Bodemschatten vaker een vloek dan een zegen Door Frits Groeneveld

idA in dit Amsterdam

jaargang 51 september 2012

8

maandblad van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente Amsterdam

VREDESWEEK Op het Waterlooplein, vlak voor het terras waar wij met elkaar praten en koffiedrinken, zien we het onvervalste kapitalisme op de manier van de Amsterdamse markthandel. We kijken er bewonderend naar, daar is niets verkeerds aan. Dat is, zo concluderen we, heel anders dan het perverse kapitalisme dat in oorlogsgebieden zo veel voorkomt.

Jaime de Bourbon Parme op ‘vredeszondag’ in de Singelkerk:

INHOUD Vredesweek 2012 – Powered by Peace – 3 Grondstoffen – Thema Vredesweek – 4 Vredesweek niet alleen in september – 5 Liederen om vrede – 6 Voelen & meebeleven, Column – 7 Len Munnik – 8 Uit de kerkenraad – 9 Gemeente in beweging – 10,11 Prikbord – 12,13 Doperscafé – 14 Agenda – 15 Kerkdiensten, Collectebestemmingen – 16

‘Bodemschatten vaker een vloek dan een zegen’ Door Frits Groeneveld We zijn hier om met elkaar te praten over zijn bijdrage aan de ‘vredesdienst’ die op zondag 23 september in de Doopsgezinde Singelkerk wordt gehouden. “Ik kom daar graag”, zegt Jaime de Bourbon Parme (39). “Wat een prachtige kerk is dat. Met al dat bruin. Ik voel me allereerst christen en ben katholiek opgevoed, maar ik voel me ook thuis in deze Doopsgezinde omgeving”. Mijn gespreksgenoot is de tweede zoon van prins Carel Hugo de Bourbon Parme (overleden in 2010) en prinses Irene van Lippe-Biesterfeld. Hij is diplomaat, een hoge ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. “Mijn bijdrage aan die dienst in de Singelkerk is maar gering”, zegt hij. “Ze beperkt zich tot een korte inleiding. Ik kom daar op zuiver persoonlijke titel, helemaal als mijzelf of als vriend van Henk Leegte en niet als vertegenwoordiger van de overheid. Maar ik heb wel iets te zeggen over het thema van die vredeszondag. Dat is mijn specialiteit. De internationale grondstoffenproblematiek en de conflicten en oorlogen die daaruit voortvloeien. Daarover ga ik het hebben. Ik ga dus niet bijbellezen en ook het bidden laat ik liever aan dominee Leegte over. Heel in het algemeen wil ik duidelijk maken dat het bezit van bodemschatten voor veel volken vaak meer een vloek dan een zegen is. Dat dus geprobeerd moet worden om vloek in een zegen om te keren”. Lees verder op pagina 2 Waterlooplein I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 1

Vervolg van pagina 1

Levensgevaarlijk Voordat we echt in het onderwerp duiken, vertelt Jaime over zijn studies (internationale betrekkingen, internationale economie en ‘conflict management’) in de VS en over de diverse functies die hij daarna heeft gehad. Onder andere als eerste secretaris van de Nederlandse ambassade in Bagdad (Irak) en als politiek adviseur bij de Nederlandse militaire vredesmissie in Noord-Afghanistan. “Mijn werk in Afghanistan speelde zich af in gevaarlijke omstandigheden waarin ik – als diplomaat, als civiel persoon en dus niet in uniform – moest proberen om met lokale machthebbers die elkaars tegenstanders waren, in gesprek te komen. Met het doel geweldsvermindering te bereiken. Bij dat soort werk ben je natuurlijk volstrekt onpartijdig. Maar niet neutraal. Het vergt veel inlevingsvermogen om gesprekken met lokale grootheden aan te gaan. ’t Is een kwestie van nabijheid en distantie en vooral van echt respect voor hun godsdienst tonen”. Dat brengt ons op de zo vaak gehoorde veronderstelling dat alle oorlogen het gevolg van godsdienstige tegenstellingen zijn. In zijn algemeenheid deelt Jaime die opvatting beslist niet. Maar hij wijst er wel op dat hoe sterker religie in een instabiele omgeving geïnstitutionaliseerd is en haar normen dwingend oplegt, des te sneller dat leidt tot uitbarstingen en tot oorlog.

‘Speciaal vertegenwoordiger natuurlijke hulpbronnen’

2 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

Jaime de Bourbon Parme (39). De tweede zoon van prins Carel Hugo de Bourbon Parme (overleden in 2010) en prinses Irene van Lippe-Biesterfeld.

“Na Afghanistan heb ik nog een tijdje in Brussel gewerkt en vervolgens ben ik teruggekeerd bij BZ in Den Haag waar ik nu de functie bekleed van ‘speciaal vertegenwoordiger natuurlijke hulpbronnen’. Dat heeft mijn aandacht naar Afrika verplaatst. Naar de vraag hoe het komt dat landen die rijk aan grondstoffen zijn, nog steeds door armoede en door oorlogen overheerst worden. Kijk maar naar Sierra Leone: daar gaat het om diamanten, naar Liberia om tropisch hout en naar Congo waar ik vaak kom, dat zoveel goud en kobalt heeft. We proberen om met het internationale bedrijfsleven tot zekere grondstoffenakkoorden te komen waardoor de grondstoffensituaties wat doorzichtiger en misschien ook wat eerlijker worden”.

Paternalisme “Maar we moeten natuurlijk wel oppassen met het Westerse paternalisme, die houding van alles beter kunnen en beter weten. Gevolg van die houding is onder meer dat Afrika nog altijd gezien wordt als een arm werelddeel, als een ziek kind dat geholpen moet worden. En dat terwijl Afrika zichzelf veel meer ziet als een zelfbewuste jonge vrouw die nog alle ontplooiingsmogelijkheden heeft. Ja, ik geef toe dat er natuurlijk nog op grote schaal humanitaire hulp aan kanslozen gegeven moet blijven worden, maar niet alleen dat. Ook de vele kansvollen zijn onze aandacht meer dan waard. Daar proberen we tegenwoordig vanuit Nederland op in te zetten”. Tot ziens dan in de Singelkerk!

Vredesweek 2012 15-23 september

Powered by Peace Elk jaar – sinds 1967 – organiseert ‘IKV Pax Christi’ in de derde week van september de zogeheten ‘Vredesweek’. Vele mensen van binnen en buiten de kerken staan dan stil bij het thema vrede. Een vast onderdeel van de Vredesweek is de Vredeszondag (16 september). Op vrijdag 21 september is de Internationale Dag van de Vrede. Ook de ‘Nacht van de Vrede’ is een jaarlijks terugkerend evenement in de Vredesweek, vol muziek, debat en film. Wat als Nederland naast een minister van defensie ook een ‘minister van vrede had’? Tijdens de Vredesweek 2011 werd deze droom werkelijkheid. Jan Terlouw werd ‘beëdigd’ als eerste Nederlandse minister van vrede, bijgestaan door staatssecretaris Petra Stienen. Na hun zogenaamde beëdiging in de Kloosterkerk in Den Haag trokken de minister en de staatssecretaris samen het land in om diverse vredesweekactiviteiten bij te wonen. De tweede editie van het ‘ministerie van vrede’ De aanstelling van een nieuwe minister en een nieuwe staatssecretaris van vrede. Op 21 augustus is Jörgen Raymann benoemd tot Minister van Vrede. De cabaretier wil voor vredesorganisatie IKV Pax Christi en het zogeheten vfonds ‘vrede en veiligheid stevig op de kaart zetten’. Componist Merlijn Twaalfhoven is benoemd tot Staatssecretaris van Vrede. Elk jaar staat het ministerie van vrede in het teken van een centraal thema. In 2011 was dat

‘Elk mens een veilig bestaan’. In 2012 is het thema: ‘Powered by Peace’, aandacht voor geweld en onrecht rond het delven van grondstoffen. Olie, steenkool, goud en andere grondstoffen zijn vaak de oorzaak van conflict in plaats van een bron van welvaart en vrede. Op de website van het Ministerie van Vrede vindt men meer informatie en kan men o.a. een korte film bekijken over grondstoffen en conflict, waarin wordt uitgelegd welke problemen er zijn in Colombia, DR Congo en Soedan. www.ministerievanvrede.nl Het vfonds stimuleert mensen om het verhaal áchter de vrijheid te laten zien en horen. In de vorm van o.a. kunst, films en documentaires, educatief materiaal, tentoonstellingen of debatten. www.v-fonds.nl Redactie

I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 3

Voor alles wat de mens maakt, en laten we onze gevleugelde nestenbouwers niet vergeten, gebruiken wij grondstoffen van en uit onze aarde. Meer mogelijkheden hebben wij tot nu toe niet!

Grondstoffen – het thema van de Vredesweek in 2012 Inmiddels leven er ook steeds meer mensen op aarde en die gebruiken meer grondstoffen; vooral onze westerse voetafdruk is vele malen groter dan de aarde. Veel mensen die boven op een oliebron zaten hebben hier van kunnen profiteren, maar die bronnen raken nu leeg. Nu worden kleine velden gevonden, waar dan teveel mensen wonen die gedwongen moeten verhuizen, waar heen? De mensen die wonen in de landen waar wij grondstoffen vandaan halen zijn vaak de dupe, zoals in Ecuador, waar de Sarayukagemeenschap haar woonplaats zou moeten verlaten omdat er een olieveld gevonden is. Het Hof voor de mensenrechten heeft de mensen in het gelijk gesteld en de regering van Ecuador helpt om de verschillende belangen op correcte wijze bijeen te brengen. Dan zijn er de vissers in een baai in Argentinië waar een oliemaatschappij een grote raffinaderij wil bouwen, waar een groot deel van het land de vruchten van zal plukken maar wat moeten de vissers; hun visgronden raken vervuild en zijn zij in staat om ander werk te doen? Wij hebben in Nederland het tegenovergestelde gehad in Limburg. Mensen kwamen van heinde 4 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

en verre in de 19e eeuw naar Limburg om in de mijnen te werken. Het land was niet erg dicht bevolkt maar wij hebben nooit gehoord wat er geworden is van de mensen die er wel woonden. Wel hoorden wij van de sluiting van de mijnen en de gevolgen voor de mijnwerkers. De grootste problemen doen zich nu voor in China waar enorme dammen worden gebouwd in rivieren om elektriciteit op te wekken voor de industrie. Steden en dorpen verdwijnen onder water en wat gebeurt er met de rivier? Als laatste noem ik Congo, regelmatig in het nieuws vanwege de oorlog om grondstoffen, speciaal voor ons mobieltje! IKV-Pax Christi heeft een groot aantal projecten in de genoemde landen (behalve China) om mensen te steunen die door de plannen van regering en concerns in het nauw komen. Deze projecten worden grotendeels gedragen door de plaatselijke bevolking met steun en vooral aandacht uit Nederland. Cocky de Graaf (vertegenwoordiger van de Doopsgezinde Broederschap in het bestuur van IKV-Pax Christi)

Overdenking

Vredeskerk, niet alleen in september Fernando Enns

In het begin van het studiejaar verwachten we drie nieuwe studenten uit zeer verschillende delen van de wereld aan het Doopsgezind Seminarium: Jonas Widmer uit Zwitserland, Andrés Pacheco Lozano uit Colombia en Teku Kebede uit Ethiopië.

Wat verbindt deze drie en wat verbindt ons met hen? Alle drie zijn Mennonieten. Ze komen naar Amsterdam omdat hier – aan de VU – een leerstoel voor (Doopsgezinde) vredestheologie is gevestigd. Die ene vraag verbindt hen alle drie: wat betekent het om Vredeskerk te zijn, in deze tijd en in mijn eigen context. Zullen zij bij ons antwoorden vinden?

‘Wat betekent het om Vredeskerk te zijn, in deze tijd en in mijn eigen context?’ September is een goede maand om in Nederland een dergelijke studie te beginnen. Zoals elk jaar wordt in veel kerken de week van de vrede gevierd. De week waarin ook de internationale dag van de vrede (21 september) valt en de nacht van de vrede. Hier is een goede oecumenische traditie gegroeid, op initiatief van IKV Pax Christi. De Rooms-Katholieke kerk, de OudKatholieke kerk zijn lid, evenals de

Protestantse Kerk Nederland, de Remonstranten, de Hernhutters (Evangelische Broedergemeente) en wij, de Doopsgezinden. Zullen de drie studenten denken dat er in Nederland alleen maar vredeskerken zijn? Vredeskerk – Vredesgemeente? Ze zullen zeker ervaren dat er in alle kerken mensen zijn die vrede als centraal begrip van hun geloof opvatten. Geweldloosheid, het creëren van rechtvaardige verhoudingen voor allen en de behoedzame omgang met de schepping zijn kenmerkend elementen voor een leven in navolging van Christus. Deze overtuiging delen we met velen. Maar een Vredeskerk zijn is meer! Het is niet genoeg dat enkele van ons – plaatsvervangend – politiek actief zijn of moedig naar conflictgebieden afreizen. Beschouwen wij Doopsgezinden in Amsterdam onszelf als een vredesgemeente? Wordt dat duidelijk als we als we onder elkaar conflicten moeten beslechten? Leven we in een overeenkomstige spiritualiteit? Vertrouwen we op de kracht van het gemeenschappelijk gebed om situaties

werkelijk te veranderen? Zijn wij ervan doordrongen om vrede en gerechtigheid niet alleen onder ons zelf, maar ook over de eigen grenzen heen te bewerkstelligen, zodat anderen bemerken: hier is een Vredeskerk, hier is de gemeente van Jezus Christus?! Mijn hoop is dat de drie nieuwe studenten niet alleen iets van de uitnodigende, gastvrije vredesgemeente in Amsterdam bemerken. Ik verwacht dat ook wij van hen leren om te groeien in het zijn van een Vredeskerk. De vredesweek in september kan daartoe een eerste aanzet geven.

Dr. Fernando Enns is hoogleraar op de leerstoel Doopsgezinde Vredestheologie en Ethiek bij de Faculteit der Godgeleerdheid van de VU.

I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 5

Jan Nooter trok het boetekleed aan

Liederen om vrede Door Arie de Bruijn Jan Nooter (1922-1997) was Doopsgezind predikant in o.a. Akkrum, ’s-Gravenhage, Utrecht en Aalsmeer. Daarnaast was hij de voorzitter van de Doopsgezinde liederenbundelkommissie. Zijn bekendste lied, “Geef vrede, Heer, geef vrede” is als gezang 285 te vinden in het Liedboek voor de kerken. In dit lied geeft Nooter duidelijk uiting aan zijn christelijk pacifisme. Hoewel niet alle Doopsgezinden pacifist zijn, vormt het pacifisme toch een heel wezenlijk onderdeel van hun gedachtegoed. De Doopsgezinde gemeenschap is van huis uit een echte vredeskerk. Enkele Doopsgezinde, nog altijd actuele kernwaarden zijn: tolerantie, eigen verantwoordelijkheid en pacifisme. Zo klinkt dus in de samenwerking van de kerken (de Algemene Doopsgezinde Sociëteit nam deel aan de Interkerkelijke stichting voor het kerklied) een pacifistisch geluid door in het Liedboek.

mensen doden, dat wij die mensen zijn …”. Deze oude melodie komt in het Liedboek voor bij de gezangen 174 (Ik wil mij gaan vertroosten), 285 (Geef vrede, Heer, geef vrede) en 363 (O God die stierf onschuldig). In Tussentijds 217 (Wij die met eigen ogen) draagt deze melodie het eerder geciteerde Lied tegen de derde wereldoorlog van Huub Oosterhuis. Een dankbare leenmelodie, die blijkbaar veel teksten kan dragen. Het betreft dan ook de meest favoriete muzikale liedvorm die al door de middeleeuwse troubadours, minnezangers en meesterzangers werd gebruikt (…).

Gezang 285 is, getuige de aanhef van de vier strofen, een ‘gebed’: Geef vrede, Heer, geef vrede. In dit gebed benoemt de dichter de vele weerstanden die men ontmoet op de weg van de vrede: strijd, onrecht, leugen, lijden, angst, duister, klein-geloof en boosheid. Maar er zijn ook tekenen van vrede: gebed, geduld, bevrijding, blijdschap, vredestichters, Dit vredeslied borduurt voort op bekering en liefde. Het lied sluit dan ook Johannes 14:27: “Ik laat jullie vrede veelzeggend af met: “Maak ons een na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de levend teken; uw vrede wint de strijd!” wereld die niet geven kan. Maak je Een lied dat door de wanhoop heen een niet ongerust en verlies de moed niet”. weg zingt naar hoop voor de toekomst. De Hebreeuwse en Griekse woorden voor vrede (‘shalom’ en ‘eirene’) komen in de nieuwe Bijbelvertaling 272 keer voor. Vrede is dus een typisch Bijbels kernwoord. Jan Nooter las in 1963 een vredesgedicht van Ernst Moritz Arndt (1769-1860)”Gib Frieden, Herr, gib Frieden” en dichtte daarop ‘aus einem Guss’ de vier coupletten van dit lied. Uit de oorspronkelijke tekst “Ick wil mi gaen vertroosten, in Jesus liden groot” spreekt boetvaardigheid en berouw. Door de associatie met dit lied en in het bijzonder met deze melodie, trekt Jan Nooter als het ware ook het boetekleed aan als hij zijn ‘gebedslied om vrede’ schrijft. Hij zingt ons voor: “en ons geloof zo klein … ” en “bekeer ons felle hart …”. Wie over vrede en gerechtigheid zingt, is dus zelf in het geding. Zoals Huub Oosterhuis zingt: “dat mensen 6 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

De cirkel is helemaal rond als we bedenken dat dit Nederlandse vredeslied (ooit geïnspireerd op een Duits origineel) nu terug te vinden is in het Evangelische Gesangbuch als lied 430: “Gib Frieden, Herr, gib Frieden”. (Text: Jürgen Henkys, 1980). Maar toch met een verschil. Men heeft namelijk een andere leenmelodie gekozen, nml. “Befiehl du deine Wege” (Liedboek 427, Beveel gerust uw wegen). Dit lied werd vooral verbreid door de Oost-Duitse vredesbeweging in de jaren ’80. Vermeldenswaard is ook dat dit lied in Dresden is gezongen, bij de Wende, na de val van de Berlijnse Muur. (Dit artikel is overgenomen uit het kwartaalblad Vredesspiraal van “Kerk en Vrede”, juni 2012. De schrijver van het artikel, Arie de Bruijn is ‘officemanager’ van Kerk en Vrede in Utrecht)

Gezang 285 1 Geef vrede, Heer, geef vrede, de wereld wil slechts strijd. Al wordt het recht beleden, de sterkste wint het pleit. Het onrecht heerst op aarde, de leugen triomfeert, ontluistert elke waarde, o red ons sterke Heer. 2 Geef vrede, Heer, geef vrede, de aarde wacht zo lang, er wordt zo veel geleden, de mensen zijn zo bang, de toekomst is zo duister en ons geloof zo klein; o Jezus Christus, luister en laat ons niet alleen! 3 Geef vrede, Heer, geef vrede, Gij die de vrede zijt, die voor ons hebt geleden, gestreden onze strijd, opdat wij zouden leven bevrijd van angst en pijn, de mensen blijdschap geven en vredestichters zijn. 4 Geef vrede, Heer, geef vrede, bekeer ons felle hart. Deel ons uw liefde mede, die onze boosheid tart, die onze mond leert spreken en onze handen leidt. Maak ons een levend teken: uw vrede wint de strijd! Jan Nooter, geb. 1922 Liedboek voor de Kerken 1973

Column

Voelen & meebeleven

Onmenselijke plaatsen Door Jan Willem Stenvers

Vrouwen vredesgang Wij hebben voor ‘t geweld geen barricade dan dit ons moeder hart, dat om genade vraagt voor het kind in onze schoot. Wij kunnen het geweld met onze handen niet wederstaan, wanneer het onze landen zal overspoelen met den dood. Geen moederlijke liefde kan het keeren. Wij kunnen enkel bevend protesteeren en heel dicht naast elkaar gaan staan. Wij kunnen ’t kind, eer we ’t ontvangen doordrenken van ons eigen warm verlangen, als wij het voeden met ons bloed. En straks, wanneer het stamelend gaat praten het aan ons hart den oorlog leeren haten, lang voor de werkelijkheid dit doet. Opdat er eens een jong geslacht zal komen, dat daden smeedt uit onze zwakke droomen en nieuwe wegen in zal slaan.

Jo Kalmijn-Spierenburg Uit de bundel Spectrum, Bloemlezing uit de poëzie van Jong-Protestantsche dichters, onder redactie van Bert Bakker e.a., Kok, Kampen, 1936.

Het was op een late dinsdagavond dat ik samen met een vriend besloot om naar Sneak Preview te gaan in een Pathé-bioscoop. Dit houdt in dat je niet weet welke film er gedraaid wordt en dat de film die gedraaid wordt nog niet is uitgekomen. Wij kregen de film: ‘In the land of blood and honey’ te zien. Een film, geregisseerd door Angelina Jolie, over de gruwelen en concentratiekampen in de Bosniëoorlog. Het was een wat heftige verrassing. Goede film, aanrader. Verhalen uit zo’n film blijven in mijn hoofd zitten. De dag na de film, zocht ik alles op over de gruwelen die mensen elkaar aandeden tijdens de Bosnië-oorlog. Ik ‘vermaakte’ mezelf met vele verhalen en verslagen over de meest verschrikkelijke oorden, ofwel concentratiekampen. Ik kon het maar niet begrijpen, de waanzin dat mensen elkaar zo vernederen, verkrachten en laten verhongeren. Bosnië is natuurlijk niet het enige land waar ooit concentratiekampen waren. Ik heb een enigszins rare fascinatie voor concentratiekampen. Niet omdat het mij leuk lijkt om er te zijn. Niet, omdat ik het fijn vind om er verhalen over te lezen, liever niet. Nee, omdat ik maar niet kan begrijpen dat mensen elkaar zo systematisch kunnen mishandelen en opsluiten om … ja, om wat eigenlijk? In IDA hebben we het deze maand over de vredesweek. Ik geloof in vrede. Ik geloof dat er geen geweld nodig is om conflicten op te lossen en ik geloof dat je geweld niet met geweld kan bestrijden. Maar ik geloof niet in die rare kampen, waar mensen systematisch kapot gemaakt worden. Dat kan bijna niet. Waar komt de drang van mensen vandaan om een ander op te sluiten, niet voor straf, maar om diegene te martelen. Dat heeft niks met vrede te maken en ook niks met oorlog en ook niks met mensen. Het heeft te maken met marteling en apathie. Eén ding begrijp ik wel en dat is dat je ten alle tijden in vrede moet geloven en het moet verkondigen. En moet voorkomen dat er ook maar één mens in staat is om ook maar te denken over het stichten van zo’n onmenselijke plek. I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 7

Trouw aan je Idealen een passende titel van een irri-activerend politiek tekenaar van prenten die we allemaal kennen uit Trouw, OPZIJ, zijn werk voor het IKV, SP, Wakker Dier, Kerk, Milieu, etc, etc, allemaal maatschappelijke organisaties die ergens voor staan en roepende zijn in een woestijn van ingedutten wier tijd het allemaal wel zal uitdienen.

Trouw aan je idealen

Overzichtstentoonstelling Len Munnik bleek meer dan een zomerse omweg waard Een Don Quichote met een scherpe tekenpen, maar toch zo dat zijn tekeningen telkens weer boeien. “Ik teken wel scherp maar niet zo scherp dat de mensen afhaken” sprak hij in een van zijn spaarzame interviews in een SP blad. Prachtige tekeningen die geen verklarende tekst nodig hebben omdat zijn Boodschappen met een pennenstreek hart en ziel beroeren, en erger nog: ons geweten. Maar ja, een cartoon in een krant is snel omgeslagen, het leven gaat door, Lens tekenpen blijft prikken, al veertig jaar. Wie kent niet dit logo van de Vredesbeweging waar een groep mensen ‘de Bom’ staan weg te duwen. Een actuele variant op de ouderwetse Horen Zien Zwijgen aapjes in de vorm van paters die voor hun pij met hun bleke handen oren, mond en ogen van drie jongetjes bedekken. Prachtige prent met mokerkracht Een beeldhouwer met hamer en beitel op de wereldbol, legt de kern bloot: een immens dollarteken, waar de wereld om draait.

Impressies Een schaakbord, twee schaakklokken op 5 voor twaalf, de schaakstukken zwarte en witte kernraketten, de ondertiteling “Patstelling ontwapening”. Een doorgeladen revolver waaruit een vragend hoofdje “steun de vredestichters”.

8 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

“… het idee dat ik met mijn tekeningen de wereld een stukje kan verbeteren heb ik inmiddels wel verlaten.” (Trouw 1996), een te bescheiden gedachte. Na het tentoonstellingsbezoek ging ik huiswaarts in de hoop dat Len de wereld voorlopig niet gaat verlaten en ons geweten blijft prikkelen en aanzetten tot verandering van zaken die veranderd moeten worden. Niet voor ‘de lieve vrede’ de andere kant blijven uitkijken.

Helaas is de overzichtstentoonstelling voorbij, maar wie nog eens wat mooie tekeningen wil zien naast zijn wekelijkse in Trouw, google eens op LEN MUNNIK. Len heeft me toegestaan deze tekeningen in IDA te publiceren, ik kijk uit naar weer een Overzichtstentoonstelling, met als titel ‘RAAK!’ Bart Admiraal Meer dan dertig jaar maakte Len Munnik illustraties bij artikelen in Opzij – en hij was daarmee een van de zeer weinige mannelijke medewerkers aan het blad. Len was als cartoonist begonnen in 1972 bij dagblad Trouw en hij werkte voor diverse andere opdrachtgevers. Ter gelegenheid van zijn 40-jarig jubileum exposeerde hij van 18 juni tot 26 augustus in de Grote Kerk in Breda zijn tekeningen onder de titel Trouw aan je idealen.

Uit de kerkenraad

Uit de kerkenraadsvergaderingen

Het nieuwe seizoen begint weer!

De laatste kerkenraadsvergadering vond plaats in juni. Van die vergadering stonden de belangrijke punten in het zomernummer.

Op 2 september de startzondag in Noord en 9 september in de Singelkerk. Alle activiteiten beginnen weer: de Kom-in-de-Kring, kinderkerk, bijbelkringen, Mennomaal, Open Huis, filmkring, het koor enz.enz.

Gemeentegids 2012/2013 De Gemeentegids voor het seizoen 2012|2013 is verschenen. Hierin vindt u alle activiteiten binnen de gemeente opgesomd. Achterin een lijst met namen, telefoonnummers en e-mailadressen van de mensen die nauw bij de activiteiten betrokken zijn en aan wie u nadere informatie kunt vragen. We hopen dat veel mensen elkaar via de diverse activiteiten ontmoeten en dat de gemeente daardoor blijft bloeien en ook zal groeien. De leden en vrienden krijgen de gids een dezer dagen toegestuurd. De belangstellenden ontvangen een verkorte versie van de gids.

Als voorbereiding op het uitbrengen van de gemeentegids 2012/2013 liepen kerkenraad, predikanten en jeugdwerkers alle activiteiten door daarin komen te staan. We waren allemaal onder de indruk van wat er allemaal is, al jarenlang bestaat en wat er dit seizoen bijkomt. Binnenkort wordt de gemeentegids verstuurd. Neem eens de tijd om hem helemaal door te nemen, u vindt vast iets waarvan u niet wist dat wij dat aanboden en waaraan u mee wilt doen. Dankzij de (jaarlijkse) financiële bijdragen van leden, vrienden en belangstellenden worden al deze activiteiten mogelijk gemaakt. Veel dank daarvoor!

De kerkenraad

Ineke Voncken

Voordracht kerkenraadslid

Zondagse Singelkerkbloemen

De vacaturecommissie draagt zr Aukje ZondergeldHamer voor als nieuw kerkenraadslid ter vervulling van de vacature, die per 1 september ontstaat doordat Ineke Voncken afscheid neemt na het voltooien van twee termijnen.

De bloemen, die tijdens de dienst in de Singelkerk staan, worden na de dienst gebracht bij leden die een moeilijke tijd door moeten maken, ziek zijn of iets te vieren hebben. Wilt u de namen door geven aan: Martina Simons telefoon (020) 662 19 34, Jetske Camarasa-Wisselink telefoon (020) 641 10 40 of Ineke Bremer telefoon (020) 615 26 22.

Iedere groep van ten minste 10 leden van de gemeente kan aan de kerkenraad andere kandidaten opgeven gedurende twee weken na het verschijnen van dit blad. Bedoelde opgaven dienen door alle voorstellers ondertekend te zijn en vergezeld te gaan van een schriftelijke verklaring van elke kandidaat dat deze bereid is een eventuele benoeming te aanvaarden. Bij het uitblijven van andere kandidaten wordt zr Zondergeld geacht te zijn gekozen en treedt zij toe tot de Kerkenraad.

In het ziekenhuis opgenomen Onze gemeente wil graag meeleven. Wilt u van uzelf, familie, vrienden en VDGA-leden ons een opname laten weten? Eén van onderstaande contactleden zal de opgave dan doorgeven aan de desbetreffende bezoekster. Martina Simons (tevens organisatie) telefoon (020) 662 19 34, Jetske Camarasa-Wisselink (020) 641 10 40 en Ineke Bremer (020) 615 26 22.

Martina Simons, lid van de vacaturecommissie en tevens van de kerkenraad.

I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 9

Gemeente in beweging

Startzondag

Gesprek & Meer-pad

Meerpadkerk Op 2 september in de kerk aan het Meerpad feestelijke opening van het nieuwe seizoen. We beginnen met één van de oerverhalen uit de bijbel; het Noach verhaal zal centraal staan. In de komende maanden zullen wij verder de verhalen van de Torenbouw, Kaïn en Abel en de Schepping aan de orde laten komen.

De levensregel van de Benedictijnen is eenvoudig en praktisch. Mensen buiten het klooster in een meer of minder druk leven kunnen de spiritualiteit van de Benedictijnen goed toepassen. Wil Derkse heeft er een boekje over geschreven: Een levensregel voor beginners; Benedictijnse spiritualiteit voor het dagelijks leven. Hoe richt je je levensdagen in? Hoe begin je (soms moeilijk) hoe houd je op (nog moeilijker) en hoe is je houding daartussen? Hoe kom je tot groei en hoe stimuleer je anderen tot groei? Wat betekent: ‘Aandachtig luisteren om tot resultaat te komen’? Essemie van Dunné zal deze middag de inleiding verzorgen en het onderlinge gesprek leiden.

Singelkerk Op 9 september in de Singelkerk opening van het seizoen: dienst met een muzikale bijdrage van een zangeres.

Mennomaal

Winterprogramma Noord 2012|2013 Weer een boeiend seizoen 2012|2013 ligt voor ons. De bijeenkomsten op zondagmiddag zijn zo goed bevallen, dat wij hier mee doorgaan. De ene maand bekijken wij een spraakmakende film – Film & Meer-pad; de andere maand komt ter sprake hoe cultuur en filosofie invloed hebben op het geloof en omgekeerd – Gesprek & Meer-pad en twee maal in het jaar Muziek & Meer-pad. Na afloop van deze bijeenkomsten, die om 16.00 uur aanvangen, is er de mogelijkheid om met elkaar een eenvoudige maaltijd te gebruiken. Dus op elke tweede zondag van de maand is er een ontmoeting aan het Meerpad. Leden, vrienden, gasten zijn welkom.

Gespreksdienst Zondagmiddag 9 september, om 16.00 uur in De Bolder aan het Meerpad.

Op de vijfde zondag van de maand organiseren wij een gespreksdienst. De eerstvolgende gespreksdienst zal plaatsvinden op 30 september.

Help mee bij het Open Huis

Muziek & Meer-pad

Om in de koude maanden mensen die op straat verblijven, maar ook mensen met een eigen woning die gezelligheid zoeken, warmte te bieden. • iedere vrijdagavond van oktober Datum: 13 september 2012. tot en met april Iedereen welkom op het Mennomaal! • 19.30 – 22.30 uur Plaats: Singelkerk; Singel 452; • in de kerkenraadskamer 1017 AW Amsterdam • we werken in roosterdienst, Ontvangst met drankje vanaf 17.30 uur geef op hoe vaak je kunt of wilt Begin maaltijd: 18.00 uur Tussen het hoofdgerecht en het toetje: Er wordt soep, brood en koffie Van Olijftak tot Moskee El Hijra geserveerd, een praatje gemaakt, Van tevoren opgeven is niet nodig. televisie gekeken. Kosten: 5 euro per maaltijd. Inlichtingen bij Cocky de Graaf [email protected] of (020) 625 06 98

Op 14 oktober is er een muzikale ontmoeting gepland. Aanvang 16.00 uur. Na afloop een glaasje en een hapje. Het programma wordt t.z.t. bekend gemaakt.

Tienertuin Voor kinderen van 11 jaar en ouder is er iedere eerste en derde zondag van de maan in Noord in het tuinhuisje achter de Meerpadkerk een programma – parallel aan de kerkdienst.

Wegwijs op de computer Zou iemand bereid zijn mij, vrouw van 70 jaar, wegwijs te maken op de computer? Aangezien is zeer slechthorend ben, ben ik op een één op één contact aangewezen. Graag uw reactie naar R. Barkmeijer, Overtoom 295-44, 1054 HW Amsterdam; tel. 020-6719087 of e-mail [email protected].

10 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

De vroege nachten Bij het opvoeden van je kinderen spelen je eigen overtuigingen altijd een rol. Je overtuigingen wat betreft omgaan met elkaar, de dood, God, emoties, het verleden, mensen die het minder hebben….. Je doet wat bij je past, wat goed voelt, en soms gaat de tijd voorbij en verdwijnt je aandacht ervoor naar de achtergrond. Het kan prettig zijn om eens in de zoveel tijd weer eens de balans op te maken. Doen we het zoals we het willen? Brengen we hun bij wat we belangrijk vinden? In hoeverre hebben onze levensovertuigingen invloed op het dagelijks leven? Is alles bespreekbaar? In een aantal avonden zullen we het over dit onderwerp hebben. Steeds een ander facet ervan. Steeds met een onderdeel informatie en een onderdeel ervaringen uitwisselen. In het voorjaar hebben twee gesprekken plaatsgevonden, over filosoferen met kinderen en over normen en waarden. Deze serie gesprekken wordt in het najaar voortgezet. De onderwerpen zijn dan: Rituelen Wat is de kracht van rituelen? Welke rituelen hebben jullie thuis? Wat betekenen ze? Wat wil je ermee vertellen? Betrek je hen bij het ontstaan van de rituelen? (dinsdag 12 september om 20.00, Meerpad) Verhalen Wat is de kracht van verhalen? Welke verhalen vertellen we? Over onze eigen levens, over de wereld, geschiedenis, bijbel, koran. (dinsdag 3 oktober om 20.00 uur, Meerpad) Meer informatie bij Essemie van Dunné, [email protected]. In de Singelkerk zullen Joke van der Heide en Natascha van der Does dergelijke gesprekken organiseren. Datum en tijd zijn nog niet vastgesteld. De ouders van jonge kinderen krijgen hier persoonlijk een uitnodiging voor. Informatie bij Joke en Natascha: [email protected] en [email protected].

Het Singelkoor nieuwe naam, nieuwe kansen Sinds een aantal jaren is ons gemeentekoor actief. Begonnen als Instantkoor in de jaren tachtig, daarna als VDGA-koor, doen we regelmatig mee aan diensten in de gemeente, en dat is ook de belangrijkste reden van ons bestaan. Sinds voorjaar 2011 staat het koor onder leiding van professioneel dirigent Gerard van Zeijl, tevens organist en pianodocent. Met hem hebben we een stap vooruit kunnen zetten. We zijn nu met een kleine 15 leden en repeteren – in elk geval – drie keer per maand. Vanaf eind augustus is dat twee keer per maand op een zaterdagochtend , en één keer op een dinsdagavond na het Mennomaal. En we voeren vanaf september een nieuwe naam: het Singelkoor Maar ... we hebben méér zangers nodig! Daarom dit stukje. Alle leden en vrienden van de gemeente worden nog eens van harte aangemoedigd met ons mee te doen! Veel zangervaring is niet noodzakelijk, noten lezen helpt. Vooral bassen zijn erg welkom. Hieronder vind je het repetitieschema tot en met oktober: • zaterdag 8 september, 10.30 • dinsdag 11 september, 20.00 • zaterdag 22 september, 10.30 • zaterdag 6 oktober,10.30 • dinsdag 9 oktober, 20.00 • zondag 14 oktober: zingen in geboortedankzeggingsdienst • zaterdag 20 oktober,10.30 We repeteren in de kerk, meestal in de predikantenkamer. Inlichtingen bij Ineke Bremer, tel. (020) 615 26 22. Nu kan het zijn dat iemand denkt: “Ik heb best koorervaring en een goede stem, maar al die repetities … dat lukt me niet”. Dat is dan jammer, want goede stemmen zijn altijd nodig. Daarom dit najaar een nieuw geluid: wie voldoende ervaring heeft en een goede stem kan ook ad-hoc als ‘zondagslid’ meezingen. Dat wil zeggen als je óók de zaterdag (of dinsdag) voor een dienst mee kunt repeteren. De dirigent heeft daarin het laatste woord. Langs al deze wegen hopen we op weer een mooi en muzikaal seizoen. Laat je horen ! Ineke Bremer Trudy van Sluijs Thijs van Hoogstraten

I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 11

Prikbord

13 september 2012

Kerkenpad Noord-Holland De kerk en Holland De kerk heeft in de geschiedenis van Holland een belangrijke rol gespeeld. Soms had de kerk echte invloed op de loop van de geschiedenis. Op andere momenten was ze een getuige van de ontwikkelingen. In het H3H-kerkepad van dit jaar bezoeken wij een paar plekken in Noord-Holland waar die verwevenheid van de kerk met de geschiedenis van ons land en onze streek blijkt. Wij bezoeken de Adelbert-Abdij in Egmond, de Grote Kerk van Alkmaar en in De Rijp bezoeken wij de Grote Kerk en het museum ’t Houten Huis. Egmond: de Adelbert-abdij De abdij groeide uit tot een belangrijk centrum van cultuur en geleerdheid, met een grote invloed op het kerkelijke en maatschappelijke leven van Holland. Ook de band met het grafelijke huis zou eeuwenlang standhouden. Maar aan het leven, bidden en werken in de abdij kwam een einde, toen zij in 1573 door de geuzen werd geplunderd en gebrandschat. In 1935 keerde het benedictijnse leven echter terug. Wij bezoeken de abdijkerk, de kaarsenmakerij, het museum en de winkel van de abdij. Maar ons bezoek begint met koffie en gebak. Alkmaar: de Grote St. Laurens Kerk De Grote St. Laurens is naar alle waarschijnlijkheid ontworpen door de Mechelse architect Anthonius Keldermans (1440-1512). Het interieur en het kerkgebouw zijn in de ’90-er jaren van de afgelopen eeuw uitgebreid gerestaureerd. De werkzaamheden van die restauratie werden in 1996 afgerond. Het gebouw wordt nu multifunctioneel gebruikt.

12 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

De Rijp De Rijp is een klein dorp, onderdeel van de gemeente Graft-De Rijp. Het is de geboorteplaats van Jan Adriaanszoon Leeghwater. De Rijp was in de 17e, 18e en 19e eeuw bijzonder welvarend. Reden voor die welstand was de walvisvaart.

In Alkmaar zal er uitgebreid gelegenheid zijn om te lunchen. De lunch gebruiken we op eigen kosten. U kunt iets te lunchen meenemen. Alkmaar heeft voldoende leuke eetgelegenheden.

Op de terugweg naar Amsterdam zullen wij gezamenlijk het diner gebruiken. De kosten voor het eten zijn bij de prijs De Grote Kerk voor het kerkenpad inbegrepen. Een Het oudste deel van de nu Nederlands- glas wijn o.i.d. zijn voor uw eigen Hervormde kerk – het schip – dateert rekening. Er liggen folders in de uit 1529. De rest van de kerk stamt uit Singelkerk. Daarin vindt u uitgebreide de 17e eeuw. Dat is te wijten aan de informatie en het programma: 9.00 uur brand van 1654, die ook de kerk vertrek bij het Carlton Hotel in de ernstig beschadigde. Het herstel van Vijzelstraat en terugkeer ca. 21.30 uur. de kerk leverde ons de prachtige nieuwe ramen op, één van de belang- Opgave via het strookje in de folder rijkste glascollectie van ons land. of via e-mail; [email protected] onder vermelding van naam, adres, ’t Houten Huis telefoonnummer en e-mailadres en tot Het museum ’t Houten Huis is een welk kerkgenootschap u behoort en klein museum dat een overzicht geeft natuurlijk het aantal personnen dat u van de geschiedenis van het aanmeldt. Schermereiland en haar zeevarende Kosten: € 45.– , inclusief diner; contant bevolking. te betalen tijdens de busreis.

13 en 14 oktober 2012

Dinsdag 18 september 2012

Najaarsconferentie

Voorstelling ‘Op het Leven!’

in Dopersduin Schoorl De wijsheid van Restorative Justice, van veroordeling naar vergeving, verzoening Ons rechtssysteem legt het zwaartepunt bij het veroordelen van de dader en het bepalen van een rechtvaardige straf. De dader krijgt wat hij verdient. Restorative Justice (Herstelrecht) heeft aandacht voor de behoeften van het slachtoffer, de gemeenschap en voor de verantwoordelijkheid van de dader om mogelijk te herstellen wat is aangedaan. Meer informatie: Er liggen folders in de Singelkerk. Website Wereldwerk: http://www.dgwereldwerk.nl

Beulingstraat 11, Amsterdam

Centrum voor Geloof en Cultuur

Joodse, Christelijke en Islamitisch verhalen, broederlijk bijeen in een muzikale voorstelling. In de Sultan Ahmet Moskee, met Kees Posthumus en Juul Beerda (bekend van de voorstelling over Menno Simons) Tijdens de Vredesweek op dinsdagavond 18 september aanvang 20.00 uur. Zaal open 19.30 uur. Waar: Sultan Ahmet Moskee. Poelenburg 156 1504 NH Zaandam. Toegangsprijs: Tijdens de bijeenkomst wordt een collecte gehouden (richtbedrag €. 5,– per persoon). Programma: • Het verhaal vertellen • Ouverture • Mozes, in een biezen mand • Jezus, Bethlehem-medley • Mohammed, zonder moeder • Verstoppertje • Twee broers, verloren • De liefde is blind • Twee broers, in de put • Kleren maken de man • De kist komt eraan • Nasreddin Hodja op zijn sterfbed • Op deze berg

Het programma van dit najaar heeft als thema ‘Quick, quick, slow’. Daarmee willen we inspelen op de verhoogde gevoeligheid die veel mensen vandaag lijken te hebben voor het tempo waarin het leven zich afspeelt: héél veel lijkt vreselijk snel aan ons voorbij te schieten, en af en toe doen we bewuste pogingen tot vertraging.

Noord-Hollandse Doopsgezinde Sociëteit

Voor alle lezingen, cursussen en andere activiteiten in ons programma kunt u terecht op de website: www.ignatiushuis.nl.

De NHDS heeft een eigen website. U vindt daar actuele informatie biedt over activiteiten binnen het NHDSgebied. www.nhds.doopsgezind.nl

Stille wakes bij grensgevangenissen gaan door Er komt nog geen eind aan de ‘stille wakes’ tegen gevangenhouding van buitenlanders zonder geldige verblijfspapieren. Tot nu toe vonden deze wakes plaats op elke tweede zondag van de maand bij de grensgevangenis Schiphol-Oost. Het komende najaar of in de winter worden de wakes echter verplaatst naar het nieuwe detentiecentrum Schiphol-West dat bij Badhoevedorp in aanbouw is. Het nieuwe centrum ligt aan een doodlopende weg, is moeilijk te vinden en gaat schuil achter hoge muren en geluidwerende voorzieningen. Op vrijdag 2 november (Allerzielen) worden in Amsterdam alle doden aan de Europese buitengrenzen herdacht. De herdenking wordt gehouden op de steiger aan de Amstel voor het Hermitage Museum. De theologe Jacobine Geel zal een overweging houden. Op zondag 13 januari willen de organisatoren van de wakes het detentiecentrum Schiphol-West symbolisch ‘omsmeden’ tot een ‘gastvrije herberg voor mensen (…) die een plek nodig hebben om op adem te komen’. (Informatie uit de Nieuwsbrief van het Jeannette Noëlhuis in Amsterdam. Verdere informatie: www.schipholwakes.nl).

I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 13

Het team

Het Doperscafé Het programma van Doperscafé in het najaar van 2012

Natascha van der Does-Brantjes t 06 44 71 49 30 [email protected]

Essemie van Dunné t 06 48 35 07 25 [email protected]

Dinsdag 25 september

Topsport en religie met Carina Benninga (oud-hockeyinternational, oud-hockeycoach, consultant) en Floris Evers (aanvoerder van het Nederlands hockey-elftal, consultant) Topsport wordt vaak vergeleken met oorlog, maar ook met religie. Twee topsporters laten hun licht schijnen over het fenomeen. In hoeverre zijn topervaringen in de sport te vergelijken met religieuze ervaringen? Hoe belangrijk is inspiratie voor sportmensen? Bestaat er zoiets als naastenliefde op het hockeyveld? En zijn er lessen uit de sport te trekken voor een betere wereld?

Dinsdag 30 oktober

Leve de vrijzinnigheid met Jolande Sap (fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer)

Joke van der Heide t (020) 661 16 52 [email protected]

Vrijzinnigheid is een leidend thema in het leven van Jolande Sap. Ze groeide op in Limburg in een chaotisch gezin, als dochter van een cafébaas. Ze vocht zich vrij van de katholieke kerk, van haar ouders, van het traditionele rollenpatroon. In Den Haag probeert ze haar vrijzinnige idealen overeind te houden, in tijden van toenemende polarisatie: leve de vrijzinnigheid.

Dinsdag 27 november

Idealisme versus extremisme Henk Leegte t 06 - 45 62 62 70 [email protected]

Ewoud Roos t 06 44 13 00 46 [email protected]

met Monique van der Werff (theatermaakster), Ruard Ganzevoort (theoloog) en Arjan de Wolf (terrorismedeskundige) Wat bezielt iemand om alles in het teken te stellen van zijn of haar idealen? In haar theatervoorstelling Hardliners kruipt Monique van der Werff in de huid van generatiegenoten als Anders Breivik en Tanja Nijmeier. Hoe kwamen zij tot hun daden? In deze speciale aflevering van Het Doperscafé een scène uit de voorstelling en een gesprek met deskundigen: waar eindigt idealisme en begint het kwaad? Voor meer informatie: zie http://www.doperscafe.nl/programma/

Tom Rijken t 06 22 51 75 65 [email protected] 14 – I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER

Agenda

Kopij voor het volgende nummer vóór 10 september 2012 sturen aan Mieke Krebber Mail: [email protected] Adres: Europaplein 89, 1078 GZ Amsterdam (telefoon 020-6731926).

September 2013 Kerkdiensten (zie achterkant)

• Zo 2 sep

Startzondag Meerpadkerk

Meerpad

10.15 uur

• Ma 3 sep

11+

Singelkerk

18.00 uur

• Di 4 sep

Contactkring

Singelkerk

10.30 uur

• Di 4 sep

Bijbelkring

Singelkerk

20.15 uur

• Za 8 sep

Koorrepetitie

Singelkerk

10.30 uur

• Zo 9 sep

Startzondag Singelkerk

Singelkerk

10.30 uur

• Zo 9 sep

Gesprek & Meer-pad

Meerpad

16.00 uur

• Ma 10 sep Zon’shofkring

Zon’shofje

20.30 uur

• Di 11 sep

Mennomaaltijd

Singelkerk

18.00 uur

• Di 11 sep

Koorrepetitie

Singelkerk

20.00 uur

• Wo 12 sep Doperdomgroep

Sloterkade 56

14.00 uur

• Wo 12 sep Vroege nachten

Meerpad

20.00 uur

• Do 13 sep Zusterkring aan de gracht

Singelkerk

14.00 uur

• Do 13 sep H3H kerkenpad in Noord-Holland

Busreis

De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of niet op te nemen.

Secretariaat en administratie Singel 452 1017 AW Amsterdam t kerk (020) 623 45 88 t secretariaat (020) 624 65 73 t boekhouding (020) 627 70 72 fax (020) 624 44 40 gironummer 141442 (VDGA) website www.vdga.nl

09.00-21.30 uur

• Za 15 t/m Zo 23 sep

COLOFON

Vredesweek; activiteiten op diverse plaatsen:

zie www.ikvpaxchristi.nl

• Di 18 sep

Op het leven

Moskee Zaandam

20.00 uur

• Di 18 sep

Belijdeniscatechisatie

Singelkerk

20.15 uur

• Do 20 sep Open kring Menno Simons

Menno

14.30 uur

• Za 22 sep

Koorrepetitie

Singelkerk

10.30 uur

• Zo 23 sep

Vredeszondag

Singelkerk

10.30 uur

• Ma 24 sep Het verhaal gaat …

Singelkerk

15.00 uur

• Do 27 sep Zusterkring aan de gracht

Singelkerk

14.00 uur

idA, in dit Amsterdam Maandblad voor geloof en gemeenteleven van de Verenigde Doopsgezinde Gemeente Amsterdam. Redactie Mieke Krebber (eindredacteur) Frits Ph. Groeneveld Sjoukje Halbertsma Heleen Nauta-van Gelder Jan Willem Stenvers Vertegenwoordiger van de kerkenraad: Anke Spijker Ontwerp en realisatie Ontwerpgroep Lâle, www.lale.nl fax (033) 462 46 94 Drukwerk Grammé3.0 - grafische producties, Amersfoort

I N DIT AMSTERDAM SEPTEMBER – 15

Amsterdam Centrum Amsterdam Noord Amsterdam Buitenveldert

Singelkerk – Singel 452 – t (020) 623 45 88 Meerpad – Meerpad 9 06-53 77 06 01 Menno Simonshuis – Noord-Hollandstraat 17a – t (020) 517 10 10

KERKDIENSTEN Singelkerk

Meerpad

Menno Simonshuis

Centrum 10.30 uur

Noord 10.15 uur

Buitenveldert 10.00 uur

2 september

Ds. J. Gulmans

Ds. A.A. Rijken Startzondag Kom-in-de-Kring en Kinderkerk

Geen dienst

9 september

Ds. H. Leegte Startzondag Kom-in-de-Kring en Kinderkerk

Geen dienst

Geen dienst

16 september

Ds. E.C. Roos

Ds. H. Leegte Kom-in-de-Kring en Kinderkerk

Geen dienst

23 september

Ds. H. Leegte Vredeszondag Kom-in-de-Kring en Kinderkerk

Geen dienst

Ds. E.C. Roos

30 september

Ds. F.Ph. Groeneveld

Gespreksdienst

Geen dienst

7 oktober

Ds. A. Maas-Smilde

Ds. A.A. Rijken Kom-in-de-Kring en Kinderkerk

Geen dienst

Collectebestemmingen in september

De collecte in de blauwe c.q. zwarte zak is bestemd voor de eigen gemeente

De collecte in de rode zak is de volgende zondagen bestemd voor: • 2 en 9 september: Doopsgezinde Zending De Doopsgezinde zending heeft diverse projecten in Australië, Congo, Frankrijk, Duitsland, Guatemala, Hong Kong, Indonesië, Nederland, Singapore, Tanzania, Oekraïne en Zambia op het gebied van Samenlevingsopbouw, Mensenrechten, Netwerken, Studiebeurzen, Theologie en Jongeren. 54.54.24.976 Doopsgezinde Zending, Amsterdam

1 6 – I N D I T A M S T E R D A M SEPTEMBER

• 16 en 23 september: Vredeswerk van de St. Doopsgezind Wereldwerk Solidariteit en vrede Doopsgezind WereldWerk is een stichting voor solidariteit en vrede. Duurzame ontwikkeling en zorgvuldig gebruik van alles wat ons op deze aarde gegeven is, staan centraal als wij de aarde willen bewonen zoals God het heeft bedoeld. Wederkerigheid Met onze partners proberen we op een gelijkwaardige manier om te gaan. Bij alle hulp die we verstrekken en bij al het vredeswerk dat we doen, streven we naar wederkerigheid: we willen de situatie en de noden van de anderen centraal stellen. 78.68.80.333 St Doopsgezind Wereldwerk, Deventer, inzake Vredeswerk

• 30 september: voor acute nood in de wereld Het bestemming van deze collecte wordt door de kerkenraad bepaald in de vergadering van eind september. Als u niet in de dienst aanwezig was en toch iets wilt bijdragen aan het project kunt u dat via de aangegeven bankrekening doen.