Bijbehorend gedeelte in Een levensregel voor beginners : Deel I, H.1: Een lesje bij beelden uit de Hildegardisabdij in Eibingen (p.15-22)

Deel 2: Tijd voor zorg, aandacht voor wortels Bijbehorend gedeelte in ‘Een levensregel voor beginners’: Deel I, H.1: Een lesje bij beelden uit de Hildegardisabdij in Eibingen (p.15-22). Cursief gedrukte woorden verwijzen naar schrijftechnieken zoals toegelicht in het aparte stuk ‘Algemene instructies werkvormen’.

Schrijven Terugblik en oogst Je hebt nu een maand met het programma kunnen werken en het kan zinvol zijn om niet zomaar ‘door te dansen’ met de volgende les, maar ook even ‘op het balkon’ te gaan staan. Dat wil zeggen: tijd nemen om te reflecteren, terug te kijken naar zowel het proces (je manier van schrijven en werken met dit programma) als naar de inhoud (wat het je oplevert). Probeer dit terugkijken en oogsten niet beoordelend of veroordelend te doen, maar onderzoekend, als het ware nieuwsgierig naar jezelf kijkend: wat heb ik gedaan, geprobeerd, gewild, hoe ben ik met dit verlangen omgegaan en wat heeft dat me gebracht? Een dergelijke terugblik zal een vast onderdeel zijn van alle volgende lessen. Het programma is immers bedoeld om je te helpen jouw eigen vormen van spiritualiteit te ontdekken en ermee te oefenen, en deze maandelijkse reflectie helpt je om bewust stil te staan bij wat jouw oogst is en wat je wilt blijven doen. 1. Kijk eens terug op het proces, d.w.z. jouw manier van schrijven en werken met dit programma in de afgelopen maand, en beantwoord daartoe –al schrijvend, in trefwoorden– de volgende vragen: a) Hoe vaak heb je geschreven, op welke tijdstippen en plaatsen, en met welke vormen/technieken of eventueel materialen? b) Wat heb je, naast het schrijven, aan andere oefeningen gedaan? c) Heb je, naast de vorige les, nog andere dingen gedaan of ontdekt die passen bij jouw motivatie voor dit programma? d) Wat werkte van dit alles niet en wel goed voor jou? e) En wat wil je hierna blijven doen, anders doen of nogmaals proberen? 2. Kijk eens terug op de inhoud, d.w.z. wat de vorige maand jou heeft opgeleverd: a) Blader terug in wat je geschreven hebt, denk terug aan wat je (naast dit schrijven) gedaan hebt en maak een lijstje van dingen die jou opvallen. b) Schrijf daarna een sprintje van 10 regels over jouw oogst: dit kan een algemene terugblik zijn op de afgelopen periode, maar ook iets specifiekers over één of meer items van jouw lijstje, kijk maar wat er opkomt. c) Maak daarna de volgende open zinnen af met 3 regels tekst: - Vorige maand heeft me vooral laten zien... - Benedictijns leven was in de afgelopen tijd... - Ik zie mezelf op dit moment vooral als iemand die... - Wat ik wil vasthouden is... - Voor komende maand hoop/wil ik...

Deel 2: Tijd voor zorg, aandacht voor wortels – versie 1, januari 2010 Altijd tijd, altijd aandacht: je eigen programma voor Benedictijns leven © Papieren Spiegel, Sarine Zijderveld

1

Een levensregel voor beginners 3. Benedictijns leven is eerder een kwestie van daden dan van woorden, zo lezen we: “De abt (...) moet eerder door zijn daden dan door zijn woorden duidelijk maken wat goed en heilzaam is.” (p.15). a) Maak een gedachtenwolk (ook wel vrij cluster genoemd) met als kernwoord ‘heilzame woorden’. Je associeert daaromheen met in gedachten de vraag: welke woorden zijn voor mij belangrijk, gebruik ik vaak of graag? b) Neem even de tijd om te kijken naar de wolk die ontstaan is. Welke 3 woorden springen er op dit moment voor jou uit? Onderstreep deze. c) Schrijf een sprintje van 5 minuten (of 10 als je tijd en zin hebt) over hoe jouw daden zich tot deze woorden verhouden. Denk aan vragen als: in hoeverre lukt het mij ze in praktijk te brengen? Wat wil, probeer of doe ik feitelijk met deze woorden? Wat merken anderen aan mij van deze woorden? d) Herlees je sprintje en schrijf vervolgens 5 regels tekst over wat je hierdoor ziet over jouw praten en jouw doen. 4. Een andere manier om iets te doen met het thema ‘woorden en daden’ is het kijken door andermans ogen. a) Maak een lijstje met namen van 3 mensen in je omgeving, het liefst uit verschillende contexten (bijv. je partner, een familielid, een collega, een klant, een (buur)kind, etc.) b) Verplaats je in de eerste persoon op jouw lijstje en maak dan de volgende open zin af met 10 regels tekst. Ga dit niet eerst bedenken, maar begin meteen te schrijven en kijk wat zich aandient. Schrijf dus alsof die ander tegen en over jou praat: - Wat ik van jou merk, is dat je... c) Herhaal stap b voor de andere twee personen op jouw lijstje. d) Lees hardop terug wat je in de voorgaande 3 x 10 regels (bij stap b en c) hebt geschreven, en maak dan de volgende open zinnen af met 3 regels tekst: - Wat me opvalt, is... - Als ik dit vergelijk met hoe ik graag gezien wil worden.... e) Is er naar aanleiding van deze oefening iets dat je wilt proberen of misschien wilt vragen aan degenen door wiens ogen je naar jezelf gekeken hebt? Zo ja, schrijf daar iets over. f) Hoe zou het zijn als je God (of het hogere, het leven, het universum etc.) op je lijstje had gezet en door die ogen naar jezelf zou kijken? Doe dat eens en schrijf een sprintje (kies vooraf hoe lang), dat begint met: Ik zie jou... 5. In de beschrijving van het leven in de Hildegardisabdij gaat het o.a. over het verleden en het heden, over wortels van vroeger en zichtbare vruchten in het nu. De motivatie van de zusters Benedictinessen ligt in een 1500 jaar oude Regel, terwijl de details van hun moderne gedrag zichtbaar zijn in het gebruik van mobiele telefoons, computers, in het onderhoud aan hun abdij en in de ontspannen recreatie (p. 16). a) Schrijf een sprintje van 3 of 5 minuten als antwoord op de vraag: waarin ben ik geworteld, waaruit put ik, waaruit leef ik, wat motiveert mij? b) Maak een lijstje van 5 dingen die je de komende dag(en) te doen hebt. Wees zo concreet mogelijk, bijv.: eten koken, boodschappen doen, vergadering met X voorbereiden, Y bellen voor haar verjaardag, etc. c) Kies 1 item uit je lijstje en schrijf een sprintje van 5 of 10 regels tekst over de vraag: hoe kan ik mijn wortels/drijfveren (uit stap a) zichtbaar laten zijn in deze activiteit? Beschrijf concreet gedrag. d) Schrijf vervolgens 3 regels tekst over wat het effect van dat gedrag zou zijn, zowel op de ander(en) als op jezelf, en misschien ook op de kwaliteit van het werk waar het om gaat. e) Als je wilt, kun je stap c en d herhalen voor de andere items op je lijstje. Deel 2: Tijd voor zorg, aandacht voor wortels – versie 1, januari 2010 Altijd tijd, altijd aandacht: je eigen programma voor Benedictijns leven © Papieren Spiegel, Sarine Zijderveld

2

6. In het leven van de Benedictinessen vallen een paar begrippen op: aandacht, schoonheid, orde en houding (p.16-20). a) Welk van deze begrippen raakt jou op dit moment het meest? Maak daarmee een woordgedicht. (Als alternatief kun je je ook afvragen: welk kernbegrip heb ik zélf uit de beschrijving van het leven in deze abdij gehaald, en daarmee een woordgedicht maken.) b) Herlees je woordgedicht. Welk woord of fragment springt eruit? Schrijf daar een sprintje van 15 regels over. c) Herlees je sprintje. Welk woord springt eruit? Maak daarmee weer een woordgedicht. d) Nu heb je als het ware een wybertje gemaakt: vanuit één woord ben je uitgewaaierd in een sprintje, en vervolgens heb je weer de beweging gemaakt naar één woord. Dus van klein naar groot naar klein. Wat heeft dit wybertje je te zeggen, heeft het jou iets laten zien? Schrijf er 3 regels tekst over. 7. Een belangrijk thema in dit gedeelte van het boek is ‘zorg’: bijvoorbeeld zorg voor je omgeving, voor de schoonheid en opgeruimdheid ervan, maar ook zorg voor degenen die je ontmoet, bijvoorbeeld in het aandachtig gaan zitten voor een telefoongesprek. En zorg ook voor alle activiteiten die je onderhanden hebt, in de zin dat alles even belangrijk is en je onverdeelde aandacht verdient. Op deze manier bekeken is zorg niet zwaar (zoals in ‘bezorgd’ en ‘zorgelijk’), maar eerder licht, zoals in ‘zorgzaamheid’ en ‘zorgdragen voor’. Het is geen last, maar een liefdevolle beweging naar wat en wie jou omringt. a) Kijk eens naar de afbeeldingen in de fotobijlage bij deze of de vorige les. Welke foto kies jij voor de zware kant van zorg, zoals je die ongetwijfeld wel kent? En welke foto kies je voor de lichte kant? b) Neem nu eerst de foto die symbool staat voor de zware kant en beantwoord de volgende vragen kort, in trefwoorden: - Wat is je eerste indruk van deze afbeelding? - Wat zie je feitelijk op deze foto, objectief waarnemend? c) Maak dan de volgende open zin af met 5 regels tekst: - Deze afbeelding laat zien... d) Herhaal stap b en c voor de foto die je gekozen hebt voor de lichte kant van zorg. e) Herlees nu wat je geschreven hebt en schrijf 5 regels over wat je met deze oefening hebt gezien of ervaren. 8. Het principe van ‘een regel voor beginners’ is geruststellend: we hoeven en kunnen geen hoger niveau bereiken, we blijven altijd beginners, omdat Benedictijns leven een kwestie is van vallen en weer opstaan (p.21). Je kunt hierover schrijven aan de hand van onderstaande vragen. Kies daarbij eerst in welke vorm en omvang je erover wilt schrijven, bijvoorbeeld in een sprintje van een aantal minuten of in een lijstje of in een woordgedicht. a) Wat zijn voor jou bekende manieren van vallen? Hoe, wanneer of waardoor val jij meestal? b) Wat zijn voor jou bekende manier van opstaan? Hoe, wanneer of waardoor sta jij meestal op? Wat werkt daarin? En wat zou je graag meer of anders willen doen? (Schrijf hierbij over wat je wél wilt, niet over wat je niet (meer) wilt.) c) Brengt dit jou tot iets wat je komende week of maand wilt uitproberen?


3

Kijken Aan het eind van dit cursusdeel is een fotobijlage opgenomen. Dit is ondersteunend materiaal dat je kunt gebruiken bij sommige schrijfsuggesties en bij het maken van een inspiratiekaart als afronding van de maand. (Tip: als je deze pagina op een A4-stickervel print, kun je er foto’s als stickers uitknippen om in je dagboek te plakken.)

Lezen Ook als bijlage zijn twee teksten opgenomen die je kunt gebruiken voor de lectio divina, zoals uitgelegd in het aparte document ‘Algemene instructies werkvormen’.


4

Doen Het thema deze maand is: tijd voor zorg, aandacht voor wortels. Laat je inspireren door twee dingen die je hiermee kunt doen of verzin iets anders.

•

Excursie: neem jezelf mee uit, tijd en aandacht voor jezelf!

Een mooie plaats om stil te staan bij wortels is het Museonder in het Nationale Park De Hoge Veluwe in Hoenderloo (www.hogeveluwe.nl, tel. 0900 – 464 3835). Dit is een ondergronds natuurmuseum dat een beeld geeft van wat leeft (en geleefd heeft) onder het aardoppervlak. In de koepel van het museum hangt het complete wortelstelsel van een 135 jaar oude beuk. Je kunt hiernaar kijken en je voorstellen dat jij zelf die boom bent, dat je jouw eigen wortels ziet, van groot en stevig tot aan de kleinste sprietjes die overal hun voeding vandaan halen. En bedenken hoe al die voeding en vertakking onder de oppervlakte vervolgens samenkomt in één stam, de boom die jij bent, met alle jaarringen die je al hebt opgedaan, gewoon door er te zijn. De boom die vanuit die stam takken en bladeren, ook weer heel fijnmazig uitvloeiend, omhoog steekt en uitbreidt. Met sappen die stromen. Zo ontstaat als het ware het beeld van je voeten tot je kruin, met je armen wijd gespreid, levend. Je kunt er op deze manier aandachtig naar kijken en het zien als een beeld van jezelf: wat laat de boom, wat laten de wortels jou dan zien? Je kunt er ter plekke of thuis iets over schrijven. Een alternatief is dat je in je eigen omgeving iets dergelijks doet, bijvoorbeeld via een wandeling in de natuur, in een arboretum, of door het planten van iets in de tuin, met aandacht voor wortels, voeding, vertakking, uitbreiden, groei etc.

•

Zorg voor je omgeving

Passend bij de schoonheid en orde waar Wil Derkse over schrijft, kan deze maand een goede gelegenheid bieden om eens op te ruimen! Kijk eens aandachtig naar je omgeving, je woonkamer of werkkamer, je slaapkamer misschien: wat zie je? Wat kan mooier, uitnodigender, zorgzamer? Pak niet alles ineens aan, maar kies een plek die je mooi wilt maken en begin klein, met bijvoorbeeld alleen je bureaublad, of nog kleiner, het laatje van je nachtkastje. Experimenteer niet alleen met een beperking in de omvang van wat je wilt opruimen, maar ook met beperking in de tijd, bijv. een kwartier of een half uur, of als je dapper bent een middag. Kun je het dan ook loslaten of is het een kwestie van alles of niets, en als je eenmaal begint kun je niet meer stoppen? En gaat opruimen naadloos over in het lezen van de boeken en papieren die je vastpakt? Kijk dan eens of je Benedictijns kunt opruimen: met aandacht voor wat je aan het doen bent, dat is namelijk niets anders dan het opruimen van die ene gekozen plek. Dus niet het lezen van een boek en ook niet het uitbreiden van je opruimwoede naar allerlei andere plekken. ☺ Denk behalve aan opruimen ook aan mooi maken. Wat kun je doen om deze plek nog meer naar je zin te maken, dus in dit opzicht zorg voor jezelf te hebben? Bloemen? Lichtjes? Geuren? Of wil je misschien iets doen aan het uitzicht vanuit deze kamer? Kortom, haal schoonheid en oog voor detail deze maand naar je toe.


5

Maken Maak je eigen inspiratiekaart als afsluiting van de maand: Kijk terug op wat je deze maand geschreven, gedaan en beleefd hebt. Wat is voor jou de essentie daarvan? Druk dat uit in één woord en maak daarmee een elfje. Kies uit de fotobijlage van deze of vorige maand een afbeelding die past bij jouw tekst en/of bij hoe je deze maand ervaren hebt. (Je kunt ook een eigen foto kiezen, een ansichtkaart erbij zoeken of een afbeelding uit een tijdschrift halen.) Knip de foto uit, plak hem op een correspondentiekaart of op een stukje gekleurd karton, en schrijf je elfje erbij.

Inspiratie delen Op de site van de Papieren Spiegel kun je in het forum ervaringen en tips uitwisselen met anderen. Ga naar ‘Forum’, en klik daarna op ‘Forum Altijd tijd, altijd aandacht’ (aan de linkerkant op de pagina), dit is speciaal voor dit programma bedoeld. Het forum is toegankelijk voor alle bezoekers van de site, dus ook voor niet-cursisten.


6

Bijlage: Lezen

•

Mediteren als een klaproos: Zo leerde de jongeman te bloeien

(...) De meditatie is vóór alles een zithouding, en dat had de berg hem geleerd. De meditatie is ook een “oriëntatie” en dat leerde de klaproos hem nu: zich naar de zon keren, zich vanuit het diepste van zichzelf naar het licht keren. Daarvan het verlangen van heel zijn bloed maken, van al zijn levenssappen. Deze oriëntatie naar het schone, naar het licht, zorgde ervoor dat hij soms rood werd als een klaproos. Alsof “het mooie licht” het licht was van een oogopslag, die hem toelachte en van hem een of ander parfum verwachtte. Van de klaproos leerde hij ook dat de bloem om precies in de goede richting te blijven “een rechte steel” moest hebben, en hij begon dus zijn werverkolom te rechten. Dit zorgde voor enige problemen, want hij had in sommige teksten uit de filokalie gelezen dat de monnik licht gekromd moest blijven, tot het soms zelfs pijn deed. De blik gericht naar het hart en de ingewanden. Hij vroeg toen uitleg aan Vader Serafim. De ogen van de staretz keken hem schalks aan: “Dat was voor de potige kerels van vroeger. Die zaten vol energie en om hen een beetje te herinneren aan de nederigheid van hun menselijke conditie was het nodig, dat zij zich tijdens de meditatie een beetje bogen, wat hen geen kwaad deed… Maar jij, jij hebt energie nodig en daarom moet jij je tijdens de meditatie oprichten, waakzaam zijn, en rechtop naar het licht keren, maar zonder hoogmoed… Trouwens, als je goed naar de klaproos kijkt, dan zal die je niet alleen het recht houden van de steel leren, maar ook een zekere buigzaamheid onder het zuchten van de wind, en ook nog een grote nederigheid…” Het onderricht van de klaproos stak inderdaad ook in zijn vluchtigheid, zijn broosheid. Je moest leren bloeien, maar ook leren afsterven. De jongeman begreep de woorden van de profeet nu beter: “De mens is als gras, hij bloeit als een veldbloem. Het gras verdort en de bloem verwelkt… In zijn ogen zijn de volken als een druppel in een emmer… de leiders van de aarde, nauwelijks zijn ze geplant, nauwelijks hebben ze wortel geschoten... en de stormwind neemt hen op als kaf”. (Jes. 40). De berg had hem gevoel van de eeuwigheid gegeven en de klaproos leerde hem de broosheid van de tijd: mediteren is de Eeuwige leren kennen in de vluchtigheid van het ogenblik, een ongedeeld, welbepaald ogenblik. Mediteren is bloeien in de tijd die ons gegeven is tot bloeien, beminnen in de tijd die ons gegeven is om lief te hebben, onbaatzuchtig, zonder waarom of waarvoor; waarom bloeien klaprozen?

Fragment uit “De hesychastische gebedsmethode” Bron: www.abdijvanegmond.nl/cms/publish/content/showpage.asp?pageid=129


7

•

Hosea 14: 6-9

Ik zal voor Israël zijn als de dauw. Het zal bloeien als een lelie, wortelen als een ceder op de Libanon; zijn jonge loten zullen uitlopen. Het zal als een prachtige olijfboom pronken en geuren als de ceders op de Libanon. Dan is het weer goed toeven in zijn schaduw, er wordt weer koren verbouwd. Het zal bloeien als een wijnstok, befaamd zijn als de wijn van de Libanon. Dan zegt Efraïm: ‘Wat heb ik nog met afgoden te maken? Ik wil zijn liefde beantwoorden, mijn oog op hem richten. Dan ben ik als een cipres, altijd groen; het zijn uw vruchten die ik draag.’

Bron: Nieuwe Bijbelvertaling, 2007


8

Bijlage: Kijken

Bron: www.sxc.hu (standard restrictions apply)


9

Bijbehorend gedeelte in Een levensregel voor beginners : Deel I, H.1: Een lesje bij beelden uit de Hildegardisabdij in Eibingen (p.15-22)

Recommend Documents