E d i t o r i a l
W o r d s
Achieving
P
in the economic crisis will be discussed. In the
tility of the stock market is more a chance
interview with Pieter van der Leegte from
then a treat for his portfolio.
VDL his achievements with soccer club FC
In the SME article you can find all the ins
Eindhoven are discussed. He is currently in
and outs about business succession. In a lot
the board of FC Eindhoven and during his
of cases the succession in a company is not
tenure the club has become financially
really arranged. The main failure for succes-
robably the desire to achieve is the
healthy. The impact of the economic crisis
sion is that it doesn’t start early enough.
overall connecting link between all stu-
and the future for the company is also
Also quite often there is a lack of a planned
touched upon in the interview.
procedure. When you keep those things in
dents here at Tilburg University. In one way
mind the succession of a company could be
or the other, we all have some goals. Some
A lot of people think of accountants as just
people try to get their binding study advice,
being boring bookkeepers. In the Accoun-
while others strive to complete their master
tancy and Controlling article, Ruud van
In the Face2Face this time we have a de-
studies. The restrictive measures from the
Helden defies such stereotypical thinking. He
bate about President Obama. In Obama’s ten-
government are an extra motivation for
has been in this business for almost 10
ure a lot of things happened like for in-
people to quickly achieve their goals than
years now and he really enjoys it. In the ac-
stance the financial crisis. With the elections
they may have originally planned. But don’t
countancy for small and medium enterprises
approaching you can find a very interesting
worry., Think of this quote from Miche-
you are more like a sparring partner for the
discussion about his term performance as a
langelo when you’re studying next time: ‘’The
entrepreneur. That’s what he really likes
President.
greater danger for most of us lies not in set-
about it.
a lot better.
Besides the topics discussed above, there
ting our aim too high and falling short; but
The iFinance committee also wrote an ar-
are a lot of other very interesting articles. I
in setting our aim too low, and achieving our
ticle about their event on: Revising the Fi-
hope this edition will give you a lot of read-
mark.’’ So when people set their goals a little
nancial System, never waste a good crisis.
ing pleasure. I want to thank the whole
bit higher next time, they are able to walk
You can find more about this interesting
committee and all the writers for this
that extra mile.
topic in the article where they explain three
achievement.
In the interview with Brunel we will ask
propositions. Jan Dwarshuis gives some very
CEO Jan Arie van Barneveld what his key to
interesting and handy investment tips in our
Robert Hahn
success is. Also the achievements of Brunel
Flexroom section. He thinks the current vola-
Editor-in-chief Faces
Fac es - 1
ADVERTENTIE Mazars
Fac es - 2
C o n t e n t s Contributions
Colophon 01.
Editorial Words
Finance for members, both Activum and Financials,
09.
Flashback
relations of Asset | Accounting & Finance, and other
17.
Opinions
21.
Column Accountancy T. Nierop
35.
Flexroom - J. Dwarshuis
42.
Column Finance C. Smit
44.
Student Entrepreneur
47.
Stock Exchange
48.
Face to Face
51.
Column Van Tuijl
53.
About us
Faces is a magazine published by Asset | Accounting &
persons interested. Faces is published four times a y e a r.
Editor-in-Chief Robert Hahn
Copy Editor Tijmen Kampman
Editors Manou van Dijk, Lieke Jessen, Sjors Hoekstra, Luy Dam, Zahra Afzal, Paula Ruesen, Marissa Bonants
Contributions P. van der Leegte, R. van Helden, K. Koopal BSc, J. Box BSc, T.C. Janssen BSc, Drs. J.A. van Barneveld RA, Mr. J.R. Geerlings, J. Dwarshuis, dr. M.
Articles
Van Tuijl, C. Smit, T. Nierop, P. Kort, Prof. dr. L.D.R. Renneboog, Dr. O.G. Spalt, J. van Dijk, R.S.M. Hahn, Dr. H. Mees, W.J. Horala Bsc., T. Rops Msc., R. van Maanen BSc.
04.
Interview met Pieter van der Leegte Pieter van der Leegte is adjunct-directeur bij VDL. Het familiebedrijf
Correspondence Asset | Accounting & Finance, p.a. Universiteit van Tilburg, Kamer E106, Postbus 90153,
bestaat al meer dan vijftig jaar. In dit interview bespreken we onder
5000 LE Tilburg, Telefoon: 013 - 466 2662, Fax: 013 -
andere de koers van VDL, de crisis en zijn passie voor voetbal.
466 2992, E-mail:
[email protected], Internet: www.Asset-AccountingFinance.nl
10. Membership
Students:
€
7,50
a
year
(by
Tien jaar accountant In september dit jaar vier ik mijn 10-jarig jubileum in de accountancy.
authorisation) Patrons: € 12,50 a year
Als één van de weinige van mijn studiegenoten zit ik nog in het vak en zit ik zelfs nog bij mijn eerste werkgever, Govers Accountants uit
Lay-out Mark Koevoets, Michel Lerou
Eindhoven. Bevestig ik hiermee het vooroordeel van de saaie, Printing Orangebook | almanakken & verenigings-
initiatiefloze accountant? Of heeft het een heel andere reden?
bladen, www.orangebook.nl,
[email protected]
ISSN 1566-225X
22.
Revising the financial system At the moment, we are living in a world which is suffering from
Circulation 1100 copies
probably the most major crisis since the Wall Street Crash in 1929. Nothing from this edition of Faces may be copied and/
Some professionals believe that the worst is yet to come.
or made public using press, microfilm, photocopy, or whatever other means, without authorisation from the Editor-in-Chief.
28.
Interview Jan Arie van Barneveld, CEO Brunel In dit interview spreken we met de CEO van Brunel. De heer Van Barneveld wijdt uit over zijn visie van de huidige economische
Advertisements
situatie in Nederland. Verder wordt er ook nog gesproken over Brunel zelf, over hoe Brunel als een van de beste werkgevers te boek is komen te staan en over de toekomstplannen van Brunel.
cover NIBC 02. Mazars 08. BDO 12. Govers 16. HLB van Daal & Partners 20. ABAB 24. Foederer DFK 30. Wesselman 34. Ministerie van Financiën 38. PwC 40. Alumni Association Financials 46. Ernst & Young 50. Departement Accountancy 52. Deloitte 54. PostNL cover KPMG cover Koenen & Co
36.
Bedrijfsopvolging in het MKB Bedrijfsopvolging is voor een MKB bedrijf niet alleen een kwestie van een overdracht van eigendom en leiding. Het is een veranderingsproces waarbij maatregelen ter voorbereiding op de overdracht samen gaan met de doorlopende aanpassingen van de bedrijfsvoering in al haar facetten.
Fac es - 3
Pieter van der Leegte is adjunct-directeur bij VDL. Het familiebedrijf bestaat al meer dan vijftig jaar. In dit interview bespreken we onder andere de koers van VDL, de crisis en de passie voor voetbal van Pieter van der Leegte. Tekst T. Kampman en S. Hoekstra
*
Fac es - 4
Zou u iets over u zelf kunnen vertellen, zoals over uw
Een paar jaar terug vroeg een belangrijke sponsor me of ik
studie en uw loopbaan voor uw huidige functie bij VDL?
iets bij F.C. Eindhoven zou willen doen. Wij waren met de
Hoe bent u vervolgens bij VDL aan de slag gegaan?
VDL Groep overigens subsponsor. Toen ik er vervolgens in-
Na de middelbare school heb ik nog op de MEAO verder
stapte zat de club net in een hele turbulente periode en
gestudeerd. Daarna vond ik een vervolgopleiding waarbij
balanceerde het op de rand van de afgrond. Samen met
ik maar drie dagen naar school moest en twee dagen vrij
twee anderen hebben we er toen alles aan gedaan om het
had. Mijn vader vond dat goed, maar hij voegde eraan toe
hoofd boven water te houden: we hebben schuldeisers be-
dat hij mij dan geen zakgeld meer zou geven. Ik ben daarom
naderd, we hebben met de KNVB onderhandeld en we kre-
die twee andere dagen gaan werken. Al vrij snel stopte ik
gen de (potentiële) sponsors bereid om extra geld in de
met de opleiding en ging ik volledig het bedrijfsleven in
club te steken dat niet direct naar schuldeisers zou vloeien.
omdat ik doorhad dat daar mijn interesses lagen. Ik heb in de productie meegelopen bij DAF trucks en heb daarna bij
De VDL Groep is toen hoofdsponsor geworden. Na een
diverse vestigingen van VDL gewerkt. Zo ben ik onder an-
tijdje hadden we genoeg gelobbyd,waardoor we het rede-
dere drie jaar verkoper geweest bij VDL Lasindustrie,
lijk voor elkaar hadden en de club er financieel beter voor-
waarna ik daar directeur werd.
stond. Een halfjaar later wonnen we al de periodetitel, wat natuurlijk een geweldig contrast was met de eerdere drei-
Na zes jaar kwam ik weer een stapje hogerop binnen de
ging van het einde van F.C. Eindhoven.Het standpunt van
VDL Groep, ik ging werken bijeen groter bedrijf, de
het huidige bestuur is dat we niet meer geld uitgeven dan
Helmondse Metaal Industrie. Mijn doelstelling was mede
dat er binnenkomt. Dat klinkt logisch, maar vaak zie je dat
om op de braakliggende grond achter het huidige pand
voetbalclubs opportunistische beslissingen nemen die ze in
een nieuwe fabriekshal te zetten. In deze hal gingen we o.a.
gevaar brengen.
ondergrondse afvalcontainers produceren, dit zijn de containers die vaak in de steden gebruikt worden. Nadat de fa-
We hebben ervoor gekozen om verjonging door te voeren
briek gebouwd was en de productielijn was opgezet werd
in het bestuur waardoor ik inmiddels het oudste lid ben. De
ik vier jaar geleden gevraagd om als adjunct-directeur op
huidige voorzitter is de jongste voorzitter in het betaalde
het hoofdkantoor van de VDL Groep te komen werken.
voetbal. Dit proces met jonge honden op vrijwillige basis in
Interview Pieter van der Leegte Adjunct-directeur VDL Hier concentreer ik me op de inkoop, verkoop en marketing
het bestuur willen we doorzetten, zodat de indirecte kosten
van VDL. Door de vele en snelle overnames van VDL waren
laag zijn en het geld dat er binnenkomt zoveel mogelijk
de inkopen niet gecoördineerd en ik zag dat daar lag
rechtstreeks naar het eerste elftal gaat. We hebben nog
ruimte voor verbetering lag. We hebben alle inkopers bij
steeds de laagste begroting van het betaalde voetbal, maar
elkaar gebracht en nu we bijna drie jaar verder zijn, heeft het
hebben inmiddels wel een positief eigen vermogen weten
coördinatieproces behoorlijke besparingen opgeleverd.
te behalen en staan op het moment zelfs derde in de Eerste
Momenteel stuur ik samen met een collega dit proces aan.
Divisie.
Verder houd ik me ook bezig met zaken als vastgoed.
H o e b e n t u b i j F. C . E i n d h o v e n t e r e c h t g e k o m e n e n h o e weet u dit met uw functie bij VDL te combineren? Ik ben een voetballiefhebber en opgegroeid in Eindhoven waardoor ik altijd al sympathie had voor de voetbalclub.
*
Tijmen Kampman en Sjors Hoekstra zijn beiden Bachelor student Bedrijfseconomie.
Fac es - 5
Hoe is VDL ontstaan en hoe is het bedrijf gegroeid tot de internationale onderneming die het nu is? Het bedrijf is in 1953 opgericht door mijn opa Pieter van der Leegte, ik ben naar hem vernoemd. Hij zat op de bedrijfsschool van Philips en kreeg van de toenmalige president-directeur, ingenieur Otten, een budget om een bedrijf op te starten. Philips deed dit om toeleveranciers te krijgen omdat ze het zelf veel te druk kregen. Mijn opa is begonnen met het produceren van kettingen voor scooters. Toen het bedrijf groeide is hij gaan uitbreiden naar een andere vestiging om daar huishoudelijke artikelen zoals fluitketels te produceren. In 1966 ging het niet goed met deze fabriek en is mijn opa overspannen geraakt. Mijn vader Wim van der Leegte heeft de werkzaamheden overgenomen en moest gelijk twintig mensen ontslaan. Het was kantje boord, daarom is hij gaan aankloppen bij banken en bedrijven als DAF en Philips. Hij kreeg het bedrijf weer op de rit en het bedrijf ging weer groeien. In 1972 heeft mijn vader de aandelen overgenomen en in 1977 startte hij met de overlegstructuur, waarbij met het
erg prettig ervaren. Over de hele wereld werken we samen met
managementteam besproken werd hoe het bedrijf bestuurd
andere, veelal grote bedrijven. Vaak maken wij onderdelen of
moet worden. Het management ging hierdoor het bedrijf lei-
halffabricaten die andere bedrijven kunnen gebruiken in hun
den en mijn vader had zichzelf in feite overbodig gemaakt. Hij
eindproduct. Als Nederlands bedrijf is het soms erg lastig om te
is toen begonnen met het overnemen van verschillende slecht
concurreren met bedrijven in bijvoorbeeld China. Door de lage
draaiende bedrijven en bedrijven die een strategisch toege-
lonen en de mindere arbeidsomstandigheden kunnen ze daar
voegde waarde hadden. Door de overnames van verschillende
veel goedkoper produceren en dat maakt het voor ons lastig
producenten van bussen zijn we momenteel bijvoorbeeld de
om op sommige terreinen met deze bedrijven te kunnen con-
enige bussenbouwer van Nederland. De strategie van VDL is
curreren.
om bedrijven over te nemen in Nederland of Vlaams België en niet in lageloonlanden.
De economische crisis is niet aan VDL voorbijgegaan, wat heeft VDL gedaan om de crisis het hoofd te bieden? VDL is een internationaal bedrijf verspreidt over 16 lan-
In 2005 hadden we een omzet van een miljard, in 2007 hadden
den. Hoe zorg je ervoor dat alle bedrijven in al deze lan-
we een recordomzet van 1.5 miljard. 2008 was een moeilijk jaar.
den op dezelfde lijn zitten?
Tot aan 2008 hebben we steeds meer mensen kunnen aanne-
Wij denken dat we in Nederland en België nog steeds concurre-
men. In 2008 kwam hier helaas verandering in. Doordat het eco-
rend kunnen produceren op bepaalde vlakken door slim te
nomisch wat minder ging, waren we genoodzaakt om een aan-
werken en veel te automatiseren. We produceren wel in het
tal uitzendkrachten en tijdelijke contracten op te zeggen. Ook
buitenland, maar deze fabrieken zijn vooral ondersteunend ten
hebben we onze investeringen opgeschort en hebben wij de
opzichte van Nederlandse fabrieken of Nederlandse bedrijven
vervangingstijd van een aantal productiemiddelen verruimd.
die ook in het buitenland vestigingen hebben. We zitten als VDL over de hele wereld, van China tot aan Zuid Afrika tot aan
Verder hebben we ook profijt gehad van de deeltijd-WW. Door
Amerika. Desondanks zijn we nog steeds een familiebedrijf, als
deze maatregelen hebben wij geen van onze vaste krachten
een van de weinige internationale bedrijven in Nederland.
hoeven te ontslaan. Dit heeft als belangrijk voordeel dat er op deze manier zo min mogelijk belangrijke kennis en kunde ver-
In alle landen proberen we op een aantal punten flink in te
loren is gegaan. Als laatste maatregel hebben wij medewerkers
zetten. Zo hebben we een grote verscheidenheid in producten,
van bijvoorbeeld de fabriek in Almelo een tijd lang elke dag
een grote afzetmarkt, een vlakke organisatiestructuur en een
met een bus naar Heerenveen gebracht, omdat we ze daar wel
open organisatiecultuur. Dit wordt door onze medewerkers als
werk konden aanbieden. Door al deze maatregelen hebben we
Fac es - 6
DOOR DE OVERNAMES VAN VERSCHILLENDE PRODUCENTEN VAN BUSSEN ZIJN WE MOMENTEEL DE ENIGE BUSSENBOUWER IN NEDERLAND geprobeerd om de negatieve effecten van de crisis zo klein
Uw vader en president-directeur van VDL zei ooit: ‘Ik heb
mogelijk te houden.
liever dat mijn kinderen goede aandeelhouders worden dan slechte directeuren.’ Hoe kijkt u zelf naar uw toekomst bij VDL?
Wat doet een bedrijf als VDL aan MVO? Is dit een belang-
Dit vind ik altijd lastig om te zeggen. Ik heb geen glazen bol,
rijke pijler van de onderneming?
maar ik heb wel alle vertrouwen in de toekomst. Mijn vader zal
Uiteraard doet een bedrijf als VDL aan MVO. We proberen op
het hopelijk nog tijdje volhouden als hoogste baas van het
verschillende gebieden zo verantwoord met het milieu en de
bedrijf. Zijn opvolger zal het werk weer op een heel andere
omgeving om te gaan als mogelijk. Dit bekent dat we onder
manier doen. We proberen om VDL een familiebedrijf te laten
andere duurzaam produceren en dat we recyclen. Verder pro-
blijven, of een van mijn vaders zoons of dochter hem zal opvol-
beren we onze organisatiestructuur zo gezond mogelijk te ma-
gen zal de toekomst uitwijzen. Ik wil de komende tijd vooral
ken voor onze medewerkers. Er zijn weinig rangen of standen
door blijven groeien, the sky is the limit. We hebben nog vol-
en men kan altijd even bij mij binnenlopen voor een vraag of
doende te doen binnen de VDL. We zitten pas in zestien landen
een opmerking. Een ander voorbeeld qua MVO, dat meer op de
en we doen met 120 landen zaken terwijl er 194 landen op deze
maatschappij gericht is, is dat ik in het bestuur zit van een soort
wereld zijn!
uitzendbureau dat probeert om mensen met een bepaalde handicap toch een goede plaats in het arbeidsproces te geven. Een andere ontwikkeling die wij nauwlettend in het oog hou-
To t s l o t , h e e f t u n o g a d v i e z e n v o o r d e s t u d e n t e n v a n Ti l -
den en ook zelf mee helpen ontwikkelen, zijn de elek-
burg University?
trische,hybride en waterstofbussen. Dit is voor ons zeer interes-
Als ik iets aan de studenten kan aanraden, dan is het dat je je
sant, omdat het én goed is voor het milieu en eventueel goed
studie af moet maken. En eventueel doorstuderen. Ik heb dit
voor de portemonnee, omdat deze veel minder brandstof ver-
zelf niet lang gedaan en heb wel gemerkt dat sommige dingen
bruiken en zuiniger rijden dan de huidige bussen. Ik denk dat
toch een stuk sneller hadden kunnen gaan als ik wel wat langer
het mogelijk moet zijn om binnen vijf jaar elektrische bussen
had doorgestudeerd. Een gedegen theoretische basis is erg
rond te laten rijden. Er zitten uiteraard nog wel een aantal ha-
belangrijk. Ik heb erg veel praktijkervaring gehad. Hier kun je
ken en ogen aan het elektrisch rijden, maar ik denk dat het snel-
ook bijna alles leren wat je op je studie leert, het duurt alleen
ler dan gedacht kan worden ingevoerd. De maatschappij is op
een stuk langer. Wat je geleerd hebt op school kun je vaak op
dit moment nog niet ingericht op elektrische auto’s en bussen,
de een of andere manier goed toepassen in de praktijk waar je
maar als het omslagpunt eenmaal is geweest dan kan het hard
in terecht komt. Ook niet onbelangrijk is dat je met een afge-
gaan.
ronde studie met een flink hoger salaris kunt instappen.
■
Fac es - 7
ADVERTENTIE BDO
Fac es - 8
F l a s h b a c k
In Flashback komt een oud-
kennen en dit draagt bij aan een succesvolle sollicitatie. Je kunt
actief lid van Asset |
gesprekken. Dit zorgt ervoor dat je goed voorbereid en vol ver-
Accounting & Finance aan het woord. In deze editie is dat Thijs Rops. Hij is momenteel
zo goede actuele situaties/voorbeelden aanhalen tijdens deze trouwen een sollicitatiegesprek kunt aangaan. Tevens leer je veel bedrijven kennen en wordt je netwerk vergroot. Het is opvallend hoe vaak je nog in je werk mensen tegenkomt die je tijdens je actieve studieleven hebt leren kennen.
werkzaam als Krediet SpeciaWelke stappen zou je graag nog in je loopbaan willen on-
list Business Banking bij ING.
dernemen? Allereerst wil ik graag verder groeien in mijn rol als krediet specialist. Hier is naast de huidige verdieping nog zeker een slag te
Wat is je huidige functie? Hoe zag je loopbaan eruit na je
maken om binnen een jaar of twee Senior Krediet Specialist te
afstuderen?
zijn. Daarna twijfel ik nog welke richting ik wil op gaan. Om
Na mijn afstuderen ben ik eerst twee maanden gaan rondrei-
meer richting de commercie te gaan of om intern verder door
zen. Vervolgens ben ik begonnen bij Welten en vanuit Welten in
te stromen naar bijvoorbeeld Risk management. Mogelijk kan
aanraking gekomen met ING. Mijn huidige functie is Krediet
het ook iets heel anders worden, echter zal het wel binnen de
Specialist Business Banking bij ING. In deze functie ben ik ver-
financiële dienstverlening blijven. Mogelijk bij een fusie- en
antwoordelijk voor het maken van kredietvoorstellen. Daar-
overnamekantoor of een intermediair tussen bedrijven en het
naast geef ik gezamenlijk met collega’s advies op het fiscaal-
bankwezen.
juridische vlak bij specifieke vragen. Tevens voer ik het beheer van een aantal portefeuilles op krediettechnisch vlak.
To t s l o t , w e l k a d v i e s z o u j e a a n s t u d e n t e n w i l l e n g e v e n ? Zorg dat je optimaal geniet van je studententijd en alles uit je
Hoe verliep de omschakeling van je studie naar het be-
studententijd haalt wat er in zit! Zoek naar een baan waar je
drijfsleven? Welke tips zou je studenten willen meegeven
denkt veel van te kunnen leren en plezier in hebt. Zonder plezier
om deze omschakeling zo vlot mogelijk te laten verlopen?
zul je namelijk ook niks leren. Vergeet vooral niet totdat je gaat
Uiteindelijk ben je natuurlijk nooit klaar om te gaan werken.
werken van je vrijheid te genieten! Want dat is snel over als je
Echter verliep de omschakeling naar het bedrijfsleven erg soe-
eenmaal gaat werken.
pel. Bij Welten begonnen we met een aantal weken interne training met over het algemeen veel net afgestudeerde collega’s. De tips zijn: zoek een baan die je leuk lijkt, waar je met veel enthousiasme naar uitkijkt en waar voldoende opleidingsmogelijkheden zijn.
In welke mate heeft de opgedane ervaring bij het organiseren van de Economic Business Week Tilburg (EBT) een bijdrage geleverd aan je huidige functie? Zou je hier een concreet voorbeeld van kunnen noemen? Tijdens het organiseren van bijvoorbeeld een EBT kom je in werkgerelateerde situaties terecht. Je maakt afspraken met anderen, dient je werkzaamheden goed te plannen en van tijd tot tijd sta je flink onder druk. Op die manier leer je jezelf goed
Fac es - 9
Tien jaar accountant O v e r S t r a t e g i s c h e S a f a r i ’s en hondstrouwe ogen In september dit jaar vier ik mijn 10-jarig jubileum in de accountancy. Een hele tijd. Als één van de weinige van mijn (postmaster) studiegenoten zit ik nog in het vak en zit ik zelfs nog bij mijn eerste werkgever, Govers Accountants uit Eindhoven. Bevestig ik hiermee het vooroordeel van de saaie, initiatiefloze accountant? Of heeft het een heel andere reden? In deze Faces kijk ik terug. Tekst R. van Helden*
Fac es - 10
S TART E N B I J E E N M I D D E L G R O O T K A N T O O R : E E N
waarmee chipfabrikanten (zoals Intel en Samsung) half-
ZEER BEWUSTE KEUZE
geleiders kunnen produceren. Het hart van menig mobieltje
Tien jaar geleden, vlak voor en tijdens mijn afstudeer-
en tablet wordt gemaakt met machines van ASML. ASML
periode, was ik druk bezig met een persoonlijke zoektocht.
geeft jaarlijks meer dan € 550 miljoen uit aan R&D. Ze moe-
Welk accountantskantoor past het beste bij mij? Eén van de
ten wel. De Wet van Moore stelt immers dat computerchips
grote namen? Om te werken voor grote nationale en inter-
elke achtien maanden in snelheid en opslagcapaciteit ver-
nationale (beursgenoteerde) cliënten? Of bij een middel-
dubbelen. Geen wonder dat ASML zich zoveel mogelijk richt
groot kantoor, waarbij de focus ligt op (familie)bedrijven
op engineering en de componenten van hun chipmachines
waarbij leiding en eigendom vaak in één hand liggen? Een
elders inkoopt. Deze toeleveranciers bevinden zich vaak in
wereld van verschil, waardoor een belangrijke keuze tegelij-
de regio, want ASML heeft behoefte aan strategische part-
kertijd heel moeilijk wordt. Ik ben bij alle grote en diverse
ners dichtbij huis. Deze toeleveranciers, vaak (middel)grote
middelgrote kantoren geweest. Het werd me al snel duide-
familiebedrijven, worden dus meegetrokken in de innovatie-
lijk dat ik voor een middelgroot kantoor ging kiezen.
kracht van ASML. Sterker nog, er ontstaan vaak samenwer-
Waarom? De wereld van de niet-beursgenoteerde onderne-
kingsverbanden in de toeleveringsketen tussen partijen (co-
mingen (zeg maar even ‘MKB’) spreekt mij enorm aan. De
creatie), waarbij ook de diverse kennisinstellingen een
ondernemingen zijn zodanig van omvang dat je al snel een
belangrijke rol spelen.
totaalbeeld krijgt. Wat gaat goed en wat gaat fout? Waarom? Je komt bij veel verschillende bedrijven en leert
Het opereren in dergelijke waardeketens leidt tot bijzon-
dus snel en veel. Verder heb je veel contact met ‘echte’ on-
dere vraagstukken. Toch maar weer ASML als voorbeeld. De
dernemers, die met hun eigen geld bezig zijn met hun eigen
chipmarkt is altijd beschouwd als belangrijke barometer
bedrijf.
voor macro-economische ontwikkelingen met grote vraagschommelingen (conjunctuurgevoelig). Dat betekent dat de
De eerste jaren ligt de nadruk op de ontwikkeling van
hele toeleveranciersketen van ASML mee moet in het tempo
controlevaardigheden. Je werkt in de praktijk en past daar
(zowel versnellend als afremmend) van ASML. Vraagstukken
de theorie die je leert tijdens de postmaster accountancy-
waar we onze cliënten bij helpen hebben betrekking op
opleiding toe. Maar daar ga ik het niet over hebben. Want ik
voorraadbeheer (en risicominimalisatie) en de inrichting
heb de afgelopen jaren heel veel andere dingen geleerd en
van de productiecapaciteit (mate van robotisering en auto-
gedaan die het werken in de wereld van de (middel) grote
matisering) om zo snel mogelijk in te spelen op deze schom-
familiebedrijven voor mij zo interessant en uitdagend ma-
melingen.
ken dat ik niet op zoek hoefde naar ‘een nieuwe uitdaging elders’. Die ‘nieuwe uitdaging’ kreeg ik namelijk keer op keer
Overigens vraag ik me af of de chipmarkt nog wel die be-
bij Govers.
trouwbare barometer is. Een paar weken geleden maakte ASML haar jaarcijfers 2011 bekend. Op een omzet van zo’n € 5,6 miljard bedroeg de nettowinst € 1,5 miljard. Terwijl velen vrezen voor een langdurige recessie komt ASML met derge-
W E R K E N I N D E S L I M S T E R E G I O VA N D E W E R E L D
lijke recordcijfers. Smartphones en tablets lijken een nieuwe
In 2011 is de regio Zuid-Oost Nederland (Eindhoven e.o.)
eerste levensbehoefte te zijn geworden. ASML komt nu dus
uitgeroepen tot slimste regio van de wereld. Een enorm
misschien wel voor heel andere uitdagingen te staan. De
compliment voor het bedrijfsleven, de kennisinstellingen en
noodzaak om de Wet van Moore te blijven volgen wordt
lokale en regionale overheden die in deze regio al jaren sa-
nog groter en de noodzaak om flexibel in te kunnen spelen
men optrekken onder de naam Brainport. Kenmerkend
op conjuncturele schommelingen wordt misschien wel klei-
voor Brainport is de hoogwaardige technologiegedreven
ner. Dit vraagt ook weer een andere aanpak in de toe-
(industriële)
leveranciersketen. We zien het al, er wordt veel meer samen-
bedrijvigheid.
Belangrijke
sectoren
zijn
hightech (inclusief vele Technostarters vanuit bijvoorbeeld de TU Eindhoven), automotive, food en design. In de regio Eindhoven zijn diverse grote mondiale spelers gevestigd die in deze sectoren een heel belangrijke rol spelen. Denk bijvoorbeeld aan ASML. Door superieure technologie heeft het concern wereldwijd een bijna-monopolie in de markt
*
Ruud van Helden (1980) is na zijn studie bedrijfseconomie gaan (en blijven) werken bij Govers Accountants / Adviseurs in Eindhoven, waar hij inmiddels partner is.
Fac es - 11
ADVERTENTIE Govers
Fac es - 12
gewerkt. Co-creatie is het devies, waarbij partijen samenwerken
FIGUUR 1: WANNEER INGRIJPEN?
om zo te blijven innoveren. Hierbij gaat het overigens niet alleen om productinnovatie, maar ook om procesinnovatie. Dit laatste is nodig om zo efficiënt mogelijk te produceren. Dat wil zeggen verkorting van doorlooptijden en een zo optimaal mogelijke samenstelling van de productiecapaciteit, om zo concurrerend te blijven ten opzichte van lagelonenlanden. Ook dit roept weer nieuwe vragen op: Hoe gaan we om met de verdeling van marges? Bij welke partij zit het intellectueel eigendom? Govers zit al 85 jaar in deze regio en weet dus hoe de hazen lopen in de waardeketens die in de regio zichtbaar zijn. Zo kunnen we onze cliënten, veelal toeleveranciers in één of meerdere van deze ketens, echt bijstaan bij deze moeilijke maar zeer interessante bedrijfseconomische en bedrijfskundige vraagstukken.
FIGUUR 2: PRODUCTIVITEIT EN RENDEMENT
Wat ik verder heel erg fascinerend vind is het samenwerken met innovatieve startups. Ik kom heel veel mensen tegen die een fantastisch idee hebben en dit al uitontwikkeld hebben tot concept of prototype. Maar dan? Wat zijn mogelijke verdienmodellen? Welke klantsegmenten zijn er en hoe deze te bereiken? Wat zijn financieringsmogelijkheden? Hoe om te gaan met eventuele participanten? Zelf verder ontwikkelen of licenties verlenen aan andere partijen? Hoe kun je het intellectueel eigendom beschermen? Ik denk graag mee.
De financieringsvoorwaarden die banken in hun overeenkom-
IN DE ACHTERUITKIJKSPIEGEL NAAR DE TOEKOMST
sten opnemen richten zich op het tijdig signaleren van een
KIJKEN
winstcrisis, voordat die afglijdt naar een liquiditeitscrisis. Met
We maken gebruik van diverse modellen om onze klanten aan
onze HARR-analyse willen we ondernemers stimuleren om al
te sporen om steeds beter te presteren. Eén van die modellen is
veel eerder een koerswijziging te overwegen. We brengen de
het Govers HARR® analysemodel. Dit model gaat uit van
financiële prestaties van ondernemingen in kaart, maar dan
maximalisatie van brutowinst in plaats van omzet. Daarbij den-
zodanig dat de aandacht daarbij uitgaat naar de toekomst.
ken we in termen van capaciteit. Of het nu gaat om productie-,
Onze analyse, en de grafische weergave daarvan, is gericht op
handels- of dienstverleningscapaciteit. Elke ondernemer heeft
het bepalen van de huidige positie van ondernemers in hun
een eigen capaciteit in de vorm van mensen en middelen. De
markt. Om van daaruit een koers naar de toekomst te kunnen
omvang en de samenstelling van die capaciteit blijkt uit de
bepalen. Zo verbinden we de traditionele achteruitkijkspiegel
kosten van de onderneming.
van accountants met het oproepen van strategische vragen over de toekomst. Onze aanpak is er niet op gericht om onder-
De benutting van die capaciteit blijkt uit de toegevoegde
nemingen in hokjes te plaatsen, maar om een strategische dis-
waarde die de onderneming er mee verdient. Ondernemers
cussie te starten over de robuustheid van hun business model.
moeten op zoek naar een effectief business model met een
Tijdig de strategische crisis zien. In de toeleverketens van de
aantrekkelijk verdienmodel. We gaan hierbij niet uit van
Brainport regio, waarin de complexiteit toeneemt en we steeds
(branche)gemiddelden als benchmark, omdat de helft in de
kortere doorlooptijden signaleren, beschouwen we deze aan-
branche beter presteert. We zijn gecharmeerd van een model
pak als een aantrekkelijke invulling van onze natuurlijke
van de Leidse hoogleraar Jan Adriaanse over het moment
adviestaak.
waarop ondernemers ingrijpen in hun beleid. Daaruit bleek dat slechts 29% van de ondernemers hun aanpak verandert vóór-
Wat me hiermee bedoelen wordt duidelijk met een voorbeeld
dat een winstwaarschuwing hen daartoe dwingt.
uit de praktijk. Vorig jaar heb ik, samen met specialisten op stra-
Fac es - 13
tegisch gebied, een zogenaamde ‘Strategische Safari’ gedaan bij één van onze cliënten. Over co-creatie gesproken! Dit bedrijf in de bouwsector had als eis van de Duitse moeder te horen gekregen dat ze binnen vijf jaar de omzet moesten verdubbelen met behoud van marge. De vraag: hoe dit te realiseren? We zijn gestart met achteruitkijken en hebben de afgelopen acht jaar geanalyseerd middels de HARR-analyse (zie grafiek). Aanvullende informatie is dat in 2004 de Duitse markt is betreden en dat in 2005 en 2007 bedrijven zijn overgenomen. Als je enkel naar de cijfers kijkt gaat het ontzettend goed met de onderneming. Ondanks dat het de laatste jaren in de bouw geen pretje is, slaagt de onderneming erin hele goede rendementen te behalen (rond 15% de afgelopen jaren), doordat de arbeidsproductiviteit de afgelopen jaren gegroeid is naar circa drie. Dat is erg hoog. Toch roept dit plaatje vragen op, zeker in het licht van de eis van de moeder. Immers, de afgelopen vier jaar is zowel het rendement als de arbeidsproductiviteit gestabiliseerd. Je kunt je dus afvragen of deze onderneming niet aan haar plafond zit. Kan de groei-eis wel gerealiseerd worden met de huidige strategie?
Niet uit het veld geslagen begonnen we ons onderzoek. Altijd interessant is om de notulen van MT-vergaderingen te lezen. Zo
Verder kan worden gesteld dat er aanwijzingen zijn dat de on-
leer je het bedrijf en de ontwikkelingen snel kennen. Al gauw
derneming in staat is om een eigen positie te creëren op een
bleek dat de slechte resultaten lang niet alleen aan de boze
voor haar nieuwe markt en/of overgenomen bedrijven goed te
buitenwereld te wijten waren. De interne operationele beheer-
integreren. Dit kan interessant zijn, aangezien de moeder geen
sing liet veel te wensen over. Een greep: veel menselijke fouten
beperkingen heeft gesteld aan de manier waarop de groei
(vierkante in plaats van ronde gaten, verkeerde lak), vaak bij
moet worden gerealiseerd. Het hoeft dus geen autonome groei
grote orders; gebrekkige kwaliteitscontrole; als gevolg van dit
te zijn in landen waar men nu al actief is. Deze vragen waren
alles veel retourzendingen en herstelkosten. Maar er was ook
een schot in de roos en waren een uitstekende start van een
onvoldoende
intensieve sessie waarbij de directie en het managementteam
dekkingsresultaten en er was sprake van structurele overcapa-
gericht strategische actielijnen hebben uitgezet die inmiddels
citeit en een (te) lage arbeidsproductiviteit.
informatie
beschikbaar
over
project-
en
bijdragen aan het bereiken van de doelstelling. Allemaal goed nieuws dus. Er blijft veel potentieel onbenut. En laat de koper nou juist bij uitstek in staat zijn om bedrijfsprocessen te verbeteren, faalkosten te minimaliseren en produc-
D E H O N D S T R O U W E O G E N VA N M A X
tiecapaciteit (en -benutting) te optimaliseren. De koper heeft
Verder ben ik de afgelopen tien jaar regelmatig betrokken ge-
hier dus toegevoegde waarde en nu is dit bedrijf structureel
weest bij overnames. Ik denk nog af en toe terug aan Max, die
winstgevend. Due diligence is vaak een zoektocht naar risico’s.
ik samen met een collega ontmoette tijdens een overname-
Maar net zo belangrijk is de vraag of de koper iets kan toevoe-
onderzoek in 2003. Max was directeur van een productiebedrijf
gen en wél al het potentieel kan benutten.
in de kunststofsector. De resultaten waren al jaren niet best. Een potentiële koper zag zijn kans schoon en wij werden op pad gestuurd om een due diligence uit te voeren. ‘Max, hoe komt het toch dat de resultaten tegenvallen?’ Hij keek ons met zijn
SPIN IN HET WEB
hondstrouwe ogen (citaat van één van zijn medewerkers) aan
De afgelopen jaren heb ik ook een paar grote en langdurige
en verzuchtte over moeilijke markten, slechte prijzen en hoge
klussen mogen doen. Hier kwamen heel veel zaken aan bod.
opstartkosten. Nee, we hadden ons wel wat beter in de branche
Aan de ene kant vaktechnische zaken (begeleiding financie-
mogen verdiepen, dan hadden we geweten dat het gewoon
ringsaanvraag, kostprijscalculaties, liquiditeitsprognoses, toetre-
moeilijk geld verdienen is. Geen goede binnenkomer.
ding nieuwe aandeelhouders) maar zeker ook problemen waar-
Fac es - 14
EEN SCHEIDING TUSSEN CONTROLE EN ADVIES IN HET MKB ZOU MIJN WERK EEN HEEL STUK SAAIER MAKEN bij de zogenaamde soft skills van belang zijn. Alles kwam wel
bij het krachtenveld waarin de ondernemer opereert en op
aan de orde. Conflicten tussen aandeelhouders, tussen directie-
zoek gaan naar de strategische crisis.
leden, tussen aandeelhouders en directie en/of toezichthouders, onverwachte (grote) tegenvallers, tegenstribbelende financiers
Een scheiding tussen controle en advies in het MKB zou mijn
en zware financiële problemen (die ook mensen in privé raak-
werk een heel stuk saaier maken. Dus natuurlijk ben ik daar niet
ten). Een extra complicerende factor was dat hier ontzettend
voor. Maar zie het niet alleen als een defensieve reactie op even-
veel partijen bij betrokken waren. Ieder met hun eigen
tuele wettelijke voorschriften. De MKB-ondernemer heeft juist
informatiebehoeften, die natuurlijk met spoed en voorrang
behoefte aan een accountant die heel stevig (en onafhankelijk)
moesten worden ingevuld. Ik zat ‘midden in het web’. Een uitda-
in zijn schoenen staat en die de ondernemer vertelt wat hij
gende, zeer interessante en leerzame tijd.
moet horen, niet wat hij wil horen. Daarbij maakt het niet uit of er discussie ontstaat over de jaarrekening (vanuit een controlerende rol) of over de strategische positie van een onderneming (vanuit een adviserende rol). Door de brede oriëntatie als MKB-
MAAR HOE ZIT HET DAN MET DE VEREISTE ONAFHAN-
accountant/adviseur kun je complexe vraagstukken waar de
KELIJKHEID?
ondernemer mee te maken heeft doorgronden. Dat is ook no-
Op dit moment woedt zowel op Europees als nationaal niveau
dig om de controlefunctie op een goede wijze te vervullen. Zo
een discussie of een accountant naast zijn controlerende taak
komt het stellen van de goede vragen, ook al zijn het verve-
nog wel adviesdiensten mag verrichten voor controlecliënten.
lende vragen, als het ware in je DNA. En is dat niet precies wat
Het lijkt erop dat dit verbod vooralsnog alleen gaat gelden bij
we van een onafhankelijke accountant verwachten?
zogenaamde Organisaties van Openbaar Belang (zoals beursgenoteerde bedrijven, banken en verzekeraars). Ik vind het ook volstrekt logisch dat hier onderscheid gemaakt wordt tussen dit soort organisaties en (middel)grote (familie)onder-
TIEN JAAR
nemingen. Door de scheiding tussen leiding en eigendom is het
Het moge duidelijk zijn dat mijn (bijna) tien jaar in de accoun-
belang van accountantscontrole bij beursgenoteerde onder-
tancy voorbij gevlogen zijn. Wat mij betreft is er voldoende be-
nemingen van een andere orde dan in het MKB. Daar heeft een
wijs dat ik geen saaie initiatiefloze accountant ben die daarom
ondernemer juist behoefte aan een accountant die tevens spar-
maar blijft zitten waar ‘ie zit. Tien jaar met interessante en uitda-
ringpartner is. De accountant moet zijn oriëntatie op de onder-
gende opdrachten voor mooie bedrijven in een dynamische
neming dan juist verbreden. Dus ook kijken naar de klant van
wereld. Tja, wat moet ik zeggen? Het waren tien fantastische ja-
de klant, naar toeleveranciers, naar concurrenten, gevoel krijgen
ren…
■
Fac es - 15
ADVERTENTIE HLB van Daal & Partners
Fac es - 16
Opinions VOOR STUDENTEN WORDT DE SCHULDENCRISIS ALLEEN MAAR ERGER Studenten worden met allerlei maatregelen hard geraakt. Als oplossing wordt door de staatssecretaris vaak de optie lenen aangeboden. De huidige crisis is nu juist een schuldencrisis, of het dus een echte oplossing is kan je in twijfel trekken.
kosten. Loop je meer dan één jaar uit op je studie, dan wordt dat bestraft met 3.000 euro extra collegegeld per jaar. Opnieuw een prikkel om vooral een makkelijke studie te kiezen. De regering heeft al gedreigd om de gehele basisbeurs af te schaffen. Staatssecretaris
INSIDER TRADING, A MARKET SIGNALING MECHANISM Due to the informational value and shortterm wealth effects engulfed in insider trades, these trades are regulated. Inside trades continue to be a highly debated topic in both academia and media.
Zijlstra vindt dat geen probleem, want je kunt het geld lenen. Maar heeft Zijlstra niet door dat we in een schuldencrisis zitten? Dat we juist minder moeten lenen? Wat denkt hij van de banken die bezwaar maken tegen hoge studieschulden als je een hypotheek aanvraagt? Wat doet hij met studenten die niet nog meer wil-
DISCRIMINATION IN FINANCIAL MARKETS In recent research I find evidence that discrimination also plays a role in financial markets. The study is very comprehensive and looks at more than 2,000 fund managers in the US over a period of more than 20 years.
len lenen? Ruim één op de tien studenten zegt te stoppen met zijn studie wanneer de basisbeurs vervalt. Dat betekent minder hoger opgeleiden en dus minder kenniseconomie. Jongeren van 18 jaar zullen nog wel een tweede keer nadenken als zij weten dat studeren gelijk staat aan tienduizenden euro's aan leningen. De rente kan oplopen tot ruim 4 procent. Dat zijn duizenden euro’s extra als je
Voor studenten wordt de schuldencrisis alleen maar erger DOOR
S
J.
VA N
DIJK*
nog eens 15 jaar moet aflossen. Niet iedereen krijgt immers een goed betaalde baan, zeker niet in een economische crisis. Op deze manier komen er steeds meer jongeren die opzien tegen het volgen van een hogere opleiding. Als eerste zijn dat jongeren
jaren verdubbeld, net als de hoogte van de
uit gezinnen met een lager inkomen, omdat zij
gemiddelde studieschuld. Inmiddels lenen
terugschrikken voor hoge schulden. Zo wordt
tuderen wordt steeds duurder. De regering
80.000 studenten circa 15.000 euro tijdens hun
een fikse drempel opgeworpen voor een
bezuinigt immers hard op studenten: de
studie. Dit bedrag zal de komende jaren flink
bepaalde groep jongeren.
studieboete van 3.000 euro, het torenhoge
stijgen door de langstudeerboete en het
Als het kabinet zo graag wil bezuinigen, zijn
collegegeld voor een tweede studie en het
afschaffen van de basisbeurs voor de master-
er talloze alternatieven, zoals de Joint Strike
afschaffen van de basisbeurs voor de master-
fase. Bij eventuele nieuwe bezuinigingen wordt
Fighter en de aanpak van de hypotheek-
opleiding. Het wordt er niet leuker op voor
mogelijk zelfs de gehele basisbeurs afgeschaft.
renteaftrek. Het zou beter zijn om juist te
Indien de basisbeurs voor de masterfase
investeren in het onderwijs. Daardoor worden
En studeren was al prijzig. Studenten die net
wordt afgeschaft, moeten studenten 3.200
jongeren beter opgeleid, wat leidt tot meer
zijn afgestudeerd, hebben inmiddels zulke hoge
euro extra per jaar betalen. Vooral voor bèta-
kansen op de arbeidsmarkt. Dat levert hogere
studieschulden dat banken weigeren een
studenten is dat zwaar, omdat zij meerjarige
inkomsten op voor de overheid. Bezuinigen op
hypotheek te verstrekken. Ondanks je hoge
masters volgen. Studenten worden dus
studenten werkt daarom averechts. Daarom
opleiding kun je geen huis kopen. Werd dit
geprikkeld om makkelijke studies te kiezen,
roep ik studenten op om massaal in actie te
bedoeld met Nederland Kennisland?
zodat hun schulden beperkt blijven. Alweer een
komen. De regering moet niet bezuinigen op
domper voor de kenniseconomie.
studenten, maar investeren in onderwijs.
studenten.
Niet alleen de SP, maar ook studentenorganisaties waarschuwen al jaren voor de
Als je masteropleiding niet aansluit op je
risico's van steeds hogere studieschulden. Het
bacheloropleiding, moet je een schakelpro-
aantal studenten dat leent is de afgelopen
gramma volgen. Ook dat kan flink oplopen qua
* Jasper van Dijk is Tweede Kamerlid van de SP.
Fac es - 17
O O K
E E N
M E N I N G
?
M
A I L
D E
R E D A C T I E
:
I N F O
@A
S S E T
-A
C C O U N T I N G
F
I N A N C E
.
N L
stitutions have limited resources, small voting control and are primarily concerned with their portfolio liquidity. Looking at insider ownership, trades executed by directors with a low equity stake lead to a stronger market reaction as compared to trades by insiders who already have strong ownership. Trade by a director having low levels of equity ownership is believed to align their incentives with those of the other shareholders. Consequently, increases in ownership may reflect the directors’ pre-commitment to focus on shareholder value creation. However, increase in ownership by directors who are blockholders sends a weak signal as it is largely associated with entrenchment and private benefits. Also, the signal triggers stronger information effects in poorly performing or financially distressed firms. Substantial differences exist between the regulations governing insider trading in the UK and US. Market reactions are stronger in the case of UK due to a more stringent enforcement and a shorter time interval within which
Insider Trading, a Market Signaling Mechanism
trades have to be reported. All in all, insider trading reveals valuable information to the market. This information is then incorporated through stock price movements and abnormal returns. Hence, it is extremely important from
BY L.D.R. RENNEBOOG*
I
nsider
trading
is
the
buying
or
not true, then he would suffer huge losses on
the perspective of generating short-term wealth
account of his purchase. Let us analyse the
effects. Moreover, illegal insider trading can
signaling value of these insider trades.
greatly undermine the confidence of the pub-
selling of securities by a person who has
First, it has been empirically documented that
lic in the markets. It enables insiders to bank
access to non-public information about the
a purchase by an insider provides a stronger
upon privileged information, thereby depriving
security. Such an insider may be the CEO, a
signal to the market as compared to a sale.
the investors of their potential returns. Hence,
director or even the family members of such
This is consistent with the fact that many exe-
a higher instance of illegal insider trading may
persons. Due to the informational value and
cutives receive equity based compensation.
deter investors from participating in equity
short-term wealth effects engulfed in insider
Hence, they may sell their securities for merely
markets.
trades, these trades are regulated. Inside tra-
liquidity reasons. Second, if the directors are
des continue to be a highly debated topic in
monitored by active blockholders, insider trade
both academia and media.
becomes less informative. This is because,
An insider trade is illegal if it is based on
active monitoring blockholders reduce the in-
information which is not available to the pub-
efficiency induced through agency and infor-
lic. However, legal insider trading gives infor-
mation problems. Alternatively, if the firm com-
mation to the market about the prospects of
prises of a large proportion of passive inves-
the company. This signal is credible as it is
tors (institutions), then the director trade trans-
costly. That is to say, a director who purchases
mits a powerful signal. Moreover, these insti-
the securities of the company believes that the
tutional investors tend to follow the informa-
company will do well in the future. If this is
tion revealed by the trade. This is because in-
Fac es - 18
* Luc Renneboog is Professor of Corporate Finance at the Finance Department of Tilburg University This article is based on: Fidrmuc, J., M. Goergen, and L. Renneboog, 2006, Insider Trading, News Releases and Ownership Concentration, Journal of Finance 61 (6), 29312973. For more information about Insider Trading in the NL, please read: Cziraki, P., P. de Goeij, and L. Renneboog, 2010, Corporate Governance Rules and Insider Trading, Discussion paper CentER, Tilburg University. http://papers.ssrn.com/sol3/ papers.cfm?abstract_id=1573643
O p i n i o n s suggest that an average fund manager with foreign-sounding name may earn up to 140,000 dollars a year less just because of the foreignsounding name. The key thing to note is that these namebased differences arise for otherwise similar funds. To be precise, our findings indicate that investors discriminate based on name even for funds that have the same size, invest in the same segment (e.g. US blue chip companies), have the same overall riskiness and – most importantly – even for fund managers who have shown the exact same performance in the past. Where do such name-based effects come from? Sociology and psychology suggests that one of the main reasons for differential perception based on the name of a person is that a person with a less familiar foreign-sounding name may trigger a strong sense of in-group bias – the tendency of people to systematically adopt favorable opinions about members of their own group and lower opinions about members who are outside of their group. Consistent with these theories we find that the
Discrimination in Financial Markets
mutual fund manager effects are stronger in regions where racial stereotypes are stronger but weaker when the investors themselves are foreigners or exposed to a lot of foreigners. What do we learn from this? It has been ar-
B Y O. S PA LT *
W
in the US over a period of more than 20 years.
gued in the past that, because capital flows
The research design is as follows: we first ask
to its best possible use, financial markets are
hen people hear the name of a person,
US nationals to rate the names of each of these
one way to effectively limit discrimination. Our
either consciously or subconsciously, they
managers into two categories: “sounds foreign”
findings cast doubt on this and suggest instead
typically assign a host of attributes to that per-
and “does not sound foreign”. We then use this
that financial markets are not very different
son, which are related to the “group" (i.e.,
perceived foreignness of the name to relate it
when it comes to discrimination than labor
country of origin, religion, race, ethnicity, cul-
to fund attributes. Our main finding is that the
markets, consumer product markets, court-
ture, etc.) associated with the name. Often
name of the fund manager alone is sufficient
rooms, or refereeing in professional sports (past
name-related stereotypes get activated almost
to influence how much money investors allo-
studies have shown discrimination at work in
spontaneously without much conscious effort.
cate to funds.
all those settings). These findings are a re-
These stereotypes consequently may color the
These findings are economically important.
minder that despite good efforts in the past,
initial impressions of the person. For example,
On average, if investors withdraw 100 dollars
we must continue to work hard to fight discrimi-
names such as “Zaheer Sitabjhan", “Toshihiko
from a fund that has performed poorly in the
nation.
Tsuyusaki", “Michael Brown" or “Joost De Jong"
last year, they withdraw an additional 10 dol-
are all likely to invoke different (subconscious)
lars if the fund manager has a foreign-sound-
reactions.
ing name. If they invest an additional 100 1
In a recent research project I find evidence
dollars into a fund that has performed very well,
that discrimination also plays a role in finan-
they would only invest 60 dollars in such a fund
cial markets. The study is very comprehensive
if it was managed by a person with a name
and looks at more than 2,000 fund managers
that sounds foreign. Reasonable estimates
* Oliver Spalt is Assistant Professor of Finance and CentER Fellow at Tilburg University. 1 “What is in a name? Mutual fund flows when managers have foreign-soundign names”, available at www.oliverspalt.com/ research.
Fac es - 19
ADVERTENTIE ABAB
Fac es - 20
C o l u m n
A c c o u n t i n g
In de rubriek wisselcolumn schrijven twee personen uit de financiële wereld een column over de vakgebieden finance en accountancy
Andreas Kinneging, accountants en de mens
van (externe) controle kan niet tot in het oneindige worden doorgevoerd. Om deze reden is ook interne controle noodzakelijk.
Een van de opvallendere ervaringen in 2011 was voor mij de lezing van hoogleraar rechtsfilosofie
Cruciaal daarbij is het bevorderen van deug-
Andreas Kinneging tijdens de Accountantsdag in november in de RAI. Een eyeopener.
penheid in de opvoeding. Niet alleen thuis
Tekst T. Nierop*
den als moed, zelfbeheersing en rechtschaen op school, maar ook op de werkvloer en in de opleiding.
N
iet zozeer die lezing zelf. Kinneging
Gezien het feit dat veel accountants
deed weinig meer dan nog eens duide-
Kinnegings verhaal als oogopenend en ver-
lijk samenvatten hoe je als toezichthouder
nieuwend hebben ervaren, voorziet de stu-
of accountant – of gewoon als nadenkend
die blijkbaar onvoldoende in dit soort over-
persoon - aan moet kijken tegen de aard
denkingen. Vreemd, want nagenoeg elke an-
van ‘de mens’, diens drijfveren en de moge-
dere academische studie, of dat nu economie
lijkheden een en ander in goede banen te
is, psychologie, geschiedenis of geografie,
leiden. Dat was nuttig. Opvallender waren
raakt op zijn minst indirect aan menselijk
voor mij de reacties van aanwezigen. Ook in
gedrag en drijfveren. Dat geldt zelfs voor een
de dagen erna. Opmerkelijk veel accountants
talenstudie. Literatuur gaat immers heel vaak
bleken Kinnegings verhandeling te hebben
over menselijk handelen en zaken als goed
ervaren als nieuw en baanbrekend. Kortom,
en kwaad. Meer aandacht voor ethiek, psy-
als eyeopener. Blijkbaar was het denken over
chologie, een vleugje sociologie en andere
het gedrag en de natuur van de mens voor
op ‘de mens’ gerichte disciplines lijkt in de
velen ‘nieuw’. Dat is vreemd, want in hun rol
accountantsstudie dus gewenst.
als controleur en toezichthouder op de inte-
Blijkbaar denken veel accountants ook als
griteit van financiële verslaggeving waken
privé-persoon niet erg na over dit soort we-
accountants in essentie over het gedrag van
zenlijke zaken. Dat lijkt aan te sluiten bij een
mensen.
in december 2011 in Accountant gepubli-
Wat Kinneging precies zei kan iedereen
ceerd onderzoek waaruit blijkt dat accoun-
nalezen op Accountant.nl, maar kort samen-
tants vergeleken met twee andere groepen
gevat ging het over goed en kwaad, over
professionals – juristen en medici – erg wei-
ethiek en over de aloude vraag of de mens is
nig
geneigd tot het goede of het kwade.
bestedingen zoals literatuur, theater en
op
hebben
met
culturele
tijds-
museumbezoek. Zelfs met het lezen van
Alle ethische dilemma’s, problemen en vra-
kranten.
gen zijn volgens Kinneging in essentie terug te voeren tot één simpel feit: mensen zijn
Dat lijkt triviaal, maar is het niet. Immers,
geen engelen. De mens is engel noch duivel,
ook dit soort tijdsbestedingen gaan heel
maar iets er tussenin. Er schuilt veel goeds in
vaak over ‘de mens’. Lees eens een serieuze
de mens, maar ook een donkere kant. Het is
roman, biografie of boek over geschiedenis.
makkelijker om egoïstisch te zijn dan
Je wordt er rijker van, en verstandiger. Als
altruïstisch, makkelijker hebzuchtig dan vrij-
mens, maar zeker ook als accountant.
gevig. De kunst is om het kwade te beheer-
en zichzelf in de gaten houden (interne con-
sen en het goede te versterken.
trole).
Volgens Kinneging zijn er grofweg twee
Beide elementen zijn nodig, naast elkaar.
manieren om het menselijk samenleven in
Een externe controleur is immers ook een
goede banen te leiden: mensen moeten el-
mens (geen engel) en moet dus ook extern
kaar in de gaten houden (externe controle)
worden gecontroleerd. Echter, zo’n stapeling
*
Tom Nierop is hoofdredacteur van Accountant/Accountant.nl.
Fac es - 21
Fac es - 22
Never waste a good crisis
Revising the financial system At the moment, we are living in a world which is suffering from probably the most major crisis since the Wall Street Crash in 1929. Some professionals believe that the worst is yet to come. If this is true, we have to make sure that we are able to manage a crisis better than we did in the past, so that the negative effects on our economy can be reduced to a minimum. iFinance 2012 discussed this matter of how to revise the financial system on the hand of three key topics: Credit rating agencies, banking regulation and the transfer of power from nations to Europe.
Text T. Janssen, K. Koopal en J. Box*
Financial markets are responding to every downgrade, which makes credit rating agencies incredibly powerful. Before this crisis, rating agencies made huge mistakes in valuing the risks of several financial products and institutions. These mistakes make it questionable whether the agencies are still trustworthy. The question arises how these agencies can remain credible and if governments should intervene in this sector. In times of economic prosperity there have been many deregulations. But is this always a wise decision? Less regulation should lead to more competition, is what many neoliberals think. In contrast, regulation is a hot topic in the current banking and insurance industries, where Basel III and Solvency II are the main results of this regulation process. Nevertheless, mandates of the financial supervisors are still mainly arranged on a national level. The question is whether national governments lagged behind the integrated and interconnected European financial reality. Existing arrangements for mutual information sharing and cooperation between regulators turned out to be fairly ineffective. Consequently there is an active debate whether nations should transfer parts of their own sovereignty to Europe.
*
Tom Janssen, Kevin Koopal and Jasper Box are Master Finance students at Tilburg University and member of the iFinance 2012 Committee.
Fac es - 23
ADVERTENTIE FoedererDFK
Fac es - 24
On 11 April, iFinance discussed these topics. Dr. Ronald Gerritse, chairman of the AFM, prof. dr. Jakob de Haan, professor at Rijksuniversiteit Groningen and head of research at De Nederlandsche Bank, and Bart aan den Toorn, head of credits and co-head of fixed income at SNS Reaal proposed their views during interactive debates. Peter Verhaar, founder of Alex Beleggersbank and financial expert, was the Chairman of the
WE RATE EVERY DEAL: IT COULD BE STRUCTURED BY COWS AND WE WOULD RATE IT
Day.
S&P EMPLOYEE C R E D I T R AT I N G A G E N C I E S The ratings accredited by credit rating agencies play an important role in the global economy. Financial markets respond strongly to downgrades by credit rating agencies. This market is
crease the power of credit rating agencies ourselves by includ-
dominated by three major players: Moody’s, Standard & Poor’s
ing credit ratings in our policies. For instance, Basel II requires
and Fitch. In the past, credit rating agencies were intermediaries
positive ratings of credit rating agencies before public and
that assessed the creditworthiness of railroad securities, indus-
pension funds are allowed to invest in that fund. Consequently,
trial companies and financial institutions. Nowadays, rating
credit rating agencies are granted a dominant position on the
agencies assign ratings to all sorts of complex financial prod-
financial market by our own governmental policies.
ucts. An employee of Standard & Poor’s stated: “We rate every deal. It could be structured by cows and we would rate it.” Mis-
The Germans Roland Berger and Markus Krall have plans to
takes in the ratings of complex products such as collateralized
start a European credit rating agency. Their idea is that investors
debt obligations are often cited as one of the causes of the re-
pay a fee to connect to an investor’s platform where they can
cent financial crisis, indicating that credit rating agencies are
view credit ratings. This might be a way to reduce the agency
very powerful. But why do we need credit rating agencies?
problem of assigning too favorable ratings. On the other hand
Credit rating agencies provide a third party opinion that is valu-
this induces a free rider problem. Some people argue that gov-
able for investors. It reduces the information asymmetry be-
ernments should take over the role of credit rating agencies.
tween borrowers and lenders. In addition, it is an efficient way to
Making the entity a nonprofit organization would reduce the
reduce the amount of due diligence for every investor.
incentive to give a positive rating that agencies currently have. In addition, the government could facilitate an increase in com-
Last years, several institutions expressed their concerns about
petition, introduce explicit legal liability for misfeasance or
the independence of credit rating agencies and argued that
adopt a rule that requires agencies to disclose their beliefs that
they are too powerful. The rating agencies are paid by the com-
a rating is of low or high quality.
panies that they rate and thus have an incentive to give good ratings. A former employee of Moody’s admits to this conflict of interest: “Agency analysts are pressured through a culture of ‘intimidation and harassment’ to give clients the ratings they want
BANKING INDUSTRY
out of fear the clients will otherwise fire the agency and take
The past decades have been characterized by deregulation and
their business to another one.” The behavior of accepting only
privatization. A new economic era started when Margaret
one rating from the agency that provides the most favorable
Thatcher became prime minister of the United Kingdom in 1979
rating is called rating shopping.
and Ronald Reagan the president of the United States in 1981. They introduced the free market principle as a standard in the
Benmelech and Dlugosz (2009) find some evidence that rating
entire Western world.
shopping may have played a role in the market of complex financial products where a large number of severe downgrades
While at first very successful with huge economic prosperity, de-
took place. It could be an indication that rating agencies are not
regulation led to ignorance of the importance of regulation and
independent and trustworthy anymore. But are credit rating
supervision. The once efficient and innovative banking industry,
agencies really too powerful? Other people argue that we in-
blinded by its success, has become a sector driven by power
Fac es - 25
2012 WILL BECOME AN EVEN TOUGHER YEAR THAN 2011 MARK RUTTE and greed. For the entire financial system, it is of immense im-
and Basel III were created to increase regulation in the banking
portance that the banking sector becomes healthy again.
industry. The question is whether these regulation agreements are still easy to implement, transparent and controllable for
To prevent the extreme risk taking behavior of the past, regula-
banks. As Dirk Schoenmaker, Dean of Duisenberg School of Fi-
tion could be a solution. One possible measure is separating
nance, argues: “it is hard to implement these kinds of regulatory
retail and investment banking activities. Though this policy is
agreements in the current banking sector.”
argued to protect banking activities where continuous provision of service is vital to the economy, complete separation is a very difficult process. The recently introduced Basel III regulation is one incentive to restore the faith in the banking industry.
THE POWER OF EUROPE
However, the downside of banks increasing their leverage is the
The financial crisis has exposed important failures in financial
retardation of economic growth. Nevertheless, it seems that the
supervision. Current supervisory arrangements turned out to
current situation with very loose regulation cannot be main-
be incapable in preventing, managing and resolving the crisis.
tained any longer and tight financial regulation is required to
Mandates of the financial supervisors are still arranged on a
prevent huge losses in future periods of economic trouble.
national level. The question is whether national governments lagged behind the integrated and interconnected European fi-
In October 2011 a tax on financial transactions was introduced
nancial reality. Existing arrangements for mutual information
on the Eurotop. The Dutch Minister of Finance, Jan Kees de Jager,
sharing and cooperation between regulators have proved to be
is a proponent of this tax. It has two main advantages: first, the
insufficiently effective. The European Securities and Markets
financial sector pays a contribution to overcome a possible
Authority (ESMA) is an example of an independent European
new financial crisis and and second, risky investments are dis-
authority that contributes to safeguarding the stability of the
couraged. In contrast with Minister de Jager, Nout Welink, ex-
European Union's financial system by ensuring the integrity,
president of De Nederlandsche Bank, argues: “It is unwise to re-
transparency, efficiency and orderly functioning of securities
peatedly charge the banking industry.” It seems that this crisis
markets. However, the ESMA has no power to sanction.
has revived the old debate between supporters of Keynes’ theory and the free market principle. Is tight regulation the so-
Where Europe determines the financial policy, individual na-
lution for this crisis or will it function as a restriction on eco-
tions execute and supervise this policy. It can be argued that
nomic prosperity? In 1988, Basel I regulation for banks was in-
national power should be transferred to European supervisors
troduced to establish capital requirements. However, the finan-
as the ESMA. At this moment several banks face problems to
cial system is a developing complex system. Therefore, Basel II
meet their obligations. The European Central Bank helps the
Fac es - 26
agency produces more reliable ratings. The Dutch Parliament recently accepted a new law called the “Interventiewet”. The law gives the Dutch government more power to intervene in the banking sector in case of an upcoming crisis. Also on European level, leaders are looking for ways to strengthen the financial system. Let’s just hope we are all revising the financial system in the right way. This crisis might teach us important lessons for future policies. To conclude with our subtitle: ‘never waste a good crisis!’
■
REFERENCES Benmelech, E. & Dlugosz, J. (2009). The Credit Rating Crisis. Working Paper Beck, T., Boot, A. & Degryse, H. (2010). Financiële sector in andere dan ondersteunende rol te risicovol. Me Judice, year 3, May 21, banking industry to remain out of trouble by supplying them
2010
with loans at favorable conditions. However, banks are still under-capitalized and therefore the interbank capital markets are
Cohn, C. (2008, October). S&P Officals: We’d Do a Deal ‘Structured
still not functioning properly. If this problem is not solved
by Cows’. Retrieved February 27, 2012, from http://www.cnbc.
quickly, either on national level or on European level, the
com/id/27321998/S_P_Officials_We_d_Do_a_Deal_Structured
economy may collapse again. Some scientists state that in our
_by_Cows
globalized financial world there is no escape of transmitting political power. Dirk Schoenmaker, Dean of Duisenberg School
Dietsch, K. (2011, August). Ex-Moody’s exec: Ratings agencies cor-
of Finance, argues that European supervisors should have more
rupt. Retrieved February 27, 2012, from http://www.upi.com/
power in order to stabilize financial markets. In addition, Boot,
Business_News/2011/08/23/Ex-Moodys-exec-Ratings-agencies-
Beck and Degryse (2010) argue for both a national plan and a
corrupt/UPI-37191314088200
European agreement, which does not only focus on cooperation but also incorporates clear guidelines about cross-border
Schoenmaker, D. (2012, January). Dirk Schoenmaker over de
commitments and burden sharing.
bancaire crisis van 2012. Retrieved February 27, 2012, from http:/ /www.mejudice.nl/video-detail/188
Another problem of national policy is that it neglects the contagion in our financial system. The financial system becomes
VEB. (2010, July). Onenigheid over bankentaks wordt steeds
more and more globalized and consequently the financial sys-
zichtbaarder. Retrieved February 27, 2012, from http://veb.net/
tems of different nations become interconnected. We should
content/HoofdMenu/Home/Nieuwsoverzicht/artikelen/
aim for a single global market to reduce contagion of crises.
brouwerbankenbelasting.aspx
Therefore, a common European policy could be a step in the right direction.
FUTURE PROSPECTS Currently, the plans of Markus Krall and Roland Berger to start a European credit rating agency are at an advanced stage and a new private institution could start business as soon as the first half of this year. The future will tell us whether this credit rating
Fac es - 27
Jan Arie van Barneveld is vanaf het jaar 2000 al CEO van Brunel. Hij heeft in deze tijd veel meegemaakt met Brunel. Brunel is in deze tijd flink gegroeid en ze hebben de crisis ook goed doorstaan. Voor zijn loopbaan bij Brunel heeft hij onder andere bij Coopers & Lybrand gewerkt, het huidige PWC.
Fac es - 28
Tekst M. Bonants en S. Hoekstra*
Zou u eerst iets over u zelf kunnen vertellen, zoals
erop wees dat ik dat niet zou moeten doen. Ze zei dat ik
over uw studie en uw loopbaan voor uw huidige functie
geen echte Accountant was en dat ik het veel leuker zou
bij Brunel? Hoe bent u vervolgens bij Brunel aan de
vinden om ergens binnen een onderneming te werken. En
slag gegaan?
daar had ze volledig gelijk in. Toch was het nogal een grote
Ik ben 62 jaar oud en ik ben geboren in Amsterdam, waar ik
stap om niet tot de maatschap toe te treden, dat tekende je,
nu ook woon. Ik ben getrouwd en ik heb vier kinderen. Na
zeker destijds, voor het leven.
de middelbare school ben ik naar de HBS gegaan en ik ben pas gaan studeren aan de Vrije Universiteit nadat ik ge-
Ik ben toen directeur geworden bij Hooge Huys verzekerin-
trouwd was. Daar ben ik begonnen met econometrie. Naast
gen en ik was aangenomen om een reorganisatie door te
het studeren heb ik ook gewerkt waardoor ik er ongeveer
voeren binnen het hypotheek bedrijf en de levensverzeke-
zes jaar over heb gedaan. Na enkele jaren ben ik van
ringen. Het werk daar beviel me erg goed, maar het was een
econometrie geswitcht naar Accountancy, dit vakgebied
erg grote stap om vanuit de consultancy naar dit bedrijf te
stond namelijk bekend om zijn baanzekerheid. Eerlijk ge-
gaan. De werksfeer is totaal anders, ik was gewend om met
zegd heeft accountancy me nooit zoveel getrokken, maar ik
academisch geschoolde mensen te werken die alleen maar
ben toch heel blij dat ik toen die keuze gemaakt heb.
carrière wilden maken. Als ik bij Coopers & Lybrand een opdracht gaf, dan wist ik ook zeker dat het de volgende dag
Nadat ik ben afgestudeerd ben ik gaan werken bij Coopers
klaar was en met de nodige intelligentie was opgelost.
& Lybrand, het huidige PwC. Dat was toen een soort niche accountantsbureau met een heel chique kantoor op het
Maar als je in een verzekeringsmaatschappij terecht komt
Leidseplein in Amsterdam. Ze hadden veel internationale
dan wordt het aansturen en het delegeren totaal anders. De
klanten en het accountantsvak deden ze daar op een analy-
werkstromen gaan veel langzamer en mensen mopperden
tisch risicogebaseerde invalshoek. Vroeger was er namelijk
vaker. Mijn verwachtingspatroon ten aanzien van mijn di-
een
van
recte omgeving lag het eerste half jaar veel hoger dan de
Accountancy. Allereerst was er de typische Nederlandse
werkelijke situatie. Er werkten binnen die traditionele orga-
groot
onderscheid
tussen
twee
vormen
Interview Jan Arie van Barneveld CEO Brunel vorm, waarbij ieder papiertje omgedraaid en afgevinkt
nisatie mensen die daar al vijftien tot twintig jaar dezelfde
werd. Daarnaast was er de meer Internationaal gerichte
functie hadden en niet de stap durfden te nemen om door
vorm, waarbij gewerkt werd door middel van analyses en
te gaan. Die manier van werken vond ik in het begin redelijk
gesprekken met het management. Dat is later ook wel een
lastig.
beetje fout gegaan. Maar het werk daar was erg leuk. Het was heel gevarieerd projectmatig werk, waarbij ik veel erva-
Na twee jaar ben ik interim manager geworden bij een
ring op kon doen en veel bedrijven van binnen kon zien. Ik
Belgische verzekeraar en heb ik dit verliesgevende bedrijf in
heb in mijn vak als Accountant veel geleerd over de ver-
twee jaar tijd behoorlijk winstgevend gemaakt. Vervolgens
schillende staten waarin een bedrijf kan verkeren. Door de
heb ik dergelijke opdrachten ook in Nederland uitgevoerd,
cijfers te lezen leerde ik of een bedrijf goed of slecht
zoals bij een grote machinefabriek in Noord-Holland.
draaide. Ik praatte met veel mensen binnen de bedrijven en
Daarna ben ik bij Avero gaan werken, een verzekerings-
creëerde een gevoel waarbij ik snel aanvoelde wat er beter
maatschappij die onderdeel is van Achmea. Ik ben vervol-
kon.
gens benaderd door Brunel. Het was toen 2000 en het be-
Ik had dus een goede en snelle carrière binnen Coopers & Lybrand doorgemaakt, maar toen ik de mogelijkheid had tot de maatschap toe te treden was het mijn vrouw die mij
*
Marissa Bonants en Sjors Hoekstra zijn beiden bachelor student Bedrijfseconomie.
Fac es - 29
ADVERTENTIE "
Wesselman
Fac es - 30
drijf was echt in problemen. Ik wist eigenlijk niet wat Brunel was, behalve dat het op de beurs genoteerd stond. Er waren financiële en administratieve problemen en er waren voor mijn tijd al veel ontslagen gevallen. Het was daardoor een zeer mooie maar hectische uitdaging. Brunel richtte zich als detacheringbureau voor 85% op de Nederlandse markt, vooral met IT personeel. Daarnaast waren er ook activiteiten in Duits-
DE PUBLICITEIT DIE SAMENGING MET DE SUCCESVOLLE BEURSGANG HEEFT HET BEDRIJF UIT
land, Engeland en het Midden-Oosten. Ik ben CEO geworden en ik was op dat moment de enige in het bestuur, waardoor ik ei-
EVENWICHT GEBRACHT
genlijk ook CFO was. Het was een grondige reorganisatie waarbij in korte tijd meer dan 500 man buiten de deur moesten worden gezet. Ik heb een team om me heen verzameld van mensen die nog niet al te
waardoor iedereen erg betrokken is bij het primaire proces. Ik
lang bij Brunel werkten. Ik ben deze mensen aan gaan sturen
houd daar erg van; in mijn ogen is het zo dat managers ook fil-
en we zijn het bedrijf gaan herstructureren. Vanaf 2002-2003
terend werken waardoor je zo min mogelijk lagen moet heb-
kennen we alleen nog maar groei en het bedrijf is qua omvang
ben. Maar de structuur is erg regionaal bepaald.
de laatste tien jaar vervijfvoudigd tot meer dan een miljard. We zitten in 34 landen met meer dan honderd vestigingen en we groeien nog steeds als kool. Het laatste jaar hadden we een
Brunel is door Effectory op de lijst geplaatst van beste
groei van 35% en de winstgevendheid sinds 2010 is met meer
werkgevers van Nederland. Wat maakt Brunel een goede
dan 70% gestegen.
werkgever en wat doet zij voor haar werknemers? Het bedrijf Brunel is ondernemend, erg commercieel en resultaatgericht. De werknemers worden tegelijkertijd ruimte en
Brunel heeft meer dan 10.000 werknemers, werkzaam in
richting gegeven, zo worden ze gestimuleerd om met behulp
bijna 100 kantoren verdeeld over 34 landen. Hoe is Brunel
van eigen inbreng tot resultaat te komen. We willen werkne-
ontstaan?
mers het gevoel geven dat ze hun creativiteit kwijt kunnen.
Ik heb een goede band met Jan Brand, hij heeft Brunel opge-
Daarnaast werken ze altijd in relatief kleine teams. Verder heb-
richt in 1975 en is voor meer dan 60% aandeelhouder. Hij was
ben de werknemers veel verantwoordelijkheden en wordt
student in Delft en hij is begonnen met het uitzenden van zijn
ondernemerschap en resultaatgerichtheid geprikkeld. Bovenge-
mede studenten. Dat is toen zeer succesvol geweest en zijn be-
noemde punten zijn denk ik reden dat het bedrijf zo goed
drijf heeft zich heel snel ontwikkeld. Hij heeft het in 1997 naar
scoort bij Effectory.
de beurs gebracht, maar hierna is het minder gegaan. Het lijkt erop dat het bestuur de focus van het bedrijf uit het zicht was verloren. De publiciteit die samenging met de succesvolle beurs-
Wat doet Brunel voor een opdrachtgever en hoe onder-
gang heeft het bedrijf uit evenwicht gebracht waardoor er een
scheidt zij zich ten opzichte van andere detacheringbu-
periode van neergang geweest is.
reaus? Brunel concentreert zich erg op de kwaliteit van de dienstverlening. Wij proberen constant om het nog beter te doen en zijn
Hoe zou u de organisatiestructuur van Brunel beschrijven
daarbij altijd gericht op de klant. De klant is het allerbelangrijkst
en hoe helpt deze Brunel winstgevend te maken en houden?
en staat altijd centraal. De medewerker die wij detacheren zien
We hebben een organisatiestructuur die landelijk georga-
wij als klant, maar het bedrijf waarvoor wij werken en opdrach-
niseerd is. We hebben een Nederlandse directeur, daaronder zit
ten uitvoeren vinden wij ook erg belangrijk. De medewerkers
weer een managementteam en in Duitland zit een zelfde soort
die binnen Brunel werken moeten naar buiten gericht zijn. Dat
organisatie waarbij ze mede verantwoordelijk zijn voor Polen,
betekent dat mensen intern hun tijd moeten besteden aan de
Oostenrijk en Denemarken. Brunel Energy kent een organisatie
reden waarom wij bestaan; dienstverlening. Om ervoor te zor-
waarbij de directie uit vijf mensen bestaat. Dit onderdeel heeft
gen dat iedereen zo goed en veel mogelijk met dienstverlening
wereldwijd kantoren in Noord-Amerika, Europa, Afrika, het Mid-
bezig kan zijn moet je mensen faciliteren in hun proces, zodat
den-Oosten en Australië. Het is een tamelijk platte organisatie
ze meteen bezig kunnen zijn met het creëren van toegevoegde
Fac es - 31
ZELF BEN IK EEN ENORME VOORSTANDER VAN TECHNOLOGIE EN IT; DE MODERNE MANIER VAN COMMUNICEREN waarde. Om werknemers perfect te kunnen faciliteren is IT cru-
In hoeverre heeft Brunel te maken met Maatschappelijk
ciaal, ze moeten meteen kunnen vinden wat ze nodig hebben,
Verantwoord Ondernemen en hoe implementeert Brunel
meteen hun resultaten kunnen uitdraaien en niet eerst ellendig
haar MVO beleid?
veel papieren en formulieren moeten invullen. Zo heb je ook
Ondanks het feit dat wij niet echt een productiebedrijf zijn,
meer plezier in je werk en raak je niet gefrustreerd.
hebben wij een MVO beleid. MVO gaat namelijk veel verder dan kijken naar het milieu. MVO gaat ook over hoe je met mensen
Daarnaast is het belangrijk dat managers inzicht hebben in de
omgaat, over ethisch handelen en de manier waarop je zaken
resultaten van wie ze aansturen, en dat niet alleen ieder jaar, ie-
doet. Er zijn veel landen waar het bedrijven moeilijk wordt ge-
dere maand of iedere week, maar elke dag! Real time kunnen
maakt om echt maatschappelijk verantwoord te ondernemen,
zien wat de performance is, is superbelangrijk. Je kunt het verge-
maar juist daar is het een uitdaging. Het toepassen van MVO is
lijken met een dashboard in de auto, daarop wil je ook precies
erg belangrijk als je duurzaam wil doorgroeien, het is dan ge-
op dat moment zien hoe hard je rijdt. Het meten van
woon essentieel om netjes met de wereld en je omgeving om
performance is belangrijk om een organisatie resultaatgericht te
te gaan. Wij zorgen dat mensen in nieuwe banen worden ge-
houden. Ik denk dat we daarin verschillen van collega-bedrijven,
plaatst en op nieuwe projecten, waardoor we al een hele be-
wij richten ons enorm op de kwaliteit van het gehele proces, om
langrijke rol in de maatschappij spelen. Want we zetten mensen
zo snelheid en inhoud te kunnen leveren. Daarnaast staat de
aan het werk en zoeken posities waar ze heel goed bij passen.
klant bij ons met stip op nummer één.
Wat hoopt u over vijf jaar met Brunel bereikt te hebben? In hoeverre heeft Brunel last van de crisis? Hoe speelt
Over vijf jaar zijn we verder ontwikkeld als onderneming. De
Brunel in op de crisis?
onderneming is nu al niet meer beperkt tot een bepaalde regio,
Brunel heeft heel erg kort iets van de crisis gevoeld, in het begin
maar wereldwijd actief. Het bedrijf zit in Zuidoost-Azië, Australië,
van het jaar 2009. Maar de cijfers hebben zich ook weer enorm
Noord-Amerika, India, het Midden-Oosten, Afrika, de US en Eu-
snel hersteld. Er is maar kort twee procent minder omzet ge-
ropa. En overal is ondertussen ontwikkelde infrastructuur, wat
draaid, wat door de beleggerwereld gezien wordt als een hele
betekent dat we super flexibel zijn om ons aan te passen aan
bijzondere prestatie en waarop wij zelf uiteraard ook erg trots
nieuwe ontwikkelingen.
zijn. Door het kiezen van niches en klanten die minder conjunctuurgevoelig zijn en het kijken naar gebieden die struc-
Zelf ben ik een enorme voorstander van technologie en IT; de
tureel groeien, is het mogelijk om weinig last te hebben van de
moderne manier van communiceren. Je moet op dat gebied
crisis.
proberen voorop te lopen en dat te blijven doen. Daarom kan
Fac es - 32
rend is. Maar ik ben veel minder negatief dan wat je in de kranten leest. De economie blijft groeien, de bevolkingsgroei blijft positief en technologie en behoeften nemen toe. Capaciteit om goederen te maken en diensten te verlenen nemen toe. Als je kijkt over meerdere jaren ben ik er van overtuigd dat de economie zal groeien en de welvaart zal toenemen. Ik geloof die negatieve berichten dat alles de verkeerde kant op gaat, wat in de kranten staat, niet. We zitten momenteel in een vervelend dipje en dat wordt door mensen veroorzaakt. Jammer, want het had dus niet gehoeven, maar economische groei en toename van welvaart kan op de lange termijn niet door de politiek worden gestopt.
To t s l o t , h e e f t u n o g a d v i e z e n v o o r d e s t u d e n t e n v a n Ti l burg University? Ga razendsnel afstuderen en daarna heel veel plezier hebben in je werk. Plezier is de belangrijkste drijfveer achter succes. Heb Brunel zich ook zo snel voortbewegen en uitbreiden en ver-
altijd plezier en lol in je werk, dan leg je er vanzelfsprekend veel
wacht ik ook dat de cijfers structureel blijven groeien. In de af-
van jezelf in en ben je altijd succesvol. Als ik nu terugkijk naar
gelopen tien jaar is het bedrijf vijf keer zo groot geworden, van
mijn studententijd heb ik er eigenlijk te lang over gedaan, maar
200 miljoen naar 1 miljard. Ik verwacht dat dit in een aantal ja-
terugkijken doe ik eigenlijk niet graag. Maar ga vooral doen wat
ren weer zal verdubbelen naar een niveau van 2 miljard. Hoe-
je leuk vind, en laat je nooit vangen in vaste patronen en kies
veel jaren dat precies gaat duren, kan ik niet zeggen. Misschien
niet altijd de meest zekere weg. Het advies van mijn vrouw om
dat we één of twee jaar iets minder zullen groeien door econo-
weg te gaan bij Coopers&Lybrand, omdat ik meer een onderne-
mische omstandigheden, maar ik verwacht toch wel dat het
mer ben dan een accountant, is een hele goede geweest. Het le-
doel binnen zeven jaar bereikt zal worden. In dit bedrijf heeft de
ven is immers zo voorbij, dus je moet ervan genieten en doen
markt geen begrenzingen meer, de markten zijn veel groter dan
wat je leuk vindt.
■
het bedrijf. De begrenzing zit in hoe snel wij de organisatie kunnen laten groeien zonder dat dat onverantwoord snel wordt. Je moet nooit te hard groeien, dan verlies je namelijk de controle.
Heeft Brunel speciale middelen om niet te hard te groeien? Hoe hard je groeit heb je zelf in de hand door middel van sturing. Regelmatig zien wij kansen, die we juist niet moeten nemen. Dan moet als bedrijf toegeven dat je daar nog niet aan toe bent, dat er nog onvoldoende goede mensen aan boord zijn om die kans op een verantwoorde manier te pakken.
Wat vindt u van de economische ontwikkelingen in Nederland op dit moment? Ik vind dat de economische ontwikkelingen redelijk goed gaan. Er zijn inderdaad sectoren die met enorme onzekerheden worstelen die door de politiek worden veroorzaakt, zoals de huizenmarkt en de financiële dienstverlening. Dat is wel iets wat sto-
Fac es - 33
ADVERTENTIE Ministerie van Financiën
Fac es - 34
F l e x r o o m
Timing, Tijgeren en Talent
snoeit alle criticasters de mond. De oude wereldmacht kent nauwelijks schuld en de bevolking is van oudsher gewend aan haar rol. Zoiets zult u bijvoorbeeld in Zuid-Afrika niet
Zonder dat u het wellicht in de gaten heeft, leeft u in een van de meest interessante tijdsgewrichten van
zien. En dat is een extra risico. Dat Rusland
de afgelopen decennia. De financiële wereld is ‘hot’ en staat als nooit tevoren in de schijnwerpers. De
alleen zou draaien op grondstoffen is een
verschuiving van welvaart doet met name het westen veel pijn en eist zijn tol. Dit proces gaat nog
groeit al jaren als kool. De interne markt ver-
tientallen jaren duren.
uitgemolken vraagstuk. Het BNP van Rusland anderd in een rap tempo waarbij opvallend
Tekst J. Dwarshuis*
is dat met name Westerse ondernemingen hand over hand investeren in de regio. Maar
B
ankiers worden gekneveld en accoun-
door een gerenommeerde internationaal
dat leest u allemaal niet in de Westerse pers.
tants worden geconfronteerd met krat-
opererende accountant goedgekeurde pros-
Mijn inschatting is dat de financiële mark-
ten vol nieuwe wetgeving. Het moet de ex-
pectus ontvangt. De berekening van de NAV
ten nog lang zeer volatiel zullen blijven.
cessen uitsluiten en de wereld verbeteren. Dit
(Net Asset Value) en de bewaring heb ik uit
Pensioenbestuurders krijgen daar per direct
gaat natuurlijk nooit lukken. Dat weten u en
handen gegeven aan een vooraanstaande
grijze haren van, maar ik ben er dol op.
ondergetekende ook wel. Immers, na Charles
professionele partij. Ook qua broker werk ik
Volatiliteit is de benzine voor mijn portfolio.
Ponzi kwam er ook weer een Bernard Madoff.
met de absolute top. Op die manier heb ik
Door het Thirteen Diversified Fund niet te
Dit stuk addergebroed meldde zich nota
nooit discussie met de klant over waarderin-
groot (max. EUR 100 mln) te maken, ben ik
bene in het kwadraat. En menig Nederlands
gen van zijn assets en kan ik me focussen
zeer flexibel. Ik beleg direct en vermijd inge-
bankier, accountant of provider zat al dan
op de beleggingen. Daar draait het immers
wikkelde handelsstrategieën. Ik investeer in
niet bewust te slapen vanwege de heerlijke
om, de rest is ruis.
financieel gezonde ondernemingen met
Om alleen met pijl en boog in het open
weinig schuld en een fatsoenlijk manage-
Vooropgesteld, de financiële wereld is een
veld te opereren is overigens wel wat anders
ment. Ook wil ik wel ‘distressed’ aandelen
verdomd leuk vak. Als hobby vind ik met
dan onder de vleugels van een bank of ver-
oppikken als uitzondering op de regel. Ik
name de juridische aspecten in de effecten-
zekeraar als asset manager. Maar ik heb be-
koop dan onder de intrinsieke waarde en
wereld meer dan interessant. Ik kan het u
wust gekozen voor een 100% zelfstandig
dat pakt vaak heel goed uit.
aanraden. Bij het grote publiek is minder be-
opererend high-end fund, hetgeen niet be-
Compounding, of beter gezegd her-
kend dat het juridisch gezien een ratjetoe is
staat in de Hollandse polder. Naar mijn idee
investeren, is een belangrijk onderdeel van
in effectenland. De gemiddelde belegger
zou dit meer ondersteund moeten worden.
mijn strategie. Compounding is een volledig
heeft geen flauw idee waarin hij of zij inves-
Het is er de tijd niet naar om alles potdicht
onderschat gegeven in de beleggingswereld.
teert en hoe het bewaard wordt. Door deze
te timmeren. Nederland schreeuwt om on-
Door het structureel toe te passen bouwt u
mazen als zeesluizen wordt het opeens be-
dernemers en zou financieel talent moeten
een degelijk en gezond portfolio op. Onder-
grijpelijker dat kwesties als MF Global par-
vasthouden. Het is niet voor niets dat ik op
tussen stel ik mij ieder uur de vraag of ik de
does het daglicht zien. Mijn credo is om altijd
dit punt ben uitgeweken naar Zwitserland.
portfolio moet hedgen of niet. Daarbij komt
in de basis te beleggen en niet in afgeleide
Een verademing.
het aan op timing, een vergeten woord in de
provisie.
Qua beleggingsgebied richt ik me eigen-
financiële wereld mijns inziens. Eigenlijk
Ik moest vaak wat schamper lachen als de
lijk al jaren op de SUN (Switzerland, USA,
draait het bij iedereen om timing, tijgeren en
AFM mij ging uitleggen hoe ik met mijn
Netherlands) en de CIS regio (Common-
talent.
klant om moest gaan, terwijl de instantie zelf
wealth of Independent States). Simpel ge-
tot op de dag van vandaag nog nooit één
steld acht ik Zwitserland en ook Nederland
klant van mij heeft ontmoet. Daarom heb ik
als stabiel. Ik vlak onze Amerikaanse vrien-
– met de oprichting van het Thirteen
den nooit uit. Ze werken hard en sluw aan
Diversified Fund - voor een model (FGR) ge-
een comeback. En binnen de CIS ben ik al ja-
kozen waarbij de AFM bij mij niets te zoeken
ren een liefhebber van wat Russische aande-
heeft. Wel zorg ik er voor dat de klant een
len. De performance van deze aandelen
rommel.
*
Jan Dwarshuis is columnist bij ©OLUMBEURS en Follow The Money. Dwarshuis is verbonden aan Thirteen Asset Management in Zwitserland.
Fac es - 35
Bedrijfsopvolging in het MKB den benadrukt: begin op tijd.
In dit artikel bespreekt Geerlings het fenomeen bedrijfsopvolging. Hoe gaat dit eigenlijk in zijn werk? Wat zijn de kansen en bedreigingen? Voor het antwoord op al deze vragen en meer moet je nu het onderstaande artikel gaan lezen! Tekst Mr. Jurgen R. Geerlings
*
In dit artikel zal worden ingegaan op enkele inhoudelijke aspecten van de opvolging. Ook de rol van de verschillende adviseurs die tijdens het pro-
Bedrijfsopvolging is voor een MKB bedrijf niet alleen een kwes-
ces van bedrijfsopvolging een inbreng leveren, komt aan bod.
tie van een overdracht van eigendom en leiding. Het is een veranderingsproces waarbij maatregelen ter voorbereiding op de overdracht samen gaan met de doorlopende aanpassingen van de bedrijfsvoering in al haar facetten.
BEDRIJFSOPVOLGING: KANS OF BEDREIGING? Het regelen van de opvolging kan worden beschouwd als de
Dat lijkt in eerste aanleg een voor de hand liggende uitspraak;
ultieme verantwoordelijkheid van de ondernemer. Ook hierin
in de praktijk pakt het evenwel telkens anders uit. Adviseurs die
liggen immers kansen en bedreigingen ingesloten die voor de
de ondernemer bijstaan, richten zich doorgaans op het optima-
ondernemer beïnvloedbaar zijn. Bovendien heeft de onderne-
liseren van de transactiestructuur. Dat komt niet in de laatste
mer zich in de loop der jaren toegelegd op de waardecreatie
plaats doordat de ondernemer zelf veel te laat begint met de
van zijn bedrijf en zal hij deze waarde bij de overdracht van zijn
voorbereidingen op de komende opvolging. De belangrijkste
bedrijf graag verzilverd zien. Om te voorkomen dat een verkeerd
boodschap van dit artikel kan daarom niet snel genoeg wor-
gelopen opvolgingsproces de waarde substantieel doet ver-
Fac es - 36
minderen, is het van belang om de verschillende kansen en
Kansen
bedreigingen die in een specifieke situatie gelden, goed
Bij een tijdig op gang gebracht opvolgingsproces ontstaat
voor ogen te zien. Daarbij geldt, dat hoe eerder men start
des te meer ruimte voor nieuw strategisch beleid. Vernieu-
met het opvolgingsproces, hoe beter men in staat zal zijn
wing en aanpassing aan zich wijzigende marktomstandig-
om de kansen te benutten die met de opvolging zijn ge-
heden op basis van de visie van de opvolger vormen een
moeid. En uiteraard, hoe later men start, des te meer men
stevige basis voor een succesvolle opvolging. In deze geval-
onderhevig zal zijn aan de verschillende bedreigingen.
len blijkt de overdrager in staat om gaandeweg het proces de leiding over te dragen en zelf meer afstand te nemen van de dagelijkse bedrijfsvoering. De opvolger ziet kans om
Bedreigingen
geleidelijk aan zich het bedrijf eigen te maken en de autori-
De meest voorkomende bedreiging is simpelweg het uitblij-
teit op te bouwen die past bij de eindverantwoordelijke.
ven van een opvolgingsplanning. Onderzoek van de Euro-
Deze kansfactor is van groot belang, aangezien bij de
pese Commissie heeft al in 1998 uitgewezen, dat maar liefst
meeste bedrijfsoverdrachten de opvolger voor de onderne-
10% van de overgedragen bedrijven binnen enkele jaren
mer/overdrager een bekende is: het betreft immers een fa-
na de overdracht teloor gaan als gevolg van een gebrek-
milielid, een personeelslid buiten de familie of beide. Een
kige voorbereiding van de opvolging. Men mag er van uit
andere kans ligt besloten in de versterking van het draag-
gaan, dat bij een veelvoud de opvolging door dezelfde oor-
vlak voor de continuïteit van het bedrijf. Met de formering
zaak niet optimaal is verlopen. Een andere veel voorko-
van een tweede management echelon of de overname van
mende bedreiging wordt gevormd door een gebrek aan
het bedrijf door twee of meer natuurlijke personen is er
geschikte opvolgers. Daar komt men in de praktijk door-
geen sprake meer van afhankelijkheid van die ene directeur
gaans te laat achter, waardoor de tijd ontbreekt om maatre-
groot aandeelhouder (DGA). Dat maakt het bedrijf minder
gelen te nemen voor een alternatief traject.
kwetsbaar en het past goed in de voortschrijdende professionalisering van de organisatiestructuur. Het behoeft geen
Een derde knelpunt en soms directe bedreiging vindt zijn
betoog dat hiermee het vertrouwen van bijvoorbeeld ex-
oorzaak in de financiering. Kapitaalverschaffers en banken
terne financiers sterk wordt bevorderd.
stellen aan de beschikbaarstelling van het eigen vermogen resp. het overnamekrediet bepaalde eisen waar de ondernemer en zijn opvolger niet op waren bedacht (zie hoofdstuk over de financiering van het bedrijf ). In het ergste geval
OPVOLGINGSPROCES IS GEEN PROCES OP ZICH
wordt de aanvraag afgewezen, omdat men twijfelt aan de
Bedrijfsopvolging is een veranderingsproces dat zich op
terugbetaalcapaciteit van het overgenomen bedrijf. Bij een
twee fronten voltrekt: binnen de privé- c.q. familiesfeer en
tijdige betrokkenheid van vooral de huisbankier stelt men
binnen de zakelijke sfeer c.q. het bedrijf. In de praktijk richt
zich in de gelegenheid om tegemoet te komen aan de mo-
men zich vooral of uitsluitend op de voorbereiding binnen
gelijke voorwaarden van de financier.
het bedrijf en blijft de voorbereiding binnen de privésfeer onderbelicht. Als gevolg daarvan ontstaan knelpunten bij
Als laatste bedreiging noem ik in dit bestek de onenigheid
de uitvoering van de overdracht. Kort daarvoor (tot onge-
tussen de eigenaren van het bedrijf. Vooral familiebedrij-
veer een jaar van tevoren) blijkt vaak dat bij de overdracht
ven lopen dit risico, aangezien niet altijd alle familieleden
niet of moeilijk tegemoet kan worden gekomen aan de fi-
c.q. erfgenamen in het bedrijf werkzaam zijn. Hierdoor kun-
nanciële randvoorwaarden voor het vervullen van de per-
nen de verschillende belangen van de afzonderlijke eigena-
soonlijke doelstellingen van zowel de overdrager als de
ren uit elkaar lopen. Een conflict manifesteert zich dan
overnemer. Het is in beider belang dat dit wel gebeurt. Een
veelal hetzij bij de opvolging zelf, hetzij bij het openvallen
gelijkwaardige aandacht voor beide sferen is bij de voor-
van een testament. Echter, ook bij een partnerschap van
bereiding daarom van groot belang. Bij het nemen van de
meerdere vennoten/aandeelhouders die geen familie van elkaar zijn, kan een onderlinge onenigheid een opvolgingsproces danig frustreren. Verschillen in leeftijd, in de inschatting van toekomstperspectief van het bedrijf of in de strategische visie liggen hier in veel gevallen aan ten grondslag.
*
Jurgen Geerlings is Managing Partner van MESA Family Business Consultants te Maarsbergen, directeur/eigenaar van Fambusco Resources te Rozendaal en Academic Director van TiasNimbas Business School te Tilburg.
Fac es - 37
ADVERTENTIE PwC
Fac es - 38
opvolgingsmaatregelen dient men bovendien rekening te hou-
mogelijk te maken), wordt bijvoorbeeld een door deze partij
den met de veranderingen binnen het bedrijf op ‘going con-
bedongen externe commissaris aangesteld. Deze commissaris is
cern’ basis. Voor veel specialisten die zich bezig houden met de
een belangrijk klankbord voor het nieuwe management en kan
structurering van de overdracht blijkt dit een lastige opgave,
tegelijkertijd eventuele tijdelijke hiaten in ervaring en inzicht
simpelweg omdat zij geen voldoende inzicht hebben in de
ondervangen. En daarmee kan de overdragende ondernemer
consequenties van hun adviezen voor de strategische ont-
met gerust hart het bedrijf eerder achter zich laten.
wikkeling van het bedrijf. Dit vraagt om een kritische houding op dit punt van de ondernemer zelf.
S Y N C H R O N I S A T I E VA N L E V E N S C Y C L I Opvolgingsmaatregelen uit de privé- en de bedrijfssfeer kun-
VERANDERINGEN IN PRIVÉ
nen niet als onafhankelijk van elkaar worden beschouwd. Dat is
Binnen de privésfeer brengt de bedrijfsopvolging een nieuwe
een belangrijke conclusie uit de bovenstaande paragrafen. In
levensvervulling voor de ondernemer met zich mee. Hij zal zich
de zakelijke dienstverlening wordt dit onvoldoende onderkend.
nieuwe doelstellingen moeten stellen en los moeten komen
Ook de ondernemer herkent dit niet meteen. Men is eerder ge-
van de vertrouwde interne en externe omgeving van zijn be-
neigd om privé en zakelijk van elkaar te scheiden. Op ‘going
drijf. Maar al te vaak wordt de emotionele barrière voor deze
concern’ doorgaans terecht, doch ingeval van bedrijfsopvolging
verandering onderschat door de ondernemer zelf en zijn
een doodzonde: en wel simpelweg omdat alleen al de financiële
adviseurs. De mentale voorbereiding hierop heeft zijn tijd nodig.
belangen tussen beide sferen met elkaar zijn verstrengeld. Een
Bovendien wijzigt de persoonlijke vermogenspositie van de
en ander houdt in, dat met de maatregelen uit de ene sfeer ook
ondernemer drastisch. Het in het bedrijf besloten vermogen
rekening dient te worden gehouden met de consequenties
gaat een andere bestemming krijgen. Maar is de ondernemer
daarvan voor de andere sfeer en omgekeerd. In dit verband is
wel in staat om zijn nieuwe doelstellingen te verwezenlijken
het raadzaam om rekening te houden met de positie die men
met het vrijgekomen vermogen? Komt het vermogen wel vrij
als persoon, eventueel als familie en ook als bedrijf inneemt op
in voldoende mate en op de gewenste wijze? Voor familiebe-
de betreffende levenscyclus. Het maakt bijvoorbeeld nogal uit
drijven in het bijzonder betekent een opvolging een generatie-
op welke leeftijd men het bedrijf overdraagt (54 jaar of 67 jaar?).
wisseling. Een wijziging in de positie van de betrokken perso-
De mate waarin men in dit verband de pensioenvoorziening al
nen binnen het bedrijf gaat gepaard met een wijziging van de
heeft veiliggesteld (niet slechts fiscaal opgebouwd) heeft alles
onderlinge familieverhoudingen. Een uitbreiding van familie-
te maken met de werkkapitaalpositie van het bedrijf. Het beno-
takken roept een zeer specifiek governance vraagstuk voor het
digd werkkapitaal is op zijn beurt weer afhankelijk van de fase
bedrijf op.
waarin het bedrijf zich bevindt. Anderszins kan men stellen dat een familie in de vierde generatie gemakkelijker in staat zal zijn om het voor haar bedrijf benodigd management potentieel te leveren dan een familie in de tweede generatie, maar heeft het
VERANDERINGEN BINNEN HET BEDRIJF
bedrijf wel voldoende perspectief om te voorzien in de levens-
De meeste bedrijven bevinden zich op het moment van een
behoefte van een breed scala aan eigenaren? Met de levens-
bedrijfsopvolging in een belangrijk ontwikkelingsstadium. De
cyclusbenadering waarbij de levenscycli uit de privésfeer en de
overdracht gaat vaak samen met een vorm van groei. Deze groei
bedrijfssfeer met elkaar worden gesynchroniseerd, kunnen de
of voortgaande ontwikkeling is uiteraard ook gerelateerd aan
fundamentele vraagstukken met betrekking tot onder meer de
de visie van het nieuwe management. Door het opvolgings-
opvolging tijdig in beeld worden gebracht. Hierdoor kunnen
proces heen lopen dan ook vraagstukken zoals (des)investerin-
de belangen van zowel de betrokken personen als van het be-
gen, het aantrekken van extern management en/of van extern
drijf zo goed mogelijk worden behartigd.
kapitaal. Voor de ondernemer is het een zware uitdaging om het overzicht van deze veranderingen te overzien. Een planmatige benadering van het opvolgingsproces helpt hem ongelukkige samenlopen en tegenstrijdige maatregelen te voorkomen
D E FA S E N VA N H E T O P V O L G I N G S P R O C E S
en tegelijkertijd bepaalde maatregelen in te zetten voor ver-
Om de planmatige benadering van het opvolgingsproces te
schillende doeleinden. Met het extern aantrekken van tijdelijk
bevorderen, is het verstandig om het proces altijd op te knip-
vermogen via een participatiemaatschappij (om een overname
pen in verschillende fasen. Elke fase kent immers zijn eigen aard
Fac es - 39
Fac es - 40
van vraagstukken en aandachtspunten. Bovendien herkent men zo de voortschrijdende concretisering van algemene vraagstukken naar uiteindelijk een situatie afhankelijke uitwerking van de overdracht. In de praktijk worden doorgaans vier fasen van elkaar onderscheiden, te weten de oriëntatie, voorbereiding, overdracht en de nazorg. Indien men er van uit gaat, dat de oriëntatie zo’n vijf tot acht jaar voorafgaand aan de over-
DE OVERDRACHT DIENT TE WORDEN BESCHOUWD ALS EEN FASE BINNEN DE LEVENSCYCLUS
dracht plaats vindt, de voorbereiding zo’n drie tot zes jaar voor de overdracht van start gaat, de overdracht zelf doorgaans enkele weken tot maanden in beslag neemt en de nazorg twee tot
deze vraag kan het continuïteitsvraagstuk een zinvolle rol spe-
drie jaar aan extra aandacht vergt, dan komt het opvolgings-
len, hetgeen bovendien heel goed past in de oriëntatiefase.
proces al snel uit op een tijdsbeslag van circa 10 jaar. Een ervaren adviseur kijkt daar niet van op. Een familiebedrijf dat in de tweede of latere generatie is beland evenmin. Omdat lang niet elke adviseur zo lang aan de ondernemer zal zijn verbonden en
DE ADVISEURS
bovendien diens betrokkenheid vanuit de eigen discipline een
De meest geraadpleegde adviseurs bij een bedrijfsopvolging
beperkt tijdsbestek omvat, zal de ondernemer zelf het roer in
zijn de accountant en de bankier (in die volgorde). Gezien hun
handen moeten houden gedurende het gehele proces. De on-
vertrouwenspositie is het hun taak om de ondernemer te hel-
dernemer is er wel bij gebaat als hij kan terugvallen op een
pen bij de signalering van naderende kruispunten (Verhoef,
vertrouwenspersoon die het gehele traject overziet. In eerste
1984). Bedrijfsopvolging is zo’n kruispunt, hetgeen inhoudt dat
instantie kan daarbij worden gedacht aan de huisaccountant,
zij de ondernemer kunnen helpen bij de bewustwording om-
mits deze daarvoor de professionele bagage in huis heeft.
trent het belang van een tijdige planning en de coördinatie van de inzet van verschillende specialisten. Als extra eisen voor alle betrokken adviseurs geldt, dat zij weten samen te werken, de consequenties van hun adviezen in verband weten te brengen
KERNVRAGEN OPVOLGINGSPROCES
met de maatregelen op de andere terreinen en dat zij de sa-
Twee kernvragen worden meestal door de ondernemers gesteld
menhang overzien van de persoonlijke belangen van de on-
bij het inrichten van een opvolgingsproces. Deze vragen dienen
dernemer en het bedrijfsbelang.
zich aan nadat de opvolgingsrichting is bepaald, doch voordat het proces feitelijk op gang is gebracht. De eerste luidt: Hoe ondervang ik de samenloop van overdracht en groei? Een dergelijke samenloop vormt regelmatig een knelpunt bij de
CONCLUSIE
overdrachtfase (structurering en financiering) ofwel de nazorg-
Cruciaal voor een succesvolle opvolging is dus het op gang
fase (liquiditeitskrapte in verband met aflossingsverplichtingen
brengen van een planmatig opvolgingsproces. Het is de verant-
en investeringsbehoefte). Het opstellen van een onderne-
woordelijkheid van de ondernemer om daarbij een onder-
mingsplan gedurende de voorbereidingsfase waarbij wordt
scheid aan te brengen tussen de bewaking van het proces en
geanticipeerd op de situatie na de overdracht helpt deze sa-
de inhoudelijke betrokkenheid van de verschillende specialis-
menloop te ondervangen. Met behulp van een scenario analyse
ten. De overdracht dient niet te worden beschouwd als een op
kan het investeringsbeleid worden afgestemd ten opzichte van
zich staande transactie, maar als een fase binnen de persoon-
de financiële en organisatorische consequenties van de opvol-
lijke en de zakelijke levenscyclus. Ingeval van een familie-
ging. Een tweede kernvraag betreft de vraag: Hoe kom ik tot de
opvolging is des te meer van belang om een parallelle plan-
planmatige benadering van de opvolging? Oftewel: Wat is nu
ning op te stellen waarbij de familiebelangen en de bedrijfs-
de trigger om het opvolgingsproces daadwerkelijk op gang te
belangen met elkaar in verband worden gebracht. De onderne-
brengen? Omdat het moment van opvolging bij de eerste
mer doet er verstandig aan om te streven naar een zo groot
oriëntatie nog zo ver lijkt, heeft men al snel de neiging om de
mogelijke (financiële) onafhankelijkheid van hem en zijn bedrijf
eerste stappen voor zich uit te schuiven. Eigenlijk komt het er
over en weer voorafgaand aan de overdracht. Bovendien is de
op neer, dat de ondernemer zich er van bewust raakt dat zijn rol
juiste en tijdige inschakeling van de verschillende adviseurs een
bij het bedrijf eindig is en dat hij en zijn bedrijf niet langer af-
belangrijke succesfactor: aan hen zouden extra eisen moeten
hankelijk van elkaar dienen te zijn. Bij de beantwoording van
worden gesteld.
■
Fac esFac - 41 es - 41
Level playing field
ren doordat men staffels gebruikt bij de depotbanken. Ik ben voor marktwerking en dus moeten
In deze tijd doen veel landen er heel veel aan om een level playing field (eerlijke concurrentie) te creëren. We kennen regels over aanbesteding, concurrentie en andere principes die moeten zorgen voor eerlijke concurrentie. We hebben daar zelfs beroemde en gevreesde instituten voor zoals het NMa (Nederlandse Mededingautoriteit), maar ook op Europees niveau zijn de antitrust commissies
banken en verzekeraars concurrenten vinden in partijen die specialisaties hebben, zoals vermogensbeheerders en beleggingsinstellingen als het gaat om beleggingen. Door iedereen gelijke kansen en gelijke mogelijkheden te verschaffen en vooral door iedereen dezelfde regels te laten naleven krijg je
gevreesd.
Tekst C. Smit*
een eerlijke concurrentiestrijd. Dit noemen we het level playing field. Waarom ik van
M
en geeft boetes aan iedereen die
rendementen. Een mooi voorbeeld vind ik
mening ben dat niet iedereen echt met de-
monopolies creëert of in stand houdt,
dat ik al jaren een modelportefeuille van
zelfde regels werkt wil ik in deze column
maar ondertussen hebben we een eigen au-
mijn bedrijf open en bloot op een onafhan-
toelichten.
toriteit die mogelijk zonder dat ze het beseft
kelijke website heb staan (IEX.nl), waardoor
het principe van eerlijke concurrentie raakt.
iedereen precies kan zien wat ik doe en of
Level playing field tussen banken en beheer-
We hebben het over de AFM (Autoriteit Fi-
dit iets voor de klant oplevert.
ders
nanciële Markten) die de grote banken beschermen
tegen
de
concurrentie
van
vermogensbeheerders.
Ook kosten zijn gemakkelijk transparant te
Dit houdt in dat er dezelfde regels gelden
maken. De klant krijgt vooraf de tarieven en
voor grote banken en vermogensbeheerders.
weet precies wat hij of zij gaat betalen per
Nu is er recent een aanzet tot wetgeving
trade. Het aantal transacties en de verdeling
gekomen vanuit de AFM. Het plan dat ik be-
Voor ik ga beginnen
van wat je als beheerder overhoudt van de
doel behelst het afschaffen van de retour-
Persoonlijk en vanuit het bedrijfsperspectief
in rekening gebrachte kosten zijn moeilijker
commissies op transacties tussen de vermo-
ben ik voor transparantie van kosten en
transparant te maken. Dit komt onder ande-
gensbeheerders en de uitvoerende brokers
Fac es - 42
C o l u m n
F i n a n c e
(depotbanken). Nu wil ik eerst opmerken dat
de uitvoerende afdeling naar de verschil-
men mee en wordt het gezien als een ver-
het doen van transacties, oftewel het mute-
lende overige afdelingen. Als bedrijf kan er
keerde (perverse) prikkel. Dus de betaling
ren in een portefeuille voor de beheerder
binnen de organisatie geschoven worden
tussen depotbank en beheerder van in dit
ook kosten meebrengt en dat het in mijn
met kosten en opbrengsten, waardoor de
fictieve voorbeeld van èèn euro is verboden,
optiek dan ook heel normaal is dat deze kos-
geldstroom minder transparant wordt.
maar het oppotten in je bank en het niet transparant maken van hoeveel dit bedrijf er
ten geheel of deels door de klant vergoed
nu eigenlijk echt aan verdiend mag wel.
worden in de transactiekosten. Maar worden
Nu de situatie bij een vermogensbeheerder,
beheerders door een beoogde wetswijziging
bijvoorbeeld bij Today’s
gelijk behandeld als de banken?
Hier gaat het als volgt, de beheerder is zelf
er geen prijsbeleid meer of een heel beperk-
geen lid van de beurs en vraagt zijn depot-
te vorm ervan. Vermogensbeheerders gaan
Even in Jip en Janneke taal een uitleg van de
bank (bijv. Binck, SNS Securities, TGB, etc.) om
daarom werken met een all-in fee. Dit heeft
situatie
tien opties uit te voeren. De beheerder be-
als nadeel dat je te veel berekent wanneer je
Een bank bestaat uit meerdere afdelingen
taald hiervoor bijvoorbeeld twee euro per
het hele jaar niets doet en te weinig wanneer
en heeft uitvoeringsafdelingen met eigen
contract aan zijn depotbank, maar laat de
je een actieve beheerder bent.
beurslidmaatschappen. Er zijn veel verschil-
klant hier uiteindelijk (slechts) drie euro per
Je zou dus kunnen denken dat deze maat-
lende beurzen in de wereld en zelfs als
contract voor betalen. De klant is dus goed-
regel speciaal genomen is om de grootban-
grootbank is het onmogelijk overal lid van
koper uit dan bij een groot bank. De depot-
ken te redden en een concurrentie voor-
te kunnen zijn. Hierdoor maken grote ban-
bank (bijv. Binck) zal doordat zij ook lid is van
sprong te geven boven de vermogens-
ken gebruik van brokers bij het uitvoeren
de beurs een soortgelijke kostenstructuur
beheerders, al geloof ik dat niet. Wel ben ik
van orders. Een voorbeeld uit de praktijk: de
kennen als die van een grootbank. Echter
meer een voorstander van transparantie, dus
vermogensbeheerafdeling van een groot-
doordat ze iets kleiner of meer gefocust is
naast de beurskosten op de nota ook de
bank wil voor een klant een optieorder uit-
kunnen de inkoopkosten lager liggen. De
retourcommissies uitgespecificeerd door de
voeren voor al zijn portefeuilles van diverse
depotbank kan zelfs als ze iets kleiner is bij-
depotbank. Oftewel, bedrag X voor de beurs,
klanten. Men koopt tien put opties op de
voorbeeld 0,75 euro betalen aan beurs-
bedrag Y voor de depotbank en bedrag Z
AEX. De order gaat, via het interne systeem,
kosten betalen per contract. Door twee euro
voor de beheerder.
naar de uitvoeringsafdeling en uiteindelijk
te rekenen verdient deze partij 1,25 euro per
Als dit praktisch mogelijk is zou ik een
via eigen beurslidmaatschap (clearing) naar
contract aan de beheerder. Hier heeft de AFM
groot voorstander zijn van deze transparan-
de Amsterdamse Optiebeurs (Euronext). Even-
terecht geen moeite mee. Echter, dat de
tie en dit graag doorvoeren. De klanten die
tueel wordt hierbij een externe broker ge-
vermogensbeheerder op zijn inkoopprijs
ik spreek hebben geen problemen met een
bruikt, mocht men niet lid zijn van deze
van twee euro per contract een opslag doet
kleine kickback als ik als beheerder daar ook
beurs.
van èèn euro naar zijn klant en dus drie euro
iets voor doe.
Deze uitvoering kost op Euronext, laat ik
per contract laat betalen, daar heeft de AFM
het even hoog inschatten (bijvoorbeeld in-
wel moeite mee. Dit is de retourcommissie. In
clusief beurskosten), 50 eurocent per optie
dit voorbeeld krijgt de beheerder via een la-
voor de aan de beurs aangesloten bank. In
ter te ontvangen bedrag een retourcommis-
totaal betaalt de bank vijf euro aan kosten.
sie van èèn euro per contract overgemaakt
Indien een externe broker zou zijn gebruikt
om zijn kosten te dekken. Dit laatste mag als
worden deze kosten door de bank aan de
het aan de AFM ligt niet meer, terwijl de
broker betaald. In realiteit betaalt de klant bij
grootbank nog wel de marge intern mag
een bank geen 50 cent, maar (als ik een ruwe
maken.
inschatting moet maken) iets van 3,50 Euro
De klant betaalde in dit niet zo fictieve
per contract, 35 euro in totaal. U bent met me
voorbeeld 30 euro in totaal en is in dit geval
eens dat binnen de bank een “winst’ ge-
goedkoper uit bij deze vermogensbeheerder
maakt is van 30 euro. Dit bedrag blijft, omdat
dan bij een grootbank. Echter, ondanks dat
het één bedrijf is, binnen de organisatie en
de grootbank het bedrag nog wel mag ver-
er vinden geen retourcommissies plaats van
dienen heeft de AFM hier ernstige proble-
Na afschaffing van de retour commissie is
*
Cees Smit is algemeen directeur van de hedendaagse vennootschap Today's Beheer en schrijft deze column op persoonlijke titel.
Fac es - 43
StuGood.org StuGood.org is a Tilburg Student Portal where students can locally trade their student items, look for and post rooms, and find great deals in the webshop. This social platform allows you to easily contact other students in Tilburg.
Text Sonia Kolasinska*
Could you describe what the company stands for and does?
if they can find what they are looking for. The website is fi-
StuGood.org is a facility for students. It connects students who
nanced by charging companies for possibility of placing their
don’t know each other but have an interest in getting in contact
offers in the webshop and reaching Tilburg students.
to trade or find local information. As for trade, only student specific things like textbooks, bikes and furniture are posted on StuGood.org to make those common exchanges easier. The
When did you have the idea of starting your own company?
same holds for student rooms. Another way of bringing value to
Two years ago, together with Marcos Nunes (also a Tilburg Uni-
students is by exposing local opportunities and bargains from
versity student) while trying to find a student buyer for an old
institutions and companies in one place.
couch, we realized that there is no devoted tool to contact other Tilburg students. We thought we could start a website
In Tilburg, some students come from abroad and some come
just to solve this problem and run it as a business. Our platform
from different parts of the Netherlands; some study at HBO and
is used by students from one city, which brings geographically
some at the university. In any case, they all have to deal with
and demographically specified traffic. This high quality traffic is
practicalities of student life. To help all of them, StuGood.org is
valued by companies targeting students. Because we didn’t
fully bilingual.
want to become another website overflowing with advertisements, we came up with a less invasive model of exposing specific offers that are tailored to students and are financially at-
What’s unique about StuGood.org?
tractive to them. This in turn additionally increases the value
Nowadays, internet makes the world smaller. Even though ev-
students get from visiting our portal.
eryone is connected and just one click away, the difficulty of local interactions remains. Your neighbor might be the person who has what you want to buy, but this information is never
How did the company develop since the start?
published or gets lost among thousands of posts on national
After first week of planning and brainstorming we ordered the
wide-scoped websites. The only options to find other Tilburg
development of the website from a small company in Poland.
students were old-school information boards, social media or
After a month, we had our first working version which allowed
other general websites. Unlike these available options, all con-
us to test the idea with only little investment. With satisfaction
tent at StuGood.org is student specific and relevant locally. It’s
we saw a steady increase in the number of registered and active
important because in that way you don’t have to browse
users who interacted between each other and that too with
through countless posts with textbooks not used in Tilburg or
only mouth-to-mouth marketing. The idea worked and it en-
rooms from other cities when you are looking for something.
couraged us to explore the opportunities even further. Having
It’s a truly student friendly environment as there are no annoy-
identified the limitations of the first version of the website, we
ing pop-ups, spam or fees for viewing and posting.
started developing the second version. At this stage we received support from the municipality of Tilburg and Tilburg
From the beginning we believe that students should not be
University which both recognized that a tool like StuGood.org is
charged for intermediation as they can just as well find each
beneficial for the student community and makes our city more
other online for free. Because of that belief we never charge
student-friendly. The new version was launched in March 2011
students for using the portal- their visits and traffic are our as-
and thanks to partial integration with the university login sys-
set and we know that students will only come to StuGood.org
tem it was more accessible and easier to use.
Fac es - 44
S t u d e n t
How do you manage to combine your own company with your
E n t r e p r e n e u r
G E N E R A L I N F O R M AT I O N
studies? It’s not the question of choosing work at the expense of studying. Quite the opposite- I‘d say that being an entrepreneur in-
Founder
Wojtek Horala
Study Programme
Bsc Economics, currently pre-master: Information Management
Company Name
StuGood.org
Location
Tilburg
Number of Employees
2
Activities
Connecting students locally; Facilitating student life
Website
www.stugood.org
creased my productivity in both areas. Once you are under time pressure, you start studying and working more efficiently. You also appreciate weekends more. Working on StuGood.org also made me rethink my study choice (Bsc Economics) and made me realize that it might not be the right path for me. Therefore, along with writing my bachelor thesis I am currently taking pre-master courses for MA in Information Management and I see my future career in that field.
What advice would you like to give to students who want What skills did you learn during your study and are they
to start their own company?
helpful as an entrepreneur?
It sounds “cliché”, but: “Just Do It” – being a student is a perfect
It is not really the knowledge from the books and lecture
time to risk time and money to pursue an ambition. That ambi-
rooms that helped me as an entrepreneur, partly because I didn’t
tion is what motivates you to wake up every morning and try
study business but economics. What was very helpful however,
to take the company another small step further. Entre-
were the skills that I learnt during my studies. Mainly it is pre-
preneurship is a great adventure and an alternative to looking
sentation skills that helped me impress listeners with my ideas
for a job- such challenges help you explore your own potential
and the concept of the company. Also, working on team assign-
and weaknesses.
ments, as frustrating at it can get, taught me how to coordinate shared efforts and understand that other people can think and work in different ways.
What skills did you obtain being an entrepreneur? Starting up a business in the Netherlands by two foreigners meant that we would have to learn very fast. Even though we didn’t speak Dutch yet, we learned words like omzetbelasting, BTW aangifte, or offerteaanvraag. Fast learning and flexibility to adapt allowed us to start the company and continue growing. Also, with every meeting and presentation I improved my skills in sales and marketing, which are not specific to our company but are rather universal.
How do you see the future of the company? Currently we are looking for ways of expanding the company to other student cities in the Netherlands. We plan to use national partnerships and contacts with HBO’s and universities to let them use our tool. In the end our goal is to increase traffic by giving students greater value from visiting our portal.
*
Sonia Kolasinska is Bsc Economics and a pre-master student Information Management. Wojtek Horala founded StuGood.org with Marcos Nunes.
Fac es - 45
ADVERTENTIE "
Fac es - 46
Ernst & Young
S t o c k
Tijd voor Het Nieuwe Beleggen
E x c h a n g e
laag staan vluchten ze weg. Die reflex zie je niet alleen bij particulieren; ook pensioenfondsen hebben er een handje van om – al dan niet gedwongen door hun toezicht-
In deze onzekere tijd in de beleggerswereld is iedereen op zoek naar zekerheid. Een van de
houders – bij dalende dekkingsgraden te
basisprincipes van beleggen is nu juist dat je rendement krijgt als je risico neemt. Nu is waarschijnlijk
kiezen voor veiligheid, waarmee ze hun
een ideaal moment om in te stappen.
Iedereen die belegt kent de gulden regel:
Tekst P. Kort*
herstelkansen in feite nog verder verkleinen. buy low, sell high. Maar een schokkend groot
A
ls je belegger bent dan heb je het in
aantal doet in de praktijk exact het omge-
deze tijd niet makkelijk. Vroeger kon je
keerde.
er nog wel indruk mee maken. Beleggen
Jammer, want juist nu liggen de kansen
stond voor geld verdienen, adrenaline,
voor het oprapen, zeker voor beleggers die
hectische markten, snelle jongens en meisjes
er een langere horizon op nahouden dan de
met dito auto’s. Beleggen is niet meer hip,
volgende eurotop. Waar de AEX staat over 3,
het is schrapen geworden. Ga maar na, op
5 of 10 jaar weet niemand, maar wie er
staatsobligaties – althans de veilige Noord-
beleggingsdoelen op nahoudt die verder
Europese variant – maak je nog maar 2%.
gaan dan langzaam je vermogen laten ero-
Dat is een rendement dat bij het eerste het
deren, moet risico’s durven nemen. Daarvoor
beste zuchtje inflatie als sneeuw voor de zon
moet er wel een knop om bij beleggers (en
verdwenen is. En dan rekenen we de
hun adviseurs). Bij IEX noemen we dat Het
vermogensrendementsheffing
1,2%
Nieuwe Beleggen. Kern daarvan is dat er
voor het gemak niet eens mee. Voor sparen
niet zoiets bestaat als risicovrij rendement;
geldt hetzelfde. Aandelen dan? Misschien is
wie wil verdienen op de beurs moet denken
daar meer te verdienen, maar het is maar
als een ondernemer: voor niks gaat de zon
goed dat rendementen uit het verleden geen
op. Als je een kans op winst wil maken, moet
garantie voor de toekomst zijn. De AEX-in-
je ook accepteren dat het mis kan gaan. Dat
dex noteert als ik dit schrijf zo’n 327 punten.
staat in de huidige markt misschien garant
Dat is nog niet de helft van de 700 die ooit,
voor slechte nachtrust en hartkloppingen,
in 2001, op de borden stond. Waarmee de
maar wie nog redelijk jong en fit is kan daar
mare dat aandelen “op de lange termijn altijd
waarschijnlijk beter tegen dan de zestiger die
superieure rendementen opleveren” af-
over enkele decennia ontdekt dat alle inge-
doende is ontkracht.
bouwde veiligheid zijn vermogen alleen
van
maar heeft uitgehold.
Niet meer beleggen dus? Je zou het bijna wel zeggen als je luistert naar de verhalen
Beleggen is misschien even niet meer het
die beleggingsadviseurs vertellen. Hun klan-
populairste beroep ter wereld, maar spannend is het nog steeds en over vijftien jaar –
ten willen maar één ding en dat is géén risico meer nemen. Voor beleggers telt niet
kele vermogensgroei meer op, sterker, de vei-
die voorspelling durf ik wel aan – zul je
langer de return on investment, maar vooral
ligste beleggingen van dit moment komen
waarschijnlijk constateren dat dit moment, te
de return of investment. Het is een begrijpe-
met een garantie dat je jaar-in-jaar-uit
midden van een diepe financiële crisis, een
lijke reflex na jaren van dramatische verlie-
steeds iets zult interen op je vermogen.
prachtig moment was om er mee te begin-
zen op de beurs. Maar het is precies de ver-
Om rendement te maken moet je risico
keerde reflex. Wie er zeker van wil zijn dat hij
nemen. Het is de oudste beleggingswet die
zijn beleggingsdoelen over tien of twintig
er bestaat, maar het is ook de vaakst ver-
jaar zeker niet gaat halen moet nu kiezen
geten beleggingswet. Als koersen hoog
voor veiligheid. Dat levert namelijk geen en-
staan willen mensen meedoen, als koersen
nen.
*
Pieter Kort is hoofdredacteur van beleggersplatform IEX.nl en het platform voor professionele beleggers IEXProfs.nl.
Fac es - 47
IN THIS SECTION OF FACE TO FACE TWO PARTIES GIVE THEIR OPINION ABOUT A CURRENT TOPIC. IN THIS EDITION:
✔ P
R. Hahn
Bachelorstudent Bedrijfseconomie
resident Obama is ongeveer drie jaar ge-
die jaren toch niet gelukt. De oorlogs-
leden aan de macht gekomen. In deze
perikelen zijn echter nog steeds niet voorbij,
drie jaar is er heel veel gebeurd, zowel op
er is namelijk nog Iran. Dit land wordt steeds
binnenlands als op buitenlands terrein wa-
meer een gevaar voor Amerika door hun
ren het turbulente tijden. Ik ben steeds meer
nucleaire programma en door de recente
tot de overtuiging gekomen dat Obama de
dreiging van Iran om de Straat van Hormuz
man is waar Amerika naar op zoek was.
af te sluiten. Deze straat is van zeer groot
Een van de belangrijkste punten van de af-
belang voor het internationale olietransport.
gelopen jaren is de bestrijding van de finan-
Indien nog meer sancties aan Iran worden
ciële crisis. Deze crisis heeft duidelijk zijn spo-
opgelegd dan wil Iran de Straat van Hormuz
ren achtergelaten op het normale leven van
afsluiten. Dat is een reden voor Amerika om
de Amerikaanse burger. Voor de crisis konden
daar in te grijpen. Dit is dus wéér een extra
mensen
zorgenkindje voor President Obama.
torenhoge
schulden
opnemen
waardoor, als het ook maar even wat slechter
Een belangrijke overwinning van Presi-
ging, deze mensen in acute problemen zou-
dent Obama is zijn hervormingen in de ge-
den komen. Nu zijn er heel veel mensen die
zondheidszorg. In 2010 heeft het Ameri-
hun huis uit zijn gezet omdat ze de hypo-
kaanse Huis van Afgevaardigden ingestemd
theek niet meer konden betalen. President
met deze plannen, ook wel Obamacare ge-
Obama trekt alles uit de kast om dit pro-
noemd. Deze plannen moeten ervoor zorgen
bleem op te lossen of in ieder geval te ver-
dat 30 miljoen onverzekerde Amerikanen nu
minderen. Hij heeft nieuwe maatregelen
wel een verzekering krijgen. Deze wet is een
aangekondigd en een nieuw team aange-
van de grootste veranderingen in het zorg-
steld.
stelsel van de afgelopen decennia.
Wat betreft oorlogen heeft President
Terugkijkend op zijn ambtsperiode heeft
Obama het ook al niet makkelijk gehad. Hij
President Obama moeilijke tijden gekend. Er
startte zijn ambtsperiode met twee voortdu-
zijn veel lastige beslissingen genomen en de
rende oorlogen in Irak en Afghanistan. Als
een zal beter uitpakken dan de andere. Toch
senator was Obama al geen voorstander van
kan ik stellen dat President Obama het goed
de oorlog in Irak. In december is Amerika dan
heeft gedaan. Zeker als je kijkt wat zijn voor-
ook vertrokken uit dit land. De gevreesde
ganger, George W. Bush, allemaal heeft be-
massavernietigingswapens
zijn
werkstelligd. De economie begint in Amerika
immers
nooit gevonden, en dat was toch de reden
oorlog voeren, al is het vertrek al grotendeels
in ieder geval al wat voorzichtige tekenen
dat Irak is binnen gevallen. Afghanistan is
gepland. In Afghanistan is afgelopen jaar
van herstel te vertonen, in tegenstelling tot
een ander verhaal, dit land wordt meer ge-
ook al een van de grote doelen bereikt, na-
Europa. Ik zie het weer rooskleurig in voor
zien als een broedplaats voor terrorisme.
melijk het vinden van al-Qaida leider Osama
Amerika de komende jaren, nu maar hopen
Daarom blijven de Amerikanen hier langer
bin Laden. Dit is zijn voorganger Bush in al
dat Obama weer herkozen wordt.
Fac es - 48
F a c e
t o
F a c e [ PREMISE ]
Obama did a good job
✘
H. Mees
Columnist, assistant professor en adviseur Europese Unie-zaken
T
ijdens de campagne voor de presi-
verder zou stijgen dan wettelijk was toege-
wijd waren ingestort. Er is geen enkel uitzicht
dentsverkiezingen in 2008 steunde ik
staan.
dat de belastingen voor de hoogste inko-
Hillary Clinton, niet Barack Obama. Zijn ron-
In Nederland kennen we een dergelijke be-
mens ooit daadwerkelijk omhoog gaan of
kende toespraken - We are the change we
paling niet. Als het parlement akkoord gaat
dat het overheidstekort en de staatsschuld
have been looking for - overtuigden mij
met de begroting voor een bepaald jaar, dan
op betekenisvolle manier zullen worden te-
toen al niet. Obama is inmiddels drie jaar pre-
stemt het parlement er automatisch mee in
ruggebracht. Daardoor kan het dat multi-
sident, de nieuwe verkiezingen zijn in novem-
dat de overheid meer geld leent voor zover
miljonairs als Mitt Romney en miljardairs als
ber van dit jaar. De Amerikaanse economie
dat nodig is om de geaccordeerde uitgaven
Warren Buffet minder belasting betalen dan
begint, ondanks de voorwoekerende crisis in
te dekken. Barack Obama zei erop te vertrou-
hun secretaresses. Bovendien heeft president Obama ak-
de eurozone, eindelijk wat tekenen van leven te vertonen. Het aantal mensen dat een beroep doet op een werkloosheidsuitkering daalde vorige week onverwacht tot het laagste niveau in bijna vier jaar, een teken dat de Amerikaanse arbeidsmarkt aan de beterende hand is. Ook de laatste cijfers over de huizenmarkt en de industriële productie zijn beter dan verwacht. Betekent dit dat president Obama de afgelopen jaren een goed economisch beleid
“Daardoor kan het dat multimiljonairs als Mitt Romney en miljardairs als Warren Buffet minder belasting betalen dan hun secretaresses”
koord moeten gaan met draconische ingrepen in de overheidsuitgaven die vooral mensen met de laagste inkomens treffen. In de meest recente begroting stelt president Obama voor om de federale uitgaven terug te brengen van 22,6 tot 19,3 procent van het bruto binnenlands product in de periode 2011 – 2020. Deze besparingen kunnen alleen worden bereikt door draconische bezuinigingen op onderwijs, milieubescherming, kinderopvang, groene energie en infrastruc-
heeft gevoerd? Ik vind van niet. In de Verenigde Staten gelden wettelijke maatregelen
wen dat de Republikeinen hun verantwoor-
tuur. Juist waar in de Verenigde Staten inves-
waar geen structurele financiële dekking
delijkheid zouden nemen en dus in zouden
teringen het hardst nodig zijn.
voor is, slechts tien jaar. Eind 2010 heeft het
stemmen met een verhoging van het
Amerikaanse congres, op voorspraak van
schuldenplafond, maar daar wilden de Repu-
Obama, de belastingverlagingen die door de
blikeinen niets van weten. Daardoor leek het
vorige president waren doorgevoerd, voor
er in augustus daadwerkelijk even op dat de
twee jaar verlengd. Dat was met name voor
Verenigde Staten, het rijkste land ter wereld,
de Republikeinen een grote overwinning,
hun betalingsverplichtingen niet na zouden
want een groot deel van de belasting-
komen. Een bankroet dat Europa zelfs voor
verlagingen van Bush komt ten goede aan
Griekenland hoopt af te kunnen wenden.
de hoogste inkomens. Wat president Obama
Uiteindelijk hebben de Republikeinen en
was vergeten, was om van de Republikeinen
Democraten in het congres in augustus op
in het congres een concessie te bedingen
het nippertje een akkoord bereikt over een
om het schuldenplafond te verhogen. Deze
verhoging van het schuldenplafond, maar
verhoging was nodig omdat de staatsschuld
niet voordat de financiële markten wereld-
Fac es - 49
ADVERTENTIE Departement Accountancy
Fac es - 50
C o l u m n V a n Tu i j l
The ideal supervisory board of Ajax
realize that Mario Been is a close friend of René van der Gijp, with whom Derksen often cooperates on television. Furthermore, the promising left-winger Derksen (Go Ahead,
In this column, I will present my favorite line-up for the supervisory board of Ajax.
Deventer) was already confronted with the young trainer-coach Leo Beenhakker in the sixties of the previous century. Meanwhile,
Text Martin van Tuijl*
Feyenoord, guided by trainer-coach Ronald
F
irst, Theo van Duivenbode would be the
least. Maybe De Grave can contribute to a
Koeman and technical director Martin van
chairman of the board. As a left-back, he
substantial upgrading of this vulnerable part
Geel, is doing better and better.
played for Ajax, Feyenoord, FC Haarlem and
Finally, professor Gerard Sierkema from the
of the Ajax-team.
the Dutch national team. Furthermore, Van
Subsequently, Peter R. de Vries would be-
University of Groningen would become a
Duivenbode has profound experience in
come a board-member as well. De Vries has
member of the supervisory board of Ajax.
management positions, as a member of the
always been very critical about Johan Cruijff
Sierkema, a reputed econometrician, pub-
board, responsible for marketing, of Stad
and the simple road to success that the latter
lished a book in 2010 about the best Dutch
Rotterdam, an insurance company. From the
proposes. If the supervisory board would
football players of all time. Following from
1964/1965 to the 1968/1969 season, he
only consist of diehard Cruijff-fans, then the
this research, Ruud Krol has been the most
played in Ajax 1, together with a certain
necessary checks and balances would be
valuable Dutch player ever. This means that
Johan Cruijff. In 159 league matches for Ajax,
virtually absent. Honestly, I do not know the
Sierkema is a character, since few other ex-
Van Duivenbode scored six goals. He won
viewpoint of De Grave with respect to this
perts will agree with this conclusion. Of
the Dutch championship three times as an
issue. However, with De Vries literally ‘on
course, Krol was a rock-solid defender, who
Ajax-player (1966, 1967 and 1968), as well as
board’, stakeholders of Ajax do not have to
greatly contributed to the successes of Ajax
once as a player of Feyenoord (1971). More-
worry about a ‘Cruijff-adoring’ supervisory
and the Dutch national team in the 1970s.
over, Van Duivenbode won the Dutch Cup
board. On top of that, De Vries has many
However, as an eye-witness, this time I agree
once, representing Ajax (1967). Also, he was
connections in the dynamic media world,
with number-one pundit Johan Derksen.
left-back of Feyenoord when the Rotterdam
which might be a value added in the tough
Only two players really excelled above the
club became the first Dutch team ever to win
times that probably lie ahead of Ajax. The
others: Johan Cruijff and Willem van
the European Champions’ Cup (EC I) in 1970.
Cruijff Revolution will most likely take some
Hanegem. One may argue that the Dutch
One year earlier, he had played for Ajax when
years, after just one title (2011) win in seven
national team, captained by Ruud Krol, was a
they lost the final against AC Milan (1–4).
years (2004 – 2011).
runner-up in the 1978 FIFA World Cup, even
Thus, Van Duivenbode was the first Dutch
Many people may consider renowned his-
without these two giants. Thus, the 1978
player who made two appearances in the fi-
torian Maarten van Rossem as a surprise
squad equaled the 1974 team. However, in
nal of the EC I. Between 1968 and 1970, he
choice. For them, the highly cynical former
1974 the Dutch national team played bril-
earned five caps.
professor of Utrecht University is clearly an
liant football, whereas in 1978 the Orange
Next, life-long Ajax-fan Frank de Grave
outsider. Most commentators think this is a
squad turned out to be tough survivors, a
would be the second-in-command of my
disadvantage, but I simply do not agree. Out-
little bit German-style. Anyway, and I am not
ideal supervisory board. De Grave is a former
siders may provide a helicopter view. Insiders
kidding, the Ajax-board needs the high-
right-wing politician. As a matter of fact, he
often lack the capability to make objective
brow statistical analyses as developed by
still represents the VVD in the Dutch senate.
judgments. For example, football pundit
professor Sierkema.
Thus, the importance attached to the role of
Johan Derksen partly bases his regularly
The board is now complete. In my opin-
wingers in the traditional Ajax tactics makes
strong opinions on 45 years of experience in
ion, with this quintet supervising the Cruijff-
the choice for him a fairly obvious one.
the world of professional association foot-
clan, Ajax will be back on track soon. Maybe -
Moreover, he was minister of Defense in the
ball. However, he has frequently told the gen-
I would even buy some Ajax-shares.
Kok-II cabinet from 1998 until 2002. In recent
eral public that Feyenoord could only be res-
years, the defenders of Ajax have not always
cued by trainer-coach Mario Been and tech-
made a very solid impression, to say the
nical director Leo Beenhakker. One should
*
Martin van Tuijl is an Associate professor of the Department of Economics at Tilburg University.
Fac es - 51
Fac es - 52
A b o u t
u s
Word of the Chairman
Dear reader, In front of you lies the newest edition of Faces. Last edition, Faces International, was about Brazil. The Studytour Committee has provided this special edition of Faces to you
Asset
after having travelled to Sao Paulo and Rio de Janeiro with a group of thirty students. Brazil was a very interesting destination but maybe even a more interesting principal theme of Faces International. Brazil has overtaken Britain as the world's sixth(!) largest economy last December. And next to that, Brazil will propose that they and other large emerging market countries make billions of dollars available to the IMF as a way to help ease the crisis in the eurozone. As Faces International showed you, not everything in Brazil is beautiful, but you cannot spend a day in Brazil without sensing the economic miracles happening there! At this moment, the exams are over and some of you are already busy working on
|
Accounting
&
Finance
The association Asset | Accounting & Finance is the financial study association of Tilburg University. Asset | Accounting & Finance is an active, professional study association, which focuses on students, interested in the fields of accountancy, controlling, finance and investment theory. The association holds over 900 members, who are mainly in the last stage of their study. By offering study-related as well as career-oriented activities, Asset | Accounting & Finance combines the theory of the study and the practice of business. Examples of study-related activities, which the association organises, are Accounting Insight and iFinance (former symposia), a Studytour and a Financial Business Dinner. Furthermore, Asset | Accounting & Finance also participates in the Economic Business weeks Tilburg. Also, Asset | Accounting & Finance fulfils a supporting role during the study by publishing guidelines and organising guest lectures and information sessions. Also, the association tries to fulfil an intermediary role between students and business.
your master thesis. However, the academic year is not over yet, so again, Asset | Account-
Of course, next to the General Member
Would you like to do something next to
ing & Finance has a lot to offer you in the
Meeting, some very interesting activities took
your study? We offer you the possibility to
upcoming months! For more information
place. First of all, on February 7 the pre-
become active in one of our committees. Be-
take a look on our renewed website:
round of the Multinational Battle was held,
ing active gives you the chance to meet a lot
www.Asset-AccountingFinance.nl.
and on February 29 the main event of the
of new people, maybe even future employ-
Let’s look back at February 1; the semi-an-
Multinational Battle took place, wherein the
ers, and it also enriches your life as a student.
nual General Members Meeting took place.
four best students during the pre-round in
If you are interested, just visit the rooms of
During this meeting, Joep Engelhart, Lennard
Tilburg have participated. Besides that, the
Asset | Accounting & Finance in building E
van Veen, and Robert Vriese were discharged
Economic Business weeks Tilburg was held
(room E106/107/108) or send an email to
from their responsibilities. Jasper Box, Tom
from 5 till 15 March. I would like to thank the
[email protected].
Janssen and Marjan Martens were installed
EBT board for their efforts, commitment and
I wish you all the best for the last months
as respectively Secretary, External Affairs and
enthusiasm they have shown by organizing
of this semester and hope to see you at one
Treasurer. Hereby, I would like to wish all
the Economic Business weeks Tilburg! And
of our activities.
three new board members the best for the
last but definitely not least, on February 9 the
upcoming year. Besides that, I would like to
Benefit Event Students Tilburg (B.E.S.T.) took
thank Joep, Lennard and Robert for their
place, where Asset | Accounting & Finance
commitment and enthusiasm with which
raised money for the charity Villa Pardoes in
they have fulfilled their functions during the
cooperation with Magister J.F.T. and T.F.V. de
Rik van Maanen
past year.
Smeetskring.
Chairman Asset | Accounting & Finance
On behalf of the board,
Fac es - 53
Fac es - 54
Fac es - 55
Focus
Become Active Are you interested in the fields Finance or Accountancy? And do you want to: ■
Develop yourself and be active next to your study?
■
Get in contact with interesting companies?
■
Meet a lot of new people at our active member drinks and other activities?
Multinational Battle 24 FEBRUARY 2012
Then you are the person we are looking for!
Last February the FAN (Financial Association We are always looking for new enthusiastic active
Netherlands) has organized the Multina-
members to strengthen one of our committees. Cur-
tional Battle. Some of our students repre-
rently we have vacancies for the following commit-
sented Tilburg University during the Final.
tees:
They tried to defeat the other participating
■
Accounting Insight
universities with the aid of NS (Nederlandse
■
iFinance
Spoorwegen). To select the best students at
■
Editorial Board
■
Studytour
Interested? You can always stop by at the Asset | Accounting & Finance room E106 or send an email to
Tilburg University, there was a qualification round on February 6. The participating students were asked to solve an interesting case in groups. It was
[email protected]. You can also visit
about the set-up of Station Amsterdam-
our website, www.Asset-AccountingFinance.nl, for
Zuid. This station doesn’t have a lot of facili-
more information.
ties and maybe NS can obtain more sales. The students could choose for expansion, new retailers or a completely new approach. Of
Activities
course, the students had to make a balance, to outweigh the costs. After a few hours the different groups had
DURING THE YEAR
to defend their choices in a brief presentation, but the enthusiasm resulted in interest-
Members of Asset | Accounting & Finance
ing presentations, with lots of new ideas. Af-
will receive a newsletter monthly. This news-
ter the winning students were announced, it
letter contains all the information about ac-
was time for a drink and some snacks.
tivities in the upcoming month. More infor-
The winning students, Jacob Oomen, Den-
mation about activities, but also on interest-
nis Bouten, Boudewijn de Keijzer, and Jesse
ing career opportunities, can be found on
Hoekstra
our website.
Groningen, Maastricht, and Rotterdam on
battled
against
Amsterdam,
behalf of Tilburg during the final. This be-
Address changes
came a big success. During an all-inclusive stay at a very exclusive and luxurious location, Kasteel De Vanenburg, the team of
LET US KNOW
Tilburg University won the Multinational Battle.
Fac es - 56
Did you move? Let us know by sending an
On behalf of Asset | Accounting & Finance,
email to
[email protected] so
we would like to congratulate the team with
we can make sure you will receive our mail.
their victory!
