In dit nummer o.a. Maria van der Hoeven ontmoet Siem Jansen 6 • Food Future focust op innovatie 10 Globalisering biedt kansen 12 • Op weg naar slimmere, efficiëntere energienetten 18 • Investeringen bevorderen = klantgericht werken 22 • Ondernemers doen Flinc 27
I N H O U D Op de cover en in het hart van deze NOMMER onze minister van Economische Zaken, tevens aandeelhouder. Wij waren benieuwd naar de opvatting van de minister over de ontwikkeling van NoordNederland en de betrokkenheid van Economische Zaken daarbij. Juist nu we aan de vooravond staan van verandering: de forse afslanking van alle overheden.
Dat is niet alleen een financiële kwestie. Wat betekent dat voor
Delen en loslaten
10
12
het economisch beleid in z’n algemeenheid, en Noord-Nederland en de NOM in het bijzonder? Ik kijk daar optimistisch tegenaan. Ik ben er namelijk van overtuigd dat het niet zozeer een kwestie van geld is, maar veel meer van organisatie. Het maakt creativiteit los.
Hoewel niet expliciet geeft de minister aan dat zij door wil gaan met het huidige, weliswaar aangescherpte, regionale beleid. Als we dat waar willen maken komt het erop aan om bestaande ‘koninkrijken’ hun werkzaamheden anders en efficiënter te laten organiseren. Zeker bij de
6
18
overheden zelf. De minister geeft daarvan voorbeelden. Onder andere de NOM kan daarin als een shared service centre voor de uitvoering van economisch beleid in het Noorden opereren. Bundeling en anders organiseren van de uitvoeringstaak op economisch terrein door overheden hoeft dan niet tot verlies aan slagkracht te leiden.
Is dat preken voor eigen parochie? Wellicht, maar in de praktijk zie
Aan het woord
2
Siem Jansen preekt voor eigen parochie
Coverstory
6
Vragen, vragen en nog eens vragen aan Minister van der Hoeven
Ambities
10
Food Future creëert kansen in de keuken van Noord-Nederland
Internationaal
12
Connect International: hulp bij buitenlandse zaken
Participaties
16
Financiële steun, advies en klankborden: 3 bedrijven, 3 verhalen
Uitdaging
18
Een opwekkend verhaal over kansen in de energie: Smart Grids
Gesprek
22
Sander Oosterhof wil weten wat de ondernemer drijft
Successen
27
Drie ondernemers hebben écht Flinc gedaan
ik zoveel mogelijkheden. Alleen … dat vereist een houding van delen
Siem Jansen
[email protected]
en loslaten. Delen van kennis en menskracht en het loslaten van het adagium dat je alles zelf moet doen. Vooral dit laatste is iets waarin overheden goed zijn. De zelfbewustheid die we in het Noorden steeds uitspreken wordt dan in daden omgezet.
En dat is, weliswaar in een korte tussenzin, een van de boodschappen die onze minister aan het Noorden meegeeft. Moet je met minder geld toe en wil je toch dezelfde return on investment, dan moet je de organisatie omgooien. Let’s go for it.
En verder … Nommer-shop 4
• Innoveren en nadenken door Peter van der Klok 5 • NOMMER Errit Bekkering 25 • nom.nl 26 INVESTEREN IN ONTWIKKELING
I N V E S T E R E N
NOMMER is een magazine van N.V. NOM en speciaal bedoeld voor relaties en iedereen die
I N
O N T W I K K E L I N G
Nommer-Shop
geïnteresseerd is in de activiteiten van de
FINN (Fijnmechanische Industrie Noord-Nederland) viert dit jaar haar
investerings- en ontwikkelingsmaatschappij
30-jarig jubileum! FINN houdt zich bezig met engineering en het op
voor het Noorden. NOMMER is open, toekomsten resultaatgericht en beschrijft de economische ontwikkelingen, de ondernemingsgeest, en het leven en werken in Groningen, Friesland en Drenthe.
Verspreiding: gratis onder alle relaties van N.V. NOM.
Je lippen glimmen ervan!
maat leveren van hoogwaardige precisie-onderdelen voor industriële, medische en defensietoepassingen. In 30 jaar zijn we uitgegroeid naar een aantal bedrijven. En dit alles vanuit ons kantoor in Stadskanaal. Immers: kansen zijn er voor iedereen, als je maar wilt innoveren én nadenken.
En dat heeft FINN zeker gedaan de afgelopen jaren. Omdat we Redactie: Communicatie N.V. NOM, Manisch Creatief.
Jazeker, dat heb je na het gebruik van deze heerlijke NOM-lippenbalsem.
Eindredactie: Annemarie Atema,
[email protected].
De testresultaten na gebruik onder zo’n 50 NOM-medewerkers zijn:
Idee, art direction en realisatie: Manisch Creatief.
volle, gladde, goed beschermde en gezonde lippen! Okee, die wil je
DTP/pre-press: SYL dtp & vormgeving.
dus hebben, die lippenbalsem. Zo te regelen door te bellen
4
INNOVEREN ÉN NADENKEN MET EEN BREDE BLIK
veel kennis hebben op het gebied van engineering, hebben we in de loop der jaren heel veel producten ontwikkeld en gepatenteerd, zoals de klapschaats, de Skeleton-slee, inline skates, het roeisysteem en de klapski. We zijn echter verder gaan denken, buiten dit productsegment om. Vasthouden aan je core business is mijns inziens niet noodzakelijk. Maar wel: blijven innoveren én nadenken met een brede blik. Zo kwamen we op energie, vanuit de gedachte dat we hier veel te veel voor betalen (zoals voor bijna alles in Nederland, maar dat is weer een ander
Tekstbijdragen: Annemarie Atema, Errit Bekkering,
naar of mailen met uw
onderwerp). Voor het verwarmen van bedrijfsgebouwen en woningen
Manisch Creatief, Folkert van der Glas, Maria van
NOM-contactpersoon.
hebben we de Outdoor Boiler geïntroduceerd. Deze gebruikt hout als
der Hoeven, Tjeerd Homsma, Siem Jansen, Peter van
Gewoon doen!
brandstof. En dat betekent circa 80% lagere energiekosten. In de loop
der Klok, Rudy Noordenbos, Volker de Vogel, Cees
van 2010 hopen we de HGM-motor te introduceren, deze motor zet rest-
Verhagen, Lolle Wijnja en Roel Wiewel.
warmtestromen om in elektrische energie. De elektrische energie kost met de HGM maar een fractie van de huidige kosten!
Fotografie: Stijntje de Olde (cover), stock, archief NOM. Drukwerk: Grafische Industrie De Marne. Oplage: 3.000 exemplaren. Rechten: Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen,
Voor ons bedrijf TCE Gofour (Technology Center Europe) hebben
Snel bellen voor een mobiellader!
we een breed pakket aan brandstof- en emissiebesparende oplossingen ontwikkeld. De AeroFinn wordt inmiddels in personenauto’s, schepen en vrachtauto’s ingebouwd en levert een brandstofbesparing op tussen de 5% en 25% en een emissiereductie tot 96%. Met het Gofour-productpakket hopen we de wereldmarkt te veroveren. Inmiddels zijn de eerste
vermenigvuldigd of geproduceerd zonder schriftelijke
Daar sta je dan. Midden in een
toestemming van de N.V. NOM of andere auteursrecht-
belangrijk telefoongesprek is
hebbenden. Alle gegevens zijn onder voorbehoud, en er
de batterij leeg. Vergeten een
FINN haalt voor circa 20% zijn omzet uit Noord-Nederland en circa
kunnen geen rechten aan worden ontleend.
nachtje aan de lader te hangen.
55% komt uit de USA, de rest uit Duitsland, Ierland en Zwitserland.
vestigingen in de USA gestart.
Gewoon rustig blijven en diep
Gezien onze marktpartijen zijn we blij in het Noorden te zitten. En qua
Peter van der Klok
NOMMER is een uitgave van N.V. NOM,
inademen. Immers, u heeft
Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij
de mobiellader van de
directeur FINN BV en TCE Gofour BV
voor Noord-Nederland.
NOM bij de hand: snel
[email protected]
Paterswoldseweg 810, Groningen.
opladen en bellen maar
Conclusie: zoek naar uitdagingen en bedenk nieuwe producten!
Telefoon (050) 521 44 44, www.nom.nl.
weer. Klitsklatsklander!
Tip van de dag: laat iedereen die je inhuurt of mee laat werken aan je
naam kunnen we niet anders, anders zouden we FINN in FIZN of zo moeten wijzigen.
Te bestellen door een mail
nieuwe product, tekenen dat ze nooit enig recht van industrieel eigen-
Cover: Minister Maria van der Hoeven en Siem Jansen
te sturen naar
[email protected].
dom zullen vestigen, want voor je het in de gaten hebt, gaan derden
na de bijeenkomst Fryslân Innoveert in Leeuwarden.
Kosten: geen. Want we willen
rechten claimen.
natuurlijk wel dat u dat belangFebruari 2010
rijke telefoontje kunt afmaken.
5
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
1) Hoe ziet u, na 35 jaar NOM en de
We moeten wel goed blijven kijken naar wat de beste
recente economische crisis, de rol van
weg is om die pieken tot wasdom te laten komen en de
de NOM in de komende jaren?
gestelde ambities te halen. Juist om continuïteit te garanderen, kan het voor het
‘De kracht van de NOM ligt wat mij
uitbouwen van de eigen kracht wenselijk zijn om met
betreft in haar kennis van het bedrijfs-
andere bedrijven en andere overheden krachten te bun-
leven. Van daaruit kan de NOM een
delen en zo tot nog meer gezamenlijke focus en massa te
belangrijke rol blijven spelen in het
komen. Niettemin kunnen er zich, al dan niet binnen de
aanjagen van projecten. Dus bedrijven
pieken of sleutelgebieden, interessante nieuwe ontwikke-
helpen om kansen te pakken. Ook de
Al langer op ons wensenlijstje
rol die de NOM speelt in het aantrekken van investeringen en bedrijven is
en in de eerste NOMMER van 2010
belangrijk. De komst van complementaire bedrijven in de regio’s versterkt de
werkelijkheid: een interview met
bekendheid en de innovatiekracht van de clusters. De gezamenlijke focus op
Minister Van der Hoeven. De interne
sterkten vind ik daarbij van groot belang: die focus heeft de afgelopen jaren
mail: ‘Wat zou jij onze minister
tot goede resultaten geleid. Verder kan de NOM een rol spelen in regionale
6
versnellingsagenda’s.’
willen vragen?’ leverde een scala
2) Het piekenbeleid is in Noord-
aan onderwerpen op. Dat bete-
Nederland succesvol. Langzamerhand
kende schrappen en keuzes maken.
ontstaan er steeds meer robuuste projecten waarin nieuwe technologieën
Een luxeprobleem. Hierbij dan de
door bedrijven samen met kennispartners worden ontwikkeld. In de meeste
gekozen vragen plus de antwoor-
gevallen op de snijvlakken van meerdere pieken. Heeft het Ministerie van
den uit Den Haag.
Economische Zaken voldoende tijd om
beleidsmakers (in Europa, in Nederland) tot het kiezen van nieuwe pieken en sleutelgebieden? ‘Voor continuïteit van een individueel project zijn bedrijven en kennisinstellingen uiteraard allereerst zelf verantwoordelijk. Waar het gaat om de rol
willen sluiten.’
3) Wat zijn uw ideeën om te komen tot een winstgevende, duurzame economie en hoe verhoudt zich dit tot het piekenbeleid? ‘Ik zet in op drie fronten: allereerst door te sturen op goede algemeen economische voorwaarden voor ondernemen en werken in Nederland. Ik denk daarbij aan goede marktwerking, vennootschapsbelasting, regelingen voor kenniswerkers, octrooi- en faillissementswetgeving, enzovoort. Daarnaast zet ik breed in op innovatie via regelingen waar het gehele bedrijfsleven gebruik van kan maken. Innovatie is zowel een antwoord op de wereldwijde concurrentiestrijd, als voor meer duurzame wijzen van productie. Tenslotte voer ik nog specifiek beleid voor sterke sectoren; de sleutelgebieden en pieken. Om op dat internationale toneel mee te kunnen blijven spelen, moeten we blijvend innoveren. Dat vergt een gezamenlijke inspanning van bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Daarnaast zet ik er vanuit de maatschappelijke innova-
deze projecten tot wasdom te laten komen? Of dwingt de dynamiek van
lingen voordoen waarvoor we als overheid de ogen niet
Coverstory Interview met Minister Van der Hoeven
tie-agenda’s op in om de innovatiekracht van het bedrijfsleven te gebruiken om maatschappelijke problemen op te lossen. Daar komen bijvoorbeeld mijn innovatieagenda energie en de maatschappelijke innovatie-agenda water vandaan, om maar twee relevante voorbeelden te noemen voor Noord-Nederland.’
4) Het Innovatie Platform zet onder andere in op productiviteitsverbetering van het Nederlandse MKB. Haar ambitie
van de overheid is continuïteit van
is om de komende jaren 10.000 MKB-bedrijven hierover
beleid belangrijk. De gezamenlijke
te adviseren. De NOM, Syntens, Kamer van Koophandel
focus moet natuurlijk niet elke vier
en TCNN hebben hiervoor een project opgezet (Slimmer
jaar een andere kant op wijzen.
Werken 8.nl) om deze ambitie in Noord-Nederland te rea-
>
liseren. Hoe belangrijk vindt u productiviteitsverbetering voor het (Noord-)Nederlandse bedrijfsleven?
>
7
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
‘In het kader van de vergrijzing en de internationale con-
om energie op te wekken uit het spanningsverschil tus-
currentiepositie is productiviteitsgroei voor Nederland
sen zoet en zout water. Dat vind ik internationaal zeer
in het algemeen zeer belangrijk. Dat geldt dus zeker niet
aansprekend, ook al omdat deze technologie inzetbaar
‘In het algemeen zie ik goede kansen, vooral op ener-
specifiek voor het Noord-Nederlandse bedrijfsleven.
zou zijn op veel plekken in de wereld. Ook dat is weer
giegebied. Een goed initiatief vind ik Nordstream; dat is
Innovatie en goede algemene condities voor ondernemen
een vrucht van de kennis uit Wetsus en initiatief van
een initiatief dat ons minder afhankelijk maakt van de
en werken, dat zijn de sleutels voor productiviteitsver-
regionale ondernemers.
onzekere aanvoer van gas vanuit Rusland via Oekraïne
betering. Het is goed dat op deze punten in het Noorden
Een ander succes vind ik de Eemshaven, waar het haven-
en past dus in mijn beleid van leveringszekerheid. Het
interessante initiatieven bestaan. Op het niveau van het
bedrijf, het Rijk en de regionale overheden, de chemie-
past bovendien in het concept van de gasrotonde. Verder
individuele bedrijf is allereerst het bedrijf zelf verant-
en de energiesector samen de condities creëren voor het
noem ik de initiatieven van Gasterra om betrokken te ra-
woordelijk. De ambitie van het IP is om samen met
ontstaan van een echte energiehaven voor gas, LNG
ken bij de olie en gaswinning op het Yamal schiereiland
werkgevers, vakbonden, Syntens en SenterNovem de
en andere nieuwe gassen en het opslaan en vooral ook
voor de kust van Rusland.
komende jaren 10.000 ondernemingen aan te zetten
hergebruiken van CO2.’
Maar er zijn natuurlijk ook andere kansen op het gebied
hun productiviteit te verhogen. De implementatie ervan
van kennisuitwisseling en het leren van elkaars verschil-
ligt nu bij mij en deze partijen. Er wordt gestart met een
6) Stel mevrouw Van der Hoeven, u bent stadhouder
len in benadering tussen Scandinavië en de Baltische
pilot van 1.000 bedrijven die zullen worden geadviseerd
van Noord-Nederland,
staten. Denk aan een Interreg-project als ‘North Sea Sup-
en gemonitored. En voor wat betreft het Noorden draagt
a) Welke economische kansen voor het noorden zou
ply Connect’.’
het project Slimmer Werken 8.nl natuurlijk ook bij aan
u willen uitbuiten en hoe zou u dat in Den Haag
productiviteitsverbetering in het MKB.’
proberen te realiseren?
7) Hoe ziet u de huidige sterke regierol van het Ministerie van Economische Zaken (regionale ontwikke-
5) Welke noordelijke anekdotes gebruikt u bij het profile-
‘Ik zou doorpakken op de internationaal onderschei-
lingsprogramma’s) in het licht van het Europese beleid
ren van Nederland tijdens de vele buitenlandse missies?
dende sterkten die we gezamenlijk in de afgelopen jaren
van autonome ontwikkeling van de regio’s?
verder hebben gebracht. Maar ik daag het Noorden uit
8
‘In het algemeen vind ik dat het Noorden de afgelopen
over die successen nog luider te komen vertellen in Den
‘Om kansen te pakken is samenwerking van bedrijven
jaren een geweldige draai heeft gemaakt naar de inzet op
Haag.’
en regionale en nationale overheden noodzakelijk. Ge-
sterkten. Daarmee is het zelfbewustzijn ook toegenomen
zamenlijke focus is daarbij wezenlijk. Daarin heeft iedere
en dat is goed: laat zien wat je kan! Er zijn prachtige pro-
b) Op welke wijze zou u de aardgasreserves en de energie-
overheid een rol die aansluit bij opgaven die er liggen
jecten tot stand gekomen. De projecten hebben nog wel
kennis in het noorden ‘te gelde’ maken in Den Haag, maar
om Nederland internationaal op de kaart te zetten en die
wat vaak het karakter gehad van het organiseren van de
ook op de wereldmarkt?
het bedrijfsleven niet in haar eentje kan oppakken. Voor
bedrijven en het versterken van de kennis. Nu wordt het
sectoren die dragend zijn voor de Nederlandse economie
zaak daar ook de vruchten van te gaan plukken!
‘De aardgasreserves zijn landelijke reserves en de op-
Een sterk punt van het Noorden vind ik de kruisbestui-
brengsten daaruit moeten we vooral voor goede projec-
of waar afstemming over de regio- of landsgrenzen heen
ving tussen de verschillende sterkten van het Noorden:
ten inzetten die de economie blijvend versterken, ook als
watertechnologie en energie bijvoorbeeld. Dat zijn bij
straks de gasvoorraad afneemt; het gaat erom dat geld te
onderscheidend zijn. Daarom is de samenwerking tussen
uitstek kansen in de economie. Aansprekende voor-
investeren in de toekomst.
de verschillende overheidslagen zo belangrijk.’
beelden vind ik het Desah-project waar een woonwijk
Sterke projecten die daar in het Noorden uit gefinancierd
wordt verwarmd door het rioolwater reeds in het toilet
zijn, zijn bijvoorbeeld de uitdieping van de vaargeul
als gasrotonde te positioneren. Dat doen we door kennis
8) Slechts één antwoord mogelijk: Berenburg of
te scheiden en de herbruikbare afvalstroom via bacte-
Noordzee-Eemshaven die bijdraagt aan de positie van
te ontwikkelen over inpassing van nieuwe en duurzame
Limburgse vlaai?
riën om te zetten in warmte. Dat project kon tot stand
Nederland als elektriciteitsleverancier en als voorname
gassen. Maar ook door kennis te ontwikkelen over hoe
komen dankzij de kennis van Wetsus en de onderne-
speler op de gasrotonde, het watertechnologische topin-
we ons gas gedurende langere tijd nog als achtervang
‘Zoals ik zojuist al zei richt ik me bij voorkeur op wat re-
mingszin van regionale bedrijven als Landustrie. Maar
stituut Wetsus, of het project Lifelines.
kunnen gebruiken van niet altijd even opbrengstzekere
gionaal onderscheidend is. Wie weet is er een vlaairecept
ook dankzij gedreven regionale partijen die het project
Voortbouwend op de gaskennis vind ik het ook belangrijk
duurzame bronnen.’
met Berenburg dat beide toppers combineert. Daar houd
als launching customer ook bekendheid wilden geven,
dat we investeren in een goede toekomstige positie van
zoals de gemeente Sneek en de woningbouwcorporaties.
Noord-Nederland als gasland. Daarom heb ik 10 miljoen
c) Welke kansen zou u willen grijpen voor de economische
Een ander voorbeeld is natuurlijk het Blue Energy-project
geïnvesteerd in het project EDGaR dat een goede kennis-
as naar de ScanBalt?
dat aan de Afsluitdijk een proefcentrale moet opleveren
basis zal vormen om Nederland internationaal
of ander Rijksbeleid nodig is, heb ik een verantwoorde‘The making of’ de coverfoto.
lijkheid. Dat zijn ook vaak de sectoren die regionaal sterk
ik mij voor aanbevolen!’
■
9
I N V E S T E R E N
Kansen in de keuken De voedingsmiddelenbranche is van oudsher een pijler van de Noord-Nederlandse economie. Maar resultaten behaald in het verleden bieden geen garanties voor de
I N
O N T W I K K E L I N G
Food Future stond al een tijdje op het vuur
toekomst. Het is tijd voor innovatie, tijd om in te spelen
Food Future
op nieuwe ontwikkelingen, want de consument van nu
Food Future is geen fast food. Integendeel: het
vraagt andere producten en een transparanter productie-
heeft meerdere jaren voorbereiding gekost ...
proces.
Het verhaal begint in 2006, op een conferentie in
Denk bijvoorbeeld aan de trend ‘authentieke recepten/
Assen, waar de Nederlandse staatssecretaris
koken zoals oma kookte’. Maar het liefst wel gemakke-
van Economische Zaken, mevrouw Van Gennip,
lijk, want convenience is een blijvertje. Deze trends in de
en haar Duitse tegenhangers, Staatssekretär für
keuken bieden kansen voor de voedingsmiddelenbranche.
Wirtschaft, Arbeit und Verkehr von Niedersachen,
Tenminste: als de sector inzet op vernieuwing, variatie
de heer J. Werren, en stellvertretende Staatsrätin
en toegevoegde waarde, want veel basisproducten kan
für Wirtschaft und Häfen von Bremen, mevrouw dr.
Oost-Europa goedkoper leveren ...
M. Pohl, acte de présence gaven. De conferentie stond in het teken van het Inter-
Innovatie op het menu
reg IVa-programma, ofwel: grensoverschrijdende
Food Future focust op innovatie. Hoe moet die tot stand
samenwerking tussen Duitsland en Nederland.
komen? Heel eenvoudig: producenten van voedingsmid-
Sindsdien is het contact tussen NOM en haar
delen hebben nogal wat moeite om hun processen en
convenantpartners aan Nederlandse kant en Nieke
producten te vernieuwen. Dat kán en móet veranderen
en DIL aan Duitse zijde geïntensiveerd, met Food
door de samenwerking met kennisinstellingen (hoge-
Future als gevolg. Hopelijk kunnen we binnenkort
scholen, universiteiten, TNO, maar ook toonaangevende
proeven van de eerste resultaten ...
ondernemingen) aan te gaan. Zo komt er een wisselwerking
10
11
op gang, en kunnen kennisinstellingen gerichter gaan
Zet innovatie op het menu van de voedingsmiddelenbranche Er is goed nieuws voor de voedingsmiddelenbranche in Noord-
werken aan oplossingen die aansluiten bij de mogelijk-
worden er projecten geëntameerd waarin kennisinstellingen
heden van de voedingsmiddelenbranche. Uiteindelijk
en ondernemers samenwerken aan onderzoek en ontwikke-
Nederland: de NOM participeert in Food Future, een Europees
moet dat resulteren in producten met meer toegevoegde
ling. Food Future heeft een budget van ongeveer 11 miljoen
project met de ambitie om de omzet van de sector te bevorderen
waarde, hogere omzetten en een versterkte voedingsmid-
euro. Een aantal Friese ondernemers zijn inmiddels aan
delensector.
tafel geschoven in afwachting van het diner! Welke andere
door innovatie te stimuleren: technologie en kennis moeten in de
Noordelijke ondernemers zetten hun tanden erin?
Aan tafel!
toekomst sneller hun weg vinden naar ondernemingen in deze
Food Future daagt ondernemers in de voedingsmiddelen-
Voor meer informatie over Food Future bel Herman de Vries
sector uit om mee te doen: aan tafel! Welke mogelijkhe-
(050) 521 44 23 of mail naar
[email protected].
sector. Food Future heeft de status van een ‘Majeur Interreg-project’,
den zijn er? Food Future heeft een laagdrempelig driegan-
waarmee de Europese Unie onderstreept dat het menens is. De gehele
genmenu ontwikkeld. Allereerst kan de ondernemer deelnemen aan een inter-
Nederlands-Duitse grensstreek is doelgebied; namens Nederland
view, waarin de kansen voor innovatie in zijn bedrijf in
werken NOM, Oost NV en LIOF mee, voor Duitsland slijpen Nieke, DIL
kan de ondernemer meedoen aan een adviesproject dat
en Food-Processing Institute de (keuken)messen ...
en welke oplossingsrichtingen er denkbaar zijn. Tenslotte
kaart gebracht worden. Dit interview is gratis. Vervolgens als doel heeft exacter te omschrijven wat de uitdaging is
I N V E S T E R E N
Aantal werknemers bij buitenlandse bedrijven per provincie Provincie
Werknemers
Bedrijven
10768
231
Fryslân
7424
197
Drenthe
9090
194
27282
622
Groningen
Totaal
Aantal buitenlandse bedrijven per land van herkomst Land van herkomst
Vanuit een ander land aan de slag gaan in Nederland. Er komt nogal wat op je af voordat je echt gesetteld bent. Gelukkig is ook daar een oplossing voor. De ‘Relocation Services’ van Connect International bijvoorbeeld.
O N T W I K K E L I N G
het werk gaan in Nederland is voor internationals meer dan alleen verhuizen. Het is een complex en tijdrovend proces. Om werknemers en werkgevers daarin adequaat te begeleiden is ooit Connect International in het leven geroepen. De dienstverlening van de organisatie is gestoeld op zogeheten ‘Relocation Services’. Bedoeld om ervoor te zorgen dat internationals zich snel in ons land kunnen vestigen en zich hier thuis voelen.
Werknemers
Bedrijven
Australië
9
4
Bahrein
1
1
698
26
Globalisering creëert nieuwe kansen voor de Noord-Neder-
zijn de afgelopen jaren al door Connect International bege-
22
1
landse economie. Het maakt het gebied tot een aantrek-
leid bij hun komst naar Groningen, Friesland en Drenthe.
245
1
kelijke vestigingsplaats voor internationaal opererende
De organisatie maakt hierbij onder meer gebruik van een
Britse Maagdeneilanden
18
2
bedrijven. De komst van dergelijke bedrijven gaat vaak
breed en intensief netwerk. Denk aan lokale overheden, de
Canada
44
4
gepaard met het aantrekken van personeel uit het bui-
Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND), makelaars, banken
China
287
5
tenland. En dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Aan
en scholen. Alle formaliteiten kunnen zo in korte tijd worden
Cyprus
75
5
België Bermuda Brazilië
Duitsland
12
Connect International
I N
Honderden mensen, van uiteenlopende nationaliteiten,
Globalisering en relocatie gaan hand in hand
3989
139
Denemarken
399
14
Finland
708
12
Frankrijk
2284
35
Gibraltar
130
2
Aantal buitenlandse bedrijven per sector
1
1
Sector
Griekenland Ierland
geregeld. Ook is er een ledenorganisatie ‘Connecting Worlds’ Bedrijven
Basismetaal
2063
19
Deze services zijn erop gericht om de internationals en hun families met elkaar in contact te brengen en hen wegwijs te
1843
26
453
1
Chemie en pharma
5134
71
Italië
89
5
Elektronica en medische apparaten
368
3
2063
14
888
24
15
1
392
16
4
1
393
8
33
5
1
1
Qatar
45
1
Overheid en publieke diensten
Spanje
224
7
Taiwan
103
2
Thailand
5
1
Zakelijke dienstverlening
Tsjechië
1
1
Totaal
Turkije
1
1
Verenigd Koninkrijk
3723
155
Verenigde Arabische Emiraten
247
1
Luxemburg Maleisië Nederlandse Antillen Nieuw Zeeland Noorwegen Oostenrijk Portugal
Verenigde Staten
5155
64
Zweden
2242
22
452
13
27282
622
Zwitserland Totaal
en een zakelijke ledenservice ‘Connect Business Club’.
Werknemers
India
Japan
Breed en intensief netwerk
Energietechnologie
maken in de Nederlandse cultuur.
485
12
2188
22
615
19
Industriële dienstverlening
2537
65
Karton/ Papier en verpakking
3995
16
Machinefabrieken/ machine en apparatenbouw
2119
38
2
1
Recreatie en toerisme
322
10
De NOM en buitenlandse bedrijven
Transport en logistiek
694
38
De NOM is blij met een organisatie als Connect International.
6760
308
Niet voor niets is Connect International in het NOM-pand
27282
622
gehuisvest. Ook de NOM doet er alles aan om een buiten-
Foodproductie ICT
Midden- en Kleinbedrijf Alleen bedoeld voor grote bedrijven? Nee, zeker niet. Want ook in het Midden- en Kleinbedrijf wordt regelmatig gekwalificeerd personeel uit het buitenland aangetrokken. Vaak ontbreekt het de sector echter aan tijd om zich te verdiepen in allerlei procedurele kwesties. Ook dan biedt ondersteuning van Connect International uitkomst.
landse vestiging naar Noord-Nederland te halen. Maar ook Disclaimer (behorend bij de kaart op bladzijde 14 en 15)
reeds aanwezige dochters van buitenlandse moeders komen
Aan de inhoud en (technische) betrouwbaarheid van de kaart met buitenlandse bedrijven is veel zorg besteed. Bij het opstellen van de kaart hebben we ons gebaseerd op de gegevens van de databank Reach van Bureau van Dijk Publishing Electronic en gegevens uit ons eigen Customer Relationship Management. De kaart heeft echter slechts een algemeen en informatief karakter en volledige (technische) betrouwbaarheid onder alle omstandigheden kan dan ook per definitie niet worden gegarandeerd. Aan de inhoud van de kaart kunnen geen rechten worden ontleend en N.V. NOM kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor hetgeen zonder deskundig advies naar aanleiding van de inhoud van de kaart wordt ondernomen.
geen aandacht tekort. Dit heet officieel Investor Development (zie ook pagina 24 van deze NOMMER). Meer weten over Connect International? Kijk dan eens op www.connect-int.org.
13
Buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland
32
8
Eemsmond
3
Aantal werknemers
15
112 320
1.000 - 2.000
7
Franekeradeel
18
LEEUWARDEN 169
1
Aantal bedrijven
9 6
3
732
1
24
1.072
228
Lemsterland
6
Heerenveen 152
122
4
webpagina op nom.nl). En als klap op de vuurpijl nog een derde stap: via www.nvnom.eu/foreigncompanies of www.nom.nl/foreigncompanies houden we de kaart up to date. Immers, een gedrukt document is vaak al verouderd op het moment van uitgifte. De digitale versie houden we op kwartaalbasis bij.
189
3
Vlagtwedde
5
83
Aa en Hunze
6
Stadskanaal
6
4
157 Midden-Drenthe
7
Borger Odoorn
Westerveld
Weststellingwerf
EMMEN 55 24 16
de volle breedte beter profileren door de toegevoegde kennis en competenties van buitenlandse nevenvesti-
Engelstalig document te gebruiken voor uw en onze Engelssprekende relaties (zie publicaties onderaan iedere
ASSEN
39
alleen al belangrijk vanwege hun potentie voor mogelijke vervolginvesteringen. Ook kan onze regio zich in
niet alleen in deze NOMMER maar kunt deze ook als apart document downloaden via de website. Dit is een
23
690
Voor de NOM is het belangrijk een overzicht te hebben van buitenlandse vestigingen in onze regio. Ze zijn
gingen. Daarom ook dat we besloten een stapje verder te gaan. U vindt de kaart met buitenlandse bedrijven
Pekela
Veendam
825 Skarsterlân
Meppel
821
10
173
Oldambt
8
262
29
380
1
Gaasterlân-Sleat
HoogezandSappemeer
20
908
8
656
Ooststellingwerf
21
Wymbritseradiel
24
3
5
Opsterland
3
88
3.575
Tynaarlo 195
Menterwolde
Slochteren
Haren
Noordenveld
Smallingerland
12
40
3
526
Marum
4
20
13
Sneek
1
3
382 Leek
1
GRONINGEN
Boarnsterhim
14 14
Nijefurd
3.130
8
Bolsward 197
1
1.255
1
83
11
24
Littenseradeel
Harlingen
16
340
Tytsjerksteradiel
1.303
211
Appingedam
189 Grootegast
8
Delfzijl
466
8
5
Achtkarspelen
4
1.585
1
3
Zuidhorn
47
> 2.000
1
3
12
1
Winsum
Menaldumadeel
3
1
3
4
Leeuwarderadeel 250 - 1.000
33
Loppersum De Marne
Dongeradeel
0 - 250
2
1.359
3.430
Hoogeveen
De Wolden 17
678
Coevorden
86
4
15
Participaties aan het woord
Glice
nonfrozen schaatsbanen Glice International BV ontwikkelt, produceert en vermarkt sinds eind 2007 nonfrozen schaatsbanen. Dit zijn schaatsbanen van kunststof platen die voor elke schaatsdag licht besproeid worden met de unieke, door onszelf ontwikkelde Nano Coating. Deze coating én onze schaatsplaten zijn het grote geheim van Glice.
16
In The Flexible World zoeken jonge gezinnen naar praktisch oplossingen om er met zijn allen op uit te trekken. KidCar springt hier al meer dan tien jaar op in met een flexibele oplossing. ‘Wij maken als enige in Nederland op ambachtelijke wijze fiets-buggy’s’, aldus Volker de Vogel, directeur van KidCar.
blijven we onszelf ontwikkelen en bieden bovendien hele goede service.’ ‘Het leuke van onze onderneming is dat alle aspecten van het proces aan de orde komen. De ontwikkelfase, productie en het vermarkten zijn belangrijke peilers binnen het bedrijf. Eind 2008 kwamen
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
PendraCare produceert catheters en andere producten voor het doen van interventies bij cardiologische en radiologische toepassingen.
PendraCare
we op een punt dat de marketing een
In de geschiedenis van PendraCare speelt
nieuwe impuls nodig had. Door gesprek-
de NOM een prominente rol. Bij de start
ken met de NOM kwamen we in contact
van het bedrijf in 2001 verleende de NOM
Daarnaast is in de tweede helft van 2008
‘Multifunctionaliteit typeert de modellen
met Jan de Jong, directeur van MultiCycle.
een belangrijk deel van het startkapitaal
PendraCare Vascular BV opgericht. Een
van KidCar. Ouders kunnen met hun
Met zijn adviezen hebben we een geheel
aan de oorspronkelijke vijf oprichters. In
bedrijf dat, op contractbasis voor derden,
KidCar fietsen, wandelen én joggen. Het is
nieuw marketingconcept ontwikkeld. Een
drie jaar tijd lukte het PendraCare een
catheters en andere interventieproducten
één van de grote voordelen ten opzichte
belangrijk onderdeel is hoe ons merk zich
diagnostische catheter te ontwikkelen en
ontwikkelt. Door het besluit van Cordis
van een kinderzitje of bakfiets. Bovendien
positioneert in de markt. Het is een inte-
te vermarkten. Helaas lukte het niet om
Europa NV om de vestiging in Roden te
past de KidCar met een totale breedte
grale aanpak waarbij ook de ontwikkeling
dit product ook in voldoende mate te ver-
sluiten, kwam er veel hooggekwalificeerd
van 78,5 cm tussen iedere deur en zit het
van nieuwe modellen is meegenomen.
kopen, waardoor PendraCare BV in 2004
personeel beschikbaar. Daar heeft Pen-
Eind 2007 startten we met de ontwikke-
product natuurlijk als Winterfun, maar
kind altijd lekker veilig en droog door de
Door de inbreng van de NOM kunnen we
failliet ging. Met nieuw extern kapitaal
draCare dankbaar gebruik van gemaakt.
ling en productie van de eerste generatie
komen dit jaar ook met het zomerconcept:
waterdichte regenhuif. In de winkel is de
onze plannen verwezenlijken en ons merk
maakte het bedrijf daarna een doorstart als
Hierdoor zijn eind 2008 ook opdrachten
schaatsbanen: het was meteen raak. Toch
Zomerfun. Zo kunnen we onze omzet ver-
KidCar met zijn sportieve look in frisse
verder uitbouwen.’
PendraCare International BV.
binnengehaald voor de ontwikkeling van
zijn we direct verder gegaan met de ont-
hogen en zijn we niet uitsluitend van de
kleuren een blikvanger voor jonge gezin-
wikkeling. Zo kwamen we al in oktober
winterpiek afhankelijk. Deze ontwikkeling
nen. Dankzij korte lijnen met onze dealers
2008 met de tweede generatie banen. Dit
PTA en PTCA ballon-catheters. Het totale In tweede instantie lukte het wel om de
productportfolio van PendraCare is daar-
is mogelijk omdat onze vloeren multi-
verkoop succesvol op gang te krijgen, ech-
door sterk toegenomen.
werd in het winterseizoen 2008-2009 een
functioneel zijn. Zonder de coating zijn ze
ter het bedrijf bleef forse verliezen maken.
groot succes en zorgde voor een flinke
uitstekend geschikt om rol- en balsporten
Het nieuwe management besloot daarom
Na een moeizaam begin in 2009, onder
omzetstijging (en dat nog wel in het jaar
op te doen zoals in line skaten of basketbal
in 2007 opnieuw de NOM te benaderen
andere door de inzakkende verkopen in
van de kredietcrisis!).
(de vloer heeft een prima ‘bounce’).
om te participeren. Het toont de bereid-
verband met de wereldwijde kredietcrisis,
heid van de NOM om elke business case
steeg de omzet langzaam maar zeker van
Met de ontwikkeling van de tweede
Als klap op de vuurpijl hebben we in
apart te beoordelen om voor de tweede
maand tot maand, waardoor aan het eind
generatie hebben we feitelijk een nieuw
december 2009, in samenwerking met
keer in een bedrijf te participeren, ook na
van 2009 voor het eerst in de geschiede-
product ontwikkeld: een nieuwe schaats-
het Friesland College, een schans bekleed
een faillissement. Dat het een juiste beslis-
nis een positief jaarresultaat gehaald kon
plaat met nu een speciale clickverbinding
met Glice-platen. Zo een waar vanaf kan
sing is geweest hebben de afgelopen jaren
worden.
(net als bij kliklaminaat) die zorgt voor
worden gegleden met sleetjes.
aangetoond.
Met de groei in omzet is ook het perso-
een echt strakke, egale vloer zonder naden.
De NOM heeft ons juist in het begin niet
Dit blijkt een groot voordeel te zijn ten
alleen financieel gesteund maar ook met
Na de herfinanciering, medio 2007, kon
in oktober 2008 tot 90 fte in januari 2010,
opzichte van onze concurrenten die met
advies, en ze hebben als klankbord gefunc-
een forse reorganisatie en professionalise-
waarvan ongeveer 30 fte binnen de afde-
een soort puzzelstukverbinding werken.
tioneerd. Zonder hen hadden we über-
ring van het bedrijf worden doorgevoerd.
lingen R&D en QA. Verwachting is dat het
Deze verbinding kan nog wel eens, als
haupt niet kunnen starten. Door deelname
Het financiële systeem, het Quality Ma-
aantal arbeidsplaatsen in de loop van 2010
gevolg van temperatuurverschillen, uitzet-
van de NOM was het ook makkelijker om
nagement Systeem en de productieproces-
nog behoorlijk verder zal stijgen.
ten en gevaarlijke opstaande randjes geven
verdere financiering te regelen om zo te
sen werden gereorganiseerd. In de loop
Met twee nieuwe ontwikkelopdrachten
waarover je kunt vallen.
kunnen groeien. Ook profiteren we van
van 2008 is vervolgens een nieuwe gene-
voor 2010 en de lancering in Q1 2010 van
het uitgebreide netwerk van de NOM.
ratie diagnostische cardiologie-catheters
een intern ontwikkelde Guiding catheter,
ontwikkeld, de Pointer product range: het
ziet de toekomst er dan ook rooskleurig uit.
De combinatie met onze coating geeft een glijprestatie die aardig dicht in de buurt komt van echt ijs. We positioneren ons
Roel Wiewel
Volker de Vogel
Fietsen én wandelen met
KidCar Company
neelsbestand gestaag gegroeid, van 40 fte
keerpunt in de resultaten van PendraCare International BV.
Tjeerd Homsma
17
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
ste energieontwikkeling van dit moment: ‘Het concept speelt direct in op actuele trends én toekomstverwachtingen. Het voorziet in zaken als integratie van decentrale opwekking, elektrische mobiliteit, netintegratie van stroom en gas en waardetoevoeging voor en door de consument. Smart Grids integreren door middel van intelligente ICT de drie hoofdlagen van de energiemarkt: opwekking, distributie en gebruik. Dat werkt in twee richtingen: van net naar gebruiker, maar ook van gebruiker naar net. Een Smart Grid wordt namelijk vanuit allerlei bronnen gevoed: grote centrales en windmolenparken op zee, maar vooral ook decentraal door zonnepanelen, windturbines en HRe-ketels (microwarmtekrachtkoppeling) bij consumenten en bedrijven.’
18
Smart Grids
marktkans voor Noord -Nederland
Ideaal voor duurzame wijken Lokale oplossingen voor opwekking, opslag, gebruik en teruglevering, gecombineerd met centrale voorzieningen, dat is de crux van Smart Grids. Daarmee is het dé denkrichting voor duurzame wijken. In onze regio zijn onder meer Groningen, Meppel, Leeuwarden, Heerhugowaard en Emmen koplopers op dat gebied. ‘In verschillende plaatsen wordt hard gewerkt aan voorbeeldwijken met innovatieve energiesystemen. Bijvoorbeeld gebaseerd op HRe-ketels, groen gas voor wijkverwarming, warmtepompen en zonnecollectoren. Maar er zijn bijvoorbeeld ook laadpunten voor elektrische auto’s en scooters. Via een Smart Grid kan zo’n wijk voor een flink deel zijn eigen energiehuishouding regelen.’
Power to the people via slimme meters Bij Smart Grids kan de gebruiker even makkelijk energie betrekken als zelfopgewekte stroom voor een goede prijs
De energiemarkt staat voor een complexe uitdaging. De wereld ‘elektrificeert’ in
NOM wil voorop lopen bij Smart Grids
aan het net leveren. De passieve consument van nu
rap tempo. Nieuwe vragers als elektrische auto’s en warmtepompen stuwen de
Volgens sommigen heeft de conventionele energie-
wordt daardoor een actieve ‘prosument’ met grotere zeg-
infrastructuur zijn houdbaarheidsdatum bijna bereikt.
genschap over zijn eigen in- en verkoop. Niet voor niets
stroomconsumptie omhoog. Tegelijkertijd nemen de zorgen over fossiele energie-
‘Energie wordt als internet’ zeggen anderen, ‘Nog even
worden Smart Grids wel eens omschreven als ‘Power to
en we kunnen capaciteit met elkaar delen en gaan naar
the People’.
peer-to-peer concepten.’ De NOM is ervan overtuigd dat
‘Om die voordelen echt te realiseren moeten er intel-
king gebeurt steeds meer decentraal, door zon, wind en aardwarmte. Kortom, de
de wereld toe is aan slimmere, efficiëntere netten. Smart
ligente meet- en communicatiesystemen ingevoerd
wereld gaat andere eisen stellen aan de belasting en inrichting van energienetten.
Grids hebben de toekomst en daar liggen kansen voor
worden. Deze ‘slimme meters’ worden vaak in relatie
bedrijven.
gebracht met privacy-vraagstukken. Met respect voor
bronnen - kosten, leveringszekerheid, milieuaspecten - verder toe. Energieopwek-
Het uitroltempo van die ontwikkelingen is lastig te voorspellen, maar dat ze er komen is zeker. Gelukkig ligt het concept voor de oplossing klaar. Smart Grids hebben de toekomst. En daar liggen kansen voor bedrijven.
die discussie: ik denk dat het onvermijdelijk is dat ze er
Flexibel slim net met decentrale bronnen
komen. Slimme meters combineren gas, elektra en water
Allard van Dijk, projectmanager business development
en regelen de ‘verkeersstromen’ op het net. Ze zijn de
energie van de NOM, ziet Smart Grids als de belangrijk-
gateway tussen het net en de woning en verzorgen de >
19
I N V E S T E R E N
O N T W I K K E L I N G
of laten beleggen. Dat klinkt eng, maar
stap is ontwikkelen en maken in business development
noordelijke bedrijven zijn daar mee bezig. Als EnergyValley
kan erg lucratief worden. Netbeheerders
clusters. Het doel is om innovatieve producten en
regio willen we vooroplopen. Dan moet je investeren in
als Enexis en Alliander experimenteren
diensten te realiseren die we op verschillende plaatsen
nieuwe technische ontwikkelingen.’
al langer met dit soort mogelijkheden,
in het Noorden gaan demonstreren om hun werking en
maar zijn nog op zoek naar het even-
economische haalbaarheid in de praktijk aan te tonen.’
Op weg naar nieuwe product-marktcombinaties
belang. Zij leveren het liefst constant
Investeren in R&D
De andere vier kavels richten zich respectievelijk op
dezelfde hoeveelheid stroom. Onvoor-
Om vaart te zetten achter dit proces is het project
decentrale opwekking van energie, elektrische mobiliteit
spelbare pieken of netverzwaringen
Smart Grids opgedeeld in vijf herkenbare deelgebieden
(o.m. laadinfrastructuur), slimme meetsystemen voor
(elektrische mobiliteit!) leiden tot extra
(‘kavels’). Allard is zelf procesbegeleider van het kavel
data-acquisitie en nieuwe services en afrekensystemen.
kosten. Zij zien dus graag dat consu-
‘Opslag van warmte en elektriciteit’. ‘Steeds meer men-
Ook bij deze onderwerpen gaat het volgens Allard vaak
menten in de daluren extra energie
sen hebben HRe-ketels, windmolens, warmtepompen
om ontwikkelingen en bedrijfsmodellen op de wat
verbruiken en in de piekuren stroom
of zonnepanelen. Als je zelfgeproduceerde stroom of
langere termijn: ‘Met de huidige technieken is al veel
aan het net leveren.’
warmte op kunt slaan voor later gebruik nemen je flexi-
mogelijk, maar voor er echt een compleet en goed wer-
wicht tussen klantenbelang en eigen
20
I N
biliteit en efficiency enorm toe. Je kunt dan bijvoorbeeld
kend Smart Grid in Nederland en Europa ligt zijn we wel
Deze voorbeelden zijn pas het begin
’s nachts met goedkope stroom je warmtepomp laten
een aantal jaren verder en is er nog veel R&D nodig. Nu
van de ontwikkelingen die de markt
draaien, de warmte opslaan en daarmee overdag je huis
voorop lopen in die ontwikkeling betekent een voor-
voorziet. De verwachting is dat Smart
verwarmen. Een ander scenario waar wij naar kijken is
sprong op het moment dat het actueel wordt. Daarom
communicatie tussen het net en de apparaten in huis.
Grids de energiemarkt op de langere termijn een revolu-
windstroom uit nachtelijke daluren opslaan in accu’s
wil de NOM bedrijven stimuleren om mee te werken aan
Verder geeft zo’n meter de gebruiker én de leverancier
tionair ander aanzicht geven, met innovatieve diensten
van elektrische auto’s of boten. De grote uitdaging is nu
nieuwe product-marktcombinaties voor slimme netten.
realtime inzicht in het actuele verbruik en de eventuele
en toepassingen. Het worden zelfdenkende, zelfherstel-
om een technische oplossing te vinden om vanuit die
Bij het Ministerie van EZ is daarvoor een subsidie in de
teruglevering van zelfopgewekte stroom. De consument
lende netten die optimaal gebruikmaken van beschikbare
accuopslag een gebouw te voeden of om de stroom op
maak. De randvoorwaarden zijn nog niet bekend. Maar
weet dus op elk moment van de dag precies hoeveel hij
energie, verspilling en inefficiency voorkomen en extra
een gunstig prijsmoment terug te leveren aan het net.
ook los daarvan kunnen bedrijven die geïnteresseerd zijn
verbruikt.’
services, waarde en comfort toevoegen voor de consu-
Proeven wijzen uit dat dit met de huidige techniek nog
in smart grid of ideeën hebben, altijd contact met mij
ment. Daarnaast bieden ze - last but not least - belangrijke
niet aantrekkelijk is, maar waarschijnlijk wel wordt. Ook
opnemen.’
Toekomstmuziek
optimalisatie- en beheerinstrumenten voor netbeheerders,
Allard van Dijk voorziet dat dit basissysteem de kapstok
energieleveranciers en apparatenbouwers, zoals bouwers
wordt voor veel nieuwe services en functionaliteiten:
van warmtepompen en CV ketels.
‘Neem bijvoorbeeld de afrekening van stroom. Nu gedie resulteren in een vast voorschot per maand. Je hebt,
Marktkansen voor ondernemers die vooruit denken
behalve dag- of nachtstroom, maar één tarief waarin de
Het concept lijkt realistisch en technisch uitvoerbaar.
dure piekuren en voordelige daluren verwerkt zijn. Er
‘Maar dat betekent niet dat er over een paar jaar overal
valt dus niet veel te kiezen, behalve niet gebruiken. In
slimme netten liggen’, voorspelt Allard. ‘Het is een proces
een Smart Grid regel je dat veel slimmer. Op basis van de
dat langzaam vorm moet krijgen. Organisatorisch, maar
realtime verbruikscijfers die de slimme meter doorgeeft
ook op het gebied van techniek en diensten. Ook op het
wordt bijvoorbeeld de actuele prijs bepaald, die zelfs per
gebied van financiële en juridische kaders én sociale accep-
kwartier kan fluctueren. Die prijs komt via de meter bij
tatie is veel ontwikkelwerk nodig. Voor ondernemers die
de consument. Die kiest vervolgens zelf een voordelig
vooruit durven denken liggen er dus volop uitdagingen
moment om een was te draaien of de auto op te laden, en
en marktkansen. Als energieregio bij uitstek kan Noord-
Het NOM-energieteam. Van beneden naar
wacht een hoger tarief af om zelfopgewekte stroom aan
Nederland daarin voorop lopen. NOM en Energy Valley
boven: Allard van Dijk, Ruud van Dijk,
het net te leveren.’ Een volgende stap is dat dit volledig
hebben daarom gezamenlijk Smart Grids als speerpunt op-
Herman de Vries, rechts van Herman:
automatisch gebeurt, op basis van een voorkeursprofiel
gepakt. We zijn actief in gesprek met noordelijke en natio-
Anja Rombout, zittend, Maarten Goddijn,
van de consument: de slimme meter zet de wasdroger aan
nale markttrekkers om inzicht te krijgen in de impact van
links van Herman: Jan Rienk Timmer
als de stroom goedkoop genoeg is. ‘Een beetje vergelijk-
Smart Grids en om in kaart te brengen wat er nodig is voor
baar met de in de bankwereld wel gehanteerde consu-
een succesvolle uitrol. In eerste instantie gaat het daarbij
mentenprofielen zelf beleggen, samen beleggen
om kennis mobiliseren en ideeën genereren. De volgende
beurt dit meestal nog op basis van eerdere jaaropnames
■
21
I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
het is voor ons zeker zo belangrijk om die honderden bedrijven die hier al zitten vooruit te helpen en voor de
NOM InvesteringsBevordering
regio te behouden. Daarnaast hebben we met compensatieprojecten en subsidieadvies nog twee volwaardige taken.’ Al die taken vallen voor Sander onder één noemer: professioneel de belangen behartigen van de individuele ondernemer. ‘Dat is onze hoofdtaak en die vullen we zo adequaat mogelijk in. We wachten niet af wat er op onze
22
weg komt, maar gaan actief op zoek naar nieuwe leads
NOM InvesteringsBevordering (NOM-IB) is een van de drie hoofdonderdelen van de NOM, naast Finance en Ontwikkeling & Innovatie. Het ‘marketing & sales frontoffice’ van de NOM, zo ziet hoofd NOM-IB Sander Oosterhof de functie van dit veelzijdige onderdeel. Klantgericht werken is daarbij het adagium. Sinds kort compleet met gekwantificeerde targets. Want, vindt Sander: ‘Als je de klant professioneel, snel en slagvaardig verder wilt helpen moet je intern scherp blijven.’
en investeerders. Naar bedrijven die we vooruit kunnen helpen. Voor al onze activiteiten hebben we concreet meetbare doelstellingen geformuleerd. Daar staan we voor als team. Dat houdt ons alert.’
Buitenlandse investeerders Vele buitenlandse bedrijven vonden de afgelopen decennia de weg naar Noord-Nederland via de NOM. En als het aan NOM-IB ligt volgen er nog veel meer. Een belangrijke partner daarbij is de Netherlands Foreign Investment Agency. Een Nederlandse overheidsorganisatie met kantoren over de hele wereld. ‘De mensen van het NFIA hebben contacten met het internationale bedrijfsleven. Zij leveren ons leads waar wij actief werk van maken. Daarnaast genereren we ook leads via andere intermediairs en ons eigen netwerk. Als blijkt dat er
Issue base d werken met de ondernemer in het middelpunt
concrete belangstelling is, spreken we ons volledige
Meer dan alleen investeringsbevordering
servicearsenaal aan om een bedrijf over de streep te
Het woord Investeringsbevordering doet misschien ver-
trekken en wegwijs te maken in het Noorden. Advies
moeden dat NOM-IB zich uitsluitend bezighoudt met ac-
over vestigingslocaties, contacten met dienstverleners en
quisitie van (buitenlandse) bedrijven. Sander haast zich
toeleveranciers, hulp bij het krijgen van vergunningen en
om dat recht te zetten: ‘Nieuwe investeerders naar het
subsidies, noem maar op. Via onze collega’s van NOM-
Noorden halen is voor NOM-IB een essentiële taak. Maar
Finance kunnen we een rol spelen bij de financiering.’ > Sander Oosterhof, hoofd NOM InvesteringsBevordering
23
I N V E S T E R E N
Het NOM-IB team, v.l.n.r. : Joep de Vries, Aiwi Chiu, Jan Hendrik van Tuil, Giny Hulsebos, Wubbo Everts, Gerard Lenstra (voor), Sietse Wiersma (achter), Allette Snijder, Anja Rombout, Reinder de Jong, Sander Oosterhof, Janieta Mulder en Wim A,B. Op de foto ontbreekt: Stephanie de Noord.
I N
O N T W I K K E L I N G
Het jaar is inmiddels al weer een eindje op streek. Over goede voornemens zal ik niet meer beginnen maar een jaarwisseling nodigt wel uit tot terug- en vooruitblikken. Wat hebben de jaren ‘nul’
‘We willen weten wat een ondernemer drijft. Niet via
ons opgeleverd? Twin Towers, Icesave en Copenhagen. En - wat kunnen we verwachten van de jaren
vluchtige bezoekjes, maar door gesprekken op strategisch
10? Een zich verdiepende crisis, energieschaarste, het ‘fort Europa’ dat zich verdedigt tegen buiten-
niveau. Waar sta je nu? Wat wil je bereiken? Wat zijn de
lands gevaar of juist verdergaande globalisering, groei en de doorbraak van Clean-Tech?
belemmeringen? Zo krijgen we aanwijzingen waar we
Heeft de volgende technologische revolutie zich reeds (ongemerkt) aangediend?
concreet mee aan de slag kunnen. Adviseren, doorverwijzen, obstakels wegwerken, gunstige voorwaarden schep-
Als we economisch ons hoofd boven water willen houden moeten
pen. Issue based werken is de lijn waar we op inzetten.’
we ons, denk ik, richten op twee zaken: efficiënter produceren dan onze
‘Ook leveren die gesprekken een berg informatie op. Zijn er nieuwe technologische ontwikkelingen? Zoekt een bedrijf samenwerking? Hoe staat het met de werkgelegenheid en arbeidsmarkt? Zijn er uitbreidingsplannen?
Werken aan imago Noord-Nederland
Opvallende kostenontwikkelingen? Zo krijgen we niet
Om goed te kunnen functioneren moeten NFIA en
alleen actuele facts en figures, maar functioneren we ook
andere intermediairs beschikken over actuele informatie
als voelsprieten voor andere onderdelen van de NOM.’
Alle kleine beetjes helpen
talent én vernieuwen, innoveren en veranderen. Dat gaat niet altijd moeiteloos samen. Op het gebied van efficiency is dit veelal een kwestie van aandacht en gewoon doen. Lean, Six Sigma, de combinatie van beiden, de aanpak is beproefd.
Aan innoveren en veranderen heb ik het afgelopen jaar een bescheiden bijdrage kunnen leveren. Onder andere met het IJkdijk-project waar
over het vestigingsklimaat in de verschillende regio’s.
24
buren met zo min mogelijk verspilling van grondstoffen, kapitaal en
de NOM bij betrokken is. In dit project is een aantal bedrijven bezig met
De NOM draagt die aan voor Noord-Nederland. ‘We
Compensatieorders en subsidieadvies
de ontwikkeling van een ‘real-time’ monitoringsysteem voor dijken. Een
hebben vorig jaar geld ter beschikking gekregen voor
Een succesvolle activiteit van NOM-IB zijn compensa-
soortgelijk systeem bestaat nog niet. Het idee is dat sensoren continu
ons Acquisitie Ondersteunend Programma. Daarmee
tieprojecten. Buitenlandse leveranciers van het Minis-
meten hoe een dijk erbij ligt en ons waarschuwen als de conditie veran-
doen we uitgebreid onderzoek naar de sterke punten
terie van Defensie zijn verplicht om voor minimaal het
dert. De verzamelde data stellen ons in staat om betere beslissingen te
van verschillende noordelijke sectoren. Iedereen weet
orderbedrag gelijkwaardige tegenorders te plaatsen bij
nemen daar waar het gaat om (kostbaar) onderhoud en versterking van
dat we veel te bieden hebben op het gebied van energie,
de Nederlandse industrie. NOM-IB koppelt compensatie-
dijken. Een antwoord op de verwachte zeespiegelstijging én - bouwend
water en sensoren. Maar we hebben meer kansrijke sec-
plichtige bedrijven doelgericht aan bedrijven in Noord-
toren. Chemie bijvoorbeeld. En callcenters en datacen-
Nederland, en andersom. ‘Er is een goed samenspel
ters. Sectoren waarvoor Noord-Nederland uitstekende
tussen de landelijk coördinator en onze adviseur com-
vestigingsfactoren biedt. Die gaan we goed in kaart
pensatieorders. De coördinator weet welke opdrachten er
brengen en communiceren. We willen af van het imago
spelen en wij kennen de bedrijven die daar specifiek voor
Als ik verder terugblik kom ik niet in 2008 maar in 1908. Dit komt door een boek dat onder de
als regio met ruimte en aardige mensen. Waar het met
in aanmerking komen. In het verleden bleek het vooral
kerstboom lag: a short history of nearly everything. Hierin wordt in ruim 500 bladzijden de geschiede-
name om draait zijn zaken als lage arbeidskosten, gemo-
voor kleinere bedrijven lastig om dit soort orders binnen
nis van de exacte wetenschap behandeld. Als je er één ding aan overhoudt is het hoe recent belang-
tiveerd personeel, voordelige grondprijzen. Maar ook:
te halen. Op dit moment loopt dat prima. We hebben
rijke ontdekkingen gedaan zijn, die de wereld en onze kijk erop fundamenteel hebben veranderd.
wie zitten er al, hoe staat het met de supply chain en de
onze doelstellingen ruim gehaald.’
Nog maar drie generaties geleden boog men zich nog over de vraag of er iets bestond als ‘de ether’,
Errit Bekkering Projectmanager Ontwikkeling & Innovatie
bereikbaarheid van klanten?’
[email protected]
op de goede naam die Nederland heeft op het gebied van waterbouw een potentieel Nederlands exportproduct. Zo snijdt het mes aan twee kanten.
had Mendeleyev net het periodiek systeem ontwikkeld (1895), deed Rutherford onderzoek naar Dat geldt ook voor het onderwerp subsidieadvies. NOM-
opbouw van atomen en radioactieve straling (1905) en ontdekte Bohr de electronensprong (1922).
Account management en het Investor Development-programma
IB heeft twee subsidieadviseurs die bedrijven uit het
De theorie dat continenten bewegen (platen tectoniek) stamt uit 1944. De structuur van DNA is pas
netwerk van de NOM helpen bij de aanvraag. ‘Subsidies
in 1953 ontrafeld. Stuk voor stuk ‘recente’ sensationele ontdekkingen met een grote impact.
Om het wel en wee van het bestaande bedrijfsleven te
zijn nu nog een belangrijke stimulans voor investerin-
volgen houdt NOM-IB constant een vinger aan de pols.
gen in Noord-Nederland. Maar het subsidielandschap is
Dat streven we op bescheiden schaal ook na in 2010: kunnen we wetenschappelijke kennis van
Accountmanagers bezoeken jaarlijks een groot aantal
behoorlijk complex. Er zijn veel subsidies beschikbaar.
de RUG aanwenden om de Biobased Economy in Noord Nederland een stap dichterbij te brengen?
bedrijven. ‘Voor een deel zijn dat dochters van buiten-
Landelijke, maar ook veel regiogebonden subsidies van-
Kunnen we een rol spelen bij het verbinden van watertechnologische kennis met concrete markt-
landse moeders die we in het kader van het Investor
uit het SNN. Veel bedrijven hebben subsidiabele projec-
vragen? Kleine stapjes waar waarschijnlijk niemand de Nobelprijs voor gaat krijgen, maar toch.
Development-programma bezoeken. Strak aangestuurd,
ten. Onze accountmanagers zijn daar op gespitst als ze
hoge productiviteit, gezonde resultaten. Toch kan de
plannen horen voor nieuwe investeringen. We wijzen
stekker er zo maar opeens uitgaan. Dat willen we uiter-
bedrijven pro-actief op de mogelijkheden en weten hoe
aard voorkomen.’
je een aanvraag effectief indient.’
Van mijn moeder heb ik geleerd dat alle kleine beetjes helpen ... ■
25
Deze ondernemers deden Flinc, en hoe! I N V E S T E R E N
I N
O N T W I K K E L I N G
Flinc doen zit in ondernemers. En Flinc is er juist ook voor ondernemers. Dat bewijzen onder andere de verhalen van Martijn, Marloes en Maurice. Zij trokken de stoute schoenen aan, www.nom.nl
namen contact op met onze Flince collega’s en doorliepen het driestappenplan. Zij bewijzen dat Flinc werkt. En hoe!
nom.nl
Europese matchmaking
´warehouse´ Deze ondernemer is in dit voorbeeld alleen
Op zoek naar een zakelijke partner in Europa? Wij maken
een andere ondernemer. Als u hierna op search drukt komt
Flinc brainstormen
het u gemakkelijk. Maak gebruik van de module Enterprise
u in een scherm met gevonden sectoren. Door te kiezen
Leren op het Web is volgens oprichter Martijn Pot ‘een virtueel practicumlokaal’.
Europe Network Matchmaking. Deze module staat op
voor ´Transport Infrastructure´, verschijnt er in dit voorbeeld
‘Wij bieden trainers digitale tools om hun eigen lesmateriaal samen te stellen,
www.nom.nl en biedt u de kans om voor een eigen
de volgende ´request´:
gericht op ‘leren door doen’.
geïnteresseerd in requests, dat wil zeggen in een vraag van
Leren op het Web
In 2008 hebben we het business-model ontwikkeld, maar hoe krijg je dat over
product een zakelijke partner te vinden in Europa. We hadden kunnen volstaan met een link naar
Automated Storage & Retrieval System REQUEST from Czech_
het voetlicht? Over die vraag hebben we Flinc gebrainstormd. Al pingpongend
http://www.enterpriseeuropenetwork.nl maar dat leek
Republic (NL-Ref: INT-TR-13719)A Czech branch of multinatio-
kwamen we verder...’
ons een gemiste kans. Door deze module op de site
nal company that provides complex logistics services is looking
verder uit te werken en met de uitleg hieronder kunnen
for an Automated Storage & Retrieval Systems (ASRS). The
we voorkomen dat de toegang tot een slordige 4.000
company is seeking a developer of ASRS that will be able to
WIST JE DAT +++ Flinc tot nu toe ruim 360 leads heeft gehad? +++ Er daarvan momenteel 70 in behandeling zijn? +++ Het totaal geïnvesteerde risico-ka-
mogelijke business partners het best bewaarde geheim
develop a system for storage of small carton boxes of various
pitaal 2,688 miljoen euro is? +++ Gerdy Geersing (&Talent) met haar Inspiratiedoeboek te zien was bij Paul de Leeuw? +++ De meetsystemen van StabiAlert
van onze website wordt.
dimensions with electronic components. The company is
al geruime tijd panden in Groningen aan het Damsterdiep en bij de Berlagebrug ‘in de gaten houden’? +++ Michael Boogerd gespot is met de Drymer? +++
looking for a technical cooperation or commercial agreement
Er 3 ondernemers via Flinc in de incubator Cube 050 zijn geland? +++ Het Innovatief Actieprogramma Drenthe (IAD) een doorslaand succes is? +++
Hoe het werkt
with technical assistance.
Op www.nom.nl vindt u een invulscherm om in te loggen
26
Martijn Pot
op de Enterprise Europe Network Matchmaking-module.
U kunt direct uw interesse voor samenwerking tonen als
U kunt deze module vinden vanaf onze homepage via
u de link boven de beknopte beschrijving activeert. U kunt
Flinc de vaart erin houden
Ondernemen » Netwerken » Matchmaking Search.
ook een e-mail of print maken van het aanbod. Bij een
Onze ex-werkgever ging in 2008 failliet, maar had tevreden klanten. Zij stimu-
eerste gebruik van de module moet u een profiel aan-
leerden de medewerkers om de activiteiten voort te zetten: het beschermen van
maken. Het is aan te raden dit zo volledig mogelijk te doen.
off shore kabels en leidingen. Zo ontstond het plan om CPNL op te richten.
27
Er wordt onder meer gevraagd naar uw contactpersoon via
Marloes Tuk
Marloes Tuk: ‘Bij de start kregen we te maken met verschillende partijen:
Syntens of SenterNovem. Als u hier geen contacten heeft,
CPNL
overheden, financiers en de convenantpartners van de NOM. Maarten Goddijn heeft iedereen steeds Flinc wakker gehouden zodat de vaart erin bleef...’
kunt u ´NV NOM´ invullen. Het Enterprise Europe Network wijst in dit geval een Syntens-contactpersoon voor u aan. Iedere volgende keer dat u de module gebruikt volstaat een eenvoudiger, korte registratie waarmee een match
Victor Hennink gespot is langs de waterkant met een prototype van zijn ‘mobiele karpervisonderkomen ’ De HENNINK? +++ Alex Oldenburger van Optilease
gemaakt kan worden.
tijdens de Flinc Masterclasses zijn acquisitieskills ruimschoots heeft gepresenteerd bij zowel deelnemers als sprekers en daar al 2 concrete afspraken voor een leaseofferte uit zijn gekomen? +++ Ook Ingoogle en &Talent Flinc zaken doen naar aanleiding van de Masterclass? +++ Hans Jongedijk van LSID eerst geen
Naast deze module is het sowieso aan te raden eens een
voet aan de grond kreeg in het Midden Oosten tot hij vertelde dat zijn elektronische schermen ook kunnen worden uitgevoerd met goudkleurige inkt?
kijkje te nemen op www.enterpriseeuropenetwork.nl. De zoektocht naar een veelal internationale business
U kunt zich hier abonneren op de ´nieuwsbrief internatio-
partner gaat als volgt in zijn werk:
nale kansen´. Hier kunt u ook de zojuist verschenen watercatalogus downloaden met de nieuwste profielen op het
Flinc financieren
Een voorbeeld
gebied van watertechnologie, internationale waternet-
‘Water Waves werkt aan een nieuwe methode om vloeistoffen te zuiveren. De methode
Een ondernemer in de verpakkingsmiddelenindustie kan
werken en waterexperts.
is gebaseerd op een patent dat bij Wetsus berustte. Om het patent te kunnen overnemen, hadden wij financiering nodig’, zegt Maurice Tax, partner in Water Waves.
bijvoorbeeld zoeken met de trefwoorden ´storage´ AND
www.nom.nl
Succes!
‘Van eerdere contacten met de NOM kende ik Koen van den Berg, inmiddels werkzaam bij Flinc. Ik vroeg Koen hoe wij dit konden aanpakken, want voor mij is de wereld van de fondsen nogal ondoorzichtig. Koen wist op basis van zijn kennis en ervaring dat ik bij Bison moest zijn...’ Lees voor meer informatie de advertentie op de achterzijde van deze NOMMER.
Maurice Tax Water Waves
Doe Flinc in drie stappen! Bericht aan ondernemers Ben je op zoek naar risicokapitaal voor een nieuw
bedrijfsidee? Of: ben je ondernemer, heb je ideeën voor een andere bedrijfsactiviteit en wil je dit
realiseren in een Project BV? Of zoek je een zaken-
partner om in een joint venture je innovatieve plan
uit te voeren? Doe dan Flinc! We introduceren je graag ons driestappenplan. Flinc, dé weg naar startkapitaal. 28
Wees Flinc! Schrijf ons over dat innovatieve
idee waarmee je een nieuwe onderneming wilt starten. Of dat bijzondere plan dat je bedrijf nieuw leven inblaast of waarmee je alle concurrentie achter je laat. Oh ja: je onderneemt in Noord-Nederland.
Doe Flinc! Als we jouw plan zien zitten zijn we benieuwd naar jou. Als ondernemer. Wie ben jij? Heb je lef en bezit je voldoende daadkracht? Presenteer je plan met flair en overtuig ons van de mogelijkheden. Echt Flinc! Ons netwerk is Flinc. We zoeken naar mogelijke partners en kapitaalverstrekkers. En naar de juiste financiering: een lening, een aandelenparticipatie of subsidie. En: we begeleiden je een eind op weg. Trek de stoute schoenen aan: bel of mail ons!
Dé weg naar startkapitaal Paterswoldseweg 810 • Postbus 424 • 9700 AK Groningen T (050) 521 44 34 • E
[email protected] • I www.f-linc.nl Flinc wordt uitgevoerd door NV NOM
