info
Certificering In dit artikel wordt ingegaan op een aantal zaken met betrekking tot certificering van veiligheidskundigen en arbeidshygiënisten. Omdat de certificeringsystemen voor deze twee beroepsgroepen grotendeels gelijk zijn (geharmoniseerd), gaat dit artikel in op beide beroepsgroepen tegelijk. Voor veel gecertificeerden geldt dat zij enkelvoudig gecertificeerd zijn. Dat wil zeggen dat zij als veiligheidskundige òf als arbeidshygiënist zijn gecertificeerd. Een aantal is echter ook dubbel gecertificeerd.
Wim van Alphen
Wat is het doel van certificeren?
wordt ververst en aangepast aan de meest recente
Stichting PHOV
Op deze vraag zijn veel antwoorden mogelijk. Het doel
inzichten, dan wordt die steeds minder waardevol.
van certificeren is te stimuleren dat kennis en kunde op peil worden gehouden en worden vergroot. Dat geldt
Certificeren stelt de kandidaat ook in staat bepaalde
bij vrijwel alle beroepsgroepen en professionals die zijn
wettelijke taken uit te voeren binnen het bedrijf waar
gecertificeerd. Het certificeren is daar dan een bewijs
deze werkzaam is. Daarvoor is dan geen externe
van. Het certificeren is een stimulans. Het is goed voor
deskundige meer nodig. Voor externe deskundigen
de gecertificeerde en voor de werkgever dat kennis
biedt het ‘gecertificeerd zijn’ juist marktkansen naar
op peil wordt gehouden. Het behalen van een diploma
bedrijven die geen eigen gecertificeerden in dienst
alleen is nog geen garantie voor een kundige veilig-
hebben. Een voorbeeld hiervan is het toetsen van de
heidskundige of arbeidshygiënist. Dat geldt voor heel
risico-inventarisaties (RI&E’s).
veel beroepen. Als de opgedane kennis niet periodiek
Februari 2010 I 32
info Deze aandachtspunten vormen de belangrijkste
Wat is de rol van de certificatiecommissie?
peilers voor het certificeren. Het certificeren is dus een
De certificatiecommissie heeft een uitvoerende taak. Zij
instrument om blijvend te investeren in actuele kennis
beoordeelt alle aanvragen aan de hand van de door het
ontwikkeling.
college van deskundigen vastgestelde criteria. Dat is deels uitvoerend en routinematig. Voor een andere deel
N.B. dit wil natuurlijk niet zeggen dat een niet gecerti-
vergt het een deskundige beoordeling van ingediende
ficeerd persoon per definitie ondeugdelijk werk levert.
documenten. Vaak moeten ook de criteria voldoende
De formele noodzaak om jezelf te certificeren geldt
en afdoende op hun merites worden beoordeeld. Niet
zeker niet voor iedereen en hangt vaak ook af van de
alle cursussen en symposia die als scholing worden
betreffende bedrijfssituatie.
opgevoerd, staan in een keurig ‘SKO-overzicht’. Vaak is het ter beoordeling van de commissie of een cursus of
Is certificeren zwaar?
een symposium in aanmerking komt voor punten. Het
Dat hoeft niet het geval te zijn. Wanneer iemand goed
mag natuurlijk niet zo zijn dat elke bijeenkomst met meer
is opgeleid en werk doet waarvoor hij of zij is opgeleid
dan twee personen goed is voor SKO-punten. Ook zijn
en vanuit zichzelf al zorgt bij te blijven op zijn vakgebied,
de ingediende documenten niet uitsluitend bedoeld om
is het certificeren meestal goed haalbaar. Ook het
aan te tonen dat men werkzaam is in het vak. Ze moeten
aanvragen van een certificering (of hercertificering)
ook afspiegelen dat er sprake is van werkzaamheden
kost weliswaar tijd, maar is zeker overkomelijk als de
op het niveau waarvoor men is opgeleid.
professional zijn werkzaamheden en de door hem gevolgde bij- en nascholingscursussen in zijn eigen
Voortdurend zijn er ontwikkelingen; bijvoorbeeld in
archief enigszins bijhoudt.
het uitvoeren van het werk, in het volgen van nieuwe cursussen, ontwikkelingen in het beroepsveld, etc. Die
Wie heeft bedacht aan welke eisen moet
zorgen dat het vaak niet gaat om een afvinklijstje, maar
worden voldaan?
dat ook inhoudelijk naar de aanvragen moet worden
De eisen zijn opgesteld door het zogenoemde college
gekeken. Op basis van trends wordt door de certifica-
van deskundigen. Dit college bestaat uit een brede
tiecommissie ook advies uitgebracht aan het college
maatschappelijke vertegenwoordiging die te maken
van deskundigen om zo nodig te overwegen bepaalde
hebben met het certificeren. Zitting in het college
criteria bij te stellen.
hebben vertegenwoordigers van: de beroepsverenigingen (NVvA en NVVK), de certificaathouders (een
Waar let de certificatiecommissie op?
HVK’er en een AH’er), de opleidingen, de werkgevers
Een belangrijk onderdeel bij de beoordeling is dat de
en de werknemers, aangevuld met een onafhankelijk
certificaathouder kan aantonen dat hij een professional
voorzitter. Gezamenlijk bepalen zij de criteria waaraan
is op het gebied van veiligheid of arbeidshygiëne. Voor
gecertificeerden moeten voldoen en stellen zij de
veel aanvragen moet de kandidaat daarom laten zien
regelingen vast.
dat hij over deskundigheid beschikt. Meestal gebeurt dit aan de hand van rapporten, notities of omschrijving
Waarom juist deze samenstelling van het
van werkzaamheden. Uit de aanvraag moet blijken dat
college van deskundigen?
hij als veiligheidskundige of arbeidshygiënist werkzaam
Omdat daardoor alle betrokkenen in het college
is en dat hij adviezen van voldoende niveau geeft. Ook
vertegenwoordigd zijn. Daarbij vormt dit een efficiënte
kunnen beschrijvingen van adviesprocessen of beleid
combinatie van partijen.
waarin veiligheid of arbeidshygiëne een onderwerp zijn, worden ingediend.
- Gecertificeerden, omdat zij met de criteria uiteindelijk worden geconfronteerd; - Beroepsverenigingen, omdat zij goed zicht hebben op
Wat als het ingediende dossier als onvoldoende wordt beschouwd?
de eisen die aan de gecertificeerden worden gesteld
Wanneer uit de ingeleverde stukken blijkt dat de profes-
en een gedegen inzicht hebben in de uitvoering van
sionaliteit van de kandidaat onvoldoende is, wordt
het werk;
meestal eerst aanvullende informatie opgevraagd.
- Werknemers en werkgevers, omdat zij van de dienstverlening van de arboprofesionals gebruik maken; - Opleidingsinstellingen, omdat zij met hun opleidings-
Als daar wel voldoende deskundigheid uit blijkt (qua inhoud en adviesprocessen), kan de aanvraag positief worden beoordeeld. Zijn er nog steeds twijfels, dan kan
programma’s kunnen inspelen op eventuele nieuwe
de certificatiecommissie beslissen bij de betreffende
eisen die aan de gecertificeerden worden gesteld.
kandidaat een zogenoemd verificatiebezoek af te leggen. Dit gebeurt elk jaar bij enkele kandidaten.
Februari 2010 I 33
info Wat houdt een verificatiebezoek in?
waarmee het desbetreffende beroepsveld bezig is. De
Een verificatiebezoek betekent dat één of twee leden
leden van de certificatiecommissie worden geacht dit
van de certificatiecommissie op de werklocatie van
werk een aantal jaren te doen om zo een grote ervaring
de veiligheidskundige of arbeidshygiënist een bezoek
op te bouwen en in te zetten.
brengen. Daar vormen zij een oordeel over de context en het niveau van de werkzaamheden die de afgelopen
Tellen RI&E-rapporten of toetsingsrapporten
drie jaar door de kandidaat is verricht. De kandidaat
over risico-inventarisaties (RI&E’s) mee voor de
kan door aanvullende rapportages, gesprekken met
certificering?
zijn leidinggevende of een vertegenwoordiger van de
Deze vraag krijgen we vaak. Natuurlijk tellen RI&E’s
ondernemingsraad, maar ook anderszins, laten zien
mee. Dit zijn immers vaak professionele documenten en
dat hij op het desbetreffende werkterrein (veiligheid
vormen een belangrijke spil als het gaat om veiligheid,
of arbeidshygiëne) met voldoende deskundigheid
arbeidshygiëne en gezondheid. Het toetsen van een
werkzaam is.
RI&E is wettelijk voorbehouden aan de zogenoemde kerndeskundige. Dit betekent dat een RI&E-rapport
Tijdens dit verificatiebezoek wordt niet alleen gelet op
behalve door een HVK’er of arbeidshygiënist ook kan
de vakinhoudelijke deskundigheid, ook kan worden
worden getoetst door een arbeids- en organisatie-
gekeken naar andere competenties die voor het werk
deskundige of een bedrijfsarts. Daarom mogen ook
nodig zijn. Iets wat bij de dossierbeoordeling moeilijker
RI&E-rapporten worden ingediend als bewijs van
is uit te voeren. Hierbij kan ook met andere medewer-
professionaliteit. Wanneer er echter RI&E-rapporten
kers van het betreffende bedrijf worden gesproken. Op
worden ingediend waarin geen noemenswaardige
basis van de indrukken van dit bezoek wordt door de
veiligheidskundige of arbeidshygiënische onderwerpen
leden van de certificatiecommissie een positief dan wel
aan bod komen, wordt veelal nog om aanvullende
negatief advies uitgebracht.
documenten of beschrijvingen gevraagd waarin wel meer hierover staan. Dit om te kunnen beoordelen dat
Wat zijn 5%-bezoeken?
de betreffende kandidaat over de specifieke deskun-
Naast verificatiebezoeken bestaan ook 5%-bezoeken.
digheid en vakmanschap beschikt op het terrein van
Bij de zogenoemde 5%-bezoeken worden volkomen
veiligheid of arbeidshygiëne.
willekeurig verschillende kandidaten gekozen. Er wordt bij hen op locatie gekeken hoe professionele invulling
Is het beoordelen van het vakmanschap nu niet
aan het werk wordt gegeven. De 5% staat voor de ver-
teveel gericht op aanwezigheid van kennis?
plichting dat ieder jaar 5% van de kandidaten moeten
Die vraag staat de laatste tijd sterk centraal, ook bij
worden gevisiteerd. Bij de 5%-bezoeken wordt natuurlijk
andere beroepsgroepen. Moet er niet veel meer naar
ook gekeken of de werkelijkheid overeenkomt met de
andere competenties worden gekeken dan alleen naar
ingediende dossiers. Net als bij de verificatiebezoeken
vakkennis? Tijdens de verificatiebezoeken gebeurt dat
wordt daarbij niet alleen gelet op de vakinhoudelijke
al. Met de komende herziening van het certificatiestel-
deskundigheid, maar kan ook worden gekeken naar
sel zal dit mogelijk nog meer gaan gebeuren. Een
andere competenties zoals advies- en beïnvloedings-
ontwikkelingstraject van competenties zal dan een
vaardigheden.
onderdeel kunnen gaan vormen van de beoordeling bij de hercertificering.
Wie zijn de leden van de certificatiecommissie? En waarom denken zij de wijsheid in pacht te
Waarom duurt het zolang voordat Hobéon SKO
hebben?
reageert op mijn aanvraag?
De leden van de certificatiecommissie zijn leden van
Het kan soms enkele maanden duren voordat een
de NVVK en de NVvA met ruime werkervaring. Ze zijn
kandidaat reactie krijgt van Hobéon SKO. De reden
zelf ook gecertificeerd. De wijsheid in pacht hebben
kan liggen in de eerder beschreven procedure waarbij
zij niet, wel proberen zij zeer zorgvuldig te werk te
uiteindelijk door vier à vijf personen de aanvraag wordt
gaan en hun vakkennis en competenties bij te houden.
beoordeeld. Maar het kan ook komen door het feit dat
Omdat zij al jaren als arbeidshygiënist of veiligheids-
de certificatiecommissie maar één keer per twee à drie
kundige werkzaam zijn, en de nieuwste ontwikkelingen
maanden bij elkaar komt.
volgen, worden zij geacht een goed beeld van het
Februari 2010 I 34
desbetreffende vakgebied te hebben. Ze zitten daar op
Momenteel loopt een proef met het elektronisch
persoonlijke titel, want ze leggen geen verantwoording
versturen van aanvragen. Aanvragen worden na een
af aan deze verenigingen. Daarbij komt dat zij door het
voorbeschouwing bij Hobéon SKO gescand en in een
beoordelen van de dossiers een breed beeld krijgen
e-dossier opgeslagen. Ook worden de voor certificatie
van de nieuwe ontwikkelingen, maar ook van hetgeen
benodigde verslagen en adviezen steeds vaker via
info e-mail naar Hobéon SKO opgestuurd. Deze kunnen dan direct in het e-dossier worden opgeslagen. Als de aanvraag tijdens de voorbeschouwing compleet lijkt, wordt deze elektronisch naar de leden van de commissie verstuurd. Aanvragen die unaniem per e-mail worden goedgekeurd door de commissie kunnen meteen worden afgehandeld. Door deze werkwijze wordt steeds meer tijdwinst geboekt en gaat de afhandeling sneller.
Hoe wordt omgegaan met aanvragen van kandidaten die in teamverband werken? De certificatiecommissie krijgt ook aanvragen van kandidaten die steeds meer in teamverband werken en nauwelijks meer producten van eigen hand kunnen laten zien. Het uitgangspunt blijft dat de kandidaat
beeld omdat het een directe collega is. In dergelijke
aantoonbaar zijn professionaliteit moet bewijzen. Het
gevallen onthoudt dat lid zich van beoordeling.
certificaat moet ergens voor staan. Wanneer dat uit de ingediende stukken onvoldoende blijkt, wordt sneller
Worden er wel eens kandidaten afgewezen en
besloten tot het brengen van een verificatiebezoek. Uit
hoeveel zijn dit er op jaarbasis?
het gesprek met de kandidaat (en met mensen in zijn
Zeker, ieder jaar worden er circa drie tot vijf kandidaten
directe werkomgeving) moet dan voldoende vakkennis
(op een totaal van circa 100 aanvragen) afgewezen,
en vaardigheden blijken.
omdat zij naar het oordeel van de cerificatiecommissie onvoldoende hun professionaliteit hebben aangetoond.
De kandidaat die veelal in teamverband samenwerkt,
Daarmee is onvoldoende gegarandeerd dat kennis en
kan natuurlijk zelf ook alert zijn op het feit dat hij perio-
kunde op voldoende niveau zijn.
diek zijn eigen professionaliteit moet kunnen aantonen. Hij kan hier in zijn bijdrage aan het team rekening mee
Wat zijn de meest voorkomende redenen van
houden. Dat kan bijvoorbeeld tot uiting komen in een
afwijzing?
beschrijving van een adviesproces of project. Aantoon-
- Een kandidaat kan het vereiste veiligheidskundige/
baarheid op de persoon blijft een eis, want het gaat om
arbeidshygiënische werkniveau onvoldoende
persoonscertificatie.
aantonen.
Geldt dat ook voor certificaathouders in een
- Een kandidaat is onvoldoende vakinhoudelijk werk-
managementrol?
zaam op het gebied van veiligheid/arbeidshygiëne.
Jazeker, ook dan geldt dat zij aantoonbaar hun eigen
Voorbeeld hiervan is een veiligheidskundige/arbeids-
vakkennis en vaardigheden moeten kunnen aantonen.
hygiënist die nauwelijks meer veiligheidskundig/
Voorop staat dat vakinhoudelijke aansturing ook meetelt
arbeidshygiënisch werk doet en ook niet bij interdisci-
bij hercertificering, anders kan een professional niet
plinaire adviestrajecten is betrokken.
doorgroeien in het vak. Op een gegeven moment kan er een punt komen dat dit niet meer goed mogelijk is en
- Een kandidaat heeft onvoldoende punten gehaald
dat de kandidaat niet meer vakinhoudelijk bezig is. Het
door bij- en nascholing en daardoor niet heeft geïnves-
gevolg daarvan is dat de kandidaat zijn certificaat kan
teerd in het up to date blijven op zijn vakgebied.
verliezen. Uit de praktijk van de afgelopen tien jaar blijkt dat dit eigenlijk een heel natuurlijk proces is en zelden
- Een kandidaat haalt het tijdsquotum van minimaal
tot problemen leidt. Wanneer de kandidaten echter
vier dagdelen werk per week niet door het verliezen
in hun managementrol andere professionals nog wel
van zijn baan, ziekte of anderszins. Overigens is er
vakinhoudelijk aansturen, telt dat natuurlijk wel mee.
een dispensatieregeling voor een aantal situaties (zie verder).
Hoe wordt vermenging van belangen en vriendjespolitiek voorkomen?
In alle gevallen geldt dat de kandidaat de mogelijkheid
Het kan gebeuren dat een lid van de certificatiecommis-
heeft om op een later tijdstip opnieuw een aanvraag in
sie een te nauwe band heeft met een aanvrager, bijvoor-
te dienen.
Februari 2010 I 35
info Als ik het niet eens ben met een afwijzing, wat
Zijn de certificatiekosten de enige kosten?
kan ik dan doen?
De certificatiekosten vormen eigenlijk maar een kleine
Aanvragers die het niet eens zijn met de beslissing van
fractie van de totale kosten die aan het gecertificeerd
de certificatiecommissie hebben de mogelijkheid om
zijn verbonden. De echte kosten gaan zitten in het
bezwaar aan te tekenen. Hiervoor heeft Hobéon SKO
volgen van bij- en nascholingscursussen, symposia,
een beroep- en bezwaarprocedure. Een bezwaar is in
congressen e.d. Het gaat dan niet alleen om de
deze context een verzoek tot heroverweging van een
cursusgelden en inschrijfgelden, maar vooral ook om
door Hobéon SKO aan de belanghebbende schriftelijk
de inzet van productieve uren voor kennisontwikkeling.
bekendgemaakte examenuitslag, besluit of advies. De
Dit verlies is echter maar betrekkelijk, want zonder
procedure beroep en bezwaar is terug te vinden op de
kennis kunnen op den duur ook geen productieve uren
website van Hobén SKO: www.skocert.nl.
meer worden gedraaid. De opleidingskosten moeten toch gemaakt worden om de professionaliteit op peil te
Waarom moet het werk meer op het eigen
houden.
vakgebied gericht zijn en mogen de bij- en nascholingscursussen meer arbobreed zijn?
Alleen maar voor de puntjes een cursus volgen, is
Om een brede ontwikkeling in het vakgebied te stimu-
natuurlijk niet de bedoeling. Van belang is dan ook
leren, is besloten om de professionals in staat te stellen
dat het ook een meerwaarde heeft voor het bedrijf of
zich breed bij te scholen, want daar heeft een werkge-
de kandidaat zelf. Er zijn echter niet altijd voldoende
ver of klant wat aan. Uit zichzelf en in opdracht van de
cursussen van niveau voorhanden.
leidinggevende zal meestal wel een direct verband zijn met het werk. Door een meer brede bijscholing wordt
Waarom moet een dubbelgecertificeerde niet
de horizon ook meer verbreed en wordt de samenwer-
het dubbele aantal dagdelen werken en 2x
king met aanpalende arbodisciplines gemakkelijker. De
zoveel punten verdienen als enkelvoudig
professionaliteit moet echter wel uit het werk blijken.
gecertificeerden? De reden hiervoor is dat met een werktijd van 6
Kan ik bepaalde dispensatie krijgen?
dagdelen per week (voor de dubbelgecertificeerden)
Ja dat kan. Er zijn dispensatieregelingen voor zwanger-
i.p.v. de 4 dagdelen per week van de enkelvoudig
schap en ziekte. Wel blijft dit binnen de perken, omdat
gecertificeerden, de professional heel goed instaat
een afnemer van de diensten van een arbodeskundige
wordt geacht beide vakgebieden operationeel uit te
toch een kwalitatief goed product aangeboden wil
oefenen. Daarbij gelet op het feit dat er in de werkterrei-
krijgen. Aan zaken als zwangerschap, ziekte en sab-
nen van veiligheidskunde en arbeidshygiëne een grote
batical year heeft deze natuurlijk geen boodschap. De
overlap zit. Qua bijscholing is de eis dat in algemene
dispensatie geldt met name voor de werktijdsfactor. De
zin op arbogebied bijgeschoold moet worden. Dat is
bij- en nascholingsverplichting blijft ongewijzigd. Bij- en
de reden waarom ook daar een reductie van het aantal
nascholing is ook gemakkelijker in te halen.
te verdienen punten voor de dubbelgecertificeerden wordt toegepast.
Waarom kost de aanvraag zoveel geld? De aanvraag wordt door de certificatiecoördinator
Wat is een EG-verklaring?
(CC) van Hobéon SKO beoordeeld. De ingediende
Dit is een verklaring die bij het ministerie Sociale
stukken, inclusief de eerste beoordeling door de CC,
Zaken en Werkgelegenheid kan worden opgevraagd
worden gestuurd naar de leden van de certificatiecom-
door personen die buiten Nederland, maar wel binnen
missie. Alle vier de leden bekijken apart van elkaar het
Europa een HVK- of AH-opleiding hebben gevolgd. Die
dossier en reageren naar de CC. Circa vier tot zes
opleiding dient gelijkwaardig te zijn aan de Nederlandse
keer per jaar komt de certificatiecommissie bijeen om
opleidingen. Met deze verklaring kan de kandidaat bij
de aanvragen te bespreken. In de meeste gevallen valt
Hobéon SKO aantonen een gelijkwaardige opleiding te
dan een besluit en wordt daarna de kandidaat van het
hebben gevolgd. Wel dient de kandidaat daarnaast nog
besluit op de hoogte gesteld. Soms zijn er nog aanvul-
de andere zaken aan te tonen, zoals: een vooropleiding
lende acties nodig (verificatiebezoek, opvragen extra
en voldoende werkervaring op het specifieke vakge-
stukken).
bied.
Dit kost tijd, omdat het beoordelen van iedere aanvraag
Met dank aan de RAHN en de twee certificatiecommis-
maatwerk is en zorgvuldig gebeurt. Hobéon SKO is
sies voor hun commentaar.
een stichting. Weliswaar zonder winstoogmerk, maar wel selfsupporting waardoor het kostendekkend moet draaien.
Februari 2010 I 36
