www.dok018.nl
[email protected] Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Do’s en Don’ts bij funcConele klachten! Welke reacCes zijn gewenst bij terugkeer op school.
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Opdracht • Wanneer herken je een jongere met chronische pijn of vermoeidheid? • Bedenk eerst zelf het antwoord, deel het antwoord met je buurman/vrouw. Daarna delen we de antwoorden plenair met elkaar.
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
FuncConele klachten • Geen medische verklaring • Wel een biopsychosociale verklaring • Er zijn vaak instandhoudende factoren – CogniCeve en emoConele – GedragsmaCge – Lichamelijke – Sociale
• Chronische pijn en chronische vermoeidheid Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Klinische verschijnselen • •
Een grote verscheidenheid aan symptomen, zowel wat betreS lokalisaCe als ernst. Meest voorkomende gebieden: 1. Buikpijn 10-‐15%, meestal geen oorzaak
2. Hoofdpijn 250000 kinderen onder de 16 jaar
3. Musculoskeletale pijn 20-‐50% tussen de 10-‐15 jaar
4. CVS of ernsCge vermoeidheid ongeveer 20% van de meisjes en 7% van de jongens tussen de 12 en 18 jaar heeS last van ernsCge moeheid; 1 op de 1000 jongeren hebben CVS in Nederland; Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Impact pijnklachten op funcConeren op school Aanwezigheid op school en beperkingen in het functioneren op school hangen samen met: • Kind factoren: – Pijn intensiteit – Depressieve symptomen
• Ouder factoren: – Pijn catastroferen bij ouders – Beschermende respons ouders
Logan et al, 2012 Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Wie is er beperkt door pijn? NegaCef: • Catastroferen (Vervoort et al, 2009 and 2010) • Pijn gerelateerde angst (Simons et al, 2012) • Pijn intensiteit (Gauntled-‐Gilbert, Eccleston, 2007) • Depressie (Gauntled-‐Gilbert, Eccleston, 2007) PosiCef: • PosiCeve verwachCngen over mogelijkheden (Huguet et al, 2009)
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Symptomen CVS • • • • • • • • • • • • • •
ErnsCge mentale en fysieke vermoeidheid Spannings hoofdpijn Spierpijn Keelpijn ConcentraCeproblemen Denkproblemen Slaapproblemen Stemmingswisselingen Snel geirriteerd Gevoelige lymphe klieren Verlies van eetlust Misselijkheid Duizeligheid Lichte depressie en angststoornis
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Klachten • ErnsCge vermoeidheid die niet overgaat met rusten • Mentale vermoeidheid en/of fysieke uitpueng na minimale inspanning • Vaak gaat CVS samen met klachten als: – Spannings hoofdpijn – FuncConele buikpijn – Pijn in ledematen – HypervenClaCe – Autonome dysregulaCe: duizeligheid en collaps Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
In stand houdende factoren Verminderde acCviteiten Langdurige rust Slaapproblemen Teveel slapen Verminderde fysieke acCviteiten Familie ‘illness beliefs’ AdribuCes en reacCes van ouders SomaCsche verklaring blijven zoeken Veel aandacht, toleranCe en emoConele betrokkenheid van ouders • Angst en depressie • IneffecCeve coping • Chronische gezondheidsproblemen en/of psychiatrische stoornissen bij moeder • • • • • • • • •
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Opdracht • Wanneer vraag je als leerkracht hulp?
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
PrevenCe • Zou een prevenCeve behandeling ernsCge beperkingen kunnen voorkomen? • PrevenCe en voorlichCng over: – Schoolbezoek (Janssens 2011) – Bewegen (Viner e.a. 2005, Gordon e.a. 2008 en 2010) – Adviezen ouders/systeem (Wright e.a. 2000) – Slaap-‐ en eet patroon (Wright e.a. 2000) – AdribuCes en emoCes (Wright e.a. 2000) Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Casus • Na een lange periode thuis a.g.v. ernsCge vermoeidheid komt Sophie weer op school. Sophie staat ineens in het lokaal van jou les en je beseS je dat ze lang niet op school is geweest, veel lessen gemist heeS, geen toetsen heeS gemaakt en je eigenlijk niet weet hoe haar situaCe nu is.
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Opdracht • Wat doe je als een jongere na een lange Cjd weer op school is? • Bedenk eerst zelf het antwoord, deel het antwoord met je buurman/vrouw. Daarna delen we de antwoorden plenair met elkaar.
Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Do’s • • • • • •
• • • •
Welkom" individueel Stel iemand gerust Ga lekker ziden Fijn dat je er weer bent Doe wat je beloofd Bespreekbaar maken wat er aan de hand is, maar bespreek het met diegene die het betreS Verdiep je in het kind, buikpijn is een signaal Neem het serieus Blijf communiceren Praat met de jongeren
Carly van Velzen en Gert Dedel
• Zien wat lukt wel • Laat het kind bewegen, laat ze de trap nemen • Inzicht in het eigen handelen • Denken in oplossingen • Benadruk wat goed gaat • SCmuleren van de jongeren tot zelf nadenken zorgt dat het probleem meer inzichtelijk wordt • De ene jongeren heeS een duwtje in de rug nodig, de ander heeS een ‘paraplu’ nodig • “Time out's : ontspan moment
12 maart 2014
Don’ts • Ben je er weer eens? • Wanneer ga je je toetsen inhalen? • Vergeet de jongeren niet • Betrek ze zoveel mogelijk bij alles • LiS pas geven • Onbegrip • Niet ‘over’ de jongeren praten Carly van Velzen en Gert Dedel
• • • •
12 maart 2014
KriCek Extra werk Aandacht voor ziek zijn Straffen
Gedragsgeoriënteerde behandeling (Van Rood e.a. 2005, Viner e.a. 2005)
• Biopsychosociale benadering • Gericht op gedrag en instandhoudende factoren • Doel: ziektegedrag verminderen en het gezonde gedrag aan te leren, door middel van leerprincipes • Verhogen van acCviteiten niveau • MulCdisciplinair • 2-‐sporen • TijdconCngent • Ouders • Coach! • Vraagt experCse Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
Take home message! • Bedenk dat je met verandering van gedrag te maken hebt: hoe moeilijk is dat! • Ga uit van autonomie bij de jongere! • Neem het serieus! – ‘het valt vast wel mee’ – ‘ik zie het niet aan je’ – ‘op school last, thuis ook last’
• Focus op wat lukt en op succes! Carly van Velzen en Gert Dedel
12 maart 2014
