AANSLUITING PO-VO AFSLUITING EN START
CHECKLIST PASSEND ONDERWIJS EN OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE OVERGANG VAN PO NAAR VO Aan de hand van deze checklist kunnen school en schoolbestuur vaststellen in hoeverre leraren hun onderwijs afstemmen op verschillen en in hoeverre scholen op dit thema een adequaat beleid voeren. De uitkomsten van de checklist kunnen een input leveren voor een gesprek over afstemming tussen PO en VO. De inhoud van de checklist De checklist omvat zes thema’s rond omgaan met verschillen: 1. visie 2. beleid 3. kennis 4. handelingsgericht en planmatig werken 5. gedifferentieerd werken 6. contacten met ouders.
1
Per thema is een gespreksagenda toegevoegd. Deze gesprekspunten kunnen leidraad zijn voor een inhoudelijk gesprek. Het is verstandig om daarbij conclusies te trekken en afspraken vast te leggen. Gebruik van de Checklist Geef bij de volgende uitspraken op een schaal van 1 tot 10 aan waar u staat. Een 1 betekent dat u of uw school helemaal aan het begin staat. De 10 betekent dat u/ uw school dit helemaal heeft gerealiseerd en een voorbeeld is voor andere scholen. Geef vervolgens aan hoe belangrijk u de inhoud van de uitspraak vindt. Tot slot kunt u aangeven of u vindt dat u/de school moet werken aan verbeteringen op dit punt (kolom ontwikkelpunt).
2
DEEL 1
REALISATIE:
BELANG
Waar staat u en waar wilt u naar toe? WIJ GAAN UIT VAN
Wij staan aan het begin Enigszins belangrijk
Belangrijk
Wij hebben positieve verwachtingen van onze leerlingen en werken samen aan hun ontwikkeling.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij zijn gevoelig voor verschillen en zoeken altijd naar de mogelijkheden en talenten van elke leerling.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij zijn in staat een relatie met leerlingen aan te gaan en staan open voor hun problemen en leervragen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij vinden het een uitdaging om les te geven op verschillende niveaus.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij vinden het een uitdaging een zwakke leerling naar de ‘eindstreep’ te brengen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij geven onze leerlingen ruimte en tijd hun eigen leerweg te kiezen. Wij zijn in ons gedrag alert op verschillen in schoolen thuiscultuur en leggen daartussen bruggen in ons onderwijs.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij zijn en tonen ons geïnteresseerd in de eigenheid, de achtergronden en de behoeften van elke leerling.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij hebben plezier in (culturele) verschillen tussen leerlingen en laten onze interesse daarin zien.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
LEERLINGEN (VISIE) Verschillen tussen
Wij hebben het gerealiseerd
leerlingen zijn voor ons een uitdaging in ons handelen
Mijn opmerkingen bij dit thema zijn:
3
Ontwikkelpunt
Niet belangrijk
VERSCHILLEN TUSSEN
Gespreksagenda voor uitwisseling PO-VO • Hoe gemeenschappelijk zijn onze visies op de verwachtingen die wij van leerlingen hebben? • Hoe is ons onderwijs ingericht op het benutten van talenten? • Hoe benutten wij de diverse talenten van leerlingen om van elkaar te leren in de les? • Hoe benutten wij de verschillende achtergronden/culturen van leerlingen in ons onderwijs? • Waar liggen op bovenstaande punten overeenkomsten en verschillen?
4
DEEL 2
REALISATIE:
BELANG
Waar staat u en waar wilt u naar toe? SCHOOLBELEID
Wij staan aan het begin Enigszins belangrijk
Belangrijk
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Op onze school praten wij geregeld binnen het team/ de teams hoe wij rekening houden met verschillen tussen leerlingen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Omgaan met verschillen is op onze school thema van intervisie en collegiale consultatie.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Leraren krijgen op onze school de mogelijkheid te kijken hoe andere scholen omgaan met verschillen tussen leerlingen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Op onze school wordt gezorgd voor genoeg scholing en professionalisering om nog beter om te gaan met verschillen in de klas.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Op onze school krijgen leraren voldoende ondersteuning en adviezen bij het omgaan met verschillen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Op onze school krijgen leraren voldoende ondersteuning voor leerlingen met extra onderwijsbehoeften.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
ondersteunend bij het
Wij hebben het gerealiseerd
omgaan met verschillen.
Ontwikkelpunt
Niet belangrijk
Hoe wij op onze school omgaan met verschillen is duidelijk vastgelegd.
Het schoolbeleid is
Mijn opmerkingen bij dit thema zijn:
Gespreksagenda voor uitwisseling PO-VO • Welke afspraken zijn er op onze scholen over het omgaan met verschillen? Waar en hoe zijn deze vastgelegd? • Welke knelpunten ervaren wij bij het omgaan met verschillen in de klas? • Welke ondersteuning en scholing krijgen wij? • Hoe en wat zouden wij van elkaar kunnen leren?
5
DEEL 3
REALISATIE:
BELANG
Waar staat u en waar wilt u naar toe? KENNIS VAN OMGAAN MET
Wij staan aan het begin Enigszins belangrijk
Belangrijk
Wij kennen de taal en cultuur van onze leerlingen en wij weten wat hen bezighoudt.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Aan het begin van het jaar gaan wij de dossiers na van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij spreken leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben door met collega’s van het vorige leerjaar of van de vorige school.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij spreken aan het begin van het schooljaar met leerlingen door hoe zij optimaal kunnen leren en wat zij verwachten.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij hebben kennis van de doelen en leerlijnen van de vakgebieden.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij hebben kennis van materialen voor zwakke en excellente leerlingen. Wij hebben kennis van effectieve differentiatie en hoe deze toe te passen en te organiseren.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij weten hoe wij moeten omgaan met gedragsproblemen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij hebben voldoende Wij hebben het gerealiseerd
kennis om met verschillen in de klas om te gaan
Ontwikkelpunt
Niet belangrijk
VERSCHILLEN
Mijn opmerkingen bij dit thema zijn:
Gespreksagenda voor uitwisseling PO-VO • Hoe worden leerlingen overgedragen? Wat weten wij van deze leerlingen (hun dossier)? Is dat genoeg en wat ontbreekt? • Hoeveel weten wij van elkaars onderwijs: van de leerlijnen, de onderwijsdoelen, de didactische aanpak? • Op welke onderdelen kunnen wij beter op elkaar aansluiten? • Wat kunnen we van elkaar leren? 6
DEEL 4
REALISATIE:
BELANG
Waar staat u en waar wilt u naar toe? HANDELINGSGERICHT EN
Wij staan aan het begin Enigszins belangrijk
Belangrijk
Wij signaleren vroegtijdig leerlingen die extra aandacht nodig hebben.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Leerlingen worden ten minste twee keer per jaar getoetst, zo mogelijk met methodenonafhankelijke toetsen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
De resultaten van de toetsen worden systematisch geanalyseerd.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
De analyses worden gedeeld met collega’s.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Programma’s worden aangepast aan de hand van de uitkomsten van de toetsen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij hebben het gerealiseerd
Wij werken handelingsgericht en planmatig
Ontwikkelpunt
Niet belangrijk
PLANMATIG WERKEN
Mijn opmerkingen bij dit thema zijn:
Gespreksagenda voor uitwisseling PO-VO • Hoe kan het PO inzicht geven aan de collega’s VO over toetsen en (trend)analyses? Hoe kunnen VO-collega’s hetzelfde omgekeerd doen? • Hoe kan door het VO optimaal gebruik worden gemaakt van de leerlingvolgsysteemgegevens van het PO?
7
DEEL 5
REALISATIE:
BELANG
Waar staat u en waar wilt u naar toe? GEDIFFERENTIEERD
Wij staan aan het begin Enigszins belangrijk
Belangrijk
In onze school zijn hoeken/ plekken waar leerlingen zelfstandig of samen kunnen werken.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
In onze school zijn extra bronnen en voorzieningen voor zwakke en meerbegaafde leerlingen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij stimuleren leerlingen elkaar te helpen, van elkaar te leren en elkaars talenten te benutten.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Leerlingen die de leerstof snel begrijpen, zetten wij snel aan het werk.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Leerlingen die veel moeite hebben met de leerstof krijgen extra begeleide inoefening.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij maken voor langzame en moeilijk lerende leerlingen een keuze uit de verwerkingsopdrachten.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij geven meer-/ hoogbegaafde /excellente leerlingen verrijkingsopdrachten in plaats van de standaardopdrachten.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij variëren de werkvormen afhankelijk van de behoeften van leerlingen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij leren onze leerlingen zelfstandig werken.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij leren onze leerlingen om volgens een planning te werken (studiewijzers en dergelijke).
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij hebben het gerealiseerd
Wij passen differentiatie systematisch toe
Wij presenteren nieuwe leerstof op verschillende manieren, naar gelang de behoeften en leerstijl van de leerlingen.
8
Ontwikkelpunt
Niet belangrijk
WERKEN
Mijn opmerkingen bij dit thema zijn:
Gespreksagenda voor uitwisseling PO-VO • Hoe houden wij rekening met verschillen wat betreft: - tempo - hoeveelheid stof - instructietijd - verwerkingstijd - leerstijl - niveau • Welke middelen/aanpakken gebruiken wij daarbij? • Hoe zetten wij leerlingen in om elkaar te helpen of samen te werken? • Hoe leren wij onze leerlingen plannen? • Wat kunnen we van elkaar leren?
9
DEEL 6
REALISATIE:
BELANG
Waar staat u en waar wilt u naar toe? CONTACTEN MET OUDERS
Wij staan aan het begin Enigszins belangrijk
Belangrijk
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Onze school informeert de ouders aan het begin van het jaar over de wijze waarop wij rekening houden met verschillen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Onze school informeert de ouders ten minste twee keer per jaar over de voortgang van hun kind.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Bij leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften stemmen wij wat we doen af op wat ouders thuis doen.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
Wij stimuleren ouders thuis aandacht te besteden aan het schoolwerk van hun kind.
nvt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
O
O
O
O
contacten met ouders van onze leerlingen
Ontwikkelpunt
Niet belangrijk
Wij maken gebruik van de ervaringskennis van de ouders. Wij wisselen kennis over hun kind/onze leerling met hen uit.
Wij hebben het gerealiseerd
Wij onderhouden goede
Mijn opmerkingen bij dit thema zijn:
Gespreksagenda voor uitwisseling PO-VO • Hoe intensief worden ouders betrokken bij de overgang PO-VO? En bij het onderwijs? • Hoe gebeurt dat en met welke vormen/middelen/instrumenten? • Wordt de overgang PO-VO ook met de ouders geëvalueerd om hiervan te leren?
10
NOTITIES
11
Deze publicatie is een uitgave van School aan Zet. De Checklist passend onderwijs en omgaan met verschillen in de overgang van PO naar VO is samengesteld door Petra Heegsma en Cor Hoffmans. PO- en VO-scholen werken samen in regionale netwerken om een soepele overgang te realiseren van het basis- naar het voortgezet onderwijs. Aanknopingspunten voor deze samenwerking zijn te vinden in het door School aan Zet ontwikkelde Ontwikkel- en gespreksmodel ‘Afstemming Overgang van PO naar VO’. Dit model beschrijft vijf ontwikkelaspecten: Koers, Afsluiting en start, Feedback, Ontwikkeling en Differentiatie. Voor meer informatie over de aansluiting PO-VO kunt u contact opnemen met Gea Spaans, e-mail: g.spaans@ schoolaanzet.nl of School aan Zet, e-mail:
[email protected] September 2015
School aan Zet Lange Voorhout 20 | 2514 EE Den Haag Postbus 556 | 2501 CN Den Haag www.schoolaanzet.nl
