Chiara Bisschop Robin Simon
Sector: Economie Klas: T4C Vakdocent: Meneer Kramer
Inhoudsopgave
Pagina
Inleiding Hoofdstuk 1 • 6 deelvragen Hoofdstuk 2 • Beantwoording Hoofdvraag+Conclusie Hoofdstuk 3 • Evaluatie Hoofdstuk 4 • Logboek Hoofdstuk 5 • Bronnenlijst
3 4 28 29 30 31
2
Inleiding Wij zijn Chiara en Robin en hebben drugsgebruik als onderwerp voor ons sectorwerkstuk gekozen. Wij hebben voor dit onderwerp gekozen omdat drugsgebruik, naar ons idee, steeds meer voorkomt. We vinden het interessant om daarover meer te weten te komen en hoe het er in vroegere tijden aan toe ging. Het doel van ons Sectorwerkstuk is dat we zoveel mogelijk te weten komen over drugs en het gebruik ervan. Wij zijn heel erg benieuwd naar de redenen waarom menen drugs gebruiken en hoe dat vroeger was. Wij willen hiervan een vergelijking maken. Verder kijken we welke maatregelen de overheid neemt om het gebruik van drugs te verminderen. De hoofdvraag waar wij ons mee bezig houden is in hoeverre het drugsgebruik is toegenomen door de jaren heen. Hoe was het vroeger en wat zijn de mogelijke oorzaken van deze verandering. Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden hebben wij een aantal deelvragen bedacht. De deelvragen: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Welke soorten drugs zijn er en wat zijn de gevolgen van a tot x? Hoe was het drugsgebruik vroeger? Hoe is het drugsgebruik hedendaags? In welke leeftijdscategorie wordt er drugs gebruikt? Wat doet de overheid tegen het drugsprobleem? Bekende drugsgebruikers en hoe liep het met hun af?
3
Hoofdstuk 1 Welke soorten drugs zijn er en wat zijn de gevolgen van a tot x? Wat zijn drugs eigenlijk? Drugs zijn middelen die de hersenen prikkelen, waardoor iemand zowel geestelijke als lichamelijke effecten voelt. Dit wordt de psychoactieve werking genoemd. Drugs kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld. De meest gebruikte indeling is die naar de werking van de drugs. Effecten kunnen stimulerend of verdovend zijn of een verandering in het bewustzijn veroorzaken. Alcohol In Nederland is de meest gebruikte drug, na koffie en thee, alcohol. Alcohol heeft een verdovende werking. Vanwege het aantal gevolgen en risico’s is alcohol vergelijkbaar met drugs. Alcohol zit in bier, wijn en gedistilleerde dranken, zoals jenever en ook mixdranken. Alcoholhoudende dranken zijn legaal. Ze mogen verkocht worden aan jongeren ouder dan achttien jaar. Jonge mannen van 18 tot 25 jaar drinken het meest. Van deze groep geeft 94 procent aan wel eens alcohol te drinken, zij drinken gemiddeld 1,8 glazen alcohol per dag. Bovendien drinkt 3 op de 10 mannen minstens één dag in de week 6 glazen alcohol of meer. Ook jonge vrouwen tussen de 18 en 25jaar drinken vaker en meer dan ouderen groepen vrouwen. Van de jongeren tussen de 12 en 18 jaar drinkt 4 op de 10 wel eens alcohol. Hieronder vallen dus ook jongeren onder de16 jaar die eigenlijk nog geen alcohol mogen kopen. De jongeren tussen de 16 en 18 jaar drinken van deze groep het vaakst; namelijk 82 procent. Gevolgen De gevolgen van alcohol zijn soms er groot. Het is steeds vaker in het nieuws, weer iemand naar het ziekenhuis gebracht door het zogenaamde comazuipen. Er is ook steeds meer agressie. Neem als voorbeeld het strandfeest in Bloemendaal die gigantisch uit de hand is gelopen. Mensen worden sneller agressief met een flinke slok op. De gevolgen van overmatig alcoholgebruik op de lange termijn zijn ernstige schade aan leven, hart, hersenen en maag.
4
Cocaïne (straatnaam crack, coke) Cocaïne is een wit, kristalachtig poeder. Het komt uit de cocaplant. Er zijn veel termen voor cocaïne, de meest gebruikte naam is coke. Cocaïne wordt vooral gesnoven. Het kan ook worden geïnjecteerd als het opgelost is in water. Verder kan cocaïne worden bewerkt tot crack of het basecoke. Het roken daarvan word basen of chinezen genoemd. Bij het roken worden een waterpijp en een speciaal pijpje of folie gebruikt. Gevolgen De gevolgen op lange termijn zijn gewichtsverlies, slapeloosheid, angst, waanvoorstellingen, prikkelbaar, achterdocht, agressiviteit, depressief na stoppen van intensief gebruik en uitputting van het lichaam. Zwaardere gebruikers worden vaak rusteloos en raken snel geïrriteerd. Het zelfvertrouwen kan overslaan in overmoed, waardoor de kans bestaat dat je in een schijnwereld terecht komt. Matig gebruik van cocaïne kan seksueel stimulerend werken bij toenemend gebruik neemt dat effect af en kan de zin seks helemaal verdwijnen. DMX DMX, volledige naam is dextromethorfan, heeft een werking waardoor iemand stemming uiteensloopt van overdreven en opgewekt tot sterke hallucinaties. Het is te verkrijgen als hoestmiddel in de vorm van capsules, siroop, drank en pillen. DXM word verkocht bij apotheek en drogist. Gevolgen Op de lange termijn kunnen er psychische problemen ontstaan. Daarnaast Daarnaast moet DXM niet tegelijk met MAO-remmers gebruikt worden vanwege de kans op het onstaan van hoge bloeddruk en een veel te hoge lichaamstemperatuur. Verder is het niet verstandig om DXM in combinatie met alcohol of slaap- en kalmeringsmiddelen te gebruiken. De ademhaling kan sterk geremd worden met als uiteindelijk gevolg een coma. Dit geldt ook voor mensen met een leveraandoening of problemen met de luchtwegen. Ecodrugs Alle producten rechtstreeks uit de natuur die het bewustzijn beïnvloeden vallen onder Ecodrugs. Bijvoorbeeld planten en kruiden die een stimulerende of verdovende werking hebben. Smartproducts is een verzamelnaam voor middelen die zijn samengesteld uit meerdere stoffen. Dit kan ook chemisch zijn. Een Ecodrug kan dus deel uitmaken van een smartproduct Een voorbeeld van een smartproduct zijn de energiedrankjes. Deze producten worden verkocht in smartshops. Smartdrugs zijn niet in smartshops te koop. Smartdrugs zijn geneesmiddelen die bijvoorbeeld bij dementie werden/worden gebruikt.
5
Gevolgen Op lange termijn verschillen de gevolgen per middel. Een combinatie van producten kan onvoorspelbaar aflopen. Het is riskant om het in combinatie met alcohol en bijvoorbeeld speed en XTC te gebruiken. GHB GammaHydroxyButyraat is de volledige naam voor GHB. Vroeger werd het gebruikt als inslaapmiddel bij operaties. GHB is meestal verkrijgbaar in vloeibare vorm, ook wel zelfgemaakt. Het is ook te krijgen in pil- en poedervorm. Het smaakt een beetje zoutig en het heeft geen geur. Gevolgen De gevolgen op lange termijn zijn nog niet bekend. Het doseren is niet makkelijk en moet erg precies gebeuren. De kans dat het verkeerd gaat is dan ook erg groot. GHB is gevaarlijk voor mensen met epilepsie of hartklachten. Na heftig gebruik kunnen ontwenningsverschijnselen optreden. De verschijnselen kunnen vergeleken worden met overmatig gebruik van alcohol. Hasj en Weed Hasj en Weed komen van de plant Cannabis Sativa, botweg cannabis. In Nederlands heet de plant hennep. Tabak wordt meestal in hasj en weed vermengd. Gezamenlijk wordt het tot een sjekkie gerold, een stickie of joint. Blowen is de naam die wordt gebruikt voor het roken ervan. Het kan ook worden verwerkt in taart of ‘spacecake’. Gevolgen Op lange termijn kan er schade aan de ademhalingsorganen optreden en kanker bij het roken van hasj en weed. In combinatie met alcohol worden de gevolgen van alcohol versterkt. De kans op een te hoge dosering is er bij het eten van ‘spacecake’. Herbals en Efedrine Cloud Nine, Herbal Exstasy en Efedra zijn de namen van Herbals die verkocht worden. De stof Efedrine is het belangrijkste werkzame ingrediënt. Herbals zijn de te koop als capsules, pillen en kruidenmengsels. Pure, gedroogde plantendelen worden verkocht om te roken of om er thee van te maken. Sinds februari 2004 valt Efedra onder de Wet op de geneesmiddelenvoorziening. Gevolgen Uitputting is het gevolg op lange termijn. Herbals zijn gevaarlijk voor mensen met hart- en vaatziekten. In combinatie met andere middelen zijn de effecten niet te voorspellen. Heroïne Heroïne hoort bij de opiaten. Deze stoffen worden uit de papaver gehaald. De Latijnse naam hiervoor is papaver somniferum. Er ontstaat ruwe opium door in de onrijpe zaadbol te snijden en het vrijkomende melksap in te drogen. Uit die ruwe opium kan morfine worden gehaald. Via een chemische aanpassing kan heroïne worden gemaakt.
6
Zuivere heroïne kan gemaakt worden in het laboratorium. In die sterkte is heroïne niet te koop, door het verhandelen is de heroïne met verschillende andere stoffen vermengd. Zoals de paracetamol, cafeïne en suikers. In Nederland loopt het heroïnegehalte van de ‘straatheroïne’ uiteen van 20% tot 50%, uitzonderingen niet meegeteld. Heroïne kan er uitzien als grof wit poeder tot geelbruine brokjes. Gevolgen Op lange termijn ontstaat onverschilligheid. Verder kan de dood een gevolg zijn van een overdosis. De vertragende effecten op de ademhaling kunnen dodelijk zijn. Daarnaast kunnen er ontstekingen en infecties ontstaan doordat er niet zorgvuldig of onhygiënisch wordt omgegaan met het spuiten van heroïne. Heroïne onderdrukt de pijn, waardoor ziektes niet of te laat worden ontdekt. Ook verstoort het de menstruatiecyclus, soms verdwijnt de menstruatie helemaal. Heroïne in combinatie met andere middelen kunnen de effecten versterken en dit kan dodelijke gevolgen hebben. Bij het spuiten van heroïne is er een extra risico op een overdosis en/of infecties als HIV en hepatitis. Ketamine Ketamine is oorspronkelijk een narcosemiddel, maar door de werking wordt het ook als drug gebruikt. De werking hier is de verandering van het bewustzijn. Meestal wordt ketamine gesnoven. Het is verkrijgbaar in poedervorm, maar soms ook als vloeistof om te injecteren. Ketamine valt onder de Wet van de geneesmiddelenvoorziening en is legaal alleen te verkrijgen op doktersrecept. Gevolgen Psychische stoornissen kunnen het gevolg op lange termijn zijn. Het heeft betrekking op mensen die daarvoor gevoelig zijn. Door ketamine kan er geestelijke afhankelijkheid ontstaan. Bij langdurig gebruik heeft iemand steeds meer nodig voor hetzelfde effect. Verder kan iemand bij erg hoge doseringen twintig minuten bewusteloos raken. Dit is mogelijk bij injecteren van ketamine. Daarnaast kan door het combineren met andere middelen een gevaarlijke demping van de ademhaling ontstaan en kan de gebruiker in coma raken. Khat Khat is de benaming voor bladeren en takjes van de Catha Edulis Forsk. Deze plant wordt in Jemen en Ethiopië verbouwd. Het kauwen van khat gebeurt ook vooral in die landen en de omliggende gebieden. Daar heeft het kauwen van khat een rituele betekenis. Khat als plant is legaal en valt onder de warenwet. Gevolgen Vooral bij chronisch gebruik van grote hoeveelheden kunnen bijwerkingen optreden. Bijvoorbeeld een verhoogde bloeddruk, stijging van de lichaamstemperatuur, hartritmestoornissen, slapeloosheid en een gebrek aan eetlust. Daarnaast is er een verhoogde kans op maag- en darmkwalen. Je kunt geestelijk afhankelijk raken van khat. In Nederland komt dit vooral voor bij Somalische asielzoekers met een traumatisch verleden. Lachgas Lachgas bestaat uit di-stikstofmonoxyde-gas. Het is te koop in verschillende vormen en hoeveelheden. De bekendste zijn
7
gaspatronen (zie afbeelding) en ‘ballonnetjes’. Ballonnetjes houdt in dat ballonnen worden gevuld met lachgas. Lachgas valt officieel onder de Wet op de geneesmiddelenvoorziening. Gevolgen Wanneer lachgas rechtstreeks uit een gastank of gaspatroon worden ingeademd. Het gas heeft dan een hele lage temperatuur waardoor de longen kunnen bevriezen. Langdurig gebruik kan een verstoorde aanmaak van rode bloedcellen en zaadcellen meebrengen. Bij lachgas ontstaat geen lichamelijke afhankelijkheid of steeds meer nodig hebben voor hetzelfde effect. Geestelijk komt weinig voor, maar is in theorie mogelijk. Opiaten Opiaten zitten in de papaverplant. Wanneer er in de onrijpe zaadbol wordt gesneden en het vrijkomende melksap wordt ingedroogd, ontstaat ruwe opium. Daaruit kan morfine worden gehaald. Via een chemische bewerking kan daaruit heroïne worden gemaakt. Opium is de verzamelnaam voor een mengsel van verschillende opiaten zoals morfine, codeïne, thebaïne, papaverine en noscapine. Gevolgen Dezelfde gevolgen als voor heroïne. Paddo’s Paddo is de benaming voor soorten paddenstoelen. Deze paddenstoelen beïnvloeden de werking van het bewustzijn. Ze kunnen hallucinaties veroorzaken. De gebruiker ervaart dingen die er niet zijn. Paddo’s worden tot de tripmiddelen gerekend. Gevolgen Wat nu bekend is, leveren paddenstoelen die in de winkel verkocht worden geen direct gevaar op voor de gebruiker. Bij het zelf plukken van paddenstoelen is er het risico van verwarring met giftige stoffen. De maag, lever en de nieren kunnen bij hoge doseringen moeite hebben met paddenstoelen. Doordat de sterkte van paddo’s verschillend is, kan er een te hoge dosering optreden en dus een te heftige werking. In combinatie met andere middelen zijn de effecten niet te voorspellen. Paddo’s voor jongeren, mensen met een psychiatrische of ernstige psychische problemen, mensen in een slechte conditie zoals astma en zwangere vrouwen worden sterk afgeraden. De risico’s bij deze groepen zijn erg groot. Poppers Poppers zijn er in de vorm van flesjes of capsules. Daarin zit een vloeistof die gemakkelijk kan worden ingeademd en snel verdampt. De oorspronkelijke verpakking maakte bij het openen een ‘poppend’ geluid, daar komt de naam poppers vandaan. Poppers zijn een trend bij homescene, maar gebruikt is er ook in het uitgaansleven of thuis. Poppers vallen onder de Wet op de geneesmiddelenvoorziening en zijn legaal op doktersrecept. Ze zijn nu alleen nog in grijze circuit te koop.
8
Gevolgen De gevolgen op lange termijn hebben verschillende bijwerkingen zoals duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, coördinatiestoornissen, verwardheid en bewusteloosheid. Rechtstreeks contact met poppers is niet verstandig, omdat ze de huid en slijmvliezen irriteren. Mensen die gebruik maken van hartmedicijnen in combinatie met poppers, is niet slim, omdat er problemen met de bloeddruk kunnen ontstaan. De effecten van poppers in combinatie met andere drugs zijn niet te voorspellen. Vooral met middelen tegen erectieproblemen kan levensgevaarlijk zijn. Slaap- en kalmeringsmiddelen Slaap- en kalmeringsmiddelen worden voorgeschreven door artsen voor mensen die last hebben van onrustigheid, angst en slaapproblemen. De middelen die nu het meest worden gebruikt, zijn de benzodiazepines. Gevolgen Het grootste risico is de afhankelijkheid. Benzodiazepines in combinatie met alcohol is gevaarlijk. Het zijn allebei verdovende middelen die elkaars werking kunnen versterken. Benzodiazepines zijn gevaarlijk in het verkeer. Dit wordt vaak ook aangegeven op de verpakking. Het medicijn gaat niet samen met zwangerschap en borstvoeding. Een belangrijk deel van de werkzame stof komt in de moedermelk terecht. Speed Amfetamine is de naam voor speed en pep. Amfetaminen bestaan uit chemische stoffen die stimulerend werken op het centrale zenuwstelsel. Er zijn verschillende soorten. De belangrijkste zijn (dex)amfetamine en methamfetamine. Het verschil tussen de twee soorten is de sterkte en de werkingsduur. Methamfetamine is sterker en werkt langer. Speed wordt in Nederland geslikt of gesnoven en is te koop als pil of in poedervorm. Soms wordt het geïnjecteerd. Gevolgen De gevolgen van speed zijn zowel geestelijk als lichamelijk. Geestelijk kan het willen gebruiken veranderen in het moeten gebruiken. Lichamelijk gezien is er het risico op hartritmestoornissen, een hartinfarct en hersenbloedingen. Verder is gebruik van speed in het uitgaansleven ook niet zonder gevaren. Speed kan leiden tot oververhitting. Door speed voelt iemand geen vermoeidheid meer, daardoor kan iemand uren blijven dansen. In een discotheek is het vaak warm en vochtig door de vele mensen die er zijn. Het lichaam kan niet voldoende warmte meer kwijt. Zweet wordt nog steeds aangemaakt, maar het lichaam koelt niet af. Door onvoldoende drinken raakt het lichaam oververhit en droogt uit. Spieren en sommige organen, zoals de lever en de nieren, kunnen hierdoor niet meer werken. Daarnaast verbergt speed de grens van vermoeidheid, omdat de gebruiker die niet meer voelt. De grens is bereikt, maar door de speed gaat de gebruiker daar gemakkelijk overheen en dat doet weer een grote aanslag op de lichamelijke reserves. Langdurig gebruik van speed kan lieden tot volledige uitputting. Door het gebrek aan eetlust treedt er
9
gewichtsverlies op. Verder kunnen er dwangmatige beweging ontstaan, zoals tandenknarsen en kauwbewegingen. Bovendien krijgen zware gebruikers het gevoel dat er overal beestjes op hun huid kruipen. De huid wordt soms tot bloedens toe opengekrabd. Ook beïnvloedt speed het gedrag. De effecten verschillen per persoon, maar de meest voorkomende zijn prikkelbaar, depressief of agressiviteit. Speed in het verkeer is verboden, omdat het de gebruiker overmoedig maakt. Combinaties kunnen heel verkeerd vallen. Bij het snuiven van speed bestaat er de kans dat het neusslijmvlies gaandeweg beschadigd raken. Er is onderzoek naar het verband tussen speed en hersenschade. Er zijn namelijk aanwijzingen dat het langdurige en intensieve gebruik van amfetamine kan leiden tot hersenschade. Hiervoor is aanvullend onderzoek nodig. Tabak In tabak is nicotine de actieve stof. Het wordt gemaakt van de tabaksplant Nicotiana. Deze plant heeft grote groene bladeren. Tabak wordt uit de gedroogde bladeren gehaald. Nadat de bladeren gesneden zijn, worden ze vermengd met andere soorten tabak. Zo wordt de smaak bepaald. Tabak wordt gerookt als sigaret, in een pijp of sigaar. Het kan ook worden gesnoven of gepruimd. Gevolgen De wanden van de bloedvaten worden verruwd door nicotine, hierdoor blijven vettige stoffen als cholesterol kleven. Doordat de vaten vernauwen, stroomt het bloed minder goed en moet de hartslag versnellen, zodat er voldoende zuurstof in het lichaam komt. De bloeddruk stijgt hierdoor. Het gevolg hiervan kunnen vaatziekten als een beroerte of een hartinfarct zijn. Rokers hebben 70% meer kans om te overlijden aan een ziekte aan een van de kransslagaders van het hart. Bij de verbranding van tabak ontstaat koolmonoxide. Dit zorgt ervoor dat zuurstof minder goed wordt gebonden aan rode bloedcellen. Als gevolg hiervan vermindert het zuurstoftransport. Verder bewegen de trilhaartjes in de luchtwegen minder door teer. Dat vermindert het zelfreinigend vermogen van de longen en luchtwegen. Daarnaast is tabak kankerverwekkend. De verbranding zorgt voor honderden chemische verbindingen. Minstens veertig van deze stoffen zijn kankerverwekkend. De verbinding in de stoffen zorgt ervoor dat het kankerverwekkend is. Tripmiddelen Tripmiddelen zijn drugs. Door deze drugs ontstaan bijvoorbeeld hallucinaties. Officieel heten ze hallucinogenen. Tripmiddelen worden gemaakt in de natuur, zoals sommige soorten paddenstoelen. Hallucinogenen zitten ook in kruiden als foelie en nootmuskaat. Het effect daarvan is niet te merken door de kleine hoeveelheid. Gevolgen Tripmiddelen brengen de nodige risico’s met zich mee. Jongeren en mensen die instabiel, depressief of angstig zijn kunnen nare ervaringen opdoen. Verder verandert
10
het beoordelingsvermogen. Zo kunnen auto’s worden gezien als speelgoedautootjes. Het gebruik tijdens de zwangerschap en borstvoeding is sterk af te raden. XTC XTC valt onder drugs. Het is te verkrijgen als pil, capsule en in poedervorm. Pillen hebben verschillende kleuren (zie afbeelding). Op de pil staat een afbeelding die houdt weer verband met de naam, zoals kroontje. MDMA is de actieve stof in XTC. Gevolgen Naar de schadelijkheid van XTC is onderzoek gedaan. XTC kan leiden tot veranderingen in de hersenen met aantasting van het geheugen, de concentratie en de stemming. Eenmalig gebruik van een hooggedoseerde pil kan al tot zo’n effect leiden. Verder is het nog onduidelijk welke invloed XTC in combinatie met andere middelen heeft. Het risico op hersenschade kan vergroten. De combinatie van XTC met andere middelen kan leiden tot vervelende en gevaarlijke complicaties. XTC werkt stimulerend. Vermoeidheid wordt niet meer gevoeld, met alle gevolgen van dien. Hetzelfde als bij speed kan de gebruiker uren achter elkaar dansen. In een discotheek is het vaak warm en vochtig door de vele mensen die er zijn. Het lichaam kan niet voldoende warmte meer kwijt. Zweet wordt nog steeds aangemaakt, maar het lichaam koelt niet af. Door onvoldoende drinken raakt het lichaam oververhit en droogt uit. Spieren en sommige organen, zoals de lever en de nieren, kunnen hierdoor niet meer werken. Gedurende langere perioden of regelmatig gebruik van XTC kan leiden tot grotere vatbaarheid voor infecties. Ook depressies, angsten, paniekreacties en slaapstoornissen kunnen zich voordoen. Meestal gaat het dan om bestaande problemen die heviger terugkomen. Tijdens de zwangerschap en bij borstvoeding en voor mensen met astma, een zwak hart, hoge bloeddruk, suikerziekte of epilepsie is XTC sterk af te raden. Overmoedigheid en aantasting van het coördinatievermogen zijn ook effecten van XTC. In het verkeer is XTC erg gevaarlijk. Ondertussen zijn er XTC-doden gevallen. Het gebruik heeft tot zulke grote beschadigingen geleid van de lever, dat transplantatie noodzakelijk was. De oorzaak hiervan is niet alleen door de XTC, maar waarschijnlijk ook door andere effecten als oververhitting, combinatie met andere middelen enzovoorts.
11
Hoe was het drugsgebruik vroeger? Geschiedenis Hennep (Cannabis): Om te beginnen even een uitleg over de verschillende soorten hennep. Marihuana en Industriële hennep zijn niet hetzelfde. Marihuana is de hennep die vooral wordt gebruikt voor zijn psychoactieve eigenschappen en Industriële hennep wordt gebruikt voor zijn vele vezels en zaden, dus niet voor psychoactieve eigenschappen. Hennep werd dus gebruikt als medicijn, midden in religieuze ceremonies, textiel en gewoon de drugs zoals wij ze kennen. De geschiedenis van Hennep is al eeuwenlang. De plant komt oorspronkelijk uit Azië en werd meer dan 4000 jaar geleden gebruikt als medicijn bij Chinezen. Dit is vast gesteld door deskundige omdat op Chinese potten van 4000 jaar voor Christus afdrukken te zien zijn van de hennepplant. In 2737 voor Christus werd de werking van hennep zelfs al beschreven in Chinese medische geschriften. In China werd 4500 jaar geleden de hennepvezel al gecultiveerd als textielvezel en werd het zaad gebruikt als voedsel. Van daaruit vond vermoedelijk via nomadenvolken verspreiding plaats richting het Midden-Oosten en het Middellandse- Zeegebied. Ver voor onze jaartelling werd het gewas wereldwijd verbouwd. De Scythen ontdekten rond 1500 v. Christus het rookgenot van deze plant. Vanaf 600 vervaardigden de Germanen, Franken en Vikingen uit hennepvezel touw, zeil en kleiding. In de middeleeuwen bijvoorbeeld liepen veel mensen op hennepsandalen. De zeilen en touwen van de aller- eerste schepen die de wereldzeeën onveilig maakte waren van hennepvezels gemaakt. En in de 17e eeuw werd hennep voor het eerst op grote schaal toegepast in Nederland. De Zaanstreek produceerde in topjaren zestigduizend rollen zeildoek. Arbeiders droegen hennepkleding en Rembrandt maakte zijn schetsen op henneppapier. De Gouden eeuw was in Nederland ook een gouden eeuw van Hennep. Zonder hennep zou de gouden eeuw een minder welvarend tijdperk zijn geweest aangezien het heel belangrijk was voor de Verenigd Oost-Indische compagnie. De VOC bevorderde de ontwikkeling van de hennepplant maar al te graag, want hennep was één van de belangrijkste onderdelen die gebruikt werd in de scheepsbouw. Tussen 2000 en 1400 voor Christus werd in India en andere Arabische landen ook al hennep gebruikt. In India werd het gebruikt in religieuze ceremonies. De god Shiva (schepper en vernietiger van de mensheid) was dol op “ Cannabis”, daarom werd het op bepaalde festivals geofferd aan de Hindoegod. In oude religieuze geschriften worden cannabisdrankjes nog steeds beschreven als goddelijke drank, goed voor alles wat de mens nodig heeft. Deeltjes van de hennepplant werden ook gevonden op de mummie van farao Rameses II, ongeveer 1200 voor christus. De Romeinen en Grieken waren op de hoogte van de werking van Hennep en gebruikten het ook als medicijn. Maar in de Romeinse tijd was het ook gebruikelijk dat gasten na bijvoorbeeld een maaltijd ook nog een hennepkoekje aangeboden kregen ter verhoging van de complete vrolijkheid. Dit koekje zou ook een goed middel zijn om de spijsvertering te bevorderen en daarnaast zou de vrouwelijke hennepplant goed zijn tegen oorpijn en menstruatie.
12
De Romeinen hebben het middel uiteindelijk naar Engeland gebracht. De Engelsen gebruikten de hennepplant voor het maken van textiel. Ze gebruikten het niet als drug. De eerste immigranten op het Amerikaanse continent brachten de plant mee vanuit Europa. Hennepteelt werd zelfs een van de drijfkrachten van het jonge Amerika. Cowboys droegen spijkerbroeken van hennep, en de lasso’s werden ook gemaakt van hennep. De vezels dienden niet alleen voor textiel en touw maar ook voor papier. Dit gebeurde in houtmolens, waar de hennep eerst verpulverd werd tot kleine snippers en daarna verwerkt werd tot papier. In de Amerikaanse kolonies van Engeland werd de teelt actief gestimuleerd voor de productie van touw en scheepstuig. Bij George Washington, de eerste president van de VS, groeide zelfs hennep in de tuin! Hij was zelf wel op de hoogte van de medische eigenschappen. Ook de lijfarts van Koningin Victoria zag het als ene geneesmiddel voor hoest, hoofdpijn, astma en menstruatie. In die tijd was Cannabis ook gewoon in de VS te verkrijgen. Het dedscwerd zelfs verwerkt in bepaalde snoepjes. Dat zou in deze tijd echt niet meer kunnen. De “ Indian Cigarettes of Cannabis “ is een beroemde advertentie die hennep zelfs aanprees als middel tegen astma en slapeloosheid. Niet alleen in Engeland maar ook in Frankrijk waren er onderzoeken met de Hennepplant. In Frankrijk was er een dokter die meende dat hij, door gebruikers van Cannabis te observeren, meer te weten kon komen over de oorzaken van krankzinnigheid. Hij nodigde een groepje schrijvers uit om het te proberen zodat hij het goed kon observeren. Een van deze schrijvers was Baudelaire, die na deze ervaring een verhaal heeft geschreven over hasj en wijn als middel om je bewustzijn te verruimen. Door dit beroemde werk kreeg Cannabis veel bekendheid. In de VS beleefde Cannabis gebruik een belangrijke opleving gedurende het verbod op alcohol in de jaren twintig. In de jaren ’60 werd cannabis onderdeel van de “flowerpower” beweging en begon een groot deel van de jongeren dit middel te gebruiken in de VS en Engeland. In 1935 werd de import van hennep in Amerika wel erg groot. Zo’n 55 miljoen kilo hennepzaad kwam het land binnen dat jaar. Aan de hennepteelt kwam in 1937 abrupt een einde. Van de ene op de andere dag was het eerst zo gewaardeerde handige gewas gedegradeerd tot een gevaarlijk en zelfs verslavend product waartegen hard moest worden opgetreden. Nog in dat zelfde jaar vaardigde de Amerikaanse overheid een compleet verbod uit op hennep en werd er een heksenjacht gestart tegen de zogenaamde gevaarlijke drug. In 1928 werd het verboden in Nederland. Maar tijdens de tweede wereldoorlog werd hennep weer even in ere hersteld. De goedkope en stevige vezel was zeer welkom in de oorlogsindustrie. Het diende als materiaal voor uniformen, dekzeil, tentdoeken en ga zo maar door. Toen de wereldwijde hennephandel door de Japanse veroveringen in Azië dreigde in te storen werden opeens Amerikaanse boeren via een Propagandacampagne aangespoord tot het verbouwen van hennep. Na de oorlog werd de teelt echter meteen weer verboden. In Europa werd hennep, zodra de wereldmarkt weer toegankelijk werd, opnieuw door andere vooral goedkope vezels verdrongen. De verdere opmars van synthetische stoffen na 1945 maakte de ondergang van hennep compleet.
13
Geschiedenis Opium De papaverplant en zijn kalmerende effecten zijn al heel lang bekend op veel verschillende plaatsen in de wereld. Opium is een van de oudste effectieve medicijnen en het komt uit het melksap van de opium papaver (klaproos). Het wordt en werd voor sociale en medische toepassingen gebruikt vanwege pijnstilling. Ook werkt opium slaapverwekkend en voorkomt het diarree. De kalmerende effecten van de papaver waren al bekend bij de Chinese keizer Shen Nong en de papaver wordt ook al genoemd in het Ebers papyrus. Dit is een van de belangrijkste en oudste papyrusrollen met medische informatie, uit 1550 v.Chr. Zelfs in centraal europa zijn er resten gevonden van papaverplanten in nederzettingen uit de steentijd. De papaverplant heeft zijn eerste uitvoerige beschrijving gekregen in de ‘Historia Plantarum’ van Theophrastus. In het oude Rome werd later ook beschreven hoe je het beste het sap uit de papaverplant kon halen. Het eerste probleem met opium ontstond nadat Amerika was “ontdekt”. Daar groeide tabak, die nu zowel Europa als China bereikte. De Chinezen bleken al snel enthousiaste tabakrokers. Ze mengden de tabak ook met het sap van de papaver. Want wanneer opium wordt gerookt, is het effect sterker en komt de roes sneller. Maar dan ligt juist de verslaving ook op de loer. De Engelsen produceerden de opium in India en ze verkochten het product graag aan de verslaafde Chinezen. Zelfs de high-society was verslaafd. Toen de Chinese regering de import ging bestrijden, leidde dat tot twee opiumoorlogen. De eerste opiumoorlog begon in 1839 en eindigde in 1842. Deze oorlog ging niet alleen om de opium. Er was al een langer conflict tussen de Chinezen en de Britten. De Chinezen hadden al eeuwenlang strikte handelsvoorwaarden voor de Europeanen gehanteerd maar de Britten zagen dat op den duur als onaanvaardbaar. De tweede opiumoorlog begon in 1856 en eindigde in 1860. Deze oorlog had als oorzaak dat de Chinezen veel moeite hadden met de eisen van de Britten. Echter, de geschiedenis van het moderne onderzoek naar opium is pas in 1803 begonnen in apotheken in Parijs. Een apotheker in Parijs, Jean François Derosne, had een kristalzout geïsoleerd tijdens het ontwikkelen van een nieuwe analytische test om te bepalen of er opium aanwezig was. Dit rapporteerde hij in een brief aan de ‘Societé de Pharmacie’. Hij kon niet veel zeggen over wat voor soort kristallen het waren, maar kon alleen zeggen dat het geen plantenzuur was. Een jaar later rapporteerde een andere Fransman, genaamd Armand Séguin, de isolatie van een plantenzuur en een verdovend middel uit opiumsap. Dit werd echter pas in 1814 gepubliceerd in ‘Annales de Chimie’, toen andere onderzoekers dit ondertussen ook al hadden ontdekt. In hetzelfde jaar voltooide een jonge Oostenrijker, genaamd Friedrich Wilhelm Adam Sertürner, zijn farmaceutisch leerlingschap in de Apotheek van de prins, waarna hij tweeënhalf jaar in de Adelaarsapotheek de samenstelling van opium bestudeerde. Séguin en Sertürner vonden op ongeveer hetzelfde moment een organisch zuur dat geen verdovend effect had, welke Sertürner papaverzuur noemde. Wanneer Sertürner de vloeistof die hij gebruikte voor zijn opiumzuur in alcohol kristalliseerde kreeg hij nog een ander bestanddeel, dat wel een verdovend effect had op honden. Dit bestanddeel noemde hij ‘morphium’ en vond uit dat dit het slaapbestanddeel was van de opium. In 1815 begon Sertürner pas met de chemische analyse van de stof en in 1817 publiceerde hij zijn resultaten in het tijdschrift ‘Gilberts Annalen der
14
Physik’. Hieruit bleek dat de stof bestond uit koolstof, waterstof, zuurstof en stikstof. Toen dit bekend werd publiceerde Joseph Louis Gay-Lussac dit meteen in het Frans in ‘Annales de Chimie’ en hij schreef in datzelfde nummer nog een artikel waarin hij de basische reactie van de verdovende stof naar voren bracht. Hij veronderstelde dat er meer basische stoffen gevonden konden worden in planten die bioactieve eigenschappen hadden. Veel van de stoffen die uit planten werden gehaald, bevatten stikstof en vertoonden een basische reactie. G. Merck isoleerde in 1848 nog een andere eigenschap uit opium, die ervoor zorgde dat dieren gingen slapen. In 1917 ontdekte David Macht op de Johns Hopkins University dat het effect van deze stof bestond uit het onderdrukken van de samentrekkingen van de gladde spieren in het maagdarmkanaal. Deze stof werd papaverine genoemd en werd een chemische voorloper van veel medicijnen die spasmen of andere onvrijwillige bewegingen onderdrukken die door de hersenen veroorzaakt worden. Pas in 1923 werd door John Gulland en Robert Robinson de juiste chemische structuur van morfine ontdekt. Dit had een veel sterkere werking. Het bleek een bijzonder krachtige pijnstiller maar was ook verslavend. Op de slagvelden werd de verdovende morfine verwelkomd door de gewonde soldaten, maar na afloop van de oorlog bleken veel soldaten verslaafd te zijn aan morfine. Na deze producten ontstonden er nog andere producten uit opium. Een ander opiumproduct was laudanum, een aftreksel van opium en alcohol waar in de 19e eeuw vooral vrouwen aan verslaafd raakten. Alcohol drinken was voor vrouwen “niet fatsoenlijk”, maar laudanum mocht wel. Het was goedkoop en vrij verkrijgbaar, het werd zelfs door artsen voorgeschreven. Omstreeks 1900 werd er weer een nieuw product van opium ontdekt: heroïne. Iets wat tegenwoordig iedereen wel kent. Het werd in die tijd aanvankelijk gebruikt als een middel tegen de hoest! Dit bleek echter zo verslavend dat er werd nagedacht over een geheel verbod op alle opiumproducten. In 1914 werden alle producten van opium in de VS verboden. De verslaafden werden nu gezien als criminelen. Afkickklinieken werden gesloten en de patiënten gingen de gevangenis in. Ook de artsen die morfine verstrekten aan verslaafden, werden het slachtoffer. De gevangenissen waren opeens gevuld met drugscriminelen, zowel de verslaafden als hun artsen. Maar het verbod maakte ook dat echte criminelen zich bezig gingen houden met de smokkel van heroïne. Daar viel veel geld mee te verdienen. Verslaafden betalen immers elke prijs die men vraagt. De strijd tegen de drugs kon nu pas goed beginnen.
15
Geschiedenis Vingerhoedskruid Digitalis is een stof die gevonden wordt in vingerhoedskruid, die daarom ook wel de digitalisplant wordt genoemd. Het is één van de weinige plantextracten die niet al uit de oudheid bekend zijn. Pas vanaf de middeleeuwen vinden we digitalis in oude manuscripten in Engeland. Toch zijn er aanwijzingen dat de Kelten het al langer gebruikten. In de zeventiende en achttiende eeuw is het in Engeland zelfs een belangrijke volksremedie voor hartkwalen. De Engelsman William Withering achterhaalde aan het einde van de achttiende eeuw uit zo’n recept digitalis als de actieve stof. Het bleek vochtophopingen in het lichaam tegen te gaan, maar het gebruik kende wel veel bijwerkingen zoals misselijkheid, overgeven, diarree, duizeligheid, kleuren zien en verlaging van het hartritme. In die tijd kreeg digitalis daarom de reputatie gevaarlijk te zijn, hoewel het door sommige artsen nog altijd als zeer nuttig werd gezien. Tot ver in de negentiende eeuw blijkt dat digitalis alleen de vochtophopingen als gevolg van een slechte hartfunctie verhelpt. Lukas Schönlein brengt het onderzoek een belangrijke stap vooruit. Hij onderzoekt de toepassing van digitalis als hartmedicatie en toont de invloed van digitalis aan op een kikkerhart. Omdat ook de hartzenuwen beïnvloed worden door digitalis blijft het precieze werkingsmechanisme onduidelijk tot de komst van de Engelse farmacoloog J. Milner Fothergill die aantoont dat digitalis de samentrekking van het hart versterkt door werking op de spieren en niet via de hartzenuwen. Er worden nieuwe methoden ontwikkeld om dit aan te kunnen tonen en het definitieve bewijs levert Francis Williams in 1880 met nieuwe experimenten met kikkers. Tegenwoordig weten we dat alle bijwerkingen van digitalis veroorzaakt worden door een te hoge dosis van de werkzame stof.
16
Geschiedenis van Tabak Hoe lang er al door de mens gerookt wordt, is een vraag die nooit exact beantwoord zal kunnen worden. Lang voordat tabak in Europa bekend was, werd het door Indianen in Zuid-Amerika al gebruikt. De oudste afbeeldingen van rokende MayaIndianen gaan terug tot zo’n 300 jaar na Christus. In het begin gebruikten deze Indianen de bladeren van de in het wild groeiende tabaksplant waarschijnlijk om een vuurtje te maken om eten op te koken. Zij ontdekten dat de rook van het vuurtje prikkelend en zelfs verdovend was. Op een gegeven moment zijn de Indianen de bladeren daarom gaan gebruiken bij religieuze ceremonieën en magische handelingen. Indianen rolden gedroogde bladeren van de tabaksplant. Ze stopten het rolletje in een buis en staken het in brand. De buizen werden ‘tabacos’ genoemd en zo ontstond de naam tabak. Het roken was voor hen niet alleen een genotsmiddel. Maar ook een manier om met de goden in contact te komen. Als belangrijke Indianen bij elkaar kwamen werd de vredespijp gerookt. Toen Columbus in 1492 Amerika ontdekte, ontdekte hij ook tabak. Op 6 november 1492 kwamen twee Spanjaarden op het eiland Guanahana op de Bahama's. Tot hun verbazing zagen zij dat de bewoners van het eiland gedroogde opgerolde kruiden rookten. Dit vonden ze een heel interessant gezicht en terug in Spanje liepen de twee Spanjaarden openbaar op straat te roken. Één Spanjaard werd prompt opgepakt op verdenking van tovenarij. Het duurde zeven jaar voordat hij zijn onschuld kon bewijzen en werd vrijgelaten. In de tijd van Columbus was er nog weinig bekend over ziektes en geneesmiddelen. Men dacht eerst dat tabak een geneeskruid was, want sommige indianenstammen gebruikte het ook als medicijn. Behalve heiligenkruid werd tabak ook duivelskruid genoemd. Er waren namelijk ook mensen, die helemaal niet in de geneeskracht van het kruid geloofden. De kerk in die tijd was er een felle tegenstander van, want de plant was afkomstig van de Indianen en Indianen waren heidenen. En alles wat van de heidenen kwam, kwam dus van de duivel. Omdat de kerk belangrijk was rookten vele mensen niet. Deed je het wel dan werd je van de kerk verbannen. Het is trouwens grappig dat de ene paus fel tegen het duivelskruid was terwijl hij het zelf nooit had geprobeerd, terwijl de volgende paus weer een stuk milder was, omdat hij zelf dol was op een pijpje! Nog iemand die tabak niet vertrouwde was koning Jacobus I van Engeland. Een citaat van Jacobus was: “tabak is een gruwel voor de ogen, een walging voor de neus, schadelijk voor het verstand en gevaarlijk voor de longen’. Zoals zoveel andere ontdekkingen werd ook de tabak mee naar Europa genomen. Toen tabak in Europa bekend was, gingen de mensen tabak snuiven, pruimen en pijpen roken. Pijpen roken was vooral iets wat de rijken deden. De eerste pijpen waren uit stevige witgebakken klei gemaakt. Ze werden vooral in Engeland en in Nederland gemaakt. Houten pijpen vond men niet zo fijn, want het verbrande hout gaf een slechte smaak. Later kwamen er ook pijpen in porselein, meerschuim en wortelhout. Zo rond 1800 kwam de sigaar. Het roken werd hierdoor ongelofelijk populair. Als je het niet deed hoorde je er eigenlijk niet echt bij. Iets wat in deze tijd ook erg vaak voorkomt op scholen. Het duurde heel erg lang tot dat er echt sigaretten waren zoals we ze nu kennen. Ze werden uiteindelijk uitgevonden door de soldaten, omdat soldaten een los papiertje met wat tabak ertussen rookten. Hierdoor begon de
17
productie van sigaretten. Ze zaten in een klein doosje en waren dus makkelijk mee te nemen, en waren ook beter geschikt om even tussendoor te roken. Door de populariteit van de sigaret begon er een massaproductie tijdens de industriële revolutie. De sigaret was een belangrijk voorwerp in het dagelijkse leven. Rond 1945 was het een heel normaal en vriendschappelijk gebaar om een 14-jarige jongen een sigaret te presenteren met de vraag: rook jij al? Bioscopen, bussen, trams en treinen waren voorzien van asbakken. Programma's op televisie werden gepresenteerd door een rokende verslaggever. Tot in de jaren 80 stond bij menige kapper en schoonheidssalon een glaasje sigaretten op tafel. Op lagere en middelbare scholen stonden leraren rokend voor de klas; op sommige scholen in het hoger onderwijs rookten ook de studenten tijdens de colleges. Hoogwaardigheidsbekleders lieten zich al rokend interviewen, door shagrokende journalisten. Ook Koningin Juliana kwam regelmatig rokend in beeld. Een rookvrije werkplek was, op kantoren, een grote uitzondering. En opmerkelijk was dat bij de spoorwegen wel compartimenten werden gemaakt voor rokers en niet-rokers. Toch werd er al veel eerder gezegd dat roken ongewenst was. Eerst de kerk, toen koning Jacobus I en in 1908 zei Robert Baden-Powell al dat geen enkele jongen begint te roken omdat hij het lekker vindt, maar omdat hij denkt dat hij daarmee op een volwassen man gaat lijken. In werkelijkheid lijkt hij op een lummel. Omstreeks 1950 werd er een bewijs gevonden waarom roken echt heel slecht was. Sir Richard Doll kon het verband tussen roken en longkanker aantonen. Veel mensen hadden dit in de oorlog opgelopen door het roken van in krantenpapier gedraaide shaggies en nu kwam er een tegenbeweging op gang. In de jaren 70 kwam in heel Europa op de verpakking van rookwaren de waarschuwing te staan, dat roken de gezondheid schaadt. De waarschuwingen werden in de loop der jaren steeds explicieter en indringender. Reclame voor tabak werd stapje voor stapje verboden. Het roken in bijna alle vliegtuigen werd in de jaren 90 verboden; enkele jaren later volgde een rookverbod in het Nederlandse openbaar vervoer.
18
Geschiedenis van alcohol Alcohol is bijna even oud als mensheid zelf. Men weet zeker dat 6000 jaar v. Chr. al alcohol werd gemaakt. Het oudste bierbrouwersrecept is gevonden op een 5000 jaar oude kleitafel uit Sumerië. En een Sumerische tekst van zo'n 1000 jaar later heeft het over bier én wijn. Op muurschilderingen uit het oude Egypte van zo'n 1500 jaar voor Christus zijn dronkenmantaferelen te vinden. Bij de oude Grieken was wijn heel populair. Zij kenden vele goden en één van hen was Bacchus, de god van de vruchtbaarheid. Ter ere van hem werden grote feesten gehouden, waarbij de Grieken aardig wat wijn dronken. Bacchus kreeg dan ook de bijnaam: "God van de dronkenschap". Ook in de Bijbel werd al over alcohol geschreven: in een verhaal verandert Jezus water in wijn tijdens een bruiloftsfeest. Het distilleren van alcohol uit wijn is een min of meer toevallige vondst van Italiaanse alchemisten, die gedateerd kan worden tussen 1050 en 1150. De goddelijke drank werd eerst slechts als geneesmiddel tegen allerlei mogelijke en onmogelijke ziekten beschouwd. Omdat het distilleren van alcohol uit wijn een redelijk eenvoudige zaak bleek te zijn werd mede door grote pestepidemieën de vraag steeds groter. Toch dronken vroeger niet veel mensen alcohol, het was gewoon te duur en niet altijd te krijgen. Tot in de Middeleeuwen bleef dat zo. In die tijd maakten mensen wijn uit vruchten en bier uit gerst en honing. Het alcoholgehalte van die dranken was laag. In die tijd waren er ook nog geen koelkasten zodat de drank snel bedorven was. Daardoor was alcohol niet het hele jaar verkrijgbaar. Via de Arabieren bereikten in de late Middeleeuwen de distilleertechniek ons land. De distillaten werden meer en meer als genotmiddel gebruikt. Ze bedierven niet en het alcoholgehalte was hoger. Maar alcohol bleef duur en dus onbereikbaar voor de gewone mens. Dat veranderde in de 17e eeuw. Toen werd ontdekt dat je ook uit koren en bieten sterke drank kon maken. Deze grondstoffen waren goedkoop en dus ging de prijs van alcohol omlaag. Hierdoor werd sterke drank ook bereikbaar voor de gewone man. Meer mensen gingen dus alcohol drinken, maar de consumptie van alcohol bleef tot 1960 laag. Dat kwam doordat drinken een luxe was. Maar tussen 1960 en 1990 is een grote groep mensen steeds meer gaan verdienen. De prijzen van allerlei producten ging dus ook omhoog, maar de prijs van alcohol bleef laag. Langzamerhand werd alcohol een gewoon consumptiemiddel. Meer en meer mensen maakten alcohol drinken tot een gewoonte. Ook werd het niet meer raar gevonden dat vrouwen alcohol dronken. In 1996 gebruikten personen van 15 jaar en ouder 797 glazen alcohol per persoon per jaar.
19
Hoe is het drugsgebruik hedendaags? We kennen in Nederland natuurlijk allemaal de hippies, de flowerpower tijd. Deze periode was heel populair onder tieners en kwam op in de jaren 60. Hasj en Marihuana waren min of meer middelen om verzet te tonen. Het was vooral groepsgedrag. Is het tegenwoordig ook nog groepsgedrag? Gebruiken jongeren het als verzet? Neem nou GHB. Het is in de jaren ’60 ontwikkeld als een narcosemiddel voor mensen. Dit wordt nu niet meer gebruikt aangezien het allerlei bijwerkingen had. In de jaren 80e begonnen bodybuilders GHB te gebruiken om de groeihormoon te stimuleren. Het wordt nu ook veel op feestjes gebruikt of zelfs in drankjes gegooid, waardoor veel meisjes en jongens in coma raken. Het landelijke Kennisinstituut laat weten dat het aantal GHB-gebruikers is toegenomen. Mensen laten zich vaker testen en bij de drugsinfolijnen word er meer gevraagd over deze soort drugs. Op 3 Augustus 2010 is volgens stichting Consument en Veiligheid het aantal behandelingen verviervoudigd in de periode 2003-2009 tot rond de 980 slachtoffers in 2009. Dit komt neer op zo’n 19 slachtoffers per week. Dit zijn schrikbare cijfers GHB is volgens onderzoek niet meer weg te denken in het stedelijke uitgaansleven. De jongeren die het wel eens gebruikten gaven aan dat minder remmingen, ontspanning voelen na speedgebruik en uitgaan en de versterking van de seksuele opwinding de belangrijkste redenen zijn om GHB te gebruiken. De normalisering van GHB-gebruik heeft ervoor gezorgd dat het aantal GHB-clienten bij de verslavingszorginstelling sinds 2008 met 75% is toegenomen. De helft van de cliënten is jongen dan dertig jaar. Deze cijfers zijn zo hoog omdat jongeren van experimenteren houden. Jongeren maken in de pubertijd een snelle veranderding van lichaam en geest door. Daarbij leren ze los te komen van hun ouders en ontwikkelen een eigen persoonlijkheid. Het experimenteren hoort bij het volwassen worden. Je gaat grenzen overschrijden met bijvoorbeeld roken, drinken, sexualiteit en drugs. Et is niet erg om dingen uit te proberen, maar wel als het gevolgen heeft voor je verdere leven. Het is natuurlijk niet alleen GHB dat erg populair is. Van alle drugs die er zijn word cannabis het meeste gebruikt. In 1997, 2001 en 2005 vonden peilingen plaats van het Nationaal Prevalentie Onderzoek. In 2005 had ruim 1 op de 5 ondervraagden ooit cannabis gebruikt. 1 van de 20 had in dat jaar voor het interview nog gebruikt en 1 op de 33 had dit een maand ervoor nog gedaan. In 2003 is onderzoek gedaan naar het gebruik van cannabis onder jongeren/scholieren. Uit dit onderzoek blijkt dat onder scholieren van het basisonderwijs 0,9% van de jongens en 0,3% van de meisjes ooit wel eens heeft geblowd. Onder de scholieren en het voortgezet onderwijs heeft 20,3% van de jongens en 17,1% van de meisjes wel eens geblowd. In 2003 waren de cijfers dus al behoorlijk verontrustend. De tabel van het onderzoek staat hieronder.
20
Ooit wel eens geblowd j
m
j&m
Afgelopen maand geblowd J m j&m
basisonderwijs groep 7 en 8
0,9%
0,3%
0,6%
---
---
---
12 jaar
2,5%
1,7%
2,1%
0,9%
0,5%
0,7%
13 jaar 8,2% 14 jaar 21,0%
5,3% 16,4%
6,8% 18,8%
3,7% 10,0%
2,0% 8,8%
2,9% 9,4%
15 jaar 25,2% 16 jaar 36,9%
24,7% 31,3%
25,0% 34,2%
13,0% 21,1%
11,9% 9,8%
12,4% 15,6%
17 en 18 jaar 51,1%
35,9%
43,8%
24,2%
10,8%
17,7%
voortgezet 20,3% onderwijs totaal
17,1%
18,7%
10,2%
7,0%
8,6%
Veel mensen, maar vooral jongeren, gebruiken dus drugs. Bij 17&18 jaar zie je dat het meer dan de helft is onder jongens! Dat is iets waar we eigenlijk nooit bij stilstaan. Jongeren vinden het vaak na een tijdje ook niet leuk genoeg meer en gaan andere dingen proberen en verzinnen. Hierdoor ontstaan dus nieuwe soorten drugs die heel gevaarlijk kunnen zijn. Op 13 november 2009 werd bekend gemaakt dat er een nieuwe variant op XTC is gevonden. Het heet 2CB en het is al in een aantal netwerken gesignaleerd. Het geeft een euforisch gevoel en heeft een seksueel stimulerend effect. Ze verzinnen het omdat XTC van goede kwaliteit niet goed meer te vinden is. Als je een drug niet goed meer te vinden is, dan stappen ze vaak over op andere soorten drugs. In het geval van XTC stappen ze dus over naar 2CB en GHB. We hebben het hier nu alleen nog maar over drugs gehad, maar tabak is natuurlijk ook een soort drug. Er zijn tegenwoordig zoveel mensen die roken! Tabak is heel erg populair, zowel onder jongeren als ouderen. Vergeleken met scholieren komt roken aanzienlijk meer voor onder uitgaande jongeren maar ook onder jongvolwassenen en jongeren in jeugdzorg. In 2006 rookte van de jongeren met opvoedproblemen met een gemiddelde leeftijd van 17 jaar in de jeugdzorg van Amsterdam 63%. Van deze rokende jongeren rookte 69% dagelijks. Dit zal nu nog wel ongeveer hetzelfde zijn. Het schijnt ook zo te zijn dat er meer rokers zijn dan bij jongeren met een laag schoolniveau. Op het vmbo roken meer jongeren 12-16 jaar dan op alle andere schoolniveaus. Op het vwo roken de minste leerlingen namelijk 6%. Het aantal sigaretten dat rokers per dag neemt af met het stijgen van het schoolniveau. Ruim 30% van de rokers op het vmbo rookt meer dan 10 sigaretten per dag.
21
Enquête: onder de klassen 3 en 4 op het focus. Resultaten: XTC Paddo’s GHB Lachgas Wiet Geen
9 % van 100% 2% van 100% 14% van 100% 27% van 100% 37% van 100% 11% van 100%
De vraag: Denk je dat je ooit drugs gaat gebruiken? Hierop antwoordden 23 van de 87 mensen JA. Zijn de sociale problemen nu groter in de maatschappij? Over het algemeen krijgen mensen die veel drinken met verschillende sociale problemen te maken zoals: relatieproblemen, problemen op het werk of tijdens de studie, schulden, contacten met de politie en justitie en conflicten met familie of de buurt. Dat was vroeger zo en is tegenwoordig nog steeds zo. Alcoholmisbruik geeft ook problemen voor de maatschappij zelf. De schatting is dat de maatschappelijke kosten van alcoholmisbruik minimaal 1 tot 2,5 miljard euro per jaar zijn. Onder maatschappelijke kosten vallen bijvoorbeeld: ziekteverzuim, schade, verkeersongelukken, gezondheidszorg en justitiële kosten. Geschat wordt dat er ieder jaar ongeveer 250 doden vallen in het verkeer vanwege rijden onder invloed van alcohol. Enkele duizenden mensen raken gewond. De voornaamste oorzaken voor de toename van alcohol zijn: de toegenomen welvaart in de jaren zestig, de toenamen van de vrije tijd, de grotere acceptatie van alcoholgebruik door vrouwen en jongeren en het feit dat we door vakanties met buitenlandse dranken in aanraking kwamen. We kunnen eigenlijk concluderen dat de sociale problemen ten gevolge van alcoholgebruik alleen maar zijn toegenomen. Tegenwoordig wordt drugs gezien als iets leuks. Mensen proberen het om het maar een keer ‘’gedaan’’ te hebben. Ze zijn gewoon erg nieuwsgierig.
22
In welke leeftijdscategorie wordt er drugs gebruikt? Primaire problematiek Alcohol Opiaten Cocaine Amfetamine Cannabis Gokken Overig Totaal
Aantal personen in 2006 30210 13180 9599 1215 6544 2646 1999 65393
Verandering t.o.v. 2005 -3% -7% -2% 9% 7% -12% 12% -2%
Aandeel in 2006 46% 20% 15% 2% 10% 4% 3% 100%
Feiten Ongeveer 85% van de Nederlanders van 16 jaar en ouder drinkt regelmatig een glaasje. In 2004 had op 12jarige leeftijd bijna de helft van de scholieren (47%) al eens een glas alcohol gedronken. Op 15 jarige leeftijd drinkt de helft al wekelijks alcohol (52%). Voor een flink aantal mensen is alcohol een probleem geworden. 10% van de Nederlandse bevolking van 16 tot 69 jaar is een probleemdrinker, meer mannen 17% dan vrouwen 4%. Van de 13jarigen heeft bijna 5% ooit hasj of weed gebruikt. Dit percentage neemt toe met stijging van de leeftijd. Bij de 17/18-jarigen is dit 43%. Het aantal jongens in het middelbaar onderwijs dat ooit geblowd heeft. Algemeen Drugsgebruik is aanvankelijk altijd een keuze van de gebruiker. Alleen weet de gebruiker vaak niet waarvoor hij kiest. De kennis van de werking en risico’s is onvoldoende. Vooral als iemand voor het eerst gebruikt. De meeste mensen gebruiken drugs als ze jong zijn. De redenen hiervoor kunnen uiteenlopen van stoer doen tot nieuwsgierigheid. Daarnaast spelen trends en de spanning, omdat het niet mag, een grote rol. Het doorzetten van drugsgebruik ligt aan de persoon, maar ook aan de omgeving waar iemand verkeert. Bijvoorbeeld wanneer de vriendenkring een bepaald gebruik afwijst, hoeft dit niet per defenitie te betekenen dat de gebruiker stopt. Hij kan ook op zoek gaan naar een andere omgeving. Drugsgebruik komt in alle lagen van de samenleving voor. Het behoort niet tot een bepaalde groep of klasse. Hetzelfde geldt voor drugsverslaving. De verschillende soorten drugs worden meestal in uiteenlopende situaties gebruikt. Sommige gebruikers houden het bij 1 soort, terwijl anderen verschillende soorten drugs proberen. Het hangt ook van de omstandigheden en de stemming af.
23
Stimulerende drugs worden onder andere in het uitgaanscircuit gebruikt. XTC heeft vooral prestige als uitgaansdrug of dansdrug voor jongeren. Het wordt vaak geassocieerd met enorme dansfeesten en discotheken Ecstasy blijft na cannabis de belangrijkste illegale drug voor jongeren in het uitgaanscircuit,vooral party’s. Soms ook door mensen die s’nachts moeten werken. Mensen met slaapproblemen en angst stoornissen gebruiken drugs met een verdovend effect. Bij persoonlijke en/of maatschappelijke problemen. Nieuwsgierige jongeren of ouderen die op zoek zijn naar nieuwe geestelijke ervaringen hebben belangstelling voor de bewustzijnsveranderende drugs, zoals het roken van weed.
24
Wat doet de overheid tegen drugsgebruik. Onderscheid softdrugs en harddrugs In het beleid wordt een verschil gemaakt tussen softdrugs en harddrugs en de aanpak hiervan. Softdrugs zijn cannabisproducten als marihuana en hasj. Harddrugs zijn middelen met een veel te groot gezondheidsrisico, zoals XTC, cocaïne en heroïne. De regels over drugs zijn beschreven in de Opiumwet. Gedoogbeleid Door de verkoop van cannabis te gedogen en streng op te treden tegen de verkoop van harddrugs, worden deze twee markten uit elkaar getrokken. Dit wordt het gedoogbeleid genoemd. Door de handel in harddrugs en cannabis van elkaar te scheiden, kunnen gebruikers van cannabis beter worden afgeschermd van drugs die veel schadelijker voor de gezondheid zijn. Tegelijkertijd wordt het bezit of de verkoop van harddrugs harder aangepakt. Strafbaar Bezit, handel, verkoop, en productie zijn voor alle drugs strafbaar. Alleen als het voor medische, diergeneeskundige, instructieve en wetenschappelijke doeleinden is, geldt hier een uitzondering op. Wat doet de overheid eraan? (a) De overheid geeft veel informatie aan mensen, vooral aan jongeren. Dit doen ze door bijvoorbeeld naar scholen toe te gaan en daar voorlichting te geven. Ook worden folders en reclameposters gemaakt met daarop waarschuwingen voor drugsgebruik. Door middel van deze dingen doet de overheid aan propaganda, ze proberen de aandacht op zich te vestigen zodat vooral jongeren naar hun luisteren. Wat doet de overheid? (b) Productie, handel en bezit van alle middelen zijn in Nederland verboden. Politie en justitie pakken grootschalige productie en (grensoverschrijdende) handel streng aan. Daarbij gelden voor middelen op lijst I van de Opiumwet (harddrugs) zwaardere straffen dan voor die op lijst II (softdrugs en slaap- en kalmeringsmiddelen). Het politiebeleid richt zich vooral op de productie en handel van drugs. Aan opsporing van bezit van kleine hoeveelheden drugs voor eigen gebruik geeft de politie geen voorrang, zelfs al gaat het om middelen van lijst I. De achterliggende gedachte is dat streng optreden tegen drugsverslaafden de problematiek eerder vergroot dan verkleint. Een belangrijke doelstelling in het Nederlandse drugsbeleid is daarnaast het voorkomen van (problematisch) gebruik. Om dit doel te bereiken ondersteunt de overheid voorlichting- en preventieactiviteiten. Ten aanzien van de bestaande gebruikers is het beleid gericht op beperking van gezondheidsrisico’s, ook wel Harm reduction genoemd. Voor afkicken biedt de verslavingszorg mogelijkheden. In 25
gevallen waarin een drugsvrij bestaan op korte termijn niet haalbaar is, wordt gestreefd naar een verbetering van de levensomstandigheden van de gebruiker. Bij heroïnegebruikers gebeurt dit bijvoorbeeld door een ‘onderhoudsdosis’ methadon (of een ander middel zoals buprenorfine) te verstrekken en te zorgen voor schone spuiten. De overheid probeert ook de maatschappelijke overlast door probleemgebruikers terug te brengen. Daarbij is nadruk komen te liggen op drang: verslaafden die geregeld met de politie in aanraking komen, kunnen kiezen tussen 'straf of behandeling'. Sinds 1 april 2001 zijn er ook mogelijkheden voor dwang: verslaafden waarbij drang niet helpt, worden in de gevangenis gedwongen af te kicken. Of deze aanpak werkt, moet de komende jaren blijken. Vooralsnog staat de effectiviteit van drang en dwang in de verslavingszorg niet vast.
26
Bekende mensen en drugs. Hoe liep het met hen af? - Elvis Presley (1935 - 1977) gebruikte amfetamine en slaapmiddelen. Elvis gebruikte al speed vanaf de jaren vijftig. Hij overlijdt op 16 augustus 1977 aan een hartstilstand als gevolg van een combinatie van factoren zoals: slecht en teveel eten, langdurig gebruik van slaapmiddelen en andere medicijnen en drugs etc. - Brian Jones (1942-1969), medeoprichter van de Rolling Stones wordt in 1968 uit de band gezet. Jones was onhandelbaar door de drugs die hij gebruikte. Later dat jaar verdrinkt hij in zijn eigen zwembad. - Jimi Hendrix (1942-1970) overlijdt op 27-jarige leeftijd. Hendrix stierf waarschijnlijk aan een overdosis drank en drugs maar er zijn mensen die dat niet geloven en die zeggen dat hij vier slaappillen innam met wat wijn, hij niet wist dat de pillen sterker waren dan normaal, hij buiten bewustzijn raakte en stikte in zijn eigen braaksel. - Janis Joplin (1943 - 1970) gebruikte overmatig alcohol en drugs en raakte zwaar verslaafd aan de heroïne. Op 4 oktober 1970 wordt haar lichaam gevonden in het Landmark Hotel in Hollywood. Joplin stierf waarschijnlijk aan een overdosis heroïne. - Jim Morrisson (1943- 1971) Een jaar na Hendrix en Joplin, in 1971, overlijdt Jim Morisson, ook op 27-jarige leeftijd. Morisson, zanger van The Doors, sterft in een badkuip, aan een hartaanval. Hij wordt begraven in Parijs, op de bekende begraafplaats Père Lachaise. Men vermoedt dat Morisson net als veel van zijn tijdgenoten overleed aan een overdosis heroïne. - Keith Moon (1946-1978). Drummer bij The Who. Keith Moon niet op tournees van zijn veel vernielingen na. Was een enorme innemer van drank. - Sid Vicious (1957-1979), basgitarist en zanger van de punkband The Sex Pistols overlijdt aan een overdosis heroïne. Hij stond bekend om de chaos die hij tijdens optredens veroorzaakte. Was zwaarverslaafd aan heroïne. - Bon Scott (1946-1980) Zanger van de Autralische hardrock band AC/DC. Dronk zichzelf dood in een Londense Club. - Kurt Cobain (1957-1994), zanger van de grungeband Nirvana, pleegt zelfmoord. Cobain was depressief en uitgeput. Cobain was een grootverbruiker van heroïne, lithium (stemmingsstabilisator) en valium (kalmeringsmiddel). - Herman Brood (1946-2001) pleegt zelfmoord door van het Amsterdamse Hilton Hotel te springen. Brood was Nederlands bekendste alcoholist en speedgebruiker. - Amy Winehouse (1983-2011) wordt op 23 juli 2011 dood in haar flat gevonden. De overlijdensoorzaak staat nog niet vast. Haar carrière werd overschaduwd door alcoholproblemen. De Britse Winehouse was een van de grootste jazz- en soul zangeressen van deze eeuw.
27
Hoofdstuk 2 Conclusie & beantwoording van de hoofdvraag De hoofdvraag luidde als volgt: hoever het drugsgebruik is toegenomen door de jaren heen? Dus hoe was het vroeger en wat zijn de mogelijke oorzaken van verandering? De Conclusie van ons Sectorwerkstuk Drugs zijn de sleutel in het slot van het heden. Drugs zijn er altijd geweest. Onder drugs verstaan we niet alleen de drugs zoals wiet, paddo’s en XTC, maar ook tabak, gokken, alcohol zijn een soort van drugs. De meeste drugs hebben een plantaardige oorsprong en de ontdekking ervan verliep meestal toevallig. Zo werd koffie ontdekt omdat herders merkten dat hun schapen actief werden wanneer ze van de koffieplanten aten. Ze gingen het toen zelf ook maar eens proberen. Drugs hebben door de eeuwen 3 functies gehad: een religieuze, een medische en een ontspannende functie. Planten zijn lang de enige bron van drugs geweest. Op zoek naar voedsel ging de primitieve mens met planten experimenteren. Zo ontdekte men dat bepaalde planten een buitgewone werking hadden op de geest. De ontdekking van Amerika valt samen met het eerste gebruik van tabak. In 1492 kwam Columbus als eerste Europeaan in contact met tabak. Later bleek dat het gebruik van tabak al lange tijd bekend was bij de indianen. Later ging de geneeskrachtige kennis van kruiden en planten verloren. In laboratoria werden synthetische geneesmiddelen ontwikkeld. Na allerlei experimenten bleken vele van deze producten niet geschikt als geneesmiddel. Denk maar aan LSD en ook heroïne. Ze kenden wel succes als roesmiddel. Tegenwoordig heeft het gebruik van drugs iedere relatie met de oude godsdienstige riten verloren. Drugs worden meer en meer voor het plezier gebruikt. Ze zijn bovendien onderworpen aan mode en trends.
28
Hoofdstuk 3 Evaluatie Chiara en Robin Ten eerste, erg bedankt voor de hulp bij ons sectorwerkstuk. Na heel veel uren werk hebben wij het toch af gekregen. We zijn gelukkig allebei op tijd begonnen en hoefde dus niet alles op het laatste moment te doen. Eigenlijk is het best leuk om te doen want je komt er wel achter hoe drugs in elkaar zit. Toen wij onze enquête door gingen lezen kwamen we wel rare dingen tegen maar mensen vullen niet altijd de waarheid in. Mensen die wel drugs willen gebruiken maar eigenlijk geen idee hebben wat drugs allemaal voor problemen met zich meebrengt. Wij zijn van mening dat mensen op middelbare school eigenlijk niet veel weten over drugs en het daarom vaak willen uitproberen en verslaafd worden. Wij zijn erachter gekomen dat drugs echt een heel breed onderwerp is want we konden alle kanten op. Je denkt wel altijd meteen aan Amsterdam met de coffeeshops. Maar in Harderwijk zit er natuurlijk ook gewoon 1. Alleen daar staan wij zelf nooit zo bij stil. Wat wij in eerste instantie niet zo leuk vonden aan het sectorwerkstuk is dat het zo lang moest zijn. Maar als je even bezig bent en al je informatie zoekt dan heb je zo 20 pagina’s. Het was wel moeilijk om een beginpunt te maken maar uiteindelijk is het ons allemaal gelukt! J
29
Hoofdstuk 4 Logboek Wat gedaan?
Datum
Tijd
Voorbereiding Deelvragen 1 (Chiara) Deelvraag 2(Robin) Deelvraag 3 (Chiara) Deelvraag 5 (Robin) Deelvraag 4 (Chiara) Deelvraag 6 (Robin) Interview (Robin) Enquete (Chiara) Voorkant+Inhoudsopgave Inleiding Conclusie en beantwoording Afronding deelvragen Spellingcontrole en alles nalezen Totaal Besteed?
12 tot 19 september 26 tot 10 oktober 26 tot 10 oktober 10 tot 25 oktober 10 tot 25 oktober 25 tot 1 november 25 tot 1 november 30 november 28 november 10 december 11 december 11 december
3 uur 4 uur 1 uur 1 uur 2 uur 3 uur 3 uur 2,5 uur 2 uur 30 minuten 30 minuten 1 uur en 30 minuten
10 december&11 december 11 december
4 uur 30 minuten ± 30 uur en 45 minuten.
30
Hoofdstuk 5 Bronnenlijst www.jongingelderland.nl/showarticle.asp?art_id=361&cat_id=18&web_id=91 http://www.drugsweb.nl/drugsweb378.asp http://nl.wikipedia.org/wiki/Herman_Brood http://www.radio.nl/portal/home/medianieuws/010.archief/2001/07/74240.html http://www.10553.08jn.thinkquest.nl/Bekende_mensen_met_drugs.htm http://oldies.about.com/od/elvisdeathfaq/f/elvisdrugs.htm http://nl.wikipedia.org/wiki/Elvis_Presley http://nl.wikipedia.org/wiki/David_Hasselhoff http://frontpage.fok.nl/nieuws/209451/1/1/50/video-stomdronken-davidhasselhoff-uitgelekt.html http://bokma.orangehill.nl/client/?contentid=201&hoofdid=193 http://www.natuurlijkerwijs.com/hennep.htm#de_geschiedenis http://www.goedewaar.nl/np/hennepges.asp http://www.100jaarfarmacologie.nl/educatie/insuline.html http://www.druglijn.be/info_drugs/veelgevraagd/geschiedenis_druggebruik.htm lhttp://mediatheek.thinkquest.nl/~jrb081/geschiedenis.htm http://nl.wikipedia.org/wiki/Roken_(tabak)#Geschiedenis http://www.alcoholinfo.nl/index.cfm?act=qena.antwoord&vraag=379 Bron: http://www.boublog.nl/2008/11/29/de-geschiedenis-van-opium-morfineen-heroine/ http://www.addiction-solutions.nl/nl/contact/solutions-amsterdam.html http://www.histotheek.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=625&It emid=66 http://nl.wikipedia.org/wiki/Pethidine http://www.nu.nl/algemeen/2067801/michael-jackson-overleden-dooroverdosis-propofol.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Propofol http://celeb.blog.nl/muziek/2009/06/28/michael-jackson-dood-door-angstmedicijnen-en-anorexia http://nl.wikipedia.org/wiki/Lindsay_Lohan http://oranjemuziek.nl/2009/07/27/amy-winehouse-bijna-overleden-aanoverdosis-in-armen-van-ex/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Amy_Winehouse#Negatieve_publiciteit http://www.tmf.nl/artiesten/nieuws/101256/amy_winehouse_opgenomen_met_o udnieuw.html http://nl.wikipedia.org/wiki/Tom_Chaplin http://www.jellinek.nl/informatie_en_advies/vraag_en_antwoord/vraag/143 http://www.drugsweb.nl/drugsweb664.asp
31
