Commissienotitie Wageningen, 19-1-2015 Aan Commissievergadering Agendanummer Team/Afdeling Nummer Portefeuillehouder
: : : : : :
de raadscommissie 10 m maart 2015 Sec 15.0200025 burgemeester urgemeester Van Rumund
Onderwerp: Ontwikkelingen en speerpunten m.b.t. criminaliteit in Wageningen
Bespreekpunten 1. 2. 3.
Ontwikkelingen twikkelingen en terugblik speerpunten 2014 - 2015 met betrekking tot criminaliteit in Wageningen; Speerpunten voor 2015 - 2016; 2016 Gelegenheid voor de commissieleden om in gesprek te gaan over de ontwikkelingen in Wageningen met de burgemeester en de chef van het basisteam politie Veluwe Vallei Zuid, de heer A.M. van Bruggen.
Inleiding In de vergadering van de raadscommissie van 25 februari 2014 is afgesproken om jaarlijks, jaarlijks als de jaarcijfers bekend zijn, aan de hand van een commissienotitie commissie terug te kijken naar de ontwikkelingen op het gebied van criminaliteit in Wageningen in zijn algemeenheid en de e speerpunten van gemeente en politie in het afgelopen jaar in het bijzonder. Daarnaast is afgesproken dat de chef van het basisteam politie Veluwe Vallei Zuid, het team waar Wageningen onder valt, bij de bespreking van de notitie aanwezig is en dat de commissieleden de gelegenheid krijgen om met de chef van het basisteam in gesprek te gaan over de ontwikkelingen waar de politie mee te maken heeft in Wageningen.
Algemene doelstelling De algemene doelstelling is dat de gemeente Wageningen een veilige gemeente wil zijn om in te wonen, te werken en te verblijven. De privacy van de persoon en maatregelen die worden genomen moeten in balans zijn. Steeds minder inder mensen zijn het slachtoffer van een misdrijf.
Verantwoordelijkheid De burgemeester is het aangewezen bestuursorgaan om te zorgen voor de handhaving van de openbare orde in de gemeente. De wetgever heeft naast de burgemeester geen ander bestuursorgaan aangewezen dat eveneens een taak heeft ter handhaving van de openbare orde. or De strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (opsporing en vervolging) valt echter onder verantwoordelijkheid van het Openbaar M Ministerie. Dit neemt niet weg dat de gemeente wel w afspraken kan maken met het Openbaar Ministerie inisterie (en de politie) over de strafrechtelijke handhaving op lokaal niveau, met behoud van de exclusieve exclusiev verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie inisterie daarvoor. Deze afspraken voor de komende jaren zijn vastgelegd in de Veiligheidsstrategie 2015-2018 2015 Oost Nederland.
Veiligheidsstrategie 2015-2018 Oost-Nederland De Veiligheidsstrategie 2015-2018 is een bestuurlijke nota van de 81 gemeenten in Oost-Nederland, het Openbaar Ministerie en de politie voor de komende jaren. De Veiligheidsstrategie is gebaseerd op de analyse van de veiligheidssituatie in Oost-Nederland en de lokale veiligheidsthema's. In de commissie-/raadsvergadering van september 2014 is deze Veiligheidstrategie aan de orde geweest. Gelet op de lokale situatie heeft de burgemeester, na de gemeenteraad te hebben gehoord, als prioriteiten/speerpunten bij de Veiligheidsstrategie ingebracht: 1. High Impact Crime (woninginbraken, overvallen, geweld); 2. Terugdringen van overlast (door groepen en personen); 3. Georganiseerde criminaliteit/ondermijning (drugs, mensenhandel & prostitutie); 4. Fietsendiefstal. De eerste drie prioriteiten zijn ook de inhoudelijke veiligheidsthema’s die genoemd worden in de Veiligheidsstrategie voor alle gemeenten. Fietsendiefstal is hier door de burgemeester als lokale prioriteit aan toegevoegd.
Algemene inzet De politie richt zich met name op de handhaving en opsporing. De gemeente zet, in nauwe samenwerking met de politie en andere partners, in op preventie, samenwerking en voorlichting. De boodschap die hierbij primair uitgedragen wordt is dat de verantwoordelijkheid voor het treffen van maatregelen om te voorkomen dat men het slachtoffer wordt van criminaliteit in eerste instantie bij de betrokkene zelf ligt. Dit doen we door bewoners en ondernemers op hun eigen gedrag aan te spreken en ondersteuning te bieden door middel van voorlichting. Wekelijks bespreken de burgemeester en de politie de ontwikkelingen in Wageningen. Twee keer per jaar sluiten de Officier van Justitie en de burgemeester van Renkum (Renkum maakt ook deel uit van de het verzorgingsgebied van het politieteam) aan bij het overleg en wordt er afgestemd wat in beide gemeente speelt. Gemeente en politie hebben afgesproken dat, los van de afgesproken speerpunten, er ruimte is om flexibel en snel in te kunnen springen bij de aanpak van nieuw opkomende lokale veiligheidsproblemen. Om met preventiemaatregelen en voorlichting adequaat te kunnen reageren op actuele ontwikkelingen is in de gemeentelijke begroting € 6.000,-- beschikbaar.
Ontwikkelingen criminaliteit algemeen De criminaliteitsontwikkeling in Wageningen is de afgelopen jaren relatief gunstig te noemen. Zo daalt de totale criminaliteit al enkele jaren op rij.
Jaar 2010 2011 2012 2013 2014
2
totaal aantal aangiften van misdrijven 2685 2400 2211 2071 1666
In de bijlage bij deze commissienotitie wordt een overzicht gegeven over de afgelopen jaren van de meest belangrijke misdrijven. Te zien is dat er in 2014 bijna over de hele linie sprake is van een afname in het aantal incidenten. Niet alleen ten opzichte van 2013, maar ook ten opzichte van de jaren daarvoor. In 4 jaar tijd is het totaal aantal aangiften met 38% gedaald van 2685 naar 1666. Kijkend naar afgelopen jaar valt op dat zedenincidenten een stijging laat zien (14 in 2014; 10 in 2013). Deze stijging werd veroorzaakt doordat er meerdere meldingen in een relatief korte periode geregistreerd werden van een zogenaamde schennispleger. Toen deze persoon niet meer actief was daalde het aantal meldingen weer. Ook zien we het afgelopen jaar een stijging bij de inbraken in bedrijven/instellingen (81 in 2014; 72 in 2013). Onder deze noemer vallen ook de sportkantines waar de laatste drie maanden van het jaar meer werd ingebroken.
Ontwikkeling en activiteiten speerpunten 2014 - 2015 High Impact Crime (woninginbraken, geweld en overvallen) De bestrijding van zogenaamde High Impact Crime (HIC) heeft landelijk hoge prioriteit. Het gaat om delicten met een grote impact op het slachtoffer en diens directe omgeving: woninginbraak, straatroof, geweld en overvallen.
Aantal aangiften
HIC Woninginbraken Geweld Straatroof Overvallen
2013
343 197 138 7 2
2014
233 131 100 2 0
Verschil
-
110 66 38 5 2
Gelet op de ontwikkelingen in Wageningen op dit gebied hebben we in 2013 en 2014 vanuit openbare orde & veiligheid als gemeente en de politie binnen de noemer High Impact Crime met name ingezet om het aantal woninginbraken terug te dringen. Maatregelen en acties die hierbij in de afgelopen twee jaar ingezet zijn richten zich met name op: Bewustwording, preventie en melden; Opsporing; Nazorg aan slachtoffers en daders. Zo hebben we het Digitaal Opkopers Register (DOR) ingevoerd waarbij ondernemers in tweedehands goederen de in- en verkoop van deze goederen moeten registreren. Met het DOR willen we de afzetmarkt voor helers verstoren, de opsporing van gestolen goederen vereenvoudigen en de pakkans van stelers en helers vergroten. Hoofdbuit bij de woninginbraken zijn sierraden, tablets en mobiele telefoons. De eerste branches waar het DOR is ingevoerd waren de goudinkopers en de electronica/telefoonwinkels. Wageningen was in Gelderland Midden een pilot gemeente. Gemeentelijke toezichthouders en de politie controleren steekproefgewijs de handelaren op het bijhouden van het DOR en op de registratieplicht voor handelaren die nog geen gebruik maken van het DOR.
3
Voordeel van het DOR is dat het gekoppeld is aan andere digitale systemen en de ondernemer gelijk bericht krijgt als een goed dat hij wil inkopen als gestolen geregistreerd staat. De kans dat de goedwillende ondernemer ook slachtoffer wordt, wordt hierdoor ook verkleind. In 2013 en 2014 is ook veel gedaan aan publieksvoorlichting. Zo zijn in verschillende wijken bijeenkomsten georganiseerd om bewoners bewust te maken van hun eigen gedrag en is voorlichting gegeven hoe een woninginbraak te voorkomen. Verder is aandacht besteed aan het snel en correct melden van verdachte omstandigheden via het alarmnummer 112. In buurten en straten waar meerdere inbraken zijn gepleegd is met een huis-aan-huis brief gewaarschuwd. In de wijk ‘Sahara’ is een zogenaamde WhatsApp-groep van start gegaan. Ook bieden we als gemeente slachtoffers van een woninginbraak een gratis inbraakpreventieadvies conform het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW) aan. De kans dat er weer ingebroken wordt in een woning waar al ingebroken is, is groter dan in een woning waar nog nooit is ingebroken. In 2013 werd van dit aanbod 44 keer en in 2014 werd hier 34 keer gebruik van gemaakt. Binnen het aandachtsveld HIC is er in de volle breedte sprake van een daling. Het aantal aangiften ter zake HIC is in 2014 met 32% gedaald ten opzichte van 2013. In 2014 zijn er 88 zaken door de politie opgehelderd. Dat is minder dan in 2013 (123 stuks) maar daar staat de daling van het aantal aangiften tegenover. In 2013 was er al sprake van een daling van 34% van het aantal woninginbraken. Het aantal woninginbraken is in 2014 verder gedaald met 33% ten opzichte van 2013. Het aantal aangiften ter zake woninginbraken is in twee jaar tijd meer dan gehalveerd.
Terugdringen van overlast (door groepen en personen) Dat overlast kan leiden tot veiligheidsvraagstukken of gevoelens van onveiligheid zal niemand kunnen betwisten. Overlast is een containerbegrip. In deze notitie beperken we ons op dit gebied tot 3 zaken waar we als politie en gemeente op het gebied van openbare orde het meest mee te maken hebben; overlast in de openbare ruimte, door personen en door jeugdgroepen. Openbare ruimte Om een goed beeld te krijgen van de overlast in de openbare ruimte hebben we een werkgroep ingesteld die de overlastmeldingen inventariseert en onderzoekt. Deze werkgroep, waaraan naast de politie en de gemeente ook Solidez en De Woningstichting deelnemen, werkt onder de naam Zicht Op Straat (ZOS). Overlast in de openbare ruimte verplaatst zich snel naar andere locaties, terwijl er vaak sprake is van dezelfde veroorzakers. In het ZOS worden afspraken gemaakt hoe de overlastsituaties te benaderen en structurele problemen aan te pakken. Niet bekeuren en klakkeloos wegsturen maar in contact komen met de veroorzakers, uit de anonimiteit halen en bewustmaken van de overlast die wordt veroorzaakt staan hierbij voorop. Jaarlijks wordt aan de raad gerapporteerd hoeveel keer er bekeurd is voor het ‘overlastartikel’ in de APV. In 2013 was dat 11 keer, in 2014 was dat 6 keer. Overlast door personen In Wageningen worden we met regelmaat geconfronteerd met voorvallen van persoonsgerichte overlast die voor (veel) onrust in de buurt kunnen zorgen. Omdat de politie een 24-uurs bereikbare organisatie is komen deze meldingen vaak bij deze organisatie binnen. In 2013 registreerde de politie 127 meldingen, in 2014 is het aantal meldingen gestegen naar 200. De grootste stijging hierin zit in een aantal recidivisten die steeds weer voor een melding zorgen. Een goede samenwerking en afstemming is noodzakelijk voor een aanpak waarbij het uitgangspunt is dat we met een snelle adequate aanpak veel ellende voor de persoon en zijn omgeving kunnen voorkomen. Vanuit openbare orde bezien is het van belang dat zaken die zich voordoen snel overgedragen kunnen wordt aan de hulpverlening en het zorgtraject opgestart wordt. Op dit gebied wordt nauw samenwerkt
4
met het Veiligheidshuis (daar waar sprake is van een combinatie van justitie en zorg) en het kernteam/startpunt (daar waar er sprake is van alleen zorg). Overlast door jeugdgroepen Overlast van problematische jeugdgroepen heeft een negatieve impact op de samenleving. Intimiderend gedrag, overlast en het plegen van delicten vergroten de onveiligheidsgevoelens in een buurt. Tegenwoordig worden de jeugdgroepen kenmerkt door een meer wisselende samenstelling en zijn, mede door het gebruik van ‘nieuwe media’, minder gebonden aan vaste locaties. Jaarlijks inventariseert de politie deze groepen en aan de hand van een methodiek wordt er in het Veiligheidshuis beoordeeld of er sprake is van een hinderlijke, overlastgevende of criminele groep. In het districtelijk afstemmingsoverleg prioriteren de burgemeesters deze groepen voor een integrale aanpak. In 2013 werd in Wageningen 1 groep in de categorie ‘overlast’ (tegen crimineel aan) geprioriteerd. Door een integrale aanpak van deze groep en de personen in deze groep, ondersteund door een sterke individuele persoonsgerichte aanpak door de politie (adoptie door 1 agent van de betreffende persoon), is deze groep uit elkaar gevallen en is de overlast als groep gestopt. Op individueel niveau vragen een paar personen uit de groep nog wel de aandacht. In 2014 werden er in Wageningen geen jeugdgroepen meer geïnventariseerd. In 2013 bedroeg het aantal meldingen van overlast door jeugd 267. In 2014 is dit nagenoeg gelijk gebleven, 271 meldingen. Georganiseerde criminaliteit/ondermijning (drugs, mensenhandel en prostitutie) Drugs Naast verboden gedragingen brengen drugs vaak overlast situaties in de (woon)omgeving en/of (brand)gevaarlijke situaties met zich mee. Op het terrein van de illegale hennep(teelt) is er in 2014 in Oost-Nederland een convenant afgesloten. Het doel van dit convenant is te komen tot een integrale aanpak van (grootschalige) illegale hennepteelt waarbij overheid en private partijen, zoals de 81 gemeenten, brandweer, politie, OM, woningcorporaties en energieleveranciers, de handhaving en te nemen maatregelen op elkaar afstemmen en voor dit doel informatie aan elkaar mogen uitwisselen. Het convenant voorziet in situaties waarbij er sprake is van teelt c.q. het bewerken van hennep anders dan voor strikt eigen gebruik. Naast dit convenant beschikt Wageningen, als eerste gemeente in Oost Nederland, ook over een formeel convenant voor de bredere aanpak van overlast vanuit woningen door zowel soft- als harddrugs. Dit convenant en bijhorende stappenplan is in 2008 gesloten tussen het OM, de politie, de Woningstichting, Idealis en de gemeente. Samen met de andere deelnemers aan het convenant zetten we in op het stoppen van overlast in de woonomgeving. In de afgelopen jaren hebben de partners in Wageningen elkaar goed gevonden bij een integrale aanpak. Mensenhandel en prostitutie Mensenhandel is een ernstige schending van de mensenrechten en kan een vorm zijn van georganiseerde criminaliteit. Het verschijnsel mensenhandel is zeer actueel en de aanpak en bestrijding hiervan staat sterk in de schijnwerpers. Bij mensenhandel is er sprake van afhankelijkheid, dwang en uitbuiting van personen met het doel er financieel voordeel mee te behalen. Mensenhandel komt in heel Nederland voor. Gedwongen prostitutie is wellicht de meest bekende vorm van mensenhandel. Vaak hebben prostituees te maken met (bedreiging met) geweld, lichamelijke en/of geestelijke mishandeling, verkrachting, sociaal isolement en financiële uitbuiting. Wageningen kent geen vergunde vormen van prostitutie. Wel ontvangen we signalen van niet vergunde prostitutie vanuit woningen. We benaderen deze signalen als een signaal van mensenhandel tot het tegendeel is gebleken. Vaak komen deze signalen bij ons binnen doordat er in de directe omgeving overlast is ontstaan door de activiteit. Deze signalen worden samen met het team Mensenhandel van de politie onderzocht. Tijdens dit onderzoek wordt betrokkene uitgenodigd voor een gesprek. In dit gesprek, dat plaatsvindt in een rustige setting, besteden we, naast handhaving, nadrukkelijk aandacht aan een eventuele gedwongen situatie, hulp bij het uitstappen uit het prostitutiecircuit en aan gezondheidsaspecten. In 2014 is er
5
niet gebleken dat er sprake was van mensenhandel en hebben we in dit kader 4 keer bestuurlijke handhaving toegepast. Omdat er in deze branche ook vaak sprake is van een zogenaamd waterbedeffect nemen we deel aan een regionaal casusoverleg Mensenhandel. Binnen de gemeentelijke organisatie wordt aandacht gevraagd voor en aan het herkennen van signalen (awareness) van mensenhandel.
Fietsdiefstal. Fietsdiefstal is in Wageningen de meest voorkomende vorm van criminaliteit. Uit landelijk onderzoek blijkt dat fietsdiefstal een aanwijsbare negatieve invloed heeft op het fietsgebruik, het fietsbezit, de kwaliteit van de fiets, de verkeersveiligheid en de veiligheidsbeleving. Uit landelijk onderzoek blijkt dat slechts 30 tot 40% van de slachtoffers van fietsdiefstal daarvan aangifte doet bij de politie. Met andere woorden; we zien hier het topje van de ijsberg. Gelet hierop en het feit dat er in Wageningen tot en met 2013 jaarlijks sprake was van een groei in het aantal fietsdiefstallen, met name in het duurdere segment, hebben we fietsdiefstal benoemd als lokale prioriteit.
Aantal aangiften
Fietsdiefstal
2013
474
2014
342
Verschil
-
132
Maatregelen en acties die hierbij in de afgelopen twee jaar ingezet zijn richten zich met name op: Bewustwording, preventie en aangifte doen; Opsporing. Voor een succesvolle aanpak van fietsendiefstal is het gedrag van burgers essentieel. Meer bewustwording zorgt voor minder fietsendiefstal. We hebben, in samenwerking met busmaatschappij Arriva en het landelijk Centrum voor Fietsdiefstal, twee voorlichtingsmarkten georganiseerd op het busstation. Hierbij hebben we vooral aandacht besteed aan het altijd op slot én op een juiste wijze vastzetten van een fiets. Deze boodschap is gedurende het jaar ook meerdere keren uitgedragen in publicaties op de informatiepagina in Stad Wageningen. Om een goed beeld te krijgen waar het delict gepleegd wordt en zo adequaat te kunnen reageren besteden we in de publicaties ook aandacht aan het belang van het doen van aangifte. Om de pakkans van de daders en helers te vergroten heeft de gemeente aan de politie lokfietsen beschikbaar gesteld en is het digitale opkoopregister (DOR) ook ingevoerd bij de handelaren in fietsen. In 2014 is er sprake van een daling in het aantal aangiften van fietsdiefstal van 28%. In 2013 was er nog sprake van een stijging van 13% ten opzichte van 2012. In 2014 werden er door de politie 42 zaken opgehelderd. In 2013 waren dat er 26.
Prioriteiten en speerpunten voor 2015-2016 1. High Impact Crime (woninginbraken, overvallen, geweld); 2. Terugdringen van overlast (door groepen en personen); 3. Georganiseerde criminaliteit/ondermijning (drugs, mensenhandel & prostitutie);
6
4. Fietsendiefstal. Vanwege de inbreuk en impact die deze speerpunten op het veiligheidsgevoel van de slachtoffers hebben, blijven we, gemeente en politie, investeren in een gezamenlijke aanpak op deze speerpunten. Van belang is de nu behaalde resultaten vast te houden en daar waar mogelijk nog minder inwoners en ondernemers het slachtoffer te laten worden van misdrijven. Motto is dat we dit samen met de stad willen bereiken. Burgers en ondernemers hebben een groeiende rol als het gaat om veiligheid in huis, bedrijf en buurt en zijn hiervoor medeverantwoordelijk. Daarnaast blijkt dat de oog- en oorfunctie van de alerte burger in zijn omgeving en het op juiste wijze melden altijd nog de meeste aanhoudingen op heterdaad oplevert. We zullen daarom actief op deze speerpunten in blijven zetten voor wat betreft de opsporing, voorlichting en preventie. Waar nodig en mogelijk wordt dit ondersteund met extra activiteiten. Eén van deze extra activiteiten is inmiddels in gang gezet. Zoals we hiervoor aangaven is er sprake van een verhoogd aantal inbraken in sportkantines. De verenigingen hebben van ons een brief ontvangen waarin gewaarschuwd wordt voor de inbraken en het aanbod wordt gedaan van een gratis inbraakpreventieadvies. Door de politie wordt ook extra geïnvesteerd in de opsporing.
Bijlage: Overzicht criminaliteitscijfers 2010-2014
7
bijlage bij commissienotitie 15.0200025 totaal 2014 totaal 2013 totaal 2012 totaal 2011 totaal 2010 inbraak woning inbraak schuur etc diefstal uit voertuig diefstal van motorvoertuig diefstal (brom)fiets zakkenrollerij zeden openlijk geweld personen bedreiging mishandeling straafroof overvalllen vernieling diefstal inbraak bedrijf/instellingen winkeldiefstal
131 23 102 13 342 46 14 7 41 52 2 0 201 81 33
197 46 121 21 474 49 . 10 14 . 55 69 7. 2 262 72 60
Geweld HIC
100 233
138 343
voorlopige cijfers vanuit gemeentelijke administratie
294 42 104 11 419
201 31 200 17 427 .
10
262 52 197 27 452 .
12 .
61 135
21 .
48 124 .
0 303 90 51
524 .
55 152 .
0 311 118 63
1 428 134 83
.
opgehelderd zelfde periode 2014 2013 7 9 0 1 1 1 2 2 42 26 1 2 1 6 6 12 29 42 44 57 2 2 0 1 32 26 8 8 21 37 79 88
111 123
