WA AL K
6
9 NE N S T R A AT
T AA TR
AT RA
ST
M
ER
ST
21
ER
OE
OL
EN
ST
RA
AT
BL
M
TW
F
T RAA
KE
SE S T URG
E
1 20 STEVENSKERK
W
N
NB
UR
EE
DE
S REN
LF
G
R DE
DE
RD
AL
R ST
D OO
TS
KE
NS
BO
S
T AA
TR
AA
T
GE St. Stevenskerkhof 61/62/64 za 11-17 uur | zo 11-17 uur T AA TR L L S Doorlopend rondleidingen GE WA SIN
TR A
.C ST
AT
AN
ISI
US
B ER G
EN D A
EW EG 37 een heuvel, wilde Met dit imposante gebouw op de kerk in de Middeleeuwen een tegenhanger G E L zijn voor de Valkhofburcht. Bij het orgel zijn nog JE SI N OR A N de oorspronkelijke 13e eeuwse pijlers te herkennen. In de grafkelder ligt Catharina van Bourbon begraven, een adellijke dame die na haar dood WEST een groot deel 43 van haar fortuin aan de kerk Het Badhuis 24 Begraafplaats Dorpsstraat 44 Antonius van Paduakerk naliet. Ca. 1250-1568, laatromaans, gotisch en 25 Petruskerk 45 Snijderskazerne laatgotisch. Restauratie 1948-1969. WE
LDE
LS
SH
EN
VA N
DR
IK
RA
AT
Stevenskerk i Vm Latijnse school 3 Titus Brandsma Kapel 4 Kronenburger- of Kruittoren 5 St. Jacobskapel 6 Atelier Spits op kunst 7 Synagoge 8 Commanderie van St. Jan 9 Brouwershuis 10 Besiendershuis 11 Huize Bethlehem 12 Cellenbroederenhuis 13 De Stratemakerstoren 14 Opoe Sientje 15 St. Nicolaaskapel, Barbarossa- ruïne & Valkhofpark 16 Architectuur Centrum Nijmegen 17 ‘t Hoogstraatje 18 Stadhuis 19 Mariënburgkapel/Huis van de Nijmeegse geschiedenis 20 Natuurmuseum (vm synagoge) 21 Petrus Canisiuskerk 22 Stadsschouwburg 23 Centraal station
38
ST
GE L
CENTRUM 1
17 AT
RA
D
KEIZER K AREL PLEIN
2
19 R IË
AT
IN
TH ON SIN
RA
IË N B
MA
EK
VALKHOF
16
PR
EC K MA
RA
ST
15
KO N
T
VA N SC HA
ST
ER
BAL
AA
22
HT
ENE
R
CS
RC
D
EN ST
44
ZI
TUN NELWEG
23
BU
T
RA AT
TR A ER S
19
A
AA
13
12GRO
MAR
N
JDE R S TR
14
R A AT
M AR IK
EI
BRO
AU
AL
C
AT
NS GU
ST
IJ
AT
en colofon Informatie achterzijde
18
NE
RA
n Activiteite pagina 30
d Nijmegen
Plattegron pagina 33
DA
GRO TES TRA AT
EL UV EN NZ
TST
ten Oost Monumen pagina 21 ten Noord Monumen 29 a pagin
LS TR
11
SNI
GROTE MARKT
ER S T
D
HOU
HE ZE
PL
L
ten Monumen / id Midden Zu pagina 19
KRONENBURGERPARK
GE
m
ten Centru Monumen 3 a pagin ten West Monumen pagina 13
leidingen Extra rond ten te vi ti ac en pagina 31 d centrum Plattegron pagina 32
EN
SIN
Ben van Hees, wethouder cultuurhistorie
DD
T
AU
Ik wens u een bijzondere reis toe tijdens de Nijmeegse Open Monumentendag.
DO
SS
Nijmegen besteedt daarnaast dit jaar aandacht aan de tijd ná operatie Market Garden die 70 jaar geleden plaatsvond. Optrekkende grond troepen veroverden bij dit geallieerd offensief op 20 september 1944 de Waalbrug.
Dankzij vrijwilligers en een speciaal samenwerkingsverband met dagblad De Gelderlander en de Radboud Universiteit kunt u tijdens de Open Monumentendag op 13 en 14 september een reis door de tijd maken. In gebouwen die een markant oorlogsverhaal vertellen, kunt u als het ware opnieuw horen en zien wat de dagelijkse beschietingen, het leven in schuilkelders en een gebrek aan eerste levensbehoeften aan angst en spanningen met zich meebracht voor de bewoners van onze stad. Als wandelaar wil ik u graag de speciale bombardementswandeling aanbevelen die door het Gilde Nijmegen wordt georganiseerd.
AA
2
ST IK KE
3
8 TR
OU W
RI
4
1
AT
IDS
i
HE
NS NE GIJ
TR A
GA
EL S
SM
10
V LEE SH
HE RT OG
T AA TR
AS PE PA
E HE Z
BE
L A NG
Het lukte echter niet om verder op te trekken waardoor Nijmegen frontstad werd. De stad was wel bevrijd, maar nog niet vrij.
NG
5
NA
In Nijmegen zijn er dit jaar weer tal van activiteiten en worden er bijzondere monumenten open gesteld. Zo kunt u aan boord van een oude klipper uit 1885 reizen in het verleden opnieuw beleven, een bezoek brengen aan de voormalige vrij metselaarsloge Lodewijk of door een gids in en om het station rondgeleid worden. Bovendien kunt u in de Marikenstraat oude ansichtkaarten in de etalage-expositie zien en beleven wat we vroeger tijdens het reizen aan het thuisfront lieten weten.
a Operatie Programm den ar G t Marke 15 a in ag p
NON
ST RA AT
LAGE MARKT
7
Het landelijk thema van de Open Monumentendag is dit jaar ‘Op reis’. Met dit thema verhaalt de Open Monumentendag over de invloed die reizen en vervoer hebben gehad en nog steeds hebben op het aanzien van Nederland.
WAAL
AD E
RUG
E ST EV EN SK ER K G R O ET EN U IT D
ALB
GAAT U MEE OP REIS
CENTRUM
WA
OP REIS
26
27
De Boskapel De Witte Molen
46
48 Joodse Begraafplaats
MIDDEN / ZUID
28 29 30 31 32 33
Titus Brandsma Gedachteniskerk St. Annamolen De Tweeling H. Antonius/St. Annakerk Byzantijnse Kapel Vm Benzinestation Auto Palace
OOST 34 Estelgebouw
Stadslandgoed Limos
47 Vrijmetselaarsloge 49
Huize Heyendaal
50 Villa Oud Mariënboom 51 Berchmanianum 52 Nebo klooster
NOORD
2 54 Historische Tuinderij VM LATIJNSE SCHOOL ‘de Lentse warmoezenier’ 53 Dorpsschuur Lent
55 Buitenplaats Oosterhout St. Stevenskerkhof 2 Concertgebouw De Vereeniging za 12-16 uur 36 Vm Vrijmetselaarsloge A Stadhuis Doorlopend rondleidingen St. Lodewijk B Van ’t Lindenhoutmuseum 37 Evangelisch-Lutherse Kerk C Old Cave was de bouwmeester 38 Maria GeboortekerkHerman van Herengrave D Vm Hotel-café-restaurant De Bonte Os vanCentrum deze laat-middeleeuwse jongensschool die 39 Gelders Archeologisch E Huis van de Nijmeegse geschiedenis G.M. Kam bij de Stevenskerk hoorde. DeValkhof voorgevel is rijkF M useum Het 40 Canisiuscollege G fietstrap Snelbinder Oosterhoutsedijk versierd met apostelbeelden en het stads wapen. 41 Begraafplaats Stenenkruisstraat 1544 -1545, Herman van Herengrave. Laatgotisch/ 42 R.K. Begraafplaats Daalseweg = avondwandeling renaissance. 35
| 32 |3
6
Lage Markt 34 za 11-17 uur | zo 11-16 uur Expositie beeldend kunstenaar J. van Moll
TITUS 3 BRANDSMA KAPEL Kroonstraat 112 za 11-17 uur De voormalige gedachteniskapel van Titus Brandsma ligt precies op de plek waar de Karmeliet Brandsma in 1942 door de Nazi’s werd opgepakt, hij overleed in Dachau. De afmetingen van de kapel komen precies overeen met die van zijn cel in Dachau. 1960. P. Dijkema. Bossche School.
ATELIER SPITS OP KUNST
4 KRONENBURGER- OF KRUITTOREN
Oorspronkelijk was dit het rentmeesterhuis van het kapittel van Xanten, ‘Hof van Xanten’ genaamd. Vanaf 1680 werd het een onderdeel van een complex huizen waarin de Jezuïeten een schuilkerk hadden. Circa 1650, restauratie 1954-1956, Ir. J.G. Deur.
Parkweg 99 zo 11-17 uur Doorlopend informatie
De Kronenburgertoren werd gebouwd omstreeks 1425 als onderdeel van de verdedigingswerken rond de stad. Hier lag vroeger het munitiekruit opgeslagen, vandaar de bijnaam ‘Kruittoren’. De vestingwerken werden aan het einde van de 19e eeuw gesloopt, maar de toren werd, dankzij de inzet van enkele Nijmegenaren, opgenomen in de aanleg van een romantisch stadspark.
5 ST. JACOBSKAPEL Glashuis 4 za 11-17 uur | zo 13-17 uur Pelgrimstocht door de binnenstad verkrijgbaar (4 euro)
De middeleeuwse kapel hoorde waarschijnlijk bij het Sint Jacobsgasthuis, bedoeld voor pelgrims. In de 17e eeuw is er een aantal jaren een luxe glasblazerij in de kapel, vandaar de straatnaam Glashuis. 1965 Restauratie J.G. Deur.
7 SYNAGOGE Nonnenstraat 19-21 zo 11-17 uur Doorlopend rondleidingen
COMMANDERIE 8 VAN ST. JAN Franseplaats 1 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Rondleidingen over de geschiedenis van het pand om 12, 13, 14, 15 en 16 uur Vrijdag 12 september om 19 uur is er een diner in de Commanderie. Zie pagina 31 voor meer info. De zeven culinaire bedrijven in het pand hebben heerlijke activiteiten klaar staan. In historisch kookatelier eet!verleden ga je op reis door de culinaire geschiedenis tijdens een proeverij met vlot verhaal. Chocobreak laat je proeven en horen over de geschiedenis van chocolade. Bij Proefbrouwerij Het Vaghevuur wordt ge demonstreerd hoe bier gebrouwen wordt en bij Coffijn zie je hoe de perfecte koffie brandt. >
De synagoge uit 1756 is het eerste officiële gebedshuis voor de Joodse Nijmegenaren. Achter de kleine raampjes in de kelderverdieping bevindt zich het mikwe, het rituele bad. In het naastgelegen voormalig schoolgebouwtje (1872) met de hoefijzervormige ramen, kregen Joodse kinderen godsdienstonderwijs van een rabbijn. De Davidster in de ramen laat het Joodse karakter zien. 1756 en 1872, school P. van der Kemp. 4|
OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 | 5
CH TIG E VIE RG AN GEN DIN ER IN DE PRA ST. JAN VAN MO NU ME NTA LE CO MM AN DE RIE
10 BESIENDERSHUIS Steenstraat 26 za 11-17 uur zo 11-17 uur Zaterdag geeft zangkwartet ‘Cantare Per Lui’ een inloop concert met sfeervolle gezangen, onder andere uit de tijd dat het Besiendershuis werd gebouwd
Het Besiendershuis uit 1525 was oorspronkelijk het voornaam huis ‘Op d’n Kolven’. De naam ‘Besienderhuis’ is gebaseerd op de mythe dat dit huis eens bewoond werd door een ‘besiender’, iemand die tolgelden vorderde van passerende schepen. Bijzonder is het interieur met ‘hangkamer’. Het huis werd in 1942 gerestaureerd en is op dit moment in gebruik als expositieruimte annex woonhuis.
11
Restaurant Plaats 1 heeft een tafel met heerlijke producten uit hun keuken te proeven staan en MW Ontwerp houdt open huis voor een kijkje in de knusse nok van de Commanderie. Een smakelijk weekend dus!
In 1196 gebouwd als hospitium, een soort doorgangshuis voor pelgrims en reizigers. Het complex, dat oorspronkelijk ook een kapel had, werd door het bombardement van februari 1944 ernstig beschadigd. Na de oorlog werd het her opgebouwd op basis van opmetingstekeningen. Een restaurant en enkele ambachtelijke bedrijven zijn hier nu gehuisvest. 12e eeuw. Restauratie en reconstructie in 1974.
6 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
9 BROUWERSHUIS Steenstraat 2 za 11-17 uur Doorlopend rondleidingen over de geschiedenis en restauratie van het pand
Het ‘Brouwershuis’ heeft een trapgevel, kruis kozijnen en muurankers. Bijzonder zijn de ‘huismerken’, een soort persoonlijke tekens van vroegere bewoners op de gevel. Ca. 1550-1600/1621 Hollandse renaissance.
HUIZE BETHLEHEM
Sint Anthoniusplaats 10 za 12-15 uur Alleen toegankelijk met rondleiding (maximaal 15 personen) door kapel en refter. Architect Paul van Hontem geeft de rond leidingen om 12, 13, 14 en 15 uur. Kaarten voor rondleidingen zijn ter plaatse verkrijgbaar vanaf 11.15 uur.
Achter een groot 19e eeuws smeedijzeren hekwerk ligt Huize Bethlehem. De geschiedenis van dit pand gaat terug tot de late middeleeuwen, alleen aan de grondvorm van het pand is dit nog te zien. Architect Charles Estourgie verbouwde het in 1927 van een royaal 18e eeuws herenhuis tot klooster.
12
CELLENBROEDERENHUIS
Sint Anthoniusplaats 9 za 10-17 uur Doorlopend mini-rondleiding en informatie over de geschiedenis van het pand
Het L-vormige Cellenbroederenhuis is een restant van het Heilige Geesthospitaal en dateert uit de 15e eeuw. In 1632 vestigen de Cellenbroeders (zij woonden in kleine cellen) hier een ‘dolhuis’ ter verzorging van geesteszieken. Een tweetal kamertjes waarin zij werden opgesloten, met een van de oudste dwangbuizen van Nederland zijn hier nog te zien.
|7
ST. NICOLAASKAPEL, BARBAROSSARUÏNE EN VALKHOFPARK
15
13 DE STRATEMAKERSTOREN Waalkade 83-84 zo 13-17 uur Doorlopend rondleidingen
Valkhoftrappen 1 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Zondag doorlopend informatie over de St. Nicolaaskapel en het Valkhofpark
In de zomer van 1987 kwam onder enkele gesloopte huizen aan de Waalkade deze toren tevoorschijn. Hij maakte deel uit van de verdedigingswerken rond de stad, maar is later verlaagd. Onder in de toren loopt een overwelfde gang met schietgaten. Nu is hier Museum de Stratemakerstoren in gehuisvest. 1525-1526
P O E S IE N TJE O N A V N E T E O R G
De Valkhofburcht is gebouwd als keizerlijke residentie en werd later één van de residenties van de graven en hertogen van Gelre. De burcht was zowel militair als bestuurlijk een symbool van macht, kracht en gezag. Alleen een restant van de paleiskapel, de Barbarossaruïne en de St. Nicolaaskapel zijn nog over van de oorspronkelijke burcht. Barbarossaruïne 1155. St. Nicolaaskapel ca. 1030, romaans. Ca. 1900 restauratie J.J. Weve. 1953-1958 restauratie J.G. Deur.
14
OPOE SIENTJE
8|
’T HOOG STRAATJE Hoogstraat 3 za 11-20 uur | zo 11-20 uur Voor de kinderen zijn er kleurplaten met thema reizen en er zijn mini boekjes voor de kinderen om van deze monumentendag een reisverslag te maken
Achter de 19e eeuwse gevel gaat een middeleeuws stadskasteel schuil. In de 14e eeuw was dit het woonhuis van Johan Moliart, edelman en adviseur van de Hertog van Gelre. Hoge bestuurs ambtenaren woonden graag in de directe omgeving van het Valkhof. In het pannenkoekenrestaurant zijn nog de resten te zien van een middeleeuwse zaal.
Lindenberghaven 1c za 12-17 uur | zo 12-17 uur
Opoe Sientje is een ijzeren klipper uit 1885, afkomstig uit Millingen aan de Rijn. Het is een typische sleepklipper met een hulpzeil; lang maar relatief breed zodat er veel lading in kon. Lading die bestond uit zand, grind, suikerbieten, mest en baksteen. Sinds mei 2013 ligt Opoe Sientje afgemeerd in de Lindenberghaven bij Nijmegen als bed & breakfast en tevens Museum van de Riviervaart.
17
16
ARCHITECTUUR CENTRUM NIJMEGEN Ridderstraat 27 za 13-17 uur | zo 13-17 uur Expositie Architectuur in Nijmegen
Op 29 maart 1972 werd dit nieuwe Cultureel Centrum De Lindenberg geopend. Geheel in de geest van die tijd, krijgen de amateurkunsten een eigen gebouw. Een centrum voor alle Nijmegenaren, waar ze in aanraking kunnen komen met meerdere kunstvormen. En die functie heeft het nog steeds, alleen de openbare bibliotheek heeft plaats gemaakt voor het Architectuur Centrum Nijmegen. J.W.C. Boks, W. Eijkelenboom, A. Middelhoek. 1963-1972.
OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 | 9
19
18 STADHUIS Korte Nieuwstraat 6 za en zo 12-17 uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk uur rondleidingen (de laatste start om 16 uur). Kaarten voor rondleidingen zijn ter plaatse verkrijgbaar vanaf 11.45 uur. Zondag om 12 uur speciale gezinsrondleiding waarbij de kinderen een kijkje in de kamer van de burgemeester kunnen nemen.
Al meer dan vijf eeuwen wordt de stad vanuit deze plek bestuurd. Dit komt tot uitdrukking in de medaillons met deugden en de vorstenbeelden van o.a. Traianus, Karel de Grote en Hendrik VII aan de gevel. Belangrijke onderhandelingen voor de Vrede van Nijmegen (1676-1679) werden hier gevoerd, de prach tige wandtapijten in de burgerzaal getuigen hier nog van. 1554-1555 vroegrenaissance, Herman van Herengrave.
MARIËNBURGKAPEL/HUIS VAN DE NIJMEEGSE GESCHIEDENIS
Mariënburg 26 za 13-17 uur | zo 12-13.45 uur en 16.15-17.00 uur Doorlopend informatie over de verschillende bestemmingen die de kapel in de loop der eeuwen had. De kapel is momenteel omgetoverd tot een 17e eeuws theater met pruiken, kostuums en rekwisieten, zoals in de tijd van de Vrede van Nijmegen toen in de kapel de Franse Comédie huisde. Zaterdag om 19.30 uur en zondag om 15 uur geeft Muziektheater de Plaats een voorstelling, geïnspireerd op de Vrede van Nijmegen, voor iedereen vanaf 10 jaar. Voor informatie en kaartverkoop zie www.theaterdeplaats.nl.
PETRUS 21
CANISIUSKERK Molenstraat 37 za 13-17 uur | zo 13-17 uur
Vanuit de rijkversierde galerij openen drie deuren naar een groot vierkant middenschip, beiden naoorlogs. Het dwarsschip en het priesterkoor zijn de overgebleven delen van de 19e eeuwse kerk die hier vóór het bombardement van februari 1944 stond. 1894-1896 N. Molenaar/1958-1960 A. Siebers & W. van Dael. Neogotisch en Delftse school.
Tijdens de internationale onderhandelingen voor de Vrede van Nijmegen, in de jaren 1676 tot 1679, was er dringend behoefte aan vermaak voor de diplomaten. Daartoe werd deze laatgotische kapel omgebouwd tot Franse Comédie. Nu is hier het Huis van de Nijmeegse geschiedenis gevestigd. 1431, gotiek.
KO M KIJ KEN NA AR ? GE BEU RD E GE SCH IED EN IS AR WA DE 211 4 VA N NIJ ME GE N TU SSE N 167 8 EN
20
NATUURMUSEUM (VM SYNAGOGE)
Gerard Noodtstraat 121 za 11-17 uur | zo 11-17 uur
De stenen tafelen met de tien geboden in de toren maken duidelijk dat het hier van oorsprong om een Joods gebedshuis gaat. Zowel aan de gevel als in het interieur zijn veel Oosterse elementen te herkennen, zoals de koepeltjes en de hoekige kantelen. Al sinds 1980 is hier het Natuurmuseum gevestigd. 1913, Oscar Leeuw, Oosters geïnspireerd.
10 |
OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 | 11
E D O R PS ST R A AT G R O ET EN U IT D
23
22
STADSSCHOUWBURG Keizer Karelplein 32h za 10-12 uur | zo 11-17 uur Rondleidingen en diverse activiteiten
Aan het Keizer Karelplein ligt de trapeziumvormige foyer, als een venster op de stad, de zaal zelf is in de vorm van een halve cilinder en de toneeltoren in de vorm van een rechthoek. Ruwe materialen als baksteen en beton worden gecombineerd met materialen met een zachtere uitstraling zoals marmeren vloeren, glaspuien en stuc wanden. In 1959-1961 gebouwd door G.H.M. Holt en B. Bijvoet in de stijl van het ‘Brutalisme’.
12 |
CENTRAAL STATION
Stationsplein 6 za 11.30-16.30 uur | zo 11.30-16.30 uur Rondleidingen starten om 11.30, 13.30 en 15.30 uur bij de voet van de stationstoren. Kijk eens met andere ogen naar het Nijmeegse station. Laat u verrassen door de bewogen geschiedenis van dit bijzondere gebouw, ontwaar de mooie ornamenten waaraan u anders voorbijloopt en zie wat de spoor wegen de afgelopen 150 jaar voor Nijmegen hebben betekend.
De voorganger van het huidige station uit 1894 door architect C.H. Peters, werd tijdens het bombardement op Nijmegen verwoest. Slechts enkele perrons met overkappingen zijn nog over gebleven. Het naoorlogse station is een ontwerp van architect Sybold van Ravesteyn uit 1954 met veel Italianiserende invloeden, zoals de toren en de arcades in de linker gevel. Bij de hoofdingang een sculptuur van Jo Uiterwaal ‘Drie staande vrouwen’. Ze symboliseren deugden die bij een station horen: snelheid, veiligheid en dienstbaarheid. Ook het ruiterstandbeeld op de hoge sokkel is van Jo Uiterwaal. In de stations toren bevindt zich een monument van Charles Hammes. Het station met voorplein is inmiddels ingrijpend veranderd.
25
PETRUSKERK Schependomlaan 85 za 10-17 uur Doorlopend informatie en foto expositie over de geschiedenis van de kerk
BEGRAAFPLAATS 24 DORPSSTRAAT
Dorpsstraat 110 za 11-17 uur Rondleiding om 13 uur over de historie en graven van de begraafplaats
Het kerkhof bij het witte kerkje sloot in 1890 zijn poorten, omdat er sinds de opening van de Algemene Begraafplaats aan de Graafseweg in 1881 geen overledenen meer ter aarde waren besteld. Op de kleine begraafplaats zijn nog 30 grafstenen aanwezig. Het witte kerkje in Neerbosch is gewijd aan Sint Antonius Abt.
Rond 1550 gebouwd als katholieke kerk voor het schependom Hees. Bij een bombardement in juli 1942 werd het middenschip zwaar beschadigd, dit werd na de oorlog hersteld. In het koor van de kerk bevindt zich de gedenksteen met de tekst ‘1798 & I stont het waater aan deze steen’.
OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 | 13
26
DE BOSKAPEL
Graafseweg 276 za 14-17 uur Doorlopend rondleidingen en bespeling van het kerkorgel
De Boskapel is in 1963 gebouwd in opdracht van de paters Augustijnen. Het gebouw is van cultuurhistorische waarde als herkenbare vroeg naoorlogse uitdrukking van de katholieke identiteit van Nijmegen in het algemeen, en de geschiedenis van de Nijmeegse Augustijnen in het bijzonder. In 2010 kwam de Boskapel in protestantse handen en is na een uitgebreide verbouwing begin 2012 opnieuw in gebruik genomen. 1961-1963, J. Kayser, G.J. van der Grinten.
PROGRAMMA OPERATIE MARKET GARDEN IN NIJMEGEN Vanwege de 70e herdenking van operatie Market Garden belicht de Open Monumentendag deze indrukwekkende periode met een speciaal programma. Luister naar de markante oorlogsverhalen van een aantal monumentale panden en ga met een gids op stap op zoek naar oorlogs geschiedenis in het centrum en Lent.
27
DE WITTE MOLEN Looimolenweg 17 za 11-17 uur Molenaars geven toelichting over de molen
Deze karakteristieke 18e eeuwse molen is een belangrijk herkenningspunt voor de wijk Wolfskuil. Hij overleefde in de 20e eeuw twee felle branden. Tegenwoordig is deze op één na laatste molen in de stad nog steeds in gebruik. 1760.
14 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
OPERATIE MARKET GARDEN NIJMEGEN | 15
A
STADHUIS Korte Nieuwstraat 6 za 12- 17 uur | zo 12-17 uur Elk uur worden verhalen verteld over de oorlogs geschiedenis van het stadhuis
Had het stadhuis op 22 februari 1944 ternauwernood het bombardement overleefd, op 19 september ging het historische gedeelte van het complex alsnog verloren tijdens de bevrijding van de stad. Duitse troepen staken bij hun vlucht de bebouwing aan de Korte Burchtstraat en omliggende straten in brand.
B VAN ’T LINDENHOUTMUSEUM Scherpenkampweg 58 zo 11-16 uur Kinderen en bevrijders! Market Garden door kinderogen. Een speciaal programma in samenwerking met Nijmeegse historici Henk Termeer en Jan Brauer en Scouting Beuningen met o.a. speciale kleurenuitgave van het themaboek, expositie over kinderen in Neerbosch in oorlogstijd, een heus waterkanon, jongerenactiviteiten in relatie met het thema in en onder de kelder.
Weesinrichting Neerbosch huisvestte tijdens de oorlog zo’n 600 tot 700 kinderen en medewerkers. De materiële schade bleef beperkt, maar helaas waren er ook enkele slachtoffers te betreuren. Na de be vrijding huisvestte de weesinrichting honderden evacués uit de stad. Daarbij kwamen nog eens honderden geallieerde militairen die er van september 1944 tot april 1945 hun hoofdkwartier hadden.
C
OLD CAVE St. Anthoniusplaats 13 zo 13-17 uur Elk uur worden verhalen verteld over de oorlogs geschiedenis van de kelders (nu Old Cave)
De middeleeuwse kelders onder dit 19e eeuwse pakhuis werden rond de bevrijding in september 1944 gebruikt als schuilplaats voor buurtbewoners. Toen Duitse soldaten in het pand erboven een geheime stencilmachine van het verzet vonden, dreigden zij de kelderbewoners te doden. Een pater wist dit maar net te voorkomen.
D
VM HOTEL-CAFÉ-RESTAURANT DE BONTE OS
Molenstraat 99 za 11-15.30 uur | zo 11-15.30 uur Elk uur worden verhalen verteld over het voormalige Oranje hotel (nu o.a. restaurant Pinoccio)
Hotel ‘De Bonte Os’ werd in de oorlogsjaren gerund door mevrouw H. Witteveen. Zij bood in het grootste geheim onderdak aan de centrale van het verzet. Na het bombardement van 22 februari 1944 werd in het hotel een noodkapel gevestigd, die tot in 1945 dienst deed. Na de bevrijding kreeg het hotel een nieuwe naam: Het Oranje Huis. Koningin Wilhelmina bracht mevrouw Witteveen op 9 juni 1945 een bezoek en prees haar moed.
16 |
OPERATIE MARKET GARDEN NIJMEGEN | 17
WANDELING E BOMBARDEMENT za 14 uur | zo 14 uur
Gilde Nijmegen geeft tijdens de open monumentendagen een speciale bombardementswandeling (ca. 1 uur). De gidsen brengen u langs plaatsen waar het bombardement van 22 februari 1944 ernstige schade heeft toegebracht aan de Nijmeegse binnenstad. Op deze plaatsen vertellen zij u wat daar toen is gebeurd, vooral vanuit verhalen van overledenen. Start bij het Huis van de Nijmeegse geschiedenis.
FIETSTOCHT F BATTLEFIELDTOUR zo 14 uur
Gilde Nijmegen geeft een speciale Battlefield fietstocht (ca. 1,5 uur). De gidsen brengen u langs plaatsen waar tijdens Operatie Market Garden hevig is gevochten, in het centrum en in Lent. Start op Kelfkensbos bij de ingang van Museum Het Valkhof. Eigen fiets meebrengen!
WANDELING G ‘LENT TIJDENS WOII’ zo 14 uur
Begeleide wandeling van Frans Mikx met indrukwekkende verhalen uit WOII die hebben plaatsgevonden op de locatie vanaf de spoorbrug tot de Veerdam tijdens operatie Market Garden n.a.v. het boek ‘Sla toe en houd stand’ van T. Moffat Burriss. Start wandeling bij de fietstrap van de Snelbinder op Oosterhoutsedijk in Lent.
28
TITUS BRANDSMA GEDACHTENISKERK Keizer Karelplein 19 za 11-17 uur | zo 12-16 uur
Bijzondere schilderingen van Joep Nicolas in het koor en het beroemde Apostelraam van Jan Toorop. Deze voormalige St. Josephkerk is één van de weinige neo romaanse kerken in Nijmegen. Sinds enkele jaren is hier het Titus Brandsma Memorial centrum gevestigd. 1908-1909, B.J. Claase. Neoromaans.
29
ST. ANNAMOLEN
Hatertseweg 14 za 11-17 uur Doorlopend rondleidingen, kinderactiviteiten en een videopresentatie over de werking van de molen
Deze korenmolen is genoemd naar het vroegere gehucht genaamd St. Anna. Het bouwjaar ‘1849’ staat erop vermeld. In 1978 is de molen ingrijpend gerestaureerd. De molen is nog steeds in bedrijf. 18 | OPERATIE MARKET GARDEN NIJMEGEN
30
DE TWEELING
Groenestraat 210 za 11-17 uur
Na de geboorte van de tweeling Agnes en Reiniera schonk de trotse vader Jonkheer Rutgers van Rozenburg, bewoner van Huize Dukenburg, geld voor een ‘goede Christelijke school’. Dit werd de Agnes en Reiniera Fröbelschool. Het pand, met invloeden van het baksteen expressionisme, is in gebruik voor kinderopvang. 1920, F.J.G. Vingerhoets en C.N. Hoogterp.
OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 | 19
31
SE IK A LE A PO TH EO B EL EE F D E M U Z EE N IG IN G IN D E V ER
H. ANTONIUS/ ST. ANNAKERK
Groenestraat 229 za 11-17 uur De kerktoren en het naastgelegen kerkhof zijn ook geopend
Een prachtig interieur waarmee de kerk haar macht en invloed op het leven van haar parochianen destijds laat zien: zuilen van witte kalksteen, een rijk geornamenteerde preekstoel, glas-in-loodramen van het atelier Nicolas en zonen en gewelfschilderingen. 1909-1910. A.A.J. Margry.
BYZANTIJNSE 32 KAPEL
Dobbelmannweg 3 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Foto’s van reizen van Nijmegenaren naar de Russische partnerstad Pskov. Film ‘la silence des anges’: muzikale reis langs Rusland, Ethiopië, Syrië en Griekenland
In 1936 kregen de zusters van Johanna de l’Estonac een nieuwe kloosterkapel. Invloeden van het baksteenexpressionisme (Amsterdamse School) zijn zichtbaar. In 1988 werd de kapel Oosters ingericht met iconen en wordt deze onder andere gebruikt door de Servisch-orthodoxe en Russisch orthodoxe parochie.
33 VM BENZINESTATION AUTO PALACE Muldersweg 16 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Presentatie over het 75-jarige bestaan van het Goffertpark en de nieuwe Theeschenkerij
20 |
Auto Palace was de naam van het Texaco-benzine station aan de weg Nijmegen-Den Bosch. Zelfs voor Amerikaanse begrippen was dit destijds een op vallend ontwerp. Onder een enorme luifel van beton stonden de benzinepompen. Momenteel is hier architectenbureau Van Lith gevestigd. Nieuwe Zakelijkheid, 1936, B.J. Meerman en J. van de Pijl.
CONCERTGEBOUW 35
DE VEREENIGING
Keizer Karelplein 2d za 14-16 uur | zo 11.30-16 uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Rondleidingen met muzikale apotheose zaterdag om 14 en 16 uur, zo om 11.30, 14 en 16 uur (start in de entreehal).
34
ESTELGEBOUW Barbarossastraat 35 za 11-17 uur Begane grond is toegankelijk. Doorlopend toelichting over het gebouw, architectonische waarde en het monumentale karakter en ook over de nieuwe toekomstige bestemming.
Tijdens WO II werd dit prachtige gebouw op een weinig zachtzinnige wijze gebruikt door het Duitse leger en daarna het leger van de geallieerden. De voorganger van dit concertgebouw, opgericht door sociëteit De Vereeniging was bedoeld voor een select gezelschap. De ‘nieuwe’ Vereeniging van Oscar Leeuw is wel het mooiste concertgebouw van Nederland genoemd. 1914-1915, O. Leeuw i.s.m. H. Leeuw jr. Rationalisme.
Dit kantoorgebouw met zijn terrasvormige opbouw staat op een voor Nederland unieke stuwwalhelling en zorgt hierdoor voor een eveneens unieke skyline van Nijmegen. In de jaren 19741976 gebouwd naar ontwerp van A. Bodon, in samenwerking met J.H. Ploeger. OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014 | 21
MARIA 38
GEBOORTEKERK
36
VM VRIJMETSELAARSLOGE LODEWIJK
Waldeck Pyrmontsingel 77 za 11-17 uur Doorlopend rondleidingen over de geschiedenis en restauratie van het pand en over de Vrijmetselaars
Tijdens de restauratie is in de ‘tempelzaal’ (nu kantoorruimte) onder het verlaagd plafond het oorspronkelijke, diepblauwe gewelf met sterren en een band met Egyptische motieven tevoorschijn gekomen. 1898, neorenaissance.
Berg en Dalseweg 40 za 11-17 uur | zo 12-17 uur
De Maastrichtse architect Johannes Kayser ontwierp het 22 meter hoge middenschip van deze kerk. Na zijn dood bouwde zijn zoon Jules Kayser de kerk verder af in dezelfde stijl als zijn vader. Het interieur heeft bijzondere elementen zoals het marmeren hoogaltaar met koperen over huiving van de Nijmeegse edelsmeden de gebroeders Arens. 1900-1924, J. Kaijser sr. en J. Kaijser. Neogotisch.
39
GELDERS ARCHEOLOGISCH
CENTRUM G.M. KAM
Museum Kamstraat 45 zo 11-17 uur
Speciaal voor de archeologische collectie van G.M. Kam, ontwierp architect Oscar Leeuw dit museumgebouw. Nu is hier het Gelders Archeologisch Centrum gehuisvest, maar het museuminterieur is grotendeels bewaard gebleven. Het bevat prachtige elementen zoals een granieten trap, klassieke zuilen en terrazzovloeren met zwarte bandversieringen. 1919-1921, O. Leeuw. Historiserend, expressionisme en art deco.
37
EVANGELISCH-LUTHERSE KERK
Prins Hendrikstraat 79 za 10-16 uur Elk heel uur orgelbespeling en een kleine expositie over rondreizende Lutheranen
Klein maar fijn is dit kerkje met veel architectonische details. De toren is speciaal voor de plaatsing van het oudste orgel van Nijmegen in 1929 gebouwd. Ca 1890, toren 1929, D. Semmelink.
40
CANISIUSCOLLEGE
Berg en Dalseweg 81 za 11-14.30 uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk half uur rondleidingen in de hal, bibliotheek en aula van het gebouw (laatste rondleiding start om 13.30 uur).
Al snel na de opening in het voorjaar van 1900 kwamen leerlingen vanuit het hele land naar het Canisiuscollege, omdat het één van de beste katholieke scholen was. Achter de imposante voorgevel heerste een zeer strenge tucht. Bekende oud-leerlingen zoals Dries van Agt, Ruud Lubbers en Hans van Mierlo hebben hier waarschijnlijk onder gezucht. De drie verdiepingen tellende hal en de bibliotheek zijn zeker een bezoek waard. 1898-1900, N. Molenaar, neo-renaissance. 22 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
| 23
BEGRAAFPLAATS 41
STENENKRUISSTRAAT Prins Bernhardstraat 16 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Beide dagen rondleidingen om 11 en 14 uur
Deze eerste begraafplaats buiten de stadspoorten kende oorspronkelijk een protestants, katholiek en Joods deel. Bekende Nijmegenaren zoals Quack, Noorduyn en In de Betouw zijn hier begraven. 1810-1811.
42
VO OR HET GEB RU IK VAN BEW ON ERS VAN DE WIJ K WA REN N OP HE T BA DH UIS DO UC HE OF BA D AA NG EW EZE
R.K. BEGRAAFPLAATS DAALSEWEG
Daalseweg 110 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Beide dagen om 13 uur een rondleiding over kunsthistorie van de begraafplaats en om 14 uur over de woelige september periode van 1944 en graven met indrukwekkende verhalen
Hoe beroemder of belangrijker de overledene, hoe fraaier het grafmonument. De graven van architect Oscar Leeuw en zijn broer de beeldhouwer Henri Leeuw, de familie Dobbelman van de zeepfabriek en de familie Dreesmann van het warenhuis zijn enkele voorbeelden. 1885, J.J. Weve. Neogotiek.
24 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
45
SNIJDERSKAZERNE Molenveldlaan 180 za 11-17 uur
43
HET BADHUIS
Daalseweg 262 zo 13-17 uur
Dit voormalige badhuis, met veel verwijzingen naar de Amsterdamse School, werd in 1987 verbouwd tot theater. Op de begane grond waren rechts de kleedhokjes, douches en baden voor de mannen, links voor de vrouwen. Op de verdieping was de beheerderswoning, hij zag streng toe op een ordelijke gang van zaken. Nu is hier jeugdtheater Kwatta gehuisvest. 1928, gebouwd door Gemeentewerken Nijmegen in een stijl die invloed vertoont van de Amsterdamse School.
44 ANTONIUS VAN PADUAKERK
Generaal Snijders heeft een belangrijke rol gespeeld in het Nijmeegse militaire leven, daarom is deze kazerne naar hem vernoemd. De bouwstijl is neorenaissance, te herkennen aan de trapgevel met daarop een natuurstenen leeuw en de sierbogen boven de vensters. De wachtershuisjes en het hekwerk zijn ook nog intact. Identiek is de naastgelegen Krayenhoffkazerne. 1905 en 1906, Thunnissen en Kropman.
Groesbeekseweg 96 za 11-17 uur
Eigenlijk is deze kerk niet helemaal af. Op de bouwtekening is te zien dat de voorgevel aan de Groesbeekseweg een toren had moeten krijgen. Deze is er nooit gekomen en in 1923 is de gevel aangepast. Van binnen is een prachtig stervormig koepelgewelf te zien. De kleurrijke glas-in-loodramen zijn van de kunstenaar Piet Gerrits. 1915, J. Margry. Neogotisch. | 25
49
46
STADSLAND- GOED LIMOS
Molenveldlaan 180 za 13-15 uur | zo 13-15 uur Beide dagen om 13 en 15 uur rondleiding over het stads landgoed met aandacht voor de reis van de soldaten van de Prins Hendrikkazerne naar Nederlands Indië. En uit heel het land reisde menig jonge man naar de Nijmeegse kazernes om er zijn dienstplicht te vervullen. I.v.m. Operatie Market Garden maakt bezoek aan een van de schuilkelders op het Limosterrein deel uit van de rondleidingen. Meebrengen: zaklamp! Start rondleiding bij Snijderskazerne.
47
VRIJMETSELAARSLOGE Fortstraat 7 za 11-17 uur
Oorspronkelijk opgericht als evangelisatiegebouw. In de achtergevel verwijst de naam PNIËL hiernaar. In de jaren zeventig verbouwd en uitgebreid tot Steigertheater. Tegenwoordig in gebruik als vrijmetselaarstempel van de Loge St. Lodewijk. De naam Fortstraat verwijst naar het fort Verbrande Molen, dat hier vanaf 1861 lag en in 1874 zijn functie verloor.
48
Dit voormalige kazerneterrein, bekend als de Limos, is inmiddels ontwikkeld tot een stadslandgoed met woningen, maar kent ook andere functies. Op het terrein zijn nog vele sporen te vinden van de oude bestemming zoals de monumentale kazerne gebouwen. In het bosgebied zijn sporen te zien van verdwenen bebouwing.1905 en 1906 neo renaissance, 1911 rationalisme.
JOODSE BEGRAAFPLAATS
Kwakkenbergweg 1 zo 11-17 uur
De begraafplaats heeft de vorm van een trapezium en is geheel ommuurd. Aan de voorkant van de begraafplaats is rechts een beheerderswoning en links een aula. Deze laatste twee werden ontworpen door Oscar Leeuw, evenals de ommuring. Rond 1900, Oscar Leeuw.
26 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
HUIZE HEYENDAAL
Geert Grooteplein Noord 9 za 11-17 uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk half uur rondleidingen in en rondom het gebouw (de laatste start om 16 uur).
De succesvolle margarinefabrikant Frans Jurgens was opdrachtgever voor dit landhuis met riante voortuin. Zowel het exterieur als het interieur stralen veel pracht uit, die de status van deze rijke industrieel moest verbeelden. Binnen plafondschilderingen, schoorsteenstukken en een glas-in-loodvenster met de familie in middeleeuwse klederdracht. 1912-1913, Charles Estourgie, neorenaissance.
IN IN EE N RU IM E TU M O O I G EL EG EN N U M EN TA LE BO M EN M ET EN KE LE M O 50
VILLA OUD MARIËNBOOM
Groesbeekseweg 424 za 14-17 uur | zo 11.30-17 uur
Deze villa werd vermoedelijk in 1822 gebouwd in opdracht van Baronesse van Neukirchen-Nievenheim. Bij een verbouwing in 1875 krijgt het pand een neoklassieke uitstraling. Ook het interieur heeft veel klassieke elementen. Het pand is nu in gebruik door Klopper & Kramer begrafenis- en uitvaartverzorging. | 27
51
BERCHMANIANUM Houtlaan 4 za 14-17 uur | zo 14-17 uur Alleen toegankelijk met rondleidingen (max. 20 pers.). Beide dagen rondleidingen van het IVN door de tuin, kapel en refter om 14, 15 en 16 uur, tijdsduur is ruim 1 uur. Gratis kaarten zijn vanaf 3 september te verkrijgen bij het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Mariënburg 26, 6511 PS Nijmegen, telefoon: 024-3293699. Voor openingstijden zie: www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl
Als studiehuis gebouwd voor de paters Jezuïeten. Hier werden filosofielessen gegeven en woonden de professoren en studenten. Het huidige ver zorgings- en verpleeghuis gaat op reis naar een andere locatie in Brakkenstein. De Radboud Universiteit heeft het pand en de omliggende tuin en het bos aangekocht. Het gebouw vertoont invloeden van de Amsterdamse School in de deels gegolfde bakstenen voorgevel en de slanke toren. Het interieur heeft beelden en ramen met Art Deco-invloeden. 1927-1929, Jos en Pierre Cuypers.
52
NEBO KLOOSTER
Sionsweg 2 zo 11-17 uur Alleen toegankelijk met rondleiding. Elk half uur rondleidingen (de laatste start om 16 uur).
Indrukwekkend kloostercomplex gelegen op een berg en genoemd naar de berg Nebo uit het Oude Testament. Geïnspireerd op de romaanse bouwstijl van Italië, te herkennen aan de ronde bogen in natuursteen en de tegeltjes onder de dakrand. De verhalende mozaïeken en muur schilderingen in de kerk zijn van de Nijmeegse kunstenaar Piet Gerrits. 1926-1928, J. Stuyt.
53
DORPSSCHUUR LENT
Oosterhoutsedijk 29 za 11-17 uur | zo 11-17 uur Expositie met publieksuitslag van de fotowedstrijd Water en Lent
Rechthoekige dijkschuur, bestaande uit begane grond met zolderverdieping en zadelkap. De voorgevel heeft een segmentboog (ronde boog) met in rijdeuren en daarboven een kleinere segmentboog met een zolderluik. In 1996 werd de schuur gerenoveerd. Het authenieke karakter van het exterieur is bewaard gebleven, het interieur is geschikt gemaakt voor functies als ruimte voor onder andere cursussen en exposities.
54
HISTORISCHE TUINDERIJ DE LENTSE WARMOEZENIER
Griftdijk Noord 11 za 11-16 uur | zo 11-16 uur Zondag oude ambachtenmarkt met wol spinnen, touw slaan, manden vlechten, kantklossen etc. Bezoekers kunnen het museum en de tuin bekijken, zelf fruit en bloemen plukken en groente kopen in de winkel.
M O EZ EN IE R BI J DE LE NT SE WAR UK KE N T EN BLO EM EN PL UI FR LF ZE JE AG M 28 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
55
BUITENPLAATS OOSTERHOUT Waaldijk 49 za 11-15 uur | zo 11-15 uur Alleen toegankelijk met rondleiding (max 12 pers.) za en zo rondleidingen om 11 en 13 uur in de tuin met korte inleiding over de gebouwen en historie van de buitenplaats. Kaarten voor rondleidingen alleen vooraf verkrijgbaar door te reserveren via het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis (024-329 36 99). Parkeren kan op het parkeerterrein van het Medisch Centrum aan de Van Boetzelaerstraat. Vervolgens is de kortste wandelroute van daar naar het huis aangegeven met bordjes.
De voorlopers van dit landgoed werden telkens door overstromingen weggevaagd. De huidige buitenplaats uit 1850 ligt daarom iets verder van het water. Baron Van Boetzelaar liet de buitenplaats opnieuw inrichten, met onder meer een sterrenbos waarvan de acht lanen uitlopen op een zandheuvel die altijd als vluchtplaats voor het water had gediend.
De Historische Tuin is een klein openlucht museum dat het gemengde tuinbedrijf of warmoezeniersbedrijf laat zien zoals dit in de vorige eeuw bestond. Naast de ‘platte bakken’ is er onder meer huisraad uit die tijd te zien. | 29
EXTRA RONDLEIDINGEN & ACTIVITEITEN
ACTIVITEITEN 13 & 14 SEPTEMBER 2014 Alle hieronder genoemde activiteiten zijn ook opgenomen bij de beschrijving van het monument in dit boekje.
= rondleiding
ZATERDAG 13 SEPTEMBER
Vanaf 10.00 uur: • Cellenbroederenhuis: (12) • Stadsschouwburg: en diverse activiteiten (22) • Petruskerk: expo (25) • Evangelisch-Lutherse kerk: muziek, expo (37) 11.00 uur: • Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) • Buitenplaats Oosterhout: (55) Vanaf 11.00 uur: • Stevenskerk: R (1) • Atelier Spits op kunst: expo (6) • Commanderie van St. Jan: , proeverij (8) • Brouwershuis: (9) • Besiendershuis: muziek (10) • ’t Hoogstraatje: kinderactiviteiten (17) • St. Annamolen: , kinder activiteiten (29) • Byzantijnse kapel: expo en film (32) • Vm Auto Palace: presentatie (33) • Vm Vrijmetselaarsloge Lodewijk: (36) • Canisiuscollege: (40) • Huize Heyendaal: (49) • Dorpsschuur Lent: expo (53) 11.30 uur: • Centraal Station: (23) 12.00 uur: • Historische stadswandeling (start bij 1) Vanaf 12.00 uur: • Latijnse School: (2) • Huize Bethlehem: (11) • Stadhuis: (18) 13.00 uur: • Begraafplaats Dorpsstraat: (24) • Begraafplaats Daalseweg: (42) • Stadslandgoed Limos: (46) • Buitenplaats Oosterhout: (55)
VOORAFGAAND AAN DE OPEN MONUMENTENDAG Vanaf 13.00 uur: • ACN: expo (16) 13.30 uur: • Centraal Station: (23) 14.00 uur: • De Vereeniging: (35) • Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) • Begraafplaats Daalseweg: (42) Vanaf 14.00 uur: • Boskapel: en orgelmuziek (26) • Berchmanianum: (51) 15.00 uur: • Historische stadswandeling (start bij 1) • Stadslandgoed Limos: (46) 15.30 uur: • Centraal Station: (23) 16.00 uur: • De Vereeniging: (35) 19.00 uur: • Avondwandeling ‘Op schrijversvoeten 19.30 uur: • Mariënburgkapel: theatervoorstelling (19)
ZONDAG 14 SEPTEMBER
11.00 uur: • Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) • Buitenplaats Oosterhout: (55) Vanaf 11.00 uur: • Stevenskerk: (1) • Atelier Spits op kunst: expo (6) • Synagoge: (7) • Commanderie van St. Jan: , proeverij (8) • ’t Hoogstraatje: kinderactiviteiten (17) • Stadsschouwburg: en diverse activiteiten (22) • Byzantijnse kapel: expo en film (32) • Vm Auto Palace: presentatie (33)
30 | OPEN MONUMENTENDAG NIJMEGEN 2014
• Nebo klooster: (52) • Dorpsschuur Lent: expo (53) • Historische Tuin Lent: markt (54) 11.30 uur: • Centraal Station: (23) • De Vereeniging: (35) 12.00 uur: • Historische stadswandeling (start bij 1) • Stadhuis: gezinsrondleiding (18) Vanaf 12.00 uur: • Stadhuis: (18) 13.00 uur: • Begraafplaats Daalseweg: (42) • Stadslandgoed Limos: (46) • Buitenplaats Oosterhout: (55) Vanaf 13.00 uur: • Stratemakerstoren: (13) • ACN: expo (16) 13.30 uur: • Centraal Station: (23) 14.00 uur: • De Vereeniging: (35) • Begraafplaats Stenenkruisstraat: (41) • Begraafplaats Daalseweg: (42) Vanaf 14.00 uur: • Berchmanianum: (51) 15.00 uur: • Mariënburgkapel: theatervoorstelling (19) • Historische stadswandeling (start bij 1) • Stadslandgoed Limos: (46) 15.30 uur: • Centraal Station: (23) 16.00 uur: • De Vereeniging: (35)
Kijk ook bij de activiteiten die voorafgaand aan de Open Monumentendag plaatsvinden en de extra activiteiten i.h.k.v. herdenking Market Garden. U vindt ze op de pagina hiernaast. >
28 AUGUSTUS T/M 14 SEPTEMBER
VRIJDAG 12 SEPTEMBER
Etalage expositie ‘Groeten uit Nijmegen’ met oude ansicht kaarten uit en over Nijmegen, in de Marikenstraat.
19 uur: Speciaal voor Open Monumentendag slaan Restaurant Plaats 1 en historisch kookatelier eet!verleden de handen ineen voor een culinaire reis door onze geschiedenis op vrijdagavond 12 september. In de prachtige monumentale Commanderie van Sint Jan schuift u aan een sfeervol gedekte tafel aan voor een viergangendiner met vernieuwende smaakcombinaties en bijzondere
DONDERDAG 4 SEPTEMBER
12.30 uur: lunchlezing ‘Toerist in eigen stad’ door Hylke Roodenburg. Een verkenning van het toerisme en hotelwezen in Nijmegen vanaf de 19e eeuw (19).
verhalen. U reist van het voorgerecht uit de Romeinse tijd naar de Middeleeuwen om vervolgens via de Gouden Eeuw in de 18e eeuw te belanden voor het dessert. De gerechten worden geserveerd met mooie bijpassende wijnen. Het belooft een echte smaaksensatie te worden! Vrijdag 12 september om 19 uur. Prijs is €50,- per persoon, inclusief drank. Vooraf reserveren verplicht tot 2 dagen van te voren bij www.eetverleden.nl/agenda (8).
DINSDAG 9 SEPTEMBER
19.30 uur: avondlezing speciaal voor wie de lunchlezingen moet missen! ‘Toerist in eigen stad’ door Hylke Roodenburg en ‘Groetjes uit Nijmegen’ door Henk Rullmann. Een boeiende avond over het toerisme en hotelwezen in Nijmegen vanaf de 19e eeuw en de groei en bloeiperiode van de ansichtkaart aan de hand van Nijmeegse voorbeelden (19).
DONDERDAG 11 SEPTEMBER
12.30 uur: lunchlezing ‘Groetjes uit Nijmegen’ door Henk Rullmann. Een overzicht van de groei en bloeiperiode van de ansichtkaart aan de hand van Nijmeegse voorbeelden (19).
TIJDENS DE OPEN MONUMENTENDAG OP REIS
HERDENKING MARKET GARDEN
za en zo 12 uur en 15 uur: Engels- en Nederlandstalige stadswandeling door het centrum van Nijmegen langs bekende en onbekende plekjes (ca. 1,5 uur). Start bij Stevenskerk (1). English and Dutch city tour at the city Centre of Nijmegen through the highlights and undiscovered spots (about 1,5 hrs). Saturday and Sunday at 12 and 15 hrs. Starting point is at the Stevenskerk (1).
za en zo vanaf 11 uur: oorlogsverhalen op 3 locaties (zie pagina 16 en 17) za en zo 14 uur: wandeling bombardement (zie pagina 18) zo vanaf 11 uur: tentoonstelling Van ’t Lindenhoutmuseum (zie pagina 16) zo 14 uur: fietstocht Battlefield (zie pagina 18) zo 14 uur: wandeling ‘Lent tijdens WOII’ (zie pagina 18)
za 19 uur: avondwandeling van Henk Rullmann kriskras door het stadscentrum aan de hand van literaire fragmenten en gedichten (circa 2 uur). Start bij Kelfkensbos, bij de voetgangersbrug over de Voerweg.
Deze locaties zijn op de plattegrond aangegeven met A t/m F.
| 31
WAAL
OE
AT
T
T RAA
R DE
20
DE
T
GE
RA ST
OE
NE
PSS
DE
GR
DOR
55
54 KE
NS
BO
S
R RA
D
W
N
AL
ST
D OO
RA
TS
AT
TR
AA
W AA
T
RA
AT
BL
LF
SE S T G
AA
M
KE
URG
E
K
NOORD
L
D
NA SS
TW
AU
CS
ERE
NS
WA
TR
LS
T
.C ST
A AT
AN
ISI
US
SIN
SH
ELD
DE
T
IN
L
GE
VA N H E EM S TR AW
L
B ER G
37
EN D A
GE
AA
T
ST
STE
RHO
U T SEDI JK
OOST
RUG
EG
AT
WEST
ALB
WEST
RI E
OO
WA
DU
W
GEL
RA
JE SI N
ST
OR A N
IN
38
IK
KEIZER K AREL PLEIN
G
EG
DR
GE L
EG
53 LS EW
EN
TH ON SIN
GE
EC K MA
W VA N
EE
A RA
PR
SIN
22 VA N SC HA
I AL
OL
EN
ST
Z
M
TUN NELWEG
23
LENT R ST
L
ST
UR
DIJ
F
AT
IË N B
NB
AL
WA A
RA AT
17
M AR IK
AT
ER
19 R IË
WA
AT
R
21
RA
NOORD
D
MA
EK
AA TR
AT TR A ER S
RA
ST
VALKHOF
16
OR
RA
ST
ER
NO
ZI
ST
HT
D
K
44
ER
RC
T
KEIZER HENDRIK V SINGEL
IJ
19
T AA
AT
15
KO N
TR
TD
N
T S E STRA
NS
IF
EI
RHOU
TIO
GR
PL
BRO
AU
AL
BAL
ST RA AT
T AA TR NS NE GU
ST
IJ
AT
DA
BU
AA
EN ST
GA
RA
EN
JDE R S TR
A
18
ENE
S TE
TA
PRIN S M AURIT S S SINGEL
TST
DD
SNI
GROTE MARKT
LS TR
12GRO
MAR
EN NZ
HE ZE
C
13
R A AT
D
HOU
DO
KRONENBURGERPARK
T
2
ST IK KE
3
GRO TES TRA AT
EL UV HE
NS NE GIJ
i
1
AT
ER S T
11
RI
4
BE
TR A
AA
OU W
HE RT OG
T AA TR
AS NG PE PA
EL S
8 TR
OO
JK
E HE Z
IDS
14
DI
L A NG
SM
10
V LEE SH
IF T
NE N S T R A AT
GR
NON
RUG
9 7
5
PLATTEGROND NIJMEGEN
ALB
LAGE MARKT
S
AD E
OU
WA AL K
6
WA
CENTRUM
UB
O OY
CS
EG
28
EW GI
ST
R
EN
AA
T
EG W EN OL
ST RA AT
31
M
ER DE BR
UÏ
N
EW EG
STEI NWE G
H
AL
TS
EW
R DE
EG
50
D ’A
LM
AR A
SW
EG
EL TL
52
NP
S IN
SW
VA
T JA
COB
AA
N
SL A
HOUTL A A N
CO B S W E G T JA
T
EG
AA
W
TR
TA L S E L A A N
OF
TS
SH
CH
OOTS
SIN
GR
R BU
BO
HEIJENDAAL
OOST
EG
AN
EG EW UTS ENH OLL EM
M
A
R TE
NW
G
| 32
L SE W
48
WE G
49
51
EL
WE
PO WO UD SE
ST W EG
S TDA
AN
SE
46
HENG
BA
RT
47 R A AT
SE
= avondwandeling
TE
EG
EG
HA
EW
ME
MIDDEN/ ZUID
40 LS
NI J
uis van de Nijmeegse geschiedenis H F Museum Het Valkhof G fietstrap Snelbinder Oosterhoutsedijk
RG
45
HEIJENDA ALSEWEG
E
NBU
N K E R B O SC O R JO H
D Vm Hotel-café-restaurant De Bonte Os
UKE
GR OE NE
ST RA AT
AK
W EG D O
NIEU W E D
C Old Cave
29
ST. AN NA
EM
MIDDEN/ ZUID
LAAN
B Van ’t Lindenhoutmuseum
G
OT
54
EG
DA
SL
N
VA N ‘ T S A N T S T
WE
EG
Historische Tuinderij ‘de Lentse warmoezenier’ 55 Buitenplaats Oosterhout
U
TW
EN
EG
30 32
M
W SE
AT
SE
E
33 EG
39 RG
G
EK
FS
BE
W
ARCH IPEL STRA G WE
GR OE NE
DUKENBURG
A Stadhuis
42
BE
AA
38
43
44
EW
ST
G
ES
GR
CH
AN
41
26
SS
SM
36
27
BO
UI
35
AT
ER
53 Dorpsschuur Lent
.H
T
WE
37 E
RA
C O.
A RA
SE
RO
TR
IJK
34
AN
SE
ER
CENTRUM LA
25
ST
NOORD
VAN APPELTERN WEG
Concertgebouw De Vereeniging Vm Vrijmetselaarsloge St. Lodewijk 37 Evangelisch-Lutherse Kerk 38 Maria Geboortekerk 39 Gelders Archeologisch Centrum G.M. Kam 40 Canisiuscollege 41 Begraafplaats Stenenkruisstraat 42 R.K. Begraafplaats Daalseweg 36
F S KUILS
EN
35
OL
NN
34 Estelgebouw
SS
R
OOST
RP
ST
33
DO
IE
32
24
ON
31
B
MF
30
W
AT
SY
29
Titus Brandsma Gedachteniskerk St. Annamolen De Tweeling H. Antonius/St. Annakerk Byzantijnse Kapel Vm Benzinestation Auto Palace
A
NE
28
J
R
DE
De Boskapel 27 De Witte Molen MIDDEN / ZUID
K
ST
RIA
AL
26
ON
ER
RK
Begraafplaats Dorpsstraat
KE
25 Petruskerk
Het Badhuis 44 Antonius van Paduakerk 45 Snijderskazerne 46 Stadslandgoed Limos 47 Vrijmetselaarsloge 48 Joodse Begraafplaats 49 Huize Heyendaal 50 Villa Oud Mariënboom 51 Berchmanianum 52 Nebo klooster
DA
24
Stevenskerk i Vm Latijnse school 3 Titus Brandsma Kapel 4 Kronenburger- of Kruittoren 5 St. Jacobskapel 6 Atelier Spits op kunst 7 Synagoge 8 Commanderie van St. Jan 9 Brouwershuis 10 Besiendershuis 11 Huize Bethlehem 12 Cellenbroederenhuis 13 De Stratemakerstoren 14 Opoe Sientje 15 St. Nicolaaskapel, Barbarossa- ruïne & Valkhofpark 16 Architectuur Centrum Nijmegen 17 ‘t Hoogstraatje 18 Stadhuis 19 Mariënburgkapel/Huis van de Nijmeegse geschiedenis 20 Natuurmuseum (vm synagoge) 21 Petrus Canisiuskerk 22 Stadsschouwburg 23 Centraal station
MA
43
EG W
1 2
R
WEST
SED
BE
CENTRUM
G
SCHEID
ING S
WE
G
| 33
EG
INFORMATIE & COLOFON INFORMATIE VOORAF
Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, Mariënburg 26 Telefoon 024-329 36 99 Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 11-17 uur, koopzondagen 12-17 uur INFORMATIE TIJDENS DE OPEN MONUMENTENDAG
Stevenskerk, St. Stevenskerkhof 62 Openingstijden: zaterdag en zondag van 11.00-17.00 uur MEER INFO OP
www.nijmegen.nl
Dit is een uitgave van de gemeente Nijmegen, afdeling Stadsontwikkeling. Teksten: Anne Wevers Redactie: Monique Zoon en Sarina Wagener Ontwerp: Kukel & Kuijpers, Nijmegen Druk: VDA, Apeldoorn Foto’s: Fotocollectie Regionaal Archief Nijmegen en afdeling Stadsontwikkeling, Gemeente Nijmegen Foto pagina 29 onder: Buitenplaats Oosterhout Organisatie: Comité Open Monumentendag Nijmegen Het is mogelijk dat door omstandigheden het programma is aangepast. Informatie hierover bij de informatiepunten en www.nijmegen.nl. Het betreden van monumenten en deelname aan activiteiten op de Open Monumentendag gebeurt op eigen risico. De organisatie van de Open Monumentendag en de eigenaren/beheerders van de monumenten zijn niet aansprakelijk voor eventuele schade. Augustus 2014
