Binnenpret Een nieuw thema bij Ik & Ko Auteur: Maaike van der Ploeg
Vooraf
De dagen worden korter. Buiten is het guur. Maar
• Verzamel zowel (typisch) speelgoed dat geschikt
binnen wordt het met dit nieuwe Ik & Ko-thema
is voor buitenspel óf binnenspel, bijv. bal, rol-
knus en gezellig! De kinderen lezen over de bin-
schaatsen, springtouw, kar/fietsje, potloden, boek, kwartet, knuffels en beren, Playmobil, Lego,
nenpret van Kikker en zijn vriendjes, experimente-
K’nex, blokken.
ren met verschillende lichtbronnen en maken de
• Zorg voor twee grote kratten.
klas gezellig met zelfgemaakte (vloer)kleedjes. Al
Verloop van de activiteit
spelend en lerend breiden de kleuters hun woor-
Start (grote groep) Stel samen vast dat het te guur en te koud is om naar
denschat verder uit.
buiten te gaan. Vraag de kinderen wat ze nu kunnen gaan doen. Laat ze suggesties doen voor binnenspel. Welk spel vinden de kinderen leuk om binnen te spelen?
Dit nieuwe Ik & Ko-thema ‘Binnenpret’ bevat minder activiteiten dan normaal, en is daardoor gemakkelijk in een aantal bestaande Ik & Ko-thema’s te integre-
Kern (kleine groep)
ren, zoals: ‘Brr, wat koud!’, ‘Bij mij thuis’, ‘Waar is…?’
• Laat de kinderen het vooraf verzamelde speelgoed zien. Benoem en bespreek samen de voorwerpen.
en ‘Sst, wat hoor ik?’ Voor de kleuters die er niet genoeg van kunnen krij-
• Laat Ko ook reageren. Hij wil met de kar/de bal/het
gen, staan in dit artikel ook nog een aantal passende
springtouw in de klas spelen. Vraag de kinderen te
suggesties waarmee u zelf verantwoorde, betekenis-
reageren. Kan dat? Waarom wel of niet? • Sorteer samen het speelgoed in twee kratten: een
volle ‘binnenactiviteiten’ kunt ontwerpen. Succes
voor binnenspel en een voor buitenspel. Vraag
verzekerd!
taalsterkere en oudere kleuters uit te leggen waarom het ene speelgoed wel geschikt is voor binnen-
Kring(hoek)activiteit: We blijven lekker binnen!
spel en het andere niet. Is iedereen het met elkaar eens?
taal, gespreksvaardigheid Afsluiting
Bedoeling
Bepaal tot slot welk speelgoed een plaats in de huis-
De kinderen beredeneren welk speelgoed en spel ge-
hoek krijgt, zodat de kinderen – zolang het buiten te
schikt is voor binnen- of buitenspel.
guur en te koud is – gezellig binnen kunnen spelen.
Woorden
Suggestie
binnen, buiten, guur (weer), (te) koud (weer), het
Stimuleer de kinderen gedurende het thema het krat
speelgoed, spelen, het spelletje, wat?, het weer, welk?
met het binnenspeelgoed aan te vullen met ander
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
1
speelgoed. Bespreek af en toe het toegevoegde
Prentenboek in het kort
speelgoed. Waarom hoort het speelgoed in het krat?
Kikker, Haas en Eend houden een slaapfeestje bij Varkentje. Ze doen spelletjes en na een kus-
Tip
sengevecht gaat Haas voorlezen. Allemaal zijn
Richt de huishoek in zodat het er gezellig is, eventu-
ze van plan het langst wakker te blijven! Maar
eel passend bij de tijd en het seizoen van het jaar.
eerst valt Eend in slaap, daarna Varkentje en
Zorg voor voldoende materialen en spulletjes waar-
ook Haas lukt het niet om wakker te blijven. Tot
mee de kinderen ook zélf de huishoek gezellig kun-
slot zijn het Kikker en zijn schaduw die als enige
nen maken, zoals kleedjes, plaids, klein tentje,
nog niet slapen. Dan verzint Kikker een leuk
spelletjes, kussens, zitzak, (led)theelichtjes, licht
spel, waarmee hij nog heel lang wakker blijft.
slingers, schemerlampjes.
Voorleesactiviteiten bij het prentenboek
Voorleesactiviteit: Prentenboek Kikker en het slaapfeest
Start Laat de voorkant van het boek zien. Wijs de kinderen erop dat het op de prent buiten donker (en koud) lijkt,
taal, begrijpend luisteren
maar dat het binnen knus en gezellig is. Lees de titel
Bedoeling
voor. Vraag aan de kinderen wat het woord ‘slaap-
De kinderen bekijken en beluisteren het prenten-
feest’ betekent.
boek Kikker en het slaapfeest van Max Velthuijs Kern
(Leopold, 2009).
• Lees het verhaal voor. Wijs de verschillende voor-
Woorden
werpen op de tekeningen aan en beeld de ‘doe-
de deken, donker, gapen, gisteravond, instoppen
woorden’ uit, bijvoorbeeld: armen kruisen, elkaar
(bed), het kussen, het kussengevecht, leunen, licht,
een hand geven, (niet) loslaten, gedraaide armen,
het licht (lamp), moe, de (hele) nacht, opblijven, op-
op de grond ploffen, gapen, opmaken bed, (kus-
maken (bed), de slaapkop, slapen, het spelletje, te-
sen) gooien, (deken) grijpen, (tegenaan) kruipen, leunen (met hoofd), instoppen (bed).
gen elkaar aan kruipen, uit(doen van licht), wakker
• Beeld de verschillende emoties van Kikker en zijn
Vooraf
vriendjes uit. Bijvoorbeeld het wedstrijdgevoel
• Maak het bij het voorlezen knus en gezellig door
omdat ze allemaal willen winnen door het langst
het boek voor te lezen in een (gezellig ingerichte
wakker te blijven, de ontspanning als Varkentje,
en verlichte) (boeken)hoek.
Eend en Haas in slaap vallen en het klaarwakkere gevoel van Kikker. • Laat de kinderen reageren op het feit dat Haas uiteindelijk ook in slaap valt. Wie heeft er dan gewonnen? Afsluiting Bespreek of de kinderen wel eens geprobeerd hebben om zo lang mogelijk wakker te blijven. Inventariseer welke ‘binnenpret-spelletjes’ de kinderen zouden willen doen om zo lang mogelijk wakker te blijven.
Suggestie Maak een ‘Binnenpret-spelletjescircuit’ in de speelzaal door een aantal spelletjes uit Kikker en het slaapfeest in circuitvorm uit te zetten, bijvoorbeeld: • met gekruiste armen onder elkaar doorkruipen zónder los te laten, • kussengevecht, • schaduwfiguren maken.
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
2
Tips
stadium van de kinderen kiest u hiervoor een van
• Lees nog meer over binnenpret in Kikker en de
de drie plattegronden. Observeer of de kinderen
stoelendans van Max Velthuijs (Leopold, 2010).
een verband leggen tussen de tekening en hun eigen huishoek.
• Een aantal avonturen van Kikker & Vriendjes zijn verfilmd, waaronder ‘Kikker en het slaapfeest’.
• Vergelijk samen de eenvoudige plattegrond met de
(dvd: Kikker & Vriendjes, Plezier, Bridge Entertain-
situatie uit de huishoek. Benoem en bespreek de
ment Group, 2010).
spulletjes die op de plattegrond te herkennen zijn. Stel samen vast dat het handig is om de plattegrond te gebruiken bij het ordenen van de huis-
Rekenactiviteit: Plattegrond van de huishoek
hoek. Iedereen weet dan precies wat waar in de huishoek hoort. • Stimuleer de kinderen aan de hand van de platte-
rekenen, meetkunde, oriënteren
grond te bepalen waar hun huishoekspullen horen
Bedoeling
te staan en te liggen. Afhankelijk van het rekensta-
De kinderen leren om te gaan met een plattegrond
dium waarin de kinderen zich bevinden, begeleidt u de kinderen meer of minder.
(van de huishoek).
• Controleer gezamenlijk aan de hand van de platte-
Woorden
grond of alle spullen in de huishoek weer op de
het bed, de huishoek, de kast, het kleedje, het kus-
goede plaats staan. Laat de kinderen het ook be-
sen, de lamp, de plaats, de plattegrond, de stoel, de
palen met een moeilijkere versie van de platte-
tafel, waar?, wat?
grond (bijv. stadium 2 of 3).
Vooraf
Afsluiting
• Teken m.b.v. het kopieerblad ‘Ruitjespapier’ (zie
Hang de plattegronden (in verschillende moeilijk-
kopieerblad 1) een plattegrond van de huishoek in
heidsgraad) op een zichtbare plek. Zo kan iedereen
drie versies. Laat deze versies oplopen in moeilijk-
op elk tijdstip controleren of alles in de huishoek op
heidsgraad, conform Ik & Ko-rekenstadium 1, 2 en
de goede plaats staat.
3. Gebruik de illustraties van de plattegronden als
Tips
voorbeeld (zie onderaan). • Zet alle huishoekmeubels en -spulletjes flink door
• Gebruik – afhankelijk van het rekenstadium van de
elkaar. Zet er eventueel wat stoelen/tafeltjes bij
kinderen – de eenvoudige dan wel de abstractere
die niet in de huishoek thuishoren.
plattegrond van de huishoek. Laat Ko ergens in de
• Bepaal of u deze activiteit met de hele groep of met
huishoek plaatsnemen, bijvoorbeeld in zijn bedje.
kleine groepen uitvoert.
Vraag vervolgens aan de kinderen deze plek op ‘de huishoek-plattegrond’ te lokaliseren. Leg daar het
Verloop van de activiteit
plaatje van Ko. Vraag Ko dan op een andere plek in
Start
de huishoek plaats te nemen. Waar moet nu het
Vestig de aandacht op de chaos in de huishoek. Alles
plaatje van Ko op de plattegrond gelegd worden? Herhaal het spel een paar keer.
staat en ligt door elkaar! Wat nu? Hoe krijgen de kin-
• Geef de meer gevorderde kleuters een leeg kopi-
deren de huishoek weer knus en gezellig?
eerblad ‘Ruitjespapier’ en vraag hen zélf een platKern
tegrond van de huishoek, hun klas, hun woon- of
• Laat een plattegrond van de huishoek zien, zoals
slaapkamer te tekenen. Stimuleer hen ook een toelichting op de plattegrond te geven.
die er normaal uitziet. Afhankelijk van het reken1
2
3
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
3
Knutselactiviteit Een gevlochten vloerkleedje creatieve vorming, fijne motoriek: weef- vlechttechniek
Bedoeling De kinderen maken van gaas en reepjes stof een kleedje.
Woorden boven(langs), het gaas, het kleedje, onder(door), de stof, vlechten, zacht reepje stof aan de zijkant in een van de mazen ste-
Vooraf
ken en vervolgens beurtelings bovenlangs en on-
• Zorg voor elk kind voor een stuk (kippen)gaas van
derdoor door de mazen heen vlechten. Zo wordt rij
ongeveer 25 cm bij 30 cm (verkrijgbaar bij ijzerwa-
voor rij van boven naar beneden het gaas ‘gevloch-
renhandel/bouwmarkt). Voor de jongste kleuters
ten’. De kinderen bepalen zelf welke kleuren en in
is een maaswijdte in het gaas van 50 mm geschikt,
welk patroon ze vlechten. Uiteindelijk raakt het
voor oudste kleuters volstaat een maaswijdte van
stuk gaas vol met stof en ontstaat een (gevlochten) kleedje.
25 mm. Buig eventueel de scherpe puntjes aan de
• Knip eventuele uitstekende reststukjes af.
zijkant (die ontstaan bij het knippen) terug. • Verzamel allerlei restjes stof, draden en veters. Knip voor elk kind een voorraadje stof in reepjes
Afsluiting
van ongeveer 3 tot 4 cm breed en 30 cm lang.
Bespreek wat een geschikte plek is om de kleedjes tentoon te stellen. Waar maken de kleedjes het ge-
• Houd decoratiespullen die een woonkamer knus
zellig in de klas?
en gezellig maken bij de hand, in ieder geval een vloer-/wandkleedje, kussens, plaids.
Suggestie Verloop van de activiteit
Gebruik dit vloerkleedje bij de knutselactiviteit in de
Start
aanvullende suggesties in dit artikel, het inrichten
Laat de decoratiespulletjes zien. Bekijk en benoem
van een schoenendoos als kamer.
deze op materiaal- en kleurgebruik. Bespreek ook de functie ervan. Wijs de kinderen op het vloer-/wandkleedje en stel voor zo’n kleedje te maken. Kern • Geef ieder kind een stuk gaas en reepjes stof, draden en veters. Verken met de kinderen de materialen. • Laat de techniek van het weven/vlechten van de reepjes stof door de mazen van het gaas zien: een
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
4
Knutsel(reken)activiteit: Wat gebeurt daarbinnen?
het vierkant door het midden, vouw de rechthoek door het midden. • De kinderen die een flat willen maken, vouwen
construeren met papier
twee keer een vouwblaadje in zestien vierkantjes,
Bedoeling
zodat ze deze boven elkaar kunnen plakken voor
De kinderen vouwen een vouwblaadje in zestien vier-
een hoger effect. De kinderen die een huis maken,
kantjes en maken zo een huis of een flat met daarin
knippen aan beide zijden boven het midden twee
een raampje waarin een tafereel is te zien.
driehoeken af, zodat een puntdak ontstaat. (zie voorbeeldfoto).
Woorden
• Laat de kinderen een vierkantje kiezen dat ze voor-
binnen, buiten, donker, kijken, licht, midden, het
zichtig open prikken. Zo ontstaat een raampje.
raam, de rechthoek, het vierkant, vouwen, wat?, zien
Achter het raampje plakken ze geel (transparant) papier. Tot slot plakken ze hun huis/flat op een
Vooraf
donkerblauwe ondergrond. Er ontstaat een huis/ flat in het donker met één verlicht raam.
• Zorg voor (meerdere) zwarte (stevige) vouw blaadjes (per kind), donkerblauw A4 papier en geel
• Op het gele papier achter het open geprikte raam-
(rest)papier, prikpen en -matje, lijm, zwarte fine
pje tekenen de kinderen (met fineliner) wat er door
liners.
‘het raam’ te zien is.
• Bepaal of de kinderen – eventueel afhankelijk van hun woonomgeving – een flat of een huis met een
Afsluiting
dak gaan vouwen.
Vraag de kinderen te vertellen wat er te zien is door het raampje in hun flat/huis.
• Maak een vouwreeks van zestien vierkantjes. • Maak een voorbeeld van het eindresultaat: een
Tip
flat/huis in het donker met een verlicht raampje.
Plak de flats en huizen bij elkaar op een groot vel (blauw) papier. Zo ontstaat een groepswerk: een stad of dorp in de nacht met in elk huis een verlicht raampje.
Ontdek/kringactiviteit Licht en donker taal, natuur en techniek, ervaren licht en donker
Bedoeling De kinderen ervaren het effect van verschillende soorten lichtbronnen (op sfeer en zicht).
Verloop van de activiteit
Woorden
Start
donker, fel (licht), gezellig, de kaars, de lamp, de
Kijk samen op een (nog) schemerige ochtend van bui-
leeslamp, het licht, de schaduw, de schemerlamp,
ten naar binnen in een (nog donker) lokaal. Bespreek
zacht (licht), de zaklamp, zien
samen wat er van buitenaf te zien is. Laat dan iemand het licht in het klaslokaal aandoen. Bespreek het
Vooraf
verschil. Wat is door het raam te zien?
• Doe deze activiteit bij voorkeur ’s ochtends in het (schemer)donker of zorg voor een verduisterd klas-
Kern
lokaal.
• Laat de kinderen het voorbeeld zien en herinner
• Verzamel verschillende soorten lichtbronnen, bij-
hen kort aan het kijkje door het verlichte raam.
voorbeeld: zaklampen, hoofdlamp, olielamp, licht
Geef aan dat de kinderen een huis/flat gaan vou-
slingers, schemerlamp, leeslamp, led-theelichtjes,
wen waarbij een (verlicht) raam te zien is.
echte kaarsjes, lampionlichtjes op batterijen, een
• Laat de kinderen de vouwreeks van de zestien vier-
werklamp. Zorg eventueel voor een verlenghaspel.
kantjes maken. Wijs hen op de begrippen: vouw
• Zet Ko en een prentenboek op uw (voorlees)stoel.
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
5
Verloop van de activiteit Start Ko wil een prentenboek voorlezen. Hij ziet geen hand voor ogen. Laat de kinderen reageren op het feit of het mogelijk is om in het donker (voor) te lezen. Kern • Wijs Ko op de verzamelde lichtbronnen. Bespreek en benoem ze samen. • Laat Ko een van deze lichtbronnen kiezen: bijv. een kaarsje. Laat de kinderen reageren op het effect. Bepaal samen of er nu genoeg licht om te lezen. Waarom wel of niet? • Laat Ko achtereenvolgens verschillende sterkere en zwakkere lichtbronnen kiezen en aandoen. Stel verschillende vragen: Is het licht fel of zacht? Welke kleuren zie je in het licht? Maakt deze lamp het gezellig in de klas? Zie je met deze lamp schaduwen? Kun je met deze lamp alles zien? Kun je met deze lamp goed lezen?
Afsluiting Leg de conclusies omtrent het effect van de verschillende soorten lichtbronnen vast in een schema. Gebruik het kopieerblad Schema lichtbronnen (zie kopieerblad 2). Geef met (een oplopend aantal) sterren aan of een lamp het gezellig maakt en kruis aan welke lamp geschikt is voor het lezen van een boek.
Aanvullende activiteiten Loungen in de boekenhoek Verhoog de binnenpret door een gezellige ‘loungeleeshoek’ te maken met veel kussens, zitzakken,
Lamp- en lichtjeshoek: experimenteren
plaids en schemerlampjes. Vul de hoek aan met boe-
Maak een donkere hoek en zorg voor allerlei soorten
ken die passen bij het Ik & Ko-thema (zie boeken-
zaklampen, ledkaarsjes en lichtslingers. Stimuleer
lijst).
de kinderen met lichteffecten te experimenteren. Dat kan bijvoorbeeld door ‘gekleurde kijkdozen’ te ma-
Gezellige woonkamer
ken. Verzamel een aantal schoenendozen. Maak aan
Vraag de kinderen een ‘board’ te maken met als the-
de zijkanten van de dozen ‘kijkgaten’. Knip in elk
ma ‘een gezellige woonkamer’. Uit tijdschriften en
deksel een gat. Plak over de geknipte gaten gekleurd
woonwinkelfolders knippen ze allerlei plaatjes die
transparant papier. Doe de deksels weer op de
voor hen een gezellige, warme, knusse woonkamer
schoenendozen. Leg in elke kijkdoos een voorwerp
verbeelden. Deze plakken ze op een A3-papier. Even-
en schijn met een zaklamp door het ‘gekleurde’ gat.
tueel vullen ze hun board aan met zelfgemaakte te-
Zien de kinderen door de kijkgaten de verschillen in
keningetjes. Kunnen de kinderen uitleggen waarom
lichteffecten? Zorg ook voor een felle (klus)lamp en
ze juist deze plaatjes hebben uitgezocht?
een groot wit scherm (muur of laken volstaan ook), zodat de kinderen kunnen experimenteren met het maken schaduwfiguren.
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
6
Knutseltip Verzamel voor elk kind een kartonnen doos ter groot-
Filmpjes
te van een gemiddelde schoenendoos. Deze doos zetten de kinderen (zonder deksel) op de zijkant. Zo
• Via het internet en ook op dvd zijn diverse
ontstaat een woon- of slaapkamer. De kinderen rich-
filmpjes van Kikker & Vriendjes beschikbaar.
ten met allerlei kosteloos materiaal (doosjes, stof-
Zo is er een filmpje van Kikker en het slaapfeest en Kikker en de stoelendans.
jes, restjes papier) hun kamer zo gezellig mogelijk in. Zorg voor poppetjes (lego of playmobil), zodat de
• Op de site van schooltv kunnen korte filmpjes
kinderen ook daadwerkelijk met hun zelfingerichte
gezocht worden passend bij het thema. Ge-
kamer kunnen spelen.
bruik zoektermen als ‘binnen spelen’. Ook zijn er filmpjes over ‘schaduwen’. Gebruik
Lekker bij de verwarming
daarbij de zoektermen ‘schaduwtheater’ en
Leer (een couplet van) het liedje ‘Wie-wa-winter’
‘schaduwspel’.
aan: Wie-wa-winter, lekker in de kou. Winter, wat hou ik toch veel van jou. Wie-wa-winter, kou in ’t hele land.
Boeken
Warm in huis want de verwarming brandt.
• Kikker en de stoelendans (binnenkort (uit: Li-la-liedjesboek, Uitgeverij Zwijsen, Tilburg,
verkrijgbaar in een bundel met andere Kikker
pag. 73, cd track 34).
& Vriendjes verhalen), Max Velthuijs, Leopold. • Een buur voor Vos en Haas, Sylvia Vanden Heede, Lannoo. • Wout wil niet, Marijke Klompmaker, Gottmer • Vos en Haas, Troep is leuk!, Sylvia Vanden Heede, Lannoo. • Binnenspelen met Dora, Jessica Echeverria, Memphis Belle • Binnenpret met Fien en Milo, Pauline Oud, Clavis. • Kikker en de sneeuwman, Max Velthuijs, Leopold. • Beer snurkt door, Karma Wilson, Veltman Uitgevers. • Klein-Mannetje heeft geen huis, Max Velthuijs, De Vier Windstreken. • Ik wil ergens anders wonen, Jonathan Emmett, Van Goor.
Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
7
kopieerblad 1
Kopieerblad Ruitjespapier • Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
8
kopieerblad 2 Lichtbron
Hoe gezellig maakt deze lamp het?
Kun je er een boek bij lezen?
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
✪✪✪✪✪
❏
Kopieerblad Schema lichtbronnen • Ik & Ko Activiteiten - Binnenpret • een nieuw thema bij Ik & Ko
9
Illustraties: Marjolein Krijger © Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.ikenko.nl
