot groeien als mogelijk is en dat dit met wat hulp wel kan. We willen 5. zelf ons leven vormgegeven, niet afhankelijk zijn. We zijn trots op ons gebied en op wat we kunnen. 6. zelf bepalen hoe en met welke initiatieven we onze omgeving leefbaar houden. 7. leren van elkaar en weten hoe het ergens anders werkt. Zodat we het op onze manier kunnen doen. We geloven 8. dat we met pionieren onze omgeving vormen. Om one leefkwaliteit in te vullen, vragen we om: a. de vrijheid te krijgen om dit te doen. b. kleinschalig te beginnen en uit te bouwen. c. geholpen te worden in het leren van elkaar en de veenblokken die er al zijn (ervaringen uit te wisselen en een ‘veenmodel’ te maken waarvan we kunnen leren). d. onze initiatieven te ondersteunen en vergemakkelijken (bijvoorbeeld hulp bij het oprichten van een stichting, energiecooperatie, goede woningen, aangepast op jongeren, ouderen, etc). We vragen 9. om geen antwoorden voor ons te geven, maar ons onze omgeving vorm te laten geven. 10. kaders die ons helpen en informatie over voorbelden die er zijn. 11. ondersteuning van de initiatieven die er al zijn. We maken 12. onze eigen plannen en toekomst. We bereiken gezamelijk dat onze omgeving leefbaar blijt.
figuur 2: De bewonersverklaring
Stap 1: Van veenpioniers aan elkaar: De Bewonersverklaring
woningb
ouw
Zonneschuren-cooperatie Pekela
3-2-1 meth
ode
figuur 3: De kolonisten van het veen
Stap 2: Van veenpioniers aan de regio: De Kolonisten van het Veen Doel van het spel is bewoners van de Veenkoloniën bewust laten worden van de mogelijkheden die de bouwstenen bieden om richting te geven aan de eigen toekomst van het gebied. Daarnaast laat het bewoners zien wat de consequenties zijn van de interventie, of wat er met de regio gebeurt als er niets wordt gedaan. Delen van de bouwstenen die veenpioniers ondersteunen 1. We verzamelen de bouwstenen uit het gebied; 2. zoeken natuurlijke kernen; 3. activeren pioniers; 4. die anderen activeren; 5. worden ondersteund worden door het pionierscentrum; 6. het pionierscentrum verzameld succesvolle voorbeelden en verbindt; 7. van succesvolle voorbeelden (energiecorporaties, woningvormen, stichtingen) worden blauwdrukken gemaakt die ter beschikking worden gesteld; 8. het pionierscentrum verbindt bedrijven en de bewoners met elkaar; 9. Informatie wordt gedeeld via ‘Kolonisten van het Veen’ en regelmatige uitbreidingsset; 10. Binnen de natuurlijke kernen wordt gekozen wat zelf wordt ingezet en hoe de regio vorm krijgt; 11. De pioniers delen onderling hun ervaringen (pionierscentrum is alleen een netwerk organisatie tussen de kernen); 12. Overheid faciliteert met ruimtelijke ordening.
Stap 3: Artikel NRC Next Van veenpioniers aan Nederland: Het verhaal van de veenkoloniën in 2020 Het artikel
Wat de ‘westerling’ hoort
Journalist: “Dat het goed gaat, dat zien we wel. Maar waarom eigenlijk?”
Het gaat goed met het gebied en de bewoners, het leeft, economische ontwikkeling
Veenpionier Jan Loots: “Ja man, hartstikke mooi allemaal. D’r komen weer nieuwe appartementen in die boerderij, ja, bij de schuur dan. En dan groeien we weer wat meer. Er komen steeds meer mensen bij de laatste tijd. Nog iemand die een internetbedrijfje of zo heeft en vanuit hier wil werken. Ruimte hebben we wel. ‘Tis natuurlijk ook mooi en goedkoop wonen met die energiecoörporatie en zo. We hebben net gestemd over de uitbreiding. Gaan we doen. Daarachter dat veld, aan de andere kant van de N365, wordt de stroom weer goedkoper en de restwarmte verwarmt die appartementen. Ouderen houden van warm. Mooi toch?
groei
Tja, wat hier veranderd is? … Niet zoveel. Nou ja, we hebben weer wat meer ruimte kregen. En dan weten we het zelf wel he? Niet met allemaal van die mensen uit het westen die plannen voor ons maken, ze hier neergooien en weer weggaan. Dat werkt toch niet man?! Als je hier iets wil, dan moeten we het zelf doen. Dat mocht opeens in 2012. Nou ja, het begon klein. Eerst alleen de ruimte, toen die bestemmingsplannen, de verandering van boerderijen. Later kregen we natuurlijk de energiecoörporaties en de waterhouderij. Daarmee kwam het water terug in de diep hier. Het hielp dat die nieuwe jongeren woningen aangepast konden worden voor ouderen.
bescheidenheid …
Was zo’n bureau van de provincie of zo, iets van Veenkoepel of zo geloof ik. Nou ja, die zijn klein begonnen bij Alteveer en Mussel. Daar waren wat mensen die wat wilden. Begonnen met iemand van de kerk geloof ik. Dat bureau ging met die mensen in gesprek. Maar niet zo maar, want dat werkt niet. Dan weten wij het ook niet. Wij zijn praktische mensen, pionieren is voor ons ‘eev’n ‘n goat groav’n’. Kregen ze van die foto’s en kaarten te zien in een spel. Van hoe het er nu en toen uitzag. Ja, dan weten ze het wel hè? Snel deden meer mensen mee. Weet je, vroeger was er veel verbinding in de veendorpen. Dat weten ouderen nog wel. Liepen allemaal paden achterlangs, niet alleen langs de diep en het zandpad, maar ook langs de wijken en achterlangs. Dat verdween in de jaren ‘60. Maar er verdween wel meer, want we hadden ook geen contact meer met de mensen van de Veenhofsweg, moest je helemaal omlopen. We legden paden aan. Niet overal, maar daartussen. En we hebben een brug gebouwd. Omdat een deel van de landbouwgrond teruggeven moest worden aan de natuur, ontstond daar ruimte voor.
een overheidsbureau dat als netwerkorganisatie clusters aanjaagt
Mooie was, Rijkswaterstaat, provincie en de gemeente hielpen ons. We mochten weer dingen doen. Nou, dan beginnen we wel. Die lui van die Veenkoepel dachten dat het wel handig zou zijn als we een stichting zouden worden. Hadden ze wat voorbeelden van wat eerder bij Vlagtwedde was ingezet. Nou, toen is zo iemand gekomen en dat werkte wel. Hebben ze ons bij geholpen en hebben we ook gedaan. Toen zagen we elkaar al regelmatig. Kwamen voor de boeren wat meer mogelijkheden in het buitengebied. Moest ook wel hè?! Toen die subsidie stopte, moesten we toch wat. Ja, bleek dat ze met van die spullen best nog wel wat konden. Steenmeel en biochar geloof ik. Heeft mijn zwager het altijd over. Helpt om meer uit het land te krijgen. Ook goed voor de CO2 en zo. Dat biochar hebben we allemaal wel wat aan, want we hebben hier nu een eigen houtcentrale, die ze in 2012 in Hoogeveen plaatsten. Daarnaast werken we een aangepaste versie van de Zonneschurencoöperatie Oude Pekela. Dat leerden we van het spel Kolonisten van het Veen. En werkgelegenheid! Die stichting van ons was een mooi contactpunt tussen de bewoners en allerlei bedrijven. Er zijn steeds meer bedrijven die lokaal willen samenwerken. Triodos, Eneco, Unica en de Rabobank bijvoorbeeld. Die kunnen moeilijk langs de deuren gaan. Met die stichting was dat opgelost. Daarmee hebben we zelfs een eigen kaart in het veenspel gekregen in 2016.
ketenbenadering in dienst van de klant
Toen die eerste centrale er stond, hadden we een pioniersavond. Uit het hele gebied kwamen veenpioniers samen. Daar was ik ook voor uitgenodigd. Mooi, we kregen niet van die verhalen van de hoge heren, maar van Ommelanderwijk en Borgercompagnie waar het was begonnen. En die energiecentrale was
leren van elkaar
collectief ondernemerschap duurzame strategie
…? … bouwstenen woningbouw volgens driedoelgroepenmethode
bottom-up strategie aansluiting op cultuur meerdere spinnenwebben die elkaar versterken rimpels in de ruimtelijke ordening die doorwerken milieuwetgeving
een katalysatorbureau in dienst van de klant, kenniscentrum die pioniersvoorbeelden verzamelt en doorgeeft landbouwoplossingen een eigen energiecentrale, decentrale oplossingen publiek-private samenwerking met decentrale oplossingen, groot draagvlak bewoners trots
bouwstenen uit het gebied
in Hoogeveen geplaatst. Daarnaast was er nog iemand van Klazienaveen waar een projectontwikkelaar veel met bewoners had gedaan en van Nieuw-Weerdinge waar ze energiecorporatie hadden in het model van Energiecoöperatie Erica. Nou, aan die laatste 2 wilden we toen nog niet aan. Dat ging ons toen veel te ver. Maar dat samen vorm geven aan de ruimte, dat wilden we wel. Ja, weet je, wat we niet kennen, lusten we ook niet zo he? Maar ja, toen we 3 jaar laten verder waren hoorden we wat Nieuw-Weerdinge opleverde. Daar kwam Koos mee van de overkant. Toen hij zij wat zijn moeder allemaal bespaarde, ja, toen wilden iedereen wel meer weten. We hebben toen iemand via de Veenkoepel uitgenodigd. ook mooi, er kwam iemand van Nieuw-Weerdinge. Die deed zijn verhaal. En iemand in pak, van zo’n adviesbureau, die regelde het allemaal. Was belangrijk dat je je organiseerde. Omdat we al een stichting hadden, ging dat makkelijk.
energie
De gemeente hielp ook wel. Ze hebben zo’n 3-staps manier ingevoerd bij enkele nieuwe huizen. Konden huizen makkelijk worden aangepast voor starters, en daarna voor ouderen. Zo kwamen de huizen voor mensen met kinderen vrij, want de ouderen waren daarin blijven wonen. Handig. Tja, dat de hypotheken steeds duurder werden en met die eurocrisis. In het westen was ook niet zoveel meer. Toen bleven ook wat jongeren hier. En laatst waren nog van die mensen in zo’n woonprogramma, omdat je hier heel mooi kunt wonen. Kan niet in het westen hè. De gemeente en provincie laten veel meer open. Daardoor zijn er veel meer bedrijven gekomen in die boerderijen. Ook bewoners trouwens. De laatste tijd zijn ook geen winkels meer verdwenen. Je moet nu nog wel rijden naar Veendam voor de grote spullen, maar dat is niet zover. En we hebben nu natuurlijk ook die internetwinkels en bezorgservices. Handig trouwens, dat online platform. Kun je zien welke ouderen nog boodschappen nodig hebben en dat voor ze meenemen.
woonvormen,
Hier is een bedrijf en dat levert systemen voor douches over de hele wereld. Maken ze hier. Pioniers. Zit in ons bloed hè?!
nieuwe oplossingen
samenwerken Stimulering publiek-private samenwerking, bottom-up
overheidsbeleid bestemmingsplannen ruimte voor MKB ondernemerschap stimuleren van de kracht van bewoners
SAMEN PIONIEREN LOKALE BOUWSTENEN ALS STRATEGIE VOOR EEN NIEUWE TOEKOMST
BT 005 PANEL BOEKJE1
