Bijlage 1 090703 Memo maaisel Kruispeel De begroeiing van de Tungelroyse beek ter hoogte van de Kruispeel heeft een zwarte aanslag, met name het gedeelte lager dan 10 cm boven de waterlijn. Uit eerder onderzoek (Dijkhuis en Dinkla, 2008; analyseresultaten AlControl d.d. 17-092008 aan CSO) is gebleken, dat die zwarte aanslag op de begroeiing hoge gehalten aan onder andere Zn en Cd bevat. De Kruispeel wordt gemaaid om een te hoog peil bovenstrooms te voorkomen; het deel direct benedenstrooms van de ZuidWillemsvaart tot eind Kruispeel wordt 1a2 keer per jaar gemaaid, het deel benedenstrooms van het perceel Vogels tot aan de Diesterbaan wordt gemiddeld 5 keer per jaar gemaaid. Vanwege de vervuiling van de plantendelen is de vraag welke methode geschikt is om het maaisel te verwerken. Het rapport ‘Oriënterend onderzoek naar zware metalen in het maaisel van de Tungelroyse beek’ (De Groene Ruimte, 2009) concludeert dat maaisel dat in 2008 werd geoogst te vervuild is om onder te werken. Op het pad laten liggen kan wel (er zijn geen regels) en inleveren bij composteerder kan ook (mits niet te veel bodem wordt meegenomen). Voor wat betreft de compost zijn er alleen regels voor het eindproduct van de composteerder. Als hulpmiddel voor besluitvorming zijn hieronder vier mogelijke werkwijzen op een rij gezet. We hebben daarbij gekeken naar het wettelijk kader, de uitvoerbaarheid, het milieueffect de kosten en de risico’s. Werkwijze 1. Maaien en afvoeren naar composteerder: Wettelijk kader: Het Besluit Overige Organische Meststoffen (BOOM) kent geen normen voor toepassing van maaisel als meststof, wel zijn er normen voor het eindproduct: de compost. Uitvoerbaarheid: Deze werkwijze is de huidige praktijk voor maaisel van de Kruispeel. De meetresultaten uit het onderzoekrapport van De Groene Ruimte zijn voorgelegd aan de composteerder. Deze is akkoord met inname van dit materiaal. Milieueffect: Door de grote uitverdunning van het aangeleverde maaisel zijn de zink en cadmium gehalten in het eindproduct laag. De eisen die wettelijk gesteld worden aan compost zijn streng. Ze zijn onder andere gebaseerd op het voorkomen van gezondheidseffecten bij het consumeren van gewassen die met de compost zijn opgekweekt. De milieueffecten van de verwerking op deze wijze zijn dan ook naar verwachting gering. Anders bezien is er wel een milieueffect. In het algemeen is het milieubeleid betreffende zware metalen gericht op concentratie en isolatie. Door relatief geconcentreerde zware metalen te verdunnen en vervolgens via de compost in de wijde omgeving te verspreiden zorg je voor een extra oplading van de leefomgeving, zij het in geringe mate. Methode maaien en maaisel afvoeren naar composteerder Traject Zuidwillemsvaart tot eind Kruispeel (brug Vogels) Maaien Lengte 850 m1 Maaifrequentie 2 x per jaar Maaisel afvoer 2 x 12 ton kosten € 2320,composteerder
Traject Vogels tot Diesterbaan Maaien Lengte 1400m1 Maaisel afvoer 2 x 24 ton composteerder Traject Vogels tot Diesterbaan algen Maaien algen Lengte 1400m1 algenmaaisel afvoer composteerder Totaal maatregel maaien en afvoeren naar composteerder
3 x 2,5 ton € 2320 + € 4620 + € 4035
Maaifrequentie 2 x per jaar kosten € 4620,Maaifrequentie 3 x per jaar Kosten € 4035,€ 10.975,-/jaar
Risico: IMAGO schade. Juist de hierboven genoemde verdunning van vervuild materiaal kan leiden tot imagoschade. Hoewel er geen wettelijke beperkingen zijn handelen we in strijd met kerngedachte van concentratie en isolatie. Generiek signaleren we echter als waterschap een diffuse belasting van zware metalen (met name zink en koper) veroorzaakt door landbouw en nu zorgen we zelf voor een aanvullende diffuse belasting. Onzekerheid: Wat is de bijdrage van het toegevoegde Zn en Cd ten opzichte van de bestaande achtergrondwaarden van het compost? Werkwijze 2. Maaien, laten liggen op werkpad en na een aantal jaar afvoeren als vervuilde grond. Wettelijk kader: Er is wel een wettelijk kader voor het onderwerken van maaisel, maar niet voor het laten liggen op de oever (De Groene Ruimte, 2009) Uitvoerbaarheid: Gedurende een aantal jaar wordt het maaisel op het werkpad neergelegd. Het maaisel dikt in en de bovenste bodemlaag wordt na een 10-tal jaren afgegraven en afgevoerd als vervuilde grond. Milieueffect: Het idee is dat de zware metalen niet ver in de bodem dringen. Op deze wijze worden de zware metalen geconcentreerd en uiteindelijk geïsoleerd (afvoeren grond). Probleem hierbij is dat we onvoldoende inzicht hebben in de mobiliteit van de metalen. Cadmium is relatief immobiel en zal zich dus niet erg ver verspreiden. Zink daarentegen is, afhankelijk van de pH van de bodem, mobieler en het risico is reëel dat dit metaal uitspoelt naar het grondwater. Gaat dit om grote hoeveelheden? Dit hangt af van de ontwikkeling van de vervuiling in de beek. 2008 was een jaar met relatief sterke vervuiling op de vegetatie in de Kruispeel. De genomen maaimonsters duiden op een belasting van 0,3 – 3,5 kg Zink per hectare. Met betrekking tot alternatief 2 kan het volgende worden toegevoegd: 1. Laten liggen zorgt er voor dat de metalen in/binnen het watersysteem blijven van waaruit ze ook worden gehaald. We moeten ons so-wie-so nadrukkelijk realiseren dat we het watersysteem Tungelroysebeek nooit helemaal schoon krijgen. We houden de vervuiling dan zo geconcentreerd mogelijk. Op de oever vormen ze een geringere bedreiging voor de ecologie en voor verspreiding dan in het water. 2. Om het verspreidingsrisico nog verder terug te dringen zouden we het werkpad periodiek kunnen bekalken. Daarmee wordt de pH omhoog gebracht en zullen metalen niet/nauwelijks uitlogen en wegwaaien. Ik meen dat ABdK ook een bekalkingsadvies geeft voor landbouwgebieden waar historische vervuiling vanuit de Kempen voor komt. Voor
landbouwpercelen zou dit van invloed zijn op de gewasopname en de verspreiding. Deze methodiek is ook maatschappelijk goed is uit te leggen.
Methode maaien en maaisel laten liggen en op termijn werkpad uitmijnen Traject Zuidwillemsvaart tot eind Kruispeel (brug Vogels) Maaien Lengte 850 m1 Maaifrequentie 2 x per jaar € 1502,-/ jaar Afgraven werkpad en 238m3 per 10 jaar afvoeren naar stort Jaarkosten maaien en Maaikosten + afgraven wp € 2342,uitmijnen werkpad + afvoer Traject Vogels tot Diesterbaan Maaien Lengte 1400m1 Maaifrequentie 2 x per jaar € 3920,-/jaar Afgraven werkpad en 784m3 per 10 jaar afvoeren naar stort Jaarkosten maaien en Maaikosten + afgraven wp € 5040,uitmijnen werkpad + afvoer Traject Vogels tot Diesterbaan algen Maaien algen Lengte 1400m1 Maaifrequentie 3 x per jaar € 1400,Maaikosten op jaarbasis Totaal maatregel maaien € 1502 + € 2342 + €3920 € 14.204,-/jaar en 1 keer per 10 jaar + €5040 + €1400 uitmijnen werkpad Risico: IMAGO schade. Het waterschap neemt het risico van verspreiding naar de omgeving (uitspoeling naar de beek of naar het grondwater). Onzekerheid: Uitspoeling van metalen naar grondwater. Werkwijze 3. Maaien en afvoeren naar verbrandingsoven of stort. Wettelijk kader: Er zijn geen wettelijke beperkingen. Uitvoerbaarheid: Het maaisel wordt gemaaid, op de oever neergelegd, verzameld en afgevoerd naar vuilverwerker. Milieu-effect: De vervuiling wordt weggenomen uit de omgeving van de beek en geconcentreerd in de verbrandingsoven of geïsoleerd op de stort. Beide methoden nemen de vervuilende stoffen niet weg van de aardbodem. Methode maaien en maaisel afvoeren naar vuilverbranding Traject Zuidwillemsvaart tot eind Kruispeel (brug Vogels) Maaien Lengte 850 m1 Maaifrequentie 2 x per jaar Maaisel afvoer naar 2 x 12 ton kosten € 5200,vuilverbranding Traject Vogels tot Diesterbaan Maaien Lengte 1400m1 Maaifrequentie 2 x per jaar Maaisel afvoer naar 2 x 24 ton kosten
vuilverbranding Traject Vogels tot Diesterbaan algen Maaien algen Lengte 1400m1 algenmaaisel afvoer naar vuilverbrander Totaal maatregel maaien en afvoeren naar vuilverbrander
3 x 2,5 ton € 5200 + € 10.020 + € 4935
€ 10.020,Maaifrequentie 3 x per jaar Kosten € 4935,€ 20.115,-/jaar
Risico. Het risico zit in de beheersing van de kosten. Mogelijk breidt de vervuiling zich uit over een grotere lengte van de beek. Mogelijk treedt nog in een lange reeks van jaren vervuiling op. Als we nu werkwijze 3 kiezen kunnen we daar niet van terug zonder Imagoschade. Dit kan tot een onbeheersbare kostenpost leiden. Onzekerheid: Verbranding of stort, cadmium en zink worden niet uit het systeem gehaald. Werkwijze 4. Splitsen trajecten en maatregel. Traject Kruispeel afvoeren naar verbrandingsoven, traject Vogels - Diesterbaan afvoeren naar composteerder. Wettelijk kader: Er is geen wettelijk kader dat verplicht tot normtoetsing. We leggen ons dat zelf op in deze werkwijze. Uitvoerbaarheid: Deze werkwijze is een combinatie van de huidige praktijk en de methode afvoeren naar de verbrandingsoven. De maatregel kan gemotiveerd worden vanuit het gegeven dat de beplanting in het Kruispeel deel vanwege de lage maaifrequentie langer onder invloed staat van het vervuilingproces en daarmee ook ernstiger vervuild kan zijn. Dat deel gaan we op voorhand afvoeren naar de verbrandingsoven. De beheermaatregel voor het deel Vogels-Diesterbaan (maaifrequentie 5 keer per jaar) zetten we voort in de huidige vorm. Dit wil zeggen maaien en maaisel afvoeren naar de composteerder. Gezien de hoge maaifrequentie en de korte duur dat de planten onder invloed staan van het vervuilingproces rechtvaardigt de handelswijze. Milieu-effect traject Kruispeel: De vervuiling wordt weggenomen uit de omgeving van de beek en geconcentreerd in de verbrandingsoven of geïsoleerd op de stort. Beide methoden nemen de vervuilende stoffen niet weg van de aardbodem. Milieueffect traject Vogels-Diesterbaan: Door de grote uitverdunning van het aangeleverde maaisel zijn de zink en cadmium gehalten in het eindproduct laag. De eisen die wettelijk gesteld worden aan compost zijn streng. Ze zijn onder andere gebaseerd op het voorkomen van gezondheidseffecten bij het consumeren van gewassen die met de compost zijn opgekweekt. De milieueffecten van de verwerking op deze wijze zijn dan ook naar verwachting gering. Anders bezien is er wel een milieueffect. In het algemeen is het milieubeleid betreffende zware metalen gericht op concentratie en isolatie. Door relatief geconcentreerde zware metalen te verdunnen en vervolgens via de compost in de wijde omgeving te verspreiden zorg je voor een extra oplading van de leefomgeving, zij het in geringe mate. Methode maaien en maaisel Kruispeel deel afvoeren naar vuilverbranding en traject Vogels Diesterbaan afvoeren naar composteerder Traject Zuidwillemsvaart tot eind Kruispeel (brug Vogels) Maaien Lengte 850 m1 Maaifrequentie 2 x per
Maaisel afvoer naar 2 x 12 ton vuilverbranding Traject Vogels tot Diesterbaan Maaien Lengte 1400m1 Maaisel afvoer 2 x 24 ton composteerder Traject Vogels tot Diesterbaan algen Maaien algen Lengte 1400m1 algenmaaisel afvoer composteerder Totaal maatregel maaien en afvoeren naar composteerder
3 x 2,5 ton € 5200 + € 4620 + € 4035
jaar kosten € 5200,Maaifrequentie 2 x per jaar kosten € 4620,Maaifrequentie 3 x per jaar Kosten € 4035,€ 13.855,-/jaar
Risico: Ook bij deze werkwijze bestaat het risico van onbeheersbare kosten. Afhankelijk van de ontwikkeling van de vervuiling zullen de kosten wel lager zijn dan in werkwijze 3. Onzekerheid: * wanneer beëindigen we deze werkwijze? * hoe ontwikkelt de vervuiling zich? Alternatief voor methode 4. Aanvullend aan de handelingen van werkwijze 4 is een denkbare oplossing dat we voortborduren op de huidige werkwijze in de vorm dat we het deel dat extensief wordt gemaaid (traject Zuidwillemsvaart tot eind Kruispeel (brug Vogels)) maaien en afhankelijk van de vervuilingsgraad afvoeren naar de verbrandingsoven, terwijl we van het deel dat we intensief maaien het maaisel afvoeren naar de composteerder. Dit zou betekenen dat we voor het Kruispeel deel per maaibeurt een monitoring doorvoeren. Indien de vervuiling boven een bepaalde norm komt wordt het maaisel afgevoerd naar de verbranding of de stort. Een norm hiervoor moet nog worden uitgewerkt (grenswaarde compost, onderwerknorm?) De wijze van monitoren moet nog worden uitgewerkt. Kosten: De kosten van de verwerker (composteerder of vuilverbranding) zijn afhankelijk van de ontwikkeling van de vervuiling. Literatuur: • •
Ontwerp-besluit kwaliteit en gebruik Overige Organische Meststoffen (BOOM). Ministerie van VROM, Staatscourant 149, 7 augustus 1997. Besluit van 26 oktober 2005, houdende wijziging van het Besluit gebruik meststoffen, het Besluit kwaliteit en gebruik overige organische meststoffen en het Lozingenbesluit open teelt en veehouderij (aanscherping gebruiksregels meststoffen), Staatsblad 2005 548
