BIOLOGISCHE WIJN: ZIN OF ONZIN? Walter
Totale verwarring !
Probleem: ziekten, plagen, onkruiden, … Waarom
gewasbescherming Welke gewasbeschermingswijze Wat is biologische wijnbouw Voordelen biologische wijnbouw Biologische wijnbouw mogelijk? Hier als voorbeeld: « bio » in Frankrijk Analoog
voor gans EU Vooral Zuid-Frankrijk: Madiran, Minervois, Grignan (?) Concurrentie
met goedkope wijnen uit derde landen Daarom: « bio » als extra commerciële waarde (?)
Biowijn bestaat eigenlijk niet!
Er bestaat wel een « bioteelt » Biowijn heeft echter wel geen « biologische » vinificatie
Gekweekte gistcellen, chaptalisatie, sulfiet, klaringsmiddelen, …
« natuurlijke wijn » = « natuurlijke » vinificatie Biowijn zou dus moeten zijn: « natuurlijke » vinificatie van « natuurlijke » druiven: zeer zelden! Is er een verschil met gangbare wijn? Voornaamste verschil: teelt zonder kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen maar… dit verschil is niet altijd hetzelfde ! Dit leidt tot een enorme verwarring Dit wordt soms gebruikt en misbruikt… Rol van de publieke opinie is groot in de besluitvorming Grote vraag: « Is biowijn gezonder of niet? »
Geen wijn zonder gewasbescherming Monocultuur Insecten Schimmels Onkruiden …
Klimaat
en omgeving Gevoelige teelt
Vereisten voor moderne wijnteelt
Kwantiteit: hoog, constant Kwantiteit Productiekosten Afbetaling
hoge productiekosten Lange opstartperiode Grote investeringen (voor-, tijdens, na de oogst)
Concurrentie is groot « climate change » uitdaging
Gewasbescherming: wat en hoe
Goede landbouwpraktijk Mechanische bestrijding (onkruid) Fysische bestrijding (vorstschade) Biologische bestrijding ZIJN
MEESTAL ONVOLDOENDE
DAAROM: Omwille
Scheikundige bestrijding
van hoge eisen, monokultuursysteem, weinig resistente rassen Momenteel een groot aantal bestrijdingsmiddelen in gebruik
Wijn 1: Helius Petri 2009
Conventionele wijn Gangbare teelt behandeld met moderne « synthetische » bestrijdingsmiddelen Vb.
dithiocarbamaten tegen meeldauw Vb. imidachloprid tegen bladluizen Vb. glyfosaat tegen onkruid
Appellation Minervois Protégée 13,5 % alc. Delhaize
Historiek van de bestrijdingsmiddelen
Voor 1950:
Middeleeuwen: zeep, netelsap, arseen « natuurlijke middelen »
Na 1950
Zwavel 1880: Bordeauxse pap Pyretrum Bacillus thuringiensis
DDT « synthetische » bestrijdingsmiddelen
Steeds betere middelen
Hogere efficiëntie (2 gram per hectare) Veel minder gevaar voor milieu en gezondheid …
Zwavel •Tegen schimmel aantastingen •Nog steeds gebruikt: gele wolken •Zure regen!
Bordeauxse pap •Millardet (ontdekking in 1888) •Kopersulfaat + kalk + zeepsop •Toevallig ontdekking: koper !
Bordeauxse pap •Bouillie bordelaise •Nog altijd meest gebruikt product in de wijnbouw •Tot 60 kg per hectare ! •Recept:
Pyretrum •Extract van gedroogde bloemen •Groeit in de tropen (Kenya, …) •Insecticide werking •Wordt momenteel nog gecommercialiseerd als •Biocide in spuitbussen •Bio-landbouw
Bacillus thuringiensis (Bt)
•Bacterie •Maakt een toxine dat giftig is voor insecten •Dit toxine wordt geïsoleerd en gebruikt als insecticide •Zeer complexe molecule
Wijn 2: Château Gravade 2009
« biologische wijn » AB = agriculture biologique Behandeld met bovenstaande « natuurlijke » bestrijdingsmiddelen Bordeauxse pap Zwavel Pyrethrum
Minervois Syrah (70%) en Mouvèdre (30%) 13% alcohol Delhaize
Misverstand: « natuurlijk » ≠ « gezond » Botulinum toxin
100.000.000 10.000.000 1.000.000
100.000 10.000 Curare
1.000
Aflatoxin
Nicotine Parathion
100 10 1
2
Diphteria toxin
Dioxin
Cyanic acid Methylbromide
Lead
Table salt
Toxicity
x as poisonous as table salt
1.000.000.000
2000: « chemofobie »
Doorbraak van « biologische landbouw » Invloed
van drukkingsgroepen Publieke opinie volgt Dikwijls niet wetenschappelijk ondersteund Wordt « hype » voor sommige mensen
Maar: er zijn verschillende strekkingen onder dezelfde term « bio » Dit leidt tot grote verwarring bij de mensen en de publieke opinievormers (pers, tv, …)
Wijn 3: Domaine de Grangeneuve 2008
Conventionele wijnbouw Met bovenvermelde pesticiden Grenache (80 %), syrah (20 %) Coteaux du Tricastin Maar:
Côtes du Rhone Villages Nu: Grignan les Adémar !!! Rede: radia-activiteit
14 % alcohol Vindemia, Zeveneken
Côteaux du Tricastin (De Morgen 16/06/10) Côte du Rhône-producenten verlost van 'kernreactornaam‘ Wijnproducenten die in de schaduw van een Franse kernreactor druiven verbouwen, mogen na een lange juridische strijd de naam van de reactor van hun label verwijderen. De boeren klaagden dat niemand hun 'radioactieve' drank wou kopen. De wijnbouwers van de Côte du Rhône voeren al sinds 2008 actie om van het 'Coteaux du Tricastin'-label op hun flessen af te raken.
Twee soorten supporters
Diehards Overtuigde
mensen van de voordelen van bio Al dan niet objectief oordeel van de nadelen van de gangbare landbouw
Sexy believers Snobisme «
groen » als intellektueel imago Perceptie !
Minstens 3 soorten « bio » in de wijnbouw
Biologisch «
Organic » Wettelijk gedefinieerd
Biodynamisch Steiner
theorie Sterk filosofische achtergrond
IPM Integrated
Pest Management Lutte raisonnée Lutte intégrée
Biologisch wijn s.s.
•Geen synthetische pesticiden •Wel « natuurlijke » •Ook geen minerale meststoffen •Mechanische onkruidbestrijding •Hopen op hulp van het wetenschappelijk onderzoek •Hoge loonkost •Lagere productie •Labeling? •Prijs?
Labeling biologische wijn: verwarrend! •Europese regeling (CE2092/911 •Certificatie-systemen (Ecocert, Ulase, …)
Wijn 4: Château Estubier 2007 Biodynamische teelt Demeter Michel Chapoutier App. Côteaux du Tricastin Controlée 14,5 % alcohol Bioplanet
Biodynamische landbouw
•Steiner filosofie •Buitenaardse invloeden •Holistische levenswijze •Nietvernieuwende trends
Biodynamische wijn • Totaalconcept
van de wereld en van alle leven • Biodynamische preparaten • Een zestal « preparaten » (502 – 507) uit planten • Kosmische preparaten: •500: Koehoorns met koemest: winter • 501: koehoorn met fijn zand: zomer • 502: duizendblad in blaas van een hert en in de zon • Dynamiseren tot homeopathische verdunning
Biodynamische wijn
Wijn 5: Réserve des Tuquets 2008 IPM Appellation Madiran Contrôlée Tannat, Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc Vendange à la main 13 % alcohol Colruyt
Geïntegreerde en Geleide bestrijding
Geïntegreerde bestrijding (IPM) Het gebruik van alle economisch, ecologisch en toxicologisch verdedigbare technieken om de populaties van schadelijke organismen onder de economische schadedrempel te houden, met poging tot minimaliseren van de chemische input
Geïntegreerde bestrijding
Europese wetgeving IOBC (Int. Organisation Biological and Integrated Control)
Geleide betrijding Meeldauwaantasting begin 2006 (rood = hoge druk ; groen = geen druk pression)
Meeldauwaantasting begin 2008
Wijn 6: Château Barréjat 2006 « Vin de garage » Experimentele teeltwijze en vinificatie Zeer oude wijnstokken Appellation Madiran Contrôlée Tannat druif 13,5 % alcohol Dave & Frère Vins
Is gangbare zoveel slechter?
Eerste generaties synthetische pesticiden hadden veel neveneffecten (DDT , etc.) Laatste ontdekkingen zijn totaal anders Minder
of geen neveneffecten Zijn geen « -ciden » (= dodend) meer Kunnen ook eventueel gebruikt worden in de biologische landbouw
Zeer strenge wetgeving
Besluiten (1)
Alle wijn is « biologisch » Verschil bio/gangbaar is: het gebruik van « synthetische pesticiden » « Natuurlijke pesticiden » zijn wel toegelaten Toxisch gezien is er geen verschil in risico Er zijn verschillende soorten « bio »: van quasi chemisch tot quasi biologisch Er is een (al dan niet opzettelijke) verwarring over de juiste betekenis van de term bio-wijn « bio » is een hype zonder een grote meerwaarde voor de gezondheid De(soms te hoge) meerprijs is te wijten aan loonkosten en opbrengstderving Biologische landbouw is wel een meerwaarde voor het milieu
Besluiten (2)
Er is een tendens naar compromis Gangbare Betere
wijn wordt meer « bio »
producten, geïntegreerde en geleide bestrijding
Biologische
wijn neemt de vernieuwingen van de nieuwe gangbare bestrijdingswijzen over Feromonen,
«
resistente planten, GMO (?), azadirachtine, …
bio » is in … en commercieel interessant
Wijnbouwsystemen anno 2010 Geïntegreerde productiesystemen (ICM)
Gangbare wijnbouw
Biologische wijnbouw
Residu-probleem? « PAN (Pesitcide Action Network) examined 40 bottles of wine from the EU. Six wines came from organic and 35 from conventional cultivation. Overall, the residues of 24 pesticides were detected. The German Federal Institute for Risk Assessment (BfR) assessed the study: none of the pesticides detected in all these wines constitutes a risk for consumers »
Prijzen Minervois 1. Helius Petri 2009 2. Château Gravade 2009
€ 5,99 € 5,99
Côteaux du Tricastin 3. Domaine de Grangeneuve 2008 4. Château Estubier 2007
€ 8,98 € 9,45
Madiran 5. Réserve des Tuquets 2008 6. Chateau Barréjat 2006
€ 4,98 € 19,85
