Wat is gevelgroen? Gevelgroen is de begroeiing van verticale oppervlakten - vaak buitenmuren - door planten. De gevelplanten kunnen zowel in de aarde aan de voet van de gevel staan als in bloembakken. De planten die geschikt zijn voor gevelbegroeiing zijn grofweg in vier soorten te verdelen: zelfhechtende planten, slingerplanten, klauteraars en leiplanten.
Wat is het voordeel van gevelgroen? Gevelgroen heeft een aantal voordelen. In de eerste plaats esthetische. Gevelgroen brengt variatie en kleur aan op muren die voorheen kaal waren. Het GWL-terrein heeft gebouwen met een uniforme rode baksteen. Die solide ‘rode’ basis biedt uitgekiende mogelijkheden om verder te variëren met kleuren en beplanting. Dat vinden ook de landschapsarchitect Adriaan Geuze en de stedenbouwkundige Kees Christiaanse die verantwoordelijk waren voor het ontwerp van het GWL-terrein. Zij zouden graag zien dat hun oorspronkelijke groenideeën voor het gwl-terrein alsnog worden uitgevoerd. Door bezuinigingen en praktische bezwaren zijn bij de oplevering van het terrein in 1997 niet alle plannen gerealiseerd. Een ander voordeel van gevelgroen is de isolerende werking. Gevelplanten houden regen, wind, koude en geluid tegen. Het werkt temperatuur– en geluiddempend. Daarnaast is het goed voor het milieu. Gevelgroen zuivert de vervuilde stadslucht, vangt fijnstof op, verdampt vocht en verhoogt de biodiversiteit. De natuurwaarde van de buurt wordt verhoogd doordat gevelgroen kleine dieren, vlinders en vogels aantrekt. Het is een vooroordeel dat kleine dieren het huis in zouden trekken. Ze prevaleren eerder het gevelgroen. Bovendien valt het met de overlast van kleine dieren wel mee omdat vogels de diertjes op hun menu hebben staan. Merels, lijsters, duiven en vlinders overnachten of nestelen graag in klimplanten. Tenslotte schept gevelgroen een aangename leefomgeving. Planten maar ook de kleur groen, wordt een rustgevende werking toegedicht. En het is leuk om een geveltuin met anderen te onderhouden. Wat let ons?
gevelgroen? Wat is het nadeel van gevelgroe n? Gevelgroen kan schade aanbrengen aan gebouwen als het niet onderhouden wordt. Vooral een snelgroeiende soort als klimop (hedera) met een brede, hoge of uitbundige groeivorm kan dan voor problemen zorgen. Zonder een klimhulp hecht klimop zich aan de muur en kan het zich bij ongecontroleerde wildgroei onder dakpannen en in barsten wringen. Door latere diktegroei kunnen dan problemen met drukschade optreden bij kozijnen, daken en regenpijpen. De kosten om de plant - bij herstel van de schade of bij onderhoud - te verwijderen kunnen dan behoorlijk oplopen. Het is niet zo dat gevelplanten gevels vochtig maken. Het gevelgroen fungeert juist als een regenjas en houdt de gevel droog. Maar bij een gevel die al eerder met
vochtproblemen kampte, vertraagt het groen wel het opdrogen. Daarom moeten eventuele vochtproblemen vooraf aangepakt worden. Schade door hechting wordt pas veroorzaakt wanneer ze slecht verwijderd worden. Voor beschadiging van het metselwerk hoeven we op het GWL-terrein niet bang te zijn. Er is op het GWL-terrein gevoegd met goede mortel zodat planten niet meer in de voegen kunnen wortelen. Maak verder goede afspraken met de buren over het onderhoud en het snoeien. Zorg dat kozijnen altijd vrij blijven van gevelgroen. Dan is er niks aan de hand.
Wat is verantwoord gevelgroen? Vanwege alle voordelen van gevelgroen zijn er inmiddels verschillende manieren om gevels een groen aanzien te geven zonder dat deze schade toebrengt. De Koepelvereniging is een groot voorstander om gevelgroen op grote schaal toe te passen, mits het op een verantwoorde manier wordt toegepast. De beste manier is door het aanbrengen van een klimhulp tegen de gevel, zoals een (staal)draadsysteem, een raster of een houtconstructie die de plant kunnen leiden1. Het is niet verstandig om gevelbeplanting hoger te laten groeien dan de daklijst of dakgoot. Groeit de plant door dan dient deze gesnoeid te worden. Staaldraadsystemen en staalrasters zijn duurzame en doeltreffende systemen om klimplanten te begeleiden tegen de gevel. In principe is iedere gevel met een staaldraadsysteem of raster te begroeien en is iedere hoogte mogelijk. Houtconstructies zijn zeer geschikt voor lagere gevelbegroeiing. Toepassing van hout met een FSC-keurmerk verdient daarbij de voorkeur. Voor houtklasse 1 geldt een levensduur van 25 jaar of meer, voor houtklasse 2 een levensduur van 15 tot 25 jaar. Veelgebruikte houtsoorten zijn robiniahout (klasse 1), azobe en bangkirai (klasse 2). Verantwoord gevelgroen betekent altijd dat er onderhoud wordt gepleegd. Een maal per jaar snoeien is echter een te overziene klus. Kamperfoelie, clematis, klimrozen, blauwe regen, wijnstok, passiebloem, suzanne met de mooie ogen en vuurdoorn zijn verantwoorde voorbeelden van klimplanten. Wilde wingerd, bruidsluier en Duitse pijp moeten vanwege hun snelle groei regelmatig gesnoeid worden. Een klimhulp is aan te raden. Klimop raden wij af. Wie toch klimop wil planten – bijvoorbeeld omdat klimop het hele jaar groen is – wordt aangeraden een hoogte aan te houden waarbij je met een ladder nog makkelijk kunt snoeien.
1
Duurdere klimhulpconstructies als foamglas, Sedumwand, Wonderwall en BSI-mobilane-systeem worden hier niet behandeld
Wat zijn de kosten? De kosten voor de aanleg van een geveltuin bestaan uit vier onderdelen: 1) kosten aanleg geveltuin 2) eventuele kosten aanleg klimhulp 3) kosten aankoop planten en 4) kosten onderhoud geveltuin
1. Kosten aanleg geveltuin Het stadsdeel helpt met de aanleg van geveltuinen en legt voor € 25,- een bak met aarde aan van 45 cm diep en 1.90 lang. Voor de aanvraag van een langere geveltuin (groter dan de standaardmaat) zijn de kosten uiteraard hoger. De Koepelvereniging heeft met het stadsdeel afgesproken dat alle geveltuinen – ook de lange geveltuinen - voor € 25,- aangelegd kunnen worden.
2. Kosten aanleg klimhulp De kosten voor de aanschaf van een klimhulp (muurconstructie) beginnen vanaf € 50,- per m2. Huurders van de Alliantie, Rochdale, Stadgenoot en Ymere kunnen de aanschafkosten van een klimhulp mogelijk gefinancierd krijgen via hun verhuurder. Eigenaren en vve’s moeten de aanschaf van een eventuele klimhulp zelf financieren. Om de kosten in de hand te houden zou dit jaar (2009) eerst geïnvesteerd kunnen worden in de aanleg van een geveltuin en makkelijk te onderhouden planten. Als de geveltuin bevalt kan in 2010 eventueel geïnvesteerd worden in de aanleg van klimhulpen.
3. Kosten aanschaf planten De kosten voor aanschaf van de planten zijn beperkt en zijn voor de aanvrager. Afhankelijk van de plant of de struik kan dit variëren van € 3,- tot € 25,- per meter.
4. Kosten onderhoud geveltuin De kosten voor onderhoud zijn verwaarloosbaar indien tijdig het noodzakelijke onderhoud wordt gepleegd. Per woonblok is het misschien handig op een aantal strategische plekken buitenkranen aan te leggen. Een groot aantal blokken hebben dit al gedaan. Ladders, tuinslangen en scharen zijn ruimschoots aanwezig op het terrein en kunnen onderling worden geleend.
Zon of schaduw, zuid of noord? De woonblokken op het GWL-terrein hebben allemaal een zonzijde (zuid) en een schaduwzijde (noord). Dat is van belang voor de keuze van de planten en struiken die in de gevelbakken komen. Hieronder een overzicht van planten en struiken die veel zon nodig hebben of zich juist prima redden in de schaduw.
Zon Planten: Vrouwenmantel, Ridderspoor, Pinksterbloem, Grasklokje, Stokroos, Veldsalie, Zeepkruid, Lavendel, Gele Kamille, Groot Zonneroosje, Geranium, Blauwe Strobloem Struiken: Boerenjasmijn, Vlinderstruik, Vuurdoorn, Dwergmispel.
Schaduw Planten: Geitenbaard, Witte zuring, Gevlekte Aronskelk, Gele dovenetel, Knopig helkruid, Knikkend nagelkruid, Bosandoorn, Maarts viooltje, Vingerhoedskruid, Speenkruid, Breed longkruid, Boswederik. Struiken: Gelderse roos, Kamperfoelie, Klimhortensia, Hulst, Winterjasmijn.
Hoe vraag ik een geveltuin aan? Iedere bewoner kan een geveltuin aanvragen. Woont u niet op de begane grond maar op een hogere etage dan kunt u ook een aanvraag indienen. U heeft dan wel de schriftelijk toestemming nodig van de bewoner op de begane grond waar u uw geveltuin wilt aanleggen. U kunt de folder met het aanvraagformulier voor een geveltuin ophalen bij Ben Wüstenhoff, de buurtbeheerder van het GWL-terrein, Waterkersweg 316. U kunt Ben ook even bellen (020-6844311 of 06-45801711) dan stopt hij de folder met het aanvraagformulier bij u in de brievenbus. Als u een geveltuin wilt aanleggen, moet u in de folder op een situatieschets de plek aangeven waar u de geveltuin wilt hebben.
Geveltuin voor 11 mei aanvragen ! Als u het aanvraagformulier voor 11 mei naar het stadsdeel opstuurt (liefst eerder !), zorgt het stadsdeel dat de geveltuin voor 1ste Pinksterdag (zondag 31 mei) is aangelegd. Op 1ste Pinksterdag organiseert de Koepelvereniging namelijk een gezamenlijke GWL-geveltuinenplantdag. Heeft u vragen over het aanleggen van een geveltuin dan kunt u kijken op www.westerpark.amsterdam.nl of bellen naar Lucie de Geijsel van het Groenspreekuur van het stadsdeel. Elke donderdag van 11.00-13.00 uur, telefoon 020-5810 101. Het aanvraagformulier kunt u opsturen naar Stadsdeel Westerpark, afdeling Groen, Postbus 141, 1000 AC Amsterdam.
GWL--geveltuinenplantdag op zondag 31 mei mei,, 1ste Pinksterdag ! GWL De Koepelvereniging organiseert op zondag 31 mei (1ste Pinksterdag) een gezamenlijke geveltuinenplantdag op het GWL-terrein. De Koepelvereniging heeft met het stadsdeel afgesproken dat alle aanvragen voor een geveltuin op het GWL-terrein voor 31 mei zijn aangelegd. De aanvragen moeten dan wel voor 11 mei bij het stadsdeel binnen zijn, liefst eerder. De aanvragers die voor 31 mei nog geen planten hebben ingekocht, kunnen op 1ste Pinksterdag van 13.00 – 18.00 uur in het Westerpark nog geveltuinpakketten kopen. Het stadsdeel organiseert op die dag namelijk de Dag van het Park met onder andere een milieumarkt bij de Kinderboerderij.
Wij starten de GWL-geveltuinendag op 1ste Pinksterdag om 12.00 uur met koffie en appeltaart in het buurtbeheerhuisje. We kijken dan wie nog extra hulp kan gebruiken bij het planten. En gaan dan aan de slag !
Koepelvereniging GWL-terrein Waterkersweg 316, Amsterdam
[email protected] Tel. 684.4311 of 06-45801711
