Beste leden, Met vriendelijke groet, Henk de jong

Beste leden, Wat zijn we toch eigenlijk een druk doelgericht volkje. Wij vinden toch wel heel erg vaak onze ontspanning juist in de inspanning. In het nastreven van doelen die passen bij onze persoonlijke interesse. Een aantal jaren geleden was mij dat al opgevallen. Niet de reguliere duik kreeg veel belangstelling. Het lijkt haast of een ieder elke vierkante meter in het Oostvoornsemeer al in kaart gebracht heeft. Elke kreeft in de Grevelingen is ook al gezien en kan niet meer het aanvankelijk "Ooooo" of "Aaaa" aan onze lippen ontlokken. Het is het speciale dat de aandacht krijgt en altijd garant staat voor een ruime aandacht en deelname binnen de club. Denk nog maar eens aan de specialty Nitrox, de Fotografiecursus, het weekend in Zeeland en de module driftduiken. En zo ook nu de module decompressie. Meer dan 20 leden doen mee aan deze spécialité en zijn menige avond aan het duiken om zich voor te bereiden op de "proeve van bekwaamheid". We willen de berg op maar zijn niet tevreden met een heuvel in Limburg. Het gaat steeds verder en we willen steeds meer. Misschien moet deze gedachte maar eens leidend zijn bij de verdere ontwikkeling van een aantrekkelijk programma voor het komende jaar. We hebben de mogelijkheden binnen onze vereniging om met een professionele ondersteuning van taakbekwame instructeurs onze sport verder uit te bouwen. Indien u hiertoe ook suggesties heeft hoort het bestuur deze graag van u. Namens het bestuur wens ik u een prettige en duikveilige vakantie. Met vriendelijke groet, Henk de jong

BESTE DUIKVRIENDEN Hierbij een reisverslag van onze duikvakantie in November 2006 in Egypte. Met mijn buddy en instructeur Arie Labije Toen Arie mij vroeg wanneer gaan wij ouwe bokken eens samen duiken in Egypte samen 134 jaar hoefde ik niet lang na te denken om ja te zeggen na uiteraard eerst toestemming gevraagd aan mijn dierbare buddy Sjaan. Arie zal alles regelen via Internet en kwam terecht in Groningen voor een redelijke prijs het El Couna Resort the drie Corners en duikschool de Easy divers met Arie een hele bekende begeleider van diverse duikers van duikvereniging Oke. We werden naar het vliegveld gebracht door Arie zijn jongste zoon en gehaald door Albert zij jongste zoon dat was perfect geregeld. Veel te vroeg op het vliegveld maar ja beter te vroeg dan te laat zal je zeggen op gate aangekomen stond daar nog een vliegtuig uit Israel wat bewaakt werd door 10 zwaar bewapende militairen vreemd in de vrije wereld en vakantie sfeer maar dat zal er wel bijhoren zullen we maar zeggen. Zelf vind ik het toch een angstige gewaarwording. Eenmaal aan boord hadden we geluk dat van de drie stoelen er maar twee bezet waren wat goed uit kwam voor Arie zijn lange benen. Aan gekomen in Hurghada werden we met een busje met zeven personen weggebracht naar El Couna de drie Corners bij het inchecken aan de balie bleken we overgeboekt te zijn en kregen wij een mindere kamer schijnt ook een trend te zijn in vakantie wereld maar deze was zo klein dat als je uit de douche kwam s’nachts je gelijk in de wc-pot stapte en als je, je armen in bed strekte sloeg je alles van je nachtkastje. Maar niet getreurd Arie regelde alles, na enige verbale woorden wisseling kregen we een kamer met drie bedden en een badkamer waar je met een rolstoel in rond kon rijden en vlakbij de bar ook niet slecht voor het snurken. Na deze prikkelingen togen we naar de duikschool om ons in te schrijven waarvoor we gekomen waren. Na deze formaliteiten togen we na een busritje naar onze boot met onze alom bekende Arie waar we stroopwafels voor hadden meegenomen en onze duikuitrusting, na ons geïnstalleerd te hebben maakte we ons op voor onze passie duiken in de Rode Zee. Het duiken was wat je verwacht in de Rode Zee mooi helder alle vissen die je gezien had op een kleurplaatje kom je tegen, maar geen haaien, dolfijnen manta’s maar toch teveel om alles goed te bekijken met helderzicht en een ervaren en getrainde buddy, die mij een keer alle hoeken van de wereld liet zien, door twee keer een rif rond liet zwemmen in een record tempo met zware stroming ik was kapot en een echt lege fles ik zei tegen hem dat flik je me geen tweede keer he Arie HA HA!! Mijn mooiste duik was de duik op het wrak

de Rosalinder Muller op 40 a 50 meter diep met een echte decostop erin en alle dieptestops wat wij geleerd hadden met de cursus van driesters duikbevret en behulp van Arie en een beetje snor kelen met ervaringsduiken minimaal 100 duiken en een goed woordje. Hier kon ik alle ervaring en lessen van de cursus driester duiken ten uitvoer brengen die mij met veel enthousiasme zijn bijgeleerd door onze ervaren clubinstructeurs van Oke. We daalde langs het touw naar beneden daar aangekomen wat het een pracht en praal van leven door veel koraal poliepen prachtige vissen hele scholen die opgejaagd werden door tonijn en barracuda’s maar veel te kort gebleven op deze diepte 17 min.. De tweede duik met een grotere inhoud lucht 15 liter voor de tijd van de deco ik ong. 10 min. Arie 15 min. Hij was wat dieper geweest was even mooi. Met alles twee prachtige duiken een regelrechte kik, met een buddy die ik kan vertrouwen dat geeft je rust voor een goede duik Arie haal die veren maar uit je kont HA HA !! Het nachtleven op de Drie Corners is ook goed uit te houden we hadden kontact met twee dames van goede zeden die na contact met hun mannen, het goed vonden dat zij optrokken met wat oudere mannen! , het was maar ter bescherming tegen de Arabieren hoewel ik met een tochtje met de fiets in de middelle of nowere in de woestijn haar kon verkopen voor twee kamelen, wat ik goed vond maar zij verontwaardig te weinig vond, maar ja ze was toch niet van mij hè. De vijfde dag werd noodgedwongen ook een rustdag want Arie was de vorige dag door zijn rug gegaan, bij het uitkomen uit het water en ik geen zin had met een vreemde buddy te gaan duiken een beetje solidair mag je toch wel zijn. En een beetje extra zonnen en slapen is ook wel goed voor onze oude botten. Met alles een prettige en fijne duikvakantie in Egypte en de groetjes van mijn buddy Arie en zijn maat Albert.

Ook vroeger was hij al een sportman onze Appie

Onderwatersport is niet onveiliger dan fietsen door Marcel Modde

Zeeland geldt binnen Europa als dé plek in de agenda van sportduikers. Jaarlijks wordt hier naar schatting zo'n één miljoen keer onder water gekeken. Rond Pinksteren piekt de drukte traditioneel.

Duikers gaan te water bij Den Osse. Foto Dirk-Jan Gjeltema

Het seizoen is nog maar net begonnen en de discussie over de veiligheid van de duiksport wordt weer volop gevoed door een aantal ongevallen. Bij Gorishoek raakte op 18 mei een duiker onwel door een te snelle opstijging. Na behandeling in de decompressieruimte van het Antwerpse Hyperbaar Centrum ging het weer beter met hem. Eerder die maand raakte in de Grevelingen een vrouw uit Dendermonde in de problemen en moest haar hobby met de dood bekopen. Eind februari kwamen eveneens bij Scharendijke twee duikers in nood en moesten met spoed naar Antwerpen worden gebracht.

En dat zijn dan alleen de bekende gevallen. Niet alle duikers melden de problemen die ze onder water hebben ondervonden. Vaak omdat ze niet inzien dat (bijvoorbeeld) een te snelle opstijging ook later tot lichamelijke klachten kan leiden en daarnaast het incident de moeite van melden niet waard vinden. De Duik Ongevallen Statistiek en Analyse (DOSA), een samenwerkingsverband van de elf verschillende duikorganisaties die in Nederland actief zijn, fungeert als centraal meldpunt voor Nederlandse duikers. De DOSA signaleert over de afgelopen tien jaar een duidelijke stijging van het aantal ongelukken. Wat eveneens opvalt binnen dat totaal is een terugloop van de (gemelde) incidenten en ook een afname van ongelukken met dodelijke afloop. Binnen dat geheel vinden verreweg de meeste problemen plaats in Zeeland. Niet verwonderlijk, aldus Martin Bakker die als bestuurder van de Nederlandse Onderwatersport

Bond (NOB) waakt over de veiligheid van de duikers. In Zeeland wordt nu eenmaal het meest gedoken. Het ongevallenplaatje zou bovendien nog verder uitschieten, wanneer ook alle Belgische duikers meewegen. Wordt die parallel doorgetrokken, dan verklaart hun talrijke aanwezigheid hier deels het relatief grote aandeel van Belgen in de ongevallencijfers. Uit de stijging van het aantal ongelukken mag volgens Bakker niet worden geconcludeerd dat duiken per definitie gevaarlijk is. "De populariteit van de onderwatersport is de afgelopen jaren fors gestegen en dan neemt ook de kans op ongelukken toe. Maar wanneer je het procentueel bekijkt, dan gebeuren er met fietsers vaker nare dingen. Ons probleem is dat slechts 20.000 van de ongeveer 60.000 gebrevetteerden in Nederland lid zijn van de NOB. Eén van onze grootste vakbroeders, de Paddi, is een vereniging van instructeurs. Duikers die bij zo'n organisatie hun brevet hebben gehaald, hebben daarna geen binding meer met de duikschool en staan er verder alleen voor. Ze missen dus de begeleiding die wij onze achterban geven op veiligheidsgebied." Omdat de NOB ook als officiële overlegpartner van de Nederlandse overheden geldt, is Bakker voorstander van een collectief lidmaatschap. "De NOB als koepel voor álle duikers. Dan heb je tenminste iedereen in beeld voor informatie over bepaalde plaatsen die niet veilig zijn en andere specifieke zaken die je per locatie in acht moet nemen." De 260 NOB-verenigingen moeten voor eind dit jaar kunnen aantonen dat hun duikopleiding voldoet aan de laatste Europese normen. Binnen dat kader presenteerde de bond al eerder een individueel veiligheidsadvies voor duikers. Het vooraf controleren van de duikuitrusting en de specifieke omstandigheden van de duikplek geldt als de hoogste prioriteit. In de praktijk wordt dat evenwel niet altijd zo nauw genomen, erkent Bakker. Vooral bij de meer ervaren duikers ligt het gevaar van nonchalanche op de hoek. Het ongeluk van de Dendermondese rekent hij tot die categorie. "Wij adviseren op de Grevelingen een duik van niet dieper dan tien meter. Tot daar zitten de mooie plantjes, vissen en kreeften. Ga je verder, dan kom je op de modderlaag, tenzij je afdaalt in één van de putten. Maar wat heb je daar nou te zoeken?"

Wrakken database De wrakken database en het zoekgedeelte ervan, heeft - van alles wat op de wrakkensite staat - ons zeker het meeste werk bezorgd. Alle wrak zoek functionaliteiten maken een directe link naar de wrakken database en geven directe links naar meer details over wrakken, de wrak positie in latitude en longitude op de zeekaarten, documenten en fotos.

Zoek een wrak, de latitude en longitude door de naam te typen. Een meer gedetailleerde zoek opdracht. (vb: sorteer volgens diepte, lengte, gewicht, etc..)

De nieuwe zeekaarten bieden veel detail De oudere kaarten zijn handgemaakt, maar laden sneller. Klik hier voor een overzicht.

Er is ook een lijst van wrakken beschikbaar van A-F , G-N en O-Z. Bron

: http://www.nautiek.nl/

Reportage

- DUIKTECHNISCH

Een nieuw tijdperk van decompressie Tot voor enkele jaren was decompressie uitsluitend bepaald door de spanning van het opgeloste gas. De basis voor deze decompressiemodellen werd gelegd door de Schotse doctor John Scott Haldane, in 1908. Ons huidig US-Navy decomodel is daar een sterk verbeterde versie van maar met dezelfde basisprincipes. Vandaag de dag steken meer en meer ‘bellen-modellen’ hun kop boven zoals het bekende RGBM en VPM. Deze modellen gaan ervan uit dat er al gaskernen aanwezig zijn voor de duik en dat de decompressie vooral gedreven wordt om de groei van die bestaande kernen te verhinderen.

I

n dit artikel wil ik enkele achtergronden van dit model toelichten: welke krachten werken er op een bel, wanneer wordt een bel gestimuleerd tot groei en voornamelijk, hoe moet ik veilig decompresseren?

het bierexperiment Een voorbeeld uit de dagdagelijkse praktijk is de groei van de opstijgende bellen in een bierglas. Veronderstel even dat er 10 cm bier in het glas zit, dat wil zeggen dat de druk aan de oppervlakte circa 1 bar is en op de bodem circa 1,01 bar. Volgens de Wet van Boyle & Mariotte zou het volume tijdens het opstijgen van elke bel zoʼn 1% toenemen. Dat wil eveneens zeggen dat de diameter zoʼn 0,33% toeneemt. Indien we echter letten op de zeer kleine belletjes die ontstaan op de wand van het glas nabij de bodem, dan stellen we vast dat de belletjes gemakkelijk 10

maal groter worden in diameter of dus 1000 maal groter in volume. De volumetoename kan dus niet toe te schrijven zijn aan de drukafname, enkel aan de diffusie van CO2 naar de gaskernen die in de oneffenheden van het glas zitten. Op de enkele seconden tijd, die de bel nodig heeft om op te stijgen, is het volume 1000 maal groter geworden. Dit geeft duidelijk aan hoe snel een bel kan groeien bij een gradiënt van slechts 3 bar. De druk in de kern is immers gelijk aan de atmosferische druk en de absolute druk van de opgeloste CO2 is ongeveer 3 bar. Het is inderdaad het drukverschil (pog - pg) die de belgroei bepaald en niet de drukverhouding pog/pg. Hierbij staat pog voor de druk van het opgeloste gas en pg voor de druk van het gas in contact met het weefsel (in dit voorbeeld een vloeistof). Hetzelfde gebeurt er in onze weefsels tijdens het decompresseren. De aanwezige kernen

Overzicht symbolen CO2 pog pg pamb pcrush pss r γ Γ γc pσ pm ps pf τ po VPM

2

koolstofdioxide druk van het opgeloste gas het vrije gas in de bel (ambient pressure) omgevingsdruk (crushing pressure) drukgradiënt waardoor de bel krimpt (suppersaturation pressure) drukgradiënt waardoor de bel groeit straal van de bel oppervlaktespanning spanning tegenovergesteld aan oppervlaktespanning verschrompelwaarde van de oppervlaktespanning overdruk maximale druk maximale verzadiging finale omgevingsdruk periode τ begindruk variabel permeabiliteitsmodel

Hippocampus september 2006

Bierexperiment: op enkele seconden tijd worden de kleine belletjes 10 maal groter t.g.v. de diffusie van CO2 naar de gaskernen die in de oneffenheden van het glas zitten.

doen circulerende microbellen ontstaan die in enkele seconden tijd grote afmetingen kunnen krijgen. Het bierexperiment toont ons één zeer belangrijke aanduiding over de gaskernen. De diffusie van gas in of uit de bel verloopt zo snel dat de druk in de bel onmiddellijk gelijk is aan de druk van het opgeloste gas. Er kunnen enkel stabiele gaskernen in het lichaam aanwezig zijn indien de druk van het gas in de bel gelijk is aan de druk van het opgeloste gas rondom de bel. Indien dit niet zo was, zou de gasbel ofwel verkleinen en oplossen ofwel vergroten en een deco-ongeval veroorzaken. We kunnen daaruit besluiten dat de gasdruk in de bel nagenoeg ogenblikkelijk gelijk is aan de druk van het opgeloste gas in de vloeistof rondom de bel.

gewone bellen pσ = 2γ r

pamb pin

p

pin pamb

2γ r r

Theoretische desaturatie van een gewone bel.

Bij een gewone bel zorgt de grenslaag tussen het vrije gas en de vloeistof voor een oppervlaktespanning. Deze oppervlaktespanning γ probeert de bel te verkleinen en zorgt daarmee voor een overdruk pσ. Aangezien de overdruk afhankelijk is van de straal r van de bel, zal de druk in de bel des te groter zijn hoe kleiner de bel wordt. Bijgevolg zullen deze kleine bellen krimpen doordat er bij deze grote drukken gas zal diffunderen vanuit de bel naar de vloeistof. Alle kleine bellen zou-

den dus moeten verdwijnen en terug oplossen en het begrip microbel zou niet bestaan. De werkelijkheid is echter iets ingewikkelder.

VPM-bellen

vloeistof

huid ps

p pin

2Γ r

reservoir

gas

leculen tegen elkaar gedrukt worden. Vanaf als Γ de waarde γc bereikt (γc is de ʻcrumblingʼ of verschrompelwaarde van γ) zullen er moleculen uit de huid verdreven worden waardoor de bel kan krimpen. Een belangrijk effect is dat de moleculen nu zo dicht tegen elkaar aangedrukt zijn dat de huid niet meer doorlatend is voor gas. Er kan geen gas diffunderen uit de bel naar het weefsel en de bel zal dus niet verdwijnen. De huid van oppervlakteactieve moleculen zorgt inderdaad dat de bel stabiel wordt en dat gaskernen niet verdwijnen bij herdrukken. De huid zorgt er eveneens voor dat bellen veranderend doorlaatbaar zijn voor gas wat de naam van het model verklaart. pin+

pR

2Γ 2γ = pamb+ r r

pamb

We kunnen stellen dat de evenwichtssituatie 1 zich voordoet voor de duik of bij volledige verzadiging. Zoals besproken onder ʻgewone bellenʼ en ʻVPM-bellenʼ wordt de oppervlaktespanning tegengewerkt door het rooster van afstotende surfactantmoleculen. De oppervlaktespanning heeft bijgevolg geen invloed op de druk in de bel.

pcrush

pσ = 2γ r

pog

2Γ phuid= r

2γ r

1) pog = pamb ‡ de bel is stabiel. 2) pog < pamb ‡ de bel zal krimpen ‡ pcrush = (pamb - pg)max = (pamb - pog)max 3) pog > pamb + p0 de bel zal snel groeien ‡ pss = (pg- pamb)max = (pog - pamb)max

pamb

pin r

Iedere bel wordt volledig omgekapseld door een huidje van oppervlakteactieve moleculen.

In het bloed en de weefsels zitten oppervlakteactieve moleculen of surfactant moleculen. Die moleculen hebben een kant die door water aangetrokken wordt en een staart die door water afgestoten wordt. Hierdoor zullen ze zich bij voorkeur begeven naar een bel. Elke bel in ons lichaam zal dan ook omgeven worden door dergelijke oppervlakteactieve moleculen. Zij zijn dan ook in staat om het gedrag van de kleine belletjes drastisch te veranderen en ze stabiel te maken. Het gedrag van deze bellen wordt beschreven in een wiskundig model; het ʻVariable Permeability Modelʼ (variabel permeabiliteitsmodel) of kortweg VPM. Volgens het VPM wordt iedere bel volledig omgekapseld door een huidje van oppervlakteactieve moleculen. Deze moleculen vormen aan de binnenkant een korst die een bepaalde druk kan opvangen en dus resulteert in een spanning Γ die tegenovergesteld werkt aan de oppervlaktespanning. Rondom die korst zitten nog moleculen die in het rooster zullen kruipen als de bel groter wordt en dus meer moleculen vergt of die uit het rooster werden gedrukt omdat de bel gekrompen is. Zij vormen dan ook een soort reservoir van oppervlakteactieve moleculen. Bij een kleine toename van de druk zal de afstand tussen de moleculen, die elkaar lichtjes afstoten, variëren zodat Γ exact gelijk is aan γ en er dus geen overdruk in de bel aanwezig is. Dit is het ʻsmall scaleʼ gebied van het VPM en de afstand tussen de moleculen is voldoende groot zodat ze doorlaatbaar zijn voor gassen. In het geval dat de druk op de bel plots verandert, zullen de mo-

p pamb

2Γ r pin

2γ r

Er ontstaat een drukgradiënt pcrush tijdens de afdaling en het begin van de duik (zie situatie 2).

r De huid van oppervlakteaktieve moleculen zorgt dat de bel stabiel wordt en dat gaskernen niet verdwijnen bij herdrukken.

krachten op bellen De bellenmodellen hebben dus een ander uitgangspunt: er zijn al gaskernen aanwezig voor de duik en we moeten verhinderen dat deze kernen uitgroeien tot grote, schadelijke bellen. De vraag die dan automatisch gesteld wordt, is “Wanneer groeien bellen?” of “Wanneer krimpen bellen?”. Het komt erop neer dat we de krachten die inwerken op bellen eens grondig onder de loep moeten nemen. Er zijn voornamelijk twee krachten die inwerken op de bel: de druk buiten de bel is gelijk aan de omgevingsdruk pamb en de druk van het vrije gas in de bel die we pg noemen. We weten van het ʻbierexperimentʼ dat de diffusie zeer snel verloopt en dat we kunnen stellen dat pg = pog. Ons inzicht van het begrip ʻbelʼ verandert hierdoor wel drastisch. Wij vergelijken een bel al snel met een ballon die ondoordringbaar is voor gas en die vergroot of verkleint bij veranderende druk, volgens het principe van de Wet van Boyle & Mariotte. De Wet van B&M gaat hier echter niet op omdat de bel zo lek is als een vergiet. Enkel een krachtenevenwicht kan de groei of krimp stoppen. Bij het duiken verandert de omgevingsdruk pamb alsook de druk van het opgeloste gas pog. Hierdoor kunnen de volgende drie situaties voorkomen:

Situatie 2 komt voor bij het afdalen. De druk van het opgeloste gas pog neemt niet zo snel toe als de omgevingsdruk pamb. Er ontstaat een drukgradiënt pcrush tijdens de afdaling en het begin van de duik. Het rooster van surfactant moleculen wordt harder tegen elkaar gedrukt en blijven de oppervlaktespanning tegenwerken.

pss pog

pamb

Er ontstaat een drukgradiënt pss tijdens bij de opstijging, tijdens de decompressie en het oppervlakte interval na de duik (zie situatie 3).

Situatie 3 komt voor bij de opstijging, tijdens de decompressie en het oppervlakteinterval na de duik. Er is dan een drukgradiënt pss die ontstaat door de oververzadiging. In situatie 3 wordt de afstand tussen de rooster moleculen vergroot en stoten elkaar bijgevolg niet meer af. De oppervlaktespanning wordt bij groeiende bellen niet meer tegengewerkt. Belgroei zal dus pas beginnen als Lees verder op pagina x. Hippocampus september 2006

3

Reportage

- DUIKTECHNISCH

Vervolg van pagina x.

de druk van het opgeloste gas in een weefsel groter is dan de omgevingsdruk plus een overdruk van de oppervlaktespanning, die afhankelijk is van de belstraal r. Hierdoor begint de belgroei niet onmiddellijk bij oververzadiging maar pas iets later. Bij grote bellen is er een kleine oververzadiging nodig maar bij zeer kleine bellen is er een zeer grote oververzadiging nodig om ze tot groei te stimuleren. Hierdoor kunnen we gelukkig een bepaalde oververzadiging verdragen zonder belgroei, zodat de weefsels iets sneller kunnen desatureren. We zien onmiddellijk dat we de belgroei kunnen beperken door pamb zo groot mogelijk te houden of m.a.w. door zo diep mogelijk te decompresseren. We beginnen nu te beseffen dat het wezen van de decompressie niet is om de stikstofspanning onder een bepaalde waarde te houden maar wel om de belgroei te beperken tot een volume dat door het lichaam (longfilter) probleemloos kan verwerkt worden. Deze berekeningen vormen de basis van het RGBM-model dat door Bruce Wienke op punt werd gesteld en door Suunto en Mares geïntegreerd is in hun duikcomputers.

gel-experimenten van Yount In 1976 heeft David E. Yount (gewezen professor aan de universiteit van Hawaï, °1936 - U 2000), samen met Strauss en hele reeks decompressie experimenten uitgevoerd op gel. Het doel was om de wetten aangaande de belvorming te controleren: t Wanneer worden bellen gevormd? t Hoeveel bellen worden er gevormd bij een bepaalde decompressie? t Hoe is de bellenverdeling naar grootte? Onderzoek van belvorming is ideaal in gel, de stroperigheid zorgt er immers voor dat gevormde bellen niet naar de oppervlakte stijgen en openspatten zodat ze niet meer gedetecteerd kunnen worden. Ze zijn met een eenvoudige compacte caisson te verzadigen en het aantal gevormde bellen is een maat voor de kwaliteit van de decompressie. Gel gedraagt zich verder als een weefsel

Werkwijze gel-experimenten

E

en gel met periode τ is verzadigd met een inert gas aan een (begin)druk p0. Voor de eenvoud van de resultaten is er slechts één gas in contact met de gel, namelijk stikstof. De partiële druk is hierdoor gelijk aan de absolute druk. De gel wordt gedrukt tot een maximale druk pm tot de maximale verzadiging ps ongeveer gelijk is aan pm (volledige verzadiging). Vervolgens wordt de omgevingsdruk gereduceerd tot een finale waarde pf. De kernen die aanwezig waren voor de compressie ondervinden een plotse druktoename pcrush. pcrush is dus de grootste onderverzadiging die de gel (weefsel) ondervindt. pcrush = (pamb - pog)max = pm - p0 Op het einde wordt de gel plots gedecompresseerd en heeft het een oververzadiging (supersaturation) pss. Dus is pss de grootste oververzadiging die de gel (weefsel) ondervindt. pss = (pog - pamb)max = pf - ps

p* pf

Drukschema B.

p(bar) 21,697

pcrush p0

1,013

Resultaat: Gemiddeld 16 bellen/gel, pcrush = 20,684 bar (300 PSI), pss = 10.342 bar (150 PSI) en ps/pf = 11,2 bar. Drukschema A.

p(bar) 21,697

pm pcrush

Bij een derde proef wordt drukschema C opgelegd: comprimeren tot 11,3 bar tot verzadiging en vervolgens decompresseren tot 1,013 bar atmosferische druk. Resultaat: Massale belvorming met ongeveer 500 bellen/gel, pcrush = 10,342 bar (150 PSI), pss = 10,342 bar (150 PSI) en ps/pf = 11,2 bar. Ondanks dat de verzadiging en de decompressie wat betreft opgelost gas (zelfde verhouding ps/pf) bijna gelijk is aan schema A, worden er bij dit schema enorm veel bellen gevormd. Enkel pcrush en is in dit experiment ongeveer de helft. Drukschema C.

ps

11,355

p(bar)

p0

tijd

Hippocampus september 2006

pm pcrush

pf

Bij een tweede proef wordt drukschema B opgelegd: Comprimeren tot 21,7 bar tot verzadiging en vervolgens decompresseren tot 11,3 bar. tijd

pf tijd

Een eerste proef is het opleggen van drukschema A. Bij dit drukschema wordt de gel van atmosferische druk plots gedrukt tot 21,7 bar. Deze druk wordt al snel verminderd tot 11,3 bar. Nadat verzadiging bereikt is, wordt de gel gedecompresseerd tot atmosferische druk.

1,013

pss

ps pss

pss ps

pm

11,355

21,697

p0

4

Ondanks dat de drukverhouding nu bijna 6 maal kleiner is, worden er toch evenveel bellen gevormd. Inderdaad hebben pcrush en pss in beide experimenten dezelfde waarde.

enkele proeven

Schema van het gel-experiment.

pm

Resultaat: Gemiddeld 16 bellen/gel, pcrush = 20,684 bar (300 PSI), pss = 10,342 bar (150 PSI) en ps/pf = 1,91 bar.

pss pf

11,355

1,013

ps

p0 tijd

Bibliografie Tekeningen Veel informatie komt uit een artikel van David E. Yount, Eric B. Maiken & Eric C. Baker: Implications of the Varying Permeability Model for Reverse Dive Profiles, gepresenteerd in het Smithsonian Institution op 29 & 30 oktober 1999 Washington D.C.: www.decompression.org/maiken/ VPM/rdpw.pdf t EASYVPM-2.ppt van Dan Reinders op ftp://ftp.decompression.org/pub/ Reinders t www.philippe.entrance.be/Decompressie/Decompressie_links.htm t www.philippe.entrance.be/Decompressie/Bibliotheek/Bibliotheek.htm t

Conclusie van de gel-experimenten.

met een bepaalde periode en bevat ook een massa aan oppervlakteactieve moleculen zoals onze weefsels. Wetenschappers stellen dan ook dat de belvorming in de gelpreparaten representatief is voor de belvorming in duikers.

conclusie Uit de gel-experimenten blijkt dat uitsluitend pcrush en pss het aantal gevormde bellen bepalen; zie grafiek conclusie gel-experimenten. Het is belangrijk dat pcrush groot is in verhouding tot pss. Hieruit kan men belangrijke conclusies trekken over de aan te bevelen manier van afdalen! Zo snel mogelijk naar de maximum diepte! Het is ook zeer belangrijk om pss klein te houden. Dat kan je bereiken door in meerdere stappen naar de oppervlakte terug te keren.

een veilige desaturatie Een ander doel van de gel-experimenten was het bepalen van de optimale decompressie of met andere woorden, hoe kan ik op een

zo kort mogelijke tijd de oppervlakte bereiken met de minste belvorming. Hier is gebleken dat het belangrijk is om pss constant te houden en zo continu op de maximale grens te blijven van de toegestane groei van vrij gas. Dit doe je door snel op te stijgen tot een bepaalde diepte (= 1e deep-stop) en vervolgens lineair aan een veel tragere, wel bepaalde snelheid stijgen. Zo ga je pss constant te houden. Op die manier is de decompressie veel sneller en veiliger dan bij de getrapte decompressie. Uiteraard is dit zeer moeilijk praktisch uit te voeren. Door deep-stops te doen wordt dit profiel zeer goed benaderd. Deze nieuwe manier van decompresseren wordt door de rekenmodellen van VPM en RGBM berekend.  TEKST: PHILIPPE MERTENS

Schema van een ideale decompressie.

Errata In de vorige Hippo stonden de geslaagden van het examen Duiker-Hulpverlener 2006. Blijkbaar ontbraken een aantal namen.

M

evrouw Wouters Marie-louise is niet-duiker en probeert iedereen te motiveren om deze lessen te volgen. Zij is bij elke clubuitstap van Duikschool Blue Sea te Mol de verantwoordelijke aan de kant, waar de duikers zich aan- en afmelden. Vandaar dat ze aan het examen Duiker-Hulpverlener (DHV) mee deed en er ook glansrijk in slaagde. Ook Dennis Gommé, 2*duiker bij COWOL behaalde zijn brevet DHV.

4 Omgevingsdruk (absolute druk in bar)

Het bierglas komt van www.decompression.org/maiken/beer.htm t Beide grafieken op het einde komen uit het artikel Reverse_Dive_Profiles_Workshop.pdf van de ftp-site van Eric C. Baker: ftp://ftp.decompression.org/pub/Baker/. Dit artikel is een must voor elke geïnteresseerde en het 2e artikel is een praktische uitwerking van wat daar theoretisch beschreven wordt. Het komt van de vader van de moderne decompressietechnieken wijlen Prof David E. Yount. t Alle andere tekeningen: Philippe Mertens. t

3

τ= τ(

15

2γ rcmax

n) mi

Nog eens proficiat!  TEKST: IVO MADDER

2

U.S. NAVY Optimale decompressie

1

0

0

10

20

30

40

50

60

70

Tijd (in minuten)

Hippocampus september 2006

5

Wil je ook een advertentie plaatsen contact [email protected]

UIT DE KRANT

Zie je ook iets in de krant,tijdschrift of Internet Laat het even weten of stuur het naar de REDACTIE

De reis naar het verre onbekende Na het rondvragen aan leden, wie er zin had om weekend te gaan duiken, hadden we weekje naar Ierland uitgezocht. Door de hoge kosten werd dat geschrapt, daarna eventueel naar Normandie ook daar was weinig tot niks animo voor toen hadden we wat naar de Edersee bij Waldeck in Duitsland waar we uiteindelijk toch nog met 11 personen heen gingen. Het was in de maand mei waarin alles groeit en bloeit en een maand waar van je denkt dat ook de mens zich verstandig gedraagt dacht een één of anderen jut dat hij het leven op nieuw had uitgevonden zoek daar door kontact met een (….)wijf en een eigen wijzen onbehouwen grote turk om een reisje te organiseren naar voor hen een onbekend gebied en doen dan hun uiterste best om nog meer van dat soort figuren mee te krijgen en ja hoor ze ontmoeten Jul met een (….)wijf en die op zijn beurt ontmoet huize Sonja met partner en het groepje gestoorde is bijna kompleet want intussen heeft Muts zich ook aangemeld met partner en met dit groepje vreemdelingen kon de reis naar het onbekende aanvangen. En ja hoor als ik het niet dacht vijf van dit groepje rijd gewoon naar de plaats van bestemming maar de vier anderen moesten zonodig een natuurlijke route volgen met Duits Engelse uitleg erbij waardoor de groep een paar uur later aan kwam dan de anderen terwijl Jul toch door twee navigatie systemen werd begeleid namelijk Muts en een (….)wijf. Maar Jul dacht dat hij het wegennet uitgevonden had en gaat gewoon zijn eigen weg. Denk je daar rustig te kunnen eten wordt het bewuste gezelschap nog verblijd met de Bold en de Beuatiful toen was de groep echt kompleet en kon het

beginnen waar ze voor gekomen waren en dat was genieten van alles wat het leven op dat moment te bieden had, en wat had het te bieden buiten lekker eten en drinken want dat werd in overvloed gedaan, je kon er mooie wandelingen maken, toch waren er nog die zonodig het water in wilden om te duiken en ja hoor op een paar verstandige mensen na, zijn jut en Jul de Turk en huize Sonja een (….)wijf de Bold en muts het water ingegaan om te duiken en wat denk dat je ziet een heel dorp wat ze onderwater hebben gezet hele straten mooi aangelegd of ze er gisteren nog over heen hebben gelopen, en de bewuste brug waar men regelmatig naar aan het zoeken was lag er één te ver Maar op de terug weg werd men regelmatig begroet door flinke snoeken die op hun beurt tussen de takken van een struik lag te wachten op een schooltje jongen baarsjes die in groten getale aanwezig waren. Tijdens het duiken waren het vooral de Bold en huize Sonja die nogal de gewoonte hadden om langdurig te gaan, snoekeren”om te proberen om wat snoeken en andere vissoorten op de gevoelige plaat vast te kunnen leggen. In sommige gevallen lukte dat ook vrij aardig, maar dat koste ook veel tijd en vooral veel voorzichtigheid en geduld. We maakten dan ook lange duiken van 71min. De Bold kreeg dan ook nogal wat commentaar van de baas van het vulstation omdat hij zijn fles helemaal vacuüm getrokken inleverde om weer te vullen. De andere leden van de groep zijn regelmatig op zoek gegaan naar een oude brug die zich ergens op 30 m. diepte moest bevinden maar of ze deze gevonden hebben is tot op heden erg onduidelijk gebleven. Ik kreeg toch ook wel een beetje de indruk dat dit toch wel, een brug te ver”was. Ook was er nog een die door het riool naar de parkeerplaats in het bos uit kwam.

Al met al het was een leuk gezellig en interessant weekend in en rond de Eldersee, s, avonds voor het eten even lekker een borreltje en dan met zijn allen lekker naar een restaurant waar weer veel gelachen en vooral lekker werd gegeten.

Hiermee wil ik de organisatie bedanken voor hun inzet en de mede reisgenoten voor hun bijdragen aan dit gezellige uitstapje.

Vr. Gr. De Muts en huize Sonja. ------------------------------------------------------------------------------------------

Aangeboden een Lennaert en Wagner duikcompressor 380Volt

Model (kookgroep) Vulcappaciteit 160L/min Max vuldruk 220Bar Reserve combifilter en 1ltr compressor olie. Wegens te weinig gebruik verkoop ik hem in zeer goede staat. Gewicht ongeveer: 90kg

Verdere info zie www.lenhardt-wagner.de Prijs: 1500€ A.Noordzij Tel.:0181-415970 Email: [email protected]

Nieuw duikblad ExtreemDuiken magazine ExtreemDuiken richt zich met avontuurlijke verhalen, reportages en achtergronden op een brede groep geïnteresseerde lezers en duikers. In deze uitgave van ExtreemDuiken o.a. de ontrafeling van de geheime lading van scheepswrak the Flying Enterprise, grotduiken in Yucatan, Militaire duikers en een 120 meter diepe duik naar oorlogslachtoffer de HMHS Brittannic.

Bondsnieuws

- DUIKONDERRICHT

Het belang van een goed duikprofiel In het artikel ‘een nieuw tijdperk van decompressie’ (zie elders in deze Hippo) zijn we wat dieper op de achtergronden van de bellenmodellen ingegaan. Deze modellen leren ons dat de verzadiging wat minder belangrijk en het duikprofiel des te belangrijker wordt. Omdat wij courant duiken in de Oosterschelde, waar het duikprofiel verre van vierkant is, is het voor ons des te belangrijker.

W

e besteden tegenwoordig niet veel aandacht meer aan het duikprofiel want we gaan ervan uit dat de computer de verzadiging toch correct berekent volgens het gemaakte duikprofiel. Toch is het belangrijk om je bewust te zijn van een goed duikprofiel.

niet te verklaren Uit ervaring weten we dat er bepaalde duikprofielen zijn die meer risico inhouden dan andere. Hier rekenen we zeker de jo-jo en de achterwaartse of inverse duikprofielen bij. Ook successieve duiken hebben meer risico en dan - volgens sommigen - vooral indien ze dieper zijn dan de eerste duik. Die extra risicoʼs kunnen niet verklaard worden met de oude decomodellen, wat erop wijst dat ze aan verbetering toe zijn. De oude modellen hebben hun deugdelijkheid bewezen voor de vierkante duikprofielen, maar met de vrijheid die de duikcomputer ons gegeven heeft, worden er niet veel vierkante duikprofielen meer gemaakt. Hierdoor wordt het belang van het duikprofiel brandend actueel. Bovendien reist de vraag “Houdt onze duikcomputer hier ook op een correcte manier rekening mee?”.

het duikprofiel Het duikprofiel bestaat uit drie stukken: de afdaling, het verblijf op de bodem en de opstijging. Ze hebben alle drie een groot belang voor de decompressie. Waar oudere decompressietheorieën (en oudere duikcomputers) enkel de verzadiging van een weefsel en de omgevingsdruk in rekening brachten, ziet men nu in dat belgroei vooral afhangt van het duikprofiel. Een snelle en sterke compressie (pcrush) van de reeds aanwezige

8

Hippocampus september 2006

Bij wrakduiken is het duikprofiel meestal volledig anders dan bij de duiken in de Oosterschelde (foto: Ivo Madder).

gaskernen en een geleidelijke decompressie met een beperkte maar constante oververzadiging (pss).

het ideale duikprofiel

Enkele belangrijke kenmerken van het ideale duikprofiel: t Daal zo snel mogelijk af tot aan de maximum diepte, zonder dat dit oncomfortabel wordt (je volgt in sommige gevallen beter de bodem dan dat je uitzwemt om dan snel te kunnen dalen naar de maximum diepte - Oosterschelde). t Verblijf enkele minuten op de maximum diepte en stijg enkele meters op. t Stijg snel (10 m/min) op tot aan de deepstop diepte(n). t Vanaf de deep-stop diepte(n) of tussen de deep-stops stijg geleidelijk op aan 10 m/min. t Daal niet meer af eenmaal de opstijging

begonnen, tenzij het bodemprofiel dit niet toelaat.

bezwarende duikprofielen Bezwarende duikprofielen zijn duikprofielen die een groter risico hebben dan eenzelfde vierkant duikprofiel en waar de normale duikcomputer minder trap geeft dan nodig is. Dit komt omdat het redelijk eenvoudige berekeningsmodel met de menselijke bouw en fysiologie geen rekening houdt, alsook het bestaan van kleine gaskernen in het lichaam. Bezwarende duikprofielen zorgen voor een sterk verhoogd risico op een decompressieongeval, vertragen de desaturatie en geven daarmee een verhoogd risico op een decompressieongeval bij een successieve duik.

invers duikprofiel

Bij een invers duikprofiel wordt de grootste diepte op het einde van de duik bereikt. Bij

Deep stops

T

ot voor enkele jaren was men ervan overtuigd dat de decompressie het snelst verloopt als men zo hoog mogelijk opstijgt tot vlak onder het zogenaamde plafond, de diepte waar net geen ziekmakende bellen gevormd worden. Het plafond is de diepte waarop de duikcomputer de diepste trap geeft. Uit onderzoeken blijkt echter dat de desaturatie veiliger verloopt als er enkele zeer korte stops (1 à 2 minuten) gemaakt worden op een veel grotere diepte. Deze extra stops worden deepstops genoemd.

Deep-stops klassiek deco-profiel

risico bestaat op een decompressieongeval. Merk op dat het profiel van sommige duikplaatsen zulke profielen oplegt zoals duiken op duikplaats Sas van Goes (Puttyʼs place - Oosterschelde), twee stijgproeven op één duik of het terug afdalen na een stijgproef. Indien dit duikprofiel toch gemaakt is, dient de decompressie verzwaard te worden.

kort oppervlakte interval

te snelle opstijging

jo-jo tijdens de trappen

Indien we op het einde van de duik tijdens de decompressie terug afdalen, bestaat er een sterk risico dat we de oren moeten klaren en hierdoor minuscule bellen door de longfilter duwen. Het is zeer belangrijk om de druk constant te houden tijdens de decompressiefase en niet meer af te dalen.

Een te snelle opstijging stimuleert alweer veel bellen om te groeien wat resulteert in een verhoogd risico op een decompressie ongeval. Het is belangrijk om minstens trager op te stijgen dan de afdaling en een stijgsnelheid van maximaal 10 m/min aan te nemen. Het opstijgprofiel wordt sterk verbeterd door één of meerdere deep-stops in te lassen.

te trage afdaling

conclusie

deco-profiel met deep-stops

dit duikprofiel worden zeer veel aanwezige gaskernen in groei gestimuleerd en is er dus een zeer hoog risico op decompressieongevallen.

neer in de Oosterschelde tijdens een dergelijke duik stijgproeven worden afgenomen waar het opstijgprofiel niet dat geleidelijk karakter heeft. Een verstrenging van de decompressie dringt zich dan op!

Merk op dat de ʻte trage afdalingʼ typisch is voor onze Oosterschelde duiken. De trage afdaling geeft een verhoogde belgroei en dus ook een verhoogd risico op een decompressieongeval. Dit wordt normaal gezien gecompenseerd door een minstens even traag opstijgprofiel waardoor de veiligheid niet in gedrang komt. Heel wat anders is het wan-

De computer zal in 95% van je duiken je decompressie goed berekenen maar in die gevallen waar je één van bovenstaande risicoprofielen gemaakt hebt, zal de voorgestelde decompressie niet streng genoeg zijn. Belangrijk is het besef dat de duikcomputer slechts een beperkte nauwkeurigheid heeft die bij normale duikprofielen voldoende is maar bij sommige duikprofielen onvoldoende. Zorg ervoor dat je bij voorkeur goede duikprofielen maakt of neem een grote veiligheidsmarge indien dit niet te vermijden valt.  TEKST EN AFBEELDINGEN: PHILIPPE MERTENS FOTO’S: IVO MADDER EN ROLAND DE KOKERE

Duikcomputers geven een goede decompressie bij normale duikprofielen (foto: Roland De Kokere).

Op het einde van een duik worden er heel wat microbellen geproduceerd. Deze microbellen vertragen de desaturatie die weliswaar afhangt van persoon tot persoon, maar waar vele duikcomputers geen rekening mee houden. Het is dan ook aangeraden een oppervlakte-interval van minimum 2 uur aan te houden.

jojo-duiken

Jo-jo duiken stimuleren heel wat kleine belletjes om te groeien waardoor een verhoogd Hippocampus september 2006

9

DE REDACTIE Namens de redactie willen wij alle leden en familieleden een hele prettige zomervakantie toe wensen met natuurlijk veel duikplezier. Uiteraard verwachten wij van jullie weer een mooi verslag van jullie vakantie zodat wij die dan weer kunnen plaatsen in het volgende clubblad.

'Piranha's vreten de singel leeg' ROTTERDAM - De blauwe piranha’s die vorige week mogelijk op drie verschillende plekken in Rotterdam zijn waargenomen, zijn niet gevaarlijk voor mensen. Wel kunnen ze het natuurlijk evenwicht verstoren in de singels en sloten waar ze zijn gezien, vreest herpetoloog Peter van Baarlen van reptielenopvang Teriguana. ,,Ik schat in dat er per locatie zo’n tien à vijftien rondzwemmen. Want waarschijnlijk heeft iemand zijn hobby beëindigd en z’n aquarium leeggegooid op die plekken. Ze vreten de komende maanden de singel leeg, maar ze zullen de winter niet overleven.’’ Van Baarlen heeft de tropische vissen, ongeveer dertig centimeter groot en oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika, met eigen ogen zien zwemmen in de singel onder de Smeetslandsedijk in Rotterdam-Zuid. Ook kreeg hij meldingen over waarnemingen in de sloot in Laag Zestienhoven en in een singel in Kralingen. Volgens Van Baarlen is het geen doen de dieren te vangen. ,,De vakantie staat weer voor de deur,’’ zegt hij moedeloos. ,,In heel korte tijd hebben we een kousenbandslang gevonden in een bouwput in Zwijndrecht, we vonden drie rattenslangen in de omgeving van Bergen op Zoom en er wandelde een baardagaam, een soort hagedis, over de Maasboulevard in Maassluis. Daar staan geen woningen, dus dat dier is daar gewoon gedumpt.’’ Wie moet grinniken om de vondst van deze vreemde eenden in de bijt, moeten eerst nadenken, vindt Van Baarlen. ,,Er schuilt een enorm dierenleed achter dit soort berichten. Want beesten die worden losgelaten op plekken waar ze niet aarden, sterven een heel gruwelijke dood.’’ Reptielen, maar dus ook piranha’s, zijn gewoon te koop bij dierenspeciaalzaken, weet Van Baarlen.

Madagaskar, nov 2003 Madagaskar, oftewel het rode eiland, staat nu niet direct in alle reisbrochures vermeld als een mogelijke duikbestemming. Hoewel gezegend met een unieke fauna en flora, (hier komen verschillende lemuren, Kameleons en Baobab bomen voor), staat het toerisme in de kinderschoenen. En dat geldt zeker voor het duik- toerisme. Er worden wel rondreizen door Madagaskar aangeboden, en deze volgen vaak dezelfde route. Zo kan je dan langs twee plekken komen waar je mogelijk je hoofd onder water zou kunnen krijgen en wel Ifaty en Nosy-Be.

Ifaty Ifaty ligt aan de kant van het kanaal van Mozambique, een “nauwe” doorgang waar het fors kan stromen. Deze stroming is de oorzaak dat de fauna in Madagaskar zo uniek is, zelfs de eerste mensen kwamen niet uit Afrika maar meer uit Azië gedobberd. Je kan Ifaty bereiken via Tana (de verkorte naam van de hoofdstad Antananarivo) en dan met Air Madagaskar (Air Mad voor de ingewijden) op Teluar te vliegen. Vervolgens probeer je dan met een taxi (4 wd) of busje (die gaat vastzitten!) over een wel erg lange strandweg in twee uur naar Ifaty te komen. Waarschijnlijk plas je dan twee weken bloed of gaat je rug er aan. Als je tijdens het vele gehobbel en geschud tijd hebt om naar buiten te gluren, (aangenomen dat je hersenen nog niet zijn geplet tegen het dak van je voertuig) dan zie je links Mangrove aanplant en rechts een stekelwoud. Het is hier aan het einde van de droge tijd erg dor en boven het stekelwoud zie je Baobab bomen uitsteken. Wij verblijven, via onze reisorganisatie Sawadee, in de Bamboo Club.

Deze heeft leuke hutjes in een palmentuin, met een net restaurant, bar en zelfs een zwembad! Gezien het avontuurlijke karakter van deze reis is dit een oase.

Er zit ook een duikbasis op het terrein, Fifi diving. De eigenaar van Fifi diving is een Belg (Philippe Jordant), die echter enkel de franse taal machtig is, dus de communicatie gaat wat moeizaam.

Besloten wordt om een duik te maken achter het barrière rif, daar zouden zich wat grotere vissen ophouden en het betere duiken zijn. De getijden tabel werd geraadpleegd, en wordt gezien de toestand van het boekje veelvuldig gebruikt hier. Om daar te komen moet het kleine speedbootje van Philippe een end varen en door de branding van het barrière rif, waar we begroet worden door grote golven en maken daarbij flinke klappen op het water.Het duikplan was als volgt: we zouden als 1 groep (6 personen) naar beneden gaan vlak bij een uitstroomopening bij het barrière rif. Maximale diepte 20 meter, vervolgens zou Philippe om de hoek “kijken”of er wat te zien was en of de stroming beheersbaar was. Het liep allemaal anders, een reisgenoot had erg veel last van zeeziekte, we raakten 2 mededuikers kwijt vanwege het slechte zicht, en een niet optimaal functionerende ademautomaat en er waren problemen met het klaren van de oren. Al met al werd de duik afgebroken om in het rustigere binnen rif op herhaling te gaan. Massif des roses heette deze duikstek, maar dat was wel een erg optimistische naamgeving. Zicht was slecht ongeveer 4 meter, het koraal was erg aangetast en er lag een bed van dode zeegrasbladeren omheen. Dieper dan 6 meter was het niet en we hadden veel last van surge en opgewoeld zand. Bovendien stond er een lichte stroming en onze begeleider zette er flink de vinnen er in. Na veel, veeeel!, zoeken waren de “hoogtepunten”, twee naaktslakjes, een krokedillevis en een school meervallen. Laat ik duidelijk zijn: In zeeland is het leuker duiken! De tweede duik (na een uur interval op het bootje waar de stemming aardig bedrukt was) bij Jardin de Coral was nog erger. Welk koraal? Grijze stenen met hier en daar hagedisvissen, een soort dat zich vaak bij dit soort afbraak koraalbanken ophoudt. Het hoogtepunt bestond uit een gevlekte slangenaal!, en dat was zowat het enige.De duikbasis houder moest goed praten om ons te overtuigen dat een nachtduik hier wél zin had. En juist dat bleek het enige lichtpuntje in deze duikgeschiedenis. Helaas hadden de meesten al afgehaakt, en gingen we dus maar met twee personen op pad. Juist omdat er niets te zien was, viel alles `s nachts erg goed op.

Om elke hoek lag een verassing: steenvissen, parende sidderroggen, kreeftjes, octopus, Olifantsvoet met symbiose garnaal, en als hoogtepunt een Spaanse danseres! Kogelronde krabben die als camouflage een stuk spons op hun rug geklemd hielden, een schriftvijlvis die rustig tegen mij aan kwam liggen. Diverse soorten slakjes, het hield niet op, en we vonden het jammer dat we het na 61 minuten toch voor gezien moesten houden. Concluderend kan ik zeggen: probeer hier een duik te maken op de buitenriffen of doe anders een nachtduik, maar laat de rest maar zitten. Duiken kost hier rond de 28 Euro en 32 Euro voor een nachtduik, te betalen in Madagassische Franken (resp. 200.000 en 250.000 FMG). Voor beide duiken moet je mijns inziens wel “advanced” zijn. Fifi diving heeft 5 mm shorty`s, een DAN koffer (die niet meegenomen werd) en voornamelijk Scubapro en Mares materiaal. Er zijn 12 liter en 15 liter flessen aanwezig. De duiklampen waren goed en hielden het een uur uit. Rond Ifaty kan je ook het Spiny forest bezoeken, waar je mooie Baobabs kan fotograferen en een keur aan vogels kan ontdekken. Het snorkelen hier is net zo als het duiken. Bij de meesten viel het tegen, maar de lunch en het zeilen was een leuke beleving.

Nosy-Be De naam zegt het al, Nosy-Be betekent groot eiland.Het is zelfs zo groot dat er een vliegveld aanwezig is, zodat je met Air Mad er rechtstreeks op kan vliegen met een verouderde Boeing 737-200. Het is gesitueerd in het noorden en omringt met allerlei andere eilandjes. Nosy-Be wordt door Madagaskar gepromoot als het vakantie eiland, en er hebben zich daar al aardig wat ressorts ontwikkeld. Nosy-Be is daarom een stuk prijziger dan het verblijf elders in Madagaskar, maar wel beter op toerisme ingesteld. Hell ville is de hoofdstad en in toeristisch opzicht kunnen ze de naam maar beter veranderen.

Iets buiten de hoofdstad ligt het dorpje Madirokely waar wij via de reisorganisatie terecht kwamen. In het hotel Le Grand Large heb je een prima uitvalbasis voor je duikavontuur, prachtig gelegen aan het strand. Er zijn diverse duikscholen in ons dorpje, Blue diving, Tropical diving, Nomad diving en dan vergeet ik er nog een aantal. Het is echter herfst vakantie voor de Fransen en tevens heeft er zich een heuse cruise boot aangemeerd in Hell ville. Via Frankrijk en Italië staat Nosy- Be namelijk wel als duikbestemming in de brochures. Het bleek onverwacht moeilijk om een duikschool te vinden die nog plek had. Uiteindelijk konden we bij Manta diving terecht, een door Italianen gerunde basis. Lucas sprak best wel wat engels en overtuigde ons voor een duik bij het eilandje Tanikely die een beschermd marine park heeft. Hier worden ook vaak snorkelaars gedropt.

De duikbasis bezit Mares en Scubapro materialen die duidelijk extensief zijn gebruikt. We duiken met 12 liter staal, waarvan hij zowel zware als lichte types van heeft. In zijn voorraad 5 mm pakken en shorty`s is meestal wel iets passends te vinden. Jammer van die slappe zwembad vinnen, daar kom je met stroming niet echt mee vooruit. We zetten koers in een ruime speedboot, en het is zeker een 45 minuten varen voor we arriveren, wel een beetje bonken over de golven. De driftduik wordt gestart op 5 meter en op die diepte verblijven we een geruime tijd. Dat geeft ons tijd een beetje aan onze apparatuur te wennen voordat we afglijden naar zo`n 22 meter.

Het is een zandbodem met koraal formaties die er goed uitzien, en wat opvalt zijn de grote scholen vis. Langoesten, grote tandbaarzen, naaktslakjes en veel blue spotted stingray`s die er hier toch weer ietsje anders uitzien dan in de Rode zee.

De stroming is niet echt vervelend en het water 28 graden. Het is een mooie duik en een opluchting na Ifaty. Hier houden we ook een intervaltijd van een uur aan, op Tanikely zelf, waar tevens nog een groep lemuren rondslingert. De tweede duik is op een plek waar veel residente schildpadden zijn en het duurt inderdaad niet lang voor we een Karet schildpad ontdekken. Hij laat zich goed benaderen en is duidelijk duikers gewent. Grote scholen geelstreep snappers en een keur aan andere soorten zwemmen aan ons voorbij. Het vertrek voor de nachtduik is bij schemer zodat Lucas de plek (Banco Gorgonie) kan spotten voor het donker is. Lucas maakt gebruik van satelliet navigatie en een dieptemeter om midden in de zee te stoppen. Vervolgens gooit hij een anker uit met twee boeien die, als ze in lijn staan, precies de stromingsrichting aangeven. Aan dit anker wordt een stroboscoop gehangen zodat we hem terug kunnen vinden, het bootje blijft in de buurt van het anker. Deze duik is aan te bevelen, grote octopus, prachtige naaktslak, verschillende soorten krabben en als klap op de vuurpijl een gitaarrog. Dit in een veld van zeer grote gorgonen en koraal blokken. De volgende dag nog twee duiken gemaakt bij verder gelegen riffen. Er zijn hier veel grote gorgonen, een enorme pijlstaartrog ontdekt en een haai in de verte zien wegzwemmen (luipaardhaai). Driftig op zoek geweest naar een walvishaai, maar de beste tijd daarvoor is in November, wat dan ook helaas de regentijd is. Door de nachtduik en de betrekkelijk korte intervaltijden zit je wel constant tegen je no- deco tijd aan te duiken. Hier midden op zee zit het rif op zo`n 20 meter. Het zicht is niet top hier, maar er valt veel te ontdekken, maar of ik hier specifiek voor een duikvakantie naar toe zou gaan is de vraag. De duikscholen hebben duikpakketten maar het duiken is aan de prijs. Wij betaalden 62 Euro voor twee duiken. De nachtduik en de verder gelegen riffen kosten meer.

Als ervaren Nederlandse groep mochten we zelf een beetje rondduiken (gezien mijn brevettering) en dat was een geluk. We bleven dan in de buurt van Roberto die een groep ervaren Italiaanse duikers begeleidde. Meestal moet je door de stroming en de locatie (midden op zee) als groep omhoog en er waren wel zeer onervaren (Franse) duikers bij ons op de boot. Deze waren na 30 minuten echt door hun lucht heen. Maar het loont de moeite om hier te gaan duiken. Wat praktische info: stopcontacten zijn van het Europese type (zonder rand aarde) en je Nederlandse stekker past er in (220 V).

Neem je computer mee, gezien de korte intervaltijden. Klik op deze foto voor een link met Manta Dive Club ---------------> Trek sokken aan in je zwembadvinnen, dat voorkomt schaaf en schuur wondjes. Hoewel Madagaskar aan de wereldbank heeft belooft dat er geen inflatie zou zijn, liep de koers van de Euro op van 6950 naar 7250 in 3 weken, wissel niet teveel ineens. Neem Euro`s mee, Dollars geven een erg slechte koers, travel cheques zijn lastig in te wisselen. Wees voorzichtig met de zon, het gaat hard in de tropen! Vergeet niet in de bosjes naar Kameleons te zoeken! Internet verbindingen zijn schaars, en veelal erg langzaam. In ons dorpje was er bij Nomad diving een mogelijkheid, maar Mora Mora (erg langzaam).

Kaarten versturen: vergeefse moeite, zelfs van afgestempelde kaarten weken ze de postzegels af. En een rondreis in Madagaskar: DOEN!!!

Bron http://duikstel.ontheweb.nl/ Hier kun je vele van hun duikreizen bekijken