Bi j l a gen boek Dr a c h t en | S m a llinger land al s m i ddel p u nt van de r egio! L a nd s cha p a l s k r a cht ; d i v ersiteit in kleinsc haligheid
Toeristi sc h-re c re atie f o n t wikke lin g s p lan
Dr a c h t en | S m a llinger land al s m i ddel p u nt van de r egio! L a nd s cha p a l s k r a cht ; d i v ersiteit in kleinsc haligheid
T o e r is tis c h-r e c r e atie f ont w ikkelings pla n
Bi j l a gen boek
Drachten, 28 juni 2011
4
Inhoud 1
Smallingerland in toeristisch perspectief 7
1.1
Ligging Smallingerland
7
1.2
Recreatieve infrastructuur
9
1.3
Drachten
10
1.4
Verblijfsrecreatie
11
2
Beleid
13
2.1
Landelijk
13
2.2
Provinciaal
14
2.3
Regionaal
17
2.4
Gemeentelijk beleid en plannen
19
3
Trends en swot
23
3.1
Trends
23
3.2
Swot
26
4
Resultaten Belevingsonderzoek
29
5
Verslag ondernemersbijeenkomst
35
6
Verslag Regiobijeenkomst
41
7
Verslag Informatiebijeenkomst
47
Colofon
55
5
6
Smallingerland in toeristisch perspectief Wat is eigenlijk de huidige toeristische aantrek-
Hier kunnen we van profiteren! Drachten en
kingskracht van Smallingerland? Waarmee onder-
Smallingerland staan immers nog niet bekend om
scheidt onze gemeente zich van andere gebieden,
toerisme.
1
wat zijn onze zwakke punten en waar ligt onze kracht. Welke trends en ontwikkelingen komen op
Een belangrijke vraag is dan ook hoe deze toeristen
onze de gemeente af.
kunnen worden verleidt om Smallingerland te bezoeken.
1.1
Ligging Smallingerland Wanneer we verder inzoomen, zien we dat
Smallingerland ligt centraal in Noord-Nederland.
Smallingerland ligt op een schakelpunt van water
Drachten vormt hiervan nagenoeg het middelpunt.
en land. Het is zowel een groene als waterrijke
Vanuit Drachten zijn de steden Groningen, Assen
gemeente. Het besloten coulisselandschap met
en Leeuwarden via de A7 en de N31 binnen korte
bossen en houtsingels omsluit Drachten vanuit het
tijd bereikbaar. De ontsluitingsmogelijkheden met
oosten als een hoefijzer. Aan de westkant grenst
een spoorlijn en een treinstation worden op dit
Drachten rechtstreeks aan het waterrijke midden
moment verder uitgewerkt. De gemeente heeft
van Fryslân. Deze ligging op de overgang van water
zowel een Nationaal Park, De Alde Feanen, als
naar land biedt kansen voor de toeristische sector
een Nationaal Landschap (De Noordelijke Friese
die nog beter kunnen worden benut.
Wouden) binnen haar grenzen. Ook het Nationaal Park Drents-Friese Wold ligt dichtbij. Deze Nationale Parken en Landschappen trekken jaarlijks veel bezoekers (Alde Feanen jaarlijks naar schatting 750.000 bezoekers en het Drents Friese woud naar schatting 2 miljoen). Deze bezoekers vormen een belangrijke doelgroep voor Smallingerland.
7
Nationaal Landschap Noordelijke Friese Wouden Elzensingels en dijkwallen die landbouwpercelen van verschillende grootte opdelen in strakke geometrische vlakken. Dat doet on-Fries aan. Ook het systeem van evenwijdig lopende en dicht op elkaar liggende wijken waarover turf werd afgevoerd, doet eerder aan Drenthe denken. Maar het is allemaal te vinden in het oosten van Friesland, op de grens met Groningen. Even buiten Drachten strekt dit fijnmazige veenontginningslandschap zich uit, compleet met boerderijen en pingoruïnes. Zuidelijker, bij Drachtstercompagnie, zijn nog altijd de wijken – de smalle vaarten – te vinden, die herinneren aan het veenkoloniale verleden. Nergens anders in Nederland is dit systeem dat zo kenmerkend is voor de ontginning van het hoogveen, intact gebleven. Bron: www.nationalelandschappen.nl
Nationaal Park De Alde Feanen Open water, uitgestrekte rietvelden, bloemrijk grasland en moerasbossen. Dat is het beeld van Nationaal Park De Alde Feanen zoals het gebied er vandaag de dag bij ligt in de Lege Midden van Fryslân.
1.2
Wie over De Alde Feanen spreekt, heeft het in het algemeen over het natuurgebied. Toch is het natuurlijke karakter maar heel betrekkelijk. Eigenlijk kan De Alde Feanen, net als andere laagveengebieden in ons land, juist worden beschouwd als een typisch cultuurlandschap, gemaakt door verveners en boeren en ingevuld door de natuur. De mensen hebben er hun sporen nagelaten en doen dat nog steeds, waarbij nu recreatie een belangrijke rol speelt. Bron: www.np-aldefeanen.nl
8
1.2
Recreatieve infrastructuur
Het buitengebied biedt veel mogelijkheden voor routegebonden recreatie en watersport. Drachten beschikt over één van de grootste jachthavens van Friesland, met nog te ontwikkelen potenties. De strategische ligging van Smallingerland kan beter worden benut door de Friese meren via Drachten te verbinden met de vaargebieden in Groningen, Drenthe en Zuidoost Fryslân. De nota ‘Alle vaarwegen leiden naar Drachten’ doet hiervoor een samenhangend pakket aan voorstellen. Er is een netwerk aan fietspaden dat intensief wordt gebruikt en via het knooppuntensysteem is bewegwijzerd. Daarnaast hebben wij een tweetal aantrekkelijke ANWBroutes die door Smallingerland lopen: Healânspaedroute en de Friese Adel-route. Het fietspadennet sluit niet aan alle zijden op een aantrekkelijke wijze aan op Drachten. De toeristische uitwisseling en verbinding tussen stad en land kan worden versterkt door de aanleg van ontbrekende fietsschakels. Uit onderzoek1 blijkt dat er in Smallingerland een tekort is aan wandelmogelijkheden. Wandelpaden zijn rechtstreeks van belang voor de inwoners van Smallingerland, maar een aantrekkelijk padennet heeft ook zijn aantrekkingskracht voor toeristen.
1
Recreatiecijfers bij de hand (2008), Kenniscentrum Recreatie
9
1.3
Drachten
Enkele voorbeelden: museum Smallingerland (10.100 bezoekers in 2009), het Karmelklooster en theater De
Drachten vormt in het hart van Noord-Nederland een
Lawei (84.560 bezoekers in 2008). Er zijn in de gemeente
betekenisvol stedelijk centrum. De stad heeft een
vele kustenaars actief. De creaties zijn te bewonderen
belangrijke regiofunctie met voorzieningen waarop ook
in de diverse galeries, maar ook gewoon op straat.
inwoners van de omringende gemeenten zijn aange-
Wat dit betreft mogen de nadrukkelijke sporen die in
wezen. Er is een ruim en gevarieerd aanbod aan winkels.
Drachten tijdens de kunstperiode Dada en de Stijl zijn
Dit vormt voor veel mensen uit de omgeving dan ook een
achtergelaten, niet onbenoemd blijven. Op het gebied
belangrijke reden om Drachten te bezoeken. Recreatief
van festiviteiten is Smallingerland actief. Denk alleen
winkelen (funshopping) is ook een groeiende activiteit
al aan het theater- en muziekfestival Simmerdeis en de
onder toeristen . Drachten behoort onder de verblijfs-
culturele Drachtster Zondagen. Hierin wordt veel energie
toeristen tot één van de tien meest bezochte plaatsen in
gestoken. Ook de winkeliersvereniging zet jaarrond op
Fryslân.
de zaterdagen een aantrekkelijk programma neer.
2
We vinden het belangrijk dat het winkelhart van Drachten ook goed vindbaar en zichtbaar is voor mensen
Ondanks het ruime aanbod aan winkels en voorzieningen
die minder bekend zijn met de stad.
en de nadrukkelijke regiofunctie heeft Drachten onvoldoende toeristische uitstraling en is de plaats minder
Naast het winkelaanbod zijn er cultuur- en sportvoorzie-
bekend bij toeristen.
ningen van een omvang die is afgestemd op de regiofunctie. Zwemcentrum De Welle (400.000 bezoekers in 2008) en kinderboerderij De Naturij (110.000 bezoekers in 2009) zijn grote publiekstrekkers. De gemeente wil het zwembad behouden als recreatieve trekpleister van formaat in Friesland. Momenteel verrichten we onderzoek naar de toekomst van het zwemcentrum en de zwemsport in Drachten. Smallingerland heeft cultuur hoog in het vaandel staan en er is ook zeker al veel te bieden.
2
C onsumentenonderzoek 2009, Instituut Service Management
10
1.4
Verblijfsrecreatie
Wat opvalt is dat het in de gemeente nagenoeg ontbreekt aan recreatiewoningen. De enkele recreatie-
Het toeristisch profiel van Smallingerland wordt ook
woning, dan wel recreatiewoonark die er zijn worden
bepaald door het aanbod aan verblijfsaccommodaties.
gebruikt als tweede woning. Dit terwijl de bungalow de
De tabel geeft hiervan een beeld. Het aanbod is met
meest favoriete logiesaccommodatie is voor een binnen-
een bescheiden omvang afgestemd op het toeristische
landse vakantie.
karakter van de gemeente. De hotelvoorzieningen zijn met name gekoppeld aan Drachten en richten zich naast de zakelijke markt op toeristen. De meeste kampeerterreinen liggen in het waterrijke westen van de gemeente, waar zich uiteraard ook de ligplaatsen voor passanten concentreren. Verblijfsaccommodatie
Aantal
Capaciteit
Hotel
4
157 kamers
Bed and Breakfast
15
45 kamers
Groepsaccommodatie
2
165 slaapplaatsen
Kampeerterrein
9
325 kampeerplekken
Passantenligplaats
300
300
Tweede woning (recreatiewoning)
11
Aanlegplaats recreatiepark
25
11
12
2
Beleid Op alle overheidsniveaus wordt toeristisch beleid
De gebiedsgerichte benadering houdt in dat regionale
ontwikkeld, of aanverwant beleid dat daarop van invloed
overheden vanuit een gezamenlijke gebiedsvisie met
is. Het gemeentelijke en provinciale beleid hebben de
marktpartijen een gewenst toekomstbeeld maken, zodat
meest directe invloed op de gemeente Smallingerland.
er een herkenbare regionale identiteit ontstaat.
Het Rijksbeleid geeft voornamelijk hoofdlijnen weer. Nota Ruimte (2006) 2.1
Landelijk
De Nota Ruimte legt de uitgangspunten voor het ruimtelijk beleid voor Nederland tussen nu en 2020 vast.
Toerismebrief “Holland, meesterwerk aan het water”
Het Rijk ziet hierbij meer ruimte voor regionaal en lokaal
(2008)
maatwerk. Daarbij moet er ruimte komen voor nieuwe
De Ministerie van EZ en LNV hebben gezamenlijk de
vormen van openlucht- en verblijfsrecreatie. De recre-
beleidsbrief “Holland, meesterwerk aan het water”
atiesector moet de ruimte krijgen om te kunnen antici-
opgesteld. Het hierin verwoorde landelijke beleid is
peren op de veranderende behoefte van de samenleving
vooral gericht op inkomend toerisme, met een focus
en om zich tot een economische drager van (delen)
op toeristen uit China en India. Er worden drie speer-
van het platteland te ontwikkelen. Daarmee is ook de
punten benoemd: promotie, het verbeteren van het
vitaliteit van de meer landelijke gebieden van Nederland
ondernemersklimaat en vernieuwing, duurzaamheid en
gebaat.
maatschappelijk verantwoord ondernemen. Binnen deze speerpunten zijn in totaal tien actiepunten benoemd,
Agenda Vitaal Platteland
waarmee de ministeries inzetten op inkomend toerisme,
De Agenda Vitaal Platteland van het ministerie van LNV is
zakelijk toerisme, aansprekende internationale evene-
in 2004, tegelijkertijd met de Nota Ruimte van het minis-
menten, het verminderen van de regeldruk en het
terie van VROM verschenen. Een van de uitgangspunten
stimuleren van innovatie en duurzaamheid. Bij innovatie
van de Agenda Vitaal Platteland is het bieden van meer
en duurzaamheid wordt gekeken naar een sectorale en
ruimte voor toerisme en recreatie op het platteland.
gebiedsgerichte benadering.
Maar ook in de stedelijke omgeving is het van belang dat er voldoende groen (inclusief water) en ruimte is.
13
Eén van de belangrijkste acties voor het platteland is het
Provincies en andere partijen moeten hier ook aan
realiseren en in stand houden van landelijke routenet-
bijdragen. De BRTN 2008 - 2013 is een basis voor de taak
werken voor wandelen (ca. 4.500 km), fietsen (ca. 3.500
van de provincies om een ‘knelpuntvrij toervaartnet’ te
km) en varen (ca. 4.500 km). Vooral de toegankelijkheid
maken.
en bereikbaarheid van het agrarisch cultuurlandschap moet worden verbeterd. Provincies en gemeentes kunnen
In deze beleidsvisie zijn zowel het Polderhoofdkanaal
daarover afspraken maken met de grondeigenaren. Ook
en de verbinding Drachten-Groningen als ontbrekende
moet er bekendheid aan de routenetwerken gegeven
schakel aangemerkt, waarvan het gewenst is deze verbin-
worden.
dingen te realiseren.
Het Rijk wil tevens onnodige belemmeringen opheffen bij ontwikkelingsmogelijkheden voor verblijfsrecreatie en van
2.2
Provinciaal
andersoortige recreatieve activiteiten op het platteland. De nadruk ligt hierbij op het vereenvoudigen van wet- en
Grenzen overschrijden – cultuurvisie Noord-Nederland 2009
regelgeving en het ontwikkelen en verspreiden van kennis.
– 2012
Tenslotte is het belangrijk dat het recreatietoeristisch
Gezamenlijke visie van de drie noordelijke provincies
bedrijfsleven duurzaam onderneemt, zodat de ruimtelijke
waarin wordt ingezet op het versterken van experiment,
kwaliteit van het landschap behouden blijft.
talentontwikkeling en samenwerking. Dit wordt samengevat onder de noemer Dynamiek.
Beleidsvisie Recreatietoervaart Nederland 2008-2013
Naast dynamiek wil men de culturele keten een extra
Onlangs is de nieuwe Beleidsvisie Recreatietoervaart
impuls geven door te investeren in initiatieven die spelen
Nederland (BRTN) van de Stichting Recreatietoervaart
op het snijvlak van de thema’s Dynamiek, Internationali-
Nederland verschenen. Vanaf 2007 zijn de regie en het
sering en Cultuur & Economie. Dit wordt gerealiseerd door
budget voor de uitvoering van de BRTN in handen van de
het instellen van een Investeringsprogramma cultuur, dat
provincies. Dat was een belangrijke reden om de BRTN
vanuit een gezamenlijke inhoudelijke visie inzet op:
2000 te actualiseren en een BRTN 2008 - 2013 op te stellen.
■■ het versterken van de bestaande culturele infra-
De rijksbijdrage via het ILG moet ertoe leiden dat de
structuur;
fysieke knelpunten in het basistoervaartnet in de periode
■■ het verbeteren van de marketing;
2007 - 2013 worden opgelost.
■■ deskundigheidsbevordering.
14
In de visie staat een kaart met daarop de culturele infra-
Beleidsnota Recreatie en Toerisme 2002-2010/Fryslân,
structuur van Noord-Nederland. Er wordt aangegeven
toeristische topattractie in Nederland
dat de culturele infrastructuur van Drachten bestaat
De provincie heeft in haar Beleidsnota Recreatie en
uit een muziekschool, kunstencentra, een schouwburg,
Toerisme 2002-2010 kwaliteitsverbetering van de sector
theater en een kernpodium.
als belangrijkste aandachtspunt benoemd. In tien jaar tijd moet de bezoekersstroom met 15% toenemen. Het
Streekplan Fryslân
bestedingsniveau en het werkgelegenheidsaandeel moet
Het Streekplan Fryslân 2007 ‘Om de kwaliteit fan de
minimaal gehandhaafd blijven.
romte’ beschrijft een aantal ruimtelijke voorwaarden
In 2006 heeft een tussentijdse evaluatie plaatsgevonden,
voor kwaliteitsverbetering voor de sector Toerisme &
waarna in 2007 de nota ‘Fryslân, toeristische topattractie
Recreatie, zoals de concentratie van meer grootschalige
in Nederland’ is verschenen. In deze nota wordt het
recreatieve voorzieningen en de landschappelijke en
beleid verder aangescherpt om de doelstelling van 15%
natuurlijke inpassing van nieuwe plannen voor kwaliteits-
meer toeristen te halen. Er zijn drie programmalijnen
verbetering. Het verbeteren van routenetwerken voor
benoemd, waarbinnen projecten extra gestimuleerd
fietsen, wandelen en varen en kwaliteitsverbetering van
zullen worden. De programmalijnen zijn: Wadden,
het aanbod zijn belangrijke speerpunten.
Grenzeloos Varen en Friese elfsteden. De programmalijn Grenzeloos Varen wordt nader uitgewerkt in het
Smallingerland is onderdeel van de regio Zuidoost
document ‘Koers op Fryslân: Friese Merenproject 2e
Fryslân. Drachten is aangewezen als stedelijk centrum.
fase.’ De programmalijn Friese Elfsteden zet in op het
De provincie geeft aan dat ondanks de natuurlijke,
aantrekkelijker maken van de historische karakteristieke
landschappelijke en recreatieve kwaliteiten het gebied
binnensteden en anderzijds op het beter profileren
geen eigen recreatief gezicht heeft. Men ziet echter wel
hiervan bij de toerist. De programmalijn richt zich zowel
kansen voor versterking en verbreding van recreatie
op cultureel stedelijk toerisme als sportief toerisme en
en toerisme dankzij de ligging tussen Drenthe en het
watersport. Bezinningstoerisme is hier ook onderdeel
Friese Merengebied en het aantrekkelijke landschap.
van, waarbij Drachten als één van de speerpunten wordt
Die kansen zijn vooral aanwezig bij de netwerken voor
aangeduid. Dit is verder uitgewerkt in het project ‘Inspi-
land- en waterrecreatie, cultuurhistorie en de bossen/
rerend Fryslân.’
landgoederen. In het kader van de recreatietoervaart worden onder meer het Polderhoofdkanaal en de LitsLauwersmeerroute genoemd.
15
Koers op Fryslân: Friese Merenproject 2e fase
Om de bestedingen aan de wal te stimuleren, vindt
De provincie is voor wat de watersport betreft ambitieus.
de provincie het van belang dat de watersportkernen
Men wil gedurende de looptijd van het Friese Meren-
weer over aantrekkelijke en herkenbare waterfronten
project (2006-2011) een werkgelegenheidsgroei van 30%
beschikken. Hiervoor stimuleert de provincie de
in de Friese watersport realiseren.
gemeenten om voor deze plaatsen een Masterplan
In de 2e fase van het Friese Merenproject wordt de koers
Ruimtelijke Kwaliteit op te stellen. Dit geldt voor de tien
uit de 1e fase verder aangescherpt om de doelstelling te
belangrijkste watersportkernen van Friesland. Drachten
kunnen halen. Er is allereerst aandacht voor het afronden
maakt daar geen onderdeel van uit.
van de projecten uit de 1e fase. Voor Smallingerland zijn daarvoor de verbinding met Leeuwarden (via de Alde
Inspirerend Fryslân
Feanen), de Lits-Lauwersmeerroute en het Polderhoofd-
Inspirerend Fryslân is een initiatief van de provincie
kanaal van belang. De werkzaamheden voor de eerste
en bestaat uit twee projecten: Bezinningstoerisme in
twee zijn afgerond, de werkzaamheden voor het Polder-
Fryslân en Jaar van het Religieus Erfgoed 2008. Het
hoofdkanaal liggen stil in afwachting van de benodigde
eerste is een meerjarig provinciaal project en het tweede
ontheffing van de Flora en Faunawet.
is een landelijk initiatief. Beide projecten kunnen elkaar versterken.
Naast het afronden van de projecten uit de eerste fase,
Bij het project Bezinningstoerisme in Fryslân vervullen
wordt op een 2e spoor ingezet: Grenzeloos Varen. Het
de kerken een centrale rol bij het presenteren van
gaat hierbij om de verbindingen met andere watersport-
religieuze en cultuurhistorische aspecten van een gebied.
regio’s, het stimuleren van extra bestedingen aan de
Het gaat om vijf kerken of kloosters in de plaatsen
wal en het stimuleren van innovatieve toepassingen in
Dokkum, Witmarsum, Drachten, Bolsward en Workum.
de watersport. Vanuit Drachten wil men inzetten op de
In Drachten is het Karmelklooster speerpunt van de
verbindingen met Groningen en Drenthe (Assen). Voor
activiteiten. De centra spelen een belangrijke rol in het
beide verbindingen zijn nog nadere studies nodig.
initiëren van activiteiten, ontwikkelen van producten en het werven en aansturen van vrijwilligers.
16
VVV Structuur
Profilering Zuidoost Fryslân
De provincie werkt samen met de gemeenten aan een
De regio Zuidoost Fryslân wil de toeristische promotie
nieuwe structuur voor de VVV’s in Fryslân. Het doel is
van de streek verbeteren. Nu wordt in de provinciale
om straks tot een dekkend netwerk van kantoren en
promotie vooral aandacht geschonken aan de Wadden,
informatiepunten te komen. Hierbij is het streven dat
de Elfsteden en het Friese Merengebied. Zuidoost
in Leeuwarden de hoofdvestiging komt, waar op een
Fryslân wil de vierde toeristische bestemming van Fryslân
aantal belangrijke plaatsen kantoren aanhaken voor de
worden. Daarvoor hebben ondernemers en overheden
VVV-licentie. Daarnaast wil de gemeente vooral folder-
gewerkt aan een helder en herkenbaar profiel voor
posten bij accommodatieverschaffers en attracties
de streek. De kernwoorden hiervan zijn: Actief, Inspi-
creëren.
rerend, Duurzaam en Aangenaam. Het gebied wordt in de markt gezet als een “slow region”, een regio waar
2.3
Regionaal
men nog echt van het leven kan genieten, waar men veel kan ondernemen en beleven, onverwachte ontmoe-
Gebiedskader Zuidoost Fryslân
tingen kan hebben, inspiratie kan opdoen, onthaasten
De regio Zuidoost Fryslân heeft in het kader van de
en weldadig kan verblijven in een groene en duurzame
gebiedsgerichte aanpak ‘Plattelânsprojekten,’ een
omgeving.
gebiedskader voor de periode 2007-2013 ontwikkeld. Recreatie en toerisme worden gezien als pijler van duurzame economie op het platteland, waarvoor ontwikkelingsmogelijkheden zijn. De regio heeft als eerste doelstelling het stimuleren en uitbouwen van toeristische samenwerking en bevordering van samenhang in het toeristisch-recreatieve aanbod. Daarnaast is het van belang om de kwaliteit van het toeristische aanbod en ondernemerschap te verbeteren. Het derde doel is het uitbouwen en verbeteren van paden, routes en routestructuren. Tot slot wil de regio de informatie-uitwisseling en de toeristische promotie verder ontwikkelen.
17
A7-zone Landstad Fryslân/Friese Meren – Inventarisatie
Voor de gemeente Smallingerland worden de volgende
kansrijke projecten en actieprogramma
projecten genoemd:
Inventarisatie van kansrijke projecten in de A7-zone
■■ Ontwikkelen van het gebied Smalle Eesterzanding /
(grondgebied van de gemeenten Sneek, Skarsterlân,
Meer van Oudega
Heerenveen, Opsterland en Smallingerland) die een
■■ Afronden heropening Polderhoofdkanaal
positieve bijdrage leveren aan de economische en toeris-
■■ Opknappen, vernieuwen en mogelijk verplaatsen van
tische ontwikkeling van de regio. Daarbij gaat het alleen om projecten die een directe of indirecte relatie hebben met waterrecreatie, omdat deze inventarisatie mede is uitgevoerd in relatie tot het Friese Merenproject en de eventuele realisering van een grootschalige water-
Zwembad De Welle ■■ Ontwikkelen watersport en verblijfsrecreatie jachthaven De Drait ■■ Haalbaarheidsonderzoek vaarroute Drachten Groningen
berging. In de Structuurschets A7-zone Landstad Fryslân is namelijk een betere aansluiting van de zone op het Friese Merenproject als speerpunt voor de recreatieve ontwikkeling opgenomen. Na toetsing aan selectiecriteria zijn 61 projecten opgenomen in het projectenplan van 2008. Van deze projecten zijn de belangrijkste kenmerken beschreven. Tevens is aangegeven of deze projecten aansluiten op de doelstellingen en thema’s van het Friese Merenproject, Plattelansprojecten en Fryske Fiersichten. Daarnaast is met behulp van een 3-puntsschaal de relatieve economische betekenis voor directe en uitgelokte, tijdelijke en permanente effecten van de projecten ingeschat. Tenslotte worden er aanbevelingen gedaan over welke projecten prioriteit hebben.
18
2.4
Gemeentelijk beleid en plannen
Het zwembad De Welle is een belangrijke publiekstrekker. Het is het enige 50 meter bad in de
Collegeprogramma 2010-2014
noordelijke provincies. Het bad is onlangs opgeknapt,maar
Het college ziet toerisme en recreatie als één van de meer
beschikt niet over een A status. Om het als topsportvoor-
kansrijke economische sectoren van de gemeente Smallin-
ziening geschikt te maken zullen op de langere termijn ingrij-
gerland. Om het toeristisch product “Smallingerland” te
pende keuzes moeten worden gemaakt. In de komende
versterken wil het college de toeristische infrastructuur
twee jaar wil het college duidelijkheid hebben over de
verder uitbouwen. Heropening van het Polderhoofdkanaal
richting van die keus: ofwel een grondige renovatie, dan
kan daaraan een bijdrage leveren, mits niet al te veel beper-
wel nieuwbouw. Bij nieuwbouw denkt het college aan een
kingen worden gesteld aan het daadwerkelijk gebruik van
combinatie van topsport en een grootschalige recreatie
het kanaal gedurende het vaarseizoen. Heropening van
voorziening met als voedingsgebied de minimaal de drie
het kanaal is op tal van punten nog onzeker. Wanneer die
noordelijke provincies. Oftewel, een dagattractie van
onzekerheden zijn weggenomen en het oorspronkelijke doel
formaat.
van de heropening gewaarborgd blijft, is een extra financiële inspanning van € 900.000 bespreekbaar. Voorwaarde daarvoor is wel, dat met die extra financiële bijdrage geen enkel financieel risico voor de gemeente overblijft. Meer nog dan heropening van het Polderhoofdkanaal kan het terug brengen van de Drachtstervaart een positieve bijdrage leveren aan het toeristisch product Smallingerland. In de vorige periode is een begin gemaakt met realisering van dit voor Smallingerland belangrijke project. In de komende collegeperiode zal er voortvarend worden gewerkt om de oorspronkelijke doelstellingen te realiseren. Het college wil ook in de komende periode met de projectontwikkelaar samen werken om het project weer vlot te trekken. Hierbij zal een onafhankelijke derde worden gevraagd om deze samenwerking gestalte te geven.
19
Beleidsplan sport en bewegen 2009-2012 – Smallingerland
Notitie kleinschalige verblijfsrecreatie Smallingerland
in Beweging!
De gemeente heeft in het kader van het afschaffen van
De missie van het plan is om voor alle inwoners van de
de Wet op de Openluchtrecreatie de Notitie kleinschalige
gemeente een kwalitatief goede en betaalbare vorm
verblijfsrecreatie opgesteld. Naast het kamperen gaat de
van sport en bewegen mogelijk te maken, binnen een
notitie in op de beleidskaders voor andere kleinschalige
sterk organisatorische sportinfrastructuur en kwalitatief
vormen van verblijfsrecreatie, zoals bed and breakfast
hoogwaardige sportaccommodaties. Deze ambitie wordt
en recreatieve appartementen bij woningen. Ook is er
in de volgende vijf beleidsthema’s uitgewerkt:
aandacht voor een recreatieve invulling van vrijkomende agrarische bebouwing.
1. In beweging brengen: gericht op de (potentiële) deelnemers aan sport en bewegen; 2. In beweging houden: gericht op de organisatoren van sport; 3. Sport en onderwijs: gericht op een doorlopende lijn
Meemaken – Cultuurvisie gemeente Smallingerland De gemeente wil Smallingerland nadrukkelijker op de kaart zetten. De missie die men zich gesteld heeft is te zorgen dat Drachten vanaf 2010 bekend staat als
sport en bewegen voor jeugd met doorstroming
creatieve, moderne werkstad, waar eigenlijk alles kan.
naar jongvolwassenen;
Om dit te bereiken zijn twee programmalijnen uitgezet:
4. Ruimte voor sport: sportruimtes als belangrijke voorwaarde voor de eerste drie thema’s; 5. Topsport en evenementen: mogelijkheden voor nieuw beleid.
Drachten plaatsbepaling en Drachten plaats voor jou. De eerste programmalijn schets een beeld van hoe Drachten er in de toekomst uit kan zien. Verbinden en samenwerken speelt hierin een belangrijke rol. De tweede programmalijn zet in op het betrekken van de inwoners
Bij ruimte voor sport wordt de ontwikkeling van een
bij de culturele samenleving.
nieuw zwembad genoemd. Daarnaast wordt onder
De cultuurvisie bevat tevens een overzicht van maatre-
het thema openbare beweegruimte genoemd dat het
gelen voor beide programma’s.
belangrijk is dat er een goede afstemming komt van het beleidsplan recreatie en toerisme met het sport- en beweegbeleid. Onder het beleidsterrein van recreatie en toerisme vallen namelijk bepaalde sporten (onder andere hengel-, paarden- en watersport) en sportinfrastructuur (aanleg van wandel-, fiets- en skeelerpaden).
20
Centrumvisie Het centrum van Drachten is toe aan een opknapbeurt. Hiervoor heeft de gemeente een Beeldkwaliteitsplan opgesteld, met daarin maatregelen ter verbetering van de kwaliteit en uitstraling van het centrum, maar ook voor het verbeteren van de parkeermogelijkheden. Campagne ‘Drachten wil je Meemaken Naar aanleiding van de plannen voor verbetering van het centrum is een communicatieplan geschreven met als doelen het handhaven van de koopstroom tijdens de werkzaamheden en het beperken van mogelijke imagoschade. Het resultaat van dit communicatieplan is de campagne ‘Drachten wil je Meemaken. Door diverse partijen zoals de gemeente, (culturele) instellingen en het bedrijfsleven wordt hieraan gewerkt. Er is een website ontwikkeld, dat moet uitgroeien tot een uniek lokaal en regionaal sociaal netwerk, waarvan iedereen die zich bij Drachten betrokken voelt, lid kan worden. Daarnaast worden in dit kader veel activiteiten georganiseerd, zoals de vijf culturele zondagen. Deze zondagse evenementen komen voort uit de wens van de lokale politiek om weliswaar geen koopzondagen in te voeren, maar wel evenementen mogelijk te maken op zondag.
21
22
3
Trends en swot 3.1
Trends Door de vergrijzing is er een toenemende vraag naar
De maatschappij is aan verandering onderhevig en
recreatieve verblijfsmogelijkheden met een zorgvoor-
daarmee ook de wensen en behoeften van toeristen en
ziening. De term zorg moet daarbij breed opgevat
recreanten . De volgende trends bieden perspectieven
worden. Te denken valt aan het herstellen van een ziekte
voor Smallingerland:
of operatie, mensen met een fysieke of geestelijke
3
beperking. Ook mantelzorgers hebben een groeiende Een grijzere bevolking
behoefte aan één of meerdere breaks per jaar om de
Nederland vergrijst in een snel tempo. In 2011 bestaat
accu weer op te laden. Deze groep heeft geen behoefte
alleen de groep 60-65-jarigen uit 1,1 miljoen mensen. Ook
aan complete parken die zich alleen op zorgtoerisme
neemt het aantal jongeren in ons land af. Op dit moment
richten (men wil zich niet ziek voelen), maar vooral om
is slechts 20% van de groep 60-65 jarigen nog aan het
het geschikt maken van reguliere accommodaties voor
werk . Senioren blijven echter niet thuis zitten, men is
mensen met beperkingen.
4
actief en wil dingen zien en ervaren. Daarbij hoort het genieten van de kleinkinderen. Voor deze groep recre-
Vaker en korter op reis – meer doen in minder tijd
anten is comfort, service, bereikbaarheid en gezondheid
Vakantie is inmiddels bijna een primaire levensbehoefte
belangrijk, het zijn gemaksconsumenten. Men wil oud
van de Nederlandse consument. Naast de ‘grote’
worden, maar niet oud zijn. In de promotie wil men
vakanties, gaat de Nederlander ook steeds vaker een
aangesproken worden met nuchtere informatie, zonder
weekendje weg of een weekje wintersport, ook buiten
bla, bla verhalen, maar wel met humor. De senioren
het vakantieseizoen. Dit is nauw verbonden aan de eisen
gaan vaak voor een kortere periode met vakantie en
van onze tijd: meer presteren in minder tijd. Ook voor
zijn geïnteresseerd in cultuur, natuur en gezondheid en
de toerist geldt dat hij of zij zo veel mogelijk wil doen
wellness. Fietsen, wandelen en museumbezoeken zijn
in korte tijd. Vakantieaanbieders spelen hierop in door
activiteiten die deze groep graag onderneemt.
het aanbod tot een totaalpakket voor de consument te bundelen.
3 4
onsumentenonderzoek 2009, Instituut Service C Management Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2006/2007, NRIT
23
Internet is/wordt het belangrijkste medium voor het
Bezinning en bewustzijn
plannen van de vakanties. Het zoeken van informatie
Een bijzondere dimensie van de belevingseconomie is
over een vakantiebestemming, maar ook het daadwer-
het zogenaamde ´bezinningstoerisme´. Vermoeid of
kelijke boeken gebeurt steeds vaker via Internet. Ook
gestrest door de overdaad aan prikkels die de informa-
tijdens de vakantie onderhoudt men via Internet de
tiemaatschappij afvuurt, zoekt men naar manieren om
contacten met het thuisfront.
aan de stress te ontsnappen. Het gevolg is een groeiende
Beleving en emotie
behoefte aan echte rust. Vooral aan activiteiten die
Sinds de jaren ’50 is het gemiddelde aantal vrijetijdsac-
bijdragen aan innerlijke zingeving: bezinning, retraite,
tiviteiten van de Nederlander verdubbeld. Het motto
rust, ruimte, stilte, spiritualiteit, onthaasting, geestelijke
is: doe iets met je vrije tijd. Je moet alles meegemaakt
verdieping en verrijking.
hebben. Het aanbieden van beleving is big business
Onthaasting uit zich in het `genot van de traagheid`5; een
geworden (“mood management”). Beleving moet op
nieuw soort ‘zalige ledigheid’ voor de bewuste levens-
zichzelf intens en intensief zijn. Tegenwoordig is een
genieter die streeft naar de juiste balans tussen leven,
entertainmentsausje over een merk of product niet meer
werken, relaties en gezondheid. Het landschap en de
voldoende. Het gaat om emoties, het groepsgevoel.
kloostergeschiedenis in en rond Drachten hierbij als kans
De consument wil vooral ‘vermaakt’ worden met een
en kwaliteit worden opgepakt.
belevenis, een verhaal of een ander appél aan zijn emotionele gevoelens: de belevingseconomie. De beleving
Duurzaamheid
moet daarbij kleinschalig, uniek, intiem en persoonlijk
Daarnaast heeft de consument steeds meer aandacht
zijn, maar wel gedeeld kunnen worden met anderen.
voor het milieu en is men maatschappelijker betrokken.
De beleving moet daarnaast authentiek en oprecht zijn.
De toerist wordt zich er van bewust dat het tijd is
Men gaat op zoek naar “echtheid” en de tijd toen de
voor acties om duurzaam om te gaan met toeristische
samenleving hechter was. Met betrekking tot recreatie
bestemmingen. Er komen steeds meer keurmerken op
en toerisme wordt dit vertaald in drie stromingen: “terug
het gebied van duurzaamheid, zoals de blauwe vlag voor
naar de natuur”, “terug in de tijd” en het “streekgevoel”.
stranden en Green Key voor recreatiebedrijven.
De eigenheid van een gebied is belangrijk, maar dit mag
De consument stelt aan duurzame producten wel
ook in een modern jasje.
dezelfde eisen als aan een ‘gewoon’ product: de kwaliteit
Deze trend biedt kansen voor lokale evenementen,
moet in verhouding staan tot de prijs, het moet overal
streekeigen activiteiten maar ook voor de invulling van
verkrijgbaar zijn en duurzame producten moeten als
attracties en bezienswaardigheden.
zodanig herkenbaar zijn. 5
De Traagheid, Milan Kundera, 1995
24
Een gezond lichaam
De individualisering neemt af en de Nederlander is weer
Naast geestelijke gezondheid staat de lichamelijke
op zoek naar een groep gelijkgezinden. Voor de vrijetijds-
gezondheid al langer in de belangstelling. Sportieve
sector betekent dit dat vrije tijd in groepsverband steeds
activiteiten als wandelen en fietsen groeien nog altijd in
belangrijker gaat worden. Waarden als vertrouwdheid
populariteit. In de brochure ‘Recreatiecijfers bij de hand’
en geborgenheid nemen in belangrijkheid toe. Mensen
van Kenniscentrum Recreatie is gekeken naar vraag
gaan weer meer waarde toekennen aan traditionele
en aanbod van fiets- en wandelmogelijkheden. In deze
verbanden. De drie-generatievakantie (grootouders,
brochure staat dat er in Smallingerland een tekort is aan
ouders, kinderen) is in opkomst. Daarnaast neemt ook
wandelmogelijkheden.
het belang dat wordt gehecht aan andere groepsver-
Het aantal dagtochten lijkt te stabiliseren, ruim 98% van
banden dan familie, toe8.
de Nederlandse bevolking onderneemt dagtochten. De belangrijkste activiteit van een dagtocht van de Neder-
Kwaliteit
landers is sport en sportieve recreatie, ruim 27% van de
De toerist blijft kwaliteit eisen. Deze behoefte is niet
dagtochten valt onder sport en sportieve recreatie . De
alleen gericht op de verblijfsaccommodatie, maar
toegenomen waardering voor fitheid en gezondheid
verwacht men ook bij de horeca en dagrecreatievoorzie-
vindt z’n weerslag ook in de groeiende belangstelling
ningen in de omgeving. Dit toegenomen kwaliteitsbesef
voor sportieve recreatieactiviteiten waaronder fietsen,
moet niet verward worden met overdreven luxe. De
wandelen, skeeleren, mountainbiking en paardrijden .
consument wil gewoon waar voor zijn geld. Vooral de
6
7
toegevoegde waarde rondom het product bepaalt de Samen bezig
“gevoelswaarde” van de gevraagde kwaliteit.
Het aantal kleinere huishoudens in Nederland neemt
Toch zijn ook de luxe vakanties erg in trek. Niet zoals
toe. Steeds meer mensen wonen alleen en verwacht
verwacht zou worden bij de bemiddelde senioren, maar
wordt dat het aantal eenpersoonshuishoudens tot 2050
bij toeristen jonger dan 45 jaar, zij boeken maar liefst
stijgt tot 3,5 miljoen. Dat steeds meer mensen alleen een
60% van alle luxe vakanties. Het kamperen staat onder
huishouden runnen, betekent niet dat men alles alleen
druk. De vanzelfsprekende stroom gasten is niet meer zo
wil doen.
vanzelfsprekend als voorheen. De campings doen veel om het de moderne kampeerder naar de zin te maken.
6 7
Dagrecreatie in Nederland 2006/2007, NRIT, 2008 Uit een onderzoek van de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportbond (KNHS) blijkt dat het aantal paardensporters tussen 2001 en 2006 met meer dan 16% is toegenomen.
Naast internetcafés zijn WiFi faciliteiten (draadloos internetten) geen uitzondering meer.
8
Eye, maart 2005.
25
Daarnaast spelen campings in op de trend wellness: veel
Drachten staat volgens dit onderzoek op plaats 6 in de
bruisbaden en complete lichaamsverzorging of maken
top 10 van meest bezochte plaatsen door verblijfstoe-
campingeigenaren de keus voor een bepaald thema
risten in de provincie Friesland.
(fiets- en wandelcamping). Economische crisis Verder gaan toeristen steeds vaker op vakantie naar het
De economische crisis heeft negatieve invloed op de
buitenland. De mobiliteit neemt nog altijd toe. Lange
ontwikkeling van toerisme in Nederland. In welke mate
vakanties worden veelal in het buitenland doorgebracht
is moeilijk te bepalen en per regio verschillend. Volgens
(62% in buitenland).9 De korte vakanties vinden voor
een artikel in de telegraaf spint de toeristische sector in
het merendeel wel plaats in eigen land (circa 73% in
Fryslân juist garen bij de crisis. Volgens boekingsbureau
eigen land), maar in totaal wordt er steeds vaker in het
Friesland vakantie waren in februari 2009 al 40% meer
buitenland overnacht. Dit komt mede door de groei van
boekingen voor bungalows en campings in Fryslân
de lowcost airlines, waarmee het steeds goedkoper
binnen, dan in voorgaande jaren. Dit omdat veel mensen
wordt om naar het buitenland te vliegen. Nederlandse
wegens de slechte economie kiezen voor een vakantie
bestemmingen krijgen daarmee steeds meer concur-
dichtbij huis in plaats van vliegvakanties naar verre
rentie van buitenlandse toeristengebieden.
oorden.
Rust, ruimte, natuur en landschap
3.2
Swot
Uit het Consumenteonderzoek Toerisme 2009 blijkt dat de toerist naar Noord-Nederland komt voor rust,
Deze ontwikkelingen en trends hebben we in een
ruimte, natuur en landschap10. Al jaren blijkt dat het
SWOT gecombineerd met de toeristische kenschets van
Noorden vooral wordt gewaardeerd om de natuur, het
Smallingerland. Onderstaande tabel geeft hiervan het
landschap en de vele fiets- en wandelmogelijkheden.
resultaat met een beeld van de huidige situatie, de sterke
Fietsen en wandelen blijven populair en recreatief
en zwakke punten en de kansen en bedreigingen die de
winkelen (funshopping) is in opkomst. Er is gebleken dat
toeristische ontwikkeling beïnvloeden. De analyse geeft
er aanvullend met name behoefte is aan activiteiten en
inzicht in de zaken waaraan in de toekomst aandacht kan
slechtweervoorzieningen zoals zwembaden, attracties
worden gegeven om Smallingerland verder toeristisch-
en musea.
recreatief te ontwikkelen. Op basis hiervan zijn de visie en ontwikkelingslijnen geformuleerd.
9 10
ContinuVakantieOnderzoek 2005 Consumentenonderzoek toerisme 2009.
26
Sterke punten
Zwakke punten
Centrale ligging in Noord-Nederland (bereikbaarheid)
Toeristische promotie is onvoldoende
(Water)sportmogelijkheden en -aanbod
Onbekendheid van ‘Smallingerland’ versus ‘Drachten’
Ruim en gevarieerd winkelaanbod centrum Drachten
Imago van toeristisch Drachten en Smallingerland
Voorzieningen (Zwemcentrum De Welle en De Naturij)
Beperkte openingstijden horeca en onvoldoende kwaliteit
Cultuuraanbod (De Lawei)
Zichtbaarheid van het centrum van Drachten
Aanbod aan evenementen (theater- en muziekfestivals) www.drachtenwiljemeemaken.nl
Beperkt aanbod aan dagrecreatieve (slecht-weer)voorzieningen
Cultuur(stad) dichtbij de natuur
Geen recreatiewoningen en luxe gezinsverblijven
Mogelijkheden voor routegebonden recreatie
Tekort aan wandelmogelijkheden
Goed ontwikkelt fietspadennetwerk
Aansluiting fietsnetwerk op Drachten
Toeristentrekkers: Nationaal Park De Alde Feanen en Nationaal Landschap De Noordelijke Friese Wouden.
Onderlinge communicatie en samenwerking tussen on-dernemers, toeristische organisaties en gemeente
Uitingen van de kunstperiode Dada en De Stijl
Geen rondvaar mogelijkheden
Kansen
Bedreigingen
Ligging op schakelpunt tussen water en wouden
Concurrentie van goedkope vliegbestemmingen
Uitnutten diversiteit landschap
Kritische en veeleisende consument
Ontwikkeling tot schakelpunt in Noord-Nederlandse wa-tersport door realiseren belangrijke vaarverbindingen
Druk op de natuur in het Nationaal Park Alde Feanen
Beleid en draagvlak bij hogere overheden (BRTN, Fries Meren Project, grootschalige intensieve dagrecreatie)
Rust en ruimte zijn geen Unique Selling Points (USP’s). Veel regio’s profileren zich hiermee
Toeristische trekkers in de omgeving (Nationale Parken, Nationaal Landschap) meer benutten
Veroudering toeristische voorzieningen, zoals zwemcen-trum De Welle
Goede uitvalsbasis voor toeristisch aanbod regio
Economische crisis (kans of bedreiging?)
Ruimte voor en behoefte aan grootschalig recreatieve voorziening (slechtweervoorziening) Toenemende belangstelling voor slow-toerisme Toenemende belangstelling voor winkelen en (culturele) evenementen
Gevaar van middelmatigheid. Gebrek aan onderschei-dingsvermogen.
Vergrijzing (actieve senioren met veel vrije tijd) Zorgtoerisme (behoefte aan lichamelijke en geestelijke verzorging in sfeervolle omgeving) Kloostergeschiedenis Smallingerland Behoefte aan vaarrondjes van één of meerdere dagen. Grote belangstelling voor geestelijke en lichamelijke ge-zondheid (sport, gezondheid, wellness, bezinning) Korte, maar frequente binnenlandse vakanties Toeristische ondernemers als ambassadeur. Uitnutten professioneel wedstrijdbad De Welle
We constateren dat Smallingerland centraal is gelegen in Noord-Nederland en wordt omringd door grote publiekstrekkers met veel toeristen. Het winkel- en voorzieningenaanbod is ruim, maar wordt hoofdzakelijk gebruikt door eigen inwoners en inwoners van omliggende gemeenten. Een toeristische uitstraling heeft de gemeente dan ook nauwelijks. De SWOT laat zien dat er een goede basis is en dat er nog veel onbenutte kansen zijn die verandering kunnen brengen in dit beeld.
27
28
Resultaten Belevingsonderzoek
4
Met de uitkomsten van het belevingsonderzoek11 heeft
kernen in of nabij de regio. Kijken we echter naar de
de gemeente veel informatie die kan dienen ter onder-
groep mensen die voor de eerste keer in Smallingerland
steuning van allerlei beleidskeuzes en -documenten.
is geweest, dan zien we dat deze groep minder trouw
Wanneer we met een toeristisch-recreatieve bril kijken
is aan Smallingerland en Drachten. Er is bij deze groep
naar deze uitkomsten komen wij tot de volgende
beduidend minder animo voor een herhalingsbezoek.
conclusies.
Nieuwe impulsen en kwaliteitsslagen kunnen eraan bijdragen dat ook deze groep eerder zal overgaan tot
Grote regionale aantrekkingskracht
herhalingsbezoek. Voor verblijfstoeristen is (het centrum
De bezoeker van Smallingerland is goed opgeleid, heeft
van) Drachten veel minder de reden van hun bezoek.
een gemiddelde leeftijd van 48 jaar en komt voornamelijk met partner, zonder kinderen. De meeste bezoekers zijn
De natuur, het landschap en de mogelijkheden om
afkomstig uit Fryslân. De buurgemeente Opsterland is
te fietsen vormen voor deze groep de belangrijkste
met 18% van het totaal aantal bezoekers de belangrijkste
redenen voor hun keuze voor Smallingerland. In het
herkomstgemeente. Smallingerland kent dus een grote
toeristisch beleid geeft de gemeente aan zowel magneet
regionale aantrekkingskracht.
als uitvalsbasis te willen zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat Smallingerland en vooral het centrum van Drachten al
Veel bezoekers aan Smallingerland komen uit de directe
als magneet werken. Recreatief winkelen is daarbij het
omgeving en bezoeken de gemeente zeer geregeld.
belangrijkste bezoekmotief. Daarmee heeft Drachten
Voor deze groep is het (winkel)centrum van Drachten de
een zeer belangrijke regiofunctie, met een recreatief
belangrijkste aanleiding voor het bezoek. Het is dan ook
karakter. De aantrekkingskracht van Drachten op
belangrijk om continu aandacht te hebben voor de kwali-
verblijfstoeristen blijkt uit dit onderzoek minder. Die
teiten van het centrum van Drachten.
zijn vaker vanwege andere redenen in Smallingerland. Ook de rol van Smallingerland als uitvalsbasis komt
Ook nieuwe impulsen zullen ervoor zorgen dat deze
minder sterk naar voren in het onderzoek. Het lijkt er
groep trouwe bezoekers niet ‘overloopt’ naar andere
op dat bezoekers in grotere getale buiten de gemeente overnachten en vanuit daar een bezoek brengen aan
11
elevingsonderzoek Smallingerland, Grontmij | Van der B Tuuk, 2009
Smallingerland, dan dat men vanuit Smallingerland de regio gaat verkennen. 29
Smallingerland: een diffuus beeld bij de bezoeker
hebben en Smallingerland in de toekomst meer
De meeste bezoekers associëren Smallingerland met
geassocieerd wordt met cultuur en (daaraan gerela-
termen als gezelligheid/leuk/blijheid en winkelgebied/
teerde) evenementen.
belangrijke winkels dichtbij/winkelen. Opvallend is dat deze aspecten ook genoemd worden als gevraagd
Hoge bestedingen in Smallingerland
wordt wat er nog ontbreekt in Smallingerland. Er is dus
De bezoekers geven gemiddeld € 34,18 per persoon per
blijkbaar een groep die de gezelligheid in de gemeente
dag uit in Smallingerland. Voor Noord-Nederland ligt de
weet te vinden, maar ook een (kleinere) groep die juist
gemiddelde besteding van een dagtoerist op € 14,37 per
deze gezelligheid mist in de gemeente.
persoon per dag3. De gemiddelde uitgaven in Smallingerland liggen dus ver boven het Noord-Nederlandse
Toch blijkt ook een grote groep bezoekers geen speci-
gemiddelde. Wanneer we de uitgaven in Smallingerland
fieke associatie te hebben bij Smallingerland. Ondanks
vergelijken met uitgaven van toeristen en recreanten in
het feit dat men op locatie is geïnterviewd, kan een groot
andere regio’s, dan zien we dat de uitgaven in Smallin-
deel van de bezoekers zich toch geen duidelijk beeld
gerland op een goed niveau liggen. In vergelijking met de
vormen van de gemeente. Het ontbreekt deze mensen
stad Groningen (€ 64,63) liggen de bestedingen in
aan een herkenbaar beeldmerk. Vooral deze laatste
Smallingerland lager, maar in vergelijking met bijvoor-
conclusie bevestigt één van de uitgangspunten van het
beeld Ooststellingwerf (€ 20,02) zijn de bestedingen
Toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan, namelijk dat
weer hoog. In Gorredijk liggen de bestedingen van
Smallingerland een weinig herkenbaar en onbekend
bezoekers op ongeveer gelijk niveau (€ 34,11).
imago heeft. Of men wel een beeld bij ‘Drachten’ heeft
De bezoekers besteden het meeste geld aan het
is niet specifiek onderzocht, maar men denkt bij Smallin-
winkelen in Drachten. Verblijfstoeristen geven meer
gerland wel vaak aan winkelen. Aangenomen mag
geld uit vergeleken met de dagrecreanten. Dit is mede
worden dat deze associatie vooral wordt veroorzaakt
te verklaren door de uitgaven aan de overnachting door
door de winkelkern van Drachten.
verblijfstoeristen. Ze geven ook meer geld uit aan restaurants/cafés, maar juist weer minder aan winkels.
Overigens is opvallend dat cultuur en evenementen
De oudere bezoeker (ouder dan 51 jaar) geeft beduidend
niet genoemd worden als associatie bij Smallingerland.
meer geld uit dan jongere bezoekers. Om het econo-
Cultuur en evenementen vormen echter wel één van de
misch effect van recreatie en toerisme in Smallingerland
speerpunten in het (toekomstige) beleid. Door perio-
te versterken lijkt het dus interessant om vooral deze
dieke monitoring kan in de toekomst bekeken worden
groep meer te benaderen.
of de genomen beleidsmaatregelen het gewenste effect 30
Uiteraard zijn er ook andere beweegredenen om te
De waardering voor de meest populaire bezigheden als
mikken op specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld imago).
winkelen en bezoek aan terrassen is met respectievelijk een 7,7 en 7,8 ruim voldoende. Dit zijn geen uitzonder-
Lang vertoeven in Smallingerland
lijke rapportcijfers, want bijna alle activiteiten worden
De gemiddelde verblijfsduur van verblijfstoeristen in
met een rapportcijfer hoger dan een 7,5 gewaardeerd.
Smallingerland is langer dan de landelijke gemiddelde
Op deze rapportcijfers kan de gemeente trots zijn. (Bijna)
verblijfsduur (6,5 nachten, NRIT4). Dit is opmerkelijk
Iedere bezoeker waardeert het bezoek en de verschil-
omdat het aandeel van de accommodatievormen
lende aspecten van het aanbod in Smallingerland met
hotel/pension en vrienden/familie vrij groot is. In deze
een dikke voldoende. Daar moet wel worden bijgezegd
accommodaties is de gemiddelde verblijfsduur over het
dat de ervaring is dat mensen al heel snel geneigd zijn om
algemeen korter.
een ‘zeventje’ te geven. Een groot deel van de bezoekers geeft echter een 8 of hoger als rapportcijfer!
Weinig dagattracties in Smallingerland Recreatief winkelen en het centrum van Drachten zijn
Smallingerland: erg positief bij de bezoekers, maar……..
belangrijke trekkers voor Smallingerland.
De bezoekers van Smallingerland zijn erg positief over de
Het ‘stadse’ vermaak als winkelen, bezoek aan terrassen
gemeente. De belangrijke feiten op
en restaurants is populair onder de bezoekers. Daar
een rij:
staat tegenover dat er maar weinig bezoekers aangeven
■■ veel bezoekers zijn voornemens om nogmaals naar
naar een specifieke dagattractie in de gemeente te gaan. Naast het zwembad De Welle en De Naturij zijn er voor de bezoekers ook weinig mogelijkheden op dit gebied. Dat komt ook tot uiting in de beoordeling van het aanbod door bezoekers. De meerderheid vindt het aanbod van dagattracties onder de maat. Hetzelfde geldt overigens ook voor het aanbod voor kinderen.
de gemeente te komen; ■■ alle ondernomen activiteiten worden minimaal met een rapportcijfer van een 7,5 gewaardeerd; ■■ de bezoekers blijven lang overnachten in de gemeente; ■■ men is erg tevreden over de wandel- en fietsmogelijkheden; ■■ het algemene oordeel is een 7,6.
31
32
Er zijn echter ook verbeterpunten, waarmee de gemeente Smallingerland haar toeristisch product kan versterken. Een belangrijk signaal wordt namelijk gegeven door de bezoekers die voor het eerst in Smallingerland zijn. Een groot deel van deze groep twijfelt over een herhalingsbezoek. Smallingerland, met Drachten als centrale kern binnen deze gemeente, kan werken aan een verbetering van de toeristische identiteit. Door het toeristisch (dag)aanbod uit te breiden krijgen Smallingerland en Drachten meer toeristische aantrekkingskracht. De huidige bezoekers denken dat het aanbod aangevuld kan worden met bijvoorbeeld een dagattractie en voorzieningen voor (gezinnen met) kinderen. Mogelijk kan Smallingerland, of Drachten, daarmee een sterker toeristisch profiel creëren. Het toeristisch product, of identiteit, kan op die manier worden versterkt. Met goede promotie en informatievoorziening kan vervolgens ook het toeristisch imago van Smallingerland en Drachten worden versterkt. Drachten heeft een belangrijke functie voor bewoners van de regio. Deels gaat het daarbij om een recreatieve functie (bijv. funshoppen). Door de toeristische aantrekkelijkheid van Drachten, en de rest van de gemeente, verder te ontwikkelen kan Smallingerland naast deze regiofunctie ook een grotere rol van betekenis gaan spelen als toeristische bestemming.
33
34
Verslag ondernemersbijeenkomst
5
Besprekingsverslag Plaats
Referentienummer
Drachten, 3 december 2008
Kenmerk
259937
Plaats bespreking
Karmel Klooster Drachten, 14.00 – 17.00 uur Aanwezig
zie presentielijst Afwezig
Kopie aan
Betreft
Verslag ondernemersbijeenkomst toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan Smallingerland Welkomstwoord De heer Roossien van de gemeente Smallingerland heet alle aanwezigen welkom op deze ondernemersmiddag. Een presentielijst is bijgevoegd. Toelichting bijeenkomst Jos Bosma van Grontmij Vandertuuk geeft een toelichting op de achtergronden en het doel van deze bijeenkomst en het programma van de middag. De Powerpoint-presentatie is bij dit besprekingsverslag gevoegd. Presentatie Slow Region
35
De afgelopen tijd zijn er regelmatig berichten in de pers verschenen over ‘Slow Tourism’ en Zuidoost Fryslân als ‘Slow Region.’ De heer Hofstra van het Karmel Klooster en Jan Hofstra Reizen geeft een toelichting op deze ontwikkeling, welke in feite een tegenhanger is van vormen van massatoerisme. Brainstorm In groepen van vier tot vijf personen wordt gebrainstormd over de sterke en zwakke punten van Smallingerland op toeristisch-recreatief gebied en over projecten en ideeën die bij de ondernemers leven om het toerisme in de gemeente verder te ontwikkelen. Groepspresentaties en discussie Plenair worden de uitkomsten van de brainstorm besproken. Onderstaand een korte weergave van de bevindingen van elke groep: Groep 1: Sterke punten: ■■ Het winkelaanbod in Drachten. ■■ Het afwisselende, natuurlijke landschap rondom Drachten. Zwakke punten: ■■ Geen tot weinig stimulering/facilitering vanuit de gemeente. ■■ Het beperkte aanbod aan voorzieningen (o.a. slechtweervoorziening), variërend van promotie, faciliteiten tot infrastructuur. ■■ Toeristisch Drachten, waarbij het met name gaat om de beperkte openingstijden van horeca op zondagen en het ontbreken van uitspanningen op de (fiets/wandel)routes naar Drachten. Projecten en ideeën: ■■ Opzetten toeristische internet portal. Er zou een paraplu gecreëerd moeten worden voor de informatievoorziening. ■■ Ontwikkelen vaarroutes in de Fryske Wâlden. ■■ Versterken van de watersportfaciliteiten. ■■ Promoten van toeristische attracties.
36
Groep 2: Sterke punten: ■■ De ligging in Fryslân/het noorden, in de natuur en als uitvalsbasis voor uitstapjes. ■■ Het fietsroutenetwerk. ■■ De puurheid en eigenheid van de streek. Zwakke punten: ■■ De lokale infrastructuur (OV). ■■ De onderlinge communicatie/samenwerking tussen ondernemers, organisaties en gemeente. Het blijkt dat er in het verleden al eens pogingen zijn ondernomen om een toeristisch ondernemersplatform op te zetten, maar dit is om een aantal redenen doodgebloed. ■■ De onwetendheid van eigen burgers over de schoonheid van de gemeente. Men zou als ambassadeurs voor de eigen streek op moeten treden. Projecten en ideeën: ■■ Als gemeente een proces opstarten om de communicatie te verbeteren en meer te faciliteren en stimuleren. Het gaat dan niet om subsidies, maar om begeleiding bij procedures e.d. ■■ De openingstijden van het pontje bij de Veenhoop vergroten. ■■ De Wetterbus weer in ere herstellen, of een zomerbus, watertaxi. ■■ Een breed regionaal toeristisch platform opzetten, vooral gericht op kennis delen. ■■ Beter benutten en ontsluiten van het Nationaal Park.
37
Groep 3: Sterke punten: ■■ De ligging voor waterrecreatie. ■■ De ligging op een kruispunt van water en land (kwaliteit en variatie van het landschap). Zwakke punten: ■■ Waterrecreatie is onderbelicht en de mogelijkheden worden onvoldoende benut. ■■ Geen concept/visie/samenhang tussen onderlinge (aantrekkelijke) onderdelen. ■■ Gemeentenaam ‘Smallingerland’ versus ‘Drachten’. Projecten en ideeën: ■■ Ruimte voor een dagattractie van formaat. ■■ Staandemastroute van de Leijen naar de Eastersanding. ■■ Drachten vanaf de snelweg een smoel geven. ■■ Passantenhaven bij de dorpskernen. ■■ (Thalen)park voor manifestaties (muziek/film). ■■ Shopping mall met kwaliteit/luxe.
38
Ondernemersbijeenkomst Toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan Smallingerland woensdag 3 december 2008 14:00 - 17:00 uur Karmel Klooster Drachten Presentielijst
Bedrijf/Organisatie
Naam
1
Restaurant It Polderhûs
Dhr. R. Rudolphi
2
Restaurant It Polderhûs
Mevr. R. Rudolphi
3
Plaatselijk Belang De Wilgen
G. Huisman
4
Plaatselijk Belang Rottevalle
Joh. Keuning
5
La Dure - Rottevalle
W. Lap
6
Camping de Stjelp/Mivero
A. de Jong
7
Hotel Ie-Sicht
G. Bleeker
8
Staatsbosbeheer
A. Timmermans
9
Marathon hotel
Connie Schwering
10
V.d. Valk hotel Drachten
T. Langebeek
11
It Fryske Gea
G. v.d. Burg
12
Paviljoen De Leijen
P. Hager (2 personen)
13
Sportbedrijf Drachten/De Welle
M. Dolstra
14
Dorpsbelang Opeinde
A. Bruinsma
15
Dorpsbelang Opeinde
J. Steegstra
16
Karmel Klooster/Jan Hofstra Reizen
J. Hofstra
17
Gemeente Smallingerland
W. Jans
18
Gemeente Smallingerland
M.J. Tefi-Dontje
19
Gemeente Smallingerland
F. Dijkstra
20
Gemeente Smallingerland
H. Roossien
21
Grontmij Vandertuuk
J. Bosma
22
Grontmij Vandertuuk
C. de Groot
39
40
Verslag Regiobijeenkomst Besprekingsverslag Plaats
Referentienummer
Drachten, 2 februari 2009
6
Kenmerk
259937
Plaats bespreking
Gemeentehuis Smallingerland Aanwezig
Harm Roossien, Wietze Jans en Mariët Tefi, gemeente Smallingerland Fokke Blaauw, gemeente Opsterland Tineke Bergsma-de Vries, gemeente Tytjerksteradiel Herman Bierma, gemeente Boarnsterhim Klaas Jan Mulder, gemeente Ooststellingwerf Age Kramer, bureau Plattelandsprojecten Zuidoost Fryslân Jos Bosma en Corrie de Groot, Grontmij Vandertuuk Afwezig
Anna van der Meulen, gemeente Achtkarspelen (met kennisgeving) Kopie aan
Betreft
Regiobijeenkomst i.v.m. toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan gemeente Smallingerland Harm Roossien van de gemeente Smallingerland heet de aanwezigen welkom en licht het doel van de bijeenkomst toe. In het kader van het toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan dat de gemeente Smallingerland op laat stellen, is deze bijeenkomst georganiseerd om af te stemmen welke gezamenlijke ontwikkelingskansen er voor Smallingerland met de omliggende gemeenten zijn. De aanwezigen stellen zich kort voor, waarna men een toelichting geeft op de stand van zaken met betrekking tot het toeristisch beleid en toeristische projecten.
41
De gemeente Opsterland heeft in 2005 de nota Koersen op Kansen opgesteld, op basis waarvan men in 2008 het uitvoeringsprogramma Kansen Benutten heeft opgesteld. Hiervoor is een breed ondernemerssymposium georganiseerd. De gemeente heeft vooral behoefte aan een betere promotie, waarbij gastheerschap en het functioneren van de VVV belangrijk zijn. Er vindt al samenwerking in de regio plaats, zoals het fietsroutenetwerk, maar ook het gebiedsprofiel dat de gemeenten momenteel opstellen voor de regio Zuidoost. Age Kramer van Plattelandsprojecten Zuidoost Fryslân geeft ook aan dat in de regio Zuidoost gewerkt wordt aan een gezamenlijk gebiedsprofiel. Verder staan hier de Turfroute, de restopgave in het kader van ROM en promotie centraal. De gemeente Boarnsterhim heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in het Friese Merenproject. Door de financiële situatie bij de gemeente is er nu weinig ruimte voor toeristische projecten. Wel zet men zich in voor het verbeteren van het fiets- en wandelnetwerk, waarbij veelal wordt samengewerkt met de gemeente Leeuwarden. De gemeente is dit jaar weer toe aan een nieuw toeristisch beleidsplan, maar het is nog niet duidelijk of hier budget voor is. Boarnsterhim heeft de afgelopen jaren veel campings en jachthavens geprivatiseerd, maar de opbrengsten hiervoor worden niet allemaal aangewend voor toeristische projecten. De gemeente Tytsjerksteradiel heeft in 2007 een toeristisch-recreatief beleidsplan op laten stellen. Voor deze gemeente is het Nationaal Landschap erg belangrijk. Ook hier speelt de discussie over een duidelijk profiel ten behoeve van de toeristische promotie. Men weet nog niet precies hoe dit vormgegeven moet worden. Daarnaast is het Friese Merenproject voor Tytsjerksteradiel de afgelopen jaren belangrijk geweest. De gemeente Smallingerland heeft eveneens veel ingezet op de watersport via het Friese Merenproject. Verder zijn er nieuwe fietspaden aangelegd. De komende jaren spelen projecten als het Polderhoofdkanaal en het meer bij Oudega een belangrijke rol. Ook zijn er een aantal particuliere initiatieven van onder andere Jachthaven De Drait en Zeilschool De Veenhoop. Op de vraag welke gezamenlijke kansen er in de regio liggen, beredeneerd vanuit de toerist, antwoordt Fokke Blaauw van Opsterland dat deze gemeente al sterk bezig is in de regio Zuidoost Fryslân. Wat hier vooral ontbreekt, is dat de regio nu nog niet als herkenbaar product verkocht kan worden. Hiervoor wordt het gebiedsprofiel opgesteld. Bij het opstellen hiervan is een belangrijke rol weggelegd voor de ondernemers. Tytsjerksteradiel ziet de kansen vooral via de status Nationaal Landschap. Boarnsterhim opereert meer op ad hoc basis. Watersport in een natuurlijke omgeving staat centraal, maar de gemeente heeft geen gezamenlijke identiteit met ander omliggende gemeenten. 42
Alle gemeenten merken dat de toerist de regio niet terugvindt. In de provinciale promotie ligt de nadruk op de Wadden, de Elfsteden en het Friese Merengebied. Vanuit onvrede hiermee zijn in het kader van Fryske Fiersichten een aantal initiatieven ontstaan met betrekking tot ‘slow tourism.’ De Zuidoost gemeenten zijn hiervoor nu een concept aan het ontwikkelen (het gebiedsprofiel), met als doel de regio de vierde topattractie van Fryslân te laten worden. De term ‘slow tourism’ wordt hiervoor niet meer gehanteerd. Mogelijk wordt het project nog naar een bredere regio getrokken (Noordoost). De vraag ontstaat wat de positie van Drachten hierbinnen moet zijn. Kan Drachten dienst doen als koppelaar tussen de omliggende regio’s? Drachten wordt gekenmerkt als zwemstad, cultuurstad en winkelstad. Het is belangrijk dat Drachten uitdraagt wat ze te bieden heeft. In het vervolg op de fietsroutenetwerken, wordt nu gekeken naar het verbeteren van de wandelnetwerken, onder meer door het project Oude paden, nieuwe wegen. Er worden met name op dorpsniveau (Tytjerksteradiel en Boarnsterhim) rondjes ontwikkeld, die op termijn aan elkaar verknoopt kunnen worden. Over de gewenste verblijfsaccommodaties wordt onderling weinig afgestemd. Als gemeente moet je hier ook niet een te grote rol in spelen, maar meer faciliterend bezig zijn. Kwaliteit moet hierbij de drijfveer zijn, niet alleen kwantiteit willen. Qua dagrecreatie is er behoefte aan een slechtweervoorziening of een plus bij de bestaande voorzieningen zodat deze dienst kunnen doen als slechtweervoorziening. De suggestie wordt gedaan dat De Lawei een belangrijkere rol (samen met het museum) kan spelen in de ondersteuning van bijvoorbeeld evenementen of exposities elders. In combinatie met het vermaak van attracties in Bakkeveen, Appelscha en Drachten kan dit zeker dienen als dagattractie. Dit vereist ook dat Smallingerland met een andere blik naar de regio kijkt. Drachten heeft een belangrijke centrumfunctie voor het omliggende platteland, dat kan beter benut worden.
43
44
In het algemeen is de tendens dat er wel steeds meer wordt afgestemd tussen de gemeenten, maar dit kan nog beter. Veel van de eerder genoemde zaken zijn regionaal op te pakken, maar daar is een organisatie/aanjager voor nodig. Voor Zuidoost zou dit bijvoorbeeld een uitvloeiing kunnen zijn van het gebiedsprofiel. De onderlinge contacten zijn er vaak wel, maar kunnen beter ingezet worden. In het kader van de Alde Feanen en het Nationaal Landschap is er wel overleg. Het eigen initiatief is belangrijk (als voorbeeld wordt de VVV structuur genoemd. Dit blijft nu te lang hangen bij de VFG, de ambtelijke doorwerking blijft achter). Tot slot wordt de vraag gesteld wat er in ieder geval in de ontwikkelingsnota voor Smallingerland moet: Opsterland: - Polderhoofdkanaal - Smallingerland moet zich realiseren dat Opsterland een belangrijk achterland is. Er is een gemeenschappelijk belang voor instandhouding hiervan. Plattelandsprojecten:
- Met een open vizier naar de regio kijken
Boarnsterhim: - Polderhoofdkanaal. De toerist in Boarnsterhim komt vooral met de boot. Elke uitbreiding van het vaarnetwerk is daarom gewenst.
- het meer bij Oudega
- Fiets- en wandelpaden op elkaar aan laten sluiten
Ooststellingwerf:
- Zwembad, winkelfunctie, cultuur
- de rol van Drachten in de regio
Tytsjerksteradiel:
samenwerking blijven zoeken
45
46
Verslag Informatiebijeenkomst
7
Besprekingsverslag Plaats en datum
Drachten, 4 mei 2011
Referentienummer
Kenmerk
307151
Plaats en datum bespreking
Drachten, woensdag 27 april 2011 Aanwezig
Zie presentielijst Afwezig
Kopie aan
Aan- en afwezigen Betreft
Informatieavond Wethouder Ties Zweers (Smallingerland) heet de aanwezigen in zijn inleidende toespraak welkom. Jos Bosma van Grontmij geeft vervolgens een presentatie over het nieuwe beleidsplan Recreatie en Toerisme van Smallingerland. De vraag wordt gesteld waar bij uitvoering van de nota de prioriteiten moeten worden gelegd. De reacties die zijn gegeven naar aanleiding van de presentatie en de vraag en de discussie die daarop volgde zijn weergegeven in onderstaand verslag:
47
De heer H. Riemersma (Dorpsbelang Oudega) ■■ Omdat er meer toeristen Drachten en omgeving zullen bezoeken is het verbeteren van de infrastructuur belangrijk. Antwoord: de utilitaire infrastructuur is een ander beleidsveld maar er moet wel rekening mee worden gehouden, bijvoorbeeld met parkeren. ■■ In het projectplan ‘Meer van Oudega’ wordt Oudega een ‘bruisend watersportdorp’ genoemd, maar hier is Oudega op dit moment nog niet op berekend. Antwoord gemeente: Op dit moment is niet bekend of, hoe en wanneer dit project kan worden uitgevoerd. Tussen de provincie en de gemeente vindt daar nog overleg over plaats. Daarbij hebben wij op dit moment ook te maken met rijksbezuinigingen voor de ontwikkeling van ecologische verbindingen Hierdoor kan de financiering van het project wel eens onder druk komen te staan. De ambitie blijft echter staan. Het dorp Oudega blijft natuurlijk bij het project betrokken. De heer M. Dolstra (Sportbedrijf Drachten) ■■ Op dit moment is er 5,5% werkgelegenheid in de toeristische sector in de gemeente Smallingerland. In de presentatie wordt aangegeven dat dit percentage kan groeien. Naar wat voor percentage wordt er gestreefd? Antwoord: de doelstelling zou kunnen zijn het gemiddelde percentage van Friesland, dit is 7,9%. Maar dit is een geleidelijke ontwikkeling en afhankelijk van meerdere factoren. De heer P. Hager (Paviljoen de Leyen) Drachten wordt niet vaak aanbevolen bij gasten van het paviljoen. De heer Hager vraagt zich af wat Drachten de dagelijkse toerist heeft te bieden? Om dit te verbeteren wellicht meer evenementen organiseren? Mevrouw Beerda van de Naturij is van mening dat ondernemers van elkaar niet weten wat zij allemaal te bieden hebben en wat er te beleven valt. Er is veel meer, maar we weten het nog niet. Daarom is structureel overleg tussen de ondernemers belangrijk. De heer T. Oudega (Plattelânsprojekten) ■■ Niet alleen de focus leggen op Drachten maar ook op de regio. De regio is minstens zo belangrijk. De toeristen komen eerst naar Friesland en dan naar de regio. We moeten lokken en verleiden met wat we nu al hebben. ■■ Om kosten te besparen is het belangrijk om goed gebruik te maken van bestaande promotiemiddelen (en deze versterken) zoals bijvoorbeeld de provinciale VVV. Verbindingen leggen tussen 48
attracties en voorzieningen. Provinciale promotie is gericht op het naar Fryslan trekken van toeristen. Daarna inzoomen en aangeven wat Fryslan allemaal te bieden heeft. Friese ondernemers moeten meer samenwerken (goede informatievoorzieningen). G. Bleeker (Hotel Ie Sicht) ■■ Goede informatievoorziening is erg belangrijk. ■■ Hoe zit het met de website www.uitindrachten.nl? waarom heet deze website zo er staan toch ook bedrijven buiten Drachten op? H. Riemersma (dorpsbelang Oudega) voegt hieraan toe: 'Is www.uitindrachten.nl ook voor de dorpen?' Antwoord: de naam van de website kan nog steeds aangepast worden. Het is de bedoeling dat de website wordt gekoppeld aan de site van Marketing Friesland. De site moet nog beter worden doorgelinkt. De heer T. Deutekom (Ta Wolfeart) ■■ Een belangrijke doelgroep wordt de ‘babyboomers’. Deze doelgroep zorgt voor 10-15 jaar traffic en heeft veel geld te besteden. Voor deze doelgroep is het ontwikkelen van een goede routestructuur en goede overnachtingsmogelijkheden belangrijk. De prioriteit moet de komende jaren bij deze doelgroep worden gelegd. Antwoord: om deze reden is ook het optimaliseren van het recreatief routenetwerk (wandel- en fietspaden) opgenomen als speerpunt. De heer J.N. Bolt (Bolt Jachtwerf) ■■ Op alle fronten zijn er op dit moment beperkingen in Drachten. Door de crisis zijn er bepaalde projecten om Drachten aantrekkelijker te maken stil komen te liggen. Jachthaven ‘De Drait’ ligt nu ver van het centrum van Drachten. Voor gasten van de jachthaven is het hierdoor lastig om in het centrum te komen. Mogelijke oplossingen hiervoor zijn:
- het aanleggen van een kleine passantenhaven dichtbij het centrum.
- afspraken maken met taxibedrijven om recreanten vanaf de jachthaven naar het centrum te brengen.
■■ Brugtijden ‘Hooidamsbrug verruimen. Dit geldt ook voor de vaartijden van pont van De Veenhoop . Vervroegen vaartijden pontjes (van 11.00 naar bv. 9.00 uur)
49
De heer P. Hager (Paviljoen De Leyen) Waarom de focus leggen op het ontwikkelen van kanoroutes? Watersporters met een sloep hebben toch meer geld te besteden? De heer J. van den Berg (Marrekrite) reageert dat de aanleg van nieuwe kanoroutes geen prioriteit heeft. We moeten niet vergeten dat kanoen wel een goedkoop instrument is voor een middag vermaak te bieden. Ook hebben recreanten met de kano toegang tot bepaalde voorzieningen zoals bijvoorbeeld het Nationaal Park De Alde Feanen. Verbindingszones: mensen met elkaar in contact brengen (arrangementen). De heer P. van Westen (burger De Veenhoop) ■■ Benadrukt het belang van een goede vervoerverbindingen met het openbaar vervoer, de Wetterbus een paardertram en het pontje. ■■ Ook moeten ondernemers onderling contact maken en arrangementen samenstellen. De heer J. Hofstra (voorzitter stuurgroep ZOF, Karmel Klooster) ■■ De Wetterbus is een initiatief van ondernemers. Voor ondernemers is een dergelijk initiatief financieel niet aantrekkelijk. Omdat het om openbaar vervoer gaat is een bijdrage vanuit de gemeente en de provincie noodzakelijk. De Wetterbus gaat immers ook via Earnewald waar op dit moment geen goede reguliere busverbinding is met Drachten. Mevrouw A. de Jong (Camping De Stjelp) ■■ Na drie jaar wordt er nog steeds gesproken over de Wetterbus. In haar beleving was de Wetterbus een succes en is het jammer dat deze wijze van vervoer niet meer bestaat. De Wetterbus vergrootte de mogelijkheden tot het ontwikkelen van arrangementen. De heer T. Oudega (Plattelânsprojekten) ■■ Vanaf januari is er een toeristische aanjager voor de VVV werkzaam. Vanuit regio Drachten zijn er nog weinig projectideeën ingediend bij deze toeristische aanjager. Wellicht wat koppelen aan de Turfroute? Afspraak maken wie binnen de regio aanspreekpunt is voor nieuwe projectideeën. Er wordt afgesproken dat de heer H. Roossien van de gemeente het eerste aanspreekpunt zal zijn. 50
De heer H. Riemersma (Dorpsbelang Oudega) ■■ Een initiatief is het project ‘Oude wegen, nieuwe paden’. Gerelateerd aan dit project is er een idee om een route te ontwikkelen waaraan poëzie is gekoppeld. Dit project trekt cultuurtoeristen die geld te besteden hebben. Waarom niet luxe trekkershutten op een aantal locaties binnen onze regio realiseren. Liever kleinschalige ontwikkelingen dan grootschalige bungalowparken. De heer H. v/d Werff (Scheepsbouw v/d Werff) en mevrouw R. van Boekel-v.d. Meij ■■ Waardering voor de nota. Blij met de aandacht die hierin aan de skutsjeverleden van Drachten is gegeven. ■■ De stichting gaat een authentiek skûtsje bouwen. ■■ Het Bûtenstfallaat is een bijzonder plek in Drachten. Hier zijn mogelijkheden voor het realiseren van een museale werf. ■■ Tijdens de bouw van het skûtsje (wat enkele jaren gaat duren) kunnen toeristen een kijkje komen nemen. ■■ In de toekomst kan het skûtsje ambassadeur worden van de gemeente Smallingerland. ■■ Wellicht koppelen aan turfwinning? ■■ Vanuit Drachten kan er een Skûtsjerace worden georganiseerd. Waarbij het de bedoeling is dat skûtsjes geladen met turf gedurende 1 dag een route afleggen. ■■ Het skûtsje heeft een educatieve functie en kan gebruikt worden om jeugd kennis te laten maken met watersport. De heer H. Roossien Uit onderzoek in 2009 van Toerdata Noord blijkt dat Drachten steeds meer in trek is bij toeristen die de regio zuid oost (omgeving Appelschap) en het centraal merengebied bezoeken. Het zou interessant zijn te weten waar de ondernemers hun gasten naar verwijzen. Antwoorden: De heer P. van Westen en mevrouw T. Knotnerus (Bed en Brochje de Veenhoop) ■■ Naar de zeilschool en/of de jachthaven (de Veenhoop). ■■ Voor boodschappen worden gasten meestal naar Drachten of Gorredijk gestuurd. ■■ Gasten worden meestal niet aangeraden om op zondag naar Drachten te gaan omdat er dan weinig te doen is. ■■ De pont trekt veel fietsers. Helaas vaart de pont pas vanaf 11.00 uur dit is veel te laat. Vaak worden gasten door de heer Westen zelf naar de overkant gebracht. 51
■■ De bediening van de Hooidamsbrug is te beperkt. Waarom de brug niet de hele dag open en de pont vanaf 8.30 uur laten varen? Antwoord: Wethouder T. Zweers zegt toe na te zullen gaan of er mogelijkheden zijn de openingstijden te verruimen. . ■■ Het ontwikkelen van verbindingszones is belangrijk. ■■ Het ontwikkelen van arrangementen is belangrijk om zo recreanten te trekken. Daarom moet er meer contact zijn tussen ondernemers. Wellicht is een keer per jaar te weinig. ■■ Op zondag zijn er binnen de gemeente Smallingerland geen goede busverbindingen. De heer J. Hofstra (Karmelklooster en voorzitter stuurgroep ZOF) beveelt zijn gasten onderstaande punten aan: ■■ Rondje rondom Drachten. ■■ De kerk van Oudega. ■■ Jan Durkspolder. ■■ Smalle Ee (Klooster ) en de Veenhoop. ■■ Wellicht tocht ontwikkelen naar dorpen vanuit Drachten? Samenvatting ■■ De ambities die in het plan staan worden door de ondernemers gedeeld. ■■ Met de grote lijnen zijn de ondernemers het eens. ■■ Het is belangrijk om als ondernemers goed samen te werken om zo een breed en goed aanbod aan de recreanten te kunnen presenteren. ■■ Meer samenwerken tussen partijen en de gemeente Smallingerland. ■■ Tijdens de bijeenkomst worden het belang van (openbaar) vervoer benadrukt voor toerisme. Door enkele ondernemers wordt er op aangedrongen om na te gaan of er mogelijkheden zijn in de zomerperiode de Wetterbus weer in te zetten voor vervoer van toeristen van Drachten naar het nationaal park De Alde Feanen. Op dit moment schijnen het bezoekerscentrum en het landbouwmuseumt in Eernewoude niet met het openbaar vervoer bereikbaar te zijn. ■■ Cultureel erfgoed is een belangrijk aspect. ■■ Graag projectideeën aandragen voor de toeristische aanjager Zuidoost Fryslan van de VVV. ■■ Knelpunten bedieningstijden Hooidamsbrug en pontje De Veenhoop liggen bij de gemeente.
52
Informatieavond Toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan Smallingerland woensdag 27 april 2011
19:00-21:00 uur
Gemeentehuis Drachten Presentielijst Bedrijf/organisatie
Naam
1
Gemeente Smallingerland
Mw. M.J. Tefi – Dontje
2
Gemeente Smallingerland
Dhr. L. Trimp
3
Voorzitter Stuurgroep ZOF
Dhr. J. Hofstra
4
Karmelklooster
Mw. I. Hofstra – De Jager
5
Paviljoen de Leyen
Dhr. P. Hager
6
Dorpsbelang Rottevalle
Dhr. K. Hoekstra
7
Dorpsbelang Rottevalle
Mw. J. Roorda
8
Bolt Jachthaven
Dhr. J.M. Bolt
9
Bolt Jachthaven
Mw. G. Bolt-Veenstra
10
Hotel Ie Sicht
Dhr. G. Bleeker
11
Camping de Stjelp
Mw. A. de Jong
12
Zeilschool De Veenhoop
Mw. N. Zandstra
13
De Marrekrite
Dhr. J. van den Berg
14
Plattelânsprojekten
Dhr. Th. Oudega
15
Camping/B&B Swalkerstee
Dhr. Tj. Wiersma
16
Sportbedrijf Drachten
Dhr. Th. Besselink
17
Sportbedrijf Drachten
Dhr. M. Dolstra
18
Ta Wolfeart
Dhr. Th. Deutekom
19
De Naturij
Mw. C. Beerda
20
Dorpbelang Oudega
Dhr. H. Riemersma
21
Dorpsbelang Oudega
Dhr. R. de Burg
22
Scheepsbouw
Dhr. H. v/d Werff
23
Voorzitter Stichting Cultureel Varend Erfgoed Wijde Ee e.o.
Mw. R. van Boekel – vd Mei
24
B&B Wetterlan De Veenhoop
Dhr. P. van Westen
25
B&B Wetterlan De Veenhoop
Mw. T. Knottnerus
26
Kanaaldijk 16, De Veenhoop
Mw. T. Stoker
27
Dorpsbelang Opeinde
Dhr. J. Steegstra
53
28
Gemeente Smallingerland
Dhr. W. Jans
29
Gemeente Smallingerland
Dhr. H. Roossien
30
Gemeente Smallingerland
Dhr. T. Zwiers
31
Fries Congrescentrum
Dhr. J. Brandsma
32
Hotel van der Valk
Dhr. Tj. Langebeek
33
Hotel van der Valk
Dhr. Van der Valk
34
Grontmij
Dhr. J. Bosma
54
Colofon Titel:
Bijlagenboek Drachten | Smallingerland als middelpunt van de regio! Landschap als kracht; diversiteit in kleinschaligheid
Subtitel:
Toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan
Datum:
28 juni 2011
Auteur(s):
medewerkers van de gemeente Smallingerland en Grontmij
E-mail adres:
[email protected]
Foto’s:
Gemeente Smallingerland
55
Grontmij Zonnedauw 2 9202 PA Drachten Postbus 91 9200 AB Drachten T (0512) 33 52 33 F (0512) 51 02 00
[email protected] www.grontmij.nl
