4 • 2014
Cliëntenblad Lister
WMO, zorgen om de zorg
Vernieuwing 'Je mag elk moment opnieuw beginnen'
Foto: Shutterstock
Crisis is vaak het begin van vernieuwing
} INHOUD december 2014
In dit nummer...
Vernieuwing Onbekend maakt onbemind. Waarom we weerstand ervaren bij verandering. Vernieuwing in de zorg alom, maar
6
EN VERDER
één ding blijft hetzelfde. Decembermaand is lijstjesmaand. Buurtteams zou wel een goede kandidaat zijn voor het vaakst gebruikte woord in
4 Nieuwjaarsbijeenkomst
de zorg. Het is een verandering waar
5
we al lang over horen. Nu wordt het
12 De digitale zorg
voelbaar. In dit nummer nemen we ietwat afstand van het nu vanuit de vraag ‘waarom hebben we sowieso moeite met verandering?’ Feit blijft dat we het ermee moeten doen. Gelukkig mogen we er wel wat van vinden, zoals tijdens het cliëntenpanel over de buurtteams (blz. 23). Naast meningen vind je in dit nummer ook een artikel over E-health, digitalisering in de zorg. Dat wordt gebracht als technologie ter verbetering van de gezondheidszorg.
Van de Cliëntenraad
14 Uit en Thuis
22
20 Geld en recht 21 Woordzoeker 23 Informatiebijeenkomst Buurtteams 24 Als ik vandaag ... (gedicht) 26 Column
Vernieuwing is nodig. Slechts door vernieuwing kun je herstel volhouden.
Tsja, zo kun je ook aankijken tegen vernieuwing. De redactie Als het je leuk lijkt om jouw kwaliteiten voor UP in te zetten, dan vind je achter in het blad de contactgegevens van de redactie.
Alle ins en outs bij de vernieuwing in de zorg per januari 2015.
16
dcember 2014 |
3
} AGENDA Zet ‘m vast in je agenda:
12 januari 2015 Nieuwjaarsbijeenkomst Lister Op 12 januari geven cliënten en medewerkers van Lister in stadion Galgenwaard de aftrap van het nieuwe jaar. We gaan aan de slag met de vraag: hoe krijg ik grip op mijn eigen situatie? Ben jij nog aan de bal? Grip krijgen doen we die middag met workshops en presentaties. Heel praktisch. Zoals de WRAP-workshop waarin je een plan maakt dat helpt de regie te nemen over je leven, een workshop ‘gezonder door bewegen’ en een workshop ‘kijken naar kracht, talent en zingeving’. Ook praat Enik Recovery College je bij over zelfhulp en steun. Of doe iets heel anders: laat je rondleiden door het stadion. Kortom, een middag vol inspiratie en ontmoeting. Start met lunch We beginnen op 12 januari om 12.30 uur met een lunch. Houd je post in de gaten. In december krijg je de uitnodiging. Kom jij ook? Want zoals Cruijff al zei: “Je moet schieten anders maak je geen doelpunt.”
Zonder doel kun je niet schieten
JANUARI
1 Vernieuwing Als het oude vergeven wordt en het nieuwe nog niet bewust. Als het oude verzoening brengt en het nieuwe nog niet beslist. Als er een neiging is het oude vast te houden vanuit veiligheid. Als het nieuwe nog niet alle aandacht krijgt. Dan mag er zijn wat wil geboren. Dan is de groef in de plaat verloren, Diende als voeding ter vertering, Dan is het tijd voor nieuwe lering. In die uitdaging kunnen blijven staan, Als de tijd de angst heeft laten gaan. Dan is de tijd gekomen, Voor de her-ont-dekte dromen.
Marjan
Ontdek hoe je grip krijgt op je eigen leven
www.peers2peers.nl/zinnenprikkels 4
| dcember 2014
Van de Cliëntenraad In de vorige UP schreven we het al: er heerst onrust en onzekerheid over de veranderingen in de zorg per 1 januari 2015. Ondanks de nodige informatie via brieven, persoonlijk begeleiders en folders signaleerde de cliëntenraad dat er veel vragen blijven. Daarom organiseerde Cliëntenraad een informatiebijeenkomst, die op maandag 24 november plaatsvond bij Enik aan de Vaartscherijnsttraat, het voormalige Clubhouse. Cliënten die al overgegaan zijn naar een buurtteam èn cliënten die nog moeten overgaan werden per brief persoonlijk uitgenodigd. Er waren 85 mensen aanwezig. De aanwezigen kregen uitgebreid de gelegenheid om persoonlijk vragen te stellen aan de bestuurders van Lister en de buurtteams. Het werd een middag waar de cliënt centraal stond, waar ervaringen werden uitgewisseld. Zorgen en ervaringen werden gedeeld, vragen beantwoord. Van de middag wordt een verslag gemaakt. Jullie horen nog wel hoe je dat in je bezit kan krijgen als je daar interesse in hebt. Zie voor een impressie het artikel van Marieke op pagina 18.
Blijft het hierbij? Nee, zeker niet! Er is afgesproken dat er over een half jaar weer een bijeenkomst komt. Gemaakte afspraken worden dan geëvalueerd, ervaringen kunnen weer worden gedeeld. De Cliëntenraad gaat nu aan de slag met de volgende punten: • Het kritisch volgen van de overdracht van Lister naar buurtteam
• Het kritisch volgen van de uitvoering van het nazorgbeleid. Alle cliënten die Lister verlaten moeten op de hoogte worden gesteld van het al bestaande nazorgbeleid door middel van een flyer. • De medezeggenschap, een klachtenregeling, een vertrouwenspersoon. Hoe is dit geregeld bij de buurtteams? Contact Heb je vragen over de overdracht of de nazorg laat het ons weten. Ook als er iets niet goed gaat willen we dat graag horen.De Cliëntenraad heeft jullie nodig om haar werk te kunnen doen! Onze gegevens vind je in de colofon op pagina 23. Je kunt ook langskomen. Elke donderdag van 12.00 uur tot 14.00 uur zijn er op de Livingstonelaan 118 leden van de Cliëntenraad aanwezig. Je bent welkom! Ten slotte wil de Cliëntenraad op deze plek iedereen bedanken die deelgenomen heeft, op welke wijze dan ook, aan de bijeenkomst van 24 november. Met elkaar hebben we de cliënt een stem gegeven en dat is waar het om moet draaien in de zorg! dcember 2014 |
5
} PSYCHE
Waarom hebben we moeite met vernieuwing en verandering? Tegenwoordig volgt de ene vernieuwing de andere op, alleen hebben velen daar moeite mee. Neem nou de mobiele telefoon. Velen zagen in de jaren negentig het nut er niet van in. Waarom zou ik buitenshuis willen bellen? Nu kunnen we niet meer zonder. Ook is het lastig om van psychiatrische problemen en verslavingen af te komen. Hoe komt dat? tekst: Nadia Tan
"
M
ensen zijn niet te happig op verandering”, licht psychologe Renske Boot toe. Zij werkt bij Trubendorffer, een verslavingszorginstelling in onder andere Utrecht. "Mensen zijn op zoek naar het bekende, of dat nou goed is of niet", legt Boot uit. Toen de gsm op de markt kwam, wisten we niet hoe onze toekomst eruit zou gaan zien. Dat maakt het onbekend, gevaarlijk en onoverzichtelijk. Dan blijven we liever bij het oude, want dan weten we in ieder geval wat we hebben. Blauwdruk Zo is het moeilijk om van verslavingen af te komen. De reden daarvoor is tweeledig. Ten eerste kan een verslaafde een genetische aanleg hebben voor verslavingen. “Uit onderzoek blijkt dat een verslaving aan nicotine, drugs of alcohol voor 50 tot 75 procent wordt bepaald door erfelijke aanleg. De omgeving bepaalt de rest”, weet Jacqueline Vink. Zij is onderzoekster aan de Vrije Universiteit Amsterdam op de afdeling Biologische Psychologie. Of je erfelijke aanleg hebt om verslaafd te worden, hangt af van honderden- misschien wel duizenden verschillende genen. Genen bepalen de blauwdruk van een mens, zoals of iemand blauwe- of groene ogen krijgt. Zo zijn er genen die ‘bepalen of er zogenoemde nicotinereceptoren in je hersenen gemaakt worden. Hoe meer nicotinereceptoren iemand heeft, hoe lekkerder het gevoel is dat deze persoon ervaart na het roken van een sigaret. Iemand met nauwelijks tot geen nicotinereceptoren merkt erg weinig van de uitwerking van nicotine. 6
| dcember 2014
De persoon die na een sigaret een prettiger gevoel krijgt, heeft meer moeite om te stoppen. Rush Er zijn volgens Vink meerdere genen die ervoor kunnen zorgen dat het moeilijker is om te stoppen, zoals zelfdisciplinegenen of persoonlijkheidsgenen. En als iemand 900 van de 1000 verslavingsgenen heeft, heeft deze persoon het moeilijker om een sigaret af te slaan dan iemand die tien van de 1000 verslavingsgenen heeft. Ten tweede is een verslaving vervlochten in je hele leven. Boot: “Mensen met bijvoorbeeld een relatieverslaving vinden het lastig om los te komen van foute partners. Voor hen geeft het een soort veiligheid. Misschien hadden ze een afstandelijke vader of een moeder die niet goed voor ze was. Ze kiezen voor dezelfde patronen, of het nou goed of slecht voor ze is. Ook krijgt de relatieverslaafde een rush als deze aandacht krijgt.” Zwaar Naast verslaving is het ook lastig om van psychiatrische klachten af te komen, zoals depressie en angst. Net als bij verslaving is bijvoorbeeld een angststoornis 40 tot 50 procent erfelijk bepaald. "Er zijn 108 regio’s op het menselijk DNA die verantwoordelijk zijn of iemand schizofrenie kan ontwikkelen. Waar deze genen precies voor staan, is nog onbekend. In de toekomst moet het lukken om genen te vinden die andere psychiatrische aandoeningen kunnen veroorzaken", vertelt Christel Middeldorp, (kinder-)psychiater en weten-
@
schapper Biologische Psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Verder vraagt therapie van een cliënt dingen te doen waartoe hij of zij niet geneigd is en tegen hun gevoel ingaan. Een kind van vier dat bang is voor water wil echt wel leren zwemmen, maar durft niet. Zo ligt een depressief iemand niet voor de lol op bed, maar kan het niet opbrengen om op te staan. Dan is het heel zwaar om naar buiten te gaan of om naar de supermarkt te lopen", licht Middeldorp toe.
"Begin met wat je wel durft" Effect Mocht je een erfelijke aanleg hebben, dan zal het moeilijker voor je zijn om af te kicken. Maar niet onmogelijk. “Wees doordrongen van het feit dat je het zwaarder hebt dan anderen, maar laat je niet uit het veld slaan en zoek begeleiding”, benadrukt Vink. Heeft een cliënt een dubbele diagnose zoals angstproblemen en alcohol, dan kan het nog moeilijker zijn om van de klachten af te komen. Middeldorp: “Mensen met een sociale angst bijvoorbeeld, drinken voor een feestje moed in om zich meer te ontspannen. Het blijkt dat als de sociale angst is behandeld bij mensen die gestopt zijn met drinken, het nog steeds moeilijk is om van de alcohol af te blijven. Terwijl angst in de eerste plaats de reden was om te gaan drinken. Beide patronen moeten aangepakt worden.”
Motivatie Wat het beste helpt om van verslavingen of psychiatrische problemen af te komen, verschilt per persoon en per probleem. Bij een alcoholverslaving kan je een inventarisatie maken van alle risicogebieden waardoor je wordt aangezet om een biertje te drinken. Als dat duidelijk is, weet je waar je afleiding kan zoeken. Het gaat erom dat je een andere dagstructuur aanleert. Mensen met een angststoornis kunnen beginnen met iets te doen wat ze wel eng vinden, maar toch nog durven. Bijvoorbeeld naar buiten lopen naar de hoek van de straat en daar wachten tot de angst zakt. Depressieve mensen hebben baat door te kijken of hun negatieve gedachten wel reëel zijn en of ze deze kunnen veranderen. En wat te doen bij een terugval? Psychologe Boot: “Het is lastig om de motivatie te vinden als iemand telkens met zijn of haar verslaving of psychiatrische klachten geconfronteerd wordt. De klachten lijken maar aan te houden. Roep daarom hulp in zodat je het niet alleen hoeft te doen, zoals zelfhulpgroepen, lotgenotencontact en open bijeenkomsten met ervaringsdeskundigen.”
Websites van zelfhulpgroepen zijn te vinden op: www.twaalfstappenprogramma.nl www.lister.nl/enik/programma
dcember 2014 |
7
interview: Nadia Tan foto: Fred Manschot
Nils ‘Ik heb vernieuwing nodig om vol te houden in mijn herstel’ Vernieuwen is voor mij veranderen. Bij mij gebeurt dat soms kwaadschiks. Door een nare ervaring in de jaren 90 vluchtte ik uit mijn eigen emoties door iedere dag te drinken en te blowen. Op slechte dagen dronk ik zelfs een fles vieux leeg op mijn studentenkamertje. Ik zakte af in een zelfdestructieve spiraal van drank en depressies. Uiteindelijk werd ik lichamelijk langdurig ziek. Ik was radeloos en zocht hulp. Zo ging ik bij mijn huisarts uit mijn jeugd langs op spreekuur. Deze man heeft mij gered. Hij zag hoe slecht het met me ging en stelde voor dat ik me liet behandelen. Op dat moment viel het kwartje en brak ik. Ik realiseerde me dat wat hij zei waarheid was. Wat er toen gebeurde, herinner ik me vaag. Wat ik nog wel weet, is dat ik in die periode op kamers woonde in Utrecht voor mijn studie journalistiek. Om mijn leven te ontvluchten, was ik teruggekeerd naar mijn ouders in Maarssen. Ik weet nog dat ik de huiskamer binnenstapte met mijn jas aan en mijn tas onder mijn arm. Ik zei tegen mijn ouders ‘Ik word opgenomen’. Mijn ouders schrokken zich rot. Toen draaide ik me om en liep de deur uit. Drie maanden werd ik intern in ziekenhuis Mesos in Overvecht opgenomen om me uit mijn drankomgeving te halen. Daarnaast was ik in behandeling bij twee instanties. Ik had gesprekken over hoe om te gaan met drank, volgde persoonsgerichte trainingen, had allerlei soorten therapie en had gesprekken bij een psychiater. Al met al duurde de behandeling negen maanden. Opnieuw moest ik leren leven en gaan voelen. Uit vele testen en therapieën kwamen naar voren dat ik een heel grillig, wisselend en bijzonder gevoelig mens was. Dat was nieuw voor mij, want ik dacht dat ik gevoelloos was. Door mijn destructieve gedrag van vroeger hoefde ik niet te ervaren. Nu moest ik weer leren voelen. Nog steeds leer ik omgaan met mijn zintuiglijke overrompelingen. Zo kwam ik erachter dat als ik een gesprek heb met iemand, dat ik dan tegelijkertijd
de klok hoor tikken, een vogel buiten hoor zingen en de buurvrouw de deur hoor dichtdoen. Aan de andere kant raak ik ook ondersteboven van een mooi landschap. Klinkt misschien oubollig, maar voor mij was het een schokkende en vernieuwende ontdekking dat ik zoiets alledaags opeens anders beleefde. Accepteren is ook vernieuwen. Dat ik gevoelig ben, moet ik aanvaarden. Mediteren is een manier om mezelf te nemen zoals ik ben en om zintuiglijke rust te vinden. Ik heb een mindfulnesstraining gevolgd nadat ik in 2006 een terugval had en weer verslaafd raakte aan drank. Mediteren doe ik nu negen jaar en ik ben steeds meer gaan accepteren. Om het beoefenen van mindfulness vol te houden, moet ik scherp blijven om de routine erin te houden. Mindfulnessgroepen houden op met bestaan, terwijl ik graag in groepen mediteer. Zo volgde ik een acceptance & commitment therapie, een compassietraining en een zen-training. Via deze weg leer ik nieuwe achtergronden van mediteren en dat geeft extra vernieuwing. Nu wil ik anderen helpen en er mijn beroep van maken. Bij Lister volg ik een opleiding om te werken met eigen ervaringen. Verder loop ik een snuffelstage bij Bureau Herstel. Zo ben ik mee geweest met een les voor medewerkers van de afdeling Woonzorg. Ik kijk mee hoe het werkt en wat ik zou kunnen betekenen. Vernieuwing heb ik nodig om vol te houden in mijn herstel. Ik denk altijd aan hoe iets anders kan en hoe ik mezelf fris houd. Het zit in mijn aard om vanuit een vertrouwde routine te kijken naar vernieuwing. Ik zoek naar de balans tussen gewoonte en ergens goed in worden. Ik wil mezelf blijven prikkelen door te vernieuwen. Vernieuwing is ook nodig omdat het leven verandert. Dingen blijven veranderen. Vroeger was ik kok, maar nu volg ik een opleiding tot ervaringsdeskundige waarbij ik weer moet schrijven en leren. Daarom heb ik mijn bureau teruggezet in mijn huis. Iets nieuws implementeren in mijn leven, zoals het volgen van een opleiding, moest vroeger perfect van mezelf. Dat perfectionisme heb ik nu niet. Dat nieuwe komt wel goed. dcember 2014 |
9
10
| dcember 2014
interview: Marieke Cohen foto: Koen Peeters
Izabel Getler 'Ik wil me ontwikkelen tot meesterlasser' “Toen ik jong was, was ik avontuurlijk ingesteld. Het interesseerde me niet hoe ik leefde en woonde of wat ik deed. Ik was constant op zoek naar spanning en grenzen. Nu ben ik rustiger en ik heb er spijt van dat ik vroeger niet geïnvesteerd heb in goede scholing. Maar dit ben ik wel aan het inhalen. Vanaf mijn 34e ben ik cursusjes gaan volgen, zoals Word ,waardoor ik kan tekstverwerken. Ook heb ik mijn diploma’s wiskunde en Nederlands gehaald. Daarnaast ben ik met VCA, Veiligheid Checklist Aannemers, aan de slag gegaan, dat is basiskennis van veiligheid die je nodig hebt om in bepaalde sectoren te mogen werken zoals de bouw. Zo kon ik op mijn 38e MBO1 AKA, Arbeidsmarkt Kwalificerend Assistent doen, daarmee kan ik assisteren bij werkvoorbereiding. Een werkvoorbereider maakt planning, let op de veiligheid, doet bestellingen en zorgt eigenlijk dat een project van A tot Z goed loopt. Vervolgens heb ik me op metaalbewerking gericht op niveau MBO2. Ik heb me goed geïnformeerd en ik ontdekte dat in de metaalsector een goede boterham te verdienen valt. Mijn streven is om uiteindelijk boven modaal te verdienen. Modaal is goed maar als er meer lukt ben ik extra trots en het brengt ook zekerheid met zich mee. Ik ben nu dus lasser en ik wil me verder ontwikkelen tot meesterlasser. Spelen met vuur is een taboe maar je werk verrichten met een lastoorts waarmee een lasverbinding legt, is een enorme uitdaging. Zo’n ding kun je niet zomaar besturen en die vlammen variëren in warmte van 4.800 C tot met 19.000 C. Bij mijn huidige werkgever vind ik geen uitdaging meer. Omdat ik ook al weer aan een vervolgopleiding ben begonnen, zoekt ik nu naar een nieuwe werkgever waar ik me verder kan ontwikkelen. Op mijn 32e ben ik door psychische problemen alles kwijt geraakt en moest ik helemaal opnieuw beginnen. Door mijn ziekte ben ik beschermd gaan wonen SBWU/
Lister. Door stapje voor stapje, eerst naar school te gaan en niet te veel hooi op mijn vork te nemen, ging het steeds beter met me. Ik had doelen gemaakt voor studie, werk, vervoer en weer zelfstandig wonen. Door te sparen en voor elk doel iets apart te leggen, werd de wens langzaam maar zeker werkelijkheid. Sinds januari woon ik weer op mezelf. Dat vind ik heerlijk. Ik voel dat ik geaard ben zonder dat er de hele tijd wordt meegekeken door de begeleiders. Omdat ik zelf mijn doelen verwezenlijk, hoop ik binnenkort helemaal klaar te zijn met de begeleiding van Lister en uitgeschreven te worden als cliënt. In de woning van Lister werd in 2013 geconstateerd dat er asbest in het trapportaal zat en dat zou verwijderd worden. Ik wilde toen voor de zekerheid laten controleren of ik misschien kanker had. Uit de röntgenfoto’s bleek dat mijn longen schoon waren. Ik had een onbestemd gevoel en heb toen een onderzoek naar borstkanker aangevraagd. Op 25 november kreeg ik te horen dat ik kwaadaardige borstkanker had maar dat had niets met de asbest te maken. Ondanks mijn voorgevoel kwam dat als een donderslag bij heldere hemel. Toen ik vroeg of ik bleef leven en daar werd wel bemoedigend op gereageerd. Door mijn ziekte kwam ik dichter bij de dood te staan. Ik wist weinig van kanker en was er toch niet zo zeker van of het wel goed zou komen. Ook dacht ik nog even dat het een straf van god was. Er volgde een heftige behandeling met chemotherapie, een operatie en bestralingen. In de eerste week van mei 2014 kwam het goede nieuws dat ik schoon was. Dat was een opluchting maar toch blijft de vraag door mijn hoofd spelen hoe lang ik nog te leven heb. Ik maak bijvoorbeeld nog steeds geen langetermijnplanning en ben meer bij de dag gaan leven. Het positieve is dat ik het overleefd heb en dat ik meer geniet van kleine dingen in het leven. Tijdens de chemo was ik mijn smaak verloren maar nu smaakt een kopje koffie met een koekje weer opperbest.”
dcember 2014 |
11
} MAATSCHAPPIJ Vernieuwing in de zorg gaat onvermijdelijk gepaard met technologische vervanging. Weerstand bij verandering is menselijk. Er wordt immers iets van je afgepakt waaraan je gewend en gehecht bent. Bij technologische verandering speelt nog iets anders, namelijk de teloorgang van het persoonlijke contact.
De digitale zorg wennen aan het onbekende
Digitalisering is al tientallen jaren gaande in onze maatschappij. Waar we twintig jaar geleden alleen nog maar de PC kenden, maken we nu onderscheid tussen de desktop (klassieke PC), de laptop, de smartphone en de tablet. De term ‘computergestuurd’ is inmiddels een term waar niemand meer van opkijkt. Sterker nog, we verbazen ons erover als gebruiksmiddelen als de telefoon, de thermostaat of de televisie niet tot op zekere hoogte zelf kunnen bedenken wat ze moeten doen. De ontwikkeling van nieuwe computergestuurde apparaten en processen gaat door en lijkt steeds sneller te gaan. Dat idee kan beangstigend zijn. Er gaan verhalen over robots die ons werk over nemen en sociale netwerken (Facebook, Twitter) zorgen ervoordat niemand meer persoonlijk contact met elkaar heeft. Banken, verzekeringsmaatschappijen en de overheid schaffen hun kantoren af verwijzen mensen naar internet om hun zaken te regelen. Ook in de zorg neemt digitalisering toe en ook daar bestaat de angst dat computers de menselijkheid vervangen. Hoe reëel is dat idee? Om voeding te geven aan jouw eigen antwoord op deze vraag, zal ik eerst ingaan op de angst voor technologie in het algemeen.
12
| dcember 2014
Daarna bespreek ik kort een aantal voorbeelden van het gebruik van (slimme) technologie in de zorg, ook binnen Lister. Voorbeelden, want in één artikel is het onmogelijk een volledig overzicht te geven. Angst voor technologie Doemscenario’s rondom het gebruik van nieuwe technologie zijn van alle tijden. Al toen de boekdrukkunst groot werd, bestond de angst dat boeken het contact tussen mensen zouden gaan vervangen. De wetenschapsfilosoof P.P. Verbeek schrijft onder andere hierover in: What Things Do: Philosophical Reflections on Technology, Agency, and Design,(2005). Later, toen de populariteit van het stripboek toenam was juist het doembeeld dat kinderen niet meer zouden willen lezen. Overigens leidde de uitvinding van de typemachine al tot de vermeende teloorgang van de schrijfvaardigheid van kinderen. Nu we computers hebben met spellingscontrole speelt bij veel mensen diezelfde gedachte. Maar boeken hebben niet geleid tot massale vereenzaming, net zomin als stripboeken hebben geleid tot een land vol analfabeten. Toch is daardoor de angst niet weggenomen.
Volgens Verbeek horen we nu dezelfde geluiden rondom sociale media (steeds minder echt contact), computerspellen of tekstverwerkers met spellingcontrole.Maar een negatief effect op de het vermogen van kinderen om te leren lezen is nog niet zichtbaar. Volgens Verbeek is de angst wel te verklaren. Technologie verandert de manier waarop we samenleven, dat is een feit. Maar hoe de samenleving precies verandert is nog onzeker op het moment dat de technologie wordt uitgevonden en ingevoerd. Wanneer mensen proberen te voorspellen op welke manier een nieuwe technologie de samenleving gaat veranderen, doen ze dat vanuit het leven zonder die nieuwe uitvindingen. Dat leven is immers bekend. De werkelijke veranderingen zijn dikwijls onvoorzien en hadden we ons nooit kunnen voorstellen. De voorspelde effecten van nieuwe technologie leiden zo tot angst: we zullen alles wat we nu hebben verliezen. Dat de werkelijkheid vaak anders is, wordt treffend geïllustreerd in een filmpje over de keuken van de toekomst uit 1953 (Youtube zoekterm: kitchen of the future 1953). We zien daarin dat koken geautomatiseerd wordt. Apparaten doen veel werk van de
tekst: Hylko Timmer
huisvrouw, maar de huisvrouw in het filmpje draagt nog steeds kleding uit 1953 en is de hele dag thuis. De man komt binnen na zijn werk, gaat meteen aan tafel en de vrouw schept het eten op. Dat automatisering van het huishouden een sterke impuls heeft gegeven aan de emancipatie van de vrouw, zij kreeg opeens tijd had om andere dingen te doen dan het huishouden, werd in dat filmpje niet voorspeld. In de zorg Hoe zit het nu met de digitalisering in de zorg? De meest duidelijke inzet van computertechnologie in de zorg zien we in ziekenhuizen. MRI scanners stellen artsen in staat om diep in het lichaam te kijken om daarmee afwijkingen op te sporen. Uitslagen van bijvoorbeeld bloedonderzoek kunnen alleen binnen twee dagen bekend zijn dankzij automatisering in het laboratorium. Minder bekend is misschien de inzet van robottechnologie in de chirurgie, een ontwikkeling die
in opkomst is en operaties mogelijk maakt die voorheen ondenkbaar waren. Tot nu toe heeft dit alles niet geleid tot vervanging van artsen. Daarentegen is het aantal mogelijke behandelingen en onderzoeken toegenomen. Maar hoe zit het in de psychiatrie, de verslavingszorg en in onze toko van het begeleid wonen? Ook daar doet de computertechnologie zijn intrede. Naast de digitale dossiers kennen we het bestaan van e-health, een verzameling digitale hulpmiddelen voor de zorg. E-health E-health wordt op de site ‘zorgvisie.nl’ omschreven als het gebruik van technologie ter ondersteuning of verbetering van de gezondheid en de gezondheidszorg. Videocontact is één voorbeeld van e-health waarvan binnen Lister al mondjesmaat gebruik. Dit is contact met je begeleider via bijvoorbeeld het computerprogramma Skype. Dat komt erop neer dat je een telefoon hebt op je computer waarbij je via de camera ook live de ander kunt zien. Bij Lister is men sinds 2012 bezig met de inzet van deze nieuwe vorm van communiceren. Het zou een toevoeging zijn op de bestaande contacten en sneller contact met de begeleider mogelijk maken. Mensen kunnen daardoor minder afhankelijk worden van alleen de wekelijkse of dagelijkse afspraken. In het jaarbericht 2013 staat te lezen, dat beeldbellen nog niet tot het beoogde resultaat heeft geleid. Men blijft zich ervoor inspannen omdat bij de introductie van nieuwe technologie vaak een gewenningsperiode hoort. Bij Lister wordt gekeken naar de mogelijke toepassing van Quli, een digitaal sociaal platform voor de zorg. Op de site van Quli kunnen deelnemers hun afspraken bijhouden en nieuwe afspraken maken. Daarnaast kun je pagina’s van vrienden, kennissen en begeleiders bekijken. Op termijn moet het mogelijk worden om je eigen dossier in te zien. Er loopt een pilot op drie locaties om te kijken hoe het gebruik van dit programma bevalt. Brigitte Tomassen zit in een projectgroep die zich daarmee bezighoudt. Zij ervaart aan den lijve dat mensen tijd nodig hebben om aan technologie te wennen Conclusie De eerste ervaringen binnen Lister met zowel beeldbellen als Quli stromen binnen en we zullen er ongetwijfeld meer over horen. Ook andere vormen van e-health zullen hun intrede doen. Bij optimaal gebruik zouden deze middelen de eigen regie van klanten van Lister kunnen vergroten. Denk bijvoorbeeld aan meer zeggenschap over het dossier, de planning van afspraken en het stellen van doelen. Dat denken we. De manier waarop beeldbellen en het gebruik van een platform als Quli de zorg wezenlijk gaan veranderen, weten we pas over een onbekend aantal jaren. Zo gaat dat met nieuwe technologie. dcember 2014 |
13
} ZIEN, DOEN & BELEVEN
&THUIS
UIT
UITtips
Stadsboerderij Griftsteede
M
idden in de bruisende stad Utrecht bevindt zich Stadsboerderij Griftsteede. Hier lopen allerlei soorten boerderijdieren rond. De boerderij heeft twee stallen en diverse weides. Bezoekers kunnen de geiten aaien, met een konijn op schoot zitten, zien hoe een varken er van dichtbij uitziet en het geluid van de cavia's horen. Er is ook een bijenstal! In de stallen is vaak een dierenverzorger aanwezig die onder andere de dieren voert en de hokken uitmest. Bezoekers mogen de dierenverzorger helpen met de dagelijkse werkzaamheden. Bezoekers kunnen voor hun vragen over de boerderij terecht bij een medewerker. Toegang:gratis. Meer informatie: www.utrecht.nl/natuur-en-milieucommunicatie/griftsteede
Houtzaagmolen de Ster
H
outzaagmolen de Ster is in 1721 gebouwd en is tweeënhalve eeuw lang, tot 1982, als houtzagerij gebruikt. In 1996 hebben liefhebbers zich ervoor ingezet om de molen weer te herbouwen. Drie jaar later heeft prins Claus de gerenoveerde molen weer heropend. Met de herstelde zaaginrichting en het zogenaamde 'lopende werk' is houtzaagmolen de Ster nu een werkend monument. De zaaginrichting is iedere zaterdag gratis te bezoeken. Als het hard genoeg waait, kun de molenaars zelfs nog aan het werk zien bij het zagen van eiken, iepen of lindebomen. Toegang: gratis. Meer informatie: www.molenerfdester.nl
A
lanis Morissette is een Canadees-Amerikaanse alternatieve rockzangeres met een krachtige stem. Ze maakt zelfbewuste songteksten. In 1995 wordt ze wereldwijd bekend met haar album ‘Jagged little pill’, waar emotionele rauwe nummers op staan. De cd ‘Supposed Former Infatuation Junkie’ is nog veelzijdiger en persoonlijker. Hoewel op het album ‘Havoc and Bright Lights’ de woede van vroeger is weggezakt, laten haar songs duidelijk horen dat ze nog niet klaar is met zingen over dingen die haar na aan het hart liggen..
Rainey
Beluisterd door
14
| dcember 2014
Rainey: Het lijken verdrietige nummers en die raken me. Ik loop veel met verdriet. Dan vragen mensen waarom ik haar muziek beluister. Wordt je van deze muziek juist niet nog droeviger? Maar het raakt me want ze zingt waarheid. Zulke dingen gebeuren in het leven. Tegenslag hoort bij het leven, zoals ongeluk in de liefde. Verder vind ik ook mooi hoe de muziek is gemaakt, de beat en hoe ze zingt. Ze heeft een mooie stem.
Gelezen en gezien door
Leontien
Gelezen en gezien door
Quincy
M
cMurphy is een zware jongen en doet alsof hij gek is zodat hij kans maakt op een gemakkelijk leventje in een inrichting. Hij komt terecht onder de hoede van Big Nurse, die de patiënten aan een zwaar gezag onderwerpt. Hij probeert de plek wat levendiger te maken, maar de hoofdzuster zit hem steeds op de huid. Dan besluit hij een éénmanscampagne te voeren teneinde de macht van haar te breken. Het boek is een bittere satire op het leven in een inrichting.
Quincy: Ik kan me in de film herkennen omdat ik zelf in een kliniek ben geweest, al is het in Nederland een mildere vorm van een inrichting. Ik herken de opnames, het leren kennen van de mensen, de eerste indrukken, het gevoel met jezelf geconfronteerd te worden en het leren ontwikkelen van een visie om je kansen veilig te stellen voor de toekomst. Ook kreeg ik medicatie waar ik aan moest wennen.
Samen met de film ‘As it is in heaven’ als inspiration
D
e Zweedse film bevat dubbele lagen waarbij je als vanzelf dingen op jezelf gaat betrekken. Met deze film als leidraad reikt de schrijver een instrument aan om bij jezelf te rade te gaan. Hoe je naar jezelf vanbinnen kunt luisteren. Durf eens net iets verder te kijken dan je vaste patronen. Maak kennis met de personages uit de film. Alle personages vertegenwoordigen een stukje van jezelf. Luister eens echt naar jezelf. Leontien: Ik leerde te luisteren naar mijn gevoel. Al zeggen mensen wat, ik blijf bij mezelf. Ik maak nu keuzes op basis van wie ik ben, niet meer op basis wie ik zou moeten zijn. Als ik op een ochtend wakker word en niet meer weet wat ik moet doen, leg ik mijn handen op mijn buik en luister ik naar de vogels. Dan luister ik naar binnen. Als ik dat elke dag één minuut doe, voel ik me de rest van de dag rustiger en fijner.
China Light Utrecht t/m 4 januari 2015 Botanische Tuinen / € 10,www.Chinalightutrecht.nl
dcember 2014 |
15
} MAATSCHAPPIJ
Vernieuwing in de zorg De gemeente regelt per 1 januari 2015 kortdurend verblijf, beschermd wonen of opvang en ondersteunt volwassenen op het vlak van zelfredzaamheid en participatie. Ook wordt ze verantwoordelijk voor jeugdzorg. samenstelling: Marieke Cohen
EIGEN BIJDRAGE EN INKOMENSONDERSTEUNING
GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG (GGZ)
Aftrekmogelijkheden specifieke zorgkosten bij de belasting worden aangepast. De Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) wordt grotendeels word afgeschaft. Een deel van het geld komt daardoor vrij en gaat naar de gemeenten. Gemeenten bepalen zelf wat ze doen ter inkomensondersteuning.
Ambulante GGZ blijft bij de zorgverzekeraar, die de eerste drie jaar van een opname met GGZ-behandeling (voorheen één jaar) betaalt. De langdurige zorg (AWBZ) gaat deels naar de Wmo 2015 en deels naar de *Wet langdurige zorg. Een AWBZ-indicatie die nog geldig is in 2015 valt onder het overgangsrecht.
• In 2014 is er geen recht meer op de compensatie voor het verplicht eigen risico (CER) van de Zorgverzekeringswet (Zvw) (in 2013 € 99). • De Wtcg tegemoetkoming verdwijnt en wordt eind 2014 voor het laatst uitgekeerd door het CAK (afhankelijk van leeftijd en zorggebruik € 145 tot € 484). • De korting op de eigen bijdrage AWBZ extramuraal/Wmo wordt per 1 januari 2015 afgeschaft. • De Wtcg-tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten wordt onderdeel van de arbeidsongeschiktheidswetten WIA, WAO, WAZ en Wajong.
16
| dcember 2014
*De verandering van de zorg wordt in verschillende wetten geregeld. De Wet langdurige zorg (Wlz), is aangenomen door de Tweede Kamer, maar moet nog behandeld worden in de Eerste Kamer. De informatie over de Wet langdurige zorg op deze website is onder voorbehoud zolang de wet nog in behandeling is.
OVERGANGSRECHT Wie op 1 januari 2015 een geldige AWBZ indicatie heeft, krijgt overgangsrecht. Woon je beschermd in een RIBW zoals Lister dan geldt de indicatie tot uiterlijk 31 december 2019 en in andere gevallen tot uiterlijk 31 december 2015. Een indicatie vervalt eerder als de looptijd voor 31 december 2015 vervalt of als de gemeente samen met jou nieuwe afspraken maakt waar je mee instemt. Het persoonsgebonden budget valt niet onder dit extra lange overgangsrecht.
ZORGVERZEKERING (GGZ)
AWBZ-ZORG 'PSYCHIATRISCH'
Ambulante GGZ voor volwassenen Voor de behandeling van psychische klachten kun je terecht bij de huisarts. Deze hulp valt onder het basispakket van je zorgverzekering. Je betaalt hiervoor geen eigen risico. Zo nodig kun je een verwijzing krijgen voor een GGZ-behandeling of therapie. Zorgverzekeraars vergoeden deze behandelingen grotendeels, maar ze vallen altijd onder het verplichte eigen risico.
Begeleiding (individueel/groep) voor volwassenen (Ambulante) begeleiding kan individueel zijn of in een groep (dagbesteding). In 2015 gaat AWBZbegeleiding over naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015).
Specialistische GGZ met opname • Vanaf 1-1-2015 gaat de zorgverzekeraar de eerste drie jaar vergoeden van een opname met behandeling in een GGZ-instelling. Dit wordt geregeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Na drie jaar kan de cliënt een indicatie vragen voor de Wet langdurige zorg (Wlz). • Ben je op 31-12-2014 korter dan een jaar opgenomen in een GGZ-instelling? Dan blijft de zorgverzekeraar jouw verblijf met behandeling maximaal drie jaar vergoeden. Daarna kun je eventueel een indicatie aanvragen voor de Wlz.
Wat je moet doen als je na de einddatum nog begeleiding nodig hebt, kan verschillen: • Einddatum vóór 15 februari 2015 Vraag zes weken voor de einddatum verlenging aan bij het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ). Dit kan tot 31 december 2014. • Einddatum vanaf 15 februari 2015 De AWBZ-indicatie kan niet verlengd worden. Je kunt ondersteuning vragen bij de gemeente. Meld je acht weken voor de einddatum bij jouw gemeente. De gemeente moet binnen acht weken beslissen. Stopt de AWBZ-indicatie tussen 15 februari en 1 maart? Vraag de gemeente dan om binnen zes weken te beslissen. Anders heb je misschien twee weken geen ondersteuning. In 2014 en tijdens de overgangsperiode betaal je een eigen bijdrage. Na de overgangsperiode kan de gemeente ook een eigen bijdrage vragen. Het CAK stuurt de rekeningen voor de eigen bijdragen. Zie voor andere vormen van zorg en ondersteuning www.regelhulp.nl.
dcember 2014 |
17
KORTDUREND / TIJDELIJK VERBLIJF BIJ PSYCHIATRISCHE AANDOENING Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor kortdurend verblijf (logeren in een zorginstelling gedurende maximaal drie dagen per week) voor mensen met een psychiatrische aandoening.
BESCHERMD WONEN VOOR VOLWASSENEN (GGZ-C) Beschermd wonen voor volwassenen (GGZ-C) Beschermd wonen is wonen in een beschermde leefomgeving voor mensen met een psychiatrische diagnose. Vanaf 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het beschermd wonen volgens de Wmo 2015. Voor indicaties die nog geldig zijn op 1-1-2015 geldt het overgangsrecht van maximaal vijf jaar. In die periode houd je recht op de geïndiceerde zorg. Of dit eerder stopt, is afhankelijk van je huidige indicatie. • De AWBZ-indicatie een eerdere einddatum heeft. • Je met een nieuw aanbod van de gemeente akkoord gaat. De locatie waar je woont valt niet onder het overgangsrecht. Waarschijnlijk kun je op dezelfde plek blijven wonen maar een verhuizing is niet uitgesloten. Wat je moet doen als je beschermd wilt blijven wonen en je AWBZ-indicatie eindigt vóór 1-12020, hangt af van de einddatum: • Einddatum vóór 15 februari 2015 Vraag zes weken voor de einddatum een verlenging aan. Die aanvraag moet uiterlijk 31 december 2014 binnen zijn bij het CIZ. • Einddatum op of na 15 februari 2015 Je krijgt geen AWBZ-indicatie meer maar kunt beschermd wonen aanvragen bij de gemeente. De gemeente heeft acht weken de tijd om over die aanvraag te beslissen dus wees op tijd. Je kunt de gemeente eventueel vragen om sneller te beslissen i.v.m. de einddatum. Dit kan nodig zijn als de indicatie stopt tussen 15 februari en 1 maart 2015.
PRIVACY IN DE WMO 2015 Gemeenten krijgen persoonlijke gegevens van mensen die recht hebben op de volgende AWBZzorg: • Begeleiding • Dagbesteding (begeleiding groep) • Kortdurend verblijf (logeren)
18
| dcember 2014
• Persoonlijke verzorging, maar alleen als je deze zorg krijgt in combinatie met begeleiding en vanwege een verstandelijke beperking en/of psychiatrische diagnose. Verder krijgen gemeenten de gegevens van mensen die recht hebben op beschermd wonen (GGZ C-pakket).
Klachten Voor klachten over de gemeente(-ambtenaren) zelf geldt de Algemene wet bestuursrecht. Je moet eerst een klacht indienen bij de gemeente. Als je ontevreden bent over de reactie, kun je naar een ombudsvoorziening. Op de website van de Nationale ombudsman www.nationaleombudsman. nl kun je zien waar je terecht kunt. Het gratis telefoonnummer van de Nationale ombudsman: 0800 33 55 555. Als je een klacht hebt over een zorgaanbieder, die Wmo-ondersteuning biedt moet iedere gemeente in haar verordening eisen stellen aan de afhandeling van deze klachten.
WMO-ONDERSTEUNING Ondersteuning bij huishouden Gemeenten kunnen deze hulp vergoeden. Maar vanaf 2015 zullen veel gemeenten deze hulp anders organiseren want zij hebben dan minder geld. Als de ondersteuning verandert, zal de gemeente zorgen voor een overgangsperiode. Daarin blijft de hulp hetzelfde. Hoe lang dit duurt, bepaalt de gemeente. De gemeente moet hierover op tijd informatie geven.
HULP VAN EEN VRIJWILIGER Vrijwilligers geven hulp en ondersteuning. Zij doen bijvoorbeeld klusjes in huis of helpen met formulieren invullen. Of zij komen een praatje maken of gaan met jou op stap. Een vrijwilliger kan niet verplicht worden door de gemeente om hulp te geven. Vrijwilligers komen géén persoonlijke verzorging geven zoals hulp bij het opstaan, wassen, naar het toilet gaan. Dat doet bijvoorbeeld de thuiszorg. Dit wordt vanaf 2015 vergoed door zorgverzekeraars. Je kunt eventueel zelf kiezen voor aanvulling met vrijwillige thuishulp. Vrijwillige thuishulp vervangt geen professionele thuiszorg.
Vrijwilligersorganisaties Veel vrijwilligers werken via een vrijwilligersorganisatie. De organisatie kijkt welke vrijwilliger goed bij jou past. De organisatie controleert ook of de vrijwilliger betrouwbaar is en zorgt vaak voor bijscholing. Grotere vrijwilligersorganisaties hebben vaak een landelijke website met informatie: • www.humanitas.nl • www.hetluisterendoog.nl voor contact via de chat van Humanitas. • www.zonnebloem.nl voor mensen met een lichamelijke beperking. • www.sensoor.nl om telefonisch met iemand te praten. • www.ouderenadvisering.nl voor informatie over vrijwillige ouderenadviseurs. • www.stichtinghip.nl ondersteuning vanuit de kerk/parochie • www.mezzo.nl U zoekt op uw woonplaats en vindt de organisatie van vrijwilligers bij u in de buurt. Op de website van die organisatie staat vaak een formulier om de hulp aan te vragen. Vrijwilliger vinden via internet Niet alle vrijwilligers zijn aangesloten bij een organisatie. Veel mensen willen met alle plezier iemand helpen met kleine klusjes, zonder dat zij zich bij een vrijwilligersorganisatie aansluiten. Er zijn steeds meer websites waar deze vrijwilligers in contact kunnen komen met mensen die hulp nodig hebben: • www.wehelpen.nl • www.zorgvoorelkaar.com • www.handeninhuis.nl • www.nationalehulpgids.nl • www.u-centraal.nl/hulp-in-en-om-huis/ algemene-hulpdienst • www.jes030.nl • www.stichtingpresent.nl
vaak over en weer: een alleenstaande moeder brengt bijvoorbeeld boodschappen mee voor de buurvrouw die slecht ter been is, en zij helpt de buurkinderen met hun huiswerk. Meer informatie over buurthulp-projecten vind je bij Movisie. Of kijk op: • www.buurthulp.nl • www.buurtlink.nl
INTERESSANTE WEBSITES • www.hoeverandertmijnzorg.nl • www.regelhulp.nl • www.zorgatlas.nl • www.rijksoverheid.nl • www.svb.nl • www.ciz.nl • www.uwv.nl • www.aandachtvooriedereen.nl • www.pgb.nl • www.laaginkomen.nl
CLIËNTEN- EN BELANGENORGANISATIES • Ieder(in) voor mensen met een chronische ziekte of beperking. • Patiëntenfederatie NPCF (organisatie van alle patiëntenverenigingen) • Landelijk Platform GGZ voor mensen met psychiatrische problemen. • Zorgbelang Nederland (provinciale samenwerkingsverbanden van patiëntenorganisaties) • Ouderenkoepel CSO, Unie KBO, PCOB, NOOM en NVOG voor ouderen. • ANBO en Ouderen Ombudsman voor ouderen. • MEE informatie en advies voor mensen met een beperking. • Stichting pvp: vertrouwenspersonen voor patiënten in GGZ-instellingen.
Buurthulp Buurthulp is onderlinge hulp door en voor bewoners in buurt, wijk of dorp. Deze vorm van hulp zit tussen mantelzorg en georganiseerd vrijwilligerswerk in. Bij buurthulp gaat het dcember 2014 |
19
} MAATSCHAPPIJ Koopkrachtbijdragen Wie in Utrecht woont en een laag inkomen heeft (tot 110% van de bijstandsnorm) kan dit jaar extra geld krijgen van de gemeente in het kader van de 'koopkrachttegemoetkoming 2014'. Alleenstaanden krijgen bijvoorbeeld 70 euro. Op www.laaginkomen.nl zie je of je in aanmerking komt. Als je minstens drie jaar op een minimum-inkomen zit heb je recht op langdurigheidstoeslag Deze toeslag kan oplopen tot honderden euro's per jaar! Bronnen: het Stadsblad; Peers2Peers zinnenprikkels; krap bij kas
Geld & Recht Tekst: Geert Jan Zwartenkot
BESPAARTIPS Met het Energiecollectief van de Consumentenbond bespaarden in 2013 ruim 60.000 consumenten gemiddeld 276 euro op hun jaarlijkse energierekening. Bron: www.consumentenbond.nl/energiecollectief • zet een half uur voor het slapengaan de kachel alvast lager. • gebruik spaarlampen. Die zijn wel duurder maar gaan veel langer mee en zijn zuiniger. • probeer eens een voordelig wasmiddel uit. Formil, het vloeibare wasmiddel van Lidl (2 liter voor 2,65 euro) bleek in een wasmiddelentest van Tros Radar 'stralend schoon' te wassen en liet dure merken als Omo, Robijn en Ariel achter zich. Bespaar zo’n 70 euro per jaar of meer als je gewend bent met het duurste middel te wassen. • drink goedkope koffie. De voordeligste zelfgemaakte cappuccino maakt u met Paco-koffie (69 cent voor 250 gram; deze kwam ooit als beste uit een blinde smaaktest) en zelf opgewarmde halfvolle melk: kosten 5,2 cent per kopje! Bronnen: www.peers2peers.nl. Plus-magazine januari 2013 eigen tips
Energierekening lager De energierekening voor consumenten is vanaf dit jaar 4 tot 5 procent lager dan in voorgaande jaren. Dat komt doordat de tarieven die netbeheerders in rekening mogen brengen sterk zijn verlaagd. Dat heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) bekendgemaakt. Stoken werd vorig jaar al goedkoper doordat de gasprijs is losgekoppeld van de olieprijs. Daarom was de energierekening bij Eneco vorig jaar gemiddeld zo'n 80 euro lager dan voorheen. Daar komt nu dus 4 tot 5 procent extra voordeel bij. Bron: De Volkskrant, ANP.
OPROEP Heb jij vragen over Geld & Recht? Mail je vraag of reactie naar de redactie van UP:
[email protected]. De redactie selecteert de brieven die voor publicatie in aanmerking komen en behoudt zich het recht voor deze te corrigeren en/of in te korten. 20
| dcember 2014
Andere Zorgverzekering? Voor 1 januari! Basisverzekeringen stijgen volgend jaar met 4 tot 14 euro. De inhoud van de basisverzekering is bij alle verzekeraars gelijk, maar de premie kan behoorlijk verschillen: tot 17 euro per maand. Drie manieren om op je premie te besparen: - vergelijk zorgpremies (zie de sites onder dit artikel). Heeft een voordelige basisverzekering een zgn. natura- of budgetpolis, dan vergoedt deze slechts een beperkt aantal zorgverleners. De huisarts wordt altijd wel vergoed. Opmerkelijk: twee van de goedkoopste basisverzekeringen (Ditzo, 90 euro en Ohra, 92 euro per maand) hebben wel vrije artsenkeuze! - verander van zorgverzekering via de vergelijkings-site Je ontvangt tot 10% overstapkorting. De nieuwe verzekeraar zegt je oude verzekering op. Hiervoor hoef je niets te doen. Informeer je huidige verzekering wel als je erg laat bent. - verhoog je eigen risico. De maandpremie daalt dan met maximaal 20 euro. Te overwegen als je jaarlijks minder dan 375 euro aan ziektekosten hebt en zo nodig 500 euro extra kan betalen. Voor huisartsenzorg en zorg vanuit aanvullende verzekeringen geldt geen eigen risico. Bronnen: de Volkskrant; de Telegraaf/overzicht zorgpremies; ZorgKeus.nl:zorgvergelijker, Zorgverzekeringvergelijken 2015 enConsumentenbond.nl/zorgvergelijker.
woordzoeker V
oor de liefhebber is hier weer een woordzoeker. Alle woorden uit de lijst zitten kriskras verborgen in het veld met letters. Zoek ze op en streep ze door. Als je alle woorden hebt weggestreept, blijft er een aantal letters over en die vormen samen de oplossing. Oplossingen die vóór 15 februari 2015 binnen zijn bij
[email protected] maken kans op een kadobon van € 15,-. De kadobon voor de juiste oplossing van de vorige woordzoeker uit UP 3 is inmiddels uitgereikt. De oplossing was: Troost zoeken kan op vele manieren.
Popmuziek ABBA BEATLES BLOF BLONDIE BLUR CATS COLDPLAY CURE DIJK DOE MAAR DOLLY DOTS DOORS EAGLES ELVIS GUNS N ROSES METALLICA NIRVANA OASIS QUEEN RACOON ROLLING STONES SANTANA TALKING HEADS TOTO VENGABOYS WHAM
D B E W G U N S N R O S E S M E H U Z M E I E E D R K V O A S I S E E R S A C A T S M T R A N D U T E R D C E C E L V I S C Q H A R O O F O S E N O T S G N I L L O R L T S M R E N A B B A L N D D E E U E I D N O L B Y I O P M L E K R A A M E O D T C L B G L J V E N G A B O Y S A T A N I R V A N A T T D E Y T E T D A N A T N A S I J D gemaakt door Elianne Huijsman
dcember 2014 |
21
Cliënten
aan het woord
22
| dcember 2014
} LISTER
Buurtteams Lister informatiebijeenkomst
De cliëntenraad hield een informatiebijeenkomst over de stand van zaken wat betreft der buurtteams. Dit gebeurde op 24 november bij Enik aan de Vaartscherijnstraat, het voormalige Clubhouse. Hieronder volgt een impressie van de samenkomst. tekst: Marieke Cohen foto's: Koen Peeters
D
e voorzitter van de cliëntenraad, Alix Spilker, blikt vooruit naar 2015: "Het gaat nu goed met mij door vier gelijkwaardige pilaren: Eigen mentale kracht, huishoudelijke hulp, juiste medicatie en begeleiding van Lister. Dit heeft gezorgd voor mijn huidige balans. Als één pilaar wegvalt, raak ik in onbalans. Ik heb de neiging om de boel de boel laten en maar te zien waar het schip strandt." Peter de Visser kan zich de zorgen voorstellen. Hij is voorzitter van Buurtteamorganisatie Utrecht Sociaal, die de buurtteams aanstuurt. "Veranderingen zijn ingrijpend maar uiteindelijk moet het beter worden", zegt De Visser. "Er komen achttien buurtteams en in elk team komt iemand van Lister. In die teams komen verschillende expertises samen, zoals psychiatrische, verslavings- en (licht) verstandelijk gehandicaptenzorg maar ook schuldsanering, werktoeleiding en jobcoaches.We zijn nu bezig met twee heel belangrijke dingen: onzekerheid voor werknemers wegnemen en een warme overdracht naar cliënten bewerkstelligen."
Ook andere aanwezigen hebben tot nu toe negatieve ervaringen met buurtteams. Zo heeft Danny de overstap naar een buurtteam al moeten maken en heeft hij het gevoel alles zelf te moeten doen: "Ik was een vorm van zorg gewend die erg heeft geholpen. Het buurtteam is heel anders." Jan Hofman zit in de cliëntenraad en vindt dat de warme overdracht die wordt beoogd, niet altijd lukt Hofman: "Door persoonlijke omstandigheden viel mijn begeleidster uit en daarom ging mijn overdracht versneld. Ik voelde me gedumpt. Ik kreeg een intake bij een buurtteam en moest mijn hele verhaal van voren af aan vertellen terwijl ik al een jaar of elf eerst bij Vaartscherijn en later bij Lister cliënt was. Er is geen persoonlijke aandacht meer door bijvoorbeeld eerst samen een kopje koffie te drinken, dus buurtteams voelen voor mij zakelijk en afstandelijk. Ook heb ik geen vaste afspraken meer. Ik heb het nog niet afgezegd, maar heb het contact met het buurtteam wel op een laag pitje gezet." Jeroen vindt eveneens het contact met het buurteam onpersoonlijk. "Ondersteuning is anders waardoor ik dcember 2014 |
23
weer aan het afglijden ben," bekent Jeroen. Rishaad sluit op Jeroen aan: "Mijn buurtteambegeleidster kan niet lachen en is heel serieus en zakelijk. Ze toont geen interesse en is niet betrokken." Pieter Puijk werkt voor buurtteam Ondiep enneemt de zorgen en vragen mee. Hij zit in een team van veertien mensen, die samen hun eigen kennis delen. Klanten werken met hen samen aan hun eigen ondersteuningsplan. Op de vraag waarom klanten buurtteams zo anders ervaren dan bedoeld is, antwoordt hij: "Een band moet groeien, die ontstaat over langere tijd." Ook wil hij het idee ontkrachten dat buurtteams alleen kortere tijd ondersteunen: "Waar mogelijk bieden we kortdurende zorg en waar noodzakelijk langdurige zorg. Wat er nodig is, bepalen de klant en de medewerker samen." Klanten blijken niet te weten waar men terecht kan met klachten. Marlies van Loon, lid raad van bestuur van Lister, zegt dat men hiervoor terechtkan bij de hosts van de buurtteams. Peter de Visser vertelt dat de klachtencommissie van Sociaal Utrecht per 1 januari 2015 start. De buurtteamorganisatie krijgt dan ook een cliëntenraad voor de hele stad. Later in 2015 worden tevens cliëntenpanels per buurt opgezet. Dan krijgt Jan Berndsen, voorzitter van de raad van bestuur van Lister het woord: "Eerst was er weinig overleg tussen organisaties. Medewerkers fietsten van hot naar her om zorg te verlenen. Zo’n vijf jaar geleden gaven we het advies aan de gemeente om dingen per wijk te gaan regelen. We zijn dus voorstander van integrale teams. Wel hebben we zorg over de expertise van de buurtteams en de herstelondersteunende manier van werken. De overdracht naar een nieuwe
24
| dcember 2014
begeleider geeft vaak enige stagnatie in de ontwikkeling van de zorgrelatie maar de ervaring leert dat dit weer goed komt." Jan stelt de mensen gerust: "De overdracht is niet per 1 januari afgerond maar vindt plaats over een langere periode." Marga Vink neemt het woord namens de gemeente: "Voor de gemeente is het heel belangrijk om te horen wat de zorgen zijn en wat er leeft onder de klantenVoor de buurtteams betaal je geen eigen bijdrage. Dat is kosteloos. Cliëntendie bij Lister blijven, betalen wel een eigen bijdrage.Dat geldt ook voor dagbesteding. De gemeente zet fors in op extra kosteloze activiteiten, dagbesteding en zingeving voor en door cliënten." Achter in de zaal zit een jongedame al de hele tijd te huilen, uit pure angst voor wat er allemaal te gebeuren staat. Ze neemt dapper het woord: "Wat doet het buurtteam bij acute crisis?" Pieter Puijk antwoordt: "Daarvoor moet je naar je huisarts, die een opname regelt of zo nodig het crisisteam inschakelt. Na een opname bijvoorbeeld, kan blijken dat er intensievere zorg nodig is dan het buurtteam kan bieden. In zo’n geval dan kom je mogelijk toch weer bij Lister terecht." Sanne Wullems van Lister heeft informatie over nazorg: "De overdracht is ook voor medewerkers spannend, we doen ons best voor warme overdracht. Als we niets meer van voormalige cliënten horen, dan gaan we ervan uit dat het goed gaat. Zo niet, dan kun je op verschillende manieren contact opnemen met Lister. Daarover komt nog een flyer. Voor iedereen die dat wil is nazorg mogelijk. Als het niet goed gaat, kan er samen gekeken worden naar wat er beter kan."
Als ik vandaag... in een innerlijke rivier van vrede, voor anker zou gaan. Op een bodem be-land, van ver- trouwen. Met dat wat het meest dicht -bij is. Omdat het vol is, en een uit-weg zoekt, En daarmee wordt geleegd. Waar ik eerder doods-bang was voor de leegte, omdat ik niet begreep. Niet had kunnen vermoeden; dat de vorm vorm-loos Terwijl ik dacht, en zat te broeden, op een geboorte van 'iets' in het ei.
kan zijn.
Iemand die nooit heeft 'gezien', kan niet 'weten', dat voor ieder moment, een ander, wordt opgegeven. Dat het mag leven En er vol-ledig mag zijn, Om dan weer te sterven.
Marjan dcember 2014 |
25
Herstel als vernieuwing
"Je dient het tegenovergestelde te doen van wat je gewend was" De vernieuwing kwam met het besef dat ik het anders moest gaan doen - inderdaad, een kwestie van moeten als je verder wilt leven. Aanvaarding vanuit erkenning van een blijvende kwetsbaarheid. De blik verschuift en je neemt een andere houding aan. Het is een kantelend beeld van ‘de hel, dat zijn de anderen’ naar ‘de hel zit in jezelf.’ Zo word je eigenaar van het probleem. En als je bij anderen ziet dat jouw probleem niet het
26
| dcember 2014
einde van het verhaal is, dan wil je verder. Zo word je eigenaar van de oplossing. En opnieuw is daar de Ander: je kunt jezelf alleen helpen door steun van anderen te zoeken, door hulp van buiten toe te laten. Ik kwam er pas na enige tijd achter hoe egocentrisch ik was in mijn handelen; verslaving is een slang die in z’n eigen staart bijt. Vernieuwing impliceert verantwoordelijkheid. Einstein definiëerde waanzin als ‘dezelfde dingen doen en andere uitkomsten verwachten.’ In je verantwoordelijkheid kun je dingen niet langer op de oude manier aanpakken. Je dient het tegenovergestelde te doen van wat je gewend was, de rest van je leven. Hoe dramatisch klinkt dat! Maar tegelijk prijs ik me gelukkig de oplossing in handen te hebben. Ik mag het van mezelf, vanwege de oplossing, in kleine stapjes doen. Per dag, op een speelveld waar het mij menselijkerwijs lukt om mee te doen. Het hoeft niet perfect te zijn.
Tjebbe Tamboer
Foto: Fred Manschot
H
et leven aan de zijlijn ligt achter mij. Ik kwam van ver en zit nu op het pad van bestemming. In mijn huidige stadium van herstel heb ik oprecht het idee dat ik meedoe in de zin van ‘wat ik doe, doet ertoe.’ Natuurlijk, ik deed altijd al mee (‘Want we leven nog’ (Ramses Shaffy)) maar nu ervaar ik dat ik deelnemer ben aan het volle leven. Van afzondering naar verbinding. Dat is een subjectieve ervaring maar objectief gesproken is er ook nogal wat veranderd. Als alles verandert, dan verandert ook de verandering zelf. Om die reden durf ik het wel aan om verandering gelijk te stellen aan vernieuwing. Wat zich vernieuwd heeft is in de eerste plaats de relatie met mezelf
Column Column Column Column
} COLUMN
1
VOLGENDE KEER
O
P 21 MAART 2015 VERSCHIJNT HET VOLGENDE NUMMER MET INTERVIEWS, INFORMATIE EN INSPIRERENDE VERHALEN.
COLOFON UP is bedoeld voor alle cliënten van de Lister. Het blad heeft een onafhankelijke redactie, biedt informatie over de Cliëntenraad en Bureau Herstel en belicht onderwerpen die voor cliënten van belang kunnen zijn. UP verschijnt vier keer per jaar. Redactie Marieke Cohen, Grieke Gansekoele, Tjebbe Tamboer, Nadia Tan, Hilko Timmer en Geert Jan Zwartenkot. Aan dit nummer werkten ook cliënten mee. Reactie of kopij zijn welkom op
[email protected] of per post op: Furkaplateau 15, 3524 ZH Utrecht, t.a.v. redactie UP. De redactie heeft het recht om, zonder opgaaf van reden, kopij te weigeren, in te korten of aan te passen. Cliëntenraad T: 030 289 92 58 E: clië
[email protected] Kantooradres: Livingstonelaan 120, 3526 HP Utrecht, Het kantoor is bereikbaar met bus 7, halte Marco Pololaan, met bus 10, halte Afrikalaan of met de tram, haltes 5 Mei plein of Vasco da Gamalaan. Inloop Cliëntenraad Donderdagmiddag tussen 12.00 en 14.00 uur Cliëntconsulenten Peter Beemer, 06 387 460 42 Grieke Gansekoele, 06 199 778 25 E: clië
[email protected] Bureau Herstel T: 030 236 10 88 E:
[email protected] Website: www.peers2peers.nl
ZELFBEELD Het jij een bijzonder verhaal bij dit thema? Heb je er een mening over of wil je iets anders bijdragen? Neem contact op met de redactie via
[email protected] of stuur je brief naar UP Redactie, Furkaplateau 15, 3524 ZH Utrecht. Bellen kan ook: 06 14551909 (Tjebbe Tamboer)
Kantooradres: Furkaplateau 15, 3524 ZH Utrecht Het gebouw ligt recht tegenover NS station Utrecht-Lunetten en is ook bereikbaar vanaf Utrecht Centraal Station met de buslijnen 1 en 8, (eind)halte Lunetten NS. Op www.lister.nl staat een routebeschrijving. Medewerkers van Bureau Herstel Marian Klein Bramel, Tinny Hulsman, Martijn Kole, Joop Leppink, Roos Scholten, Tjebbe Tamboer, Hilko Timmer, Daphne Rijerse, Ginger van Toor, Barbara Veger en Ton Verspoor. Conceptontwikkeling Caroline van der Kooij Vormgeving & druk Manschot Grafimedia, Zeist
dcember 2014 |
27
�ijne feestdagen
en een goed 2015 28
| dcember 2014
