Bronnen - inspiratie. Geen receptenboek; wel ingrediënten om zelf te koken 4. Je kan je cliënten niets leren

Bronnen - inspiratie 2

VAN ADVISEREN TOT MOTIVEREN EN ZELFCONTROLE

Het leven, intuïtie & nadenken

Gesprekken en focusgroepen

WERKEN OP HERVAL PREVENTIE VAN CLIËNTEN IN BUDGETHULPVERLENING

Opleiding volgen en geven

Goede praktijken

Teambegeleidingen – coaching – bemiddeling

STUDIEDAG ‘PREVENTIE’ – VLAAMS CENTRUM SCHULDENLAST DRONGEN – 24/11/2011

24/11/2011

Jan Brodala [email protected]

1

Geen receptenboek; wel ingrediënten om zelf te koken 3

Budgethulpverleners & cliënten Leidinggevenden en beleidsmakers

Intervisie Vorming op maat Lerend netwerk

Trial & error Literatuur, studeren, studiedagen Onderzoek (doen)

Je kan je cliënten niets leren… 4

Je kan een mens niets leren; je kan hem alleen helpen het zelf te ontdekken in zichzelf Galileo Galilei 1564-1642

Studiedag ‘Preventie’ – Vlaams Centrum Schuldenlast - DRONGEN – 24/11/2011 – [email protected]

1

‘Struikelen’ is leren

Op het menu 5

6

Er was eens een burgemeester op vakantie… (Kritisch)

besef ontstaat vanuit ervaring(en) verantwoordelijkheid? De ‘achterdeur’ (rekening naar de gemeente) De ‘omgeving’ of ‘kring’ versterkt (gemeenteraad)

‘Struikelen’ is leren Bouwstenen van sociaal duurzame budgethulpverlening ‘Chemie’ van (herval)preventie

Eigen

Kennis

is van belang (wat is roaming?) ‘emotie’ (spelen met de iPad) is sterker dan ‘het verstand’ ‘Bekennen’ is niet makkelijk (zelfwaardegevoel) Voorkomen: het kan nog (anderen) gebeuren De

Bouwstenen van sociaal duurzame budgethulpverlening 7

8

‘In de val’ gelopen… Roaming,

kleine lettertjes, creatieve reclame, absurde tarieven…

Wat moeten (we) onze politici nog (laten) ‘ervaren’ om afdoende wetgeving / bescherming te bepleiten en te stemmen?

HOE we de eerste opvang doen, is een belangrijk ‘schakelmoment’ Stabiliseren is veerkracht versterken Wat we al doen is nodig en goed Het kan nog gerichter (efficiënter) en nog sterker (effectiever)


2

HOE we de eerste opvang doen, is een belangrijk ‘schakelmoment’

Stabiliseren is veerkracht versterken 10

“Mensen zijn in paniek, ze moeten hun problemen kunnen luchten, hulpverleners voelen dan de nood dat ALLEMAAL aan te pakken terwijl cliënten dat niet willen – ZE WILLEN DAT GE LUISTERT- eigenlijk moet ge op het einde vragen: en wat kan ik nu voor u betekenen? Soms zijn ze u achteraf ook wel dankbaar voor snel en adequaat ingrijpen… Is een spanningsveld (CAW Metropool, beleidsmedewerker Sbg)

WAT we (al) doen is nodig en goed

Inperken van de impact van risico’s beschermen & preventie – carensperiode? Reduceren van negatieve kettingreacties stabiliseren & (kleine) succeservaringen Behoud en bevordering van zelfwaarde en zelfkracht erkenning, dialoog & participatie

Openen van mogelijkheden (financiële) ademruimte & toekomst (zien)

Sociaal duurzame budgethulpverlening

11

Stabiliseren en optimaliseren


3

Het kan nog gerichter (efficiënter) en nog sterker (effectiever) 13

‘Chemie’ van (herval) preventie 14

Helpen ‘veranderen’ en ‘verankeren’

Preventie = P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M Proces bij cliënten

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M 15

Preventie in BHvlg = wisselwerking (chemie) tussen

Proces

Relatie in balans Omgeving mobiliseren

Curatie(f) (helpen)

Empoweren

Succeservaringen Tijd Zelfcontrole versterken Adviseren x Accepteren Motiveren

Soms een ‘lange adem’ nodig en veel verbindend werk

Verleden

Heden

Stabiliseren

Optimaliseren


Veranderen

Toekomst

4

Proces bij onszelf en in onze organisatie 18

Bv. als je de cliënt objectief laat zien, dat als hij zijn alimentatie betaalt, hij dan een hoger Y van de ziekenkas krijgt. Van kom uw verplichtingen na, ge gaat er geen verlies op maken en ge gaat de relatie met uw ex en kind fel verbeteren. Dat haalt sommige mensen wel over de streep… Iemand die het al 10 jaar niet meer betaald heeft en dan wel… Dat is een serieuze verandering waar steun sterk toe kan bijdragen.

Missie

(waar we binnen vijf tot tien jaar voor willen staan met onze budgethulpverlening) Bijv. onze budgethulpverlening verloopt sociaal duurzaam en in dialoog met onze cliënten

Visie

(hoe en via welke ‘wegen’ & opstelling we dat willen doen en bereiken) Bijv. we empoweren cliënten vanuit de 3 E-principes

(CAW Metropool, beleidsmedewerker Sbg)

19

We werken vanuit een missie, visie, concrete doelen en acties

Greep behouden / (helpen) verwerven

Kritisch besef opbouwen / (helpen) versterken

Leren door DOEN – coachen

20

We bereiken dit door volgende doelen en acties (SMART)

Bijv. we ondersteunen en stimuleren onze cliënt(en) tot ‘mentaal rekenen’

We starten in het begin met een wit blad en begroten samen We observeren hen krachtengericht & benoemen hun inzet We observeren hoe en in welke posten cliënten begroten We toetsen de rekenvaardigheid van onze cliënten

Rekencompetentie? Van welke hulpmiddelen / technieken maken ze gebruik?

We bespreken samen met onze cliënten hun achterliggende keuzen en motieven / waarden?

We bespreken met onze cliënten hun ‘successen’ en gaan met hen na hoe ze die bereiken en nog kunnen uitbreiden Bij het begroten betrekken we steeds hun relationele kring (partner, kinderen, vrienden, hobby’s, werk enz.)

We bevragen hun betekenissen en keuzen open

Waar het kan doen we dit direct en rechtstreeks Anders vragen we minstens verbindend en spiegelend door

Samen breiden we de begroting uit en ‘vervolledigen’ ze We gebruiken betekenisvolle en visuele hulpmiddelen We werken binnen het tempo en (mentale) bereik van de cliënt(en) We begroten ‘verbindend’ met de omgeving

We

Partner Kinderen Sociale behoeften Schuldeisers

werken SMART acties uit (taakgericht werken)

Zie

later bijv. in de opleiding EFBUMA (taak)

We

bewaken de DOE- en HAALBAARHEID d.m.v. halfjaarlijkse evaluatiebesprekingen met onze cliënt(en)


5

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Relatie in balans 21

22

Relationele gelijkwaardigheid

Van mens tot mens – erkenning, respect - inzet Meevoelen =/= medelijden Wederkerigheid – Dialoog ‘Onderhandelde of gedeelde waarheid’ (Chapin, 1995) Werk met de ‘peergroep’ – delen van ervaringsdeskundigheid = ‘ontmoetings-, groei- en leerplek’

Inhoudelijke ongelijkheid

Deskundig & betrouwbaar zijn – ter zake WAT werkt ~ WIE werkt? HOE, WAARIN en WAARTOE zet je jouw expertise in? HOE, WAARIN en WAARTOE zet je expertise van je cl in?

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Omgeving inschatten, betrekken en mobiliseren 23

Wisselwerking partners – kinderen - familie Samen

(leren) doelen stellen en begroten Leren communiceren, met elkaar praten Kinderen Contextuele Kritische

impact stem (stoppen met roken, uitgaven, emotioneel)

Motief

Familiecontext

(vader bezoeken, moeder ‘helpt’)


6

LETS & downshiften 25

LETS St-Niklaas

LETS Vlaanderen

http://www.letssint-niklaas.be/

http://www.letsvlaanderen.be/

Financiële en consumenteneducatie Kritisch

besef, weerbaar worden, alternatieven Consuminderen Downshiften

LETS Strip

Downshiften

http://muntuit.eu/wp-content/uploads/2010/04/LV-strip.pdf

http://www.thedownshifter.co.uk/

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Curatie(f) (helpen) 27

28

Curatief = genezen(?) = het tegengestelde van preventie (V D GWB) EHBS

Hoofdlink bij ‘googelen’ op ‘eerste hulp bij schulden

Eerste

hulp bij schulden: http://www.eerstehulpbijschulden.be/


7

29

30

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Empoweren 31

32

Empoweren

Greep behouden / (helpen) verwerven Kritisch besef opbouwen / (helpen) versterken Leren door DOEN – coachen

Er was eens een burgemeester…

Er was eens mijn cliënt…

Wat neem je (allemaal) over? Welke leerkansen en –mogelijkheden bouw je in? Welke kansen om te komen tot besef? Welke doe-ervaringen bouw je geleid-elijk in?


8

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Succeservaringen 33

34

Belangrijk om in het begin een succeservaring te creëren bij je cliënt. Mensen zien dan dat een aantal dingen een positief effect hebben… Dat leidt ertoe dat ze toch al eens wat meer zelf gaan oppakken…”

Eigen afweeg- en beslissingsruimte creëren en (laten) innemen = kiezen… De emotionele en psychologische ‘kost’ is vaak hoog Cliënte

in een afbouwtraject na meer dan 10 jaar budgetbeheer

(CAW Metropool, beleidsmedewerker Sbg)

“De

‘klik’ is voor mij gekomen door ‘nee’ te leren zeggen” Toegeleid naar een assertiviteitscursus in een CAW vanuit een OCMW

(Faal)angst

om (deel)budget terug in eigen handen

te nemen

35

36

Vaak ‘kleine’ en toch zeer betekenisvolle succeservaringen

“Ik ben heel zenuwachtig”

De drempel van een gesprek met SBR

“Ik zie dat niet zitten” Het gesprek moest ‘gefaciliteerd’ worden

“Nu is het voor mij veel duidelijker geworden”

Er duikt een nieuwe schuld op van de partner

Opluchting en succeservaring na het gesprek

“Ik voel me veel lichter…” “Heb je alles kunnen vertellen wat je wil vertellen en vragen wat je wilde vragen?” Zelf veel aan het woord geweest “Ik heb het gekund, het is mij gelukt” SBR was ‘benaderbaar’ “Ze klonk vriendelijk aan de telefoon” – “Ze was vriendelijk” SBR oordeelde niet “Ik ben dan toch niet de enige met schulden…” SBR erkende motieven en behoeften “Dat begrijp is heel goed (kinderen, partner)”

De SBR was transparant, helder en duidelijk - ook in de voorwaarden en verwachtingen Risico op ‘herroeping’ Verontwaardiging – kwaadheid

“Ik zal het hem straks eens duidelijk maken” Relationeel echter zeer gespannen situatie (t.e.m. partnergeweld)

Perspectief via bemiddeling

“Erkennen emotie & schakelen naar: HOE ga je hem dat proberen duidelijk te maken en daarbij vermijden dat het ontaardt in een escalatie?” In de relatie tussen de partners Niet ‘beschuldigen’

In relatie tot de schuldbemiddeling (schuld buiten de lopende bemiddeling)

Onderhandelen van een afbetalingsregeling Onderling besproken en met mandaat van beide partners Haalbaar Realistisch Kostenbesparend


9

Omgaan met papieren (SO Antwerpen stad vzw en Vormingplus, Volkshogeschool regio Antwerpen vzw, 2011 – www.vormingplusantwerpen.be , zie download) 37

38

Focussen

Je kan mensen helpen beter met papieren om te gaan door: Sociale

normen ter sprake te brengen:

Van

‘schulddenken’ naar krachtengericht kijken en denken:

De

Doelen

Geloof in het eigen kunnen – (maatschappelijke) assertiviteit

op “implementatie-intenties”:

In plaats van algemene voornemens te formuleren, veel aandacht besteden aan concreet gedrag in concrete situaties: Als ik situatie X tegenkom, dan doe ik Y”

letterlijk zichtbaar maken:

Je papieren in het zicht leggen zodat je er niet moet bij nadenken om er iets mee te doen

aandacht te verhogen voor de ‘keuzecontext’: Drukke kinderen, een vermoeiende werkdag,… maken het praktisch onmogelijk om papieren te bekijken Proberen andere contexten te creëren: bijv. speciale plekken voorzien om je papieren bij te houden, te bekijken en te verwerken en rustige momenten uitkiezen

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Tijd & leer’ruimte’ 39

40

Tijd en leerruimte Processie van ‘Echternach’

Zie ook proces

Bij

cliënten onszelf en in onze organisatie

Bij


10

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Zelfcontrole opbouwen d.m.v. dynamisch budgetteren 41

42

© Vormingspakket budgethulpverleners binnen

het experiment EFBUMA v.02/04/2011, Jan Brodala) EFBUMA, Effectief budgetmanagement

Cliënten coachen om d.m.v. het maken van mentale rekeningen doelen te bepalen

Motiveren

Onderzoekscentrum Mens & Maatschappij KHKempen (Storms, Brodala, Dierckx)

Cliënten motiveren (zich) tot budgetmanagement

Cliënten verwerven financieel doorzicht op hun huishoudbudget d.m.v. het maken van mentale rekeningen

Dynamisch budgetschema

Cliënten stellen streefbudgetten op en bepalen zo eigen doelen

Dynamisch budgetschema (doorzicht)

• Kastickets • Huishoudboekje

Ze behalen hun doelen via het inzetten en optimaliseren van zelfcontrole

Registreren (inzicht)

• Mentale rekeningen maken • Begroten met behulp van een dynamisch

• Vergelijken d.m.v.

streefbudgetten

• Doelen bepalen

Doelen (uitzicht)

budgetschema

Zelfcontrole

43

44

Vergelijken Referentie budget Zie REMI – in ontwerp

Vaste kosten

Huidig budget Vanuit uitgavenboekje

Streef-budget Door je cliënt gewenste budget = een eigen

doelintentie

“Hetgeen dat bv. wel gebeurt, is dat mensen van hun extra geld volkomen vrij kunnen kiezen wat ze nemen. Bv. een fiets, dan wordt daar wel over gesproken. Als je van die extra elke maand wat geld opzij zet in een ‘envelopke’, meestal moet dat van mijn rekening afgaan en ergens in een ‘envelopke’ zitten, dat dat heel concreet is (…) of hun spaarblad, dat mensen dat echt zien aangroeien; dat is ook een techniek die dat werkt.” Dlnr CAW

Leefgeld Reserveringsuitgaven Doseren


11

Acties SMART helpen maken 45

46

Van doel naar implementatie of uitvoering

Door het samen ontwerpen van SMART taken en stellen van haalbare deadlines

Doelintenties (streef-budgetten & huishoudboekje)

Implementatie

intenties

Doseren

“Volgende maandag heb ik mijn aankopen in de Colruyt gedaan aan de hand van een winkellijstje.”

SMART

Deadlines

Preventieve zelfcontrole

47

48

“Dat lijstje heb ik zondagnamiddag gemaakt.

Op dat winkellijstje heb ik alleen de aankopen gezet die ik echt nodig heb voor een weekvoorraad eten.

Implementatie intenties hebben een ‘als-dan’ format die een specifieke situatie en actie aan elkaar linken

Daarvoor heb ik zondagnamiddag eerst mijn frigo en kast nagekeken om te zien wat ik nog op voorraad heb.

Ik heb mijn aankopen kunnen beperken tot 50 euro.

Om daarin te lukken, heb ik zondagnamiddag de prijzen van mijn aankopen al geschat en genoteerd. In de winkel heb ik maandag de juiste prijs van mijn aankopen genoteerd en vergeleken aan mijn lijstje. Ik heb maandag ook een rekenmachientje meegenomen omdat ik niet zo goed kan optellen uit mijn hoofd. Als ik maandag in de Colruyt heb moeten kiezen tussen twee gelijkaardige producten, dan heb ik het goedkoopste genomen.

‘Als ik in de verleiding kom om iets onnodigs te kopen, dan ga ik zo snel mogelijk naar huis’ ‘Als ik zin heb in een zak chips, dan poets ik mijn tanden’

Het versterken van preventieve zelfcontrole

Zichzelf straffen

Zichzelf belonen

Waarden standaarden

Emotionele voldoening

Daarvoor heb ik op het prijsetiket naar de prijs per kg. gekeken van de verschillende producten om de prijs goed te kunnen vergelijken”.


12

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

P + R + O + C + E + S + T + Z + AxA + M

Motiveren

Adviseren x Accepteren 49

50

Adviseer in overleg (~accepteren) Voordelen & nadelen op een rij? Heeft je cl. de uitleg goed ‘begrepen’? Heb je alle aandacht voor bezwaren, tegenwerpingen, bedenkingen van je cl. (emoties)

Movère, bewegen, beweeggrond, motief…

Overtuigen? Mijn gelijk - weerstand

51

52

© Onderzoek effectief budgetmanagement KHK Mens & Maatschappij, 2010


13

Receptenboek?

Toekomst

53

Ingrediënten om zelf te koken

Veel behoefte aan ervaringsuitwisseling en (be)geleide praktijk / casusbespreking (Lerend Netwerk Welzijnszorg Kempen 21/28: ja; evaluatie 2011) Bundel krachten, aanpakken en ruimte / tijd voor sociaal duurzame budgethulpverlening

Hefboom(pje) financiering schuldbemiddeling

Duurzame budgethulpverlening en –schuldbemiddeling

Kwaliteitssturing & borging: PDCA: stabiliseren, optimaliseren, motiveren, veranderen (afbouw & uitstroom)

Netwerken – samenwerken – mandaat – verbinden – inspireren en specialiseren

Het WAT & HOE: MISSIE, VISIE en CONCRETE STAPPENPLANNEN

Trekkers & volgers (train de coachen – leidinggevenden – diensthoofden)


14

Bronnen - inspiratie. Geen receptenboek; wel ingrediënten om zelf te koken 4. Je kan je cliënten niets leren

Recommend Documents