ZIN EN ONZIN OVER SARS

Editie 20 Mei 2003

Leerkrachten: didactische aanwijzingen vindt u op pagina 3/4 van de handleiding. De leerlingenpagina’s zijn kopieerbaar voor gebruik in de klas

ZIN EN ONZIN OVER SARS Een nieuwe ziekte Vanaf november 2002 krijgen steeds meer mensen in de Chinese provincie Guangdong koorts en spierpijn en soms ook een droge hoest en keelpijn. Het lijkt dus op griep, maar dan zonder de snotterigheid die bij griep hoort. Daarna krijgen sommige zieken longontsteking met hoge koorts. Daar gaan enkele patiënten aan dood. De ziekte is besmettelijk. Medicijnen tegen koorts en longontsteking helpen niet altijd, want de ziekte ontstaat door een onbekende bacterie of virus. Vanaf februari 2003 duikt de ziekte ook op in andere delen van China, Hongkong, Vietnam en andere landen. Dan gaat de Wereldgezondheidsorganisatie WHO op zoek naar de ziektekiem die de ziekte veroorzaakt en overbrengt. Ook krijgt de ziekte een naam: Severe Acute Respiratory Syndrome of SARS. Dat betekent ‘ernstige acute longaandoening’. De verwekker ervan blijkt een nieuw soort coronavirus te zijn. De soorten corona-virussen die al bekend zijn, maken mensen alleen maar verkouden. Sindsdien werken geleerden aan medicijnen en vaccins tegen dit virus (zie voor meer informatie over wat virussen zijn de website). ‘Corona’ is de naam voor de buitenste atmosfeer van de zon die als een lichtkrans waarneembaar is bij een zonsverduistering; bij corona-virussen zie je ook duidelijk een ‘lichtkrans’ onder de microscoop. Je kunt SARS krijgen door mensen aan te raken die de ziekte hebben. Het SARS-virus zit ook in druppeltjes speeksel en snot die mensen met SARS bij het hoesten of niezen tot enkele meters afstand verspreiden. Wie van die druppeltjes op zijn lichaam krijgt of een voorwerp vastpakt waar van die druppeltjes op zitten, kan ermee besmet worden. Het virus kan niet zoals griepvirussen worden overgedragen door de lucht. Wel kan het virus enkele uren tot vier dagen buiten het menselijk lichaam in leven blijven. Op oppervlakken van deurkrukken, wastafels en dergelijke op kamertemperatuur kan dat maximaal 24 uur zijn, in ontlasting en urine van mensen tot vier dagen. Van iedere 100 mensen die SARS krijgen, sterven er zes. De minister van volksgezondheid van Hongkong zegt dat het cijfer hoger is en dat er veertien op de 100 mensen met SARS sterven. 1. In Hongkong en Vietnam krijgen eerst verplegers en artsen in ziekenhuizen SARS, daarna ook groepen mensen die in hetzelfde huis of flatgebouw wonen. Hoe komt dat? 2. Het aantal mensen op de honderd dat aan een bepaalde ziekte doodgaat is de mortaliteit van de ziekte. Iedere dag wordt op CNN en in andere nieuwsmedia gezegd hoeveel mensen wereldwijd SARS hebben (gehad) en hoeveel er aan zijn gestorven. Bereken aan de hand hiervan de mortaliteit. Wordt die hoger, lager of verandert die niet? Als het cijfer verandert, wordt daar ook een verklaring voor gegeven? Zo ja, welke?

Heb je vragen of opmerkingen of zoek je extra informatie, kijk dan op Internet: www.cmo.nl

Zin en onzin over SARS

PANIEK EN … De schrik over de longziekte SARS zit er bij veel mensen goed in. Wereldwijd, maar vooral in China en Hongkong, zijn de mensen erg bang voor SARS. Daar hebben ze verschillende redenen voor. We zetten ze voor je op een rij: Geheimzinnigheid Tot voor kort deed de regering van China nogal geheimzinnig over SARS. Eerst ontkende de regering dat er wat aan de hand was. Later zei de regering dat ze de ziekte onder controle had. Ten onrechte: er bleven berichten komen van nieuwe zieken en doden. Veel mensen wisten niet wat ze moesten doen. Nu zegt de regering wel eerlijk wat er aan de hand is (zie verder werkblad 4), maar de burgers van China vertrouwen hun regering niet meer. Geen medicijn Er is (nog) geen medicijn tegen de ziekte. Er zijn wel algemene middeltjes tegen griep en longontsteking die wellicht helpen, maar er is nog veel onduidelijkheid. De oproep van de WHO De Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, WHO) heeft een ‘wereldwijd gezondheidsalarm’ laten uitgaan. Dat heeft de WHO gedaan om mensen zo vroeg mogelijk te informeren. Maar omdat de WHO niet zo vaak alarm slaat, maakt dat veel mensen juist bang (zie verder werkblad 6). Verspreiding Mensen reizen veel. Sommige mensen, die zonder het zelf te weten besmet waren, zijn van China of Hongkong naar andere landen op de wereld gevlogen en hebben zo het virus razendsnel over de wereld verspreid (zie verder werkblad 5). De media Ofschoon er elke dag veel meer doden vallen in het verkeer of door andere ziekten (als malaria) is er veel meer aandacht voor SARS op tv, op de radio, in kranten en op internet. Daardoor lijkt het soms erger dan het in werkelijkheid is (zie verder de werkbladen 7 en 8). Gevolgen voor het dagelijks leven Door de angst en onzekerheid zijn de gevolgen voor het dagelijks leven enorm. In de miljoenenstad Beijing, de hoofdstad van China, is het gewoonlijk een drukte van jewelste. Tijdens spitsuur moet je oppassen om niet overreden te worden door een van de honderdduizenden fietsers. Sinds SARS Beijing in zijn greep heeft, lijken de straten uitgestorven. Sinds 23 april blijven de 1,7 miljoen scholieren thuis. Veel mensen komen alleen nog maar buiten voor dringende afspraken of voor boodschappen die niet langer uitgesteld kunnen worden. Een inwoner van Beijing schrijft in een e-mail: ‘Ik kom mijn huis bijna niet meer uit. Iedereen is verschrikkelijk bang. Ik heb zoveel voedsel ingeslagen als maar kon. De supermarkten worden bestormd. Binnenkort is Beijing een dode stad. Ik zou er alles voor geven als ik weg kon. Bid voor mij.’ Mensen die buiten moeten zijn, bijvoorbeeld omdat ze naar hun werk moeten, dragen bijna allemaal mondkapjes. Plekken waar normaal veel mensen komen worden zoveel mogelijk gemeden: sportwedstrijden worden afgezegd, discotheken hebben hun deuren gesloten, restaurants krijgen geen klanten meer.

Chinese jongeren in Beijing

“SARS jaagt Chinezen de huizen in” - “Je voelt je in Hongkong soms melaats”


… ONWETENDHEID We hebben hiervoor geschreven dat er (nog) geen medicijnen tegen SARS zijn. Veel Chinezen hebben ook weinig vertrouwen in de westerse geneeskunde. Zij vertrouwen liever op hun traditionele geneeskunde dat volgens het principe van yin en yang werkt: twee uitersten die altijd met elkaar in evenwicht moeten zijn. Zo drinken Chinezen in de winter geen glas koud, maar warm water (ter compensatie van de winterse kou) om de lichaamstemperatuur in balans te houden. Ziektes kunnen ook yin of yang zijn. Een yin-ziekte bestrijd je met een yang-geneesmiddel en een yang-ziekte bestrijd je met een yin-geneesmiddel. SARS is een yang-ziekte die je bestrijdt met yin-middeltjes als kruiden, azijn en knoflook. De prijs van een fles azijn is in Beijing in korte tijd vertwintigvoudigd (van € 0,60 naar € 12). Chinese huisvrouwen koken massaal azijn of maken soep van ban lan gen, een soort wortel, tot grote hilariteit van grootste krant van China, de Beijing Evening News, die het koken van azijn of soep bijgeloof vindt. Ban lan gen Beijing Evening News

Deze krant komt met een eigen recept: het verbranden van sandelhout en Tibetaanse wierook. De krant beveelt verder aan om de kamers van je huis goed te ventileren, voorzichtig te zijn met het aaien van huisdieren en om liften te desinfecteren. De maatregel die meeste Westerse doktoren voorschrijven, veelvuldig je handen wassen, noemt de krant echter niet. Maatregelen De maatregelen die tot nu toe genomen zijn om de verspreiding van SARS tegen te gaan zijn: § Quarantaine: mensen die SARS hebben worden apart gehouden van andere mensen. In Beijing zijn zelfs hele scholen en ziekenhuizen afgesloten van de buitenwereld. § Mondkapjes: in gebieden waar SARS voorkomt, dragen de meeste mensen mondkapjes (zoals op de foto op het werkblad hiernaast). Zo hopen de mensen niet besmet te worden. § Desinfecteren: op plaatsen waar veel mensen komen, wordt alles gedesinfecteerd. § Negatief reisadvies: het wordt mensen afgeraden om naar gebieden te reizen waar SARS heerst. Er is een negatief reisadvies voor grote delen van China, voor Hongkong, maar bijvoorbeeld ook voor Toronto in Canada. Mensen die terugkomen uit gebieden waar SARS heerst, moeten vaak eerst 10 dagen in quarantaine doorbrengen, voordat ze weer naar huis mogen. § Onderzoek: de WHO (wereldgezondheidsorganisatie) stimuleert wereldwijd onderzoek naar SARS. We weten al welk virus verantwoordelijk voor de ziekte is, maar er is nog geen medicijn gevonden.

Treinpersoneel krijgt instructie voor het desinfecteren van de treinstellen

1. We kennen in Nederland twee spreekwoorden –de een wat bekender dan de ander- die samen aangeven wat er in de wereld rond SARS aan de hand is: 1. Angst is een slechte raadgever 2. De wijsheid heeft geen grotere vijand dan de onwetende Leg in je eigen woorden uit hoe deze twee spreekwoorden op de situatie rond SARS van toepassing zijn. 2. Volgens de meeste doktoren helpen mondkapjes niet. Kun je verklaren waarom ze niet helpen? 3. Schrijf voor de schoolkrant een artikel over SARS. Moeten we bang zijn voor SARS in Nederland of niet? Wat kun je er zelf tegen doen?

“De ziekte heet niet SARS, de ziekte heet paniek” – “Ge ruchten bedreigen China meer dan SARS”


HET BELANG VAN GOEDE INFORMATIE Het is in China min of meer traditie dat de regering bepaalt wat de onderdanen mogen weten. Ze mogen zeker niets weten wat de leiders in een kwaad daglicht plaatst of kan leiden tot onvrede, onlust of chaos. Ook bij het begin van de SARS-epidemie gaf de Chinese overheid geen of onjuiste informatie aan de eigen bevolking en aan het buitenland. Terwijl in andere landen een SARS-epidemie blijkt uit te breken, herhaalt de Chinese regering steeds weer dat China veilig is. Toeristen, zakenlieden en congresgangers zijn als altijd welkom. Ook nadat de WHO op 4 april een negatief reisadvies heeft gegeven voor de provincie Guangdong en Hongkong, beweert de Chinese minister van volksgezondheid begin april nog steeds dat de SARS-epidemie onder 'effectieve controle' is. In tegenstelling tot vroeger zijn er snelle communicatiemiddelen die het onmogelijk maken de waarheid te verdraaien of achter te houden. Bijvoorbeeld satelliettelevisie en internet. Omdat er hierdoor toch steeds berichten kwamen over nieuwe zieken en doden, wist de bevolking niet waar ze aan toe was. Onder druk van het buitenland en de WHO geeft de Chinese regering nu wel aan wat er werkelijk aan de hand is. Nadat gebleken is dat de informatie van de regering onbetrouwbaar is, neemt de onrust en angst over SARS onder de Chinese bevolking sterk toe. Deze onrust wordt nog versterkt door de zeer strenge maatregelen die de regering afgekondigd heeft. Vaak wordt aan de bevolking niet uitgelegd waarom de maatregelen zo streng zijn. Gebouwen waar SARS–patiënten zijn geweest worden geïsoleerd, er mag niemand meer uit of in. Veel scholen zijn gesloten. Uitgaansgelegenheden zoals bioscopen, restaurants en internetcafés zijn gesloten. Ook mogen er geen grote feesten worden gehouden. Volgens een nieuwe wet kunnen van SARS verdachte mensen in quarantaine genomen worden. Veel van deze maatregelen zijn te laat gekomen. Doordat de regering bij het begin van de epidemie geen of onjuiste informatie heeft verstrekt, heeft SARS zich zo kunnen uitbreiden. Doordat er nu wel goede informatie gegeven wordt en door de strenge maatregelen is bij de bevolking de paniek en angst alleen maar toegenomen. Uit de nieuwe informatie blijkt dat het aantal SARS-doden en zieken tien keer zo hoog is als aanvankelijk werd verteld. Veel bewoners slaan meteen aan het hamsteren. Veel tijdelijke bewoners van Peking gaan naar hun oorspronkelijk woonplaats in de provincie. De kans is groot dat SARS hierdoor verder over heel China wordt verspreidt. Bovendien staat de gezondheidszorg in de gebieden buiten de grote steden op een laag peil. Als daar een epidemie uitbreekt, is grootschalige buitenlandse hulp nodig. 1. Waaraan dient goede informatie over SARS volgens jou te voldoen? 2. Leg uit dat de Chinese regering door het achterhouden van informatie het tegenovergestelde bereikt heeft van wat haar bedoeling was.

“SARS-epidemie is een ramp die China niet kán verzwijgen” – “Chinese regering eist waarheid over SARS”


DE SNELLE VERSPREIDING VAN SARS Ergens op een dunbevolkt eiland wonen een paar duizend mensen. Op gegeven moment krijgt een van de mannelijke eilandbewoners ademhalingsmoeilijkheden en een droge hoest. De dokter weet niet om welke ziekte het gaat en laat de man in het ziekenhuis opnemen. Na een dag of tien worden de dokter en de verpleegsters die de man verzorgd hebben ziek. Snel volgen familieleden van de dokter en van het verplegend personeel. Wanneer de man en later ook de dokter overlijdt, breekt er paniek op het eiland uit. Na onderzoek blijkt dat de behandeling van de patiënt aan de snelle verspreiding heeft bijgedragen. Hij is zonder speciale voorzorgen behandeld, het verplegend personeel is in contact gekomen met zijn adem en ontlasting en heeft de besmetting doorgegeven aan hun directe omgeving. De eilandregering ziet de ernst van de zaak in en neemt maatregelen. Iedereen moet mondkapjes dragen, openbare gelegenheden worden gesloten, hoestende mensen worden geïsoleerd en met speciale voorzorgsmaatregelen verpleegd. Niemand mag het eiland verlaten, en niemand mag het eiland bezoeken. Het gevolg van de maatregelen is op den duur dat het virus ‘geen nieuwe slachtoffers meer kan vinden’ en zich dus niet verder kan verspreiden. De ziekte raakt over z’n piek heen, er komen geen nieuwe ziektegevallen bij.

Stand van 30 april 2003

Bij SARS ging de verspreiding zo ongeveer als hierboven beschreven. Maar er is één groot verschil: de Chinese provincie Guangdong is geen dunbevolkt eiland dat gemakkelijk van de rest van de wereld te isoleren is. Het is een dichtbevolkte streek op het vasteland. Zeker wanneer er geen speciale voorzorgen worden getroffen, kunnen virussen makkelijk van de ene mens op de andere worden overgedragen. En als die mensen dan op reis gaan, vaak per vliegtuig, is dat een ideale gelegenheid voor een virus om zich snel te verspreiden. Tussen de infectie en de ziektesymptomen ligt ongeveer tien dagen: als de reizigers op stap gaan weten ze niet dat ze het virus met zich meedragen. Pas als ze echt ziek worden belanden ze als superverspreiders in ziekenhuizen, waar ze via het verplegend personeel een nieuwe ziekte-uitbraak veroorzaken. Dit was bijvoorbeeld het geval in Toronto. Op de kaart kun je zien naar welke landen de ziekte zich in een paar maanden heeft verspreid en het aantal slachtoffers. 1. Op de kaart zie je het verspreidingsgebied van SARS op 30 april 2003. In welke landen op de kaart komt de ziekte voor? Doe aan de hand van krantenartikelen en websites een onderzoek naar het verdere verloop van de verspreiding. Komen er landen bij? In welke landen vallen de meeste slachtoffers? In welke landen is de ziekte over z’n piek? “Met vliegtuigen kan het in een dag overal in de wereld zijn” – “ In China geweest? Blijf weg alstublieft”


DE WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE De Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization, WHO) is een afdeling van de Verenigde Naties die zich bezighoudt met de gezondheid van mensen. De WHO is opgericht op 7 april 1948. Alle landen van de VN, op dit moment 192, zijn ook lid van de WHO. De WHO heeft als taak om kinderen moedersterfte tegen te gaan, ziektes en handicaps te voorkomen en te bestrijden, en een gezonde levenswijze te promoten. De WHO heeft over SARS een ‘wereldwijd gezondheidsalarm’ laten uitgaan. Dat heeft de WHO gedaan om mensen zo vroeg mogelijk over de ziekte te informeren. De WHO heeft 14 gerenommeerde onderzoeksinstituten in de wereld gevraagd om uit te zoeken hoe de ziekte SARS ontstaat. Het Nationaal Influenza Centrum (NIC) in Rotterdam toonde als eerste aan dat een virus, behorende tot de coronafamilie, SARS veroorzaakt. In het belang van de volksgezondheid bracht de WHO het nieuws meteen naar buiten. De organisatie brak daarmee met het gebruik om het onderzoek eerst in wetenschappelijke bladen te publiceren. Professor doctor Osterhaus van het NIC spreekt van een doorbraak. “We hebben een cruciaal deel van de puzzel opgelost. De belangrijkste onderzoekslaboratoria kunnen zich vanaf nu richten op het verbeteren van tests en het ontwikkelen van een vaccin.” De WHO doet zelf onderzoek naar de ziekte. Zo proberen medewerkers van de WHO in Genève in kaart te brengen hoeveel mensen er ziek zijn geworden door SARS, hoeveel mensen eraan zijn overleden en hoe ze ziekte hebben opgelopen. In een poging om verspreiding van de ziekte verder te voorkomen, geeft de WHO ook reisadviezen uit. De WHO raadt mensen af om te reizen naar de volgende gebieden in China: Hongkong, Beijing, de provincies Guangdong en Shanxi. Verder geeft de WHO een negatief reisadvies voor Toronto in Canada en voor Singapore. Het negatieve reisadvies voor Vietnam is inmiddels weer ingetrokken omdat daar al 20 dagen geen nieuwe gevallen van SARS zijn gemeld. The Alert and Response Operation Room (Snelle Reactiekamer van de WHO in Genève) Copyright – WHO/P. Virot

Ook adviseert de WHO regeringen bij het nemen van maatregelen tegen SARS. Zo heeft de organisatie de regering van China aangeraden om van alle passagiers op het internationale vliegveld van Beijing de temperatuur op te nemen. Een gigantische klus: elke dag bij 80.000 mensen de temperatuur opnemen, maar de regering van China heeft het advies inmiddels overgenomen.

3. 4. 5. 6.

1. Zet alle taken van de WHO op een rij. 2. China heeft in het begin veel kritiek gehad, omdat het niet open was over het aantal SARSbesmettingen in haar land. Waarom is het zo belangrijk dat alle regeringen volledig met de WHO meewerken? Canada is woedend over het negatieve reisadvies van de WHO voor Toronto. Waarom zou dat zijn? Volgens de voorzitter van de WHO is het heel belangrijk om te voorkomen dat SARS Afrika bereikt. Waarom? Met welk dilemma word je geconfronteerd als je voor een bepaalde ziekte een wereldwijd gezondheidsalarm wilt laten uitgaan? Voorlichting is een belangrijke taak van de WHO. Ontwerp een affiche waarmee je de bevolking van Nederland of een ander zelfgekozen land namens de WHO waarschuwt voor SARS.

“WHO: SARS is te stuiten” – “WHO raadt reizen naar Beijing en Toronto af”


BESMETTELIJKE ZIEKTEN Wordt SARS een wereldwijde besmettelijke ziekte? Uit onderzoek is gebleken dat het SARS-virus tot dagen buiten het menselijk lichaam kan overleven. Het virus overleeft in onderzoeken meer dan 24 uur op een plastic ondergrond bij kamertemperatuur. Daaruit blijkt dat besmetting kan plaatsvinden via een deurklink, een tafelblad of een ander voorwerp. In menselijk afval overleeft het virus dat de longziekte veroorzaakt meer dan vier dagen. Dat kan verklaren hoe SARS zich door complete flatgebouwen en ziekenhuizen heeft verspreid. Duitse wetenschappers hebben ontdekt dat een algemeen gebruikt ontsmettingsmiddel het virus niet doodt. Japanners melden dat het virus lange tijd kan overleven in de kou, waaruit ze constateren dat SARS de winter kan overleven. Wetenschappers in Hongkong vergelijken SARS met een ‘moordenaar die zijn vingerafdrukken verandert'. Volgens hen verandert het virus in een hoog tempo. Ook is het nog niet helemaal duidelijk wanneer iemand van SARS voor 100% genezen is en of deze ziekte blijvende gevolgen heeft. Volgens de WHO kan SARS alleen binnen de perken worden gehouden met strenge maatregelen. Als de ziekte arme gebieden in Afrika bereikt, kan SARS een constant aanwezige zie kte worden zoals AIDS of griep. Dit komt omdat in die gebieden de gezondheidsvoorzieningen slecht zijn en de hygiëne slecht door te weinig en/of vervuild water. Besmettelijke ziekten Al jaren heersen vooral in Afrika besmettelijke ziektes die veel doden ten gevolge hebben. Voor deze ziekten is in de media weinig aandacht. Ziekten waaraan veel mensen sterven zijn AIDS, TBC, malaria en mazelen. • AIDS is jaarlijks verantwoordelijk voor de dood van 3 miljoen mensen, waaronder 500.000 kinderen. Het hardst getroffen wordt Afrika met 2 miljoen doden. Hierdoor zijn daar ruim 11 miljoen kinderen wees geworden. In delen van zuidelijk Afrika is in een periode van drie jaar de kindersterfte toegenomen met 25% en de levensverwachting teruggevallen van 64 naar 47 jaar. • TBC doodt jaarlijks 2 miljoen mensen, 95% van de sterfgevallen komt voor in ontwikkelingslanden. Wereldwijd gezien neemt de ziekte toe. In verscheidene Afrikaanse landen is de verspreidingsgraad de laatste tien jaar vier keer zo groot geworden. Nadat gedurende veertig jaar TBC in Oost-Europa steeds minder voorkwam, neemt het aantal gevallen nu weer toe. • Malaria doodt jaarlijks 1 miljoen mensen en zorgt ook elk jaar voor 500 miljoen besmettingen; 90% van de gevallen komt voor in Afrika en 40% van de wereldbevolking loopt risico. De ziekte duikt opnieuw op op plaatsen waar ze voorheen onder controle of zelfs uitgeroeid was. In Afrika sterft iedere 30 seconden een kind aan malaria. 1. Zoek in een medische encyclopedie informatie (bijvoorbeeld: http://www.dokterdokter.nl) over mazelen. Waar komt de ziekte voor, wie krijgen de ziekte met name, om hoeveel besmettingen gaat het en hoeveel mensen overlijden eraan? 2. Welke ziekte is het ergst? 3. Bij besmettelijke ziekten wordt de mensen aangeraden mondkapjes te dragen (al helpt het niet, zie werkblad 3). Wat zijn de twee belangrijkste functies van mondkapjes? Extra info: andere doodsoorzaken • Van 1987-1999 stierven 2 miljoen kinderen in oorlogen en werden 6 miljoen kinderen werden ernstig gewond of blijvend gehandicapt. • In 2000 stierven wereldwijd 1,2 miljoen mensen in het verkeer.

“SARS-virus taaier dan gedacht” – “VN luiden noodklok over malaria”


EEN STORM IN EEN GLAS WATER? De kranten staan er bol van. En ook op radio, tv en internet is veel aandacht voor SARS. Je zou bijna denken dat er een vreselijke ramp te gebeuren staat. Maar tot nog toe valt het reuze mee. In ons land is nog niemand besmet. En zelfs in China, waar de ziekte ontstaan is, is maar een heel klein deel van de bevolking besmet. Daar gaan elke dag meer mensen dood aan luchtvervuiling of verkeersongelukken dan aan SARS. En ook bij een gewone griepepidemie gaan mensen dood. Waarom is er dan toch zoveel aandacht voor SARS? Feiten en geruchten Misschien komt het wel doordat SARS een geheimzinnige ziekte is waar we nog niet al te veel van af weten. Dergelijke ziekten zijn er meer geweest. Neem maar de pestepidemie in de Middeleeuwen, de Spaanse griep in 19181919 of AIDS (zie voor meer informatie de website). Zolang niet precies bekend is hoe je de ziekte kunt krijgen of wat je kunt doen om je te beschermen is de angst voor besmetting vaak groter dan nodig is. In dat soort gevallen weet niemand wat waar is en wat niet en gaan geruchten vaak een eigen leven leiden. Het lijkt er op dat de angst voor de ziekte sneller om zich heen grijpt dan de ziekte zelf. Natuurlijk spelen ook de media daarbij een grote rol. Kranten hebben nieuws nodig want anders worden ze niet verkocht. Veel kranten schrijven het nieuws gewoon van elkaar over. Of van een persbureau. En ook de tv-journaals en actualiteitenrubrieken moeten gevuld worden. Er zijn zoveel televisiezenders die allemaal hun zendtijd moeten vullen dat zelfs het kleinste snippertje nieuws nog uitgezonden wordt. Dat leidt er weer toe dat de aandacht voor de ziekte en de gevolgen toeneemt. Deskundigen worden om hun mening gevraagd, het ministerie van Volksgezondheid en de regering bemoeit zich ermee. Voor je het weet praat iedereen elkaar na. En dan heb je nog e-mail en weblogs. Een weblog is een website waar iemand verslag doet van wat er om hem of haar heen gebeurt. Of dat ook waar is valt bijna niet te controleren. En mensen sturen ook steeds vaker e-mails rond met mededelingen die moeilijk te controleren zijn. Het voornaamste symbool van de ziekte is het mondkapje. Op televisiebeelden en krantenfoto’s uit besmette gebieden zie je dat veel mensen met zo’n ding rondlopen hoewel ze nauwelijks effect hebben. Handige zakenlui die een gat in de markt zien, springen onmiddellijk in op de angst voor de ziekte door mondkapjes te verkopen en allerlei andere (desinfecterende) middeltjes. En dat levert natuurlijk ook weer nieuws op. Ook de autoriteiten spelen natuurlijk een rol. Zij nemen soms drastische maatregelen. Mensen worden in quarantaine (afzondering) geplaatst. Er wordt afgeraden om naar bepaalde gebieden te reizen. Bioscopen en andere uitgaansgelegenheden worden gesloten. Sportwedstrijden en popconcerten worden afgelast. Schole n gaan dicht. Dat leidt er weer toe dat mensen in paniek raken. Ze gaan etenswaren hamsteren en blijven thuis. Dat is allemaal slecht voor de economie. En ook dat is weer nieuws. 1. Wat vind jij de meest betrouwbare bron van informatie over SARS? Leg uit waarom. 2. Denk je dat de media in ons land te veel of juist te weinig aandacht aan de ziekte hebben besteed? 3. Een nieuwsbericht in de krant of op het tv-nieuws moet voldoen aan de vier W’s: Wie (wie beweert iets of doet iets), Wat (wat is er precies aan de hand), Waar (op welke plek is het gebeurd) en Wanneer (op welk tijdstip is het gebeurd). Zoek in een krant of op internet een bericht over SARS op en bepaal of het aan de vier W’s voldoet. 4. In een Nederlandse krant stond de volgende kop boven een bericht: SARS is ‘ramp voor mensheid’. Vind je dat een goede kop boven een bericht? Welke betekenis hebben de aanhalingstekens ‘’? 5. Wat wordt bedoeld met de term ‘komkommertijd’?

“SARS is 'ramp voor mensheid'” – “SARS bedreigt economie en we reldhandel”

ZIN EN ONZIN OVER SARS

Recommend Documents