E d i t o r i a l
W o r d s
Change about all these events and especially about
of the predecessors of the European mon-
how to conquer the economic downturn. In
etary union collapse earlier.
this edition you can find some interesting
C
In the SME article the social responsibility of family firms is discussed. Also in the Ac-
articles about it. In the interview with Reinder Brummel-
countancy & Controlling article SME will be
man from BDO we discussed about how the
discussed, Hugo van den Ende talks about
accountancy has to be 'updated' to the mod-
IFRS for small and medium enterprises and
hanging things is probably not the best
ern demands of the market. He says that a
how this standard is implemented in various parts of the world.
quality of human beings. Look around
light version of an audit is a good option.
you and you see people come and go. Turn
Patrick van den boom from Unilever talks in
By now everyone has either started with
on your television and you see that the gov-
the interview about how important research
their exams or is soon starting with the ex-
ernment is cutting back again. Look at your-
and development is for his company. Be-
ams. The exam period is a time full of stress
self and you are probably changing as well. I
sides this, the possible collapse of Greece
and for most of us I can say it is not the
think change does not always have to be a
and the risks for Unilever are also discussed.
most exciting time. Nevertheless I want to wish everybody good luck with it.
bad thing, take for example the technologi-
In the Finance & Investment article Lans
cal developments. Some people might say
Bovenberg has a very interesting remark
As you may have noticed, change is all
let's adhere to the things we have but with-
about pensions, particularly that good pen-
around us and it is a recurring theme in a lot
out change then how can you move for-
sions are risky pensions. Willem Middelkoop
of articles. For me things have changed too.
ward. So maybe we all have to be more open
from the Gold and Discovery Fund mentions
This edition is my first as editor-in-chief. I
to change and make the best out of it.
in his article how commodities have become
hope this edition will give you a lot of reading pleasure.
The economic situation is also a reason
a more safe haven for investors. This is defi-
why a lot of things change in the world. We
nitely the case because everything that the
I want to thank the whole committee and
are slowly moving into the 'famous' double
government can print is not a real safe in-
all the writers for this achievement and I
dip and a lot of people have to reasonably
vestment.
want to wish everyone a wonderful Christmas and a happy new year!
lower their budget. The economic center of
Greece is a big problem for the Euro zone
gravity is changing as well with Asia becom-
nowadays but it is not the first time Greece
ing a very serious player in the socio-eco-
caused such major problems. Adjiedj Bakas
Robert Hahn
nomic sphere. Everyone has an opinion
reveals in his opinion how Greece made one
Editor-in-chief Faces
Fac es - 1
Faces21!.p65
1
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE Mazars
Fac es - 2
Faces21!.p65
2
12/22/2011, 9:42 PM
C o n t e n t s Contributions
Colophon 01.
Editorial Words
Finance for members, both Activum and Financials,
07.
Stock Exchange
relations of Asset | Accounting & Finance, and other
15.
Opinions
19.
Column Accountancy R. Dassen
25.
Flashback
38.
Flexroom - A. van Witteloostuijn
40.
Student Entrepreneur
43.
Column Finance B. Thuysbaert
44.
Face to Face
47.
Column Van Tuijl
49.
About us
Faces is a magazine published by Asset | Accounting &
persons interested. Faces is published four times a y e a r.
Editor-in-Chief Robert Hahn
Copy Editor Tijmen Kampman, Sjors Hoekstra
Editors Zahra Afzal, Luy Dam, Manou van Dijk, Paula Ruesen, Lieke Jessen
Contributions P. van den Boom, H.C. van den Ende AA FB, Prof. dr. A.L. Bovenberg, Prof. Dr. C. van Ewijk, R.W. Brummelman RA, Prof. drs. J.C.E. van Kollenburg,
Articles
drs. I.A. Matser, Prof. dr. A. van Witteloostuijn, dr. M. Va n Tu i j l , M r. D r s. B. T hu y s b a e r t , P rof . dr. R . J . M . Dassen, W. Middelkoop, Dr. K.H.D.M. Dijkhoff, Dr. W.W. Boonstra, A. Bakas, Z. Afzal BSc., L.D. Dam BSc., T.E.J.
04.
Interview met Patrick van den Boom
Swinkels B ICT, P.A. van Altena MSc., R. van Maanen
Patrick van den Boom is sinds 2001 werkzaam bij Unilever. In dit
BSc., R. Vriese BSc.
interview wordt nader ingegaan op de uitdagingen waar Unilever Correspondence Asset | Accounting & Finance, Tilburg
dagelijks mee bezig is. Verder vertelt Patrick wat een carrière in
U n i v e r s i t y, R o o m E 1 0 6 , P. O. B o x 9 0 1 5 3 , 5 0 0 0 L E
Finance bij Unilever in kan houden.
Tilburg, Telephone: 013 - 466 2662,
[email protected], www.Asset-AccountingFinance.nl
08. Membership Students: € 15 a year, Alumni: € 7,50 a
IFRS for SMEs Op 9 juli 2009 heeft de IASB de International Financial Reporting
year
Standard for Small and Medium Sized Entities uitgebracht. Het is een Lay-out Mark Koevoets, Michel Lerou
standaard voor niet-beursgenoteerde ondernemingen die een internationaal vergelijkbare jaarrekening willen opstellen. Dit artikel
Printing Orangebook | almanakken & verenigings-
bespeekt enkele achtergronden van deze standaard.
bladen, www.orangebook.nl,
[email protected]
ISSN 1566-225X
20.
Private pensions for Europe This article contributes to the European policy debate on pensions
Circulation 1100 copies
and financial integration by exploring how private pension funds can Nothing from this edition of Faces may be copied and/
help implement optimal risk management on behalf of their
or made public using press, microfilm, photocopy, or
participants and contribute to stable financial markets.
whatever other means, without authorisation from the Editor-in-Chief.
26.
Advertisements
Interview met Reinder Brummelman In dit interview spreken we met Reinder Brummelman, bestuursvoorzitter bij BDO. We spreken onder andere over de huidige ontwikkelingen in het accountantsberoep en hoe deze veranderd zou
cover Govers 02. Mazars 10. Deloitte 14. NIBC 18. ABAB
moeten worden.
28. PWC 32. Foederer DFK 36. HLB van Daal & Partners 42. Ernst & Young 46. Departement Accountancy 48. Wesselman 34.
De familie onder toezicht?
cover Alumni Association Financials cover KPMG
Ondernemers houden niet van pottenkijkers. Toch klinkt de roep om 'governance' steeds luider. Want ook familiebedrijven hebben een
Address changes Did you move? Let us know by sending an email to
[email protected] so we can make sure you will receive our mail.
maatschappelijke plicht tot goed bestuur. Daarbij past toezicht en openheid. Twee kenners over de valkuilen en voordelen van governance in familiebedrijven.
Fac es - 3
Faces21!.p65
3
12/22/2011, 9:42 PM
Patrick van den Boom is sinds 2001 werkzaam bij Unilever. In dit interview wordt nader ingegaan op de uitdagingen waar Unilever dagelijks mee bezig is, bijvoorbeeld over het mogelijke vallen van Griekenland en hoe daarmee om te gaan. Verder vertelt Patrick wat een carrière in Finance bij Unilever in kan houden.
Tekst: M. van Dijk en T. Kampman*
Interview met Patrick van den Boom Finance director Unilever New York Zou u eerst iets over u zelf kunnen vertellen? In 1995 ben ik begonnen met mijn studie controlling aan Tilburg University. In de eerste drie jaar heb ik vooral studiepunten binnengehaald, om daarna actief te worden bij de toenmalige financiele studievereniging. Hier ben ik anderhalf jaar actief geweest in het bestuur als penningmeester. Buiten het feit dat dit een leuke ervaring was, deed ik dit vooral om in contact te komen met de bedrij-
Fac es - 4
Faces21!.p65
4
12/22/2011, 9:42 PM
ven waar ik later voor zou kunnen gaan werken. Tijdens
één keer uitgeven en ze zullen voorzichtiger met hun aan-
mijn periode als actief lid ben ik ook in aanraking gekomen
kopen zijn. Aan de ene kant kun je hier beducht voor zijn,
met Unilever. Dit bedrijf sprak mij al snel aan en daarom ben
maar aan de andere kant biedt het ons ook een kans om te
ik daar ook stage gaan lopen. Ik had altijd al minder met de
kijken hoe je merken ervoor staan. Unilever is een A-merk-
cijfers op zich en meer met de cijfers als onderdeel van het
fabrikant met sterke merken en markleidende posities in
hele bedrijfsproces. Ik wilde echt geconfronteerd worden
veel categorieën waarin we actief zijn. Meer dan 80% van
met het product zelf. Ook de vrij informele bedrijfscultuur
onze merken heeft een nummer 1 of 2 positie. Als A-merk-
sprak me erg aan; de inhoud heb ik altijd al belangrijker ge-
fabrikant moet je altijd zorgen dat de waarde van je
vonden dan een mooi pak. Na deze stage heb ik nog een
product concurrerend blijft. We investeren natuurlijk niet
traineeship gelopen bij Mora om daarna een vaste baan te
voor niets veel in productontwikkeling en in merk-
krijgen bij Unilever. Naast mijn werk ben ik getrouwd en
ondersteuning. Het gaat erom dat je onderscheidend bent
heb ik drie kinderen.
als merk en de consument de toegevoegde waarde en vernieuwing biedt waar hij om vraagt en waarvoor hij bereid is te betalen.
Wat zijn uw dagelijkse werkzaamheden? Wat ik erg leuk vind aan een marketing en sales-organisatie zoals Unilever, is dat je als financiele man altijd een onaf-
Unilever heeft veel merken die met elkaar concureren.
hankelijke rol kan spelen. Je bent ‘het geweten’ van de orga-
Hoe zorg je er voor dat al deze merken toch wins-
nisatie. Wat ik de laatste jaren vooral heb geleerd, en nog
gevend zijn en niet alleen maar elkaar in de weg zit-
steeds dagelijks toepas, is het vermogen over finance te
ten?
praten met anderen buiten mijn eigen vakgebied.
Voor ons is de consument het uitgangspunt en wij probe-
Marketeers snappen lang niet altijd wat je bedoelt als je met
ren met al onze producten tegemoet te komen aan de
allerlei financiele termen aan komt zetten. Verder probeer ik
verschillende wensen en behoeftes van de consument.
mezelf nog altijd verder te ontwikkelen op het finance ge-
Daarnaast bieden we producten aan van verschillende
bied.
prijsniveaus zodat als consumenten willen veranderen wel onze producten kiezen.
Mijn dagelijkse werkzaamheden bestaan tegenwoordig vooral uit het aansturen en het overdragen van kennis aan teams in Europa zodat zij werkzaamheden voor Amerika
Unilever heeft de afgelopen tijd een aantal merken af-
kunnen oppakken. Deze teams zijn pas recent aan de slag
gestoten, zoals Albert VOS en Rave. Hoe past dit in de
gegaan en ze kunnen dus nog veel hulp gebruiken. Het las-
plannen van Unilever ten aanzien van het mergers en
tige hieraan is wel het grote tijdsverschil. Met deze opdracht
acquisitionsbeleid?
zal ik waarschijnlijk nog zo’n drie maanden bezig zijn en
Het afstoten van de merken VO5 en Rave in de VS was een
dan begin ik weer met een ander project. Een gemiddelde
voorwaarde die de Amerikaanse autoriteiten hadden ge-
baan of project bij Unilever duurt namelijk zo’n twee a drie
steld bij onze overname van Alberto Culver. Dit omdat
jaar, zodat je tijdens je loopbaan steeds weer nieuwe uitda-
Unilever anders een te dominante poisitie zou krijgen. In het
gingen krijgt. Als je een project met goed resultaat hebt af-
algemeen is ons beleid tav mergers en acquisitions gericht
gerond, dan krijg je daarna weer nieuwe uitdagingen waar-
op mogelijke overnames die passen binnen onze strategie
mee je jezelf verder kunt ontwikkelen. Ook wordt er reke-
en een toegevoegde waarde hebben binnen ons be-
ning gehouden met vaardigheden die je nog niet in vorige
staande portfolio en categorieën. Focus ligt op groei van
projecten hebt opgedaan, zodat je deze in een nieuw pro-
onze bestaande merken waarbij we grotere en betere inno-
ject kunt ontwikkelen.
vaties sneller wereldwijd willen uitrollen en onze positionering van onze merken in ‘witte vlekken’ in de markt willen versterken.
Unilever heeft zich gespecialiseerd in A-merken. Hoe gaat Unilever de strijd aan met de huismerken en de discount-merken nu het economisch wat minder gaat? Natuurlijk heeft ook Unilever te maken met de gevolgen van de economische crisis. Mensen kunnen hun geld maar
*
Manou van Dijk is master student Finance en Tijmen Kampman is bachelor student Bedrijfseconomie.
Fac es - 5
Faces21!.p65
5
12/22/2011, 9:42 PM
DE INHOUD HEB IK
aan je nieuwe uitdaging. Je persoonlijke en professionele ont-
A LT I J D A L
een uitgebreid trainingsprogramma, zowel algemeen als per
BELANGRIJKER
een human culture heeft als een performance culture. Er is een
GEVONDEN DAN EEN
gewerkt. Dit wordt ook van je verwacht. Uiteraard is er hiërar-
wikkeling staat centraal. Wij bieden nieuwe trainees dan ook discipline. Wat voor mij erg belangrijk is, is dat Unilever zowel informele sfeer op de werkvloer, maar er wordt wel erg hard chie, echter dit is niet van primair belang. Iedereen staat open
MOOI PAK
voor vragen en is voor iedereen benaderbaar. Wat voor mij de doorslag gaf te gaan werken voor Unilever is de affiniteit die ik heb met de producten. Waar ik ter wereld ook ben, overal kom ik in aanraking met Unilever producten. Dit is voor mij een belangriljke drijfveer.
Heeft Unilever een speciale afdeling die zich bezig houdt
Wat hoopt u over 5 jaar met Unilever bereikt te hebben?
met het analyseren van risico’s, zoals het (mogelijke) val-
Binnen finance heb ik geen specialisme. Daarom wil ik mijzelf zo
len van Griekenland?
breed mogelijk ontwikkelen. Ik haal de meeste energie uit
Ja, natuurlijk. We hebben een global risk afdeling, maar iedere
nieuwe uitdagingen binnen een ander facet van finance. Dit
entiteit an sich heeft ook een risk management afdeling.
kan bijvoorbeeld core finance zijn, maar ook de organisatie van
Unilever Griekenland heeft dus ook zijn eigen afdeling waar dit
hoe finance van buiten naar binnen in een model geïmplemen-
soort risico’s in kaart gebracht worden. Dit zijn niet alleen
teerd wordt. Over vijf jaar hoop ik mijn kennis binnen finance
procesrisico’s maar ook businessrisico’s. Voor de supply chain
weer verbreed te hebben. En dat ik mij dus niet één bepaald
afdeling managen wij voor heel Europa de risico’s. Deze worden
aspect verdiept heb. Ik heb niet de illusie dat ik CFO van Uni-
vervolgens geconsolideerd en daarna gaan ze naar de global
lever word. Wat ik zelf belangrijk vind is work-life balance. Je
risk afdeling. Griekenland brengt risico’s met zich mee, dit kan
kunt erg hard werken, maar ik heb ook een vrouw en drie kin-
leiden tot het besluit om bijvoorbeeld meer te gaan besteden
deren waar ik ook energie uit haal. Je kunt op het één heel hard
aan promoties. Doordat we ons steeds meer regionaal dan wel
duwen maar dan staat het ander onder druk. Ik ben ervan over-
globaal organiseren zie je ook dat we veel makkelijker (als er
tuigd dat als je thuis je balans op orde hebt dat je in je werk
risico’s of issues zijn in bepaalde landen) kunnen switchen met
beter presteert en andersom ook. Dat is voor mij echt belangrijk.
mensen en middelen om daar antwoord op te geven. Het wordt steeds meer een global market waar we in zitten, vooral aan de kant van de grondstoffen (bijvoorbeeld bij de inkoop
To t s l o t , h e e f t u n o g a d v i e z e n v o o r d e s t u d e n t e n v a n T i l -
van vanille of cacao). Je ziet heel goed dat de productie van
burg University?
zulke grondstoffen gedomineerd wordt door bepaalde gedeel-
De echt toegevoegde waarde zit bij mensen die niet alleen hun
tes van de wereld. Als je globaal kunt nadenken en een vertaal-
studie hebben afgerond, maar verder hebben gekeken. Een ba-
slag naar de lokale markt kunt maken als bedrijf helpt dat om
sis vanuit je studie is belangrijk, maar je moet deze basis ook
te kunnen switchen van de ene naar de andere markt.
kunnen vertalen naar de echte wereld. Met een tien afstuderen lijkt perfect, maar als je de opgedane kennis niet goed kunt vertalen naar de praktijk zal je hier tegenaan lopen. Een jaar extra
Wat heeft Unilever studenten in Tilburg te bieden? Hoe
studeren om jezelf te ontwikkelen is dan geen probleem. Wat
kan een carrière in Finance bij Unilever eruitzien?
belangrijk is, is dat je weet te vertellen wat dit aan jouw ontwik-
Tijdens belangrijke evenementen op de Universiteit zijn wij aan-
keling als persoon heeft toegevoegd. Zelf heb ik er eerst voor
wezig. Via deze weg krijgen studenten de mogelijkheid Unilever
gezorgd dat ik al mijn punten haalde om vervolgens een aantal
als bedrijf te leren kennen. Ook hebben wij per discipline een
nevenactiviteiten naast mijn studie te doen. Hierdoor leer je
inhousedag. Deze kan je vinden op onze website en Facebook.
samen te werken met mensen die je in eerste instantie mis-
Voor afgestudeerde academici hebben wij het ‘Unilever Future
schien niet zelf zou uitkiezen. In een bedrijf krijg je ook vaak te
Leadership Programme’. Indien je na de sollicitatieprocedure
maken met mensen van andere afdelingen. Hier moet je goed
aangenomen wordt, start je tegelijk met andere nieuwe trainees
mee om kunnen gaan om zelf succesvol te zijn!
Fac es - 6
Faces21!.p65
6
12/22/2011, 9:42 PM
■
S t o c k
E x c h a n g e
gen om een groot deel van haar dollar-
Discovery Investing
belangen te investeren in wereldwijde grondstofprojecten. Het gaat daarbij om 500 van de ruim 3000 miljard dollar aan finan-
Tientallen jaren waren grondstoffen voor beleggers nauwelijks interessant. De prijzen waren laag,
ciële reserves.
voorraden leken onuitputtelijk en in technologie en vastgoed was veel meer te verdienen. Tot de crash van 2000. De een na de andere beleggingscategorie blijkt een bubbel, maar in grondstoffen wordt nog steeds veel geld verdiend.
Deze situatie is zo bijzonder dat ik in 2008 heb besloten te stoppen als journalist bij RTL Z en het Gold & Discovery Fund op te richten. Samen met 650 participanten, die
Tekst W. Middelkoop*
gemiddeld voor 100.000 euro participeren, investeren we in de ontwikkeling van de
E
igenlijk is er sprake van een “perfect
laatste grote grondstofontdekkingen. We in-
storm” voor de grondstoffenbeleggers.
vesteren vooral in goud- en zilverprojecten,
Door de enorme opkomst van de BRIC-lan-
maar we hebben ook kolen-, diamant- en
den is er een enorme behoefte aan staal, ce-
Rare Earth Elements- (REE-) bedrijven in onze
ment, koper en zink. Immers, alles wat we
portfolio.
boven de grond maken, is feitelijk afkomstig
Onze strategie is simpel: investeer in een zo
van zaken die we onder de grond vinden.
vroeg mogelijk stadium in een relatief klein
Met een groeiende wereldbevolking van
exploratiebedrijf met een interessante ont-
ongeveer zeven miljard mensen, die ook in
dekking. In Canada zijn ruim 1500 beurs-
steeds grotere welvaart willen leven, is er elk
genoteerde exploratiebedrijven, die samen
jaar sprake van een stijgende vraag. Het
verantwoordelijk zijn voor 70% van alle
Wereldnatuurfonds heeft al uitgerekend dat
gronstofontdekkingen. Grotere mijnbouw-
we in 1959 twee aardbollen nodig hebben
bedrijven kopen de succesvolle exploratie-
om aan al onze behoeften te voldoen.
bedrijven op om zo hun reserves op peil te
Grondstoffen moeten eerst gevonden
houden. Sinds onze start in juli 2008 hebben
worden. De laatste 50 jaar hebben we de
we maar liefst vijftien posities op deze ma-
aarde wel zo’n beetje in kaart gebracht. Zo
nier kunnen verzilveren. Deze manier van in-
moeten we nu diep uit de kust naar olie zoe-
vesteren noemen we “Discovery Investing”.
ken. De gemiddelde hoeveelheid goud die
Sinds de oprichting van het fonds be-
we nu mijnen, is de afgelopen eeuw ge-
draagt het gemiddelde jaarlijkse netto-
daald van meer dan 10 gram per ton
rendement 17%. Wereldwijd zijn er gelukkig
gesteente naar minder dan 1 gram. Op dit
nog maar een handjevol professionele be-
moment worden we dan ook voor het eerst
leggers mee bezig.
geconfronteerd met productietekorten. We zien dat de dagelijkse vraag naar olie, koper, goud en uranium groter is dan de dagelijkse productie. Hierdoor zijn prijzen van veel grondstoffen de afgelopen tijd geëxplodeerd. Zo is de goudprijs de afgelopen tien
dekken tegen de risico’s van de voort-
jaar verzevenvoudigd en werd olie zelfs
woekerende kredietcrisis, zoals een sterk op-
meer dan tien keer zo duur.
lopende inflatie. Een Amerikaanse collega
Echter, er is nog een veel belangrijkere ont-
van mij werd laatst gevraagd waarin je nu
wikkeling waarom grondstoffen zo in trek
het beste kon beleggen. “In alles wat de
zijn. Grondstoffen zijn meer en meer vlucht-
overheid niet bij kan drukken”, was zijn ant-
havens voor beleggers, die zich in willen
woord. Vooral China doet verwoede pogin-
*
Willem Middelkoop is oprichter van Gold & Discovery Fund
Fac esFac - 7es - 7
Faces21!.p65
7
12/22/2011, 9:42 PM
IFRS for SMEs Op weg naar globalisering van de verslaggeving voor niet – beursgenoteerde ondernemingen Op 9 juli 2009 heeft de International Accounting Standards Board (IASB) de International Financial Reporting Standard for Small and Medium Sized Entities (SME Standard) uitgebracht. Het is een standaard voor niet-beursgenoteerde ondernemingen die een internationaal vergelijkbare jaarrekening willen opstellen. In dit artikel worden er enkele achtergronden van deze standaard behandeld.
Tekst H. van den Ende*
Fac es - 8
Faces21!.p65
8
12/22/2011, 9:42 PM
Het is alweer 2 jaar geleden dat ‘International Financial
SME Standard kunnen toepassen met uitzondering van
Reporting Standards for Small and Medium Enterprises’
banken, verzekeringsmaatschappijen enz. Er is dus geen
werd gepubliceerd door de Internaional Accounting
sprake van omvangcriteria: de SME Standard kan worden
Standards Board. Deze wereldwijde standaard is bestemd
toegepast door “de bakker om de hoek” maar ook door
voor ondernemingen die geen beursnotering hebben als-
grote internationale concerns voor zover ze geen beursno-
mede voor dochterondernemingen van beursfondsen. In dit
tering hebben. Overigens is het de vraag of de SME Stan-
artikel behandel ik enkele achtergronden van deze stan-
dard daadwerkelijk geschikt is voor de K. van het MKB (de
daard. Vervolgens ga ik in op het toepassingsgebied (door
echte kleine ondernemingen), mede in verband met de wet-
wie?), het daadwerkelijke gebruik ervan en de verschillen die
telijke optie voor kleine ondernemingen om fiscale grond-
er zijn tussen de SME Standard en IFRS respectievelijk Dutch
slagen toe te passen.
GAAP. Ik sluit af met een blik in de toekomst en een concluIn onderstaande illustratie komt het toepassingsgebied
sie.
naar voren: alle grote, middelgrote en kleine ondernemingen kunnen de SME Standard toepassen tenzij sprake is van public accountability of een beursnotering. De IASB heeft
A C H T E R G R O N D E N E N T O T S TA N D K O M I N G
verder expliciet aangegeven dat dochtermaatschappijen
De SME Standard is niet toepasbaar door ondernemingen
van beursgenoteerde ondernemingen die IFRS toepassen
met een beursnotering en door financiële instellingen. Aan
de SME Standaard mogen gebruiken voor hun enkelvou-
de definitieve publicatie is een langdurig proces voorafge-
dige jaarrekening.
gaan. Al in 2000 constateerde de IASB dat er bij kleinere ondernemingen behoefte bestond aan een speciale MKB versie van de International Accounting Standards. Deze consta-
FIGURE 1: TOEPASSEN VAN SME STANDARD
tering werd ingegeven door de behoeften bij de gebruikers – deze zijn bij kleinere ondernemingen anders dan bij de beursfondsen. Ook zou meer aandacht aan cost-benefit overwegingen gegeven moeten worden. De daaropvolgende onderzoeken en discussies hebben in juni 2004 geleid tot een Discussienota waarin de belangrijkste vraag was of de IASB verslaggevingsstandaarden zou moeten ontwikkelen voor SMEs. Die vraag is door een grote meerderheid van de respondenten instemmend beantwoord. Vervolgens werd de SME Exposure Draft opgesteld en in
FEITELIJKE TOEPASSING
februari 2007 gepubliceerd. De vele commentaarbrieven
De scope is nu bekend, maar waar vindt nu daadwerkelijk
(meer dan 130) en de daaropvolgende ‘field tests’ hebben
ook toepassing plaats? Op basis van informatie van de IASB
uiteindelijk geleid tot de definitieve SME Standard van juli
zijn er momenteel ongeveer 60 landen die IFRS for SMEs
2009. Toepassing ervan wordt niet afgedwongen door de
toepassen, waaronder Brazilië, Hong Kong en Zuid Afrika.
IASB – lokale regelgevers kunnen de toepassing echter toe-
Daarnaast hebben diverse landen een consultatieproces
staan dan wel verplichten.
opgestart om de behoefte aan invoering van de standaard te onderzoeken. Een van die landen is het Verenigd Koninkrijk waar wordt voorgesteld om grote en middelgrote ondernemingen te laten overgaan op IFRS voor SMEs (met
TOEPASSINGSGEBIED
enkele geringe aanpassingen). Dat zou in 2013 of 2014 moe-
De naam van de standaard (SME – vrij vertaald als MKB) is
ten gebeuren.
misleidend. De SME Standard is geschreven voor ondernemingen die geen ‘public accountability’ hebben en die een jaarrekening voor algemeen gebruik opmaken. Een onderneming heeft Public Accountability als deze beursgenoteerd is, of als het een financiële instelling is. Het komt er op neer dat alle niet–beursgenoteerde ondernemingen de
*
Hugo van den Ende AA FB, PwC, partner bij National Office, en lid van de IASB SME Implementation Group (London) en de EFRAG SME Working Group (Brussel).
Fac es - 9
Faces21!.p65
9
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE Ernst & Young
Fac es - 10
Faces21!.p65
10
12/22/2011, 9:42 PM
TABEL 1: IFRS VERSUS SME STANDARD 1
OP DIT MOMENT HEBBEN WE ALLEEN AL IN DE EUROPESE UNIE EEN LAPPENDEKEN VAN VERSCHILLENDE VERSLAGGEVINGSTELSELS ten aanzien van nieuwe ontwikkelingen. Zij demonstreren daarmee wat mij betreft visie en vooruitgang. Een aandachtspunt voor de toepassing in Nederland vormt de mogelijke strijdigheid van bepalingen in de Nederlandse wet met bepalingen van de SME Standard. Die strijdigheden zijn echter relatief beperkt. Door de NBA (voorheen Nivra en Novaa) zijn controleverklaringen gepubliceerd voor jaarrekeningen waarbij IFRS for SMEs wordt toegepast in combinatie met de
De SME Standard kan ook in Nederland worden toegepast en
Nederlandse wet. In dat geval wordt verwezen naar beide stel-
dat gebeurt ook. Op dit moment wordt in Nederland traditio-
sels. De verklaringen voorzien ook in de situatie waarbij er daad-
neel gebruik gemaakt van de voorschriften van de RJ op basis
werkelijk een strijdigheid optreedt. Overigens heeft de Euro-
van Titel 9 BW 2 als een geaccepteerd stelsel van verslaggeving.
pese Commissie recent voorstellen gedaan tot herziening van
Maar er is niets op tegen om in plaats van de Richtlijnen voor de
de 4e en 7e EU Richtlijnen (inzake financiële verslaggeving)
jaarverslaggeving de SME Standard toe te passen (natuurlijk
waarbij de strijdigheden tussen EU Richtlijnen en IFRS for SMEs
binnen de kaders van onze wetgeving).
grotendeels worden geëlimineerd. Natuurlijk moeten deze voorstellen, nadat ze zijn aangenomen, nog wel in de Neder-
Diverse Nederlandse ondernemingen hebben hier om uiteenlo-
landse wetgeving worden verwerkt. Maar het is een stap in de
pende redenen voor gekozen, bijvoorbeeld omdat zij een inter-
goede richting.
nationale standaard wensten toe te passen maar dan zonder de complexiteit van (full) IFRS. Of omdat zij hiermee voor de gehele internationale groep willen gaan op één overkoepelend stelsel. Immers, een standaard die wereldwijd kan worden toegepast
VERGELIJKING MET IFRS EN MET DUTCH GAAP
leidt tot uniformiteit en daarmee tot efficiëntie. Op dit moment
IFRS is een wereldwijde standaard die inmiddels in vele landen
hebben we alleen al in de Europese Unie een lappendeken van
wordt toegepast. Zo ook in Nederland waar toepassing door
verschillende verslaggevingstelsels. Elk land doet het op zijn
beursgenoteerde ondernemingen – in de geconsolideerde jaar-
eigen manier en dat is niet efficiënt.
rekening - zelfs verplicht is. Ook MKB ondernemingen mogen IFRS toepassen. Nu is er de laatste tijd veel gezegd en geschre-
Ook bij een voorgenomen overname kan toepassing van de
ven over IFRS. Velen zijn van mening dat de hierin opgenomen
SME Standard nuttig zijn. Verder zien we in de praktijk dat be-
regels en voorschriften te complex zijn voor het MKB. Alleen al
paalde hedge funds ook interesse tonen in de SME Standard –
de omvang van de IFRS bundel zou daarvan een bewijs zijn.
die passen nu vaak IFRS toe inclusief de omvangrijke en complexe toelichting van IFRS 7. Wel moet altijd worden beoordeeld of dergelijke fondsen in de scope van de SME Standard vallen. Tenslotte komen we ondernemingen tegen die de SME Standard toepassen omdat zij daarmee voorloper willen zijn
1
Feitelijk is dit nu de ‘statement of comprehensive income’
Fac es - 11
Faces21!.p65
11
12/22/2011, 9:42 PM
Daarom hebben nog niet veel MKB ondernemingen vrijwillig
TABEL 1: DUTCH GAAP VERSUS SME STANDARD
de stap naar IFRS gezet. En als het al gebeurt, is het anticiperend op een beursnotering, omdat er geld op de kapitaalmarkt moet worden opgehaald of omdat de buitenlandse moeder dat voorschrijft. Ondernemingen die IFRS links laten liggen passen de Nederlandse bepalingen toe, dat wil zeggen Boek 2 Titel 9, in samenhang met de Richtlijnen van de RJ. Dan de vergelijking van IFRS met de SME Standard, te beginnen met de omvang. Daar waar de reguliere IFRS bundel nauwelijks meer in een normale attaché koffer past, telt de SME bundel slechts ca. 230 pagina’s. Hoe is dat grote verschil te verklaren? ■
De SME Standard bevat uitsluitend de Standards zelf, terwijl IFRS daarnaast ook aanvullende informatie bevat, zoals Basis for Conclusions, Implementation Guidance en Illustrative Examples.
■
De individuele SME secties zijn aanmerkelijk korter dan de Standards in full IFRS, voornamelijk door minder toelichting en doordat bij veel secties de complexe opties zijn vervallen (zoals de mogelijkheid om materiële vaste activa te herwaarderen).
■
Een aantal IFRSs is niet in de SME Standard opgenomen, zoals ‘earnings per share’, interim rapportages en segment reporting. moet worden teruggevallen. In dergelijke gevallen moet de
Naast het verschil qua omvang zijn er ook inhoudelijk diverse
onderneming kiezen voor grondslagen die leiden tot relevante
verschillen waardoor de SME Standard minder complex is dan
en betrouwbare informatie. Bij de nadere invulling daarvan mag
IFRS. Een niet – limitatieve opsomming is in tabel 1 weergege-
full IFRS worden geraadpleegd, maar er is geen sprake van
ven. Er zijn daarnaast ook vele overeenkomsten, hieronder een
‘mandatory fallback’. Hiermee wordt afstand gecreëerd tussen
wederom niet limitatieve opsomming:
de SME Standard en full IFRS.
■
■
■
De concepten en principes van full IFRS zijn overgenomen in de SME Standard, zoals begrijpelijkheid, relevantie,
Naast een vergelijking van de SME Standard met IFRS is ook
substance over form, en vergelijkbaarheid.
een vergelijking met Dutch GAAP van belang. Immers, Neder-
Uiteindelijk moeten beide standaarden leiden tot een jaarre-
landse ondernemingen die nu de Richtlijnen toepassen zullen
kening die leidt tot een ‘true and fair view’.
de conversie naar de SME Standard moeten ondergaan. Verge-
Veel grondslagen dan wel uitgangspunten zijn gelijk: bij-
leken met Dutch GAAP is de SME Standard op enkele plaatsen
voorbeeld bij voorraden, leasing, vreemde valuta, hyper-in-
iets minder flexibel, zo zijn er bijvoorbeeld minder opties. Ook
flatie, toepassing purchase methode bij bedrijfsovernames,
vinden sommigen dat de SME Standard hier en daar wat com-
Special Purpose Entities, vorderingen en voorzieningen. De SME Standard staat op zichzelf. Alle relevante onderwerpen
FIGUUR 2: REL ATIE VE COMPLEXITEIT
komen aan de orde, dat betekent dat de gebruikers van de SME Standard geen andere bronnen hoeven te raadplegen. Daarop bestaat slechts één uitzondering: een gebruiker van de SME Standard mag in plaats van de secties 11 en 12 over financiële instrumenten, ook IAS 39 toepassen. De IASB heeft verder afgezien van verwijzingen naar full IFRS. Dat wil zeggen dat als de SME Standard iets niet regelt er niet meteen naar full IFRS
Fac es - 12
Faces21!.p65
12
12/22/2011, 9:42 PM
plexer is dan de Richtlijnen, bijvoorbeeld als het gaat om de verwerking en waardering van pensioenen. Maar dat is dan misschien de prijs die betaald moet worden om een kwalitatief hoogstaande en wereldwijd geaccepteerde standaard toe te
DE SME STANDARD KAN WORDEN TOEGEPAST DOOR DE
kunnen passen.
BAKKER OM DE HOEK MAAR
Tabel 2 geeft een beknopt en zeker geen uitputtend overzicht
OOK DOOR GROTE
van enkele belangrijke verschillen tussen Dutch GAAP en de SME Standard. Om de SME Standard in perspectief te kunnen plaatsen ten opzichte van full IFRS en van Dutch GAAP is een illustratie opgenomen die de relatieve complexiteit van de standaarden ten opzichte van elkaar weergeeft.
INTERNATIONALE CONCERNS VOOR ZOVER ZE GEEN BEURSNOTERING HEBBEN
Aan de linkerzijde van het spectrum bevindt zich cash accounting zoals kooplui op de markt dat doen. Aan de uiterste rechterzijde staat het bijzonder rules-based US GAAP stelsel. Iets
Ten aanzien van de inhoud van de SME Standard zijn er twee
links daarvan is IFRS te vinden en nog meer naar links komen
ontwikkelingen:
we eerst de SME Standard tegen en dan Dutch GAAP. De percep-
■
Het eerste reguliere onderhoud (dat slechts eens in de 2 of
tie is dat de SME Standard een fractie complexer is dan Dutch
3 jaar zal plaatsvinden) wordt in 2012 verwacht; daarmee is
GAAP al zal dat afhangen van de specifieke transacties en
de SME Standard een stabiele standaard in tegenstelling tot
jaarrekeningposten die van toepassing zijn.
full IFRS waar we er inmiddels aan gewend zijn dat de veranderingen zich in hoog tempo voordoen. ■
Door de expert groep die vragen beantwoord over de toepassing
van
de
SME
Standard
(SMEIG,
de
SME
TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN
Implementation Group, waar ondergetekende lid van is)
De SME Standard gaat een belangrijke fase in. Na een eerste
worden momenteel Q & A ’s opgesteld die op de website
wave van landen die wat verder bij ons vandaan liggen is het
van de IASB worden gepubliceerd; hiermee wordt nadere
nu de vraag wat Europa gaat doen. Met name het Verenigd
uitleg gegeven aan de bepalingen in de SME Standard.
Koninkrijk lijkt een voorloper te worden door de baanbrekende voorstellen om UK GAAP te vervangen door een nieuw stelsel dat op IFRS is gebaseerd. Voor de MKB ondernemingen in het Verenigd Koninkrijk zou dat betekenen dat zij overgaan op een
CONCLUSIE
variant van IFRS for SMEs.
Buiten Europa lijkt de SME Standard vooral aan te slaan in Midden en Zuid Amerika, Zuid Afrika en een aantal Zuidoost
In Duitsland is recent een studie gepubliceerd naar de toepas-
Aziatische landen. In Europa verloopt de implementatie nog niet
sing van de SME Standard. De onderzoekers doen op grond van
echt snel. Europa is verdeeld, en wacht de definitieve aanpassin-
voortgaande internationalisering de volgende voorspelling: “it
gen in de Europese Richtlijnen af. Frankrijk wil op dit moment
may be regarded as a matter of time, whether the IFRS for SMEs
niet, terwijl in het Verenigd Koninkrijk de middelgrote en ook
will – as already in numerous other countries – be assessed
een deel van de grote ondernemingen naar verwachting over-
more and more as advantageous in Germany and that its
gaan op een nieuw stelsel dat vrijwel gelijk is aan de SME
applicability will be demanded by an increasing number of
Standard. In Nederland wordt de SME Standard, zij het onder
SMEs and their stakeholders”. In Nederland wordt de SME
bepaalde voorwaarden, toegepast.
Standard dus al gebruikt, en de Europese Commissie is bezig om te bekijken of de Europese Richtlijnen niet wat meer in de
Voor Nederlandse ondernemingen biedt dit kansen. Zij kunnen
richting van de SME Standard geschreven kunnen worden.
kiezen voor een internationaal geaccepteerde standaard die niet al te complex is. Wordt dit de sprong voorwaarts in verslag-
Grootste struikelblokken zijn op dit moment Frankrijk (daar
geving en komen er eindelijk uniforme regels voor niet –
zien ze de SME Standard niet zitten) en de onbekendheid van
beursfondsen? De tijd zal het leren, maar de vooruitzichten
de SME Standard bij enkele banken.
voor de SME Standard zijn gunstig.
■
Fac es - 13
Faces21!.p65
13
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE NIBC
Fac es - 14
Faces21!.p65
14
12/22/2011, 9:42 PM
Opinions ZIJN NUTS- EN ZAKENBANKIEREN TE SCHEIDEN? Een nutsbank en een zakenbank is echt iets anders, maar kan dit ook gescheiden worden? Als je dit wil doen komen er veel meer problemen kijken dan je zou verwachten.
banken moeten dus grootschalig funding aantrekken op de financiële markten en dat vergt maatwerk. Er worden vormen van vreemd vermogen uitgegeven die zo nauw mogelijk aansluiten bij de behoeften van beleggers. Daarbij moeten banken ook de secundaire markt in
EEN STAP IN DE GOEDE RICHTING Het vertouwen in Europa is sterk gedaald sinds blijkt dat Griekenland niet helemaal eerlijk is geweest. Sterkere controle- en handhavingmechanismen moeten ervoor
hun uitstaande schuldpapier onderhouden. Verder hebben banken zelf ook derivaten nodig om hun eigen risico’s, zoals rente en valutarisico, in te dammen. Tot slot van deze opsomming, die moeiteloos kan worden uitgebreid,
zorgen dat niet alles uit de hand loopt.
wil ik wijzen op de liquiditeitsreserves, die op
GRIEKEN BLIEZEN OOK VOORGANGER
professionele wijze moeten worden beheerd. Toch vallen er wel degelijk activiteiten af te
EURO OP Voor Griekenland is het niet de eerste keer
splitsen. Denk vooral aan de handel voor ei-
dat ze een muntunie in problemen hebben
gen rekening, die toch boven alles gericht is
gebracht. Het begin van de twintigste eeuw
op het vergroten van het eigen rendement, wat
kent een vergelijkbaar verhaal.
vaak met grote risico’s gepaard kan gaan. Bij het liquiditeitsbeheer kan eveneens worden afgezien van het beleggen in risicovol papier,
Zijn nuts- en zakenbankieren te scheiden? DOOR
R
zoals gestructureerde producten. Ook zouden onder het DGS vallende banken kunnen worden gedwongen om hun private equity activiteiten
W. B O O N S T R A *
jaren 50 in ons land veel voorkwam. Helaas is
beduidend in te perken dan wel af te stoten.
de wereld sindsdien een stuk gecompliceerder
Verder kunnen banken veiliger worden ge-
egelmatig wordt gesteld dat het voor de
geworden. Nederlandse ondernemers, ook in
maakt. Het nieuwe toezichtkader Bazel-3 is wat
stabiliteit van het financiële stelsel beter
het MKB, opereren wereldwijd en hebben dus
dat betreft al een enorme stap vooruit. Dit ka-
zou zijn als banken worden gesplitst in zoge-
wereldwijd ondersteuning nodig. Hierbij gaat
der voorziet in een zwaardere kapitalisatie en
heten nutsbanken en zakenbanken. Dit is een
het niet alleen om krediet in al zijn verschij-
strengere liquiditeitsnormen. Ook derivaten wor-
interessante stelling, die echter al snel leidt
ningsvormen, maar ook internationaal beta-
den van zwaardere kapitaalseisen voorzien. Als
tot een spraakverwarring. Want wat is een nuts-
lingsverkeer (in tal van verschillende valuta) en
dan systeembanken ook nog worden verplicht
bank? En waar ligt de grens tussen nuts- en
instrumenten ter beheersing van risico’s, zo-
om een deel van hun vreemd vermogen aan te
zakenbankieren? Dit zijn vragen die eenvoudi-
als valutarisico, het risico van schommelingen
trekken in de vorm van zogeheten hybride ka-
ger gesteld dan beantwoord zijn. Vaak wordt
in de grondstoffenprijzen en renterisico’s. Daar-
pitaal (dat in tijden van tegenspoed automa-
nutsbankieren omschreven als het leveren van
uit volgt dan automatisch de conclusie dat veel
tisch wordt omgezet in eigen vermogen) wor-
financiële diensten die dienen ter ondersteu-
van de activiteiten in de dealingrooms van
den, als het misgaat, de klappen opgevangen
ning van de reële economie: die van consumen-
banken klantgedreven zijn.
door de vermogensverschaffers en niet door de belastingbetaler.
ten en bedrijven. Dit is een goed vertrekpunt
Maar het is nog ingewikkelder. Want er is,
voor de verdere discussie. Nutsbanken zijn
zeker in ons land, bij lange na niet genoeg ‘vrij’
Zo worden de contouren van een stabieler
systeemrelevant en vallen onder de dekking van
spaargeld beschikbaar om de kredietverlening
bankwezen zichtbaar. Al zal het nooit risico-
het depositogarantiestelsel (DGS). Veel men-
te financieren. Dat komt omdat een groot deel
loos kunnen zijn. Want risicoloos bankieren
sen denken bij een nutsbank vervolgens aan een
van de Nederlandse besparingen bestaan uit
bestaat niet, zelfs niet bij nutsbanken. Het is
bank die zich beperkt tot de meest basale ta-
zogeheten contractuele besparingen. Dat geld
helaas niet anders.
ken van een bank, te weten het aantrekken van
ligt vast bij pensioenfondsen en/of verzeke-
deposito’s, het verstrekken van leningen en het
raars. Die zetten deze middelen niet op een
afhandelen van het betalingsverkeer. Dit is een
spaarrekening bij een bank, maar zetten het
nostalgische kijk op bankieren, zoals dat in de
geld uit op de financiële markten. Nederlandse
* Wim Boonstra is Chief Economist van Rabobank Nederland, Utrecht, en docent Geld- en bankwezen aan de Vrije Universiteit, Amsterdam.
Fac es - 15
Faces21!.p65
15
12/22/2011, 9:42 PM
O O K
E E N
M E N I N G
?
M
A I L
D E
R E D A C T I E
:
I N F O
@A
S S E T
-A
C C O U N T I N G
F
I N A N C E
.
N L
Het besef dringt door dat Nederland al die tijd gelijk had te hameren op handhaving van het SGP. Daarom nemen wij nu in Nederland het voortouw voor een steviger toezicht en handhaving in de Eurozone. Bij de Eurotoppen de afgelopen weken is gebleken dat er steun is voor het Nederlandse voorstel van een speciale Europese Commissaris voor begrotingscontrole. De rol van de onafhankelijke Europese Commissaris moet worden versterkt met scherper toezicht en extra handhaving van de begrotingsregels. Wij zijn hierdoor niet langer overgeleverd aan de grillen van andere Eurolanden. Wanneer een Euroland zich niet aan de regels houdt, moet dit een feitelijke constatering zijn waar een Eurocommissaris automatisch sancties aan kan verbinden. Niet een politiek spel van een groep Euro-landen die elkaar de hand boven het hoofd houden. In deze vorm van versterkt toezicht en hand-
Een stap in de goede richting
having ligt een meerwaarde voor Europa, die steun en draagvlak verwerft onder de Europeanen door effectiviteit, zelfbeperking en deze bewezen meerwaarde. Een realistische houding
DOOR K. DIJKHOF*
L
De uitkomst is dat Europa met een democra-
naar Europa vraagt om een kritische blik. Als
tisch deficit kampt en steun voor Europese
VVD'er kies ik bewust voor de voordelen van
ange tijd is Europese samenwerking een
samenwerking onder de Europeanen verre van
Europese samenwerking. Maar ik besef me wel
vanzelfsprekendheid geweest. Dat was in
vanzelfsprekend is.
dat het een keuze is. Een keuze die je kritisch moet blijven bekijken en die je moet blijven
het begin ook logisch, want wie zelf de oorlog
De enige oplossing is dat Europa haar inwo-
had meegemaakt, hoefde niet na te denken
ners serieus neemt en besluiten neemt in een
over samenwerking. Het alternatief dat de Eu-
tempo waarvoor draagvlak bestaat. Ook moet
Europese politiek die realistisch is, zet zich
ropese geschiedenis voor hen te bieden had,
Europa zichzelf serieus nemen. Het woord soli-
in op een koers en houdt een tempo aan dat
bood weinig perspectief. Maar deze retoriek,
dariteit wordt in deze crisis vaak gebruikt om
aansluit bij wat de Europeanen willen. Een
hoe waar ook, vervaagt als ook de directe her-
te pleiten voor het sturen van Noord-Europees
politiek welke Europeanen laat kiezen voor
inneringen aan oorlog vervagen en de afstand
geld naar Zuid-Europese landen. Maar solida-
Europese samenwerking omdat het beter is,
tot die ervaringen groter wordt. Voor mijn ge-
riteit begint met het doen wat je een ander
niet omdat het nou eenmaal moet. Ik kies dus
neratie zijn het al de verhalen van grootouders.
hebt beloofd. Met het betrouwbaar zijn in je
ook voor het blijven maken van keuzes. Keu-
Grootouders waarvan we helaas ook langzamer-
afspraken. Met het niet bedonderen van je vrien-
zes in het belang van een Europese Unie die
hand één voor één afscheid moeten nemen. Wat
den.
zichzelf niet als bijzonder wonder ziet, maar
verantwoorden.
rest zijn dan niet meer herinneringen, maar
De problemen in de Eurozone onderschrijven
als een 'overheid' als alle anderen: noodzake-
verhalen. Wat rest is niet het instinct dat Eu-
het belang dat de in 1997 vastgelegde en aan
lijk, maar meestal niet geliefd. Nuttig, maar
ropese samenwerking moet, maar argumenten
helderheid niets te wensen overlatende afspra-
altijd bekritiseerd. Waardevol, maar niet hei-
waarom het kan. En op dit moment ook nog
ken van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP)
lig. En democratisch, dus vormgegeven door de
een sentiment dat er iets mis mee is.
nageleefd dienen te worden. Deze afspraken
wil van de Europeanen.
De financieel-economische problemen in Eu-
hadden de Eurolanden ertoe moeten dwingen
ropa en de Eurozone van nu komen dus bo-
de overheidsfinanciën op orde te krijgen en te
venop een groot imagoprobleem dat de afge-
houden. Maar ze zijn sinds 2003, onder druk
lopen decennia gegroeid en veronachtzaamd is.
van Duitsland en Frankrijk, niet gehandhaafd.
* Klaas Dijkhoff is Europa Woordvoerder binnen de VVD-fractie in de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
Fac es - 16
Faces21!.p65
16
12/22/2011, 9:42 PM
O p i n i o n s Wat beide muntunies de das omdeed, was dat de landen hun eigen financiële en econo-
Grieken bliezen ook voorganger Euro op
mische beleid voerden, ten koste van elkaar en de unie. Dit is tevens de zwakte van de EMU. De architecten van de Euro wisten dit, maar dachten een politieke unie op een later mo-
DOOR
ment te kunnen forceren. Een misrekening. De
A. BAKAS*
erosie van de democratie en het zwakke politieke leiderschap, geleefd door opiniepeilingen
N
en populisme, staat integratie in de weg.
u de Eurozone op het punt staat om langzaamaan te eroderen, is het goed
Maar een monetaire unie zonder politieke een-
eens te kijken naar een paar van zijn voorlo-
heid is een transferunie, waarin rijke regio’s
pers. Anders dan we vaak denken, is de Euro-
geld overboeken naar armere regio’s. Dat geeft
pese Economische en Monetaire Unie (EMU) niet
spanningen, tenzij de arme regio’s iets hebben
zo uniek. De Europese geschiedenis kent ver-
om terug te geven. Binnen de eurozone is dat
schillende muntunies, die allemaal om dezelfde
niet het geval. Nu we aan de vooravond staan
redenen ter ziele zijn gegaan.
van de splitsing van de Euro in een harde Neuro
Een van die voorgangers is de LMU, de La-
en een zwabberende Zeuro wordt dat pijnlijk
tijnse Monetaire Unie, in 1865 in het leven
duidelijk. Voor de Neuro is Neue Deutsche
geroepen door België, Frankrijk, Zwitserland en
Reichsmark ook wel een mooie naam, vind ik.
Italië. De bedoeling was de continentaal-
Er is echter een monetair verhaal dat ruimte
Europese economieën te versterken. De franc
biedt
kreeg een vaste waarde van 0,29 gram goud
Oostenrijkse Maria Theresia Thaler, in 1751
voor
een
andere
toekomst:
de
of 4,5 gram zilver. De munten van de andere
geïntroduceerd. De Thaler groeide uit tot een
landen werden aan de franc gekoppeld. Onder
internationale handelsmunt, die zelfs in het
andere Spanje en Griekenland traden toe. Door
Midden-Oosten, Afrika en Amerika gebruikt
de koppeling van de valuta konden de natio-
werd. De munt was zo populair dat de Ameri-
nale munten binnen de hele unie worden ge-
kaanse dollar zijn naam eraan dankt, net als
bruikt. Dit vergemakkelijkte de onderlinge han-
onze rijksdaalder. Tot ver in de twintigste eeuw
del en zorgde voor stabielere wisselkoersen,
werden Thalers geslagen en op sommige Ara-
waardoor er voordeliger op de kapitaalmarkt
bische bazaars zijn ze nog altijd in gebruik.
kon worden geleend. Er was geen gemeen-
Het is een inspirerend voorbeeld voor de
schappelijke munt, zodat de lidstaten geld
Euro. In plaats van de munt de nek om te
konden bijdrukken als dat nodig was.
draaien, moeten we zwakke landen misschien
Het klinkt bekend in de oren dat Griekenland
de ruimte geven hun eigen geld ernaast te
en Spanje failliet gingen, toen ze ondanks hun
behouden. Dan kunnen de Grieken weer
lidmaatschap niet meer voordelig op de kapi-
drachmen slaan, terwijl wij vasthouden aan de
taalmarkten terecht konden. De Grieken bela-
gemakken en (nooit serieus onderzochte) voor-
zerden de boel, zij het niet door met begrotings-
delen van een Euro die gefundeerd is op de
cijfers te goochelen, maar met het goudgehalte
economische kracht van West-Europa.
van de drachme. In 1908 werden ze uit de muntunie gegooid. De LMU zat toen al in het slop, maar wist haar bestaan te rekken tot erkenden de drie landen elkaars munten als
1927. Geïnspireerd door de LMU richtten Zweden,
wettig betaalmiddel en brachten de nationale
Denemarken en Noorwegen in 1873 de Scan-
banken geen kosten in rekening voor onderlinge
dinavische Muntunie op. Ze voerden een nieuwe
transacties. Het einde van deze unie kwam in
munt in, de kroon, met een gouden standaard:
1914, toen Zweden de gouden standaard los-
1 gram goud stond gelijk aan 2,48 kronen. Ook
liet.
* Van trendwatcher Adjiedj Bakas' trendvoorspellingen kwam de afgelopen 20 jaar gemiddeld 87% uit volgens RTL, Europa's tweede tv-zender na de BBC. Hij is auteur van World Megatrends.
Fac es - 17
Faces21!.p65
17
12/22/2011, 9:42 PM
Fac es - 18
Faces21!.p65
18
12/22/2011, 9:42 PM
C o l u m n
A c c o u n t i n g
In de rubriek wisselcolumn schrijven twee personen uit de financiële wereld een column over de vakgebieden finance en accountancy
Terugblik op de toekomst
digital, Wikinomics en Macrowi-kinomics, die geen dag voorbij laat gaan zonder tweets. Twee jaar geleden liep hij nog met een grote
'Terugblik op de toekomst', dat klinkt een beetje als een matige vertaling van de bekende 'Back to
boog om het fenomeen Twitter heen, ervan
the future'-films met Michael J. Fox en Christopher Lloyd. Toch wil ik graag met behulp van een
toevoegen in berichtjes van maximaal 140
terugblik de aandacht vestigen op het feit, en op mijn persoonlijke overtuiging, dat de toekomst onze enige bestemming is.
overtuigd dat hij niets zinnigs zou kunnen tekens. Inmiddels heeft hij meer dan 30.000 volgers, stuurde hij ruim 7.500 tweets de wereld in en is hij zo’n 2.750 keer listed, een te-
Tekst R. Dassen*
ken van zijn gezag op het web. Bovendien
D
ie laatste uitspraak komt trouwens van
wijd gaan hele nieuwe industrieën ontstaan
verschijnt dagelijks via Twitter vanuit
Neil Jacobsohn van de internationale
door biotechnologie, nanotechnologie, her-
@dtapscott The Don Tapscott Innovators
netwerkclub FutureWorld. Samen met deze
senonderzoek en meer. De invloed van India
Daily, een door hem zelf samengestelde krant
toekomstgoeroes organiseerde Deloitte het
en China gaan we volgens Enriquez terug-
met het belangrijkste mondiale nieuws over
afgelopen jaar een reeks boeiende sessies
zien in de manier waarop we ons kleden en
‘zijn’ onderwerp: innovatie.
met sprekers van naam en faam, om na te
in ons denken over schoonheid. Will you
Vanwaar zijn ‘omslag’? Die kwam nadat een
denken over de toekomst van onze busi-
adapt or adopt? Alleen zij die dit goed en op
vriendin van zijn dochter hem vertelde hoe
ness. Want ik ben ervan overtuigd dat er in
tijd doen, zullen als winnaars uit de strijd
zij aan haar nieuws kwam. Een krant leest zij
het lopende decennium meer zal veranderen
komen.
niet, want die verschijnt ‘slechts’ eenmaal per
dan in de afgelopen vijftig jaar. Alle sprekers
Goed nieuws voor de vrouwelijke lezers
etmaal. Dus heeft ze 160 RSI-feeds die con-
brachten iets nieuws, iets unieks. Zij haalden
onder jullie: ‘Vrouwen regeren het web’. Vol-
stant binnenlopen op mobiel en compu-ter
de toekomst heel dichtbij door te schetsen
gens Lisa Moretti althans, die we met recht
en is ze altijd op de hoogte van wat er ge-
wat er nu al gebeurt op hun kennisterrein.
een vrouw van de ‘nieuwe wereld’ kunnen
beurt in de wereld. De vriendin werd meteen
Een aantal highlights wil ik graag met jullie
noemen. Zij is momenteel digital editor van
‘gebombardeerd’ tot informal advisor. Elke
delen.
uitgever August Media, en gaf aan dat de
twee weken drinkt Tapscott nu koffie met
Persoonlijk vond ik Erik Brynnjolffson,
online en mobiele wereld steeds meer ons
haar en andere vertegenwoordigers van de
hoogleraar Massachusetts Institute of Tech-
leven zullen bepalen. Ook dat van mannen
Net-Generatie zoals hij ze noemt. Hij gelooft
nology, erg sterk met zijn verhaal over data-
trouwens. Maar vrouwen speuren volgens
in reversed mentoring. ‘Het is niet meer zo
analyse. Hij overtuigde mij ervan dat we een
Lisa Moretti met meer vastberadenheid op
dat ik met al mijn ervaring jonge mensen
antwoord moeten vinden op de vraag, wat
internet, zijn langer online en zoeken naar
moet gaan uitleggen hoe de wereld werkt.
Deloitte in de toekomst nog meer wil en
de beste deals. In 2020 zal de dominantie van
Nee, zij zijn juist mijn mentoren’, zo vertelde
kan doen met data. We produceren namelijk
vrouwen op internet nog beter zichtbaar
hij ons tijdens zijn boeiende optreden.
enorm veel data, maar doen er nog relatief
zijn: dan zal zestig procent van alle webaan-
In feite gaat Tapscott hiermee terug naar
weinig mee. En dat terwijl de hoeveelheid
kopen van vrouwen komen. Al zijn het, zo
de toekomst, en maakt hij een buiging naar
data die wij mensen genereren de komende
moet ik misschien wat plagerig opmerken,
de jonge generatie, naar jullie dus. Ik zou
vijf jaar zal verdubbelen vergeleken bij wat
nog altijd vooral mannen die voor innovatie-
zeggen: grijp die kans met beide handen aan
we in alle eeuwen hiervoor hebben gege-
ve webinitiatieven zorgen. Zoals serial entre-
en vul die verantwoordelijkheid in. Want de
nereerd. Een ware goudmijn voor wie de mo-
peneur Michiel Muller, mede-investeerder in
toekomst is onze enige bestemming!
gelijkheden weet te benutten.
fashion community en online wereldwijd
Juan Enriquez is een van ’s werelds meest
vrouwenbolwerk www.fashiolista.com.
Wil je zelf eens op je gemak een terugblik op de toekomst werpen? Kijk dan op http://
vooraanstaande denkers op het gebied van
Over internet gesproken: via het web wer-
Life Sciences en de impact daarvan op de
ken miljoenen mensen samen en delen zij
filmpjes van alle genoemde sprekers, in
samenleving. Hij overtuigde mij van de vele
kennis. Door open samenwerking ontstaan
woord en beeld. Ook andere inspirerende
mogelijkheden die de uitzonderlijke tijd
steeds vaker nieuwe, creatieve ideeën en
sprekers tref je hier aan, waaronder Al Gore.
waarin wij leven biedt om te groeien, finan-
producten. Daarover vertelde Don Tap-scott,
ciële crisis of niet. Vanuit laboratoria wereld-
invloedrijk bestsellerauteur van Growing up
inspirationforinnovation.deloitte.nl
*
voor
Roger Dassen is bestuursvoorzitter bij Deloitte.
Fac es - 19
Faces21!.p65
19
12/22/2011, 9:42 PM
Fac es - 20
Faces21!.p65
20
12/22/2011, 9:42 PM
The investment perspective rather than the insurance perspective should be the dominant perspective in government supervision of pension funds
Private pensions for Europe This article1 contributes to the European policy debate on pensions and financial integration by exploring how private pension funds can help implement optimal risk management on behalf of their participants and contribute to stable financial markets buttressing the growth potential of the European economy. Text L. Bovenberg and C. van Ewijk*
Pension systems in Europe are in deep crisis as a result of the toxic mixture of aging, the financial crisis and poorly functioning labour markets. Both public pay-as-you-go schemes and funded private pensions have been affected. Questions have been raised concerning the right balance between public and private pensions. José Manuel Barroso, president of the European Commission, has emphasized the importance of the European approach to pension systems: “The crisis has demonstrated the interdependence of the various pension pillars within each Member State and the importance of common EU approaches on solvency and social adequacy.” We argue that greater emphasis on funded private pensions can help, not only to keep up old-age incomes when public pensions are under pressure, but also to accommodate and allocate risks in a more efficient manner across citizens and nations.
*
1
Lans Bovenberg is Netspar professor at Tilburg University and Casper van Ewijk is Professor of economics at University of Amsterdam and deputy director of CPB Netherlands Bureau of Economic Policy Analysis. This is an abbreviated version of the CPB policy brief entitled ‘Private pensions in Europe,’ which was presented at the Bruegel think tank in Brussels on September 7, 2011.
Fac es - 21
Faces21!.p65
21
12/22/2011, 9:42 PM
P R I VAT E P E N S I O N S F O R D E E P E R C A P I TA L M A R K E T S
scope for international risk-sharing within Europe enhances fi-
A N D B E T T E R R I S K D I V E R S I F I C AT I O N
nancial stability and the growth potential of the European
The current EU debt crisis makes more private funding of pen-
economy.
sions desirable. First of all, more private retirement saving is necessary to maintain old-age incomes when public pensions
Finally, greater emphasis on private pensions enhances the in-
are being cut due to the debt crisis. Indeed, the implicit debt in
ternal market for pension services. Each country could set its
the extensive pay-as-you-go arrangements is an important
own pension system on the basis of its own preferences and
reason behind the European debt crisis. The best way to ad-
specific circumstances. A ‘one size fits all’ pension system is not
dress the debt crisis is to cut entitlement programs in the me-
on the horizon. The EU, however, can help ensure that the inter-
dium and longer run while leaving more fiscal room to cushion
nal market for pension products and services can develop fur-
the economy now.
ther by removing the remaining implicit and explicit trade barriers and by strengthening — through open coordination —
Private saving in pension funds may also contribute to the sta-
the second pillar in EU pension systems. In this way, each coun-
bility of markets for government debt. Diverting risks from
try has access to a richer set of building blocks with which to
banks to pension funds reduces systematic risks in the financial
build more retirement security for its citizens. Moreover, a larger
system. Pension funds are better able to deal with macroeco-
internal market offers greater opportunities for specialization.
nomic risks than banks because pension funds adopt invest-
Indeed, several pension services (such as administration, com-
ment strategies with a long time horizon. Moreover, participants
munication, distribution, various advisory services, investment,
cannot withdraw their funds on short notice.
custodian services and insurance) benefit from economies of scale and scope.
Moreover, a larger role for private pensions helps to diversify risks within the pension system. Public pensions now seem less safe than most citizens expected. The current debt crises in southern European countries and Ireland illustrate the vulner-
G R A D U A L T R A N S I T I O N T O P R I VAT E P E N S I O N S
ability of the public finances, and hence public retirement ben-
The transition to funded schemes should be gradual in order to
efits, to shocks affecting the domestic economy. One may in fact
avoid undesirable intergenerational effects, and to give all gen-
view pay-as-you-go pension schemes as a claim of citizens on
erations the opportunity to anticipate changes in future pen-
future provisions by their national government. This leaves citi-
sions. Faster transition is possible, in theory, but would require
zens heavily exposed to the credit risk of their own govern-
governments to issue additional government debt in order to
ments. With funded private pensions, credit risks can be diversi-
relieve the burden for current generations (who have insuffi-
fied. Just as the European banking system becomes more ro-
cient time to supplement their retirement income with private
bust if banks diversify their holdings of public debt over vari-
saving). In a way, by reducing pension liabilities and at the same
ous countries, similarly European pension systems also become
time issuing additional debt, governments replace part of im-
safer if pension promises are backed by financial instruments
plicit pay-as-you-go debt by explicit public debt. Obviously, al-
of various countries rather than by a single country only.
though such a policy would, in theory, speed up the transition, the EU current debt crisis complicates such a rapid transition. It
Moreover, by organizing private pensions in stand-alone (mu-
is unthinkable that governments issue explicit tradable debt
tual) pension funds, one avoids the problem of traditional de-
with a magnitude of 100 to 300 percent of GDP to ‘privatize’
fined-benefit pensions which exposed participants to the spe-
their aging liabilities. Therefore, the transition to more private
cific risks of the firm they work for. Stand-alone pension funds
funding will probably require substantial time, as well as great
back their obligations with financial assets and do not rely on
transparency and commitment.
sponsoring companies to guarantee pensions. Hence, participants are not exposed to credit risk of their own firm. By stimulating private funding of pensions and limiting the scope of pay-as-you-go arrangements, member states of the EU help cre-
O P T I M A L I N T E R G E N E R AT I O N A L R I S K S H A R I N G
ate a deeper, more integrated European capital market. Hence,
A good pension is a risky pension. Risk-taking is optimal for the
pension savers can finance investments in other EU countries
economy as a whole because risk-taking contributes to innova-
and can enhance their retirement security by better diversifying
tion and economic growth. Risk-taking is optimal also for indi-
country-specific and firm-specific risks. The creation of more
viduals because it yields higher expected returns. Pension funds
Fac es - 22
Faces21!.p65
22
12/22/2011, 9:42 PM
should therefore embrace risk by exploiting the trade-off be-
made explicit ex ante (i.e. before mismatch actually occurs). The
tween return and risk and share risks among participants. Effi-
distinction between closed and open accounts is closely related
cient risk-sharing implies that shocks should be spread out over
to that between defined-contribution (DC) and defined-benefit
as many investors as possible, including the elderly generations
(DB) pensions. Whereas individual DC contracts are closed ac-
who own most financial capital. Hence, EU regulation of finan-
counts, DB contracts are usually open accounts. Closed and
cial markets should not prevent pension funds from exploiting
open accounts are more general than DC and DB, however, in
the risk premia on financial markets, but rather should mandate
that they avoid the connotation of DC featuring constant con-
funds to communicate to individual participants the risks that
tribution rates and of DB promising constant benefit rates. Both
result from their investment policies and risk-sharing mecha-
open and closed accounts allow for contribution rates and pen-
nisms. Indeed, the investment perspective rather than the insur-
sion benefits that vary with states of the world.
ance perspective should be the dominant perspective in government supervision of pension funds. Hence, the supervision of
Closed accounts feature the advantage that individual property
pension funds and related EU regulations should not be mod-
rights are well defined in terms of financial assets, thereby
elled on that of insurance companies providing guarantees.
reducing political risks in the governance of pension funds. Indeed, individual accounts can be priced objectively. The draw-
Efficient risk sharing implies that shocks should be smoothed
back of closed accounts is that the pension contract is
over the remaining life cycle of each participant: rather than
constrained by the set of tradable instruments available on fi-
adjusting consumption significantlyonly today, one should
nancial markets, which limits risk-sharing, for example, with re-
modify planned consumption over the rest of the life cycle. The
gard to risks in human capital and longevity. Open accounts
famous Merton–Samuelson model provides a useful bench-
provide more scope for trading risks; they require commitment
mark for such optimal life-cycle risk management. This model
of the participants, however, as accidental shortages (and sur-
implies that any shock in wealth should optimally lead to an
pluses) have to be recouped in the future by levying an implicit
adjustment in consumption of all individuals by the same per-
tax on participants.
centage during the rest of their lives. Thus, for example, if the credit crisis leads to a permanent loss in income of 3 percent, it is optimal to reduce consumption of both young and old (and future) generations permanently by this same percentage of 3
THE ROLE OF PUBLIC POLICY
percent. This provides a useful benchmark for maximal risk-
In the presence of more private pension provision, govern-
sharing between generations. This seminal insight can be trans-
ments retain important responsibilities. Governments can facili-
lated in the requirement that each individual’s portfolio opti-
tate risk-sharing in private pension funds by providing tradable
mally should feature the same exposure to each type of risk, ir-
financial assets such as GDP bonds and longevity bonds. By
respective of their age. Obviously, this result hinges on strong as-
buying these public securities to match their liabilities, private
sumptions (e.g. uniform risk aversion), and should therefore be
pension providers do not have to hold substantial solvency
considered as a stylized benchmark only.
buffers. Moreover, participants can hold individual accounts with transparent property rights that can be valued on the basis
But it makes two principles clear. First al all, shocks in wealth
of objective market prices. Governments may also want to
should be absorbed over the full life cycle, and, second, all indi-
mandate households to save part of labour income for retire-
viduals should share in aggregate risks—also the elderly. We
ment in order to combat moral hazard associated with means-
can distinguish various ways of organizing risk-sharing
tested benefits in retirement (for example, in health care and
through pension funds. In closed accounts, individual pension
long-term care). Moral hazard arises when individuals reduce
claims are defined in terms of tradable financial assets. In open
saving because they know that they are protected by means-
accounts, in contrast, individual pension claims involve claims
tested programs, anyway.
on the pension fund or insurance company, which are not matched by financial assets at the individual level. The pension
Moreover, by compelling agents to annuitize part of their pen-
funds or insurance companies thus carry mismatch risk: the ag-
sion saving at a particular age, governments ensure that the
gregate value of the liabilities of the fund may differ from the
elderly have sufficient own means to finance expenses at the
value of the aggregate financial assets. Open accounts may in-
end of their lives rather than having to rely on the government.
volve complete or incomplete contracts, depending on whether
Finally, forced participation in pension plans alleviates selection
the closure rule describing the allocation of mismatch risks is
in old-age insurance, as one cannot differentiate between
Fac es - 23
Faces21!.p65
23
12/22/2011, 9:42 PM
people with a long and short life-expectancy. Mandatory sav-
ance. The scale and type of collectives may vary depending on
ing and old-age insurance also address behavioural issues, so-
the institutional setting and preferences of each specific Euro-
called ‘internalities’. Many households are myopic and lack the
pean country. For some — more corporatist — countries, em-
basic financial knowledge to implement adequate financial life-
ployer-based or industry-based collectives may be appropriate,
cycle planning. Mandatory participation in life-cycle investment
while for other countries more occupational or regional ori-
plans protects individuals against under-saving and bad invest-
ented collectives may offer an attractive alternative. Also the size
ment decisions, while forced annuitization prevents excessive
of the collectives may differ, varying from smaller well-identified
dis-saving during retirement on account of myopia. The draw-
groups to a national pension fund. Collectives may also involve
back of compulsion is that it typically cannot account for het-
various countries (e.g. in case of multinationals or professional
erogeneity between consumers. As an alternative to compulsion,
groups).
people can be automatically enrolled in particular pension plans, but may ‘opt out’. Defaults can apply to the premium level,
The role of different forms of mandated pension plans implies
portfolio choice and the way in which the pension is paid out.
that the EU should be very careful in imposing unlimited com-
Defaults are powerful because financially illiterate individuals
petition and individual choice in the market for pensions. Pen-
see the default as an implicit recommendation for a complex
sions are complicated ‘trust’ products that are not well under-
product that they do not fully understand.
stood by financially illiterate consumers. The resulting governance and agency issues may call for various restrictions on free competition and individual choice. Moreover, intergene-rational risk-sharing may demand commitment, which also re-
COMPETITION ON THE MARKET FOR PENSIONS
quires limitations on individual choice. Institutions to deal with
An important issue is how the pension provider is selected.
these problems differ substantially between various countries
Financial illiteracy gives rise to serious agency issues, as house-
and require tailor-made approaches.
holds have to delegate these complex decisions to professionals and financial institutions, which do not necessarily act in the interests of their clients. As evidenced by the experience of the United Kingdom in the eighties and nineties, the risks of ‘mis-
CONCLUSIONS
selling’ are substantial. The government may make pension in-
Private pensions can enhance international and intergenera-
surance compulsory but leave the choice of the pension pro-
tional risk-sharing and create a deeper European capital market,
vider to the individual. This leads to retail competition between
which allows for better diversification of country-specific risks
providers. Government regulation of providers is then required
and facilitates economic growth. Private funding of pensions
in order to protect consumers. Also the internal governance
creates a more integrated European capital market and internal
structure of pension providers may help to address agency is-
market for pension services. Pension funds should embrace
sues. To illustrate, as a trustworthy intermediary between finan-
risks in order to be able to build good pensions at reasonable
cially illiterate individuals and the for-profit financial industry,
costs. EU regulation of pension funds should therefore not fo-
collective non-profit pension funds can alleviate these agency
cus on requirements to guarantee safe pensions, but rather
issues.
should stimulate funds to share risks efficiently among participants.
Collective stand-alone pension funds can play an important role as trusted partners that act on behalf of, and to the benefit
Moreover, funds should be mandated to communicate risks
of, their members. The involvement of employers, unions or lo-
transparently to individuals. Mandatory participation in stand-
cal governments as intermediaries between the financial sector
alone pension funds can provide the necessary commitment
and the individual participants may raise the confidence of the
for better intergenerational risk-sharing. These stand-alone
workers that the scheme is run in their interests. As trusted par-
funds can play an important role also as trusted partners for
ties, these sponsors can reduce transaction costs by transform-
financially illiterate consumers. The scale and type of collectives
ing a costly retail product into a less costly wholesale product.
vary with the specific institutional setting of each European
By creating insurance pools, they can increase the buying power
country. To facilitate tailor-made solutions for market imperfec-
of workers in financial markets, discipline commercial financial
tions and behavioural issues, the EU should allow for manda-
service providers to act in the interests of the members of the
tory participation and other constraints on free competition in
pension fund, and alleviate selection by arranging group insur-
the market for pensions.
Fac es - 24
Faces21!.p65
24
12/22/2011, 9:42 PM
■
F l a s h b a c k
begin van mijn studietijd heb ik met buitengewone belangstel-
In Flashback komt een oud-actief lid van Asset |
ling deelgenomen aan jaarlijkse congressen, symposia en (in-
Accounting & Finance aan het woord. In deze editie
deze activiteiten hebben mijn blikveld verruimd en vormden
is dat Patrick van Altena. Hij is momenteel een half jaar werkzaam bij bank-verzekeraar SNS Reaal op de afdeling Group Risk Management.
ternationale) studiereizen van FST en andere verenigingen. Al een even leerzame als aangename aanvulling op de dagelijkse colleges. Daarom heb ik mij ook altijd met veel plezier actief ingezet voor diverse verenigingen aan de universiteit. Voor FST specifiek in de organisatie van de studiereis naar Istanbul en later als voorzitter van het verenigingsbestuur. Deze ervaringen hebben mij onder meer geleerd dat op alle niveaus de mense-
Wat is je huidige functie? Hoe zag je loopbaan eruit na je
lijke maat regeert en dat geen mens onfeilbaar is.
afstuderen? Sinds dit voorjaar ben ik werkzaam bij bankverzekeraar SNS REAAL op de afdeling Group Risk Management. Hiervoor ben ik
Voldoet je baan aan de verwachtingen die je had tijdens
een kleine 4 jaar werkzaam geweest in de aandelenoptiehandel.
het studeren en wat zijn je toekomstplannen?
Een wereld van verschil in bedrijfscultuur en -activiteiten, maar
Tijdens mijn studie had ik weinig concrete verwachtingen van
met een duidelijke gemene deler: de turbulentie van de finan-
een toekomstige baan, evenmin als ik op dit moment een dui-
ciële markten. In mijn huidige functie houd ik mij vooral bezig
delijk beeld van mijn toekomstplannen heb. Ver vooruitkijken is
met Asset Liability Management (ALM): het monitoren, analyse-
erg lastig en kent het inherente risico om te missen wat zich
ren en waar nodig bijsturen van (markt)waardeontwikkelingen
links en rechts van je blikveld beweegt. Bovendien dient men er
aan beide zijde van de balans (activa en passiva). De rente
voor te waken om met de kennis van nu in het verleden geno-
termijnstructuur vormt hierbij een cruciale waarde- en risico
men beslissingen te gaan rationaliseren en van een diepere
driver; voor bijsturing van risico’s kan desgewenst gebruik wor-
betekenis te voorzien. Men neemt het leven zoals het komt en
den gemaakt van rentederivaten als swaps en swaptions. Mijn
maakt het beste van de gegeven omstandigheden. En met een
eerder opgedane kennis van (aandelen)derivaten komt me hier-
beetje geluk en wijsheid weet men al gaande een deel van zijn
bij goed van pas.
idealen en kindsdromen te behouden.
Hoe verliep de omschakeling van je studie naar het be-
To t s l o t , w e l k a d v i e s z o u j e a a n s t u d e n t e n w i l l e n g e v e n ?
drijfsleven? Welke tips zou je studenten willen meegeven
Deze slotvraag zou ik graag weer inleiden met een persoonlijke
om deze omschakeling zo vlot mogelijk te laten verlopen?
ervaring. Als eerstejaars heb ik gemerkt dat de studieomgeving
Tijdens mijn studietijd heb ik diverse stages doorlopen en ben
van omvangrijke hoorcolleges weinig inspirerend werkt en la-
korte tijd als ondernemer actief geweest. Dergelijke ervaringen
ter heb ik gemerkt dat ook de collegestof niet altijd datgene
bieden een brede oriëntatie op mogelijkheden na de studie en
biedt waarop je hoopt. Om mijn studie economie toch uitda-
vergemakkelijken de omschakeling naar het bedrijfsleven aan-
gend te houden, ben ik mij daarom gaan verdiepen in onder-
zienlijk. Mijn tips aan studenten zijn dan ook: kijk goed om je
werpen die tijdens de colleges onbelicht bleven. Een treffend
heen, geniet van de vrijheid om fouten te maken, en gebruik
voorbeeld hiervan is de geringe aandacht voor economische
alle aangereikte mogelijkheden om je verder te ontwikkelen.
verhandelingen in de traditie van de Oostenrijkse school (auteurs als Von Mises, Hayek en Rothbard). Juist bestudering van deze werken heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan mijn
In welke mate heeft de opgedane ervaring bij Asset |
begrip en duiding van de huidige schuldencrisis. Mijn advies
Accounting & Finance een bijdrage geleverd aan je huidige
aan studenten luidt dan ook: probeer een kritische studie-
functie?
houding aan te nemen, kijk verder dan het standaard curricu-
Ik ben zelf lid geweest van de vereniging in de tijd dat deze
lum, en maak van je studietijd een intellectuele verrijking voor je
nog Financiële Studievereniging Tilburg (FST) heette. Vanaf het
verdere leven.
Fac es - 25
Faces21!.p65
25
12/22/2011, 9:42 PM
In dit interview spreken we met Reinder Brummelman. We gaan het onder andere hebben over de huidige ontwikkelingen in het accountantsberoep en hoe deze veranderd zou moeten worden.
Tekst P. Ruesen en R. Hahn*
Fac es - 26
Faces21!.p65
26
12/22/2011, 9:42 PM
Kunt u iets vertellen over uzelf, wat heeft u gestu-
kunt je wel voorstellen dat wanneer je net van school komt
deerd en hoe bent u vervolgens aan de slag gegaan?
dit wat moeilijker is. Met de senior rol wordt het werk inte-
Nadat ik het VWO had afgerond ben ik in militaire dienst
ressanter en krijg je meer verantwoordelijkheden. Dat kun-
gegaan, en daarna ben ik meteen gaan werken. Ik heb de
nen meer managementtaken binnen de onderneming zijn,
door het NIVRA georganiseerde beroepsopleiding tot ac-
bijvoorbeeld het leiden van een vestiging. We hebben in
countant gevolgd. Ik studeerde dan op de vrijdag en de za-
Nederland zevenentwintig vestigingen die aangestuurd
terdag en daarnaast werkte ik bij KPMG. Ik heb daar zo´n
moeten worden, bovendien kun je de verantwoordelijkheid
zeven jaar gewerkt, waarna ik ben overgestapt naar BDO. Ik
krijgen over een discipline. We hebben verschillende
ben getrouwd, heb twee studerende zonen en woon in
disciplines binnen BDO: accountants, auditors, fiscalisten en
Amstelveen.
consultants. Het is in feite een matrix-organisatie, te weten disciplines versus vestigingen. Daarbij zijn er verschillende managementrollen, waarvan ik er zelf ook een aantal heb
U bent toen naar BDO gegaan, kreeg u daar een betere
vervuld.
functie of sprak BDO u meer aan? Ik ben naar BDO gegaan omdat ik graag met familiebedrijven wilde werken en daar is BDO erg goed in. KPMG heeft
Wat zijn uw dagelijkse activiteiten als bestuurs-
ook prachtige klanten, dus geen slechte woorden over hen
voorzitter van BDO?
want ik heb er zeker veel geleerd, maar BDO heeft een wat
Het belangrijkste is natuurlijk de strategische richting in de
andere marktfocus. Het mooie van familieondernemingen is
gaten houden, waar gaan we als onderneming naartoe?
dat je te maken hebt met de familie, de onderneming en de
Een andere belangrijke taak is de combinaties bewaken tus-
directeur. Je zou een mooi plaatje kunnen tekenen met drie
sen alle verschillende divisies. We hebben klanten en die
cirkels erin, die overlappen elkaar op een plaats en daar zit
hebben een probleem waarvan ze willen dat het wordt op-
dan die directeur-grootaandeelhouder in. Het is een com-
gelost. Daar zit dan vaak een accountancy component aan,
plex geheel met allerlei verschillende vraagstukken. Dat
maar ook een fiscaal component en een HR-component,
maakt het heel interessant. Vaak zijn familiebedrijven ook
waardoor er samengewerkt moet worden tussen verschil-
wat overzichtelijker, waardoor je er als accountant wat dich-
lende disciplines. Als bestuur moet je ervoor zorgen dat dit
ter bij staat. Je hebt meer een adviserende rol dan wanneer
in harmonie met elkaar gebeurt en dat daarbij het klanten-
je bijvoorbeeld een grote onderneming als Shell moet con-
belang voorop gesteld wordt. Dat is waar ik mee bezig ben.
Interview met Reinder Brummelman Bestuursvoorzitter BDO troleren. Bij zulke grote bedrijven doe je maar een klein
Hoe is het accountantsberoep veranderd na de crisis?
stukje van het geheel en werk je samen met een groot team.
Er is op het moment heel erg veel discussie in het
Het is wel heel nuttig, maar je doet maar een klein gedeelte.
accountantsberoep, al wil ik niet meteen zeggen dat er veel
Mijn interesse ligt toch meer bij familiebedrijven, al is het
veranderd is door de crisis. Er is discussie over het beroep,
natuurlijk wat je zelf leuk vindt.
wat nou precies een accountant is en wat de verantwoordelijkheden van de accountant zijn. Naar aanleiding van de crisis is er veel commentaar op accountants. Ze had-
Hoe heeft u zich verder ontwikkeld binnen BDO? Je start natuurlijk met de wat eenvoudigere taken waardoor je ervaring opdoet. Uiteindelijk is het de ervaring waar je van moet leren. Naarmate je meer ervaring krijgt wordt je door klanten als senior meer gewaardeerd als adviseur. Je
*
Paula Ruesen is master student Finance en Robert Hahn is bachelor student Bedrijfseconomie.
Fac es - 27
Faces21!.p65
27
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE "
Alumni Association Financials
Fac es - 28
Faces21!.p65
28
12/22/2011, 9:42 PM
den misschien de crisis niet kunnen voorkomen, maar waarom
eens waren dan hadden we een eensgezind en helder signaal
hebben ze het niet eerder zien aankomen? Er wordt daarom
naar de politiek af kunnen geven. Verschillende meningen
kritisch gekeken naar de organisatie van het beroep. Het is ooit
maakt het voor de politiek ook wel moeilijker; wat moeten we nu?
begonnen door een onafhankelijk persoon te vragen eens te kijken naar de financiële verantwoording. De eerste accountant heeft er dan goedkeurend zijn handtekening ondergezet. Uit-
Wa t i s B D O ’s s t a n d p u n t i n d e z e d i s c u s s i e ?
eindelijk is dat gegroeid naar een keurige verklaring met een
Voorop staat wat ons betreft dat accountants het vertrouwen
afbakening van wat daar dan precies mee werd bedoeld en wat
terug winnen. Het is voor banken, beleggers of crediteuren van
er precies gecontroleerd was. Gaandeweg zijn er grote
belang dat financiële gegevens van ondernemingen betrouw-
accountantskantoren ontstaan met meerdere disciplines in huis
baar zijn. Je moet er op kunnen vertrouwen. En zonder vertrou-
die verschillende diensten aanbieden. De discussie gaat erover
wen is er geen rol voor de accountant. Cruciaal voor het ver-
of de oorspronkelijke taak nog wel voldoende wordt gewaar-
trouwen is dat de accountant onafhankelijk, kritisch en objectief
borgd in die grote ondernemingen.
is. Dat zijn oude waarden, maar nog steeds onverkort van kracht. Nieuw is dat van de accountant ook wordt verwacht dat
In de politiek wordt betoogd dat de grote accountants-
hij waarschuwt. We kraken kritische noten met onze klanten
organisaties die zijn ontstaan in stukken gehakt moeten wor-
maar doen dit niet publiekelijk. Dat wordt nu wel van ons ge-
den en dat het beroep anders ingericht moet worden. De heer
vraagd. Er zijn vele politieke voorstellen die feitelijk ten doel
Plasterk van de Partij van de Arbeid heeft daar een initiatief-
hebben het vertrouwen terug te brengen. Voorbeelden zijn de
nota over geschreven met daarin een aantal politieke voorstel-
splitsing van controle en advisering, de joint audit, roulatie van
len. Deze voorstellen vinden accountants in sommige gevallen
accountants of accountantskantoren, benoeming van de ac-
erg ver gaan. Logisch, want veranderen daar zijn we met zijn
countant door de RvC e.d.
allen niet zo goed in. De voorstellen worden bediscussieerd en uitgewerkt, vervolgens zal duidelijk worden welke nieuwe spel-
Daarnaast heeft het NBA de handschoen opgepakt om met
regels er mogelijkerwijs zouden gaan gelden.
behulp van publieke management letters te waarschuwen / van ons te laten horen. Ook het strenge toezicht op accountants door de AFM moet bijdragen aan het herstel van het vertrou-
Verwacht u dat er radicale veranderingen naar aanleiding
wen. BDO benadrukt in de discussie steeds dat er grote ver-
van deze discussie komen?
schillen zijn tussen het functioneren bij een heel grote interna-
Ik vind dat erg moeilijk in te schatten, want het is natuurlijk een
tionale of beursgenoteerde onderneming en een familiebedrijf
politiek proces en dat kun je slecht voorspellen. Als je ziet wat
of MKB. Die verschillen worden al te vaak vergeten. De discussie
voor een grote broek er is aangetrokken door deze en gene,
over te nemen maatregelen gaat dan over de grote onderne-
dan kan het bijna niet anders. Er wordt vanuit de politiek in ie-
mingen. Dit past in het geheel niet bij de familiebedrijven. Grote
der geval heel sterk aangestuurd op veranderingen. Ik denk wel
ondernemingen zijn maatschappelijk van belang en hebben
dat er wat gaat veranderen, maar als je me vraagt wat dan pre-
vele stakeholders. Die moeten kunnen vertrouwen op de ac-
cies, dan durf ik dat niet te zeggen. Een ingrijpend voorstel is
countant. Het vertrouwen heeft een deuk opgelopen en zal zo
bijvoorbeeld de aanstelling van twee accountants voor een he-
snel mogelijk herstelt moeten worden. De discussie over zeker-
le grote opdracht. In Frankrijk bestaat dat al, een joint audit
stelling van onafhankelijkheid, objectiviteit en kritisch gehalte
wordt dat genoemd. Nou ja, dat zet de boel wel behoorlijk op
moeten we niet te lang laten duren. Het is minder belangrijk
zijn kop.
wat we zelf vinden.
Een ander voorstel is de splitsing van controle en advies en
Bij familiebedrijven zijn veel minder stakeholders. De vraag van
zelfs het maken van aparte kantoren voorcontrole en
een DGA is vaak veel breder dan controle van de jaarrekening.
advisering. Dan moet je heel rigoureus de boel in meerdere de-
Als we allerlei maatregelen van toepassing verklaren voor deze
len hakken. Dat lijkt mij een slechte zaak. Ik durf niet te voor-
groep dan zijn de ondernemers daar niet mee geholpen. Maar
spellen waar uiteindelijk in het politiek proces bij deze voorstel-
anderen ook niet. Niet doen dus. BDO realiseert zich dat het
len het midden wordt gevonden. Er zijn bovendien verschil-
onduidelijk is als je voor de ene groep andere controlespel-
lende visies onder de accountants. Er wordt dan over ons be-
regels hebt dan voor de andere groep. Daarom pleiten we voor
sloten terwijl we daar zelf geen eenduidige mening over heb-
verschillende producten, met andere spelregels. Controle is con-
ben. Het is jammer, want als wij het nou allemaal met elkaar
trole, dus altijd dezelfde spelregels als het gaat om onafhanke-
Fac es - 29
Faces21!.p65
29
12/22/2011, 9:42 PM
lijkheid en objectiviteit. Je weet dan waar je aan toe bent. Hiervoor heb ik er een aantal genoemd. De scheiding van controle en advisering zou ik tenminste willen voorstellen. Voor de familiebedrijven en het MKB pleiten we voor een lichtere vorm van controle. Een van de andere producten die we hebben is de beoordeling. Beoordelen gaat minder ver dan een controle. Het is daarbij ook minder een probleem dit te combineren met een advies. Een prima product voor deze groep ondernemingen, met lastenverlichting als extra voordeel.
Is er sprake van groei bij BDO en wat zijn de groeimarkten? Over de hele linie loopt de markt terug, mede door de crisis. Iedereen is wat voorzichtiger geworden. De samenstelpraktijk en de aangifte gaan gewoon op het zelfde niveau door. Controle staat echter wel onder druk. De echte klap zit in de advisering. Er zijn minder ondernemingen die iets overnemen en avonturen starten, en daar doen wij vaak adviseringswerkzaamheden. Dat is de laatste jaren minder. Wij weten dat nog redelijk te compenseren met groei op de andere onderdelen, alles bij elkaar opgeteld blijft het ongeveer gelijk. Dit is een goede prestatie want de hele markt gaat naar beneden. Geen groei dus, maar we zijn wel tevreden met trouwe klanten.
ook alles weet op financieel gebied. Zulk soort mensen zijn er niet zoveel en daar vervult een accountant een hele belangrijke rol. Dus ik denk dat het advieswerk voor ondernemers belang-
Ziet u de grens van Big Four kantoren ook meer vervagen
rijk is en voor ons natuurlijk ook. Het adviseren is daarbij ook
of blijft er toch een duidelijk onderscheid?
nog het leukste werk. Bijvoorbeeld bij een familiebedrijf zijn er
Er is niet veel beweging. Wij hebben een bepaalde omvang, de
vaak opvolgingsvraagstukken. Z’n proces plaatsvindt duurt dat
Big Four zijn ongeveer drie keer zo groot als wij en dat is nog
vaak jaren. Wie van de kinderen is geschikt en bereid op te vol-
steeds zo. Het is voor ons ook de vraag of het reëel is om rich-
gen? Hoe plan je dat allemaal en wat wordt je eigen rol? Dat
ting de Big Four te groeien, dat denk ik niet eens. De markt is
zijn prachtige projecten om te adviseren en te helpen, dat zie je
van een bepaalde omvang en groeit niet dus als wij groeien
in onze praktijk ook heel vaak en dat vinden we ook veel leuker
dan moeten zij krimpen. Er is wel veel concurrentie maar ik ver-
dan de jaarrekening maken of beoordelen.
wacht dat de marktverdeling constant blijft. Echter, wanneer er politieke maatregelen worden genomen kan alles veranderen.
Bij grotere ondernemingen spelen vaak ook grote projecten
Het speerpunt voor de komende jaren van BDO ligt op andere
zoals reorganisatie van de IT. Het is de vraag hoe dat gaat uit-
vlakken, namelijk goed met de klanten omgaan en kwaliteit le-
pakken bij de hele discussie binnen de accountancy over de
veren. Als je houdt wat je hebt en je doet het goed dan komt er
scheiding van controle en advies. De adviesmarkt is een grote
vanzelf nog wel een keer wat bij al het is niet spectaculair.
markt. Hoe dat gestructureerd gaat worden ligt niet in mijn handen. Dat is nu ook een van de onderwerpen in de politiek. Scheiding van controle en advies bij een en dezelfde klant lijkt
Wordt het advieswerk een steeds belangrijker onderdeel
me voor de hand te liggen. Het is echter niet verstandig om
van een accountantskantoor?
twee verschillende kantoren te maken van advies en controle,
Dat wordt inderdaad een belangrijk onderdeel maar je moet
aangezien je bij een controle vaak veel van informatietechno-
hier opnieuw onderscheid maken in verschillende segmenten
logie moet weten. Er zijn dan wel een aantal accountants die dat
van de markt. Voor het familiebedrijf is advies heel erg belang-
weten, maar de echte specialisten heb je daar niet tussen zitten.
rijk. Die ondernemers hebben vaak behoefte aan een sparring-
Die kun je eigenlijk alleen maar in huis hebben als ze daarnaast
partner, iemand waarbij ze alles op tafel kunnen leggen en die
ook nog advieswerk doen.
Fac es - 30
Faces21!.p65
30
12/22/2011, 9:42 PM
ER WORDT VANUIT DE POLITIEK IN IEDER GEVAL HEEL STERK AANGESTUURD OP VERANDERINGEN Is het belangrijk dat de VS ook overschakelen op IFRS?
dernemer en onderneming in elkaar zit. Het moet ook nog zo
Het is natuurlijk van de gekke dat we twee stelsels hebben. Je
zijn dat het begrijpbaar wordt uitgelegd zodat de ondernemer
moet veel kennis hebben van de stelsels en de verschillen we-
er ook wat mee kan. Waar wij de komende jaren aan blijven
ten. Het is hoogst onhandig. Dus ik denk dat we naar één stel-
werken is om dit steeds verder te verbeteren. Dat is natuurlijk
sel moeten gaan. Ik ben dan voor IFRS maar de Amerikanen zul-
een constant proces en dat betekent dat we studenten zoeken
len daar anders over denken. De vergelijkbaarheid wordt dan
die snappen en het ook leuk vinden om een goede zakelijke
veel beter en het wordt eenvoudiger. Want nu moet je kijken op
relatie aan te gaan met de klant. BDO zal haar positie in de
welke grondslagen het gemaakt moet worden en dan moet dat
markt de komende vijf jaar verstevigen.
weer vertaald worden. Ik denk dat een overschakeling uiteindelijk wel gaat plaatsvinden. Ik hoop dat diegene die een uniformering kunnen beïnvloeden uiteindelijk verstandig zijn. Het
Tot slot, heeft u nog tips/ adviezen voor de studenten van
grootste gedeelte is al hetzelfde maar er zijn nog een aantal
Tilburg University?
zaken waarbij je andere regels hebt. Anders noemen we het
Ik denk dat het heel belangrijk is om je goed voor te bereiden
straks toch UFRS.
op het werken na je studie door te kijken wat een passende werkomgeving is en welke segmenten je het meest interesseren. Het is belangrijk om daar je keuze in te maken. We vragen ook in
Hoe ziet u de toekomst van BDO over vijf jaar?
gesprekken wat je belangrijk vindt. Studenten hebben niet alle-
Dat is wel een moeilijke vraag. Waar wij op koersen is in ieder
maal een duidelijk beeld van de verdeling van de accountants-
geval om de relatie met klanten heel goed te hebben en daarin
markt. Dan is je toekomstig te spelen rol binnen die verschil-
de beste van de markt te zijn. Met relatie moet je niet zien dat
lende marktsegmenten ook niet helder. Ik zou willen oproepen
het heel erg close is maar dat wij heel erg goed snappen hoe
om daar eens goed over na te denken. Ben je meer de adviseur
de klant in elkaar zit en dat is ook nodig als je goede adviezen
of ben je meer de controleur of ben je meer een hightech pro-
wilt geven. Als je bij een familiebedrijf bijvoorbeeld een tech-
fessional, ben je opdrachtgericht of meer relatiegericht. Als je dat
nisch advies geeft heeft niemand daar wat aan want het moet
van jezelf weet te onderkennen dan volgt daar vanzelf uit in
natuurlijk passen bij de situatie waar de klant in zit. Dat kan ei-
wat voor een richting je moet gaan zoeken. Want het gaat ten-
genlijk alleen maar als je precies in de gaten hebt hoe de on-
slotte toch om je toekomstige werk.
■
Fac es - 31
Faces21!.p65
31
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE "
Wesselman
Fac es - 32
Faces21!.p65
32
12/22/2011, 9:42 PM
C o m p a n y
P r o f i l e
FoedererDFK FoedererDFK is een snel groeiende financiële dienstverlener, gespecialiseerd in accountancy, fiscale- organisatie- en automatiseringsadviezen, overnamebegeleiding en administratieve diensten. De organisatie maakt deel uit van een wereldwijd netwerk, heeft 7 vestigingen in Nederland en één vestiging in België. FoedererDFK behoort met in totaal 290 werknemers tot de Top 20 van Accountantskantoren in Nederland. De oorsprong ligt in Eindhoven, waar het kantoor in 1961 is opgericht en haar hoofdkantoor heeft. FoedererDFK is een toonaangevend lid van DFK international, een wereldwijd netwerk van onafhankelijke accountantskantoren. Hierdoor kunnen wij onze cliënten in ongeveer 70 landen ondersteunen en voorzien van lokale expertise. FoedererDFK richt zich met name op ondernemingen uit het midden- en kleinbedrijf, evenals op de grotere vennootschappen met een directeur / grootaandeelhouder. 75% van onze omzet wordt behaald bij klanten met een personeelsbestand variërend tussen de 25 en 1.000 medewerkers. Op dit moment is de wereld om ons heen snel aan het veranderen. De toenemende globalisering biedt kansen voor bedrijven om hun dienstverlening en bedrijvigheid uit te breiden en te blijven professionaliseren. Wat vandaag nog zeker lijkt, kan morgen alweer achterhaald zijn. FoedererDFK staat midden in deze samenleving en weet welke uitdagingen en problemen er bij cliënten spelen. Met onze full-service dienstverlening kunnen wij uiteenlopende vraagstukken aanpakken. Vanzelfsprekend vanuit de invalshoeken accountancy, fiscale zaken en administratieve ondersteuning. FoedererDFK levert een professionele en hoogwaardige dienstverlening. De accountants en fiscalisten zijn generalisten met een brede praktijkervaring en uitgebreide theoretische vorming. Voor al deze professionals geldt: Inhoud telt ! Betreffende de sfeer, cultuur en werkwijze binnen ons kantoor trachten wij de medewerkers vanuit een reeds aanwezige stevige basisopleiding (HBO of Universiteit) zowel theoretische - als praktische ervaring op te laten doen. Theoretisch door middel van Post Master c.q. Post HBO opleidingen, praktisch door middel van zeer gevarieerde en uitdagende werkzaamheden. Het opbouwen van een sterke binding tussen de medewerkers en het kantoor wordt door ons als zeer belangrijk ervaren en zou kunnen worden aangemerkt als een directe en "no nonsens" benadering. Wil je meer weten over werken bij FoedererDFK, neem dan contact op met mevrouw A. Scharroo of stuur een email naar
[email protected].
Hoofdkantoor Eindhoven Beukenlaan 60 - 5651 CD Eindhoven Postbus 519 - 5600 AM Eindhoven Telefoon (040) 264 96 10 - E-mail
[email protected] www.foedererDFK.com
FoedererDFK is een onafhankelijk lid van DFK International
Fac es - 33
Faces21!.p65
33
12/22/2011, 9:42 PM
De familie onder toezicht? Governance in opmars, ook in het mkb Ondernemers houden niet van pottenkijkers. Toch klinkt de roep om 'governance' steeds luider. Want ook familiebedrijven hebben een maatschappelijke plicht tot goed bestuur. Daarbij past toezicht en openheid. Twee kenners over de valkuilen en voordelen van governance in familiebedrijven. Tekst J. van Kollenburg en I. Matser*
Fac es - 34
Faces21!.p65
34
12/22/2011, 9:42 PM
Ilse Matser is directeur van het Centrum van het Familiebe-
liebedrijf vallen die twee rollen meestal samen. Daarnaast
drijf. Daarnaast is ze lector Familiebedrijven aan de Hoge-
gaat de governance-discussie in de media vaak over de
school Windesheim in Zwolle en doceert ze aan de Univer-
hoogte van de beloningen van bestuurders. En dat is nou
siteit Utrecht. Haar ervaring is dat Nederlandse familiebe-
bepaald geen onderwerp waar je een ondernemer snel
drijven in toenemende mate nadenken over het onderwerp
warm voor krijgt.”
‘goed bestuur’. Ze is net vanuit Hogeschool Windesheim gestart met een grootschalig onderzoek naar versterking van het bestuur van familiebedrijven, bijvoorbeeld door de invoering van een raad van advies of een familiestatuut.
TOEZICHT IN DE LUWTE
“De aanname van ons onderzoek is dat ondernemers beter
Wat zijn goede redenen om als familiebedrijf dan toch
af zijn met meer openheid, structuur en expertise van bui-
(meer) aandacht te besteden aan governance? Van Kollen-
tenaf. Omdat de tijd voorbij is dat particuliere bedrijven in
burg wijst op de complexe relatie tussen familieleden en
alle beslotenheid kunnen gedijen. De roep om meer
hun gezamenlijke onderneming: “De praktijk wijst uit dat
transparantie is onmiskenbaar, ook voor familiebedrijven”,
innige familierelaties problemen kunnen opleveren zodra
zegt Matser.
het gaat om het bestuur van de onderneming. Veel bestuurders nemen van een buitenstaander sneller iets aan
Accountant John van Kollenburg, partner bij BDO en hoog-
dan van hun eigen familie; net als bij het opvoeden van kin-
leraar accountantscontrole aan de Universiteit van Tilburg,
deren geldt ook hier dat vreemde ogen dwingen. Een be-
beaamt dat: “De hele discussie over corporate governance
trokken toezichthouder kan bij opkomende problemen een
draait om het publieke belang dat ondernemingen dienen.
belangrijke rol spelen, als intermediair tussen verschillende
We willen als maatschappij dat ondernemingen goed wor-
familieleden. En hij kan de directeur, als die het niet goed
den bestuurd, in het belang van alle betrokkenen. Van eige-
heeft gedaan, een objectieve spiegel voorhouden.” Matser
naren tot medewerkers, van klanten tot toeleveranciers. Dat
voegt daar het aspect van advisering aan toe: “Het mooie
geldt niet alleen voor beursgenoteerde ondernemingen,
van een toezichthouder is dat hij ook kan fungeren als ad-
maar in mijn ogen ook voor familiebedrijven. Zelfs als je
viseur van zowel de onderneming als de familie; als een ex-
behoort tot de grote groep van ‘kleine’ familiebedrijven.”
tern klankbord met grote strategische waarde. Governance biedt een onderneming de nodige kansen, het is een investering die echt goed kan renderen.”
LIEVER GEEN POTTENKIJKERS
Toezicht op de directie is een adequaat governance-middel
Het denken aan al die stakeholders zit er bij de meeste fami-
om een optimaal werkend, goed bestuur te realiseren. Dat
liebedrijven van nature al in, stelt Matser: “Vanuit hun aard
toezicht gebeurt idealiter in de luwte, stelt Van Kollenburg:
hebben familiebedrijven van oudsher een sterke binding
“Een toezichthouder werkt als het goed is vrijwel onzicht-
binnen hun eigen regio, en van daaruit een gezonde zorg
baar, ook als het erom spant. Een toezichthouder die te veel
voor hun werknemers en hun gezinnen. De hamvraag is of
op de voorgrond treedt, doet zijn werk niet goed. Dan heeft
je dat maatschappelijk belang van familiebedrijven dan zou
hij bijvoorbeeld in een eerdere fase te laat ingegrepen. Dat
moeten versterken vanuit een toezichthoudende rol.”
geldt zowel voor een interne toezichthouder – zoals een raad van advies – als voor externe controlerende partijen,
Hiermee raakt Matser aan het gegeven dat bij veel onder-
denk aan een accountant. Daarnaast moet een toezicht-
nemers de haren recht overeind gaan staan zodra het gaat
houder in een familiebedrijf over meer sociale en
over toezicht op hun functioneren. De gemiddelde Direc-
relationele vaardigheden beschikken dan een toezicht-
teur-grootaandeelhouder koestert zijn vrijheid en ziet een
houder in een niet-familiebedrijf. Alleen al vanwege de
toezichthouder al snel als pottenkijker, lang niet altijd gehin-
complexiteit die de familieband soms met zich meebrengt.”
derd door vakkennis. Matser: “Je kunt ze niet allemaal over één kam scheren, maar in principe zitten familiebedrijven niet te wachten op controle van buitenaf. Bij beursgenoteerde bedrijven heb je de Code Tabaksblat, die nadrukkelijk uitgaat van een scheiding tussen eigendom en leiding, en waarbij de een de ander controleert. Bij het fami-
*
John van Kollenburg is partner bij BDO en hoogleraar accountantscontrole aan de Universiteit van Tilburg. Ilse Matser is directeur van het Centrum van het Familiebedrijf. Daarnaast is ze lector Familiebedrijven aan de Hogeschool Windesheim in Zwolle en doceert ze aan de Universiteit Utrecht.
Fac es - 35
Faces21!.p65
35
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE AkzoNobel
Fac es - 36
Faces21!.p65
36
12/22/2011, 9:42 PM
E X P L O S I E F M AT E R I A A L
EEN OOGJE IN HET ZEIL: DE VOORDELEN
In de praktijk hebben de meeste Nederlandse familiebedrijven nog geen of nauwelijks toezicht. Matser: “Ondernemers werken
‘Governance’ is de overkoepelende term voor goed bestuur, inclu-
keihard in de zaak, maar zouden meer moeten werken aan de
sief extern toezicht op de bestuurders. Met name voor familiebe-
zaak. En dus ook aan goed toezicht op hun handelen. In België
drijven lijkt dat vaak ongewenste ‘bemoeienis’ van buitenaf. Toch
hanteren ze de in 2005 opgestelde Code Buysse: een soort Code
biedt het belangrijke voordelen, ook voor familiebedrijven.
Tabaksblat voor familiebedrijven. In Nederland hebben wij dat nog niet. In die Belgische code, die ondernemers overigens tot
Vier voorbeelden:
niets verplicht, gaat het telkens over ‘deugdelijk ondernemen’,
■
Een betrokken toezichthouder kan bij opkomende problemen een belangrijke rol spelen, als intermediair tussen verschil-
en dat vind ik een adequate omschrijving van governance.”
lende familieleden; Aan wie legt de bestuurder verantwoording af? Meestal aan
■
expliciete toezichtfunctie, de directeur houdt toezicht op zichzelf.
■
sche waarde;
commissarissen in het leven geroepen. Die komt dan eens per goed. Tja. Waar het bij zo’n raad van advies of raad van commis-
Een toezichthouder kan fungeren als adviseur van onderneming én familie; als een extern klankbord met grote strategi-
De echt grote familiebedrijven hebben soms wel een raad van jaar bijeen en keurt alle besluiten en plannen van de directie
Hij kan de directeur, als die het niet goed heeft gedaan, een objectieve spiegel voorhouden;
niemand, zo blijkt uit onderzoek, constateert Matser: “Er is geen
■
Governance leidt tot waterdichte afspraken over bijvoorbeeld opvolging, financierings- of vermogensvraagstukken.
sarissen vooral om draait, is de intentie van de familie. Waarom hebben ze die toezichthouder aangesteld? Stond iedereen daar achter?” Soms neemt de familie zelf zitting in zo’n toezichthou-
hard groeit, of de rol die eventuele partners van de directie in
dende raad. Dat is niet altijd verstandig, aldus Van Kollenburg:
de zaak mogen vervullen. “De noodzaak voor een goede
“Sterker nog, familie die toezicht houdt op de eigen familie, dat
governance neemt sterk toe als de eerste generatie afzwaait.
is explosief materiaal. Kies, zeker als er familieleden in de direc-
Vaak komt er dan een scheiding tussen dagelijkse leiding en
tie zitten, altijd voor een toezichthouder van buiten, wel met
eigendom, waarbij de overdragende partij informeel nog be-
volledige instemming van alle betrokken familieleden. Doe je
trokken blijft bij de gang van zaken. Dat kan problemen opleve-
dat niet, dan kunnen sommige familieleden later, als de com-
ren, dus dan moet je heldere afspraken op papier zetten. Dat
missaris intervenieert, het gevoel krijgen van ‘doorgestoken
geldt zeker als er een bestuurder van buiten de familie wordt
kaart’.”
aangetrokken; dat is vreemd bloed en een familie kan zo’n buitenstaander het leven totaal onmogelijk maken. Ook dan is het belangrijk om van tevoren afspraken op papier te zetten. Bijvoorbeeld over de bevoegdheden van die bestuurder”, aldus
GOVERNANCE VOORKOMT PROBLEMEN
Matser.
Goede governance hoort een duidelijk antwoord te geven op de vraag wie waarover, wanneer en waar beslist en wie bij deze besluitvorming is betrokken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Van Kollenburg refereert in dat verband aan Matsers eer-
G O V E R N A N C E A L S M E E R WA A R D E
dere uitspraak dat familiebedrijven veelal niet open staan voor
Wat betreft de toekomst voorziet Van Kollenburg dat het be-
toezicht van buitenaf. “Vooral de wat kleinere familiebedrijven
lang van governance verder toeneemt: “Vanwege de maat-
hebben hun zelfstandigheid hoog in het vaandel. Maar zodra
schappelijke druk, maar ook vanwege de concentratietendens
ondernemingen flink doorgroeien en er grotere financiële be-
binnen familiebedrijven. Je ziet familiebedrijven samengaan of
langen gaan meespelen, ontstaat toch de vraag: wat nu? Idem
in handen vallen van externe investeerders, en in beide geval-
in een situatie waarbij twee broers al jaren de leiding delen en
len biedt de aanwezigheid van goede governance dan een dui-
er een moment komt dat vader moet worden opgevolgd. Ook
delijke meerwaarde. Overigens zie ik dat jonge ondernemers
dan kan governance een prima steun zijn. Onder meer in de
meer open staan voor coaching en toezicht dan de oudere ge-
vorm van waterdichte afspraken die je met elkaar maakt vóór-
neratie. Waarom? Ze zijn vaak beter opgeleid en tijdens hun
dat eventuele problemen zich aandienen.” Dat kan, omdat veel
studie met dit onderwerp geconfronteerd. Governance wordt in
van die mogelijke problemen voorspelbaar zijn. Denk daarbij
Nederland langzaam maar zeker gemeengoed, ook binnen fa-
aan opvolging, vermogensvraagstukken als de onderneming
miliebedrijven.”
■
Fac es - 37
Faces21!.p65
37
12/22/2011, 9:42 PM
Economie en kunst; een moeizame relatie Kunsteconomie is een vak dat allang bestaat. Vooral economen met een zwak voor kunst, die vaak ook zelf kunstenaar zijn, hebben zich beziggehouden met de toepassing van economische inzichten op kunstkwesties. Een bekend voorbeeld in Nederland is wijlen Jan Pen, die ook kwistig het penseel hanteerde.
Tekst A. van Witteloostuijn*
De beroemdste buitenlandse econoom-kunstenaar is vermoe1
applaus rekenen. Dat heeft de bekende Britse kunsteconoom
delijk William Baumol . Naar deze hoogleraar economie aan
Alan Peacock in 1992 gebracht tot de verzuchting dat het met
New York University is een befaamde ziekte genoemd. De ziekte
de relevantie van kunsteconomie in beleidskringen bijzonder
van Baumol kenmerkt zich door het symptoom van achterblij-
droevig is gesteld.
vende productiviteit in diensten in het algemeen en kunsten in het bijzonder (Baumol & Bowen, 1966). Toch kan de relatie tus-
In de huidige tijden van subsidiekaalslag in de kunstsector zou
sen economie en kunst nauwelijks succesvol worden genoemd.
echter grote behoefte aan bijdragen uit de economische we-
Veel kunsteconomie heeft betrekking op vergeefse pogingen
tenschappen moeten zijn. Met behulp van een vergelijkend
om met economische argumenten de vaak aanzienlijke
onderzoek in Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en
subsidiëring van kunsten te rechtvaardigen. In kunstkringen
Vlaanderen in combinatie met dieper gravende analyses in Ne-
kunnen economisch getinte redeneringen op bijzonder weinig
derland en Vlaanderen hebben Arjan van den Born, Pim van
Fac es - 38
Faces21!.p65
38
12/22/2011, 9:42 PM
F l e x r o o m
Klink en ikzelf een poging gedaan om de relevantie van de eco-
REFERENTIES
nomische logica voor de kunstsector duidelijk te maken. Deze studie richt zich op gesubsidieerde podiumkunstinstellingen.
Baumol, W.J. & W.G. Bowen (1966), Performing Arsts: The
Het onderzoek bestaat uit vier delen. In het eerste deel worden
Economic Dilemma, Cambridge MA: MIT Press.
economische kengetallen van de vier landen vergeleken. Een hoofdconclusie is dat instellingen in landen met een hoger subsidiepercentage minder efficiënt zijn en minder publiek trekken. In het tweede deel worden financiële data geanalyseerd
Born, A. van den, P. van Klink & A. van Witteloostuijn (2011a), Bedrijfseconomische prestaties in de gesubsidieerde podiumkunsten, ESB 96: 390-393.
van Nederlandse gesubsidieerde podiumkunstinstellingen voor
Born, A. van den, P. van Klink & A. van Witteloostuijn (2011b),
de jaren van 1997 tot en met 2007. De resultaten wijzen erop dat
Subsidiëring van podiumkunsten: beschaving of verslaving? Een
hogere subsidiepercentages gepaard gaan met hogere uitga-
onderzoek naar de invloed van overheidsbeleid, omgevingsfactoren,
ven aan overhead en lagere eigen inkomsten. Ook blijkt dat de
bestuur en management op de bedrijfsmatige prestaties van Ne-
eigeninkomstennorm een farce is. Niet alleen is die dermate laag
derlandse en Vlaamse gesubsidieerde podiumkunstinstellingen in
dat de meerderheid van de podiumkunstinstellingen daar so-
een internationaal perspectief, Brussel: Politeia.
wieso boven zit, maar daarnaast tonen de analyses aan dat juist voor deze meerderheid van de norm geen stimulerende prikkel uitgaat. Integendeel: hoe verder een instelling boven de norm
Klink, P. van & A. van Witteloostuijn (2009), Kunsteconomie en kunstbeleid, Economisch statistische berichten 94: 102-105.
zit, hoe groter de kans dat het percentage aan eigen inkomsten
Peacock, A. (1992), The Credibility of the Cultural Economists’
gaat dalen.
Advice to Governments, Edinburg: The David Hume Institute.
In het derde en vierde deel wordt het vizier gericht op de invloed van management en toezicht. In het derde deel is on-
versterken. Met deze en andere resultaten wordt de kunstsector
derzocht of de achtergrond van de leden van de raad van toe-
niet graag geconfronteerd, noch in kringen van de kunstenaars
zicht effect heeft op de financiële prestaties van een podium-
zelf noch in die van kunstbeleidsmakers. De reacties op de uit-
kunstinstelling voor het jaar 2006. Het blijkt dat instellingen met
komsten van het onderzoek zijn uiterst afwijzend, zowel in Ne-
(oud-)politici in de raad van toezicht kunnen profiteren van een
derland als in Vlaanderen. De ingezonden brieven en stukken
hoger subsidiepercentage, maar ook zijn geassocieerd met la-
naar aanleiding van samenvattingen van het onderzoek in NRC
gere eigen inkomsten. De invloed van toezichthouders uit het
Handelsblad en de Standaard spreken boekdelen. Alle klassieke
bedrijfsleven is volledig afwezig. Zelfs sponsorinkomsten of
tegenargumenten worden in stelling gebracht: kunstsubsidies
interne efficiëntie zijn niet hoger of lager in podiumkunst-
zijn een uiting van beschaving, kunst en economie zijn geschei-
instellingen met – vaak prominente – vertegenwoordigers uit
den levenssferen, kunst levert indirect geld op, zakelijke presta-
het bedrijfsleven in de raad van toezicht. Overigens blijkt ook
ties gaan ten koste van de artistieke kwaliteit, et cetera. Alan
dat de invloed van oud-leden van de Raad van Cultuur nihil is.
Peacock constateerde in 1992 niet alleen dat het aanbod van
Het vierde deel van het onderzoek is gebaseerd op vragenlijs-
kunsteconomische inzichten weinig praktische waarde heeft,
ten die begin 2009 zijn verstuurd naar artistiek leiders, zakelijk
maar ook dat de vraag naar kunst-economische inzichten van-
managers en voorzitters van toezichtraden van Nederlandse en
uit het kunstbeleid en de kunstpraktijk bijzonder beperkt was.
Vlaamse gesubsidieerde podiumkunstinstellingen. Eén van de
Dat is in 2011 niet veranderd – althans: in ieder geval niet in
vele bevindingen is dat respondenten van Vlaamse instellin-
Nederland en Vlaanderen. De relaties tussen kunst en econo-
gen ondernemender zijn dan die van hun Nederlandse tegen-
mie is nog altijd moeizaam.
hangers. Een andere is dat sterke leiders minder tevreden zijn met de artistieke prestaties van hun instelling. De hoofdconclusie van het onderzoek is dat het met onder-
*
nemerschap in de Nederlandse en, in mindere mate, de Vlaamse gesubsidieerde podiumkunsten matig is gesteld, en dat hoge subsidiepercentages het gebrek aan ondernemerschap verder
1
Arjen van Witteloostuijn is hoogleraar Economie aan de Universiteit van Antwerpen, hoogleraar Institutionele Economie aan de Universiteit van Utrecht, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg bij het departement Organisatie en Strategie en hoogleraar Bedrijfsstrategie aan de University of Durham (Verenigd Koninkrijk). http://fineartamerica.com/profiles/william-baumol.html
Fac es - 39
Faces21!.p65
39
12/22/2011, 9:42 PM
Buro 3 Buro 3 is een jong bedrijf dat zich richt op het maatwerk aanleveren van de communicatie van bedrijven. Daarbij maken ze graag gebruik van nieuwe media, omdat dit volgens Buro 3 de toekomst heeft. Tim Swinkels verteld in dit artikel onder andere hoe het idee voor het bedrijf ontstaan is, hoe het bedrijf zich heeft ontwikkeld en hoe je een eigen bedrijf met je studie kunt combineren.
Tekst T. Swinkels*
Kun je in het kort omschrijven wat het bedrijf is en waar
uitstekende producten neergezet waar wij zelf en de klant zeer
het zich mee bezig houdt?
tevreden over waren. De resultaten uit die samenwerking wer-
Buro 3 bestaat uit 3 jonge ondernemers die één ding gemeen
den opgemerkt door de inmiddels derde compagnon, een mi-
hebben: passie voor nieuwe media. Deze passie gebruiken we
nor student ICT Media Design met een hoofdopleiding in Mar-
om communicatie van bedrijven te optimaliseren op een con-
keting. Mede door zijn idee om eens samen de koppen bij elkaar
crete, doordachte en betrokken manier. Bij Buro 3 leveren we
te steken waren de eerste stappen tot het eigen ondernemer-
geen standaard producten, maar maatwerk dat naadloos aan-
schap gezet. Uit de eerste ideeën bleek dat we alle drie meer
sluit op de wensen van onze klanten. Daarbij staat de bedrijfs-
wilden leveren dan alleen logo ontwerp of het bouwen van
identiteit centraal; de communicatie weerspiegelt immers het
een website. Nee, deze nieuwe onderneming moest een totaal
bedrijf. Indien noodzakelijk, brainstormen we graag met de
pakket kunnen leveren waardoor bedrijven hun complete com-
klant om de kernwaarden helder op papier te krijgen om van-
municatie kunnen uitbesteden. Van strategie tot ontwerp tot
uit daar verder te werken. Ook de visualisatie van een bedrijfs-
realisatie, zowel grafisch als digitaal. De speerpunten strategie,
identiteit kunnen we verzorgen, zoals bijvoorbeeld een website,
ontwerp en realisatie waren tevens de drie kerneigenschappen
logo, belettering en ander drukwerk. Dit betekent een
die kwamen met de drie personen. Dit resulteerde in de naam
innovatieve aanpak gericht op de doelgroep, wat strikt nood-
Buro 3. Na een kort onderzoek onder midden- en kleinbedrijf
zakelijk is in de hedendaagse wereld van (digitale) communi-
hebben we achterhaald of er daadwerkelijk behoefte was aan
catie. Nieuwe media is namelijk constant in beweging; stilstaan
ons idee. Tevens was dit een mooie gelegenheid om ons sa-
is geen optie.
menwerkend vermogen te testen. Na positieve resultaten op beide gebieden werd de knoop doorgehakt en hebben we ons ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.
Wanneer is het idee ontstaan om een eigen bedrijf te beginnen? Het idee om een eigen bedrijf te beginnen is ontstaan tijdens
Hoe heeft de onderneming zich ontwikkeld sinds de oprichting?
de studie die ik deed voordat ik hier naar Tilburg kwam, name-
Ons eerste jaar was een jaar waarin we veel hebben uitgepro-
lijk de Bachelor opleiding ICT Media Design. Daar was ik vooral
beerd op het gebied van werkstijlen en samenwerking. De op-
bezig met projectmatig werken in groepen wat prima was om
drachten waren veelal van mensen uit onze directe kennissen-
de basisstof te leren. Echte ervaring met projecten voor bedrij-
kring, die met z'n drieën gelukkig erg groot was. Na het eerste
ven had ik toen nog niet. Daar kwam in het tweede leerjaar ver-
jaar hadden we de smaak te pakken en hebben we stevig geïn-
andering in, toen ik via een docent een huisstijl mocht ontwik-
vesteerd in een eigen werkruimte waar we ook klanten konden
kelen voor een onderneming. De ervaring dat je iets ontwikkelt
ontvangen. Vanaf dat punt zijn we serieus gaan groeien, klan-
wat daadwerkelijk gebruikt gaat worden beviel me erg goed en
ten zagen dat we er zijn om te blijven. Inmiddels trekken we
andere kleine projecten volgden. Deze waren weliswaar voor
ook klanten aan buiten onze eigen kennissenkring en merken
verenigingen of kennissen, maar dat maakte ze niet minder leuk
we dat bestaande klanten steeds meer vertrouwen, en dus pro-
om te doen. Uiteindelijk kwamen de eerste ideeën voor een ei-
jecten bij ons neer leggen. Naast de groei van ons klanten-
gen onderneming pas na de oriënterende stage in mijn derde
bestand ontwikkelen we onszelf ook nog steeds op het gebied
jaar, toen ik samen met een studiegenoot ging werken aan een
van professionaliteit en kwaliteit. We steken veel energie in
logo en website voor twee bekenden uit zijn straat. Doordat we
onze wil om ieder project beter te maken dan voorheen. Wan-
ontwerp en techniek konden samenbrengen hadden we twee
neer dat lukt is dat een enorme motivatie om de volgende keer
Fac es - 40
Faces21!.p65
40
12/22/2011, 9:42 PM
S t u d e n t
weer een stap verder te gaan. Het doel om meer dan alleen huis-
E n t r e p r e n e u r
A L G E M E NE I N F O R M AT I E
stijlontwerp en websites te leveren is dus nog steeds erg be-
Founder
langrijk voor ons. Uiteindelijk wordt het verzorgen van een Study Programme
bedrijfsidentiteit door onze doelgroep steeds meer opgemerkt en gewaardeerd. Doordat vooral de digitale wereld snel in beweging is, met groeiende mogelijkheden, laten ze deze communicatie graag door een specialist doen. Deze ontwikkeling, samen met onze drive om ieder project beter te maken dan het
Company Name Location Number of Employees Activities
vorige zorgt ervoor dat we niet stil staan maar vooruit blijven gaan op ieder gebied.
Is een eigen onderneming wel te combineren met een studie?
Website
Daan Verberne, Peter Leenen, Tim Swinkels Master Communicatie- en informatiewetenschappen Richting Bedrijfscommunicatie en digitale media Bachelor: ICT Media Design Minor: Toegepaste psychologie Buro 3 Asten 3 Doordachte websites, grafisch ontwerp, drukwerkverzorging en online marketing http://www.bedrijfsidentiteiten.nl
Een eigen onderneming is te combineren met een studie, alhoewel het niet altijd even makkelijk is. In beide gevallen kun je
rect alles aanneem van anderen. Een concrete eigenschap die ik
het namelijk niet even wat rustiger aan doen, tijdens deadlines
daarmee ontwikkeld heb is te luisteren en te vragen naar infor-
op beide plekken leidt dit regelmatig tot stressvolle periodes.
matie. Tevens is het belangrijk dat je mensen kunt overtuigen
Wanneer je in deze situatie zit zal je beide in volle overtuiging
wanneer je zelf achter een idee staat.
moeten doen en op ander gebied compromissen moeten maken. In mijn geval is een ander groot voordeel dat Buro 3 bestaat uit 3 man waardoor we soms wat taken kunnen verschuiven,
Hoe zie je de toekomst van de onderneming?
deze flexibiliteit is mogelijk doordat onze kennisgebieden over-
De nabije toekomst van Buro 3 ziet er goed uit. We hebben
lappend zijn.
momenteel plannen om een team in de Orange Trophy en Spel Zonder Grenzen (evenement in Asten met ongeveer 8000 bezoekers gedurende 3 dagen) te sponsoren. Hiermee willen we
Welke vaardigheden die je tijdens je studie hebt opge-
onze naamsbekendheid ook (regionaal) uitbreiden. Daarnaast
daan, komen ook terug bij je dagelijkse ondernemers-
wil ik na mijn huidige studie natuurlijk zo snel mogelijk full-
activiteiten?
time aan de slag bij Buro 3. Wanneer we het hebben over de
Door de vakken op de UvT merk ik dat we in staat zijn om
toekomst op lange termijn, dan hoop ik ook qua aantal werk-
producten te bedenken die meer doordacht zijn. Een website
nemers te kunnen groeien met een mooie vestiging in Eind-
bijvoorbeeld die er niet alleen leuk uit ziet maar ook aansluit bij
hoven. Om dat te realiseren zal Buro 3 zich meer moeten gaan
de kernwaarden en (communicatie)doelen van een bedrijf. Door
richten op grotere projecten voor de grotere bedrijven.
deze connectie worden doelen daadwerkelijk gehaald en draagt het product bij aan een verbetering voor het bedrijf. Behandelde theorieën helpen ook de rode draad tussen de verschil-
Tot slot, wat zou je nog willen meegeven aan studenten die
lende projecten te blijven zien, en deze te combineren tot een
ook van plan zijn om een eigen onderneming te starten?
bedrijfsidentiteit die consistent en doeltreffend is.
Wanneer je een idee hebt waar je een uitdaging in ziet en met volle overtuiging aan durft te werken kan ik het iedereen aanraden. Het zal niet altijd even gemakkelijk zijn, maar wanneer
En welke vaardigheden heb je pas opgedaan tijdens het on-
het dan lukt is het des te mooier. Een ander advies is om niet te
dernemen?
snel te groeien omdat je nog een studie hebt om af te ronden.
Tijdens het ondernemen leer je snel om pragmatisch te werk te
Deze mag, in mijn ogen, niet ten koste gaan van je onderne-
gaan. Soms doen er zich ontwikkelingen voor waar je niet op
ming.
hebt gerekend en er is niemand die je opvangt. Hierdoor zal je zelf met een oplossing moeten komen. In mijn geval betekent dit dat ik meer voor mezelf ben gaan leren denken en niet di-
*
Tim Swinkels is Master student Communicatie- en Informatiewetenschappen. Samen met Daan Verberne en Peter Leenen heeft hij het bedrijf Buro 3 opgericht.
Fac es - 41
Faces21!.p65
41
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE "
Ernst & Young
Fac es - 42
Faces21!.p65
42
12/22/2011, 9:42 PM
C o l u m n
F i n a n c e
In de rubriek wisselcolumn schrijven twee personen uit de financiële wereld een column over de vakgebieden finance en accountancy
Duurzaam waarde creëren
havend, veilig, maar ook duurzaam kan varen. En dit vereist een goede anticipatie van mogelijke problemen zoals opvolging, snelheid van beslissing, draagvlak, steun van aandeelhouders en externe financiering inclusief
Het duurzaam waarde creëren wordt een zeer moeilijke opgave voor midden- en klein bedrijven
risicokapitaal.
(MKB's) en familiebedrijven in de huidige economische context: inflatie van grondstofprijzen,
Uit een recente studie van de Hogeschool Universiteit Brussel is gebleken dat familie-
verhoogde kostprijs en meereizende voorwaarden voor externe financiering, stilvallen van de consumptie, vrees voor recessie.
bedrijven in België minder goed scoren op de implementatie van goed bestuur dan
*
Tekst B. Thuysbaert
niet-familiebedrijven en dat bedrijven met
E
lke dag worden bestuurders, commis-
het bijzonder met de aandeelhouders. Ik
een externe investeerder gemiddeld veel
sarissen en aandeelhouders gecon-
merkte recent hoe moeilijk het kan zijn om
beter scoren. In deze studie werd “goed be-
fronteerd met onheilspellende berichten
binnen een familiebedrijf op een open en
stuur” onderzocht aan de hand van de aan-
over de toekomstperspectieven van onze
constructieve manier strategische bespre-
bevelingen die afkomstig zijn uit de zoge-
wereldeconomie, en ook internationaal blijft
kingen te voeren, wanneer dit de aanleiding
naamde ‘Code Buysse’. Deze Belgische code is
men zoeken naar de juiste maatregelen op
kan zijn voor een fundamentele ommezwaai
gedeeltelijk vergelijkbaar en trouwens ook
de financiële markten. Zelfs grote landen zo-
van de visie van de ene of de andere gene-
geïnspireerd door de “Aanbevelingen voor
als Italië worden met de vinger gewezen om
ratie binnen het bedrijf. In vele bedrijven
goed bestuur in het familiebedrijf” die in
eindelijk eens hun uitgaven aan te passen
wordt heel hard gewerkt, efficiënt opera-
Nederland reeds in april 2003 werden gepu-
aan hun beschikbare middelen.
tioneel gehandeld, maar wordt gevaren met
bliceerd door het FBNed (Vereniging Fami-
Juist in deze context moeten MKB’s zich
de neus op het roer, waarbij duurzaam wordt
liebedrijven Nederland).
veel sneller kunnen aanpassen aan een
gezien als het voortzetten van de succesvolle
Of u nu de kapitein van het schip bent, of
nieuwe omgeving. Dit geldt uiteraard in het
strategie uit het verleden of van de vorige
een toezichthouder, in tijden van crisis en
bijzonder voor familiebedrijven. De zeer
generatie. Juist in de huidige moeilijke perio-
dus van woelige zeeën nodig ik jullie uit om
grote bedrijven kunnen zoals gigantische
de wordt het voor het management van een
de kwartaalcijfers even opzij te zetten, en de
olietankers weliswaar van koers veranderen,
MKB of familiebedrijf cruciaal om enerzijds
nodige tijd en afstand te nemen om grondig
maar er verloopt steeds heel veel tijd tussen
het juiste strategisch inzicht te bepalen, maar
na te denken over het strategisch beleid dat
de beslissing van de kapitein en het mo-
anderzijds om hiervoor binnen de onderne-
moet gevoerd worden om duurzaam waarde
ment dat het schip effectief van koers veran-
ming (bestuur, raad van commissarissen
te creëren. Vervolgens is het ook van groot
dert. Bij MKB’s of familiebedrijven daarente-
maar ook de aandeelhouders) de nodige
belang om de plannen voor deze visie, en de
gen kan een koerswijziging zeer snel beslist
steun te krijgen.
gevolgen hiervan voor de stakeholders, met de nodige toelichting te communiceren aan
worden. Er is immers slechts een beperkte
Het is van belang om de evolutie van de
groep mensen betrokken, en zij kunnen op
kwartaalcijfers en cash positie met alle aan-
informele wijze ook snel tot een besluit ko-
dacht op te volgen, maar nog belangrijker is
MKB’s en familiebedrijven hebben immers
men. Dit impliceert dat de beslissingen ook
een grondige doorlichting van alle waarde
een grote troef: zij beschikken over gedul-
zeer snel nadien effectief worden uitge-
toevoegende motoren van het schip. Waar-
dig kapitaal. Deze troef moet gekoesterd
voerd. Dit is ten minste de algemene veron-
om dus niet de moedige beslissing nemen
worden. Zorg ervoor dat uw geduldige aan-
derstelling. Toch stel ik vast dat ook MKB’s en
om de motoren van het schip weg te halen
deelhouders ook met kennis van zaken be-
familiebedrijven log en inefficiënt kunnen
en voortaan als zeilboot verder te gaan? Hoe
grijpen hoe het schip eruit ziet, en welk
zijn.
veel bedrijven zijn in staat om een dergelijke
koers wordt gekozen. Dan kan er intern niets
ommezwaai te realiseren?
fout lopen, enkel nog extern zal het bedrijf
Heel wat invloeden zorgen hiervoor. Een belangrijke oorzaak kan zijn wanneer er on-
Het is voor MKB’s en familiebedrijven in de
voldoende draagkracht is voor de gekozen
huidige economische context dus meer dan
koers, ook meestal omwille van een gebrek-
ooit van belang om de juiste strategische
kige communicatie met alle stakeholders, in
beslissingen te nemen, zodat het schip onge-
uw aandeelhouders.
de storm moeten doorstaan.
*
Bernard Thuysbaert is directeur van Deminor Nederland en België.
Fac es - 43
Faces21!.p65
43
12/22/2011, 9:42 PM
IN THIS SECTION OF FACE TO FACE TWO PARTIES GIVE THEIR OPINION ABOUT A CURRENT TOPIC. IN THIS EDITION:
✔ L
Z. Afzal
Zahra Afzal is master student finance
ooking back over the years, it can be
have seen the consequences of the lack of
Having said this, I feel that it is also perti-
seen that the CEO pay relative to that of
intervention in the last 10 years. We have
nent to mention that not all regulatory sug-
lived with that experiment."2
gestions seem feasible. While Feinberg
the average employee has sky-rocketed from 1
a level of 30-to-1 in 1970 to 120-to-1 in 2000 ;
Hence overhauling the pay system may
makes a fine case with the above mentioned
this effect being more prominent for execu-
very well be the need of the day, given the
reforms, his proposal to award executives
tives working in the financial sector. Isn't this
weak condition of the economy. The US
more in terms of company stock rather than
sufficient to raise alarm? One really wonders
government's proposals to take measures
cash in an attempt to align managerial and
whether this level of payment truly reflects
such as reducing severance packages, in-
shareholder interest, is questionable. Re-
the risk compensation for these entrepre-
creasing independency of compensation
search has shown that high levels of stock
neurs or provides proper incentives. Hence, it
committees and increasing disclosure seem
compensation do not improve performance.
is no surprise that many governments, notably the US government, have contemplated regulating executive compensation. This step has been received with mixed views from economists, lawyers and politicians equally. Whereas opponents of this measure argue that such regulation is a recipe for disaster, one must look at the spirit behind this all. The proposals are simple and
“The pay-scale should compensate the executive for the risks (s)he takes while catering to sound risk management”
Also, many US executives already hold large amounts of equity in their own firm. So the desired results of this proposal may not be realized. To conclude, we can see that the question of executive compensation has kept many awake at nights. It is neither an easy task nor without caveats. We may not agree with all the proposals set forth by the US government (as we see with the stock options), but
straight-forward: the pay-scale should compensate the executive for the risks (s)he
to be a fair move. I believe that the degree of
there still remains a large spectrum where
takes while catering to sound risk manage-
transparency and disclosure are indeed the
reforms are critical (such as increased disclo-
ment. The idea then is to align the incentives
most important regulatory measures that
sure requirements). Regulation, therefore, is
of the shareholders and the executives (the
the government can take. The level of com-
warranted.
heart of the agency problem). This is in line
pensation should be disclosed to the public,
with the regulation proposals suggested by
along with an analysis of the risk-taking in-
Ken Feinberg. Executives are, at the end of
centives provided to the CEOs. Even though
the day, answerable to shareholders. How-
information regarding executive remunera-
ever, recent events have shown that the ex-
tion is disclosed, there is no disclosure of a
ecutives have been successfully bidding
coherent measure of risk undertaken as sug-
their own compensation packages. Fein-
gested by Wayne Guay (Accounting profes-
berg's say-on-pay votes is an attempt to re-
sor at Wharton). Hence, one cannot evaluate
store this balance of power between the two
the level of pay commensurate with the risk.
parties. Lucian Bebchuk, a Harvard Law
If this had been in place, maybe we would
School professor, arguing in favor of regula-
have seen less of sub-prime mortgages en-
tion of CEO compensation states that, "We
tering into the economy!
1
2
http://knowledge.wharton.upenn.edu/article.cfm ?articleid=2431 http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171, 1913766,00.html
Fac es - 44
Faces21!.p65
44
12/22/2011, 9:42 PM
F a c e
t o
F a c e [ PREMISE ]
Governments should regulate executive pay
✘
L. Dam
Luy Dam is master student finance
R
easoning that enormous compensation
compensation regime or better align com-
Finally, restrictions on current remunera-
and incentive packages encourage 'dan-
pensation practices with the interests of
tion packages to top managers have some
gerous' risk-taking attitude of the top man-
shareholders. As Core and Guay point out in
political involvement. High pay bothers a lot
agers, the French president at the G20 meet-
their paper, pay is already tied to perfor-
of people and politicians while there is little
ing in 2009 was in favor of putting caps on
mance in many financial institutions (Guay,
evidence that it solely to blame for the fi-
CEO pay level. However, "How much should
W.R, Core, J.E., 2010) 3 In addition, as a large
nancial crisis (Guay, W.R, Core, J.E., 2010). Some
CEOs be paid?" is the wrong question to be
proportion of executive pay is paid in equity,
strongly opposed parties argue that the poli-
asking (Narayanan, V.G., 2009)1. First, applying
the CEO's wealth indeed is largely sensitive
ticians' reaction only creates distraction away
a compensation ceiling has the capacity to
to the company's performance. Modest
from the core driver of the crisis. Many
do real damage (Kay, I. 2009)2 by curbing the
growth in the recent years and perhaps in
people in the public blindly follow what the
CEO's innovative idea. Risk taking, to some extent, is essential to differentiate a company different from the herd. Appropriate compensation motivates leaders to steer their companies toward high performance (Kay, I. 2009). Second, within this diversified business world with various industries in different regions, how many restrictions on salary, bo-
“Applying a compensation ceiling has the capacity to do real damage by curbing the innovative idea”
media says without relying on careful analysis of why existing compensation is flawed. Given how badly politicians and bureaucrats have mismanaged our financial system-not to mention our fiscal situation-they are the last ones who should be tinkering with executive compensation (Calabria, M., 2010)5. In short, executive remuneration should
nus, or option payments should the govern-
the coming years will eventually reduce the
not be the government's business. The com-
ments impose? Undoubtedly, one size can't
true value of incentive and equity payment.
panies themselves can decide an appropriate
fit all (Narayanan, V.G., 2009). Another recom-
(Kay, I. 2009) Dittmann, Maug and Spalt also
pay regime that aligns best to sustainable
mendation is to regulate compensation by
found in their working paper that indexing
performance, sound risk management and
limiting the relative ratio between CEO pay
executive equity-based remuneration in fact
the shareholders' benefits.
and an average worker (in the same firm)
provide little benefit (Dittmann, et al., 2011)4.
pay. This is ineffective as the company always
Increasing information disclosure would
has more incentive to outsource the work of
have small effect too because companies, es-
lowest paid workers instead of capping their
pecially big and listed ones, are already re-
manager compensation.
quired to disclose their data by a number of
The second argument against mandating
other regulatory bodies. The regulators want
remuneration schemes is that many sug-
the compensation arrangements to con-
gested rules will do little change because
sider the benefits of shareholders by sug-
they overlap with a number of compensa-
gesting say on pay shareholder vote. In real-
tion practices already implemented in the
ity, the corporation boards have seen reac-
firms. Such examples are compensation plans
tions from the public and have recently be-
should properly measure and reward perfor-
come more cautious in manager pay deci-
mance, increase disclosure on the firm's
sions (Kay, I. 2009).
1
2
3
4
5
Narayanan, V.G., Executive Pay: It's about How, not How much. 2009. Harvard Business Review. http://blogs.hbr.org/ hbr/how-to-fix-executive-pay/2009/06/its-about-how-topay-not-how-m.html Kay, I. Regulating CEO Pay is not the answer. 2009. Harvard Business Review. http://blogs.hbr.org/hbr/how-to-fix-executive-pay/2009/06/ceo-pay-regulation-can-do-real.html Core, J.E., Guay,W.R., Is there a case for regulating executive pay in the financial services industry?, 2010. Dittmann, I., Maug, E., Spalt, O., Indexing Executive Compensation Contracts, 2011. European Corporate Governance Institute. Calabria, M.. Economist Debates: Regulating Pay: This house believes that bosses' pay is none of the government's business. 2010. The Economist.
Fac es - 45
Faces21!.p65
45
12/22/2011, 9:42 PM
ADVERTENTIE Departement Accountancy
Fac es - 46
Faces21!.p65
46
12/22/2011, 9:42 PM
C o l u m n V a n Tu i j l
soccernomics. This order is not only alpha-
Ghosts from my past
betical, but also based on hours spent. Therefore, I forgot our own previous work. The first thing that reminded me of the job we did in
In January 1988, I started to work at Tilburg University. At the end of 1988, Ronald Reagan (1911-
the distant past was the work of Willem Middelkoop about the possible sudden collapse of the US dollar.
2004) had to resign after two full terms as the president of the US. Parts of his legacy were a
Middelkoop often relies on the statements
substantial budget deficit and a huge current account deficit. Many scholars contributed to the analysis of these so-called 'twin deficits' in the early 1990s.
of the great Nouriel Roubini. As far as I am concerned, that is a very good thing to do.
Text Martin van Tuijl*
For, otherwise the words of guru number one might not get enough attention in our
T
he line of reasoning is as follows, at least
ers denied the existence of any causal rela-
country. Our domestic gurus (amongst oth-
in the version of some intermediate text-
tionship between the budget deficit and the
ers, Arnold, Benink, Boot, Bouman, Eijffinger
books, such as, for instance, Macroeconomics
current account deficit. In their view, house-
and Van Wijnbergen) often provide us with
by Mankiw and Taylor. National saving (S)
holds behave in a Ricardian way, with private
a fairly adequate analysis. Yet, the Great
consists of private saving (Sp) and public
savings positively dependent upon the bud-
Roubini is not the Messi of this branch of
saving (Sg). First, private saving is, by defini-
get deficit. Thus, the current account deficit
economics for nothing.
tion, equal to disposable income of house-
was not the consequence of government
The second thing that reminded me of all
holds (Y–T) minus households’ consumption
policies. However, Ricardians seemed to be a
the things we wrote many years ago was, of
(C). In this context, disposable income of
small minority, although they still influenced
course, the Euro crisis. As a matter of fact,
households is equal to the gross domestic
the debate among economists.
since this initially predominantly Greek crisis
product (Y, abbreviated as GDP) minus net
In 1990, Theo van de Klundert published
started, I am aware of the fact that parts of
taxes ( T). Second, public saving equals the
"Reducing external debt in a world with im-
“Economic Modelling, 1994” have become re-
difference between net taxes, i.e. taxes minus
perfect asset and imperfect commodity sub-
ality on our own continent. This awareness
social benefits, and government expenditure
stitution" (European Journal of Political
has not increased my happiness. In contrast,
(G). Thus, public saving equals the budget
Economy, volume 7, issue 1, pages 17-40). This
although I will not pretend that the Greek
surplus. National saving is, therefore, equal to
paper formed the major source of inspira-
crisis has cost me many hours of sleep, I am
GDP minus the sum of consumption and
tion for an article in 1994 in Economic Model-
really worried about the current situation.
government expenditure. According to the
ling, which was a co-production with Rob de
Admittedly, I feel a little bit like somebody
income identity, GDP equals the sum of con-
Groof. It includes the analysis of a preference
who has analyzed, of course just as many
sumption, (private) investment, government
shift in the financial markets. All at once, in-
others did, a disaster and now has become
expenditure and net exports (NX). This
vestors lose their confidence in the sustaina-
part of it. Let us hope that wise policy-mak-
means that national saving equals (private)
bility of the economic policy of the United
ers will be capable of avoiding the worst.
investment plus net exports. This line of rea-
States. Suddenly, investors move away from
soning is straightforward. If S = Y – C – G and
US bonds towards European bonds. This re-
Y = C + I + G + NX, then S = I + NX.
sults, amongst others, in a huge nominal de-
At the end of the 1980s, if my memory still functions correctly, most scholars expressed
preciation of the US dollar vis-à-vis the European currency.
the view, that negative US net exports had
Since 1994, I have gradually moved away
to be ascribed to both a low ratio of private
from international macroeconomics towards
saving to GDP and huge budget deficits. At
lecturing (international economics, macro-
the same time, the US ratio of investment-to-
economics and microeconomics), manage-
GDP was adequate for a dynamic and inno-
ment (academic director, faculty council, sec-
vative economy. The latter variable is grossly
retary/treasurer of the department and, last
equal to minus net exports. Some research-
but certainly not least, university council) and
*
Martin van Tuijl is an Associate professor of the Department of Economics at Tilburg University.
Fac es - 47
Faces21!.p65
47
12/22/2011, 9:42 PM
Fac es - 48
Faces21!.p65
48
12/22/2011, 9:42 PM
A b o u t
u s
Word of the Chairman Dear reader, By now, the first months of the academic year have passed by. For some of you this means the exams are about to start or already started. This also means the start of a dark
Asset
and cold period, not only because summer-
|
Accounting
&
Finance
time is over but mainly because the only thing some of you will see is the inside of
The association Asset | Accounting & Finance is the financial study association of Tilburg Univer-
various study books. I hope that a lot of hot
sity. Asset | Accounting & Finance is an active, professional study association, which focuses on stu-
chocolate and coffee will get you through
dents, interested in the fields of accountancy, controlling, finance and investment theory. The as-
this hard time. On behalf of the board of As-
sociation holds over 900 members, who are mainly in the last stage of their study.
set | Accounting & Finance I would like to wish everyone good luck for the upcoming
By offering study-related as well as career-oriented activities, Asset | Accounting & Finance com-
exams!
bines the theory of the study and the practice of business. Examples of study-related activities,
During the past months, some successful
which the association organises, are Accounting Insight and iFinance (former symposia), a
activities have taken place. First of all, the VIP
Studytour and a Financial Business Dinner. Furthermore, Asset | Accounting & Finance also partici-
lecture on September 17 with our special
pates in the Economic Business weeks Tilburg.
guest Maarten van Rossem. He talked about the political situations in America before and
Also, Asset | Accounting & Finance fulfils a supporting role during the study by publishing guide-
after 9/11. Maarten van Rossem made it a
lines and organising guest lectures and information sessions. Also, the association tries to fulfil an
very interesting lecture. Approximately two
intermediary role between students and business.
weeks later, on September 28, the Asset International Conference took place. With the title
Nanko
Terra
the Meals-on-Wheels, the ActiveMemberDay
'The Blueprint of success; unraveling the se-
Encantada. Terra Encantada is a very impres-
and a number of drinks the active members
cret' and with speakers as Ruud Lubbers,
sive slum were gangsters rule and no police
have gotten to know each other better and
John Kay, Marijn Dekkers, Ad Melkert and
are allowed to visit.
had a good time.
Yves Leterme this day turned out to be a
van
Buuren
we
visited
After the Studytour, in November the Fi-
In the upcoming semester again a number
nance Expedition was organized in coopera-
of activities are waiting for you. What these
On October 4 the Financial Business Din-
tion with Asset | Econometrics and Asset |
activities exactly are, you can read in the Ac-
ner took place. With 15 different companies
FIRST International. During three days, four
tivities Overview.
and 60 participants, one can say that this was
different finance companies in The Hague,
Last but not least, I want to wish every-
a very nice day. The participating students
Utrecht and Amsterdam were visited. The
body a merry Christmas and all the best for
had the possibility to discuss internship- and
participating students got the chance to get
the year 2012. Let's hope it's going to be a
career opportunities with the companies at
to know the companies better and stayed
good year for all of us and I hope to wel-
their table. On October 22 I took off for a two
overnight in a luxurious hotel. Furthermore,
come many of you at one of our upcoming
week trip to Brazil together with 29 students.
on November 19, the symposium Accoun-
activities.
During this tremendous trip, we visited
tancy took place. During this day, a light was
amongst other the BDO, KPMG, Bloomberg,
shed on different sides of the international
BM&F Bovespa, the Olympic organization
accountants world.
great success.
On behalf of the board,
and several cultural attractions in Rio de
For the active members of Asset | Account-
Janeiro and Sao Paulo. The highlight of the
ing & Finance, also the past semester a num-
Rik van Maanen
trip was the 'Favelatour'. Together with
ber of nice activities were organized. During
Chairman Asset | Accounting & Finance
Fac es - 49
Faces21!.p65
49
12/22/2011, 9:42 PM
concluded with an interesting lecture by
VIP Lecture
Yves Gijrath, founder of the Miljonair Fair.
15 SEPTEMBER 2011
Financial Business Dinner
On September 15 the VIP Lecture took place in Villa Philharmonie. At this beautiful loca-
4 OCTOBER 2011
tion we invited a special guest for the evening: Maarten van Rossem. With an audi-
Last October 4th a new edition of the Asset |
ence of over 60 persons, which were all
Accounting & Finance Financial Business Din-
alumni members and active members, it was
ner took place at Villa de Vier Jaargetijden.
a great success. The subject Maarten van
During this event 15 companies drank and
Rossem talked about, was America and the
dined together with 60 students to get ac-
current situation of the crisis. He is a remark-
quainted with each other.
able personality who has his own opinions
To prepare the students for this evening
about many subjects. He has a fantastic view
two workshops were organized in the after-
about America and crisis we are in now. It
noon. The first of these two was a workshop
was a great lecture with many jokes and fun
Networking. It dealt with the basic tech-
subjects. Afterwards there was a drink with
niques of successful networking. The second
snacks to end a successful evening.
workshop taught the students all about dinner etiquette and it was given by a former
Asset International Conference 2011
butler of the Royal Dutch family. He showed them what appropriate and inappropriate behavior was during dinners. Once the students were prepared and
29 SEPTEMBER 2011
dressed for the evening everyone gathered at Villa de Vier Jaargetijden for the dinner it-
On the 29th of September the 23rd edition of
self. Each course the students had the chance
the Asset International Conference took
to dine with a company of his or her choice.
place in the Auditorium of Tilburg University.
After this dinner there was a drink in which
The title of this year’s conference was “The
students could meet the companies they
Blueprint of Success; Unraveling the Secret”.
had not met during dinner.
The ultimate goal of the day was to find the
The evening was a big success and there is no doubt that it will get a successor next
key to success. The conference began with a lecture by Professor John Kay who explained that you
year. So if you missed your chance this year make sure you subscribe next year!
can best achieve your goals if you pursue them indirectly. Next, Marijn Dekkers from Bayer AG gave an inspiring speech about his
Asset In-house Days
personal route to success. Ad Melkert gave some clear examples about success stories
10 OCTOBER 2011 – 11 NOVEMBER 2011
on a country level. To close the morning, Yves Leterme spoke about the actions required to
From October 10 until November 11 the Asset
keep Europe successful in the future.
In-house Days took place for the third time
In the afternoon, a closer look was taken
in its current format. With 19 companies in
on two topics related to success: “The Dark
total and 577 subscriptions it can be called a
Side of Success” and “With Great Power
huge success. This success can mainly be sub-
Comes Great Responsibility”. The day was
scribed to the big promotion campaign
Fac es - 50
Faces21!.p65
50
12/22/2011, 9:42 PM
which included coffee cups, placemats, bill-
ambitious student of Tilburg University. Dur-
boards, posters, and even a hummer limo on
ing these 4 days, the selected students were
the university campus.
in the prominent position to participate in
The participating companies for the accounting
and
finance
students
were
the fourth edition of the Finance expedition, a honorable challenging financial event.
Accenture, ABN AMRO/DSF, Achmea, Aegon
They visited the prominent companies
Asset Management, Optiver and the Ministry
Flowtrades, Kempen & Co, NIBC and
of Finance. For the accounting students Ernst
Rabobank and they explored the future of
& Young, KPMG, PwC and Deloitte partici-
finance. Besides, the students got a valuation
pated. All companies benefitted from the
lecture from Rembrand Fusies en Overnames.
large promotion campaign by means of
By means of extended presentations, case
many subscriptions and in the end all parties
studies, delicious lunches and diners, and of
were satisfied.
course the drinks, the students experienced all the ins and outs of the firms.
Studytour São Paulo & Rio de Janeiro
The Finance Expedition 2011 gave the selected students an opportunity to prove their capabilities towards the companies. The evenings out in Amsterdam made that the
22 OCTOBER 2011 – 6 NOVEMBER 2011
This year the Studytour Committee organized a two week Studytour to São Paulo
Finance Expedition 2011 was a real success!
Accounting Insight
and Rio de Janeiro. Both São Paulo and Rio de Janeiro were very interesting destinations.
24 NOVEMBER 2011
Brazil offered us gorgeous landmarks, beautiful culture, amazing nature and of course a
On the 24th of November, Accounting Insight
lot of challenging activities. Among other
was organized at the Midi Theater in Tilburg.
we visited the statue of Christ the redeemer,
The theme of the evening was “The interna-
experienced a Brazilian Football match,
tional accountants world, desirable and real-
walked on Copacabana beach and, visited
izable?” Under the professional supervision
the skyscrapers in São Paulo.
of Dr. Jules Muis RA, three speakers gave their
Besides all that beauty, Brazil is also known
opinions about different topics related to
for its Favelas. Together with Nanko van
this theme. After every lecture, there was an
Buuren, president of aid organization IBISS,
interesting, interactive discussion with the
we visited a Favela. It was an indescribable
visitors by a voting system.
and very impressive experience. Above all, we
The first lecture was given by Dr. Arnold
had a great time in São Paulo and Rio de
Schilder
Janeiro and had two weeks we will never
(inter)national quality requirements and the
forget.
expectations for this in the future. After-
RA,
he
spoke
about
the
wards, Dr. Leo van der Tas RA gave an inter-
Finance Expedition 2011
esting lecture about governance issues. After the break, Dr. Macro Freriksen Titels talked about the advantages of off shoring and
15 NOVEMBER 2011 – 18 NOVEMBER 2011
automation of some tasks of the accountant.
“Launch Your Career” was the slogan of the
evening which gave us some more insights
Finance Expedition 2011. The days from 15 to
in the increasing internationalizing accounts
18 Novemeber 2011 will be memorable to 24
world these days.
We think that it was an interesting
Fac es - 51
Faces21!.p65
51
12/22/2011, 9:42 PM
Focus
Overview Activities 2011-2012 Competition in cooperation with the Finance Associa-
weeks, students are offered several ways to get in con-
tion Netherlands (FAN). The National Investment
tact with companies. Students can participate in, for
Competition consists of two independent rounds of
example, trainings, company presentations, individual
each six weeks. In the first round students will com-
talks, dinners, lunches and cases. The Economic Busi-
pete against other students of their own city. After this
ness weeks Tilburg is the career event for students
period the top investors are competing in the second
studying business or economics in Tilburg.
round which is held nationwide. Besides the title of being the best student investor, students can also win
Week 12 2012 Accountants Day. Asset | Accounting & Finance will
attractive prizes.
organise an accountants day with five middle sized First round February, Finals on Februar y 29, March
accountancy firms. During this day students will get
1 and 2 2012
the opportunity to get to know these firms better. Dur-
FAN Multinational Battle. The Multinational Battle is
ing an interactive programme, consisting of formal
a finance & controlling event of three days in which
and informal activities, students will get in contact with
Tuesday 6 December 2011
students will work on cases and get in contact with
these firms.
Traders Trophy . This year will be the fourth time that
interesting companies. The first round will take place
the Traders Trophy is organised. Asset | Accounting &
in February at Tilburg University. The four best stu-
Finance organises this in cooperation with the Finance
dents will represent Tilburg University during the fi-
iFinance. During iFinance an actual subject within the
Association Netherlands (FAN). During the qualifying
nals on February 29, March 1 and 2. The students will
field of Finance will be discussed from different points
round in Tilburg on 6 December students from
work in teams on five different cases and have lunch
of view. Like previous years, the symposium will be en-
Tilburg will trade in stock options. The goal of the day
and dinner with the companies to get to know them
tirely in English. This afternoon will be specifically on
is to find the best traders from Tilburg. These best
better. Previous year the participating companies were
interest for students studying Financial Management
traders will get the opportunity to go to final of the
Ahold, KPN, Heineken, TNT and Unilever.
and Investment Analysis, but also other financially in-
Thursday 12 April 2012
terested students can learn from this interesting after-
Traders Trophy in Amsterdam on 8 December. This final will be held at the Amsterdam Stock Exchange.
Thursday 9 February 2012
The winner will be titled 'Best Trader of The Nether-
B e n e f i t E v e n t S t u d e n t s T i l b u r g ( B . E . S . T ) . Benefit
lands'.
Event Students Tilburg is an evening organized for a
During the year
charity by T.F.V. "De Smeetskring", Magister JFT, and
Members of Asset | Accounting & Finance will receive
Tuesday 31 Januar y 2012
Asset | Accounting & Finance. With this event, study
a newsletter monthly. This newsletter contains all the
O r i e n t a t i o n D a y . The orientation day aims to give
associations show their social involvement by organiz-
information about activities in the upcoming month.
more information to students about the different
ing an auction and a show with various artists. This
More information about activities, but also on interest-
master tracks a student can follow at the Tilburg inter-
year B.E.S.T. will take place on February 9 in Pop centre
ing career opportunities, can be found on our website.
national School of Economics and management, after
013. The last year's charity was 'Villa Pardoes' and this
finishing a bachelor programme. The orientation day
year's charity will be 'doe een wens'.
noon.
Become Active We are always looking for new enthusiastic active
is a good opportunity to find out more about the master programme(s) you are interested in.
Monday 5 March until Thursday 15 March 2012
members to strengthen one of our committees. Inter-
Economic Business weeks Tilburg (EBT). Together
ested? Do not hesitate to email us for more informa-
February/March 2012
with the Faculty Association Asset, Asset | Accounting
tion at
[email protected]. You can also
National Investment Competition. Asset | Account-
& Finance will organise for the fourteenth time the
go to our website or drop by at our room (E106). Ask for
ing & Finance organises the National Investment
Economic Business weeks Tilburg. During these
Nina.
Fac es - 52
Faces21!.p65
52
12/22/2011, 9:42 PM
