Colofon. Redactie algemene inhoud O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur FNT. Vormgeving Jeroen van der Star, Studio57. Drukwerk Samplonius & Samplonius bv

Jaarverslag 2007

Colofon Redactie algemene inhoud O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur FNT Vormgeving Jeroen van der Star, Studio57 Drukwerk Samplonius & Samplonius bv

2

Inhoudsopgave

Samenstelling Bestuur, Wetenschappelijke Adviesraad en Bureau 4 Voorwoord 5 Dankwoord 5 Doelstelling en Organisatie 6 Bestuur 6 Bureau 6 Leden 6 Ledenvergadering 6 Activiteiten en resultaten 2007 7 Scholing 7 Applicatiecursus doseerartsen 7 Cursus Train de Trainer 7 Cursus doseeradviseur 7 Opleiding algemeen trombosedienstmedewerker 7 Nascholingsdag medewerkers Nederlandse trombosediensten 7 Kwaliteit 8 Samenvatting medische jaarverslagen 8 Externe kwaliteitscontrole 8 In- en externe communicatie 8 Website Federatie van Nederlandse Trombosediensten 8 Patiëntenvoorlichting 8 Tromnibus 8 Commissies 9 Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie (TAB) 9 Gemeenschappelijke Klachtencommissie (GKC) 9 Commissie Interacterende medicatie met cumarines 9 Bestuurscommissies 10 Commissie Scholing 10 Commissie Financiële Zaken trombosediensten 10 Commissie Standaardisering medisch handelen 10 Overlegstructuren 11 Halfjaarlijks Overleg FNT, VWS, CVZ en IGZ 11 Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) 11 Platform FNT, SAN en NVKC 11 CCKL 11 Cliëntenraad Trombosediensten 11 Organisaties gelieerd aan de FNT 12 Trombosestichting Nederland 12 RELAC 12 Externe werkzaamheden 13 SKML-Sectie Stolling 13 Stichting Kwaliteitsbevordering Stollingsonderzoek 13 Plannen voor 2008 13 Bijlage I 14 Samenstelling commissies, bestuurscommissies, redactie Tromnibus en overige overlegorganen 14 Bijlage II 15 Accreditatiestatus trombosediensten 15 Jaarverslag Cliëntenraad Trombosediensten 17 Bijlage I 21 Overzicht van de trombosediensten, aangesloten bij de Cliëntenraad Trombosediensten (CTD) 21

3

Samenstelling Bestuur, Wetenschappelijke Adviesraad en Bureau Bestuur dr. F.H. Schuurman, voorzitter dr. G.L.A. Reijnierse, secretaris/penningmeester dr. H.J. Adriaansen dr. J.M. van Alphen-Jager dr. J.L.P. van Duijnhoven mw. dr. A.T.M. van Holten-Verzantvoort drs. R.P. van ’t Land dr. F.J.M. van der Meer Wetenschappelijke Adviesraad prof. dr. J. Rosing, voorzitter prof. dr. J.W.N. Akkerman prof. dr. A. de Boer prof. dr. H.R. Büller dr. K. Hamulyák prof. dr. V.W.M. van Hinsbergh prof. dr. C. Kluft prof. dr. M. Levi prof. dr. J. van der Meer dr. F.J.M. van der Meer prof. dr. K. Mertens dr. H.P. Muller prof. dr. H. Pannekoek (liaison officer voor het bestuur van de TSN) Bureau mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur mw. A. de Bruijn-Wentink, beleidsmedewerker mw. F.A.C. Versluijs, secretaresse

4

Voorwoord

Dankwoord

Hierbij ontvangt u het algemeen jaarverslag van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten over het jaar 2007.

Dank is verschuldigd aan dr. F.J.M. van der Meer, internist en mw. drs. J.J. van Geest-Daalderop, arts voor hun medewerking aan respectievelijk de opleiding “train de trainer” en de opleiding “doseeradviseur”.

Het Bestuur van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten werd aan het begin van het jaar opgeschrikt door het plotseling overlijden van dr. Reijer Schaap, internist en als medisch leider verbonden aan de trombosedienst van Medial te Hoofddorp. Reijer Schaap was van december 1996 – december 2006 lid van het Bestuur van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten. Mede door inzet van Reijer Schaap is het Vademecum voor poliklinische behandeling met cumarinederivaten tot stand gekomen alsmede de eerste uitgave van het kwaliteitshandboek voor de trombosediensten. Het bestuur en de leden-trombosediensten hebben een bijzonder dokter en een bijzonder mens verloren. Reijer Schaap werd 59 jaar. Het Bestuur gedenkt hem met grote erkentelijkheid. Het scholingstraject is in 2007 afgerond. Naast de cursus doseeradviseur, de cursus train de trainer en de tweejaarlijkse applicatiecursus voor doseerartsen heeft het bestuur besloten de cursus algemeen trombosedienst medewerker formeel van start te laten gaan in 2008 na een geslaagde pilot opleiding in het verslagjaar. Op verzoek van de Trombosestichting Nederland hebben de trombosediensten Apeldoorn, Breda, Den Bosch, Den Haag, Ede, Gouda, Groningen, Hilversum, Leiden, Maastricht, Nijmegen en Zutphen medewerking verleend aan de patiëntenmarkt, evenals de Gemeenschappelijke Klachtencommissie, de commissie Interacterende medicatie cumarines en de Cliëntenraad Trombosediensten. Door medewerking van de genoemde diensten en de genoemde commissies is over diverse onderwerpen voorlichting aan de bezoekers van de patiëntenmarkt gegeven. De patiëntenmarkt werd bezocht door ruim 1.800 geïnteresseerden.

Voor de “Samenvatting medische jaarverslagen” van de Nederlandse trombosediensten is dank verschuldigd aan mw. A. de Bruijn-Wentink, beleidsmedewerker FNT, voor het samenstellen van de tabellen en het vervaardigen van de figuren en aan dr. H.J. Adriaansen, arts klinische chemie, voor het schrijven van de begeleidende tekst bij de tabellen en de figuren en het trekken van conclusies. De vrijwilligers, die de FNT belangeloos steunen met hun inzet zijn onmisbaar. In dit kader bedankt het bestuur speciaal de leden van de diverse commissies. Tot slot bedankt het bestuur de medewerkers van het bureau voor hun inzet. Het jaarverslag werd opgesteld door mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur.

dr. F.H. Schuurman, voorzitter Federatie van Nederlandse Trombosediensten

Na overleg met de beroepsverenigingen Nederlandse Internisten Vereniging (NIV), Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) en het Nederlands Huisartsengenootschap (NHG) werd actie ondernomen om herregistratie van warfarine in Nederland te bewerkstelligen. De verwachte registratie van warfarine heeft vertraging opgelopen. De reden hiervan ligt in de vergoedingensfeer. In 2008 zullen gesprekken plaatsvinden tussen afgevaardigden van de Commissie Vergoedingen Geneesmiddelen van het College voor Zorgverzekeringen, de FNT en BMS, de fabrikant van warfarine, met als doel mogelijkheden in het vergoedingentraject te onderzoeken.

5

Doelstelling en Organisatie De FNT werd op 6 februari 1971 opgericht met als doel de belangen van de aangesloten trombosediensten in Nederland te behartigen. De FNT tracht dit doel te bereiken door: • kwaliteitsverbetering van het werk van de aangesloten diensten te bevorderen; • het bevorderen van onderwijs aan de medewerkers van de leden-trombosediensten; • wetenschappelijke begeleiding van de leden-trombosediensten; • het geven van voorlichting aan de diensten; • het vervaardigen van voorlichtingsmateriaal ten behoeve van patiënten met trombose; • het bevorderen van overleg en samenwerking tussen instellingen en organisaties, die betrokken zijn bij de trombosediensten; • het nationaal en internationaal vertegenwoordigen van de trombosediensten. Bestuur Het bestuur vergaderde in 2007 op 6 februari, 3 april, 11 september en 30 oktober. De jaarlijkse beleidsvergadering vond plaats op 14 december. De jaarlijkse vergadering met het bestuur van de Trombosestichting Nederland vond plaats op 27 februari. Over bijzondere kwesties kan het bestuur zich laten adviseren door de Wetenschappelijke Adviesraad (WAR). De samenstelling van de Wetenschappelijke Adviesraad is weergegeven op pagina 1. In het verslagjaar werd geen advies aan de WAR gevraagd. Bureau Per 1 mei werd mw. A. de Bruijn-Wentink in een part-time functie aangesteld als beleidsmedewerker (0.6 fte). De personele bezetting van het bureau per 31 december 2007 was als volgt: • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, directeur • mw. A. de Bruijn-Wentink, beleidsmedewerker • mw. F.A.C. Versluijs, secretaresse

6

Leden Het kandidaat-lidmaatschap van de trombosedienst van het ADC-laboratorium te Willemstad (Curaçao) is per 26 juni 2007 verlopen. De dienst beschikte in 2007 over onvoldoende financiële middelen om een afsluitend visitatiebezoek te realiseren. Mogelijkheden voor een afsluitende visitatie in 2008 worden door beide partijen besproken. Per 31 december 2007 waren 61 trombosediensten aangesloten bij de Federatie van Nederlandse Trombosediensten (FNT), 59 trombosediensten in Nederland en 2 trombosediensten in Spanje. Van de Nederlandse trombosediensten zijn 31 trombosediensten gelieerd aan een ziekenhuis, 18 diensten hebben een zelfstandige status, 10 trombosediensten zijn gelieerd aan een huisartsenlaboratorium-/diagnostisch centrum. 42 trombosediensten hebben de status “geaccrediteerd”, bij 11 trombosediensten loopt een accreditatieprocedure, 6 diensten zijn nog niet aan het accreditatietraject begonnen. Ledenvergaderingen Op 23 april, 14 mei en 26 november werden ledenvergaderingen georganiseerd. Tijdens de ledenvergadering van 23 april werd door ‘Prismant StrategieGroep’ een toekomstvisie op de zorgmarkt gegeven. De vraag wat de concurrerende markt voor de trombosediensten gaat betekenen stond hierbij centraal. Het financieel jaarverslag 2006 werd behandeld en mw. mr. C.G. van de Grampel, voorzitter van de Gemeenschappelijke Klachtencommissie lichtte het Model Klachtenreglement, bestemd voor alle leden-trombosediensten, toe. In de vergadering van 14 mei vormden de streefwaarden voor antistolling bij trombosedienst-patiënten in de 1ste intensiteitsgroep het onderwerp van discussie. Drs. M. Beinema, arts en medisch leider van de Trombosedienst te Deventer, hield een pleidooi voor het hanteren van de streefwaarden 2,0 – 3,0 INR voor de 1ste intensiteitsgroep, dr. F.J.M. van der Meer, internist en directeur van de Stichting Trombosedienst Leiden en Omstreken pleitte voor het hanteren van de streefwaarden 2,5 – 3,5 INR voor deze intensiteitsgroep. Na beide voordrachten volgde een discussie om tot consensus te komen. Aan het einde van de discussie werd geconcludeerd dat de streefwaarden 2,5 – 3,5 INR voor de 1ste intensiteitsgroep gehandhaafd blijven. In de ledenvergadering van 26 november trad prof.dr. H.R. Büller, internist, verbonden aan het AMC te Amsterdam, op als gastspreker. Spreker gaf een overzicht over de actuele stand van zaken met betrekking tot de ontwikkeling van nieuwe antitrombotica en de gevolgen hiervan voor de Nederlandse trombosediensten. Naast de begroting 2008 en het algemeen jaarverslag van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten werd de “Samenvatting Medische Jaarverslagen 2006” uitgebreid toegelicht en besproken.

Activiteiten en resultaten 2007 Scholing Applicatiecursus doseerartsen In het verslagjaar werd de tweejaarlijkse applicatiecursus voor doseerartsen werkzaam bij de trombosediensten georganiseerd. De eendaagse cursus werd georganiseerd op 4 oktober en 15 november om zoveel mogelijk doseerartsen in de gelegenheid te stellen aan de cursus te kunnen laten deelnemen. De cursus werd in totaal bezocht door 100 cursisten. De volgende onderwerpen kwamen aan de orde • Onderhoudsdosering vitamine K (dr. F.J.M. van der Meer, internist, LUMC, Leiden) • CBO consensus diep veneuze trombose (dr.F. Leebeek, internist Erasmus MC, Rotterdam) • Warfarine, praktische adviezen (dr. K. Hamulyak, UMCM, Maastricht) • Bridging ( M. Piersma-Wichers, internist, Stichting Trombosedienst Groningen, Groningen) • Behandeling casuïstiek (dr. F.J.M. van der Meer, internist, LUMC, Leiden) Aan het eind van de cursus ontvingen de cursisten een certificaat van deelname. Cursus Train de Trainer De cursus “train de trainer”, die in 2001 is ontwikkeld, is ook in 2007 aan de medewerkers van de trombosediensten gegeven. Het doel van de opleiding is de medewerkers van de trombosediensten op te leiden in het trainen van patiënten om zelfmeetapparatuur te gebruiken en de systematiek van zelf doseren toe te passen. Een aparte cursusdag is besteed aan didactische vaardigheden. De cursus werd in het verslagjaar éénmaal georganiseerd te weten op 6 en 7 juni. In totaal werd de cursus door 39 cursisten bezocht. Aan het eind van de cursus ontvingen de cursisten een certificaat van deelname. Cursus doseeradviseur In 2001 werd door de ledenvergadering besloten paramedici (doseeradviseurs) toe te staan te doseren onder bepaalde voorwaarden. Hierop is de cursus “doseeradviseur” ontwikkeld welke wordt afgesloten met een landelijke toets. Wordt de cursus met succes afgesloten dan ontvangt de cursist het diploma doseeradviseur van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten. Hiermee is de doseeradviseur bevoegd te doseren binnen het in 2001 opgestelde raamwerk “doseren door paramedici”, dat door de ledenvergadering is aangenomen.

De cursus bevat de onderdelen: • Normale hemostase • Afwijkende hemostase • Oriënterend hemostase onderzoek en INR • Antistollingsmedicatie • Doseren van cumarinederivaten in de dagelijkse praktijk. De cursus werd op CD-rom uitgegeven. In het verslagjaar vonden de cursussen plaats op 6 september en 11 oktober. Het aantal deelnemers aan de cursus in het verslagjaar bedroeg 57. Van de 57 examenkandidaten, legden 53 kandidaten het examen direct succesvol af, 3 kandidaten slaagden na het maken van een herexamen. 1 kandidaat zakte voor het examen en voor het herexamen. Opleiding algemeen trombosedienstmedewerker In het verslagjaar is door de Mondriaan onderwijsgroep “Contractonderwijs Mens en Maatschappij” gestart met een pilot opleiding “Allround Medewerker Trombosedienst” (AMTD). De lesstof omvat de hoofdstukken: • Geschiedenis van de behandeling van trombose met cumarines • Functie en taken van de trombosedienst, de FNT en de TSN • Risicoverhogende factoren en complicaties bij het gebruik van cumarines • Bloedafname • Zelfmeetapparatuur • Bloedstollingsysteem • Antitrombotica • Indicaties voor antistollingsbehandeling Op basis van de resultaten van de pilot besloot het bestuur de cursus van start te laten gaan in 2008. Nascholingsdag medewerkers Nederlandse trombosediensten De jaarlijkse nascholingsdag van de FNT voor medewerkers van de aangesloten trombosediensten vond plaats op 14 april in het congrescentrum “Orpheus” te Apeldoorn. De nascholingsdag werd door ruim 850 enthousiaste medewerkers bezocht. In het verslagjaar werd het middagprogramma voor de eerste keer verdeeld in simultaan sessies: een nascholingsprogramma voor de algemeen trombosedienstmedewerkers en een nascholingsprogramma voor de doseeradviseurs. Het nascholingsprogramma bevatte de volgende onderwerpen: • De drama driehoek in de zorg (drs. E. Beerends, onderwijsdeskundige, Smits & Beerends, Zeist) • Wijzigingen in de CBO consensus met name voor wat betreft de indicatie en de behandeling van diep veneuze trombose (dr. F.J.M. van der Meer, internist, LUMC, Leiden)

7

Inhoud van het middagprogramma voor de algemeen trombosedienstmedewerkers: • Diep veneuze trombose en diagnostiek (dr. P.W. Kamphuis, AMC, Amsterdam) • Atriumfibrilleren en achterliggende pathologie (dr. M.A. Brouwer, cardioloog, AZN, Nijmegen) • Kunsthartkleppen en reparatie van kleppen (dr. R.J.M. Klautz, cardio-pulmonaal chirurg, LUMC, Leiden) Inhoud van het middagprogramma voor de doseeradviseurs: • Interacties van cumarine anticoagulanti (dr. T. Schalekamp, apotheker, Utrecht) • Onderhoudsbehandeling vitamine K (drs. E. Rombouts, arts, LUMC, Leiden) • Warfarine 5 mg per 01.01.2008 een feit? Praktische doseer tips (P. Verhaeghe, internist, Katholieke Universiteit Leuven, Leuven) • Bridging (dr. F.J.M. van der Meer, internist, LUMC, Leiden) Een samenvatting van de landelijke nascholingsdag werd gepubliceerd in Tromnibus 2007;2:28-33.

Kwaliteit Samenvatting medische jaarverslagen Jaarlijks worden de gegevens uit de medische jaarverslagen weergegeven in de “Samenvatting medische jaarverslagen”. Deze samenvatting maakt het mogelijk de opgegeven gegevens van de bij de FNT aangesloten trombosediensten met elkaar te vergelijken. De samenvatting geeft met name een overzicht over patiëntenaantallen, de verdeling van patiënten in mannen en vrouwen, de hoofdgroepen en de groei/afname van indicaties voor antistollingsbehandeling en geeft inzicht in welke mate de patiënten door de behandeling een antistollingsniveau binnen, boven en onder de gewenste therapeutische zone verkrijgen. Omdat de behandeling veel meer aspecten kent dan die welke in het jaarverslag zijn weergegeven lenen de gegevens zich niet voor uitspraken over de kwaliteit van de afzonderlijke trombosediensten. De “Samenvatting medische jaarverslagen” wordt in een aparte uitgave aan de leden aangeboden. Externe kwaliteitscontrole De FNT organiseert een extern kwaliteitscontroleprogramma waarbij tienmaal per jaar door RELAC via een externe rondzending de tussen-laboratorium-variaties van de aangesloten diensten worden bepaald. Ieder deelnemend laboratorium kan zijn eigen resultaten vergelijken met de consensuswaarde. Ook ziekenhuislaboratoria en huisartsenlaboratoria kunnen aan dit externe kwaliteitscontroleprogramma deelnemen. In het verslagjaar namen 107 laboratoria deel aan het programma. De externe laboratoria zijn hierbij inbegrepen. In 2007 werd naast het voornoemde externe kwaliteitscontroleprogramma het externe kwaliteitscontroleprogramma voor de Point-Of-Care stollingsmonitoren (POC-meters), dat in 2005 voor de eerste keer werd geïntroduceerd, voortge-

8

zet. Deze controle vindt vijfmaal per jaar plaats met twee verschillende controlemonsters. In het verslagjaar waren er 68 deelnemers aan deze kwaliteitscontrole. Het jaarverslag van het resultaat van de reguliere externe kwaliteitscontroles is separaat aan de deelnemers toegestuurd. Het jaarverslag 2007 van het externe kwaliteitscontroleprogramma van de Point-of-Care coagulometers werd gepubliceerd in Tromnibus (Tromnibus 2008;1:19-21.

In- en externe communicatie Website Federatie van Nederlandse Trombosediensten In het verslagjaar werd de website circa 59.000 maal bezocht. De website heeft drie verschillende ingangen: voor trombosediensten, artsen en patiënten. De site voor de trombosediensten is alleen toegankelijk voor de leden van de Federatie die voor het gebruik een toegangscode en een wachtwoord toegewezen hebben gekregen. Patiëntenvoorlichting In het verslagjaar werd de patiëntenvoorlichtingsfolder, die is samenwerking met de Trombosestichting Nederland wordt uitgegeven, vertaald in het Duits, Engels en Frans. De vertaalde versies zijn via de website van de Federatie te downloaden. Met drs. M. Bülbül, longarts, verbonden aan het Gelre Ziekenhuis te Apeldoorn, werden gesprekken gevoerd met als doel de voorlichtingsfolder te vertalen in het Turks. De Turkse versie van de patiëntenvoorlichtingsfolder kon in het verslagjaar nog niet op de website worden geplaatst. Op 15 september werd door de directeur van het Bureau een voordracht gehouden tijdens de patiënteninformatiedag van de Stichting Regionale Trombosedienst Breda over de organisatie van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten, de Trombosestichting Nederland en hun gezamenlijke uitgave van de patiëntenvoorlichting. De Federatie van Nederlandse Trombosediensten heeft een informatiestand ingericht op de patiënteninformatiemarkt van de Trombosestichting Nederland gehouden op 6 oktober te Utrecht. Medewerkers van de trombosediensten Apeldoorn, Breda, Den Bosch, Den Haag, Ede, Gouda, Groningen, Hilversum, Leiden, Maastricht, Nijmegen en Zutphen gaven tijdens deze markt voorlichting over diverse onderwerpen. Tromnibus Het semi-wetenschappelijke tijdschrift “Tromnibus” dat door de FNT wordt uitgegeven verscheen driemaal en werd in veelvoud aan de leden-trombosediensten ter beschikking gesteld. Daarnaast werd het tijdschrift naar verschillende externe relaties gestuurd.

Commissies Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie (TAB-commissie) De FNT heeft de kwaliteitszorg in handen gelegd van de Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie (TABcommissie), welke sinds 2006 samenwerkt met de Stichting voor de bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg (CCKL). Eind 2007 had de TAB-commissie zes leden. De commissie wordt administratief ondersteund door een ambtelijk secretaris. Het doel van de TAB-commissie is: • het doen van voorstellen om te komen tot kwaliteitsverbetering van de organisatie van trombosediensten en de antistollingsbehandeling; • het uitvoeren van het accreditatieprogramma van de FNT-CCKL en het adviseren van trombosediensten op het gebied van kwaliteit in het algemeen; • het opzetten en het implementeren van een kwaliteitssysteem in het bijzonder. De TAB-commissie vergaderde in 2007 driemaal: 29 maart, 7 juni en 11 oktober 2007. Accreditaties en auditoren In 2007 ontvingen de trombosediensten Groningen, Heerenveen, Hilversum, Tiel en Venlo/Venraij voor het eerst hun certificaat. Het certificaat werd voor de tweede keer toegekend aan de dienst te Amsterdam en voor de derde keer aan de diensten te Beverwijk, Den Haag, Eindhoven, Hardenberg, Koog aan de Zaan en Leeuwarden. In totaal hadden op 31 december 41 trombosediensten een geldig certificaat. Eind 2007 beschikte de TAB-commissie over 13 auditoren, inclusief 3 personen die uitsluitend de pre-analyse auditen. Voor de auditoren werd door CCKL op 29 november 2007 een auditorenbijeenkomst georganiseerd.

Gemeenschappelijke Klachtencommissie van de leden-trombosediensten In het verslagjaar zijn mr.drs. S.M.T. Puister en mw. A. Polder-Poleij door de Cliëntenraad Trombosediensten in de Gemeenschappelijke Klachtencommissie (GKC) benoemd. In de ledenvergadering van 23 april is het model klachtenreglement door de voorzitter van de GKC toegelicht. De GKC heeft in het verslagjaar eenmaal vergaderd en wel op 16 november. Tijdens deze vergadering zijn het modelklachtenreglement, het resultaat van de inventarisatie welke

trombosediensten deelnemen aan de klachtafhandeling via de GKC en de inrichting van de website met betrekking tot klachtbehandeling besproken. De GKC heeft een stand ingericht tijdens de patiënteninformatiemarkt van 6 oktober van de Trombosestichting Nederland. In het verslagjaar zijn geen klachten door de GKC ontvangen.

Commissie Interacterende medicatie cumarines De commissie heeft zich ten doel gesteld de “Standaard afhandeling interacterende medicatie cumarines” te ontwerpen en te onderhouden ten behoeve van apothekers en trombosediensten. Deze afhandelingsrichtlijn beoogt de veiligheid en effectiviteit van de cumarine behandeling in situaties van interacterende co-medicatie te bevorderen. De commissie registreert voorts nieuwe interactiemeldingen en initieert zo nodig onderzoek. De commissie vergaderde in het verslagjaar viermaal en wel op: 14 maart, 13 juni, 12 september en 12 december. Activiteiten Belangrijke aandachtspunten voor de commissie zijn interactiemeldingen en het beoordelen van nieuwe geneesmiddelen in relatie tot de Standaard interacterende medicatie cumarines. Interactiemeldingen worden beoordeeld op de aspecten: de kwaliteit van de melding, is de interactie aannemelijk, is de interactie relevant en moet de interactie c.q. het interacterend geneesmiddel opgenomen worden in de “Standaard”. De meldingen komen direct bij de commissie binnen of worden via Lareb aangeleverd. Er werden in totaal 10 interactiemeldingen ontvangen m.b.t. de volgende geneesmiddelen: melatonine, cancidas infusiepoeder, ketoconazol cum hydrocortison 1% zalf, esomeprazol, amiodaron, colchicine, noscapine, omeprazol, fluconazol, miconazol cutaan (alle 1 maal). Er zijn geen wijzigingen in de “Standaard” voortgekomen uit deze interactiemeldingen. Bij enkele meldingen ging het om een bekende, in de standaard beschreven interactie. In andere gevallen was de interactie niet aannemelijk. Alle meldingen worden geregistreerd en periodiek geïnventariseerd. Nieuwe geneesmiddelen worden beoordeeld op: hun à priori kans op relevante interactie en op de noodzaak om toegevoegd te worden aan de “Standaard”. Twintig (20) nieuwe geneesmiddelen werden beoordeeld. Hiervan werden 5 geneesmiddelen opgenomen in de Standaard: atazanavir, tigecycline, lumiracoxib, darunavir, sitaxentan. Het geneesmiddel colesevelam werd opgenomen op de attentielijst van de Standaard. De afhandelingsrichtlijn voor salicylaten (antithrombotische dosis), piroxicam en cotrimoxazol werd aangescherpt. Voor

9

combinatiepreparaten met toegevoegd vitamine K1 en K2 werd een aangepast advies opgenomen voor laag gedoseerd (<150 μg/dag) chronisch vit. K gebruik. Bijzondere eenmalige activiteiten De commissie was vertegenwoordigd op de patiënteninformatiemarkt van de TSN op 6 oktober. De stand werd druk bezocht en er werden veel medicatie-gerelateerde vragen gesteld. Mw. A. Leendertse, onderzoeker, heeft in een voordracht het HARM onderzoek toegelicht. De commissie heeft met een ingezonden brief naar het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde inhoudelijk gereageerd op een artikel over de interactie van rifampicine met acenocoumarol. Mw. A. van Holten-Verzantvoort heeft bij Lareb een voordracht gehouden over de cumarine interacties en de werkwijze van de commissie. Samenwerking Lareb Het thema van de jaarlijkse gezamenlijke vergadering met de Lareb vertegenwoordiger was het verbeteren van de kwaliteit van de interactiemeldingen. Het meldingsformulier op de FNT website werd aangepast. Er is inmiddels een goede uitwisseling van interactiemeldingen tussen de commissie en Lareb.

Bestuurscommissies Commissie Scholing De commissie heeft als taak richtlijnen te ontwikkelen voor opleiding, scholing en nascholing van doseerartsen, doseeradviseurs, medewerkers trombosedienst en medewerkers afdeling bloedafname. De commissie kent twee werkgroepen: a) werkgroep opleiding, scholing en nascholing doseerartsen en doseeradviseurs; b) werkgroep opleiding, scholing en nascholing medewerkers trombosedienst en medewerkers van de afdeling bloedafname. a. de werkgroep opleiding, scholing en nascholing doseerartsen en doseeradviseurs De leden van de werkgroep opleiding scholing en nascholing doseerartsen en doseeradviseurs hebben de opdracht van

10

het bestuur te komen tot een opleidingscursus voor doseerartsen en doseeradviseurs. De werkgroep heeft in het verslagjaar niet vergaderd. Er waren geen redenen de cursus doseeradviseur bij te stellen c.q. te wijzigen. Medici, verbonden aan de trombosediensten, worden tweejaarlijks bij- c.q. nageschoold in een tweedaagse applicatiecursus. b. de werkgroep opleiding, scholing en nascholing medewerker trombosedienst en medewerker afdeling bloedafname De cursus “opleiding algemeen trombosedienst medewerker” kende in het verslagjaar een pilot opleiding. Op basis van het resultaat van deze pilot heeft het bestuur van de FNT besloten de cursus in 2008 van start te laten gaan.

Commissie Financiële Zaken trombosediensten Mw. R. Lippinkhof heeft einde 2007 gebruik gemaakt van de vervroegde pensioenregeling en heeft om die reden eind 2007 de commissie verlaten. In het verslagjaar werd voor haar geen opvolger benoemd. De commissie heeft als taak jaarlijks financiële knelpunten onder andere via bedrijfsvergelijking (“bench-marking”) in de trombosediensten te signaleren en aan het bestuur van de FNT te rapporteren. Jaarlijks worden de financiële ontwikkelingen in relatie tot de richtlijnen voor maximaal aanvaardbare kosten van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nauwgezet gevolgd. Het overzicht kon in 2007 niet vervaardigd worden omdat de opgevraagde gegevens bij de trombosediensten in het verslagjaar niet compleet ter beschikking stonden van de commissie.

Commissie Standaardisering medisch handelen in de trombosediensten De commissie heeft als doel het geven van een wetenschappelijke basis aan het medisch handelen in de trombosediensten en het opnemen van de opgestelde protocollen in het kwaliteitshandboek van de FNT. Het promotie onderzoek van mw. drs. J.J. van Geest-Daalderop, waarop zij in januari 2008 promoveerde, is voortgekomen uit onderwerpen uit deze commissie. De leden van de commissie hebben in 2007 niet vergaderd.

Overlegstructuren Halfjaarlijks overleg Federatie van Nederlandse Trombosediensten, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Inspectie Gezondheidszorg en College van Zorgverzekeraars (CVZ) In het verslagjaar heeft geen overleg plaatsgevonden, mede ingegeven door de veranderde zorgverzekeringswetgeving waardoor de positie van het College van Zorgverzekeraars is gewijzigd. De aangepaste functie van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) speelt hierbij een belangrijke rol. Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) De FNT is vaste overlegpartner in de Commissie Cure van de NZa. Bij dit overleg zijn ook de zorgverzekeraars vertegenwoordigd. dr. G.L.A. Reijnierse, penningmeester van het bestuur van de FNT, vertegenwoordigt de FNT in commissie Cure van de NZa. In het verslagjaar zijn geen onderwerpen die de trombosediensten betreffen aan de orde geweest.

Cliëntenraad Trombosediensten (CTD) De CTD heeft tot doel: 1. Binnen het kader van de doelstellingen van de aangesloten zelfstandige trombosediensten de gemeenschappelijke belangen van cliënten van deze trombosediensten te behartigen. In het bijzonder is het leveren van een bijdrage aan de bewaking en bevordering van de kwaliteitsaspecten die een directe relevantie hebben voor de beleving en het welbevinden van de cliënten van deze trombosediensten een belangrijk doel; 2. Binnen de aangesloten zelfstandige trombosediensten medezeggenschap van cliënten op een structurele wijze vorm te geven; 3. Een effectieve en efficiënte vorm van overleg en samenwerking te ontwikkelen. Dat wil zeggen: • de cliënten van de aangesloten zelfstandige trombosediensten te betrekken bij het beleid van deze trombosediensten; • informatie uit te wisselen met betrekking tot de kwaliteit van de te verlenen zorg tussen patiëntenorganisaties en de aangesloten zelfstandige trombosediensten. Het jaarverslag van de CTD is in een apart katern bijgevoegd.

Platform Federatie van Nederlandse Trombosediensten en Vereniging Samenwerkende Artsenlaboratoria Nederland (SAN) en de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie (NVKC) Afgevaardigden van de FNT, de SAN en de NVKC hebben in het verslagjaar niet vergaderd. Er waren geen punten van bespreking die het beleggen van een drie partijen overleg noodzakelijk maakten. Stichting voor de bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek en voor de accreditatie van laboratoria in de gezondheidszorg (CCKL) De stichting heeft ten doel de bevordering van de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek in de gezondheidszorg in Nederland door coördinatie van de activiteiten die op dit gebied worden ondernomen door verenigingen van beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg, industrieën en overheid en het in Nederland fungeren als accreditatie-instantie voor laboratoria in de humane gezondheidszorg en als beheerder van het accreditatiesysteem. De deelnemersraad van de CCKL vergaderde in het verslagjaar eenmaal en wel op 26 juni. Het belangrijkste punt in de vergadering was de voortgang van de fusie tussen CCKL en de Raad van Accreditatie, welke fusie per 1 januari 2008 is geëffectueerd.

11

Organisaties gelieerd aan de Federatie van Nederlandse Trombosediensten Trombosestichting Nederland De Trombosestichting Nederland (TSN) werd in 1974 door de FNT opgericht met als doel het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van trombose te stimuleren en te financieren. Het bestuur van de TSN vergaderde in het verslagjaar zesmaal. De gezamenlijk vergadering met het bestuur van de FNT vond plaats op 27 februari. Naast gebruikelijke agendapunten zoals het (financieel) jaarverslag, de begroting en de jaarlijkse subsidieronde stonden de voortgang van de fondsenwerving en de organisatie en de inrichting van de patiënteninformatiemarkt in de vergaderingen centraal. Mw. D.E.J. Vree-van Dam werd in het verslag benoemd op de vacature (2006) van Gen. Maj.b.d. J. W. Hartman. In het verslagjaar trad dhr. R.C.W. Boender uit het bestuur. De heer Boender is opgevolgd door drs. R. Hulst. In het verslagjaar werden 15 subsidieaanvragen ontvangen. Op basis van cijfermatige beoordeling door de externe reviewers konden 13 projecten aan de WAR worden voorgelegd. De WAR beoordeelde alle ontvangen aanvragen als “subsidiabel”. In 2007 heeft het bestuur van de TSN, het advies van de WAR gehoord hebbende, drie subsidieaanvragen gehonoreerd.

12

Stichting Referentie-Instituut Laboratoriumonderzoek AntistollingsControle (RELAC) De FNT onderhoudt nauwe contacten met de Stichting RELAC. De Stichting RELAC heeft een belangrijke functie in het externe kwaliteitscontroleprogramma van de FNT. Daarnaast is er contact tussen de Nederlandse trombosediensten en de Stichting RELAC met betrekking tot de lokale kalibratie van de reagens-apparatuur combinatie. Het bestuur van de Stichting RELAC vergaderde in het verslagjaar tweemaal. Op grond van het feit dat de Raad van Bestuur van het LUMC zich op het standpunt heeft gesteld dat stichtingsstructuren op het terrein van het LUMC, waar ook de Stichting RELAC is gevestigd, ontmanteld dienen te worden indien activiteiten worden verricht die ook door het bedrijfsleven uitgevoerd kunnen worden, heeft het bestuur zich met name gericht op de opheffing van de rechtspositie van de Stichting RELAC. Het LUMC is reeds in 2006 bereid gevonden de activiteiten van RELAC onder te brengen in een projectstructuur. Voor de projectstructuur werd een eerste projectplan aan het bestuur van de Federatie aangeboden. In het verslagjaar bleek het niet mogelijk dit traject af te ronden.

Externe werkzaamheden

Plannen voor 2008

De directeur van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten beheert het secretariaat van de Sectie Stolling van de Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML) en is namens de Federatie van Nederlandse Trombosediensten lid van het bestuur van de Stichting Kwaliteitsbevordering Stollingsonderzoek in de functie van secretaris.

Het bestuur van de FNT voorziet voor de nabije toekomst belangrijke ontwikkelingen:

Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek (SKML) – Sectie Stolling Het voorzitterschap van de Sectie Stolling werd in het verslag door dr. G.L.A. Reijnierse overgedragen aan dr. A. Castel, klinisch chemicus, Bronovo Ziekenhuis te Den Haag. Het bestuur van de Sectie Stolling vergaderde zesmaal. Zes externe kwaliteitscontrole rondzendingen, waarbij de deelnemers verschillende gelyophiliseerde plasmamonsters ontvingen (normaal plasma, plasma van patiënten behandeld met orale anticoagulantia en plasma van een patiënt met milde hemofilie), werden georganiseerd. In deze externe kwaliteitscontrole kunnen de bepalingen PT, PT-INR, aPTT, Fibrinogeen, Factor VIII en Antitrombine worden uitgevoerd. In de vergaderingen werden de resultaten verkregen uit de kwaliteitscontrole besproken en becommentarieerd. Het opgestelde commentaar werd aan de deelnemers van het kwaliteitscontroleprogramma toegestuurd tezamen met het individueel verkregen resultaat.

Stichting Kwaliteitsbevordering Stollingsonderzoek (SKS) Het voorzitterschap van het bestuur van de SKS werd in het verslag door dr. G.L.A. Reijnierse overgedragen aan dr. A. Castel, klinisch chemicus, Bronovo Ziekenhuis te Den Haag. De stichting heeft ten doel het bevorderen van de kwaliteit van het bloedstollingsonderzoek binnen de betrokken laboratoria. De stichting tracht dit doel te bereiken door het initiëren van onderzoek op het gebied van stollingsbepalingen en door het organiseren van symposia en nascholingsactiviteiten. In het kader van bovengenoemde doelstellingen werden in het verslagjaar plannen gemaakt voor een te organiseren symposium in 2008

Naar aanleiding van de resultaten uit het HARM-Wrestling rapport (anticoagulantie is aanleiding voor een groot percentage (her)opnames in ziekenhuizen) zal de toezichthoudende rol van de Inspectie Gezondheidszorg op trombosediensten worden geïntensiveerd. De Inspectie heeft het bestuur uitgenodigd medio 2008 met een plan van aanpak te komen ter verbetering van de medicatieveiligheid in het gehele proces rond orale antistollingsbehandeling. Vooruitlopend hierop is in december van het verslagjaar overleg gestart met de Inspectie Gezondheidszorg en DGV, het Nederlandse Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik om te komen tot concrete acties ter verbetering van de ketenzorg. Inmiddels zijn afspraken gemaakt voor regulier overleg hieromtrent in 2008 tussen eerdergenoemde partijen. De Inspectie Gezondheidszorg heeft te kennen gegeven dat zij de prestaties van de Nederlandse trombosediensten nadrukkelijker zal volgen (kwaliteit, medicatieveiligheid, 24-uurs bereikbaarheid). Tevens heeft zij aangegeven het wenselijk te achten dat anno 2008, in het kader van transparantie, de “Samenvatting medische jaarverslagen” in zijn geheel openbaar is voor alle beroepsgroepen en patiënten. In het verslagjaar vonden enkele informatieve gesprekken plaats met vertegenwoordigers van het Ministerie van VWS rond het thema invoering van het Burger Service Nummer (BSN) in de zorg. Inmiddels is dit gebruik verplicht met ingang van 2009. Informatie- en voorlichtingsmateriaal werd vanuit het bureau naar de leden verstuurd. Ook de ontwikkelingen rondom de invoering van het Elektronisch Medicatiedossier (EMD) en het Elektronisch Patientendossier (EPD) worden door het bestuur gevolgd. Daar waar voor de Federatie in dezen een rol is weggelegd zal zij deze vervullen. Toenemend zal de trombosedienst zich als specialistisch instituut moeten profileren. Ook in 2008 zal het bestuur van de Federatie in dit proces haar verantwoordelijkheid nemen en de leden stimuleren te voldoen aan eisen die verdergaande professionalisering met zich mee brengt.

13

Bijlage I Samenstelling commissies, bestuurs­ commissies, redactie Tromnibus en overige overlegorganen per 31 december 2007. Trombosedienst Accreditatie- en Beleidscommissie • drs. R.P. van ‘t Land, voorzitter • mw. drs. M.T.H. Albers-Akkers • mw. I. Harmsen-van Engelen • drs. M.J. Beinema • mw. M. van der Velden • mw. C. van de Wetering • mw. A. de Bruijn-Wentink, ambtelijk secretaris Gemeenschappelijke Klachtencommissie van de leden-trombosediensten • mw. mr. G.C. van de Grampel, voorzitter • mr. drs. S.M.T. Puister, vice-voorzitter (namens de CTD) • drs. E. van Meegen • mw. drs. M.T.H. Albers-Akkers • mw. A. Groot Bruinderink-Baak • mw. A. Polder-Poley, verpleegkundige (namens de CTD) • mw. M. Smink-Meijer • mw. drs. F. Verhoog, patiëntenvertrouwenspersoon • mw. S.W. Wesselink, mediator • mw. A. de Bruijn-Wentink, ambtelijk secretaris Commissie Interacterende medicatie cumarines • dr. A. van Holten-Verzantvoort, internist, voorzitter • drs. A. Horikx, apotheker • dr. F.J.M. van der Meer, internist • drs. I. van de Riet, arts • dr. T. Schalekamp, apotheker • drs. S. Verberg, apotheker Commissie Electronische Communicatie • drs. M.J. Beinema, voorzitter • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger • mw. E. Postema-Martens Commissie Voorlichting • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, voorzitter • dr. H.J. Adriaansen • mw. E. Postema-Martens

14

Commissie Scholing Werkgroep scholing doseerartsen en doseeradviseurs • mw. drs. J.J. van Geest-Daalderop • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger Werkgroep scholing medewerker trombosedienst en medewerker bloedafnamedienst • mw. drs. J.J. van Geest-Daalderop • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger Commissie Financiële Zaken • dr. G.L.A. Reijnierse, voorzitter • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger Commissie Standaardisering medisch handelen in de trombosediensten • prof. dr. M. Levi, voorzitter • mw. drs. D. van Dolder • mw. drs. J.J. van Geest-Daalderop • prof. dr. A. Sturk Redactie Tromnibus • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, voorzitter • prof. dr. J.W. Akkerman, wetenschappelijk eindredacteur • dr. A.M.H.P. van den Besselaar • dr. K. Hamulyák • mw. drs. A. Horikx • dr. F.J.M. van der Meer Cliëntenraad Trombosediensten • drs. J.W. Monster, arts-voorzitter • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, ambtelijk-secretaris • ir. H.J.A. Bruckwilder (TD Nijmegen) • dhr. J.G. Coster (TD Groningen) • dhr. C.B.J.C.A. van Dongen (TD Eindhoven) • dhr. A. Hahn (TD Leeuwarden) • dhr. A.J.M. van Loosbroek (TD Breda) • ir. A.W. Mourer (TD Rotterdam) De aangesloten trombosediensten worden vertegenwoordigd door: • mw. drs. M. Albers-Akkers (TD Nijmegen) • mw. drs. G. Piersma –Wichers (TD Groningen) • drs. J.W. Marees (TD Medial Hoofddorp) Adviseur op verzoek van CTD: • Mw. W. van Egdom

Bijlage II Bestuur Trombosestichting Nederland • mw. W.M. Verver-van Aartsen, voorzitter • mr. H.P.A. Klapwijk, secretaris-penningmeester • prof. dr. H. ten Cate • drs. R. Hulst • prof. dr. H. Pannekoek • prof. dr. A. Sturk • mw. D.E.J. Vree-van Dam Bestuur Stichting RELAC • prof. dr. A. Sturk, voorzitter • dhr. S.J. Beurze, penningmeester • prof. dr. R.M. Bertina • prof. dr. K. Mertens • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, ambtelijk secretaris Bestuur Stichting Kwaliteitsbevordering Stollingsonderzoek (SKS) • dr. A. Castel, voorzitter (VHL-NVKC) • mw. O.D.M. Paauwe-Insinger, secretaris (FNT) • dhr. S.J. Beurze, penningmeester • dr. A.M.H.P. van den Besselaar (RELAC) • dhr. C.M. Eckmann (Stichting Sanquin) • dr. F. van de Graaf (SKML) • dhr. mw. A. van der Hey-Koene (FHI) • dhr. C. Kortmann (Diagned) • prof.dr. A. Sturk, adviseur van het bestuur

Accreditatiestatus per 31-12-2007 Plaats Geaccrediteerd Alkmaar nee Almelo ja Amersfoort ja Amsterdam ja Apeldoorn-Zutphen nee Assen nee Beverwijk ja Breda ja Delft ja Den Bosch ja Den Helder nee Deventer ja Dirksland ja Dordrecht ja Dordrecht/Gorinchem nee/ja Drachten ja Ede ja Eindhoven ja Emmen ja Enschede (MST) nee Geldrop ja Gorinchem ja Gouda ja Groningen ja Hardenberg ja Harderwijk (nunspeet) nee Heerenveen ja Heerlen nee Helmond nee Hengelo ja Hilversum ja

Plaats Geaccrediteerd Hoofddorp nee Hoogeveen ja Hoorn nee Koog aan de Zaan ja Leeuwarden ja Leiden ja Lelystad nee Lichtenvoorde (Ascon) ja Maastricht nee Meppel ja Middelburg ja Nijmegen ja Oss/Veghel ja Rijswijk ja Roermond ja Roosendaal ja Rotterdam ja Schiedam ja Sittard ja Sneek ja Terneuzen nee Tiel ja Tilburg nee Utrecht ja Venray = Venlo VieCurie ja Weert nee Woerden ja Zeist ja Zevenaar nee Zwolle nee

15

16

Jaarverslag Cliëntenraad

Voorwoord

Inleiding

Het voorwoord en jaarverslag 2007 ligt voor u. Alweer het vijfde jaarverslag van onze raad. Het is ook te merken dat de raad zo langzamerhand de kinderschoenen ontgroeid is en aan een nieuwe fase toe is. Immers het onderzoek naar de kwaliteit is uitgebreid geëvalueerd en afgesloten. Er komt nu een inventarisatie naar de resultaten en verder werd in de vergaderingen voor een groot deel voortgeborduurd op zaken die voor het merendeel achter ons liggen. Er ontstaat in de Raad duidelijk behoefte om mee vooruit te denken en meer proactief bezig te zijn zonder de zaken die reeds onder handen zijn en die in de afgelopen jaren het accent bepaalden, te verwaarlozen.

De Cliëntenraad Trombose Diensten (CTD) is eind 2001 opgericht, omdat in het kader van de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen(WMCZ) de instelling van een cliëntenraad ook voor de trombosediensten verplicht werd. Dat niet alle trombosediensten bij de centrale CTD zijn aangesloten vindt zijn oorzaak in het feit dat er een aantal trombosediensten werkzaam zijn in instellingen waar al een cliëntenraad functioneert en deze diensten daar reeds bij zijn aangesloten. Van de 37 zelfstandige trombosediensten besloot de Trombosedienst Gouda dit jaar ook gebruik te gaan maken van de cliëntenraad, zodat de CTD nu namens 21 van de bij de FNT aangesloten Trombosediensten de cliëntenbelangen behartigt. In Bijlage 1 is een lijst van per 31 december 2007 aangesloten diensten opgenomen.

U zal in dit verslag ook weer een oproep vinden om de verslaglegging van de aangesloten diensten wat meer te uniformeren en daardoor beter leesbaar te maken en ook vergelijkbaar te maken voor een ieder die niet echt goed ingevoerd is in de problemen en het jargon van de diensten. Dit zal zeker in de toekomst het cliënten beter mogelijk maken om verslagen te lezen te vergelijken en een keuze tussen de diensten te maken, nu al deze informatie op de diverse websites toegankelijk geworden is. Ook liet zich dit jaar weer het probleem voelen om vrijwilligers te vinden die geïnteresseerd zijn in het meedenken via de cliëntenraad over het –verbeteren of aanvullen van- het reilen en zeilen van de aangesloten diensten. Gelukkig lukte het om eind van het afgelopen jaar enkele enthousiaste leden te vinden en tevens aanvulling te krijgen in de klankbordgroep. Verder kunt u lezen over de Gemeenschappelijke Klachten Commissie (GKC) en hoe de cliëntenraad via vertegenwoordiging ook probeert hier op de hoogte te blijven en zo nodig te kunnen reageren. Het voornemen van de cliëntenraad voor 2008 zal dus zijn om met de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ) in gedachten meer in contact te treden met de diverse diensten, en ook meer en nadrukkelijker feedback te gaan geven op de bij haar binnengekomen informatie om zo een beter contact met de diensten op te bouwen. Zoals u ziet zijn we dus vol goede moed om ook van 2008 weer een goed en positief jaar te maken. J.W. Monster, voorzitter Voorschoten, januari 2008

18

De CTD in 2007 In dit verslagjaar is er driemaal vergaderd, wederom op diverse locaties van trombosediensten die door de CTD vertegenwoordigd worden. Nadat op 8 februari een vergadering in Utrecht vanwege een sneeuwwaarschuwing niet doorging vond deze op 28 maart plaats. Verder werd vergaderd op 5 juni in Leeuwarden en op 6 november in Etten-Leur. De verslagen van deze drie vergaderingen zijn inmiddels op de website van de Federatie van Nederlandse Trombosediensten (FNT) gepubliceerd. De CTD ziet zich als een adviserend orgaan om de kwaliteit van zorg van de trombosediensten verder te verbeteren, specifiek gezien vanuit het cliëntenperspectief. Voor 2007 werd het volgende werkplan opgesteld: • Verdere uitbreiding van het aantal leden van de cliëntenraad. • Opvullen van beide vacatures in de klankbordgroep van de cliëntenraad. • Voordracht externe kandidaten cliëntenklachtencommissie FNT. • Follow-up van het tevredenheidonderzoek uit 2004. • Actief beheer van de website van de CTD. • Formattering van de kwaliteitsjaarverslagen van de aangesloten trombosediensten om te kunnen vaststellen welke verbeteringen er gerealiseerd zijn • Beoordeling en advies over cliënten voorlichtingsmateriaal en websites van de aangesloten diensten vanuit het cliëntenperspectief. Uitbreiding CTD Vanwege het aangekondigde vertrek van de heer H.J. Bruckwilder (cliënt van de Trombosedienst in Nijmegen) en doordat de vertegenwoordiger van de Stichting Hoofd, Hart en Vaten(SHHV), mevrouw M. Weerts, onverwacht wegens drukke werkzaamheden voor het raadslidmaatschap bedankte, werd naar een uitbreiding van de gewone leden (cliënten van aangesloten diensten of vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen) gezocht. Na een oproep van de Stichting Regionale Trombosedienst Breda waren er drie cliënten bereid om zitting te nemen in de Raad. Van hen is de heer A.J.M. van Loosbroek na een kennismakingsprocedure in november 2007 lid geworden van de CTD. De heer C.B.J.C.A. van Dongen, cliënt van de Trombosedienst Eindhoven, was op verzoek van zijn trombosedienst, eveneens bereid om vanaf november in de CTD zitting te nemen. Uitbreiding klankbordgroep Naast gewone leden kent de Raad ook een Klankbordgroep bestaande uit vier leidinggevenden van de aangesloten trombosediensten. Een van twee vacatures werd dit jaar opgevuld door de heer J.W. Marees, adjunct directeur Financieel

Beheer van de Medial Groep waartoe de Trombosedienst Haarlem behoort. Het voormalig klankbordlid mevr. W. van Egdom heeft zich bereid verklaard op het gebied van patiënttevredenheidonderzoek de Raad van advies te dienen indien de CTD hierom vraagt. Voordracht Cliëntenklachtencommissie De CTD mag op grond van de WMCZ een tweetal leden voor de Gemeenschappelijke Klachten Commissie(GKC) van de FNT voordragen. De CTD heeft van haar recht gebruik gemaakt en na gesprekken met beide kandidaten mevrouw S.M.T. Puister en mevrouw A.J. Polder-Poleij als extern lid van de GKC voorgedragen. De ledenvergadering van de FNT heeft beide kandidaten inmiddels als leden van de GKC benoemd. Follow-up van het tevredenheidonderzoek uit 2004 Als vervolg op het in eerste drie jaar geleden uitgevoerde Klant Tevredenheids Onderzoek werd over een herhaling van dit onderzoek gesproken om te zien of de oordeel van de patiënten nu positiever uitvalt. Mede op advies van mevrouw van Egdom is besloten dit onderzoek niet op korte termijn uit te voeren. De CTD wil eerst inventariseren wat de deelnemende diensten gedaan hebben met de verschillende verbeterpunten uit het eerste tevredenheidonderzoek. Actief beheer van de website van de CTD Dit jaar werd er meer op toegezien dat een samenvattend verslag van de CTD vergadering sneller op de website van de FNT werd geplaatst. Door de nieuwe procedure waarbij een raadslid aan de hand van de nog niet geaccordeerde notulen een verslag maakt dat per mail de goedkeuring van de leden krijgt, wordt het mogelijk om het verslag al voor de volgende vergadering op de site te krijgen. De website wint hierdoor aan actualiteit. Formattering van de kwaliteitsjaarverslagen De individuele trombosediensten maken elk jaar een algemeen, een medisch en een kwaliteitsverslag wat naar de FNT gestuurd wordt. Een delegatie uit de Raad heeft een groot deel van deze verslagen bekeken en geconstateerd dat daar niet veel uniformiteit in zit. Geadviseerd wordt aan de Federatie om met een voorstel te komen om de jaarverslagen van de diensten meer te standaardiseren. Het ministerie van VWS is hier bij ziekenhuizen en verpleeghuizen reeds mee begonnen. Indien de trombosediensten deze trend volgen wordt voor zowel de cliënten als voor de CTD de toegang tot de diverse informatie eenvoudiger. Beoordeling en advies over cliënten voorlichtingsmateriaal en websites Dit punt is doorgeschoven naar 2008.

19

Overige activiteiten Het eerder door de CTD goedgekeurde Klachtenreglement voor de GKC werd als leidraad gebruikt bij het advies omtrent een in te voeren Klachten Reglement voor individuele trombosediensten. In dat proces is ook een inventarisatie uitgevoerd naar de methode van klachtafhandeling van de aangesloten diensten. Die is niet overal gelijk. De diensten is geadviseerd in elk geval gebruik te maken van de GKC. De CTD wenst een jaarlijkse feedback te krijgen uit de GKC. Op 6 oktober organiseerde de Trombosestichting Nederland een goed bezochte patiëntenmarkt in de Jaarbeurs in Utrecht. De CTD was daar met een stand en met meerdere leden aanwezig. Verder hebben CTD-leden op voorlichtingsavonden van Trombosediensten een nuttige en zinvolle bijdrage geleverd. Met de Stichting Zelfmanagement orale Antistolling Nederland (Stizan) zijn er ook dit jaar weer enige informele contacten geweest. In tegenstelling tot voorgaande jaren gaf Stizan geen presentatie op een CTD-vergadering. Tot slot Vanaf het begin van het functioneren van de cliëntenraad was het op bijna alle onderdelen een zoeken naar een juiste vorm en naar wat de aard van de werkzaamheden is om het doel van de cliëntenraad zo goed mogelijk na te streven. Kort geformuleerd is dit doel: • Belangenbehartiging van de cliënten van de aangesloten trombosediensten. • Gevraagd en ongevraagd adviseren van de aangesloten trombosediensten. • Met regelmaat op enigerlei wijze onderzoeken of de cliënten tevreden zijn over de verleende zorg en of deze zorg van goede kwaliteit is en blijft. Dat wil zeggen doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht. De CTD streeft in toenemende mate naar concrete afspraken om deze doelstellingen binnen de door de WMCZ gegeven mogelijkheden te realiseren.

20

Jaarplan voor 2008 De Cliëntenraad ziet zich als een adviserend orgaan om de kwaliteit van zorg van de trombosediensten verder te verbeteren specifiek gezien vanuit het cliëntenperspectief. Hiertoe willen wij in 2008 de volgende acties ondernemen: 1. Opvullen van de vacatures in de klankbordgroep van de cliëntenraad. 2. F ollow-up van het tevredenheidonderzoek uit 2004. 3. F ormattering van de kwaliteitsjaarverslagen van de aangesloten trombosediensten om te kunnen vaststellen welke verbeteringen er gerealiseerd zijn. 4. Beoordeling en advies over cliënten voorlichtingsmateriaal en websites van de aangesloten diensten vanuit het cliëntenperspectief. 5. M eer contact met de door de CTD vertegenwoordigende trombosediensten. 6. Evaluatie van het functioneren van de CTD naar aanleiding van de ervaringen van de afgelopen jaren en implementatie van de verbeterpunten bij de aangesloten diensten.

Bijlage I Overzicht van de trombosediensten, aangesloten bij de Cliëntenraad Trombosediensten (CTD) • Almelo • Amersfoort • Amsterdam • Breda • Delft • Den Haag • Ede • Eindhoven • Gouda • Groningen • Haarlem • Hengelo • Hilversum • Koog aan de Zaan • Leeuwarden • Leiden • Nunspeet • Nijmegen • Rotterdam • Schiedam • Utrecht • Venraij

21

22

23

Federatie Nederlandse Trombosediensten Krimkade 20a 2251 KA Voorschoten Postbus 200 2250 AE Voorschoten Tel. 071 - 5617776 Fax. 071 - 5618008 www.fnt.nl E-mail: [email protected]