BESTUUR. Aanbesteden kan ook links. Paul Kalma s Wibautlezing Jan-Jaap over partijvernieuwing

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 32 nummer 5

Mei 2008

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Aanbesteden kan ook links Alles over het 13e Festival Vrolijke sfeer in Burgers’ Zoo

Niet langer dan acht jaar Moet raadslid eerder weg?

Miljarden in het riool Burger gaat het merken

Jongeren in het gareel Successen in R’dam Noord

Paul Kalma’s Wibautlezing Jan-Jaap over partijvernieuwing

Foto Nationale Beeldbank

clmn

achterhoedegevecht Jan-Jaap van den Berg secretaris CLB



Op de dag dat Oranje in het Zwitserse Bern aantreedt tegen het altijd lastige Frankrijk, zitten wij PvdA’ers te congresseren in de grote zaal van het Chassé-theater te Breda. Wanneer de voortekenen niet bedriegen, zijn we daar vooral met onszelf bezig. Zeker, er zal ook gesproken worden over zoiets inhoudelijks als de sociaal-democratische visie op het thema ‘arbeid’. Maar naar verwachting zullen de gemoederen pas echt verhit raken wanneer de plannen van het partijbestuur ter sprake komen om de gang van zaken op partijcongressen zelf te veranderen. Lilianne Ploumen pleit – net als haar voorganger Michiel van Hulten – voor meer inspraak van individuele leden. Tot nog toe hebben die op partijcongressen geen fluit te vertellen. Gewone partijleden mogen niet eens de zaal in (ik overdrijf hier niet, dat is echt zo). Waar bijna alle andere partijen al het ‘one-man-one-vote’ hebben ingevoerd, staat bij de PvdA de klassieke partijorganisatie nog fier overeind en draait de besluitvorming om afdelingen, afgevaardigden en amendementen. Ploumen en het partijbestuur willen echter wat ramen openzetten. Inhoudelijke netwerken zouden afgevaardigden mogen leveren voor het congres, en individuele leden zouden spreekrecht mogen krijgen. Niet bepaald super-radicale voorstellen. Maar daarmee nog geen inkoppertje voor het PB. Want het partijkader van de PvdA is weliswaar flink links, maar organisatorisch nogal behoudend. Zoals de gehele PvdA op dit moment weinig opheeft met bestuurlijke vernieuwing. Wie spreekt er nog over de gekozen burgemeester?

Onze partij prepareert zich liever op de verkiezingen van waterschapbesturen, hoewel we die bestuurslaag eerst nog wilden afschaffen. Voor de PvdA lijkt het bestaande politieke bestel zaligmakend. Dat is zorgelijk. We moeten namelijk niet de fout maken te denken dat de onderliggende problemen die hebben geleid tot de Fortuyn-revolte zich zomaar vanzelf hebben opgelost. Integendeel: het cynisme jegens de politiek is momenteel wellicht nog breder en dieper dan in 2002. Dat is de afgelopen maanden maar weer eens gebleken bij enkele onverkwikkelijke incidenten waarin PvdA-politici betrokken waren. Intussen laat Geert Wilders zien dat je helemaal geen partijorganisatie meer nodig hebt om een Kamerfractie te leiden en te scoren in de media. Ook Rita Verdonk bouwt bewust geen partijorganisatie op, maar experimenteert met vormen van internetdemocratie en commerciële partijfinanciering. Dergelijke initiatieven zijn echt geen losstaande probeersels, maar illustraties van een politiek vernieuwingsproces waarbij de klassieke partijorganisaties zoals wij die gewend zijn aan belang zullen inboeten. Wat niet wil zeggen dat politieke partijen vandaag al bij het oud roest kunnen. Je zult altijd een zeker politiek verband nodig hebben, al was het maar als banenmachine voor bestuursfuncties. Maar tegen deze achtergrond kun je je wel serieus afvragen of onze interne PvdA-discussie over het spreekrecht op congressen geen achterhoedegevecht is.

clfn LOKAAL BESTUUR

omslagfoto Staf Depla krijgt op het CLB-Festival de beker voor het ‘lokaalste Kamerlid’.

Jaargang 32 nummer 5

Mei 2008

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Aanbesteden kan ook links Alles over het 13e Festival Vrolijke sfeer in Burgers’ Zoo

Niet langer dan acht jaar Moet raadslid eerder weg?

Miljarden in het riool Burger gaat het merken

Jongeren in het gareel Successen in R’dam Noord

Paul Kalma’s Wibautlezing Jan-Jaap over partijvernieuwing

Foto Bert Beelen

LOKAAL BESTUUR Maandblad over gemeente- en provinciepolitiek van de PvdA. Verschijnt tien keer per jaar. Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak. UITGAVE Centrum voor Lokaal Bestuur van de Wiardi Beckman Stichting, Postbus 1310, 1000 BH-Amsterdam. ISSN: 0167-0980

Exit raadsleden

4 6

Succesvolle aanpak in Rotterdam Noord

Riolering

Prof. Fleurke vindt acht jaar het maximum

Overlast jongeren

Lasten zullen fors toenemen

8

32e jaargang no. 5 Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na voorafgaande toestemming. REDACTIE Hans Alberse (voorzitter), Jan-Jaap van den Berg, Yasemin Cegerek, Pierre Heijnen, Iris Meerts, Nico Portegijs, Kim Putters, Richard Scalzo, Nicole Teeuwen, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

9

13e Festival

EINDREDACTIE Jan de Roos SECRETARIAAT Jessica Schipper Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam Telefoon: 0900-9553 E-mail: [email protected] BASISLAY-OUT Stan Wagter, Amsterdam

10

VORMGEVING Jos B. Koene, Amsterdam MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Jan-Jaap van den Berg (column), Jan Blom, Vera Bos, Ieke van den Burg, Mathilde de Jong (dagboek), Jan Kooijman, Jos Kuijs (Lokale kwesties), Ton Langenhuyzen (2e Kamer), Helbertijn Luijt (dagboek), Mohammed Mohandis (dagboek), Anne de Rooij, Jessica Schipper (Persoonlijk), Stijn Verbruggen (dagboek), Kirsten Verdel, Margriet Visser, Mei Li Vos, Lobke Zandstra (Boekbespreking en Onderweg), Jan Zappeij PRODUCTIE EN DRUK Thieme Media Center, Rotterdam ABONNEMENTEN Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 20,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 0900-9553. ADVERTENTIES Tarieven en opgave: Recent (Joop Slor), Postbus 17229, 1001 JE Amsterdam, tel. 020 3308998 INTERNET Lokaal Bestuur is ook te raadplegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl KOPIJ Reacties en bijdragen naar: [email protected]

Het raadslidmaatschap als hobby

20

Hoe doe je dat en waarom?

Achterkant

24 JAN-JAAP over partijvernieuwing

Stelling van de Maand

Foto’s en verslagen uit Arnhem

Links aanbesteden

De raadzalen van Moordrecht en Rotterdam

2 LOKALE KWESTIES Bleekneuzen 15

16 INITIATIEF VAN DE MAAND Aandacht voor jonge toeristen 16 BOEKBESPREKING Mensen met schulden 17 DUURZAAMHEID in Haarlemmermeer 18 DILEMMA VAN DE MAAND Je laten fêteren 21 DAGBOEKEN van jonge raadsleden 22 ONDERWEG Een andere wereld 23 3 2DE KAMER Wet Fido

‘Maximale zittingstermijn is nodig om politieke inteelt tegen te gaan’

VERPLICHT OPST NA ACHT JAAR? Foto Nationale Beeldbank

Fred Fleurke

Raadsleden, wethouders en burgemeesters moeten na acht jaar opstappen. En bij een ‘aanhoudende bestuurscrisis’ in een gemeente moet de gemeenteraad tussentijds kunnen worden ontbonden. Dat stelt emeritus hoogleraar bestuurskunde Fred Fleurke in zijn rapport ‘Organische Bijstand’, geschreven in opdracht van het ministerie van BZK. Lokaal Bestuur vroeg Fleurke om een toelichting en PvdA-gedeputeerde Martin van Engelshoven-Huls (Zuid-Holland) om een reactie.

KIRSTEN VERDEL FREELANCE JOURNALISTE



Fred Fleurke Emeritus hoogleraar ­bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam U maakt in uw rapport onderscheid tussen armlastige gemeenten, slecht presterende gemeenten en gemeenten in aanhoudende bestuurscrisis. Leidt het een niet tot het ander? ‘Jawel, maar voor artikel 12-gemeenten bestaan al afdoende oplossingen. Ze worden door het Rijk onder financiële curatele gesteld en krijgen in ruil daarvoor extra geld. Voor slecht presterende gemeenten geldt in principe dat ze voldoende in staat zijn om al dan niet samen met andere overheden tot verbetering te komen. Mijn aanbevelingen zijn voor de derde categorie: gemeenten in aanhoudende bestuurscrises. Dat zijn gemeenten die gedurende langere tijd politiek en bestuurlijk inadequaat functioneren, waardoor het vertrouwen van de burgers in die gemeenten wordt geschaad. De primaire oorzaken daarvoor liggen in het psychologische en sociaal-psychologische vlak, zoals incompetentie van bestuurders, politici en ambtenaren, taakvermijding, het zwelgen in goede voornemens en verhalen, persoonlijke ambities van bestuurders, politiek-bestuurlijke machtsspelletjes, ambtelijke en bestuurlijke inteelt, etc.’ Veel gemeenten zijn wellicht te

klein om voldoende bestuurskracht op te brengen? ‘Dat is dan ook een van de redenen waarom het aantal gemeenten langzaamaan steeds verder terug zal lopen. Besturen in een steeds complexere samenleving is lastig. Naarmate gemeenten meer taken krijgen is meer schaalgrootte noodzakelijk.’ Zijn er minder crises in grotere gemeenten? ‘Er is geen verband tussen de grootte van gemeenten en bestuurlijke crises. Het kan overal voorkomen. Delfzijl is bijvoorbeeld geen grote stad, maar kende wel een crisis. Er zijn sowieso niet veel bestuurscrises, maar als ze er zijn, genereren ze altijd veel negatieve publiciteit. Dat is natuurlijk niet goed voor het aanzien van het openbaar bestuur.’ U kent de commissaris van de koningin een centrale rol toe bij het signaleren van bestuursproblemen. ‘Ja, en het grote voordeel is dat daarvoor geen wijziging van de Grond-, Gemeente- of Provinciewet nodig is. In de ambtsinstructie van de commissaris van de koningin staat al dat er regulier ambtsbezoeken aan gemeenten moeten worden afgelegd. Alleen is de frequentie daarvan niet vastgelegd. Mijn voorstel is om dat zo mogelijk elke twee jaar te doen. In de meeste provincies zal dat geen problemen opleveren. Zuid-Holland is wellicht de

uitzondering, met maar liefst 77 gemeenten.’ U heeft ook twee voorstellen waar wel wetswijzigingen voor nodig zijn? ‘Twee instrumenten die mijns inziens ontbreken zijn de mogelijkheid tot het ontbinden van de raad en het instellen van een maximale zittingstermijn voor bestuurders. Daar is in beide gevallen inderdaad een wetswijziging voor nodig.’ U wilt een maximale termijn van acht jaar voor burgemeesters, wethouders en raadsleden? ‘Om politieke inteelt tegen te gaan ja.’ Zitten mensen niet juist te kort in gemeenten in plaats van te lang? ‘Natuurlijk ben je de eerste paar jaar bezig met het opdoen van ervaring. Maar om nou te zeggen dat je pas goed op stoom komt na acht jaar... Het is opvallend dat je dikwijls ziet dat er ongelukken gebeuren wanneer mensen te lang op precies dezelfde plek blijven zitten. We hebben net bijvoorbeeld in Dinkelland in Twente een crisis gehad, waar de burgemeester die in conflict was gekomen met de raad inmiddels ontslagen is door de minister. Die meneer zat daar al heel lang. Veel te lang. Zo was het ook in Delfzijl. Sommige raadsleden waren niet weg te branden van hun stoel. Dat leidde tot ergernis en vetes. In de psychologie komt naar voren dat je aan zelfover-

‘Sommige raadsleden zitten juist te kort’

TAPPEN schatting gaat lijden als je te lang ergens blijft zitten. Je gaat dan denken dat je het beter weet, je ontwikkelt een tunnelvisie en gaat andere dingen doen dan je functie op een goede manier uitoefenen.’ Wanneer zou de raad ontbonden moeten worden? ‘Er moeten nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven als het college van B&W niet langer het vertrouwen geniet van de raad. De mogelijkheid tot ontbinding van de raad is een wezenlijk element in een democratisch, gemeentelijk bestel, zeker nu dit bestel is gestoeld op een duale verhouding tussen raad en college. Een raad kan alsmaar blijven zitten, over een aanhoudende crisis in de gemeente kan de burger zich niet uitspreken. Tenzij de crisis net valt op het tijdstip waarop de reguliere gemeenteraadsverkiezingen worden gehouden. Op landelijk niveau is wel voorzien in Kamerontbinding.’ Wie zou het initiatief voor nieuwe verkiezingen moeten nemen? De provincie? ‘Die vraag moet worden beantwoord nadat een principiële discussie is gevoerd over de noodzaak en wenselijkheid van (tussentijdse) raadsontbinding. Die bevoegdheid aan de provincie of de CdK geven is geen goed idee, omdat dat de gemeentelijke autonomie wezenlijk zou aantasten. Wij kennen in ons bestuurlijke stelsel relatief zelfstandige overheden. Als op landelijk niveau wordt besloten tot Kamerontbinding is het ook niet de EU die stelt: ‘U moet maar eens een nieuw parlement in gaan stellen omdat wij het niet eens zijn met uw wetgeving of met de wijze waarop u het land bestuurt’.

Fotobureau Roel Dijkstra/Ineke Kamp

Foto provincie Zuid-Holland

Raadsvergadering in Moordrecht

Martin Van Engelshoven-Huls

Martin van EngelshovenHuls Gedeputeerde Provincie Zuid-Holland Fleurke maakt onderscheid tussen artikel 12-gemeenten en gemeenten die structureel slecht presteren. Kent Zuid-Holland dit soort gemeenten? ‘In onze provincie houden Gedeputeerde Staten alle gemeenten regelmatig tegen het licht. We doen dat door regelmatig gemeenten te vragen een bestuurskrachtmeting te houden. We laten de gemeenten dan een rapport opstellen. Ze worden beoordeeld op tal van aspecten: dienstverlening aan burgers, de financiële situatie, de mate van samenwerking met buurgemeenten. Ook kijken we dan of gemeenten kunnen waarmaken wat ze van plan zijn. Er zijn gemeenten die onvoldoende scoren. Wij vragen ze dan hoe ze dat gaan verbeteren. Soms is regionale samenwerking de oplossing, soms moeten ze op zoek naar een fusiepartner. Artikel 12 gemeenten hebben we niet zo vaak, alleen Boskoop staat nog op de lijst, maar die gemeente fuseert in 2011 met Rijnwoude. Wel hebben we gemeenten die hun meerjarenbegroting niet op orde hebben. Ze hebben dan bijvoorbeeld geen structurele dekking voor structurele uitgaven.’ Wat is de meest voorkomende oorzaak van het slecht presteren van gemeenten? ‘Onze ervaring is dat veel gemeenten moeite hebben om specialisten te vinden op specifieke

beleidsterreinen. De specialisten ontbreken vaak op het gebied van handhaving. Ik ben de 12 gemeenten langs gegaan die de laatste jaren zijn heringedeeld. Bijna zonder uitzondering geven ze aan dat het bij de voormalige gemeenten vaak ontbrak aan handhavingscapaciteit. Je moet dan denken aan milieu, brandveiligheid, bouwvoorschriften, handhaving op het gebied van de ruimtelijke ordening.’ Waarom zijn die specialisten niet te vinden? ‘Veel kleine gemeenten hebben veel vacatures open staan, dat is echt zorgelijk. Het probleem is dat kleine gemeenten geen hoge schalen kunnen bieden. Adviesbureaus en grotere gemeenten hebben meer mogelijkheden om met goede arbeidsvoorwaarden te komen. Kleine gemeenten leiden pas afgestudeerden op, die na twee jaar ervaring vaak overstappen naar een grotere gemeenten. Er zou misschien een poule moeten komen van specialisten die bij gemeenten kunnen worden ingezet. Dat zou het rijk kunnen regelen.’ Fleurke stelt voor, om de zes jaar in elke gemeenten een bestuurskrachtmeting te laten doen. En de CdK zou om de twee jaar een ambtsbezoek moeten afleggen aan iedere gemeente om te kijken hoe het gaat. Is dat een goed idee? ‘Ik kom binnenkort zelfs met het voorstel dat elke gemeente elke vier jaar een bestuurskrachtmeting moet doen. Dat doen we dan regionaal. We hebben op dit moment al veel metingen lopen. We zijn in Zuid-Holland dus hard aan de slag. En de CdK in Zuid­Holland legt vaak werkbezoeken af.’

Zuid-Holland telt 77 gemeenten, op een totaal van 443. Is Nederland eigenlijk niet te klein voor zoveel gemeenten? ‘In Zuid-Holland gaat binnenkort een flink aantal gemeenten fuseren. Ik sluit niet uit dat er meer gemeenten zullen volgen. We willen wel graag dat de gemeenten daar vooral zelf toe overgaan. Maar ik zie het niet als een wedstrijd. Het gaat mij er niet om dat er zo weinig mogelijk gemeenten in onze provincie blijven. En vergeet niet, er zijn ook kleinere gemeenten die het goed doen. Daar gaan onze bestuurskrachtmetingen ook over. Als een gemeente goed scoort en dat is in de regio ook zo, dan zijn herindelingen natuurlijk niet nodig.’ Een van Fleurkes voorstellen om crises te voorkomen is het idee om raadsleden, wethouders en burgemeesters niet langer dan acht jaar te laten zitten. Is dat een goed idee? ‘Ik ben tegen het idee om raadsleden maximaal acht jaar te laten zitten. Dat tast een belangrijk democratisch beginsel aan. Politieke partijen moeten vrij zijn in de keuze van kandidaten die zij voordragen. Ik heb nu ook wel eens het gevoel dat sommigen eerder te kort actief zijn als raadslid dan dat ze te lang blijven zitten. Kiezers moet je ook de keuze laten. Burgemeesters worden elke zes jaar herbenoemd. De raad heeft dan de mogelijkheid om wel of geen herbenoeming voor te stellen. Dat lijkt mij voldoende. Wethouders stappen tegenwoordig steeds vaker over van de ene gemeente naar de andere. Dat kan doordat wethouders niet meer in de raad zitten, en ook van buiten kunnen komen. Dus wethouders die ergens heel lang zitten kom je bijna niet meer tegen.’

Fleurke vindt het vreemd dat het niet mogelijk is, de raad tussentijds te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven, als bijvoorbeeld blijkt dat B&W het vertrouwen van de raad niet meer hebben. ‘Het zou mogelijk moeten zijn dat er tussentijds verkiezingen worden gehouden. Een vraag is wel: wie beslist er dat er nieuwe verkiezingen worden gehouden? Als een partij het landelijk even goed doet, moet worden voorkomen dat die partij uit opportunistische redenen verkiezingen wil uitschrijven. Misschien moeten we de CdK een rol geven om die beslissing te nemen. Dus als een gemeente in een onmogelijke bestuurlijke crisis is terecht gekomen, bijvoorbeeld door een patstelling tussen raad en college, of als er geen college van B&W gevormd kan worden, dan kan de CdK op voordracht van de raad nieuwe verkiezingen voorstellen. Ik zou het een slechte zaak vinden als door dit systeem op den duur een situatie ontstaat dat elke gemeente individueel verkiezingen houdt, dat bemoeilijkt de samenwerking in regionaal verband.’ Het rapport ‘Organische Bijstand’ is te downloaden via www.vng.nl



‘Quote’

Rotterdam Noor pakt jongereno positief aan Foto

Dagelijks bestuurder Richard Scalzo en projectleider Trees Lamers

De buurtagent wordt nu gegroet en soms zelfs om advies gevraagd. Terwijl er in Rotterdam Noord voorheen alleen maar strijd was. De nieuwe aanpak jongerenoverlast werpt vruchten af. Jongeren volgen vaker opleidingen en bewoners voelen zich veiliger en prettiger. Wat is er gebeurd?

JAN KOOIJMAN FREELANCE JOURNALIST



In de deelgemeente Rotterdam Noord ging begin 2007 het roer om bij de aanpak van overlast door jongeren. Dat moest ook wel, want in een aantal buurten was de woon- en leefsituatie bijzonder treurig. Op sommige pleinen ondervonden buurtbewoners grote hinder van jongeren. De jeugd maakte praktisch de dienst uit op straat, ondanks verwoede pogingen van diverse instanties om dat tegen te gaan. De deelgemeente Noord besloot in te grijpen. Dagelijks bestuurder Richard Scalzo, PvdA’er en portefeuillehouder jeugd, welzijn en zorg, bundelde de krachten met projectleider Trees Lamers van Bureau Lamers Grotestedenbeleid. Samen met alle betrokkenen vonden zij een manier om de woon- en leefomgeving op en rond de Rotterdamse pleinen in Noord een stuk prettiger te maken. Krachten bundelen Toen Richard Scalzo in 2006 aantrad, waren de problemen groot. Sommige jongeren vertoonden crimineel gedrag, het contact tussen bewoners en jongeren was volledig zoek en de professionele begeleiding was niet goed op elkaar afgestemd. Dat kwam volgens hem mede door een slechte regie vanuit de deelgemeente.

Scalzo: ‘De situatie op een aantal pleinen, bijvoorbeeld in de Jacob Loisstraat en de Johan Idastraat, baarde mij grote zorgen. Jongerenwerkers, opbouwwerkers en politie werkten langs elkaar heen en wezen bij problemen onmachtig naar elkaar. Jongeren en bewoners stonden vijandig tegenover elkaar. We besloten opnieuw te starten, vanuit een situatie waarin jongeren niet langer a priori als overlastgevend werden beschouwd. Ook jongeren hebben ambities en in mijn optiek wordt niemand als dropout geboren. Ik wilde nadrukkelijk uitgaan van het positieve en niet van het problematische. Dus onderzochten we eerst wat de jongeren precies wilden. Vervolgens riepen we wijkprofessionals zoals de jongerenwerker, de opbouwwerker en de buurtagent bij elkaar om eensgezind te gaan samenwerken aan een plan van aanpak om uitvoering te geven aan de wensen van de jeugd. Leidraad daarbij: een gezamenlijke verantwoordelijkheid bij jongeren en bewoners voor de leefbaarheid in de buurt.’ Richard Scalzo gebruikt vaak woorden als samen, eendrachtig, met elkaar en gezamenlijk. Vooral om duidelijk te maken, dat er één lijn wordt getrokken en dat de professionals het onderling

eens zijn, zonder tegenstrijdigheden. Hij zegt: ‘Voor jongeren vormen alle begeleiders één club: de overheid. Als de professionals elkaar niet aanvullen of elkaar tegenspreken, wordt daar onmiddellijk misbruik van gemaakt. De jongerenbegeleiders, inclusief de politie, moeten met één mond spreken en daarbij uitgaan van hetzelfde opvoedklimaat. Ook op straat. Met duidelijke afspraken en regels voor iedereen: bewoners, jongeren en begeleiders.’ Uitvoeringsteams Projectleider Trees Lamers ging in februari 2007 aan de slag. Zij koppelt aan iedere jongerengroep in een wijk een apart uitvoeringsteam. De uitvoeringsteams analyseren de problematiek en trekken een gezamenlijke pedagogische lijn. Alle teamleden spreken de jongeren rechtstreeks aan op hun eigen verantwoordelijkheid. Een team bestaat uit verschillende welzijnswerkers, de buurtagent en een medewerker van de wooncorporatie. Zij hebben nauw onderling contact en staan open voor elkaar. Op die manier kan er gedifferentieerd worden gewerkt en goed worden ingespeeld op specifieke omstandigheden. Lamers benadrukt dat de problematiek en de kansen op straat leidend zijn bij het zoe-

‘Quote’

‘Geen ruimte voor doelloos rondhangen.’

oord erenoverlast ken naar een oplossing en niet het gevestigde aanbod en/of de vermeende belangen van organisaties. ‘Voor losse initiatieven is geen ruimte en handelen vanuit een vaststaand stramien, zonder nadenken, is uit den boze. Deze bottum-up benadering vanuit de professionals op straat vereist een alliantiemanagement met betrokken organisaties en een goede regie van de direct betrokken overheid. Wij doen een beroep op het vakmanschap, de verantwoordelijkheid en de eigen betrokkenheid van de ‘straatwerkers’. De uitvoeringsteams benaderen de jongeren pedagogisch en nemen ze serieus. De jongeren op het Jacob Loisplein hadden bijvoorbeeld felle kritiek op het optreden van de politie. Door samen met hen en de politie in gesprek te gaan, ontstond wederzijds begrip en vertrouwen. De relatie tussen jongeren en politie is aanmerkelijk verbeterd. Het gemeenschappelijke doel staat altijd voorop: een prettige buurt, waarbij jong en oud is betrokken is. Omdat het deelgemeentelijk bestuur unaniem en standvastig steun geeft, verzandt de aanpak niet in bureaucratie of competentiestrijd.’ Geen Luilekkerland Het is beslist niet zo dat alle ideeën van de jongeren worden gehonoreerd en dat ieder plein een soort Luilekkerland is voor de jeugd van Rotterdam Noord. Richard Scalzo: ‘Wij gaan ervan uit dat de jongeren zich op een behoorlijke manier kunnen gedragen en vermaken. En dat ze

zich houden aan samen gemaakte afspraken. Zeker als ze uitleg hebben gekregen over ieders rol en taak. Bijvoorbeeld van de politie. Vervolgens worden in goed overleg aanvullende activiteiten ter verdere ontplooiing aangeboden. Zonder daarbij een strijd aan te gaan.’ Trees Lamers vult aan: ‘Er wordt zeker niet alleen maar lief en aardig gedaan. Criminaliteit en intimiderend gedrag worden van niemand geaccepteerd, ook niet van volwassen bewoners. Dat maken de uitvoeringsteams in gesprekken heel duidelijk. We proberen de grote middengroepen te bereiken en positief te beïnvloeden. De rest past zich dan aan of verdwijnt. En het werkt echt. De buurtagent wordt nu gegroet en soms zelfs om advies gevraagd. Voorheen was er alleen maar strijd. Jongeren voelen zich rechtvaardiger behandeld. Ze volgen vaker opleidingen en sommigen hebben het contact met een school hersteld. Bewoners geven aan zich veiliger en prettiger te voelen.’ Scalzo: ‘De uitvoeringsteams tonen collectieve betrokkenheid. Zonder naïef te worden en met het geven van rugdekking aan elkaar. Alle partijen betrachten daarbij grote openheid en ze hebben hun gebruikelijke werkwijze grondig doorgelicht. Binnen het welzijnswerk moest bijvoorbeeld het taboe op het melden van criminele activiteiten (vanwege de vertrouwensband met de cliënt) worden doorbroken. Nu blijkt dat een vertrouwensband en handhaving van afgesproken regels wel degelijk samen gaan. Vooral in

de beginfase is het management bewust op afstand gehouden om voldoende ruimte te creëren voor de professionals op straatniveau. Binnen de kaders krijgen zij immers rechtstreeks ruimte de plannen van aanpak te maken. De managers dragen niet langer op, maar stellen in staat. Het doen en het denken gaan hand in hand.’ Plein Jacob Loisstraat Drie, vier jaar geleden is het buurthuis in de Jacob Loisstraat een tijd lang gesloten geweest, nadat jongeren er de macht in handen hadden genomen. Sinds een jaar kunnen zij er weer terecht, maar alleen voor gerichte activiteiten. Voor doelloos rondhangen is geen ruimte. Buiten op het plein blijkt dat het fysiek aanpakken van overlast beslist geen eenvoudige zaak is. Een op het speelplein aanwezige buurtbewoner drukt het kort maar krachtig uit: ‘Natuurlijk doet de deelgemeente haar stinkende best om de boel hier prettig leefbaar te krijgen en te houden. En die nieuwe aanpak werkt ook wel. Het is een stuk rustiger dan vroeger en met de meeste jongeren valt hier tegenwoordig best te praten. Maar kijk eens om je heen. De dienst stadsvernieuwing van Rotterdam heeft bij de renovatie en herinrichting van deze wijk volgens mij echt zitten slapen. Bij sommige omwonenden van het plein voetbalt de jeugd bij wijze van spreken op de eetkamertafel. En tussen de muren van deze woonblokken klinkt alles nog harder. Ga er maar aan staan om daar iets tegen te doen.

Foto’s Celtac

Zeker bij mooi weer, is het tot laat in de avond erg druk. Het is al bewonderenswaardig, dat de jongeren hier tegenwoordig wat meer rekening houden met de direct omwonenden.’ Actieplan kabinet Begin maart 2008 maakte het kabinet het ‘Actieplan overlast en verloedering’ bekend. Via dat plan wil het kabinet gemeenten en lokale organisaties gaan ondersteunen bij het tegengaan van overlast en verloedering. Het effectief aanpakken van overlast door jongeren, uitgaansoverlast en overlast en verloedering van de woon- en leefomgeving staan centraal. Het moet volgens het kabinet gaan om een multidisciplinaire, persoonsgerichte aanpak met een (wettelijk vast te leggen) regierol voor gemeenten. Want juist daar schuilt de meeste kennis van de problematiek en de kracht om de zaken gezamenlijk aan te pakken. Het actieplan introduceert nieuwe initiatieven en bundelt bestaande initiatieven om effectiever op te treden. Het is belangrijk dat gemeenten en alle betrokken instanties beter met elkaar gaan samenwerken. Daarnaast is de aanpak van de vier soorten van overlast en verloedering gebaat bij het vergroten van het respect voor elkaar en de omgeving. Het kabinet wil de problemen bij de vier grootste gemeenten met voorrang aanpakken. De door Richard Scalzo en Trees Lamers geschetste aanpak van de overlast door jongeren in de deelgemeente Rotterdam Noord lijkt prima te passen in de plannen van het kabinet.

Een keurig speeltuintje in Noord.

nws Reacties ­welkom Bent u het niet eens met wat u in Lokaal Bestuur leest? Wilt u een aanvulling of correctie doorgeven? Of heeft u vanuit uw gemeente of provincie iets te melden dat ook voor andere PvdA’ers interessant is? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat uw mailtje uiterlijk maandag 12 mei in ons bezit is, dan kunnen wij het plaatsen in het juninummer. Alle andere kopij voor dat nummer moet op maandag 5 mei in ons bezit zijn. U kunt uw bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: [email protected] De sluitingsdatum voor het juliaugustusnummer is maandag 2 juni.

Begroting CLB De fanatieke rekenaars onder ons hadden het al gezien. In de CLBbegroting in het vorige nummer klopt één van de in rood gedrukte optellingen niet. Het bedrag totaalinkomsten 2007 moet zijn: 1.498.070. Onze excuses.

Meer informatie via: www.noord.rotterdam.nl en www.bureaulamers.eu



RIOLERING

MILJARDENSPEL VOOR EEN LEGE TRIBUNE

Foto Nationale Beeldbank

U bent gewaarschuwd. Want dit wordt een saai verhaal. Althans, een stuk over een saai onderwerp: de riolering. Toch worden hieraan vele miljarden besteed. Maar in de media is daar weinig van te merken. En in de politiek is het een hamerstuk.

in het begin van de jaren negentig al € 50. In 2005 bedroeg het rioolrecht inmiddels € 255 en in 2008 is het alweer gestegen tot € 320 en dus 16 maal zo hoog in 20 jaar tijd. Daarmee is het rioolrecht al hoger dan de OZB, maar vreemd genoeg krijgt in politiek en media toch de OZB nog steeds alle aandacht. Zo was eind 2007 een OZB-verhoging van 20% aanleiding voor een politieke crisis in Berkelland. Maar over het rioolrecht is vermoedelijk nooit een wethouder gestruikeld.

Toch is er al vanaf het midden van de jaren negentig alle reden serieus aandacht te besteden aan dit onderwerp. Want toen begon een operatie zonder weerga: de aanleg van riolering in het buitengebied. Ons land verschafte zich daarmee direct de koppositie in de wereld van het riool. Want geen enkel land heeft deze prestatie ooit geëvenaard. Was Nederland altijd al wereldkampioen onderwaterwerkzaamheden, tegenwoordig zijn we ook titelhouder ondergrondse infrastructuur. Toen er begonnen werd met de riolering buitengebied werd er gezegd ‘Het moet van Europa.’ Achteraf gezien een drogreden eerste klas en, mede kijkend naar de miljardenuitgaven, een parlementaire enquête waard. Als toenmalig beginnend raadslid heb ik met grote verwondering naar de rioleringsoperatie gekeken en daaruit is een opiniestuk voortgevloeid dat in november 1995 in de Volkskrant is geplaatst. In dat stuk stond de vraag centraal wat nu de beweegredenen waren voor een dergelijke mil-

Vette jaren Gelet op het vele geld dat onder de grond is verdwenen, hebben de bedrijven voor rioleringssystemen vette jaren gehad. Helaas voor de portemonnee van de gewone Nederlander zal de periode van hoogconjunctuur in deze bedrijfstak nog wel een hele tijd aanhouden. En waren tot dusver vooral de inwoners van gemeenten met veel buitengebied de klos, dat verandert nu in het gehele land steeds meer het éénbuizige, gemengde systeem vervangen gaat worden door een gescheiden, dubbelbuizig systeem: één voor de afvoer van het vuile rioolwater en één voor het regenwater. Dit noemt men ook wel het afkoppelen van het regenwater; dit water moet vervolgens in de directe omgeving ruimte en tijd krijgen om de grond in te kunnen trekken. Als zodanig kan daar reden voor zijn, maar pas wanneer er eerst expliciet een afweging is gemaakt tussen de hogere kosten en het milieurendement. Dit is iets wat in gemeenteland nauwelijks plaats vindt, terwijl het toch zo zou moeten zijn dat ieder investeringsvoorstel wordt voorzien van de keuze tussen een gemengd stelsel en een gescheiden stelsel. Daarbij benadruk ik

jardenoperatie, want de milieuwinst was hoogst twijfelachtig. Immers, de bulk van de milieuverontreiniging in het buitengebied komt door overbemesting en landbouwgif. Dat het hoopje en het plasje van de boer en boerin niet meer in de beerpunt terechtkomen maar voortaan naar de zuiveringsinstallatie worden gepompt heeft geen enkel effect op het milieu. Integendeel, zo bleek na afronding van dit project in 2005 in de gemeente Berkelland. Want de meer dan 1700 pompen die er in het buitengebied zijn geïnstalleerd bleken goed te zijn voor een tegenvaller op het gebied van de energiekosten van € 165.000! Over milieuwinst gesproken… Al die kosten hadden natuurlijk ook een flinke invloed op het rioolrecht. Omdat de (fusie)gemeente Berkelland nog niet zo lang bestaat neem ik maar even de bedragen die golden in Borculo, één van de voorlopers van de nieuwe gemeente. De kostenontwikkeling van het rioolrecht is ronduit schrikbarend. In 1987 € 20 per huishouden en

Jan Zappeij raadslid Berkelland en interimmanager



dat er geen verplichting is voor een gescheiden stelsel. Basisinspanning Een andere oorzaak voor grote kostenstijgingen is de zogeheten basisinspanning die de gemeenten moeten verrichten om de waterkwaliteit te verbeteren. Grof gezegd komt dit erop neer, dat de gemeenten het aantal keren moeten halveren dat er na een forse bui vervuild water ‘overstort’ op een sloot, beek of rivier. Maar omdat die aantallen niet goed bekend zijn, is er een ingewikkeld en voor een gewoon raadslid onnavolgbaar - theoretisch systeem bedacht dat aangeeft hoeveel extra waterbergingscapaciteit een gemeente daarvoor moet realiseren. Veelal gebeurt dit in de vorm van een bergbezinkbassin; dit is een betonnen bak van zo’n 100 m3 tot 2000 m3 die tijdelijk het overtollige vervuilde water kan opvangen voordat het alsnog naar de waterzuivering gaat. Aan die basisinspanning kleven nogal wat bezwaren. In de eerste plaats is het een kostbare geschiedenis die landelijk de komende jaren zo’n 2 à 3 miljard vergt. Zo wordt de gemeente Berkelland geacht voor het jaar 2010 een totaalbedrag van € 37 miljoen te investeren. Daardoor stijgt het rioolrecht nog eens met een € 100 per huishouden! Het is dan ook niet verwonderlijk dat 60% van de gemeenten nog niet voldoet aan de basisinspanning. Een andere bezwaar is dat de kosteneffectiviteit geen rol speelt. Uit meetcampagnes is bekend, dat de landbouw de meeste vervuiling van het oppervlaktewater veroorzaakt. Daarnaast is het zo dat een incidentele riooloverstort op een wat grotere beek niet tot problemen leidt. Per slot van rekening is het hoofdbestanddeel van zo’n overstort vooral regen-

water. Nu is de VNG al enkele jaren bezig om in overleg met de Unie van Waterschappen de eenzijdige focus op het overstorten tegen te gaan. Maar, niet gehinderd door enige druk van vanuit de politiek of de publieke opinie, zijn de waterschappen helaas zo soepel als een loden deur. Het is zo langzamerhand tijd dat hierin verandering komt, zodat er een einde komt aan de verspilling. Sociaal-democratisch hart Met dit artikel wordt vooral beoogd u als PvdA’er in het lokaal bestuur meer bewust te maken van de impact van een en ander. Want, als je weet dat het kenniscentrum Rioned verwacht dat de gemeenten tot 2014 een bedrag van 10 miljard zullen investeren, dan kan het geen kwaad de aandacht te mobiliseren. Uiteindelijk komt de rekening bij de burger terecht en bij het rioolrecht wordt daarbij geen verschil gemaakt tussen huishoudens met een hoog of een laag inkomen. Naast het gezonde verstand dat leert dat de collectieve lasten beheersbaar moeten blijven, is er dus ook reden om het sociaal-democratische hart mee te laten spreken. Bovendien zijn er dit jaar voor het eerst waterschapsverkiezingen waar de politieke partijen aan mee zullen doen. Dat zal de huidige ongenaakbaarheid van deze bestuurslaag ongetwijfeld beïnvloeden. Het kan daarom geen kwaad om als lokale PvdA even stil te staan bij een ontwikkeling waarbij het onder de grond steeds voller wordt en in de portemonnee steeds leger. [email protected]

DE STELLING VAN DE MAAND Foto Nationale Beeldbank

Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling aan u voor. Vorige keer was dat:

Politiek is een hobby, daarom moeten raads- en statenleden niet zeuren over een hogere vergoeding. Blijkbaar een onderwerp dat erg leeft, want er kwam een stroom reacties. Johan Wiltvank, fractievoorzitter in Dalfsen: Bij de keuze voor het raadslidmaatschap mag de beloning geen doorslaggevende rol spelen. Ik hoop dat raadsleden hun bijdrage willen leveren en dat ze dat doen vanuit een zekere overtuiging, bijvoorbeeld de sociaal-democratie. Als de beloning in geld interessant genoeg wordt, krijg je de raadsleden die ‘voor het geld gaan’ en niet meer voor het werk. Je moet het willen doen. En of je nou een paar procent meer krijgt of niet, doet er dan niet meer toe. Sterker nog, je zou het ook nog moeten willen doen als er geen enkele beloning meer tegenover zou staan. Pas dan heb je echte betrokkenheid. Riny van Rinsum, raadslid in Veghel: Deze stelling kan ik niet onderschrijven. Politiek is misschien voor sommige mensen een hobby, maar voor mij is het een belangrijk middel om mede vorm te geven aan een maatschappij zoals ik die volgens mijn idealen/opvattingen graag zou willen zien. Als raadslid besteed ik veel tijd aan mijn politieke activiteiten. Omdat ik ook een baan heb om in mijn levensonderhoud te voorzien, betekent dit dat ik in de avonduren en weekeinden mijn raadswerkzaamheden moet verrichten. Een hogere raadsvergoeding biedt mij de mogelijkheid om tijd te kopen bij mijn werkgever en zodoende de kwaliteit van mijn raadswerk te verhogen. Frank Poppe, raadslid in Den Haag (en ex-statenlid in Zuid-Holland:) Het besturen van raad en provincie is een serieuze zaak en dus geen hobby (al doe ik het graag). Daar mag een behoorlijke vergoeding tegenover staan, zodat je er voldoende tijd aan kunt besteden. Maar dat betekent niet dat de huidige vergoeding omhoog moet! Ik geloof dat daar moeilijk iets algemeens over is te zeggen, de verschillen zijn daarvoor veel te groot. Fractievoorzitters worden ongetwijfeld anders belast dan ‘gewone’ raadsleden. Al vond ik toen ik fractievoorzitter in Provinciale Staten was de totale belasting niet groter, wel onvoorspelbaarder. Maar in de Staten ligt dat anders dan in de raad van een grote gemeente. Ook tussen grote en kleine

gemeenten zullen de verschillen groot zijn. En ook binnen de G4 zal de situatie in Amsterdam en Rotterdam (met deelraadsleden) anders zijn dan in Den Haag en Utrecht. Zelf heb ik altijd vier dagen gewerkt, en met de vergoeding die ik als raadslid krijg kon ik makkelijk nog een dag terug. Ik vind dat ik daarmee voldoende tijd heb om mijn raadswerk te doen. Een discussie over een goede ondersteuning van de fracties, in grote en in kleine gemeenten, is misschien nog wel belangrijker. Corina van der Valk, fractievoorzitter in Gelderland: Voor mij, als fractievoorzitter van de PvdA fractie Gelderland, is de politiek iets meer dan een hobby. Voor mij is het politiek bewustzijn gewoon een manier van leven. Ik vind het daarom een voorrecht vanuit deze vooruitgeschoven post mij gelegitimeerd overal tegen aan te kunnen bemoeien. Ontwikkelingen stimuleren of juist proberen om te buigen, alles met als achterliggend idee dat je iets tot stand wilt brengen. Zuinig ruimtegebruik, duurzame energie, wijken en dorpen leefbaar houden, zijn zaken waar ik bovenop wil zitten. De uren tel ik niet, bewust. Want ik kom dik over de berekende 20 uur heen, voor een vergoeding van 1000 euro in de maand. Ik vind het ontzettend leuk om mij voor de partij in te zetten en ik kan het goed combineren met mijn andere werkzaamheden. Maar als je echt wilt investeren in kwaliteit moet het niet afhankelijk zijn van deze toevalligheid. Het risico is namelijk heel reëel dat er daardoor veel mensen bij voorbaat al afvallen. En dat deze functies vooral zijn weggelegd voor gepensioneerden en huisvrouwen/mannen. Ook volksvertegenwoordigers moeten een afspiegeling van de samenleving zijn! Joop van Papeveld, fractievoorzitter in Vlaardingen: Onzin. Als we jonge mensen in de politiek actief willen hebben moeten de arbeidsvoorwaarden juist sterk verbeterd worden. Omdat het raadswerk zo intensief is gaan veel jonge raadsleden een dag minder werken, hierdoor missen ze niet alleen dat inkomensdeel maar o.a. ook vakantiegeld, pensioenopbouw en eventueel inkomen bij ziekte. 

Ard den Outer, raadslid Capelle aan den IJssel: Politiek kan voor raadsleden niet alleen een hobby zijn. De afwegingen ‘ergens voor staan of opportunistisch op korte termijn scoren’, ‘algemeen belang of geliefd bij individuen’, ‘lokale agenda versus bovengemeentelijke politiek’ enzovoorts zijn te complex om er even bij te doen. Loon naar werken lijkt daarbij redelijk. Is de volksvertegenwoordigende kant nog wel te verenigen met de zware inhoudelijke eisen die worden gesteld? Lokale bestuurders moeten steeds grotere dossiers (denk aan de WMO) beheersen. Moeten we de slag maken tussen abstract beleid en concrete behoeften van burgers - een slag die professionals ook met moeite (meestal niet) maken. Of moeten we om de fracties heen het contact met de burger organiseren via anderen? Ben ik gekozen om het, in mijn geval, goed te doen voor Capelle òf moet ik de mensen die zich met mij verbinden en zich in mij herkennen bedienen? En kan dat samengaan? Misschien dat in deze discussie die vragen een antwoord krijgen. Paul Heijmerink, fractievoorzitter Perspectief 21 (PvdA,GroenLinks en ongebonden) in Bunnik: Raadsleden hebben als volksvertegenwoordiger een kaderstellende en controlerende rol. Veel raadsleden kunnen dit belangrijke werk niet combineren met hun dagelijkse bezigheden en vertrekken of zij houden het na vier jaar voor gezien. Onze samenleving wordt bestuurd door betaalde bestuurders die door bestuurlijke drukte het zicht op de werkelijkheid wel eens kwijt raken. Het is voor ons allen van groot belang dat het toezicht op dit werk kritisch en met inzet wordt opgepakt. Daar hebben we met zijn allen profijt van. De voorwaarden voor het raadswerk bieden echter niet voldoende compensatie om de extra werkdruk op te vangen en bieden zeker niet voldoende compensatie om je ervoor vrij te maken. Het leidt ertoe dat heel veel waardevolle mensen ervoor bedanken dit werk te gaan doen en ook leidt het ertoe dat na elke raadsperiode ervaren raadsleden ermee stoppen. Daarmee doen wij onszelf als samenleving ernstig tekort. De inwoners van Nederland stemmen één keer in de vier jaar op mensen waarvan ze verwachten dat die hun belangen zullen behartigen. Maar daar moet wel wat tegenover staan. Het is nodig om de voorwaarden voor het raadswerk te verbeteren. Anders zijn we overgeleverd aan de bestuurlijke elite die dan uitmaakt wat goed voor ons is.

Tity Zeilstra-van der Meulen, statenlid in Flevoland: Een hobby is iets dat je met plezier in je vrije tijd doet. In de politiek wordt je agenda mede bepaald door mensen die het als beroep doen. Om het werk als provinciaal statenlid goed te kunnen doen moet je er plezier aan beleven. Van volksvertegenwoordigers wordt verwacht dat ze kaders stellen en dit vraagt om een zorgvuldige voorbereiding. Als woordvoerder samenlevingsvraagstukken ben ik eerder geneigd om te spreken van passie, een hartstochtelijke liefhebberij. Om het goed te kunnen doen is het niet te combineren met een fulltime baan. Het is van belang dat er een evenwichtige leeftijdsopbouw vertegenwoordigd is in raad en staten. Eén van de voorwaarden om dit te kunnen realiseren is dat er een vergoeding tegenover staat die in verhouding staat tot de tijdsinvestering en verantwoordelijkheden. De realiteit laat zien dat de huidige vergoeding voor velen niet toereikend is, zeker niet voor fractievoorzitters. Schep ook hiervoor de kaders. Henk Messchendorp, raadslid in Staphorst: Politiek is objectief gesproken geen hobby, maar als 63-jarige gepensioneerde is de politiek voor mij wel een hobby geworden. Toen ik nog een fulltime baan had en ook raadslid was deed ik dat ‘werk’ uiteraard ook vanuit mijn sociaal-democratische levensovertuiging. Maar het woord ‘werk’ zegt al dat je er best een redelijke vergoeding voor mag ontvangen. Als lid van een tweemans fractie ervaar ik dat het raadswerk veel tijd kost, zeker nu mijn maatje wegens ziekte al een half jaar uit de running is en het dualisme steeds meer tijd vraagt; gelukkig heb ik de tijd daar voor. Door een groot deel van mijn collega-raadsleden van de (theocratische) Staphorster coalitie (6SGP/4CU/3CDA) wordt het raadswerk toch voornamelijk als ‘roeping’ gezien. De oppositie in onze raad (2PvdA/2VVD-GB) denkt daar duidelijk anders over. In de afgelopen raadsvergadering werd een motie van de oppositie voor een hogere vergoeding voor raadsleden met overgrote meerderheid verworpen. U zult begrijpen dat ik het oneens ben met de stelling. Ik vind tevens dat er enige nivellering dient plaats

te vinden, zodat raadsleden in een kleine gemeente ook ‘meer loon naar werken’ krijgen; de grote gemeenten hebben voor hun raadswerk immers al meer raadsleden. Eerlijk delen is een goede rode gedachte lijkt mij. Gohdar Massom, statenlid Noord-Holland: Politiek is niet alleen een hobby maar ook een professioneel beroep. Bij het bepalen van de hoogte van de vergoeding moet altijd een afweging gemaakt worden tussen vergoeding en verdienen. Uitgangspunt bij vergoeding is voldoende (vrije) tijd besteden aan het raads- en statenwerk. Een parttime baan naast een vergoeding moet voldoende kunnen zijn voor het levensonderhoud. Het gevaar bij lage vergoeding is dat men voor een volle baan kiest naast volksvertegenwoordiging en daardoor te weinig tijd hieraan besteedt. De vergoeding moet meer afhankelijk zijn van de hoeveelheid werk. Bij grote gemeenten moet de vergoeding hoger zijn. Peter Wassink, fractievoorzitter Millingen aan de Rijn: Raadswerk moet je inderdaad niet doen om ‘het geld’ maar omdat je er plezier in hebt en iets wilt betekenen voor de plaatselijke gemeenschap. Geld moet dus niet de hoofdzaak zijn, facilitering wel. Daar ontbreekt het met name in de klein(ere)e gemeenten behoorlijk aan. Waarom krijgt een raadslid in bijvoorbeeld Nijmegen 676% meer vergoeding per maand dan een raadslid in Millingen aan Rijn. En waarom is de onkostenvergoeding in Nijmegen 340% hoger dan die in onze gemeente? De WMO, de WWB en de WRO zijn in Millingen aan de Rijn precies hetzelfde als in welke andere gemeente. We hebben geen last van grote stedenproblematiek, maar we zijn wel 24 uur per dag raadslid. Immers in een gemeenschap van nog geen 6.000 inwoners, met maar één supermarkt ben je altijd aanspreekbaar en nooit anoniem! Op het festival van het CLB snapten Guusje ter Horst en Peter van Heemst uitstekend wat ik bedoelde en beiden waren ook van mening dat hieraan iets veranderd moest worden. Roos Vermeij (Tweede Kamerlid) heeft goed geluisterd, maar luisteren en snappen de andere Kamerleden dit ook?

De nieuwe stelling van de maand luidt:

De WMO is een eclatant succes. Eens of oneens? Mail uw reactie (max 200 woorden) voor 7 mei naar [email protected].



EEN VROLIJK FESTIVAL Foto’s Bert Beelen

‘Lang zullen wij leven’.

‘De PvdA maakt het verschil’, was het thema van het 13e Festival van het Binnenlands Bestuur. Terwijl hun partners en kinderen buiten de dieren opzochten, verzamelden 250 CLB’ers zich op zaterdag 5 april in Burgers’ Zoo in Arnhem om te debatteren, te luisteren, te netwerken én zich te laten vermaken.

JAN DE ROOS EINDREDACTEUR LOKAAL BESTUUR

10

Het is al half zes, hoog tijd voor de afsluitende borrel. De raadsleden nemen een glaasje en een zoutje in de sfeervolle foyer van Burgers’ Zoo. Tijd om nog even na te praten over het Festival. En over hoe je zelf de werkdruk ervaart. ‘Een boek lezen? Nee, dat doe ik niet meer. Geen tijd voor. Alleen nog tijdschriften’, hoor ik een raadslid tegen een collega zeggen. Is het écht zo erg met die werkdruk van onze lokale en provinciale politici? Zijn ze, zoals iemand deze middag beweert, soms wel zestig uur per week bezig met hun raadswerk? Of is het allemaal een kwestie van je werk beter organiseren, ook eens een vergadering durven overslaan, niet de ambtenaar willen spelen en alles willen lezen wat de kopieermachine uitspuugt en de mail je iedere dag te melden heeft. En wat lost een hogere vergoeding voor je raads- of statenwerk nou eigenlijk op? Allemaal ernstige kwesties, die op dit 13e Festival van het Binnenlands Bestuur in Arnhem om een antwoord schreeuwen. Paul Kalma houdt er zijn Wibautlezing over het thema arbeid, belangrijke maar ook al geen lichte kost. Is er dan niks te lachen vandaag? Toch wel. ‘De Gemeentereiniging’ noemen ze zich, en hun cabareteske optreden vormt op deze Festivaldag de vrolijke schakel tussen de verschillende programmaonderdelen. Met heerlijke sketches als die van de goedmoedige Swiebertje-burgemeester die handjes schudt en met iedereen een praatje maakt, maar steeds tot de orde geroepen wordt door zijn bitch van een echtgenote. De burgervader laat zich echter niet van de wijs brengen. Hij weet dat je tegenwoordig wel moet scoren, en heeft daarom wat oneliners verzonnen. En de

250 aanwezige volksvertegenwoordigers en bestuurders weet hij te verleiden tot het meezingen van het ‘Lang zullen wij leven’. Want die PvdA’ers mogen volgens de burgemeester ook wel eens een keer aan zichzelf denken. Leukste plek Dat is helemaal in lijn met het optimistische openingsverhaal van CLB-voorzitter Jetta Klijnsma. ‘Het lokale bestuur is de belangrijkste en de leukste plek binnen het openbaar bestuur’, stelt zij. ‘Je kunt er heel concreet ideeën uitvoeren voor en samen met mensen. We worden daarbij geruggensteund door onze Kamerfractie en door onze mensen in het kabinet.’ De krant van die ochtend meldt dat Rita’s TON in de peilingen met 22 zetels op dezelfde hoogte staat als de PvdA, en daar haakt Jetta natuurlijk even op in. ‘De peilingen zijn ongunstig en we zien de opkomst van curieuze politieke bewegingen. We lijken mijlenver verwijderd van het optimisme 2006, toen we bij de gemeenteraadsverkiezingen een klinkende overwinning behaalden. Toch is er reden om vrolijk te zijn. We zijn nog nooit zo sterk geweest in de gemeenteraden, en we zitten in het kabinet. We hebben illustere voorgangers, Wibaut, De Miranda, Drees. Ik kan het woordje trots eigenlijk niet meer horen, partijgenoten, maar laten wij trots zijn op onze tradities. Die maken ons echter ook schatplichtig. We moeten met volle kracht vooruit. Bijvoorbeeld in de wijken. Ik vind dat we niet meer moeten spreken van de Vogelaarwijken. Want het zijn niet de wijken van Ella alleen, het zijn onze wijken.’ Arnhem bijvoorbeeld heeft zelf maar liefst vier van die wijken. Rita Weeda, spreekstalmeester

op het Festival en wethouder in deze Gelderse gemeente, legt uit dat er volop aan die Vogelaarwijken wordt gewerkt. Veel Arnhemmers hebben een bijstandsuitkering, en armoedebestrijding is een speerpunt in het college­beleid. Daarnaast koestert de stad haar andere, museale gezicht. Naast het Openluchtmuseum en het bijna een eeuw oude Burgers’ Zoo komt hier straks het Nationaal Historisch Museum, en daar zijn ze hier natuurlijk erg trots op. Lokaalste Kamerlid Staf Depla, een van de netwerkgasten op dit Festival, had het echt niet door. Hij is ook nog voor iets anders naar Arnhem gelokt: het in ontvangst nemen van de beker voor het ‘lokaalste Kamerlid’. Staf weet als geen ander contacten te leggen met de lokale en provinciale PvdA-politici, oordeelden de contribuanten van het CLB die meededen aan de verkiezing van het lokaalste Kamerlid. Een deskundige jury bestaande uit Lodewijk Asscher (wethouder in Amsterdam), Jetta Klijnsma, Peter Rehwinkel (burgemeester van Naarden) en initiatiefnemer Marije van den Berg (fractievoorzitter in Leiden) wees Staf tot winnaar aan. Lutz Jacobi werd goede tweede. Jetta Klijnsma reikt de beker uit aan een duidelijk verraste Staf. ‘De Gemeentereiniging’, dit keer in de gedaante van twee oudjes, slaat het tafereeltje met instemming gade. ‘Lokaal, ach er zit eigenlijk best wat tussen’, is hun conclusie. ‘We willen jullie trouwens bedanken voor alle problemen die jullie hebben gemaakt’, klinkt het plagerig. ‘Dat we er nog zijn, komt alleen maar door de wachtlijsten.’ Volgt een vrolijke stemmende ‘Tango voor de Kleine Man’:

Voor al jullie successen Landelijk en lokaal Geven we hier een bloemetje Aan jullie allemaal Maar bekijk de resultaten Eens door onze bril Dan zie je het heel anders Dan zie je het verschil Netwerken Veel lokale politici komen niet alleen naar het Festival om te luisteren, maar ook om zelf contacten te leggen en ervaringen uit te wisselen. Er is volop gelegenheid om te netwerken. Er zijn een stuk of vijftien tafeltjes opgesteld waar je kunt praten over Best Practises, zoals energiezuinige LED-straatlantaarns, ervaringen met een Ombudsteam, wijkadoptie, WMO-aanbesteding, Bouwen voor starters en ga zo maar door. Als je wil weten hoe sterk je zelf als politicus in je schoenen staat, kun je voor een integriteitstestje terecht bij het standje Dilemma’s. Er wordt druk gebruik gemaakt van dit netwerkgedeelte. Afhaken en geld Het volgende programma­ onderdeel wordt geleid door Dick de Cloe, waarnemend burgemeester van Schoonhoven. Hij ondervraagt de Tilburgse hoogleraar bestuurskunde Pieter Tops, minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken en de Rotterdamse PvdA-fractievoorzitter Peter van Heemst over wat plechtstatig heet ‘De staat van het lokaal bestuur’. Het gaat vooral over het vroegtijdig afhaken, werkdruk, vergoedingen voor raads- en statenleden en de bestuurlijke vernieuwingsagenda van het kabinet. Om met dat laatste te beginnen: die is er eigenlijk niet. Of het moet zijn dat Ter Horst probeert niet alleen met instituties als VNG en IPO te praten maar ook gesprekken op gang te brengen tussen enerzijds rijksambtenaren en anderzijds provincie- en gemeenteambtenaren. Van Heemst laat zich de kans om ‘zijn’ minister eens even flink aan te pakken niet ontgaan. Hij hekelt de bemoeizucht van ‘Den Haag’. ‘Waarom bemoeien jullie je met de snelheid van onze trams of met het afsteken van vuurwerk?’ Ter Horst: ‘Je kunt het Kamer en kabinet niet kwalijk nemen dat ze proberen sommige dingen landelijk te regelen, maar uitgangspunt hoort te zijn dat je zaken zoveel mogelijk decentraal regelt.’ Tops vindt dat de ingewikkeldheid van het openbaar bestuur ten koste gaat van de slagvaardigheid en de herkenbaarheid van dit bestuur. ‘Concreet: breng de termijn die nu staat voor de aanleg van een weg, vijftien jaar, terug naar pakweg zes jaar.’ Hij verzucht dat ‘het lokale bestuur wel erg een papieren bestuur is geworden.’ ‘Daar kunnen we als PvdA zeker wat tegen doen, door bijvoorbeeld de jeugdzorg minder ingewikkeld te maken.’ Sfeer in de fractie Op een groot scherm verschijnen cijfers uit een CLB-onderzoek die duidelijk maken dat onze PvdAraadsleden er gemiddeld al na 4,2 jaar de brui aan geven. Voor wethouders is dat 4,7 jaar. ­Gevraagd naar de redenen hiervoor zegt 42 procent van de raadsleden de sfeer in de fractie niet plezierig te vinden. ‘Over dat laatste heb ik natuurlijk geen mening’, aldus Ter Horst, ‘maar ik zie wel veranderingen als ik het vergelijk met de tijd dat ik

zelf raadslid was, eind jaren ’80, begin jaren ’90. Ik ben van de generatie die er trots op was raadslid te zijn, en die er ook verslaafd aan was. Het probleem zit ‘m niet zozeer in de vergoeding maar in de motivatie, het gevoel dat het werk dat je doet leuk en belangrijk is. Vaak haken mensen af om persoonlijke redenen, of omdat de sfeer niet goed is. Daarom moeten we bij de werving van mensen duidelijk maken in welke wereld ze terecht komen en hoe je dingen moet aanpakken. Je moet bijvoorbeeld weten dat je in vier jaar vier dingen moet bereiken.’ De minister erkent dat de werkdruk een belangrijke, negatieve rol speelt. ‘Als fractie moet je ervoor zorgen dat je het werk zó inricht dat het minder tijd kost. In Nijmegen bijvoorbeeld is het aantal vergaderingen drastisch teruggebracht.’ Fooi De Cloe informeert of Ter Horst zelf nog wat aan het probleem werkdruk/vergoeding gaat doen. De minister zegt bereid te zijn om met de werkgeversorganisaties te bespreken of die meer faciliteiten aan raads- en statenleden kunnen geven. Wat de vergoeding betreft: er liggen voorstellen bij de Tweede Kamer die nog moeten worden behandeld. Kamerlid Roos Vermeij meldt dat de PvdAfractie nog een discussie hierover voert. Peter van Heemst vindt dat het al lang vijf voor twaalf is. Hij voorspelt grote problemen in de aanloop naar de volgende raadsverkiezingen als er nu niet wat gebeurt. Ervaren en talentvolle mensen houden het voor gezien. ‘Ik heb al twee keer meegemaakt, dat een heel goed kandidaatraadslid van rond de 30 jaar van zijn baas te horen kreeg dat hij uit zijn managementfunctie zou worden gezet als hij voor het raadslidmaatschap zou gaan. De wereld van Guusje van eind jaren ’80 is niet meer de wereld van 2008. Volksvertegenwoordiger zijn is een vak, en je moet niet worden uitgemolken om dat voor een fooi te doen’. Volgens Pieter Tops worden er ­inderdaad veel hogere eisen gesteld aan raadsleden en is het werk veel tijdrovender geworden. ‘Maar een extra vergoeding zal niet werken. Het is geen beroep en het moet dat ook niet worden.’ Dick de Cloe peilt of de zaal misschien wel voelt voor fulltime volksvertegenwoordigers. Er gaat niet één vinger omhoog.

Contributie PvdA-voorzitter Lilianne Ploumen sluit het Festival af. Ze hamert in haar toespraak op het versterken van de verbinding lokaal-nationaal en kondigt aan dat er regulier overleg komt tussen de PvdA-fractievoorzitters in de grote steden en ‘Den Haag’. Ook wil de PvdA in samenwerking met het CLB de bestuurders en volksvertegenwoordigers nog beter gaan bedienen. Scouting en selectie worden versterkt en verbreed, waarbij ook buiten de bekende netwerken wordt gezocht naar goede kandidaten. En je moet straks voortaan minstens twee jaar het politieke handwerk van nabij hebben gevolgd om op een kandidatenlijst te komen. De permanente campagne wordt geprofessionaliseerd. Daarbij worden ook de wethouders nadrukkelijker ingeschakeld. ‘Wethouderssocialisme is niet alleen achter je bureau zitten, het is ook de straat mee opgaan om de campagne te voeren.’ Nog één boodschap geeft de partijvoorzitter de CLB’ers mee: betaal netjes je contributie. Daarvan worden bijeenkomsten zoals die in Arnhem bekostigd, maar ook tal van trainingen en opleidingen, zodat onze vertegenwoordigers op lokaal niveau goed beslagen ten ijs komen. Ook de landelijke PvdA vaart er wel bij. Die krijgt dertig procent van iedere euro CLB-contributie. Wie de contributie in zijn zak houdt, brengt dus niet alleen schade toe aan het opleidings- en trainingswerk van het CLB, maar dupeert ook de landelijke partij die hij/zij zegt te vertegenwoordigen.

Wat vindt de zaal van de raadsvergoeding?

Dick de Cloe ondervraagt Pieter Tops, Guusje ter Horst en Peter van Heemst.

Blije gezichten Onder de borrel zie ik kinderen met blije gezichten opduiken. Ze hebben zich kostelijk vermaakt in de dierentuin, terwijl paps of mams weer eens met ‘die politiek’ bezig is. ‘Ik heb spijt dat ik mijn kinderen ook niet meegenomen heb’, hoor ik iemand zeggen. Misschien iets om aan te denken als u volgende keer op zo’n kostbare vrije zaterdag weer eens op stap moet voor ‘de Partij’. Het thuisfront heeft altijd de lasten, mogen ze ook eens genieten van de soms bijkomende lusten? In het volgende nummer van ­Lokaal Bestuur een interview met de ‘lokaalste Kamerleden’ Staf Depla en Lutz Jacobi.

Staf Depla krijgt van Jetta Klijnsma de beker uitgereikt.

Fractievoorzitters Wel blijken enkele aanwezigen van mening dat er wat gedaan moet worden aan de positie van fractievoorzitters. Rinda den Besten, wethouder in Utrecht: ‘Het fractievoorzitterschap zou wel een fulltime functie mogen zijn. En ik zou best bereid zijn daarvoor wat van mijn wethouderssalaris in te leveren.’ Ter Horst: ‘Fractievoorzitters hebben zeker een extra taak, het kan zijn dat dat meer beloning verdient. Ik wacht het standpunt van de Kamer daarover af.’ Ook enkele vertegenwoordigers van kleine gemeenten roeren zich. Zij vinden dat de raadsvergoedingen daar ten onrechte lager zijn dan in de grote gemeenten ‘terwijl wij minstens evenveel tijd erin steken’. Ter Horst: ‘Het verschil in vergoeding is inderdaad groot. Wat het werk betreft: je moet jezelf ook een beetje weten te beperken.’

Bril kwijt? Een van de Festivalbezoekers ziet het de laatste tijd waarschijnlijk minder scherp. Wij troffen namelijk na afloop in de foyer een bril met blauw montuur aan. Wie hem mist, belt even met Jessica Schipper van het CLB, 0900-9553.

De burgemeestersact, met in het midden raadslid Hélène Oppatja uit ­Alphen aan den Rijn.

11

e 13

Het Festival in beeld

Foto’s Bert Beelen

12

Lnks: Paul Kalma tijdens zijn Wibautlezing Sharon Dijksma was er ook Burgers’Zoo-directeur Van Hooff en wethouder Rita Weeda Onder: Netwerken en nog eens netwerken Lilianne Ploumen sluit het CLB-Festival af

13

WERK AAN DE WINKEL, ÓÓK LOKAAL Een vast onderdeel van het CLBFestival is de Wibautlezing. De (alweer elfde) lezing was van Paul Kalma, Tweede Kamerlid en oud directeur van de Wiardi Beckman Stichting. Zijn toespraak had als titel ‘Partij van de …?’ ‘Het wordt een optimistisch verhaal, zij het op wat langere termijn’, belooft Kalma als hij zijn drie kwartier durende toespraak begint. Arbeid is natuurlijk een heel toepasselijk thema voor een lezing die is genoemd naar Wibaut. De beroemde Amsterdamse wethouder (1859-1936) had immers behalve volkshuisvesting ook arbeidszaken in zijn portefeuille. Kalma is in zijn schik met de locatie van zijn lezing. ‘Het getuigt van moed om in een tijd van politieke correctheid als het om dieren gaat, in een tijd waarin elk plezier aan het dier onder verdenking staat (ook in de PvdAfractie) – om uitgerekend in zo’n periode in een dierentuin te gaan vergaderen.’ Als sociaal-democraten, stelt hij met een knipoog vast, zijn we eigenlijk ook de ware P. van de D. ‘Telden wij immers onder onze kopstukken niet namen als Sam de Wolff, Jacques de Kadt en Joop den Uyl? En zaten en zitten we niet goed in onze Vossen – van Hein tot Mei Li?’ En is de PvdA ook niet een beetje een combinatie van dierentuin, natuurpark en kinderboerderij?

Jan de Roos Eindredacteur Lokaal Bestuur

Foto Bert Beelen

‘Over fatsoenlijke arbeidsomstandigheden is in het PvdA-programma vrijwel niets te vinden’.

Rechtsorde van de arbeid Genoeg gedold, het thema waarover Kalma spreekt is natuurlijk bloedserieus. Arbeid is voor de PvdA core business. En daar begint gelijk zijn kritiek, want werk is in de PvdA versmald tot werkgelegenheids- en arbeidsmarktbeleid. ‘De wereld van de arbeid zelf kwam op afstand te staan. Over de organisatie van het werk, over medezeggenschap en de kwaliteit van de arbeid wordt nauwelijks meer gesproken. En over een rechtsorde van de arbeid, over fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden, is in ons programma vrijwel niets

te vinden.’ Dat breekt de PvdA op en dat moet dus anders, is de boodschap. Er moeten ook regels en afspraken komen die ondernemingen dwingen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. ‘Onze sociaal-democratische beginselen: een ontwikkeld arbeidsrecht, afdoende sociale bescherming en rechtvaardige inkomensverhoudingen, zijn in het geding’. De PvdA moet zich weer intensiever met de economische orde gaan bezighouden. Nodig is daarbij ‘een felle en consequente bestrijding van de achterstelling en uitbuiting die zich in de onderste regionen van de arbeids-

markt steeds meer manifesteren.’ Als schrijnende voorbeelden noemt Kalma de arbeiders in het Westland en de postbodes nieuwe stijl, die zich het schompes moeten werken, vaak voor een habbekrats, zonder uitzicht op behoud van hun werk, zonder fatsoenlijke sociale rechten. Lokaal niveau Er moet veel meer nadruk komen op de combinatie van werk en zorg, opvoeding en scholing. Kalma vindt dat de PvdA ook de strijd tegen ongerechtvaardigde inkomensverschillen weer een belangrijke plaats in haar pro-

gramma moet geven. Lokaal is er naar zijn mening ook werk aan de winkel. Denk aan de huisvesting van Poolse en andere arbeidsimmigranten, de aanbesteding in o.a. de zorg (de Hengelose PvdA-wethouder Bert Otten sprak in Proeflokaal al van de ‘aanbestedingsterreur’), de eigen verantwoordelijkheid van gemeenten en provincies als werkgever en als aandeelhouder in nutsbedrijven. U kunt het allemaal nog eens nalezen in de Wibautlezing, die u samen met dit nummer van Lokaal Bestuur ontvangt.

JONGE POLITICI OP ZOEK NAAR AANDACHT hoop je dat een weblog de dialoog met burgers activeert? Welke reden het ook is, voorwaarden zijn dat je makkelijk schrijft en goed nadenkt voordat je teksten op internet plaatst. Af en toe moet je zelfcensuur toepassen, maar in principe moet je kunnen zeggen wat je vindt. Het is wel aan te raden om bij heikele onderwerpen af te stemmen met de fractievoorzitter wat wel gepubliceerd kan worden en wat niet. Een weblog is natuurlijk niet bedoeld om tweespalt te zaaien in een fractie of een college op te blazen.

Foto Bert Beelen

Het zou een spannende confrontatie met de bewoners van het gorilla-eiland worden. Maar op het moment suprême van de ‘fotoshoot’ regende het zó hard in Burgers’ Zoo, dat de jonge politici van de PvdA moesten uitwijken naar de overdekte Bush.

MARGRIET VISSER MEDEWERKER CLB

14

Bijeenkomsten van het netwerk voor jonge politici worden altijd afgesloten met een leuke activiteit, zodat ze meer dan alleen de raadzaal van de gastgemeente zien. Dit keer kwamen ze bijeen in Nijmegen op 4 april en bezochten ze de dag daarna het CLB-Festival in Arnhem. Een beetje media-aandacht is natuurlijk nooit weg, maar helaas: de soortgenoten van Bokito hadden geen zin in nattigheid en hielden zich schuil in het gorillahuis. Weg spectaculair fotomoment. Dan maar een plaatje in de overdekte en klamme Bush. De dag ervoor was media-aandacht een belangrijk thema. Er

waren op de netwerkbijeenkomst in Nijmegen twee workshops: ‘schrijven op een weblog’ en ‘omgaan met de media’. Onder leiding van Stijn Verbruggen, gastheer en Jong Raadslid van het Jaar 2007, werden alle inns en outs van het schrijven van een weblog besproken. Stijn vindt het een absoluut vereiste dat een weblog actueel is: ‘Een weblog dat een jaar al niet is ge-update is geen weblog.’ Daarnaast is het belangrijk om voor jezelf helder te hebben waarom je een weblog wilt bijhouden. Schrijf je als raadslid met name om je eigen mening te verkondigen en hoop je dat de media dit oppakken, of

Eigen gezicht Wethouder Otwin van Dijk (Doetinchem) moedigde de jonge politici aan om in de media gebruik te maken van het ‘jong zijn’: ‘Geef jezelf een gezicht naast de fractie, wees een teamspeler met een eigen profiel.’ Uiteraard moet je als jongeling in de politiek ook een inhoudelijk verhaal hebben, met alleen je leeftijd red je het niet. Maar hoe krijg je nou de aandacht van de (lokale) media? Zinnige tips vind je in het handboek Nieuw Elan van het CLB (te downloaden via www. lokaalbestuur.nl, zie ‘publicaties, diversen’) en in Het Media Handboek. Alles over de omgang met de pers van Charles Huijskens en Dig Istha (ISBN 9789035127968, prijs € 18,95). Tips zoals die in de workshops

naar voren kwamen: bereid oneliners voor, heb deze naast de genuanceerde inhoud paraat bij een interview. Net zo goed kun je persberichten aanleveren met citaten er al in verwerkt, op deze manier heb je meer kans dat jouw verhaal goed overkomt. Probeer eens om het PvdA-standpunt vóór een raadsvergadering in de krant te krijgen, de journalist krijgt de primeur en de PvdA krijgt de aandacht. Bij beide workshops kwam ook aan de orde hoe je met collega’s van coalitiepartijen moet omgaan. Hoe ver kan je gaan op je weblog en wat kan je beter wel of niet zeggen in de media? Van Dijk is daar heel duidelijk in: ‘Je moet het met iedereen doen, niet alleen met de coalitiepartijen.’ De term ‘politieke prostituee’ leidde tot grote hilariteit, maar eerlijk is eerlijk, vanaf nu moeten alle ­fracties en wethouders strategisch vooruit gaan denken aan mogelijke toekomstige coalitiegenoten. Als sommige thema’s niet zijn afgesproken in het collegeakkoord, dan kunnen PvdA-fracties best met oppositiepartijen samenwerken. Op deze manier verandert de (eventuele) grijzige coalitiekleur van de PvdA in rood en houdt de PvdA ook de opties open voor na maart 2010.

Foto Nationale Beeldbank

HOEZO TE WEINIG POLITIEK? Een poosje geleden was ik op een prachtige bijeenkomst met ca. 130 Groningers, Friezen en Drenten, waarover hieronder meer. Bij thuiskomst trof ik een stapel CLB-post aan. Geïnspireerd door wat ik in het noorden had beleefd, ging ik meteen Lokaal Bestuur en Proeflokaal lezen. In Proeflokaal trof ik van de hand van Marcel van Dam een stuk aan met de titel ‘Teveel politici voor te weinig politieke vragen’. Van Dam is van mening, zo blijkt uit het stukje, dat het in gemeenten toch vooral gaat over bestuurlijke en beheersmatige kwesties. Echte politieke kwesties zijn er volgens hem niet zo veel, en zó ze er al zijn, zijn ze dichtgetimmerd in het collegeakkoord. ‘Wie denkt zijn politieke idealen via de gemeenteraad te kunnen realiseren, komt bedrogen uit’, aldus Van Dam. De hiervoor genoemde noordelijke bijeenkomst, ‘Op weg naar 2010’, was door de gewestelijke bestuurders en CLB-bestuurders georganiseerd in Drachten. Het was de tweede in een serie van vier, die de PvdA in het noorden voorbereidt op de raadsverkie-

zingen in 2010. Verschillende workshops vonden plaats, allemaal gericht op dat ene thema: de verkiezingen straks op eigen kracht winnen. Door nu al te zoeken naar zoveel mogelijk mensen die met je mee willen doen. Door de mensen in je gemeente nú al duidelijk te maken waar je als partij mee bezig bent, zodat je straks kan laten zien dat de PvdA het verschil heeft kunnen maken. Zelf begeleidde ik twee maal de workshop ‘Nog twee jaar te gaan – de inhoud voor het voetlicht’. En daar bleek het wel degelijk te gaan over politieke vraagstukken op lokaal niveau waar de PvdA zich op kan profileren. Vraagstukken die heel veel bewoners raken, die nog niet dichtgetimmerd zijn door een collegeakkoord en die komen vanuit sociaal-democratische idealen. De aanwezigen kregen de opdracht, in kleine groepen een onderwerp te formuleren waar de raadsfractie de komende tijd mee aan de slag wil gaan en dat voldoet aan een aantal criteria: het moet een concreet onderwerp zijn, het moet belangrijk zijn voor een belangrijk deel van de

VERA BOS MEDEWERKER SCHOLING & TRAINING CLB

bewoners van de gemeente, het moet niet dichtgetimmerd in het collegeakkoord zitten en het moet onderscheidend zijn van andere partijen. In eerste instantie werd er wat moeilijk gekeken bij deze opdracht. Maar dan blijkt toch dat er tal van onderwerpen zijn die er echt toe doen. In Sneek bijvoorbeeld willen ze spijbelcoördinatoren gaan werven, in Groningen willen ze aan de slag gaan met het duurzaam opknappen en onderhouden van woningen in probleemwijken; Leeuwarden gaat zich sterk maken om de sluiting van de kinderboerderij te voorkomen en in Noorderveld gaan ze initiatieven nemen om in relatie tot de leefbaarheid in de kleine dorpen ervoor te zorgen dat er voldoende sociale woningbouw komt. Voorwaar, echte sociaal-democratische initiatieven, en elk belangrijk voor grote groepen van de gemeente. Dat geeft hoop voor de verkiezingen, zeker als al deze initiatieven worden genomen in samenspraak met alle doelgroepen die erbij betrokken zijn en met een slim beleid om met de successen de plaatselijke pers te bereiken.

nws CLB-bijeenkomsten GEDEPUTEERDENOVERLEG Datum: 08 mei 2008 Locatie: Provinciehuis Utrecht Email: [email protected]

Tijdstip: 10:00 uur- 12:00 uur Tel.: 0205512202

FRACTIEVOORZITTERS PROVINCIE EN MINISTER CRAMER Datum: 10 mei 2008 Tijdstip: 10.00-13.00 uur Locatie: Hogeschool Domstad, Utrecht. Weg der Verenigde Naties 1 Email: [email protected] Tel.: 020-5512233 OP WEG NAAR 2010, RIVIERENLAND Datum: 17 mei 2008 Tijdstip: 12.30 - 17.00 uur Locatie: Regionale Scholengemeenschap Lek en Linge, Locatie Multatulilaan 6 in Culemborg Email: [email protected] Tel.: 020-5512261 BIJEENKOMST POLITIEK AANBESTEDEN Datum: 17 mei 2008 Tijdstip: 10:30 uur tot 14.00 uur Locatie: zie www.lokaalbestuur.nl Email: [email protected] Tel.: 020 5512202 OP WEG NAAR 2010, UTRECHT Datum: 17 mei 2008 Tijdstip: zie www.lokaalbestuur.nl Locatie: zie www.lokaalbestuur.nl Email: [email protected] Tel.: 020-5512279 OP WEG NAAR 2010, ROTTERDAM Datum: 17 mei 2008 Tijdstip: zie www.lokaalbestuur.nl Locatie: zie www.lokaalbestuur.nl Email: [email protected] Tel.: 020-5512261 BURGEMEESTERSDAG Datum: 23 mei 2008 Locatie: Haarlem Email: [email protected]

Tijdstip: 14:00 tot 19:00 uur Tel.: 020 4965512202

STATENLEERGANG, TERUGKOMDAG Datum: 31 mei 2008 Tijdstip: 10.00-16.30 uur Locatie: Baarn, conferentiecentrum Drakenburg Email: [email protected] Tel.: 020-5512233

15

2de kmr

Wet Fido De financiële verhoudingen met decentrale overheden blijven in de Tweede Kamer op de agenda staan. Vorige maand ging het om een wijziging van de Financiële verhoudingswet, onlangs was de wet Fido aan de orde.

Foto Serge Ligtenberg

TON LANGENHUYZEN is beleids­ medewerker van de Tweede Kamer­fractie van de PvdA. Heeft u een vraag aan hem of wilt u reageren? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 070-3182792

Achter de afkorting Fido gaat de wet Financiering decentrale overheden schuil. Deze wet bevat vooral instrumenten om de risico’s van het lenen en beleggen door decentrale overheden binnen de perken te houden. Een gemeente of provincie moet er een solide financiële huishouding op na houden. Daardoor kunnen geldschieters die leningen verstrekken aan bijvoorbeeld gemeenten een lagere rentevergoeding vragen. Bij de wet Fido gaat het dus om risicobeheersing en kostenbesparing. Naast deze bedrijfseconomische doelstelling kent de wet Fido een budgettaire doelstelling: de minister van Financiën kan bij Algemene maatregel van bestuur maatregelen nemen over de bijdrage van decentrale overheden bij een dreigende overschrijding van het zogenoemde EMU (Europese Monetaire Unie)-saldo. De regering stelde onlangs voor om de wet aan te passen (wetsvoorstel 31360). Het gaat daarbij in grote

lijnen om twee onderwerpen. In de eerste plaats moeten decentrale overheden die hypothecaire leningen aan het eigen personeel verstrekken daarmee stoppen. Het voorgestelde wettelijk verbod geldt voor nieuwe hypotheken, bestaande leningen kunnen blijven aflopen zoals overeengekomen. Het vorige kabinet deed een dringend beroep op de medeoverheden om te stoppen met het verstrekken van hypotheken, maar dit heeft te weinig geholpen. Sommige gemeenten blijven dit soort leningen gebruiken als een vorm van secundaire arbeidsvoorwaarde. De tweede voorgestelde wijziging houdt in dat de minister van Financiën de bevoegdheid krijgt om bij een eventuele boete van de Europese commissie wegens overschrijding van de EMU-norm (een groter tekort dan 3% van het bruto binnenlands product, BBP) deze boete gedeeltelijk door te belasten aan decentrale overheden, als zij een aandeel hebben in die overschrijding. Dat lagere overheden een verantwoordelijkheid hebben bij beheersing van het EMU-saldo is ook al eerder uitgesproken. De PvdA-fractie is bij monde van Pierre Heijnen het met beide punten eens. Hij ziet het verstrekken van hypotheken aan personeel als het oneigenlijk en relatief risicovol gebruik maken van publieke middelen zonder dat daar een publiek doel tegenover staat. Het argument dat gemeenten de hypotheken nodig hebben in verband met het bieden van goede

secundaire arbeidsvoorwaarden doet daar niet aan af: de werkgeversfunctie is niet per se een publiek doel en kan bovendien ook op andere manieren via reguliere CAO-afspraken worden gediend. Daarnaast kan het nemen van dit soort beleggingsrisico’s er toe leiden dat geldschieters van decentrale overheden een hogere rentevergoeding vragen dan in het geval een gemeente enkel risicoarme beleggingen doet. Ook toonde Heijnen zich er voorstander van dat de minister van Financiën de mogelijkheid krijgt om EMU-normboetes door te berekenen aan lagere overheden. Zoals dat nu wordt voorgesteld is dat slechts een instrument dat als noodrem kan worden toegepast. Er zijn eerder al afspraken gemaakt tussen Rijk en lagere overheden over beheersing van het EMU-saldo. Als desondanks in de praktijk zou blijken – wat voorlopig erg onwaarschijnlijk is – dat de lagere overheden toch bijdragen aan een overschrijding van het EMU-saldo, dan is het niet meer dan billijk dat die overheden voor dat deel de rekening krijgen gepresenteerd. Bovendien zal volgens de Memorie van Toelichting bij vaststelling van een eventuele boete rekening worden gehouden met de provinciale investeringen in rijksbeleid en zal worden voorkomen dat gemeenten en provincies naast een boete niet ook nog via een lagere ‘accresuitkering’ (wat erbij komt door stijging van de overheidsuitgaven) worden getroffen. Wel wilde Heijnen nog weten of de

ten opzichte van het Rijk afwijkende manier waarop gemeenten en provincies hun boekhouding voeren gevolgen kan hebben voor de berekening van het totale EMU-tekort en de bijdrage van decentrale overheden daarin. Winkeltijden Het debat over de openstelling van winkels is onlangs opnieuw actueel geworden. De Winkeltijdensluitingswet bepaalt dat er maximaal twaalf koopzondagen per jaar mogelijk zijn. Die koopzondagen worden door de gemeenten vastgesteld. Gemeenten met een toeristisch gebied mogen een uitzondering op het maximum van twaalf zondagen maken. Van de 443 gemeenten maken 157 gebruik van die uitzonderingsbepaling. Pauline Smeets vindt het goed dat ook in de nieuwe kabinetsplannen gemeenten zelf mogen blijven beslissen over het aantal koopzondagen en dat er geen toets vooraf door het Rijk nodig is. De regeling die het kabinet nu voorstelt verduidelijkt de toerisme-criteria, waardoor gemeenten scherper de diverse belangen - waaronder die van het winkelpersoneel - kan afwegen. Burgers en bedrijven die het niet eens zijn met wat de gemeente besluit kunnen in beroep bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.

INITIATIEF VAN DE MAAND Haarlem wil jonge toeristen trekken De Haarlemse PvdA wil de stad aantrekkelijker maken voor jonge toeristen. Ze heeft daartoe een initiatiefvoorstel ingediend, dat door de gemeenteraad is aangenomen, meldt PvdA-raadslid Jeroen Fritz. Hij deed het voorstel samen met twee andere jonge fractiegenoten, Helga Koper en Moussa Aynan. De PvdA denkt aan drie dingen: een informatiepunt voor jonge toeristen, een stadscamping en een budgethotel in de omgeving van de binnenstad. Het aantrekkelijker maken van Haarlem voor jongeren is één van de speerpunten van de PvdA-fractie deze raadsperiode. Jongeren moeten in de stad goed onderwijs krijgen, prettig en betaalbaar kunnen wonen en een stageplek of baan kunnen vinden. Alleen op die manier kunnen (talentvolle) jongeren voor de stad behouden blijven en kan voorkomen worden dat Haarlem teveel vergrijst. Daarvoor is ook een goede sfeer in de stad van groot belang.

16

Jongeren wonen graag in een levendige en bruisende stad, waar altijd iets te doen is. Daarnaast vindt de PvdA dat Haarlem ook een gastvrije stad moet zijn voor jongeren van buiten Haarlem. Voor jongeren uit andere steden die een avond komen stappen of een dagje komen winkelen, maar ook voor jonge toeristen uit het buitenland. Hun aanwezigheid kan bovendien de levendige en bruisende sfeer in de stad versterken, waardoor jongeren beter aan de stad kunnen worden gebonden. Uit een onderzoek van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) bleek dat vooral jonge toeristen de weg naar Haarlem nog onvoldoende weten te vinden.

Foto Nationale Beeldbank

lokale kwsts

Bleekneuzen Het derde premierschap van Berlusconi in Italië kan in Nederland, en waarschijnlijk ook in de rest van Europa, op weinig begrip rekenen. ‘Gekke Italianen’ wordt al snel geroepen. Maar is het wel een puur ­Italiaans verschijnsel?

JOS KUIJS is wetenschappelijk medewerker van het CLB. Heeft u een vraag die het lokale bestuur raakt of wilt u reageren? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 020-5512264

Tijdens eerdere premierschappen riep Berlusconi wel veel, maar gebeurde er erg weinig, luidt de breed gedeelde opinie. Dat mag zo zijn, maar het feit dat hij opnieuw is gekozen, is een duidelijk signaal van de politieke situatie die ook in Nederland is terug te vinden. De opkomst - en bijna ondergang- van D66 is een illustratie van de zoektocht van het electoraat dat al meer dan 40 jaar oud is. Daarna hebben we de komeetachtige komst van Pim Fortuyn gezien, waarna Wilders en Verdonk het stokje overnamen. Vooral die laatste is interessant omdat zij als enige van het drietal ook bestuursverantwoordelijkheid heeft gedragen en daar net zo veel van terecht bracht als Berlusconi. In de peilingen wordt ze hiervoor niet afgestraft. Nu Verdonk heeft aangekondigd ook aan de gemeenteraadsverkiezingen mee te doen, dreigt een herhaling van wat de Leefbaarpartijen in 2002 bij onder andere de PvdA aanrichtten. Dat die Leefbaar-partijen vooral ten onder gingen aan onderling gekrakeel en een gebrek aan prestatie, hoeft kiezers niet af te schrikken, zie Berlusconi. Nu heeft Berlusconi niet louter op eigen kracht de verkiezingen gewonnen. Hij werd flink geholpen door de centrumlinkse coalitie die de stembusstrijd verloor. Onderlinge twisten, geen helder programma, weinig resultaat en geen presentatie, kenmerkte dat

kabinet. En zoals altijd: in het land der blinden… In zo’n land leven wij ook op dit moment. ‘We moeten het van onze eigen kracht hebben,’ zeggen PvdA’ers regelmatig. Maar wat is die kracht dan op dit moment? Met veel tromgeroffel zou dit kabinet de achterstandswijken aanpakken. Daarbij werd alleen vergeten dat je daarvoor ook een zak geld nodig hebt, je bondgenoten moet zoeken bij de corporaties en een goede samenwerking met wethouders essentieel is. Dit beleid is jammerlijk mislukt. Het beste bewijs daarvan zijn de ingezonden brieven in kranten van PvdA-wethouders waarin de ‘eigen minister’ wordt afgevallen. Een minister die het ook niet meer belangrijk vindt om met wethouders te praten omdat ze de verhalen wel zegt te kennen. Een minister die de draai niet kan maken naar een ander onderdeel van haar uitgebreide portefeuille. Want laten we eerlijk zijn, de meeste Nederlanders wonen niet in een achterstandswijk maar in een vinex-wijk of daarop lijkend. De meeste Nederlanders zijn onderdeel van een uitgebreide en gevarieerde middenklasse die vrijwel nooit moslims ontmoet, laat staan dat ze voor de keuze van het handenschudden komen te staan. De overgrote meerderheid van de Nederlanders woont ook niet in Amsterdam-Slotervaart. En als ze er al eens zijn geweest, weten ze

dat waarschijnlijk zelf niet eens, zo groot zijn de problemen daar. De meeste Nederlanders vinden de zorg om het milieu ook echt belangrijk, maar hebben geen zin om dagelijks afwegingen te maken omtrent hun vervuilende aanwezigheid hier op aarde. Waar maken middenklassers ze zich wel druk over? Het onvermogen van politici om de vastgelopen woningmarkt aan te pakken. Dat ze veel belasting en premie betalen en desondanks als puntje bij paaltje komt binnen de kortste keren bij de bijstand kunnen aankloppen. Dat politici hun het leven niet vergemakkelijken, maar met bijvoorbeeld anti-automaatregelen en opgelegde zondagsrust, het leven bemoeilijken. Dat uitbreiding en verbetering van het openbaar vervoer maar niet lukt en de verbetering van de veiligheid, waar de OV-chipkaart met zijn poortjes voor had moeten zorgen, na meer dan een decennium weer opschuift. Dat dit symptomatisch lijkt voor een onmachtige overheid met zijn ongebruikte HSL-lijn, en projecten die standaard ontsporen zoals een Rijksmuseum in Amsterdam dat gewoon meer dan een decennium de deuren sluit. Koren op de molen van Verdonk en haar Trots op. Ja, straks ook bij u in de gemeente. En gaat zij dit dan allemaal oplossen? Natuurlijk niet. Maar wat doen wij in de PvdA er aan? Two more years.

bkbsprkng Armoede in de praktijk Lobke Zandstra raadslid in Den Haag ‘Alle dagen schuld’ biedt praktijkverhalen over armoede. Veel regelingen zijn te ingewikkeld en sociale diensten zouden beter moeten functioneren. De vinger wordt voortdurend op de zere plek gelegd. Maar het zijn niet de fouten die je bijblijven na het lezen van dit boek. Het zijn de verhalen van de gezinnen die Mirjam Pool in Almelo een jaar volgde. Wij maken zowel landelijk of lokaal heel mooie en goed bedoelde plannen om mensen met weinig financiële middelen te helpen. We schrijven websites en brochures vol over langdurigheidstoeslagen, tegemoetkomingen in de schoolkosten en kortingspassen voor sportverenigingen en culturele activiteiten. ‘Alle dagen schuld’ laat zien hoe deze regelingen voorbij gaan aan een aanzienlijke groep Nederlanders. ‘De ironische werkelijkheid wil dat juist de categorie burgers die het meest afhankelijk is van bureaucratische procedures er het minst mee uit de voeten kan,’ constateert een van de medewerkers van de Stadsbank die Pool sprak. Het zijn mensen die de gevolgen van hun (financiële) daden niet kunnen overzien. Als ze al in aanmerking komen voor schuldsanering, zitten ze drie jaar zo krap bij kas dat ze aangewezen zijn op voedselpakketten en liefdadigheid. Als je moet rondkomen van € 15 leefgeld per week is een warme maaltijd een luxe-product.

Tegelijkertijd beschrijft Pool hoe gezinnen zichzelf in de problemen helpen, bijvoorbeeld door (zelfs met BKR-registratie) meerdere mobiele telefoonabonnementen af te sluiten omdat je bij afsluiting € 250 cash krijgt. Nieuwe spullen - vaak aangeschaft met behulp van (een lening van) de sociale dienst - vinden via Marktplaats snel een andere eigenaar. Lang niet iedereen laat zich begeleiden naar werk en te veel mensen hebben een alcoholprobleem. Pijnlijk wordt beschreven hoe hulpinstanties geen vat krijgen op gezinnen en hoe ze zichzelf maar al te vaak van de regen in drup helpen. Schrijnend is om te lezen hoe armoede van generatie op generatie wordt overgedragen. ‘In mijn werk zie ik nu de dochters van de moeders van toen,’ zegt een hulpverleenster. Pool: ‘Wat steeds blijft knagen is de enorme uitzichtloosheid waarmee ze hun kinderen opzadelen.’ Pool laat zien dat een groep mensen eigenlijk handelingsonbekwaam is. Ze kunnen niet meekomen in onze ingewikkelde samenleving. ‘Instanties worden steeds bureaucratischer en onpersoonlijker. Tegelijkertijd nemen ook de verleidingen toe en het zijn de zwaksten die er het eerst aan bezwijken. Al die leningen tegen zogenaamd lage rentes, het oerwoud aan mobieletelefoonmogelijkheden, TelSell,

Mirjam Pool: Alle dagen schuld. Praktijkverhalen over armoede. Uitgeverij Balans. ISBN 9789045701189, prijs € 19.90

Wehkamp, ga maar door. Mijn cliënten tuinen daar in.’ Maar het is niet allemaal kommer en kwel. Mirjam Pool beschrijft ook hoe Lisette met haar twee kinderen wel kan rondkomen van een bijstandsuitkering. Er is echter een groot verschil tussen Lisette en hen die het niet redden. ‘Ze is een intelligente, goedgebekte vrouw, die zich op gelijkwaardige wijze kan verstaan met instanties.’ Maar als je leest hoeveel moeite het Lisette kost om daadwerkelijk rond te komen en hoeveel kostbare energie ze daarin moet steken, zou je haar uitkering heel graag structureel willen verhogen. Je weet dat het geld goed gebruikt zou worden! Tegelijkertijd realiseer je je als lezer dat extra geld voor veel van deze gezinnen weinig zou veranderen. Ook als ze erin slagen hun leven op de rails te krijgen, zullen ze hulp nodig hebben om daarop te blijven. ‘Alle dagen schuld’ geeft je een gevoel van onbehagen. Het gaat over een groep mensen die wij te weinig oplossingen bieden. Het boek zet je aan het denken over onorthodoxe maatregelen om deze mensen tegen zichzelf in bescherming te nemen. Pool geeft deze groep mensen een gezicht, wij moeten zorgen voor oplossingen. Wij hebben het boek daarom cadeau gedaan aan onze wethouder Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ik raad het u ook van harte aan.

17

Foto Nationale Beeldbank

Duurzaamheid in de praktijk Duurzaamheid staat hoog op de nationale en Europese agenda. Denk aan de maatregelen om CO2-uitstoot en fijnstof terug te dringen. Maar dat lijkt allemaal zo ver weg van het lokale bestuur. Wat kunnen raadsleden en wethouders zelf doen om hun directe leefomgeving duurzamer te maken? Dit artikel laat aan de hand van een concreet voorbeeld, een nieuw logistiek bedrijventerrein in de Haarlemmermeer langs de A4, zien hoe je ook lokaal aan duurzaamheid kunt werken. De PvdA speelt daarin een belangrijke rol.

Wat duurzaamheid precies is, is niet altijd even duidelijk. Het is in ieder geval meer dan het reduceren van de CO2-uitstoot. Duurzaamheid gaat om het nemen van beslissingen die geen grote negatieve gevolgen hebben voor toekomstige generaties. Het gaat om het incalculeren van de (mogelijk negatieve) effecten van activiteiten op langere termijn voor gezondheid en welzijn van toekomstige burgers. Een belangrijke trend is het zogenaamde cradle-to-cradle- principe. Afval is voedsel, is het credo van McDonough en Baumgarten, waarbij afval hergebruikt moet kunnen worden, zonder al te veel verlies aan intrinsieke waarde. Composteerbare verpakkingen en herbruikbare plastics zijn twee voorbeelden. Maar ook CO2neutraal is een principe dat steeds vaker zijn opwachting maakt. Of energie-neutraal bouwen. Kortom er zijn vele wegen die naar een betere toekomst leiden. De gemeenteraad van de Haarlemmermeer probeert tot een goede kaderstelling voor een logistiek bedrijventerrein te komen.

Anne de Rooij Pvda-raadslid Haarlemmermeer

Werkstad A4 De plannen voor de Werkstad A4, een groot bedrijventerrein, bestonden al lang. Het bestemmingsplan lag vast,

18

maar het masterplan moest nog worden vastgesteld. En dat was een redelijk rechttoe-rechtaan plan, met weinig opsmuk, weinig ambitie. Logistieke bedrijven en een vrije vrachtbaan tussen Schiphol en het gebied, om het verkeer op de A4 te ontzien. Na de presentatie van het ontwikkelingskader voor dit grote bedrijventerrein in september 2006 heeft de PvdA zich sterk gemaakt voor het toevoegen van duurzaamheidsaspecten in dit plan. Met een motie heeft de fractie afgedwongen dat er eerst gesproken zou worden over de duurzaamheidskaders, voordat het masterplan verder uitgewerkt zou worden. Een controversiële motie, bleek tijdens de behandeling ervan, maar in de overtuiging dat met het duurzaamheidskader het bedrijventerrein aan uitstraling kon winnen en daarnaast zou kunnen bijdragen aan het verbeteren van de directe leefomgeving. De economische en infrastructurele aspecten waren in onze ogen oververtegenwoordigd. Onze gemeenteraadsleden wisten weinig van de mogelijkheden om een logistiek bedrijventerrein duurzaam in te richten. Het college gaf uitvoering aan de motie door een gedegen workshop door experts te organiseren. Daarnaast

werd een raadsexcursie naar innovatieve bedrijven georganiseerd, werd een VPRO-documentaire over cradle-to-cradle1 vertoond en werden de raadsleden voorgelicht over de duurzaamheidsmogelijkheden nu en in de nabije toekomst. Daarnaast hebben de politieke partijen zelf contact opgenomen met het Natuur en Milieuplanbureau, met Natuur- en Milieufederaties en met de bedrijven die zich al gecommitteerd hadden. Masterplan ACT Het college kwam vervolgens met een ontwikkelingskader dat de raad niet innovatief en duurzaam genoeg vond. Na pittige discussies is het masterplan, met 25 amendementen, aangenomen. Daarmee is het masterplan ACT (Amsterdam Connecting Trade), zoals Werkstad A4 nu wordt genoemd, structureel verduurzaamd. Deze amendementen waren gebaseerd op de kennis die was overgedragen door de experts. Daarnaast is er voor gekozen om de kaders smart te formuleren. Een voorbeeld van een amendement is: Elke 5 jaar moet er een verbetering van 5% zichtbaar zijn als het gaat om de fijnstof- uitstoot in het gehele gebied. Dit amendement zorgt ervoor dat er een continue

nws Persoonlijk In de PvdA-Tweede Kamerfractie is Pierre Heijnen de contactpersoon voor burgemeestersbenoemingen. Belangstellenden voor het burgemeestersambt kunnen contact opnemen met hem. Dat geldt ook voor fractievoorzitters in gemeenten waar op korte termijn een burgemeestersvacature is te verwachten. Pierre Heijnen is te bereiken via Coby Knijnenburg, tel. 070-3182790. > Yvonne van Mastrigt wordt de nieuwe burgemeester van Hoogezand-Sappemeer. De gemeenteraad heeft haar aanbevolen bij de minister. Van Mastigt is nu nog burgemeester van Winsum. > Wim Denie is door de gemeenteraad van Moerdijk voorgedragen als nieuwe burgemeester. Denie was eerder burgemeester van Graft-De Rijp en van Swalmen. > Freek Ossel, ex-topambtenaar bij de gemeente Amsterdam, volgt de afgetreden wethouder Hennah Buyne op. Buyne was in opspraak gekomen omdat zij de gemeenteraad verkeerd had geïnformeerd over een lesbrief aan Amsterdamse scholen. Een motie van afkeuring overleefde ze, maar later maakte zij toch bekend dat ze er mee ophoudt. Karina Content is gestopt met raadswerk. > Ayhan Yalin, PvdA-wethouder van het Amsterdamse stadsdeel Bos en Lommer is afgetreden. > In het Amsterdamse stadsdeel Noord is Frank de Graaff nieuw in de raad.

verbetering in het gebied zal plaats vinden als het gaat om fijnstof. Daarnaast is in dit kader bijvoorbeeld aandacht gevraagd voor de waterhuishouding. Het kader, de kwaliteit van water dat het gebied verlaat moet tenminste van dezelfde kwaliteit zijn als het water dat het gebied binnen komt, draagt zorg voor een goed afwatersysteem, maar vraagt ook van de bedrijven en gebouwen om gescheiden watervoorziening te beheren en vervuilende activiteiten zodanig in te richten dat het water daarvan geen schade ondervindt. Natuurlijk moet ACT CO2-neutraal zijn. Innovatief De gemeenteraad vraagt nogal wat van de bedrijven die zich willen vestigen. Maar daar krijgen

> Wethouder Joke Hubert uit de Noord-Brabantse gemeente Deurne heeft besloten haar functie per direct neer te leggen. In een brief geeft ze verschillende persoonlijke omstandigheden als reden voor haar vertrek. > In het Gelderse Druten is Sjaak Langen opgevolgd door Henk Rensen als wethouder. Anneke Langen is nieuw in de raad. > In de Overijsselse gemeente Dinkelland is wethouder EvertJan Krouwel opgestapt vanwege de conclusies in een rapport dat is opgesteld over de integriteit van drie wethouders in de gemeente. Krouwel zou zijn positie hebben misbruikt en er zou sprake zijn geweest van belangenverstrengeling. > In het Noord-Brabantse Eindhoven splitst raadslid Mostafa Abbou zich af van de PvdA en gaat als eenmansfractie verder. > In de Noord-Brabantse gemeente Goirle is Henri Schuurmans nieuw in de raad. > In het Gelderse Neder-Betuwe zijn Dirk van Zetten en Piet de Wit als raadslid aangetreden. > In de Noord-Hollandse gemeente Niedorp is het raadslid P. Hoogerbrugge aangetreden als wethouder. A. Verdonk is nieuw in de raad. > In het Noord-Brabantse Oirschot zijn fractievoorzitter Loes van der Heijden en raadslid Paul Maas uit de fractie van de PvdA gestapt. Van der Heijden en Maas gaan nu een nieuwe fractie vormen. > In de Noord-Brabantse gemeente Oosterhout is het raadslid Carla Bode aangetreden als wethouder. Paul Kerseboom komt de raad versterken. > Wethouder Ruud Hietbrink van de Groningse gemeente Reiderland is opgestapt vanwege

de aangekondigde sloop van Ganzedorp. De PvdA-fractie had het vertrouwen in hem opgezegd, waarna Hietbrink besloot op te stappen. Het struikelblok vormde de wijze waarop hij met de bewoners van Ganzedorp zou hebben gecommuniceerd. > In de Rotterdamse deelraad Feijenoord is Gulami Yesildal als DB-lid aangetreden. Arie van der Ent en Ron Ravel zijn nieuw in de raad. Atabey Senyurek heeft de raad verlaten. > In de Groningse gemeente Scheemda is Mirjam Eelsema als raadslid aangetreden. > In het Friese Sneek is Stella van Gent gestopt met raadswerk. > In de Groningse gemeente Ten Boer is Rogier Verhagen opgevolgd als raadslid door D. Kruizinga. > In de Limburgse gemeente Venray legt wethouder Hassan Najja zijn functie neer. Per 1 mei treedt hij aan als directeur van Wonen Horst. > In de Zuid-Hollandse gemeente Vlaardingen is Dieuwke van Geest gestopt met raadswerk. > In de Noord-Brabantse gemeente Valkenswaard is Egbert Buiter geen wethouder meer. Na een bestuurscrisis is de PvdA niet meer in het college teruggekomen. > Wethouder Brigitte Buis van de Noord-Hollandse gemeente Waterland is afgetreden. Volgens de raad voerde Buis een eigen koers in een debat over een nieuw bedrijfsterreintje bij Monnickendam, terwijl zij niet hiervoor de verantwoordelijke wethouder is. De andere wethouders raakten het vertrouwen in Buis kwijt. Daarop kwam coalitiepartij CDA met een motie van wantrouwen.

ze ook wat voor terug. Een plekje op het meest innovatieve bedrijventerrein in Europa. Logistiek met een milieuvriendelijke en duurzame uitstraling. Een terrein waar veel innovatieve bedrijven zich vestigen. Schiphol heeft een vergelijkbare doelstelling geformuleerd en presenteert zich nu ook als ‘groene luchthaven’. Met de boodschap dat de Haarlemmermeer duurzaamheid echt serieus neemt, is de wethouder economische zaken de boer opgegaan. En met succes. Juist deze hoge kwalitatieve inzet spreekt bedrijven met een innovatieve inborst aan. TNT bouwt haar extreem milieuvriendelijke hoofdkantoor in de Haarlemmermeer. Innovatieve en duurzame projectontwikkelaars staan in de rij om te gaan ontwikkelen. Buiten-

landse en Nederlandse logistieke bedrijven vinden het een uitdaging om aan deze voorwaarden te voldoen. Onze gemeente en de lokale bouwbedrijven doen ervaring op met duurzaam bouwen, met innovatieve oplossingen.

Wat raadsleden kunnen doen Het is de taak van de overheid om kaders te stellen en de taak van de markt om met innovatieve en betaalbare oplossingen te komen. Smart geformuleerde en moeilijk haalbare (maar niet onmogelijke) kaders stimuleren partijen om innovatieve oplossingen te verzinnen. Raadsleden kunnen onder meer de volgende actie ondernemen om duurzaamheid op de agenda te zetten: > Ontwikkelingsplannen voor wonen, herstructurering en nieuwe bedrijventerreinen: vroegtijdig kaders stellen als het gaat om duurzaamheid. Kaders smart formuleren! > Duurzaamheid meenemen als het gaat om grondprijzen beleid. Milieudoelstellingen als onderdeel van de onderhandelingen over ontwikkelingsplannen meenemen. > Het updaten van het milieubeleid van de gemeente, zoals bijvoorbeeld het milieupakket voor minima. > Duurzaam inkoopbeleid, eisen stellen aan verkopende partijen. > Duurzaamheidsprijs voor lokale ondernemers instellen. > Organiseren van duurzaamheidsdebatten voor de jeugd. > Zelf het goede voorbeeld geven, dus gerecycled WC papier in het raadhuis, spaarlampen in de fractiekamers en alleen nog maar biologische melk in de kantine.

Meerwaarde De opwaardering van een ‘gewoon logistiek bedrijventerrein’ naar een duurzaam en innovatief logistiek bedrijventerrein heeft veel tijd en geld gekost. Het ontwikkelen en verbeteren van de plannen, het enthousiasmeren van de private partijen en de betrokkenheid van de raad bij dit proces hebben veel van het ambtelijk apparaat gevergd. Het zijn kosten die op geen enkele manier terug te halen zijn bij private partijen. Dat maakt soms dat gemeenten afzien van dit soort tijdrovende en commercieel onaantrekkelijke processen. Maar het loont de moeite. De energie die vrijkomt bij dit soort processen is enorm en heeft tot gevolg gehad dat de Haarlemmermeerse politiek verwacht het eerste cradle-to-cradle bedrijventerrein in Nederland in 2015 ontwikkeld te hebben.

Trainingen voor fracties Raads- en Statenfracties beschikken over een arsenaal aan ervaringen, opvattingen en kennis. Met elkaar, en voorzien van alle kennis en vaardigheden, proberen ze zoveel mogelijk van hun PvdA-doelen te realiseren. Om er voor te zorgen dat dat ook in een goede sfeer kan gebeuren, zal gewerkt moeten worden aan het vormen van een team en zullen afspraken gemaakt moeten worden over het verdelen van alle taken die gedaan moeten worden. En dat doe je niet één keer in de vier jaar, dat vergt voortdurend onderhoud. Het CLB beschikt over een pool van ervaren trainers. Deze leveren trainingen op maat voor fracties, zoals teambuildtrainingen en het opstellen en evalueren van een fractiewerkplan. Voor deze trainingen heeft het CLB een subsidiepot beschikbaar, waaruit de voorbereidingstijd die een trainer nodig heeft voor het opstellen van een op maat gesneden programma betaald wordt. Naast het werken in een team aan fractiedoelen is het natuurlijk ook belangrijk dat de fractieleden beschikken over voldoende vaardigheden als debatteren, presenteren en omgaan met de media. Het CLB ondersteunt het organiseren van vaardigheidstrainingen in regionaal verband, zowel voor fractieleden als fractievoorzitters. Het CLB neemt, onder bepaalde voorwaarden, de totale kosten van de vaardigheidstrainer op zich. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Margriet Visser, [email protected] of Vera Bos, [email protected]

Mijn PvdA Het Centrum voor Lokaal Bestuur stuurt geregeld uitnodigingen of vragen naar haar leden in het hele land. Graag willen wij u gericht benaderen zodat u niet wordt overstelpt met e-mail. Wij vragen daarom uw gegevens op mijnpvda zoals emailadres en portefeuille zelf bij te houden. Hoe log ik in op Mijn PvdA? > Ga naar www.pvda.nl > Klik links boven aan op ‘inloggen’ > Vul je inlognaam en je wachtwoord in en klik op ‘login’ > Klik in het linkerframe op ‘Mijn gegevens’ > Klik op ‘Algemeen’. Nu ziet u uw gegevens staan zoals ze in de ledenadministratie zijn opgenomen. > U kunt op deze pagina zelf uw e-mailadres wijzigen en een foto opslaan. > Onderaan kunt u wijzigingen versturen naar de leden­ administratie. > Onder Mijn Gegevens bij ‘Portefeuille’ kunt u uw portefeuille aanvinken. Vergeet niet rechts onderin te klikken op ‘opslaan’.

Netwerken in Brussel Heeft u als wethouder of als raads- of statenlid nog nooit een kijkje genomen bij onze Eurodelegatie in Brussel? Dan is daar nu de gelegenheid voor. Het Centrum voor Lokaal Bestuur organiseert samen met de Europarlementariërs van de Partij van de Arbeid een excursie naar het Europees Parlement in Brussel. Wilt u mee, dan moet u zich wel vast aanmelden en onderstaande data noteren in uw agenda want u bent wel een hele dag op pad. Er zal een uitleg worden gegeven over de werking van het Europees Parlement door een Nederlandse voorlichter en de Euro­ parlementariërs van de PvdA zullen dieper ingaan op de Europese politiek, wat zij voor u kunnen betekenen en wat u voor hen kunt betekenen. Thijs Berman ontvangt de raads- en statenleden op maandag 9 juni 2008. Dorette Corbey ontvangt de wethouders op woensdag 25 juni 2008. Als raads- of statenlid kunt u zich aanmelden voor 9 juni door een mail te sturen naar [email protected] met vermelding van uw vooren achternaam, woonadres en geboortedatum. Graag ook even vermelden in welke gemeente u raadslid bent. Aanmelden als wethouder kan voor 25 juni door een mail te sturen naar [email protected] met vermelding van uw voor- en achternaam, woonadres en geboortedatum. Graag ook even vermelden in welke gemeente u wethouder bent. Er kunnen maximaal 40 personen per groep mee, dus geef u snel op.

Wilt u adverteren? U kunt tegen een aantrekkelijke korting gecombineerd adverteren in de bestuurdersbladen van PvdA, CDA en VVD. Uw advertentie komt dan onder ogen van 80% van alle gemeenteraadsleden, wethouders, burgemeesters, statenleden, gedeputeerden en de commissarissen van de koningin. Inlichtingen over tarieven en sluitingstijden zijn verkrijgbaar bij Bureau Recent, Joop Slor, postbus 17229, 1001 JE Amsterdam. Tel. 020-3308998.

Bezoek onze website! Het laatste nieuws over alle activiteiten van het Centrum voor Lokaal Bestuur vindt u op onze website

www.lokaalbestuur.nl 1) Voor meer toegankelijk informatie over cradle-to-cradle, lees het boek afval is voedsel van ­McDonough en Baumgarten of kijk de ­aflevering cradle-tocradle op vpro tegenlicht.

Onze site geeft u informatie over: Bijeenkomsten van het CLB, Adviezen, Publicaties, Dualisme, de organisatie van het CLB, artikelen uit Lokaal Bestuur en ProefLokaal. Ook zijn er links naar andere websites die voor u als lokale of provinciale bestuurder interessant zijn.

automatisch betalen Als u nog per acceptgiro betaalt, maar het CLB wilt machtigen ­middels een automatische incasso, stuur ons dan een e-mail ([email protected]) of bel ons even: 0900-9553. Wij sturen u dan een machtigingsformulier toe.

19

Links aanbesteden: hoe en waarom? Foto Nationale Beeldbank

Op 17 mei vindt in Utrecht een CLB-bijeenkomst plaats over ‘links’ aanbesteden. Als voorzet op het debat daarover, nemen wij in dit artikel graag enkele veel voorkomende misverstanden weg. Aanbesteden, op het eerste oog niet echt een uitgesproken onderwerp om politiek op te scoren. Aanbestedingen zijn vaak namelijk complex, te weinig inzichtelijk en vooral een technische aangelegenheid. Het is dan ook vaak een ambtelijke en juridische aangelegenheid binnen veel gemeenten. Politici lopen daarbij een afbreukrisico in verband met mogelijke negatieve gevolgen na verkeerde aanbestedingen. Door deze negatieve instelling ten aanzien van aanbestedingen wordt er geen politiek bedreven. Wat ons betreft is dat doodzonde. Politieke bestuurders kunnen simpelweg voorwaarden stellen waaraan de aanbestedende diensten moeten voldoen. Op die manier kunnen politieke doelen worden gehaald. Hoe dergelijke eisen dan moeten worden geregeld, is aan de juristen. Een gemeenteraad kan dus bepalen dat werknemers moeten worden overgenomen door de winnaar van een aanbesteding. Of dat er bij bepaalde producten enkel gebruik mag worden gemaakt van

hardhout. Aanbesteden is dus juist ook een middel voor linkse politiek! Dankzij de sociaal-democratische fractie in het Europees Parlement zijn er bepalingen opgenomen in de Europese aanbestedingsrichtlijnen waarmee (lokale) bestuurders maatschappelijk verantwoord kunnen aanbesteden. Om te beginnen moet aanbesteden niet alleen gaan om de laagste prijs. Het kan, en zou ten principale moeten, gaan om de beste aanbieder in plaats van de goedkoopste. Vanuit Brussel én Den Haag proberen wij bestuurders, politici, dienstverleners en ondernemers duidelijk te maken dat zij sociale en ecologische criteria mogen opnemen in aanbestedingsprocedures, mits die correct, transparant, tijdig en in de juiste fase worden ingebracht. Misverstanden Bij recente gebeurtenissen is gebleken dat er nogal wat misverstanden ten aanzien van aanbestedingen leven: • Met de invoering van de Wet

Ieke van den Burg & Mei Li Vos DELEGATIELEIDER PVDA’ERS EUROPEES PARLEMENT, RESP. TWEEDE KAMERLID PVDA

20

maatschappelijk ondersteuning (WMO) is de verantwoordelijkheid en organisatie van huishoudelijke hulp aan burgers overgedragen aan gemeenten. Tegelijkertijd werd er op dit budget gekort door de Nederlandse regering. Daarnaast is gekozen (wat niet hoefde ‘van Brussel’) om gemeenten verplicht de organisatie via aanbestedingen te laten doen. In de Tweede Kamer werden niet, zoals bij het besluit om het streekvervoer aan te besteden, flankerende maatregelen met betrekking tot arbeidsvoorwaarden genomen. Veel gemeenten hebben de aanbestedingsprocedures gezien als een technische procedure waarbij een lage prijs centraal stond. Helaas hebben daardoor inschrijvers de aanbesteding gewonnen met uurlonen die niet altijd conform de CAO waren. Deze constructie was mogelijk door de inzet van zogenaamde alfahulpen. Deze alfahulpen werken zonder vast contract en met slechtere arbeidsvoorwaarden. Thuiszorgmedewerkers met een vast contract werden zodoende boventallig. Zij konden als alfahulp aan de slag of elders werk zoeken. PvdAstaatssecretaris Jet Bussemaker heeft ondertussen maatregelen genomen om personeel voor de thuiszorg te behouden. Het is bijvoorbeeld niet langer mogelijk om na een gewonnen aanbesteding alfahulpen in te zetten in plaats van reguliere thuiszorgmedewerkers. Daarnaast worden gemeenten gestimuleerd om sociale criteria op te nemen in het aanbestedingsbestek. Het is bijvoorbeeld mogelijk om langdurig werklozen voor de thuiszorg te winnen. Jet Bussemaker heeft een bruikbare brochure gemaakt: ‘Sociaal Overwogen Aanbesteden’. • Net als re-integratiediensten en plantsoendiensten vallen sociale

werkvoorzieningen onder het lichte aanbestedingsregime, zij zijn een zogenaamde B-dienst. Dit heeft tot gevolg dat gemeenten deze diensten niet hoeven aan te bieden aan verschillende marktpartijen om hen in staat te stellen zich aan te melden voor de uitvoering. Gemeenten kunnen namelijk, mits transparant en onder contractuele voorwaarden, de opdracht gunnen aan een door hen geprefereerd SW bedrijf. • Net als bij de WMO heeft Europa nooit besloten tot een verplichte aanbesteding van het stads- en streekvervoer. De nationale aanbestedingsplicht is, op initiatief van de PvdA, inmiddels weer van de baan voor de vier grote steden. Lokale bestuurders zouden eerst voldoende informatie en begeleiding moeten krijgen bij de aanbesteding om zo mogelijk chaos te voorkomen. Bij de aanbesteding van het openbaar vervoer in de Provincie NoordBrabant is bijvoorbeeld veel mis gegaan. Arbeidsvoorwaarden voor werknemers zijn daardoor onnodig het kind van de rekening geworden. Er mogen immers voorwaarden worden opgenomen ten aanzien van de overname van het personeel. Het is zelfs mogelijk om bussen enkel op gas te laten rijden! • In het coalitieakkoord was besloten tot het gratis aanbieden van schoolboeken . Dit is niet alleen een financiële ondersteuning voor ouders, maar kan dankzij de bijhorende aanbesteding ook een middel bij uitstek zijn om concurrentie in dit marktsegment te bewerkstelligen. Tot dusver was het zo dat scholen de vraag bepalen, uitgevers het aanbod, maar: de ouders betalen. Via het aanbesteden blijven scholen in staat om zelf lesmethoden te kiezen, maar worden zij ook gestimuleerd om meer te doen

met eigen inbreng en creativiteit, bijvoorbeeld via het internet. Uitgevers en distributeurs worden gestimuleerd om datgene wat scholen wensen, te leveren voor de beste kwaliteit en de laagste prijs. De enige verliezers zijn dus de uitgeverijen en distributeurs die jarenlang hebben geprofiteerd van hoge prijzen dankzij de scheve marktwerking. Veel meer mogelijk Vaak wordt gezegd dat openbaar aanbesteden er vooral is om eerlijke concurrentie te bevorderen en om belastingcenten zuinig en efficiënt uit te geven, maar het kan veel meer zijn als we verschillende politieke doelstellingen verenigen en het aanbesteden niet overlaten aan deskundigen en juristen. De PvdA is op alle bestuurlijke niveaus bij uitstek de partij om het publiek belang te dienen en dat kan dus prima via aanbestedingen! Graag nodigen wij u uit om op 17 mei van 10.30 uur - 14.00 uur in Utrecht aanwezig te zijn op de CLB-bijeenkomst over aanbesteden. Tijdens deze bijeenkomst staan uw positieve en negatieve ervaringen ten aanzien van het aanbesteden centraal. Het doel van de bijeenkomst is om kennis en ervaring uit te wisselen tussen lokale bestuurders om tot een goede praktijk te komen en ons in Eerste Kamer, Tweede Kamer en Europees Parlement feedback te geven om daar waar mogelijk, de aanbestedingsregels te verbeteren! Meer info over de CLB-bijeenkomst aanbesteden: [email protected], 020-5512202

HET DILEMMA VAN DE MAAND Foto: Ivonne Wierink/Nationale Beeldbank

Iedere bestuurder en volksvertegenwoordiger wordt ermee geconfronteerd: lastige kwesties die vragen om een antwoord. Lokaal Bestuur legt u elke maand zo’n dilemma voor. Vorige maand was dat: Als wethouder krijg je een uitnodiging van een grote onderneming voor het bijwonen van een bijeenkomst in het kader van hun 50-jarig bestaan. Het programma ziet er als volgt uit. Eerst wordt er gegeten in een sterrenrestaurant, dan volgt een bezoek aan een musical en tot slot wordt er nog een borrel gedronken. Je bent samen met jouw partner uitgenodigd en hoeft voor deze bijeenkomst niets te betalen. Je verwacht goed te kunnen netwerken. Ga je naar deze bijeenkomst toe? Wilma Adriaans, wethouder in Schinnen: Dit onderwerp heeft alles te maken met integriteit en dat staat bij mij hoog in het vaandel. Als wethouder krijg ik regelmatig uitnodigingen. Binnen onze gemeente hanteren wij de regel dat wij bij uitnodigingen van plaatselijke concerten, toneel en dergelijke de toegangskosten zelf betalen. En natuurlijk hebben wij als college ook wel eens ‘etentjes’ met ondernemers. Deze zijn dan functioneel en ik vind dat je daar ook niet overdreven ‘rooms’ in moet zijn. Maar er zijn grenzen. Op de voorgedragen uitnodiging zou ik zeker niet op ingaan. Het is een overdreven en duur programma. Ik zou een net afwijzend briefje schrijven met de suggestie om de be­ spaarde kosten van mijn afwe­ zigheid te schenken aan een goed doel. Marka Spit, wethouder in Utrecht: Als wethouder EZ zeg ik natuurlijk graag ja tegen een uitnodiging van een grote onderneming in mijn stad om het 50-jarig jubileum mee te komen vieren. Goede contacten met het bedrijfsleven zijn voor mij veel waard. Toch kan ik het niet laten om wel even kritisch naar het programma te kijken. Eerst valt mijn oog op het ‘samen met mijn partner’. Ik mag dus mijn man als aanhang meenemen (over dit genoegen heeft hij meestal zo zijn eigen opvattingen!). De helft van het gezelschap op de feestavond zal dus uit niet-zakelijke contacten bestaan. Op het feestprogramma staan eerst diner in

een sterrenrestaurant en vervolgens bijwonen van een musical. Urenlang op een stoel zitten dus. Aan tafel hoogstens drie of vier gesprekken kunnen voeren. Die musical wilde ik toch al graag zien. Pas bij de borrel na afloop geeft dit programma kans om te netwerken. Een echte rol zal ik die avond niet hebben. Ik hoef er geen toespraak te houden. Onwillekeurig doe ik een soort kosten/baten analyse van het aantal uren dat ik kwijt ben aan dit feestje. Dat het een relatief duur feestje is, zie ik ook wel. Het kan me in dit geval iets minder schelen. De feestavond wordt immers niet speciaal voor mij als wethouder opgetuigd. Het hele personeel is uitgenodigd. Mocht ik ja zeggen, dan hoef ik me niet verplicht te voelen tot wat dan ook. En botweg nee zeggen vind ik niet elegant, slecht voor de verhoudingen. Ik beslis de uitnodiging half te aanvaarden. Ik zeg graag naar de musical te willen gaan (mijn aanwezigheid als gemeentebestuurder zal door een groot deel van het publiek gezien worden). Voor het diner zeg ik helaas te moeten bedanken. Max van Hofweegen, wethouder in Heeze-Leende: Gezien de kans om goed te kunnen netwerken, en dat hoort er ook bij,  zou ik eerst nagaan of dit bedrijf op korte termijn nog wat van de gemeente nodig heeft. Zo ja, dan nooit op ingaan. Zo nee, dan in B&W en in mijn eigen fractie/afdeling bespreken, dat ik overweeg om er op in te gaan. Eventueel etentje en/of musical zelf betalen.

Dickie Minken, wethouder in Meerlo-Wanssum: Voor de hand ligt dat ik sociaal correct antwoord, dat ik niet van deze uitnodiging gebruik zal maken. Echter accepteren valt altijd goed te praten in verband met netwerken, etcetera. Ik wil toch een reserve maken. Je moet je altijd afvragen wat een bedrijf beoogt te bereiken met deze investering. Wie worden uitgenodigd, enzovoorts. Vanuit het gemeentebestuur kan het van belang zijn representatief aanwezig te zijn bij een dergelijke gelegenheid. Het kan zelfs heel bot zijn te weigeren. Er kan een gemeentebelang zijn in verband met de maatschappelijke betekenis van het bedrijf, de werkgelegenheid, de sociale betrokkenheid van het bedrijf. Wanneer de uitnodiging duidelijk bedoeld is om het bestuur in te pakken, kan je beter weigeren. Dus eigenlijk: ja, tenzij. Een sterrendiner met bezoek musical is een fors gebaar en gaat het gebruikelijke bedrag van een gift (50 euro) te boven. Dus extra voorzichtig zijn. Henk Snier, wethouder in Breda: Het dilemma om een uitnodiging voor een groots opgezet jubileum al dan niet te aanvaarden, hangt voor mij als wethouder samen met de afweging of het algemeen belang wordt gediend met mijn aanwezigheid. Dit is in beginsel het kader van waaruit ik als dagelijks bestuurder wil opereren. Belangrijk hierbij is vooral dat de bijeenkomst leidt tot een goed netwerkmoment voor mij als bestuurder. Daarnaast zal ik ook afwegen of de integriteit van mijn handelen niet in het geding is. Dit betekent dat ik dus tevens zal meewegen wie mij uitnodigt en welke reden hij of zij daarvoor heeft.  Ard den Outer, raadslid in Capelle aan den IJssel: Wat mij betreft moet je vaststellen hoe belangrijk het is om in dit netwerk mensen te leren kennen. Ook nagaan of het bedrijf

belangrijk is voor je gemeente. Dan voorstellen (vanwege de volle agenda) om aan het begin van de borrel kort te mogen spreken (een gelegenheid om met je gezicht bekend te worden en aan te geven waarom de gemeente vertegenwoordigd is). Daarna lekker handen schudden en een praatje maken. Theo Kersten, raadslid in Gennep: Het lijkt me echter iets dat in goed overleg moet gaan, zowel in het college als in de fractie die jou op die post heeft gezet. Is het na overleg met het bedrijf dat je uitgenodigd heeft niet mogelijk om duidelijk te maken wat je aanwezigheid betekent, dan dien je niet te gaan. Nieske Ketelaar, wethouder in Smallingerland: Hamvraag is: plaats ik mijzelf in een positie waarbij de scheidslijn tussen de zakelijke relatie/ diensten en daar tegenoverstaande gunsten erg dun wordt, zo niet overschreden wordt. Ik hecht aan integriteit in mijn werk, ook in voorgaande banen. Als politicus werk je heel zichtbaar en daardoor ben ik er nog scherper op. Vooral als er voor het betreffende bedrijf mogelijke opdrachten of andere belangen spelen. In dit geval, wel even wat meer dan een ‘normale’ receptie, zou ik niet gaan. Ik schat het per situatie in. Bedrijven moeten ook kunnen werken aan algemeen relatiebeheer zonder dat je op voorhand al in de kramp schiet.

Wij legden bovenstaande reacties voor aan Jan Blom. Hij is PvdA-wethouder in Millingen aan de Rijn. Samen met zijn collega Martin Honders van Cromstrijen ontwikkelde hij speciaal voor de PvdA een dilemmaspel, dat wordt gebruikt tijdens Op Maat-trainingen (voor fracties) van het CLB. Commentaar Jan Blom: In de gedragscode van de PvdA staat de volgende bepaling: ‘PvdA-politici zijn terughoudend met het aannemen van cadeaus en uitnodigingen voor festiviteiten. PvdA’ers gaan niet naar bijeenkomsten die alleen bedoeld zijn om hen te fêteren.’ Ik denk dat de geschetste uitnodiging valt in die laatste categorie. In dit geval zou ik dan ook niet gaan. Als je toch aandacht wilt besteden aan het 50-jarig jubileum dan zou je nog kunnen besluiten alleen naar de borrel te gaan. Met de inzenders ben ik van mening dat je bij het al dan niet ingaan op uitnodigingen altijd een afweging te maken hebt. De belangrijkste vraag lijkt mij daarbij steeds ‘waarom krijg ik op dit moment deze uitnodiging?’ In contacten met bedrijven moeten we niet al te krampachtig zijn. Zo kun je best met elkaar eten als dat een redelijk deel uitmaakt van een zakelijke bijeenkomst. Wel zul je ook situaties tegenkomen die in het bedrijfsleven volstrekt normaal zijn maar die je als politicus niet kunt verantwoorden. Noem het een botsing van culturen.

Het nieuwe dilemma: Je bent fractievoorzitter. Je weet sinds kort dat de penningmeester van de fractie privé problematische schulden heeft. Wat doe je? Wij zijn benieuwd. Mail ons (desnoods anoniem) wat u ervan vindt. U mag ook zelf een kort en bondig geformuleerd dilemma insturen. Reacties en suggesties graag naar [email protected]

lokale initiatieven

Burgemeestersdag in Haarlem

De website van het CLB wordt binnenkort vernieuwd, lokale initiatiefvoorstellen, voorbeeld-moties en overige tips krijgen veel ruimte in de nieuwe opzet. Heeft jouw fractie een prachtig initiatiefvoorstel gedaan en heeft het college het overgenomen? Laat het ons weten via [email protected] . Jullie collega’s in het land zullen hier zeker blij mee zijn. ‘Het Initiatief van de Maand’ in Lokaal Bestuur blijft ­natuurlijk bestaan, dus blijf ook hier voorstellen voor aanleveren via [email protected].

Op vrijdag 23 mei komen de PvdA-burgemeesters bijeen in Haarlem. Gastheer van deze jaarlijkse CLB-dag is dit keer burgemeester Bernt Schneiders. Thema is citymanagement en cultuur. Aan het eind van de bijeenkomst gaan de burgemeesters in debat met minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst over actuele ontwikkelingen in de binnenlandse politiek. De burgemeesters hebben inmiddels de uitnodiging met programma ontvangen. Voor meer informatie kunt u terecht bij Monique Josemans, stafmedewerker ­Bestuurlijke Netwerken tel. 020-5512202 of [email protected]

21

Foto’s van links naar rechts: Bert Beelen Zutphens Persbureau/ Patrick van Gemert Martin Droog Willem Mieras

UIT HET DAGBOEK VAN EEN

raadsLID Onze vier dagboekschrijvers vertellen iedere maand waar ze in hun gemeente mee bezig zijn. Mathilde de Jong (Brummen), Mohammed Mohandis (Gouda), Helbertijn Luijt (Goes) en Stijn Verbruggen (Nijmegen) behoren allevier tot het netwerk van jonge PvdA-politici.

22

Stijn Verbruggen Nijmegen

Mathilde de Jong Brummen

Mohammed Mohandis Gouda

Helbertijn Luijt Goes

Jong Raadslid van 2008 Op het VNG-congres van juni 2007 werd ik uitgeroepen tot ‘Jong Raadslid van het Jaar 2007’. Minister van Binnenlandse Zaken, maar ook oud-burgemeester van ‘mijn’ Nijmegen, Guusje ter Horst reikte de prijs uit. In mei werd bekend welke twaalf jonge raadsleden in de race waren voor deze titel. De helft van de genomineerden bleek PvdA’er te zijn. Bij de drie finalisten, die pas op het VNG-congres te horen kregen wie er gewonnen had, zaten twee PvdA’ers. Mohammed Mohandis en ik. Mijn uitverkiezing leverde de eerste weken de nodige publiciteit op, maar daarna werd het ook snel weer stil. Inmiddels is de kandidaatstelling voor de verkiezing ‘Jong Raadslid van het Jaar 2008’ geopend. En dus kom ik ook weer even in beeld als winnaar van vorig jaar. Zelf maak ik in ieder geval geen kans op de titel, want als winnaar van 2007 zit ik dit jaar in de jury. Als dit exemplaar van Lokaal Bestuur in de brievenbus valt, is de aanmeldingsperiode al afgesloten. Enkele medewerkers van de VNG en de andere organisatoren van deze verkiezing selecteren de twaalf genomineerden. Die worden vervolgens voorgelegd aan de jury en wij moeten vóór 14 mei de drie finalisten aanwijzen. Tijdens het VNG-jaarcongres op 4 juni wordt bekend wie zich ‘Jong Raadslid van het Jaar 2008’ mag noemen. Weer een PvdA’er? www.stijnverbruggen.nl

Moskeebezoek Als raad hebben we het moment van uitkomen van de film Fitna uitgekozen om eens langs te gaan bij de plaatselijke moskee. Zoals bijna alles in onze kleine dorpse gemeente is ook de moskee een zeer laagdrempelige en welkome plek. Voor wie het niet weet te vinden valt het gebouw echter bijna niet op, het is een gewoon pand achter een klein Turks winkeltje. Ik kom wel eens in het winkeltje en sinds ik heb laten horen dat ik in het Turks tot tien kan tellen, kan het niet meer stuk. We komen de moskee binnen in de recreatieruimte, waar een paar tafels staan, een bar en een poolbiljart. De imam en het moskeebestuur staan op ons te wachten in het bijzijn van een paar jongens die voor de thee zorgen. Aan sterke thee geen gebrek, mijn glaasje is nog niet leeg of er staat alweer een nieuwe. Het gesprek met het moskeebestuur is gezellig en humorvol. Maar we hebben het ook over serieuze zaken. Zoals de film Fitna en de conclusies die mensen daaruit kunnen trekken. We zijn het er over eens dat de boodschap van deze film erg fout is. De imam vertelt ons dat hij vanaf de eerste vrijdag na het uitkomen van de film, tijdens de dienst aan de Turkse moslims uit onze gemeente vraagt om niet te reageren op eventuele provocaties en altijd rustig te blijven, wat een ander ook doet. Wij vinden dat verstandig en begrijpen niet hoe iemand deze vriendelijke mensen aan terrorisme kan koppelen. www.mathildedejong.nl

Trots op Nederland Knip- en jatwerk, is dat waar we maanden op hebben gewacht. We zijn al weer verder en het is tot nu toe relatief rustig gebleven. Mooi zo, nu weer terug naar Rita. Zij heeft zich afgelopen maanden opvallend stil gehouden. Wachtend tot de filmhype voorbij is om op Amerikaanse wijze publiek te maken wat zij wil met Nederland. En zo krijgen we weer een Rita Hype. Ze komt op voor de gewone Nederlander. Ja, dineren met de rijksten om geld binnen te halen om haar TON op te plussen. Zwevende kiezers van links tot rechts die niets anders willen dan dat problemen waar zij mee te maken hebben serieus worden genomen, Wilders komt niet met oplossingen, die uitvoerbaar zijn, Rita ook niet en veel Nederlanders voelen zich in de steek gelaten door alle partijen. Grote partijen moeten de hand in eigen boezem steken, een politieke versnippering op de flanken leidt er toe dat trage besluitvorming en ijskastpolitiek het toneel domineren. Vooral de hardwerkende Nederlander zoekt zijn heil elders, of stemt niet. Veel arbeid vertrekt naar andere landen waardoor je als gewone werknemer in onzekerheid kan geraken. Een terughoudende PvdA kunnen we ons echt niet veroorloven. Als we in de electorale lift omhoog willen zullen we meer moeten doen dan nu. Het kan, de permanente campagne die gevoerd werd toen we in de oppositie zaten. Die drive, geloof in eigen verhaal en ambitie mis ik ontzettend. Twee jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen het kan nog… www.mohandis.nl

Geslaagd dualisme?/! Sinds januari heeft het dualisme meer vorm gekregen in de gemeente Goes. Dankzij de inspanningen van een ambitieus jong CDA-raadslid en een nieuwe griffier, kwam het dualisme eindelijk van de Goese grond. Zelfs onze fractievoorzitter (een ouwe rot) was om. Zo zijn we dus sinds januari gestart met een nieuw vergaderstelsel. Nu ben ik zelf niet vies van veranderingen en vernieuwingen, zolang de verandering en het doel maar helder zijn voor mij. Het doel van die veranderingen was de burgers meer bij de politiek te betrekken. Ik zie dan ook steeds meer inwoners, belangenverenigingen en vertegenwoordigers in de diverse kamers (de vroegere commissies) verschijnen. Ook al zijn we nog maar net gestart, wat dat betreft kan ik zeggen dat het dualisme geslaagd is. Voor mij persoonlijk is het dualisme minder geslaagd. Niet omdat ik minder interesse heb of omdat ik vaker naar het Stadskantoor moet, maar ik ben een gestructureerde chaoot. Dat betekent in de praktijk dat ik minder chaotische neigingen heb, zolang ik maar een structuur heb om aan vast te houden. Helaas is de structuur voor mij nog steeds niet helemaal helder en ben ik het overzicht kwijt, met als resultaat dat ik voortdurend in de verkeerde kamer zit en dat wanneer ik wel in de goede kamer zit, ik de verkeerde stukken bij me heb. Dankzij het dualisme is de besluitvorming wel dichterbij de burgers, maar verder van mij als raadslid komen te staan en ik weet niet of dat nu wel de bedoeling was.

ondrwg EEN ANDERE WERELD LOBKE ZANDSTRA Raadslid in Den Haag en redactielid Lokaal Bestuur

Drie uur ‘s middags. Een school vol kinderen. Deze leerlingen zijn niet onderweg naar huis zoals de meeste van hun leeftijdsgenootjes. Ze blijven op school. Niet een enkeling die moet nablijven, of alleen de leerlingen die gebruik maken van de naschoolse opvang, maar alle leerlingen vanaf groep vijf. Basisschool Prinsehaghe biedt het zogenaamde leerkansenprofiel. Vier dagen in de week doen de leerlingen verplicht mee met de extra activiteiten die de school biedt. De activiteiten zijn leerzaam en leuk. Voor veel kinderen gaat er een andere wereld open en bovendien oefenen ze extra met taal. De school is tot half vijf vol leven. Elke tien weken wisselen de activiteiten. Bouchra* knutselt met plezier. Ze is enthousiast over de extra lessen die ze volgt: ‘Eerst gingen we schilderen, daarna tekenen en nu maken we een hoed.’ Ook de activiteiten op maandag en vrijdag vindt ze leuk. ‘Alleen Indiaas dansen is saai.’ Ook haar klasgenootjes vertellen honderduit over alle extra activiteiten. Alleen Lakeisha zou liever gewoon naar huis gaan. Het is wel wennen voor de school en haar docenten. Docenten moeten om drie uur hun lokalen uit. Ook moeten er duidelijke afspraken worden gemaakt met de mensen die de activiteiten verzorgen, bijvoorbeeld over het opruimen van de lokalen. Veel gastdocenten zien de leerlingen maar eens per week. ‘Het duurt daardoor even voordat je door hebt dat een kind je uitleg minder goed begrijpt dan de rest. Aan de andere kant kun je de leerlingen met open blik benaderen.’ Indien nodig is de directeur aanwezig om kinderen op te vangen die een workshop verstoren. Vandaag belanden er zes in zijn kantoor.

Beneden hebben zestien leerlingen zich omgekleed voor een boksles. Eerst mogen ze een kwartiertje rennen en ravotten. Daarna hijsen ze zich in handschoenen en scheenbeschermers en gaan samen met hun partner in de vechthouding staan. Ze oefenen daarna geconcentreerd hun ‘linkse’ en ‘rechtse’. Delano moedigt Mitchell aan om harder te slaan. Delano heeft het al behoorlijk onder de knie en samen met zijn partner kan hij 20 keer stoten in plaats van tien. De verlengde schooldag is kostbaar en het zal nog wel even duren voordat deze lessen integraal onderdeel uitmaken van de schooldag. Maar het is heel leuk om te zien hoe deze school ook na drieën leeft en dat alle kinderen op deze manier de kans krijgen om samen extra vaardigheden op te doen. Ik ben dan ook blij dat vier Haagse scholen hun nek hebben uitgestoken en experimenteren met de verlengde schooldag. In de les van Hannah wordt druk geproefd. Alavi heeft een schijfje citroen in zijn mond. Hassan laat zijn buurvrouw noteren dat hij het tweede stukje het lekkerst vindt. Eerder deze middag proefden ze verschillende pinda’s. Ze houden in een smaakpaspoort bovendien bij wat ze eten. Sienna vindt dit een leuke activiteit. Net als de andere activiteiten. Alleen de gitaarles op maandag vindt ze minder leuk. Al met al lijkt ze het naar haar zin te hebben tijdens deze verlengde schooldag. Half vijf: de bel gaat. De kinderen stormen de klas uit. * De namen van de kinderen in dit stuk zijn fictief.

23

achtrknt

Fotobureau Roel Dijkstra/Ineke Kamp

Het laatste kijkje in de raadzalen Voor de twaalfde en laatste keer zijn we te gast bij de raadsvergadering in de kleinste en groot­ ste gemeente van een provincie. Hekkensluiter is Zuid-Holland: Moordrecht en Rotterdam. Foto Peter Hilz/Hollandse Hoogte

24