Beleidsplan. Citizenne. Vormingplus Brussel vzw Vormingplus Brussel vzw

Beleidsplan

Citizenne

Vormingplus Brussel vzw

2011 - 2015 

Vormingplus Brussel vzw

sprekt roept hooilt schrieft kleurt Brussel mè ne reigenbaug reigenbaugkoleure doon lache lache mokt oengelaaik gelaaik gelaaik zaain meense en dinge dinge derangeire ongewune orde orde vroegt on de stad om te bougeire bougeire in de wermte van d’andere andere vroege vè veul te leustere leustere doo ge zijker ni allien allien huute ni alleman welkom welkom on d’ienige imaginoese imaginoese on de macht macht verdielde deu te geive geift on Brussel ’n ander koleur

hertaling in het brussels door freddi smekens 

spreek roep huil schreeuw kleur Brussel met een regenboog regenboogkleuren doen lachen lachen maakt ongelijk gelijk gelijk zijn mensen en dingen dingen verstoren ongewoon orde orde vraagt de stad te bewegen bewegen in de warmte van anderen anderen vragen om veel te luisteren luisteren doe je ongewis nooit alleen alleen heet je niet iedereen welkom welkom aan de enige verbeelding verbeelding aan de macht macht verdeel je door te geven geef Brussel een ander kleur

frank de crits



Inhoud I. Inleiding II. Missie en visie Citizenne/Vormingplus.Brussel vzw A. Missie CITIZENNE B.

III.

Wat gaan we doen? Krachtlijnen 2011-2015

IV

Gegevensverzameling (GV)



A. B. C. D.

V.

Ambities of beleidsopties en doelstellingen 2011-2015



A. B.

Ambities/beleidsopties en doelstellingen KEUZES, gelinkt aan de BEOORDELINGSPARAMETERS

43 44 49

VI.

Mensen

55

VII. Middelen

59

VIII. Bijlagen

63

1. 2. 3.



7 8 9



A. B.

Gemeenschappelijke missie- en visitekst Vormingplus

6

Inhoudelijke sporen Centrale pijlers 1. Learning Communities (LC) = leren koppelen aan het echte leven 2. Empowerment 3. Interculturaliteit is diversiteit is interculturaliteit is diversiteit

GV1: Omgevingsanalyse: belangrijkste kenmerken GV2: Resultaten stakeholdersbevraging GV3: genetisch materiaal Citizenne GV4: SWOT-analyse

Citizenne anno 2010: stand van zaken Citizenne en de 16 beoordelingselementen of –parameters De totstandkoming van het beleidsplan (tekst + tabel)

11 13 14 14 18 20 22 24 31 36 37

I. Inleiding “Het is nooit te laat te worden wie je wil zijn” (G. Eliot)



Hiep hiep hoera ! Citizenne/Vormingplus.Brussel vzw bestaat zes jaar en gaat haar tweede volwaardige beleidsperiode in. De werking van Citizenne blijft geënt op een duidelijke en toekomstgerichte visie op de grootstedelijke context van Brussel en sociaal-cultureel werk. Dit beleidsplan geeft u inzicht in ‘oo da dei volkshuugeschoul Brussel marsjeit’ en welke keuzes ze maakt. We bouwen verder op het beleidsplan 2006-2009, met als belangrijkste pijlers: learning community, empowerment en diversiteit. Citizenne is één van de 13 Vormingplus-centra in Vlaanderen. We scharen ons dan ook achter de gezamenlijke missie en visie, en leggen onze eigen Brusselse accenten in een Citizenne-missie. In de gegevensverzameling zijn we op zoek gegaan naar de belangrijkste feiten en cijfers over de Brusselse regio, hebben we diepte-interviews afgenomen met stakeholders en een zelfanalyse gemaakt. Al deze gegevens werden verwerkt in een SWOT-analyse, waaruit we verschillende ambities destilleerden. Dit beleidsplan is het werkstuk van het gehele team. Samen met de Raad van Bestuur, de algemene vergadering, vrijwilligers en stakeholders sleutelden we aan een overkoepelend plan dat onze werking de komende vijf jaar in goede banen moet leiden. Een speciale dank gaat uit naar de studenten Sociaal-Cultureel Werk van de Erasmushogeschool Brussel en in het bijzonder Sofie Jacobs, die instond voor de stakeholdersbevraging. Dit beleidsplan is in de eerste plaats het vervolg van zes jaar intense en veelzijdige praktijkervaring. We willen hierbij al onze cursisten, vrijwilligers, partners uit het werkveld, de overheden, de leden van de Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering – al diegenen met wie vormingsprocessen werden opgezet – bedanken voor de steun en het mee vorm geven aan het Citizenne-project. Veel leesgenot !



II. Missie en visie Citizenne Vormingplus.Brussel vzw

“Visie is de kunst onzichtbare dingen te zien” (J. Swift)



A. Missie Citizenne Citizenne maakt leren plezant! Zin om bij te leren over de wereld, je stad, jezelf? En van elkaar? Wil je iets doen met je dromen, verlangens, talenten en zorgen? Eén adres: CITIZENNE Citizenne bouwt aan een open en lerend Brussel samen met andere organisaties, groepen en gemeenschappen. Een plek waar inwoners zich met elkaar verbonden voelen en betrokken zijn. Citizenne organiseert cursussen, debatten, ateliers, uitstappen, … waarbij de Brusselaars en hun dagelijks leven het vertrekpunt zijn. Onze activiteiten zijn er voor hen en door hen. Citizenne creëert voorwaarden en kansen om Brusselaars hun eigen project en ding te laten doen. Door samen dingen te doen, schrijven we een gemeenschappelijke geschiedenis en toekomst. Onze waarden zijn: • geloof in de kwaliteiten en de mogelijkheden van Brusselaars en Brussel • gelijkheid, duurzaamheid en verantwoordelijkheid • respect voor diversiteit • solidariteit en openheid



B. Gemeenschappelijke missie en visietekst Vormingplus Vormingplus staat voor 13 autonome sociaal-culturele vormingscentra verspreid over Vlaanderen en Brussel.

MISSIETEKST • Wat wil Vormingplus? De Vormingplus-centra willen volwassenen de mogelijkheid bieden om zich in hun vrije tijd verder te ontwikkelen en hun persoonlijke en sociale competenties te vergroten. De centra stimuleren de participatie van mensen en groepen aan het maatschappelijke en culturele leven en versterken hun weerbaarheid en engagement in de samenleving. Tegelijk willen ze dicht bij de mensen ruimten creëren die tot interactie en ontmoeting uitnodigen om zo mensen ertoe aan te zetten van en met elkaar te leren op een ongedwongen en aangename manier. • Wat doet Vormingplus? De Vormingplus-centra garanderen, elk binnen hun eigen regio, een breed en boeiend aanbod aan vormingsinitiatieven. Dat aanbod is voor iedereen gemakkelijk toegankelijk, betaalbaar en zinvol. Het speelt in op maatschappelijke ontwikkelingen en omvat die thema’s die relevant zijn voor de inwoners van de regio. De centra doen dat op eigen initiatief of samen met sleutelfiguren en organisaties die op vele terreinen actief zijn. Zo overleggen ze met middenveldorganisaties, publieke dienstverleners, lokale besturen en overheden, … en stimuleren hen ook tot onderlinge samenwerking. De Vormingplus-centra zorgen ook voor de verspreiding en bekendmaking van educatieve initiatieven van andere aanbieders. Door samenwerking en samenspraak met andere organisaties streven de centra naar een sterk en goed gespreid vormingsaanbod in de regio.

•

Voor wie? Hoe?

Alle Vormingplus-initiatieven komen tegemoet aan educatieve vragen en behoeften die leven bij de inwoners van Vlaanderen en Brussel, van de grootste stad tot de kleinste gemeente. Speciale aandacht hebben de Vormingplus-centra voor maatschappelijk kwetsbare groepen en mensen met specifieke educatieve noden. Ze willen doelgroepen aanspreken die door andere educatieve instanties niet worden bereikt maar ook de werking met bereikte groepen uitbreiden en intenser maken. Zowel de aanpak als de inhoud van de Vormingplus-initiatieven sluiten aan bij de leefwereld, ervaringen en capaciteiten van de deelnemers. De centra beschouwen dit als een cruciale voorwaarde om integrerend en inclusief te werken. In hun aanbod experimenteren de centra met nieuwe en vernieuwende manieren van sociaalcultureel vormingswerk.



VISIETEKST Mens De Vormingplus-centra willen iedere mens gelijke kansen geven om zich maximaal te ontwikkelen als een zelfstandige, zingevende, creatieve en sociaal voelende volwassene die kritisch denkt en voor zijn mening uitkomt. De educatieve interesses en behoeften van de volwassen inwoners van de streek zijn daarbij het uitgangspunt.

Samenleving De Vormingplus-centra willen werk maken van een democratische en solidaire maatschappij die gaat voor diversiteit en duurzaamheid. Ze streven naar een samenleving waar mensen met verschillende visies en levensbeschouwingen elkaar respecteren, bevragen en beïnvloeden. Het Vormingplus-aanbod weerspiegelt dus een sociale betrokkenheid. Door participatie, engagement en ver¬antwoordelijkheid aan te moedigen, willen de Vormingplus-centra ook zelf een invloed hebben op maatschappelijke veranderingen.

Kwaliteit Vormingplus staat voor deskundigheid en terreinkennis. De centra profileren zich als betrouwbare en professionele organisaties. Ze zien zichzelf ook als continu lerende organisaties en voeren een actief kwaliteitszorgbeleid. De sociaal-culturele methodiek is een belangrijke kwaliteitsstandaard. Ze staat voor een aanpak die maximaal rekening houdt met het doelpubliek. Een zorgzaam beleid voor de gemotiveerde en bekwame personeelsleden, freelancers en vrijwilligers is de garantie voor een sterke interne organisatie.

Netwerking Vormingplus-centra zijn netwerkvaardig. Ze staan altijd open voor dialoog en bundelen graag hun krachten met andere organisaties. Door uitwisseling weten ze de eigen kennis en expertise verder op te bouwen. De centra hebben de ambitie nog verder te groeien in hun rol van sterke en gewaardeerde partner in de regio.

10

III. Wat gaan we doen? Krachtlijnen 2011-2015 11

Citizenne/Vormingplus.Brussel vzw is in de eerste plaats een Brussels project. Onze ambities en vormingsacties zijn dan ook geënt op de noden en behoeften van deze stad. We werken complementair met wat reeds bestaat. Citizenne wil door vorming de positieve krachten in Brussel verbinden en iedereen een stem geven … om er een sterker geheel van te maken … om de democratie te versterken … om wederkerigheid te brengen in relaties tussen verschillende gemeenschappen. En zo op zoek te gaan naar nieuwe en andere vormen van actief burgerschap. Deze ambitie vertaalt zich in vijf inhoudelijke sporen en drie centrale pijlers die onze werking dragen. Verder in dit beleidsplan worden deze inhoudelijke sporen vertaald naar beleidsopties en strategische of algemene doelstellingen (zie deel V. Ambities of beleidsopties en doelstellingen)

12

A. Inhoudelijke sporen 1) Samen met groepen in de stad maakt Citizenne vorming. We steunen hierbij op de principes van de learning community en empowerment. De rol die Citizenne aanneemt is variabel: stimulator, inspirator, facilitator, ondersteuner, coach, partner… We zetten fundamenteel in op krachten van mensen (waarderend model), de veelheid aan netwerken van mensen en groepen en maken positieve verbindingen: bridging and bonding . 2) Citizenne ontwikkelt een vormingsaanbod dat ontstaat uit haar netwerken en learning communities. We maken zichtbaar wat leeft in de netwerken, en vertalen dat naar een meso en macroniveau. We maken daarbij gebruik van reeds bestaande evenementen in de stad, organiseren zelf acties, nemen deel aan congressen, onderhouden contacten met verschillende overheden en beleidsniveaus,… Kortom, Citizenne voedt en maakt mee het debat in de stad. 3) Citizenne ontwikkelde de afgelopen vijf jaar een grote expertise op het vlak van deskundig heidsbevordering in diversiteitsdenken, interculturaliteit en grootstedelijke competenties. We gaan op hetzelfde elan verder en doen dit op verschillende niveaus: deelnemers, vrijwilligers, professionals, … 4) Citizenne vervult een antenne- en signaalfunctie wat betreft coördinatie en afstemming, geënt op de Brusselse context. Dit betekent een chaotisch werkveld, waarin Citizenne verbindingen maakt waar mogelijk, samenwerking stimuleert en we de rol van katalysator opnemen. Het samenbundelen van krachten leidt tot een werkveld met meer éénheid en slagkracht. 5) Citizenne ontsluit zowel haar eigen aanbod als het aanbod van het brede sociaal-culturele veld in Brussel. De communicatie is geënt op de verschillende aspecten van de werking, doorleefd en gedifferentieerd. We willen de participatie aan het SCW stimuleren, de sector en de stad inspireren.  Het principe van ‘Bridging and bonding’ als voorwaarde voor sociale cohesie, werd reeds uitvoerig toegelicht in het Ontwikkelingsplan 2004-2005 en het Beleidsplan 2006-2009. In ’t kort: Bonding capital betekent letterlijk lijmen, binden, hechten. Het wijst op sterke onderlinge bindingen tussen mensen op grond van gedeelde interesse, waarbij wederkerigheid, vertrouwen, solidariteit en betrokkenheid centraal staan. Het is groepsvorming en het versterken van het sociaal weefsel. Indien er voldoende ‘bonding’ kapitaal is binnen bepaalde groepen, zijn deze meer geneigd om een collectieve actie op te zetten. Bridging capital is de capaciteit om individuen of diverse groepen te verenigen en te verbinden. Het betekent bruggen bouwen tussen bestaande gemeenschappen op grond van een gemeenschappelijkheid, bijv. netwerken, ... Het beschikken over bonding en bridging capital blijken cruciaal als basis voor de gemeenschapsvormende functie, beschreven in het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk. (SoCiuS Kennisdatabank)

13

B. Centrale pijlers 1.

Learning Communities (LC) = leren koppelen aan het echte leven

•

Waarom? Ambitie?

‘Het idee van een learning community of lerende gemeenschap is niet nieuw. Plato wees er 3500 jaar geleden reeds op dat het de verantwoordelijkheid van ieder mens is om zichzelf op te voeden en zijn eigen mogelijkheden te ontwikkelen. En 2000 jaar geleden was de grote bibliotheek van Alexandrië een experiment voor het creëren van een lerende stad. Islamitische steden als Damascus en Jeruzalem waren tussen de jaren 900 en 1300 centra van cultuur en leren waaraan het merendeel van hun burgers deelnam. (Longworth 2002)’  ‘Lerende gemeenschappen zijn ontstaan als antwoord op de steeds toenemende druk van de kenniseconomie, de globalisatie en de daarbij horende druk rond levenslang en levensbreed leren. Niet iedereen heeft toegang tot het schoolsysteem of bezit de nodige vaardigheden om daarin te functioneren. Lerende gemeenschappen ontwikkelen deze vaardigheden bij mensen die niet automatisch toegang hebben tot dit levenslang en levensbreed leren. Lerende gemeenschappen gebruiken het leren als methodiek om de sociale cohesie te versterken; het stadsherstel en economische ontwikkeling te stimuleren en de heropleving van vaak kansengroepen te bewerkstelligen.’  ‘Het concept van de Learning Communities heeft zijn nut reeds bewezen, vandaag onder meer in Groot-Brittannië in steden als Birmingham en Blackburn. Het concept brengt een ongelooflijke dynamiek teweeg wanneer een leeraanbod wordt gecreëerd samen met groepen uit brede lagen van de bevolking. Men werkt zo behoeftegericht, ontwikkelt creatief en eigentijds vormingswerk en draagt bij tot een grotere participatie in het levenslang en levensbreed leren.’ 

•

Wat?

Een lerende gemeenschap is een groep van mensen die aan elkaar zijn gelinkt door gemeenschappelijke doelen, waarden, praktijken, interesses, overtuigingen, achtergrond. Of zijn territoriaal gelinkt in een buurt, wijk of stad. Deze groep draagt, vanuit de eigen mogelijkheden, bij tot een

 WisselWERK, november 2004-januari 2005, Learning City Birmingham, pp. 4-11.  Idem  Idem

14

betrokken samenleving waarin actief burgerschap geen loos begrip is. Deze gemeenschap werkt tevens aan de ontwikkeling van de eigen groep door leerkansen te formuleren en aan te grijpen. En ze zet ze in voor het verhogen van de competenties, vaardigheden en kennis van haar ‘leden’. De lerende gemeenschap groeit organisch van onderuit. De deelname van mensen uit alle lagen van de samenleving wordt beoogd; zoveel mogelijk mensen moeten kunnen participeren. Het is per definitie een open concept omdat een gemeenschap nooit precies kan afgebakend worden. En is tevens samengesteld uit een veelvoud aan netwerken rondom: lokaliteit, werk, kinderen, … Iedere burger staat op een kruispunt van vele netwerken. 

•

Vertaling naar onze werking?

Citizenne inspireert zich in haar werking op de principes van de ‘Learning Community’. Dit betekent dat vormingsinitiatieven en leerprocessen nauw aansluiten bij het leven en de dagelijkse realiteit van mensen en dat zij er zelf mee de drager van worden. Citizenne wil in Brussel vertrekken van de kracht en het potentieel van haar bewoners en bruggen bouwen tussen verschillende bevolkingsgroepen om zo mee de sociale cohesie te versterken. Vorming die vertrekt vanuit de realiteit en het ‘echte ‘ leven, sluit nauw aan bij die ‘kracht’ en staat garant voor duurzaamheid in onze werking. Citizenne wil in Brussel àlle lagen van de bevolking bereiken en zeker die groepen die weinig toegang krijgen tot vormings- en leerkansen of/en er minder mee vertrouwd zijn. Het gaat vaak om mensen uit sociaal-economische achtergestelde wijken, vaak van allochtone origine; mensen met beperkte schoolervaring en nieuwkomers. Zeker 40% van de bevolking behoort tot deze groep. Om hen mee te betrekken in onze werking is de filosofie van de ‘learning community’ een must: zij motiveert mensen en maakt hen drager van hun eigen ontwikkeling. Ze verbetert daadwerkelijk hun leven en maakt hen competenter om met de veranderingen en uitdagingen van de grootstad om te gaan. De LC-filosofie maakt het bovendien mogelijk dat zij hun stem kunnen laten klinken in het grootstedelijke en interculturele debat.  Adult Learning Australia, 2000; DfEE, 1998; Graves, 1992; Kearns, et al., 1999, Landry1Matarasso, 1998, Longworth, 1999; Kilpatrick et al., 2002  WisselWERK, november 2004-januari 2005, Learning City Birmingham, pp. 4-11.

15

Hun inbreng en hun betrokkenheid is ook broodnodig om de ‘hete hangijzers’ in Brussel bespreekbaar te maken en samen naar win-win oplossingen te zoeken. Achterstelling in scholen, spijbelen, jongerenwerkloosheid, kleine criminaliteit: allemaal problemen en knelpunten waar betrokken gemeenschappen graag mee verantwoordelijkheid voor opnemen. Deze kwetsbare doelgroepen maken integraal deel uit van het sociale cohesieproces: zonder een gelijkwaardige inbreng van hen wordt het begrip ‘sociale cohesie’ volledig uitgehold. Citizenne zoekt en gaat partnerships aan met groepen mensen en sleutelfiguren die al bezig zijn in buurt, school, vereniging... We sluiten aan bij hun enthousiasme en interesses. In al wat mensen doen en ondernemen zit een kans tot betekenisvol leren die daar dan ook vorm krijgt. We werken met sleutelfiguren uit de eigen gemeenschap die mee via het ervaringsgericht leren het aanwezige potentieel mee ontwikkelen. We werken aan het uitbouwen van een groot en duurzaam netwerk. Vertrouwensbanden zijn daarbij van essentieel belang. Zoals een steen in het water uitdijende kringen veroorzaakt, grijpen wij steeds meer in in het sociaal weefsel van de stad en ontstaat er een stevig web van partners, samenwerking, uitwisseling enz... Kortom, een lerende stad !

•

Plan van aanpak?... 

Het ontwikkelen van learning communities (LC) betekent dat Citizenne en haar vormingswerkers in dienst staan van die lerende gemeenschappen. • • •

LC betekent leren omgaan met veelvoud/-heid aan netwerken en ruimtes.LC betekent werken met open-procesplanningen (emergent strategies): ‘ an aversion to plans, but not to planning’. LC betekent fundamenteel inzetten op krachten van mensen, het mobiliseren van netwerken en op andere leerverhoudingen en –contexten. LC betekent een veelvoud aan concepten over leren en leerarchitecturen: sociaal leren, burgerschap, biografisch leren, culturele ontwikkeling, bevrijdingsleren, bewust/onbewust, bedoeld/onbedoeld, informeel/non-formeel/niet-formeel, open/gesloten,…enz.

 Teamdag Learning Communities, 11 dec 2009, presentatie Gie Van den Eeckhaut ‘Enkele gedachten over lerende gemeenschappen’.

16

De rol van de vormingswerker zal bijgevolg ook zeer variabel zijn: stimulator, inspirator, facilitator, ondersteuner, coach, partner, adviseur, toeleider… enz. Enkele richtlijnen voor de vormingswerker: De vormingswerker start steeds met de realiteit van de leerders. De vormingswerker ziet elk gesprek in het licht van mogelijke leerprocessen De vormingswerker maakt mogelijk dat mensen zichzelf zien als makers/ dragers van cultuur De vormingswerker engageert mensen vanaf de eerste stappen in het veranderen van hun realiteit De vormingswerker viert het leren. Leren is feest !

17

2.

Empowerment 

Voor Citizenne blijft empowerment een algemene waardeoriëntatie. We benaderen het individu steeds in relatie tot zijn omgeving. Vele sociale problemen vandaag komen voort uit een ongelijke verdeling en toegang tot hulpbronnen (onderwijs, tewerkstelling, …). Bovendien worden bepaalde groepen uitgesloten van het besluitvormingsproces. Het uiteindelijke doel van empowerment is aanzetten tot actie en sociale verandering. Dit betekent dat mensen de realiteit niet langer als een onveranderlijk gegeven beschouwen, maar als iets waar ze zelf aan meebouwen. Empowerment is het proces waarbij mensen of groepen meer invloed krijgen op gebeurtenissen en situaties die belangrijk voor hen zijn. Om dit proces vorm te geven ontwerpt Citizenne leercontexten die empowerment faciliteren. Hierbij gaan we uit van drie basisprincipes:

•

Focussen op kracht en competenties

In al onze vormingen vertrekken we vanuit de dagelijkse realiteit en de leefomstandigheden van de individuen en groep. Ervaringen en competenties zijn de grondstof voor empowerment en dus zijn twee trajecten ook nooit hetzelfde. In een groepsproces worden individuele ervaringen in een bredere context geplaatst zodat de permanente interactie tussen mensen en hun omgeving duidelijk wordt. Door kritische reflectie over de eigen overtuigingen, behoeftes en krachten focussen we op het ontwikkelen van sociale competenties. Deze stellen mensen in staat daadwerkelijk de touwtjes in handen te nemen en zelfbewust in het leven te staan.

•

Samen met…

Mensen empoweren zichzelf! Citizenne faciliteert het proces door aan te zetten tot reflectie en ervaring. Essentieel is dat we processen opzetten samen met individuen, groepen en  Van regenmortel T., Empowerment en maatzorg. Een krachtgerichte psychologische kijk op armoede, 2002, Acco, Leuven De pauw L., Werkingen maatschappelijk kwetsbare jongeren = werken rond emancipatie?!, VUB, 2005 (eindwerk Agogiek) Alleato, Vrouwen burgeren voort, van inburgering naar participatie, Utrecht, 2008 Bultynck M. (red.), 360° participatie, Demos vzw, 2009



18

gemeenschappen. We hebben aandacht voor individuen die zich in een minderheidspositie bevinden en formuleren samen leervragen vanuit hun leefwereld. Empowerment kan enkel gebeuren vanuit de doelgroep. Het initiatief ligt bij het individu of de groep en vertrekt vanuit hun noden. Deelnemers managen zelf hun participatie.

•

Gericht op actie/participatie/ engagement

Onze vormingen zijn niet enkel gericht op persoonlijke ontplooiing, maar stimuleren actie en participatie op verschillende niveaus: in het eigen gezin, de buurt, de wijk, de organisatie, de gemeenschap, … We investeren op lange termijn in mensen en leren hen kritisch en creatief omgaan met de omgeving. De uitkomst van onze vormingsprocessen is altijd open en contextgebonden. Empowerment zit in alles wat we doen als organisatie. We gaan uit van een progressieve maatschappijvisie die continu wordt bijgeschaafd en gevoed. We bewaken dat onze werking gestoeld blijft op gelijkwaardigheid en respect. Het biedt een kader van waaruit we ‘learning communities’ opzetten.

19

3.

Interculturaliteit is diversiteit is interculturaliteit is diversiteit…

•

What’s in a name?

In een discours over diversiteit en interculturaliseren botsen we vaak op begripsverwarring. Interculturaliseren gaat over een dynamiek tussen mensen van verschillende culturele gemeenschappen waarbij etnische origine een belangrijk uitgangspunt is. Als we het hebben over diversiteit, dan benaderen we verschillen tussen mensen op een multidimensionale manier. Dit wil zeggen dat verschillende deelaspecten van een identiteit aan bod komen zoals leeftijd, geslacht, scholingsgraad, … maar evenzeer andere facetten die ons maken tot wie we zijn: de stad waar we wonen, de sport die we beoefenen, de vereniging waarin we actief zijn, …. Voor Citizenne impliceert het ‘interculturaliseren’ ook een diversiteitsdenken. We pinnen mensen niet vast op één collectieve identiteit (bvb. geloofsovertuiging en etnische origine). We zien mensen in de eerste plaats als individuen met een mozaïek aan identiteiten.

•

Krachtlijnen voor onze blik op interculturaliseren en diversiteit

Interculturaliseren is een werkwoord. Het gaat over het actief openstaan, kansen geven en kansen grijpen. We vertrekken van een stad waar iedereen een gelijkwaardige plek verdient. Het aangaan van interculturele uitdagingen is een zaak van iedere Brusselaar. Een wederkerig proces waarin we onszelf en ook de andere in vraag durven stellen, geen

 Van Mens-Verhulst, Janneke: ‘intersectionaliteit in vijf veronderstellingen’. Wit, E. e.a. (2007). De autonome mens. Nieuwe visies op gemeenschappelijkheid. SUN: Amsterdam Verhofstadt, D. (2007). Individualisme en kosmopolitisme, Wisselwerk –c ahier – 2007 – p.62_78 Scheffer, P. (2007) , Het land van Aankomst, 2008, De bezige bij Colpaert, M. (2007). Tot waar beide zeeën samenkomen. Verbeelding, een sleutel tot intercultureel opvoeden. Lannoo.

20

confrontaties uit de weg gaan en elkaar open durven bevragen. Dit alles als voorwaarde om betekenis te geven aan een nieuw burgerschap dat aansluit bij een kosmopolitische plek waar mensen met een mix aan identiteiten zichzelf kunnen zijn. De diversiteit eigen aan een stedelijke omgeving, daagt ons uit om te zoeken naar nieuwe vormen van burgerschap en cohesie, voorbij een eenzijdig verschil (bvb. etnische origine) maar gestoeld op unieke verschillen tussen leefwerelden, levensstijlen, … Het doorbreken van een eenzijdige kijk op identiteit en verschillen via het ‘kruispuntdenken’, maakt ons bewust dat verschillen tussen mensen continu zijn. Bv. je bent nooit 100% allochtoon of autochtoon - een derde generatie moslima is misschien even ‘autochtoon’ als een rasechte Brusselaar die in de stad geboren en getogen is. Bovendien zijn verschillen ook niet statisch bv. eens allochtoon, altijd allochtoon? Hiermee tonen we aan dat een meerdimensionale benadering stigmatisering ondermijnt en een meer open blik op het individu garandeert. Het zoeken naar nieuwe ‘wij-vormen’, andere en frisse vormen van gemeenschappelijkheid, is de basis voor een actief wereldburgerschap waar we een plek geven aan verschillen en tegelijk energie halen uit datgene wat verbindt.

•

Citizenne in diversiteit interculturaliseren

Citizenne vertrekt van de eigenheid van ieder individu (persoonlijke ervaringen, achtergrond, leefwereld, geloofsovertuiging, …). Via krachtige leeromgevingen biedt Citizenne ruimte aan nieuwe/andere vormen van gemeenschappelijkheid, voorbij een eenzijdige kijk op verschillen (bvb. het vrouw zijn, bewoner zijn van een bepaalde buurt, actief zijn binnen een bepaalde vereniging, …). Deze focus zorgt voor een brede, dynamische blik op interculturele dialoog en intercultureel samenleven. De interculturele samenleving is er. En toch. Je moet er elke dag aan werken. ‘Omdat we moeten uitzoeken hoe we deze samenleving kunnen omarmen’, dixit beeldend kunstenaar Koen Vanmechelen. ‘En omdat we moeten zoeken naar een taal om met spanningen om te gaan’, zoals socioloog Farhad Golyardi het zo juist in woorden vat. ‘Spanningen die er vanzelfsprekend zijn omdat mensen nu eenmaal van elkaar verschillen10. Citizenne schrijft mee aan deze taal.

10 Citi-zine, voorjaar 2009, editoriaal.

21

IV. Gegevensverzameling (GV) ‘Iets niet weten is erg, iets niet willen weten is erger’ (Nigeriaans gezegde)

22

De inhoudelijke keuzes die Citizenne in dit beleidsplan maakt komen niet uit de lucht vallen. Ze zijn gebaseerd op de noden en behoeften van de Brusselse regio. We hebben getracht de regio in kaart te brengen aan de hand van een omgevingsanalyse. Hierin gaat het om feiten, vaststellingen en geobjectiveerde gegevens. Daarnaast zijn de keuzes ook gebaseerd op de mening van onze stakeholders, hun suggesties en verwachtingen. Tenslotte is er ook nog de zelfevaluatie. We kijken in eigen boezem waar we goed en minder goed scoren, goed en minder goed werken, waar onze sterktes en zwaktes zijn. Dit wordt gecombineerd met de analyse van de omgevingsfactoren, waar we op zoek gaan naar de kansen en bedreigingen vanuit de ruimere samenleving en regio. Kortom, een SWOT-analyse! 11

11 Caals (A.), Dewaele (A.) e.a. Spoorboekje beleidsplanning. SoSiuS, pp. 29-52.

23

A. GV1: Omgevingsanalyse: belangrijkste kenmerken Het werkterrein van Citizenne zijn de bewoners van het grootstedelijk gebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 12. Citizenne ademt de stad en kan bijgevolg niet ontsnappen aan haar realiteit: sociologisch, economisch, politiek, administratief.

• De stedelijke ruimte Brussel is een globale, Europese, multiculturele, economische, Belgische,… grootstad. Dit heeft enorm veel voordelen. Maar politiek is Brussel een zeer moeilijke stad. Brussel is de hoofdstad van Vlaanderen, de Franstalige Gemeenschap, het federale België en van Europa. Deze stad/regio heeft dan ook een gelaagdheid in zijn functie(s). Naast een grootstedelijke functie, vervult het tevens de functie van hoofdstad en internationale metropool. De Vlaamse en de Franse Gemeenschap oefenen hun bevoegdheden uit voor de communautaire aangelegenheden: cultuur, onderwijs, bijstand aan personen en gezondheidszorg. Hiervoor werden drie bijzondere instellingen opgericht: de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. Daarnaast heb je ook nog de 19 gemeentelijke overheden met hun specifieke bevoegdheden en instellingen. Brussel herbergt ook een groot deel van de federale, Vlaamse en Waalse gouvernementele instellingen, organisaties en administraties. Daarnaast is Brussel ook nog de thuishaven van meer dan 120 internationale gouvernementele organisaties, waarvan de twee belangrijkste de Europese Unie en de NAVO zijn, circa 1.400 internationale niet-gouvernementele organisaties, 159 ambassades en talloze interprofessionele organisaties. Deze gelaagdheid heeft een grote impact op de stedelijke dynamiek. Op heel wat maatschappelijke terreinen ontstaan verschillende vormen van onderlinge afhankelijkheid of anders gesteld een belangengemeenschap tussen Brussel, Vlaanderen, Wallonië en in toenemende mate Europa. Een belangengemeenschap die om een voortdurend overleg en onderhandelingen vraagt, maar waar dat dit overleg voortdurend op de grenzen van structuren en tegenstrijdige belangen botst. Een geïntegreerde benadering van het grootstedelijk gebeuren is dan ook soms ver te zoeken. 12 BHG is één van de drie gewesten waaruit, samen met de drie gemeenschappen, de Belgische Federale staat is samengesteld. Het bestaat uit 19 gemeenten: Anderlecht, Brussel, Elsene, Etterbeek, Evere, Ganshoren, Jette, koekelberg, Oudergem, Schaarbeek, SintAgatha-Berchem, Sint-Gillis, Sint-Jans-Molenbeek, Sint-Joost-ten-Node, Sint-Lambrechts-Woluwe, Sint-Pieters-Woluwe, Ukkel, Vorst en Watermaal-Bosvoorde.

24

• Sociaal-demografische kenmerken •

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) telt officieel 1.048.491 inwoners: 505.963 mannen en 542.528 vrouwen. 13 Naast de officiële bevolking, wonen er in Brussel ook mensen die niet in het bevolkingsregister zijn opgenomen. Deze statistisch onzichtbare bevolking betreft diplomatiek personeel, kandidaat vluchtelingen, mensen zonder papieren en studenten. Hierover bestaan geen betrouwbare gegevens.14

•

Er zijn grote verschillen in leeftijdsstructuur binnen het BHG. In het BHG kan men een daling stellen van het aantal personen ouder dan 65 jaar en anderzijds de lichte stijging van de min 19-jarigen.

•

In 2008 bestond ongeveer de helft van de Brusselse huishoudens uit een alleenwonende. 15

•

Brussel kan omschreven worden als een typische stad van immigranten, mensen die buiten Brussel geboren werden en op een bepaald moment in hun leven in Brussel kwamen wonen.16 De bevolking van het BHG bestaat uit een mozaïek van nationaliteiten en vormt dus een zeer heterogene groep. Uit de officiële bevolkingsstatistieken blijkt dat de samenstelling van de Brusselse bevolking grondig verschilt van die van de andere gewesten. Het percentage niet-Belgen ligt in BHG veel hoger dan in de andere gewesten van het land. In 2007 had 27,5% van de Brusselse bevolking niet de Belgische nationaliteit. Onder de niet-Belgen is het aandeel Fransen (15,4 % van de niet-Belgen) het grootst, gevolgd door de Marokkanen (14,2 %), de Italianen (9,4 %), de Spanjaarden (6,9 %) en de Portugezen (5,6 %).17 Heel wat allochtonen hebben de Belgische nationaliteit. Dit maakt het moeilijker om dedemografische evolutie van de verschillende bevolkingsgroepen van

13 FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, Dienst Demografie, Bevolking per geslacht en per leeftijdsgroep 2008, http://www.statbel.fgov.be/figures/d21_nl.asp#2, 20/04/08 14 T.ROESEMS, M. DE SPIEGELAERE, G. FEVAERTS, Welzijnsbarometer Brussels Armoederapport 2008, Brussel, Gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, 2008, p9 15 T.ROESEMS, M. DE SPIEGELAERE, G. FEVAERTS, Welzijnsbarometer Brussels Armoederapport 2008, Brussel, Gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, 2008, p11 16 P. DEBOOSERE, T. EGGERICKX, E. VAN HECKE, B. WAYENS, De Brusselse bevolking: een demografische doorlichting, Brussel, IWOIB, 2009, p2 17 T.ROESEMS, M. DE SPIEGELAERE, G. FEVAERTS, Welzijnsbarometer Brussels Armoederapport 2008, Brussel, Gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, 2008, p12

25

buitenlandse origine op te volgen. 18 De snelle diversificatie van de Brusselse bevolking verandert het karakter van de stad danig. De allochtone bevolking in Brussel komt van overal, en telt zowel ((klein-)kinderen van) vroegere gastarbeiders, Euroambtenaren, expats van multinationals, vluchtelingen, mensen zonder papieren; ze telt zowel extreem rijke als extreem arme mensen. Deze diversiteit zorgt voor problemen en conflicten. Afkomst en kleur blijken ook een grote invloed te hebben op de mogelijkheden om te stijgen op de sociale ladder. 19

• Sociaal-economische gegevens •

Ondanks het feit dat Brussel een rijk gewest is, blijkt bijna een derde van haar inwoners kansarm20 te zijn. -Een op zes mensen op actieve leeftijd en bijna één op vijf jongeren in Brussel-stad leeft van een uitkering. -Eén op 6 ouderen heeft geen inkomen of invaliditeitsuitkering . 32 % van de kinderen (0-17) leeft in een gezin zonder inkomen uit arbeid. In vergelijking met 2006 steeg de armoederisicogrens met 13,5 %, wat een belangrijke stijging van het mediaan inkomen in het land weerspiegelt. De OCMW- en werkloosheidsuitkeringen en de pensioenen voor werknemers stegen slechts met 2 %, de pensioenen voor zelfstandigen stegen met 6 %. Enkel de inkomensgarantie voor ouderen steeg iets meer dan de armoedegrens, namelijk met 13,6 %. Dit betekent dat mensen met een minimumuitkering verder onder de armoedegrens zakken. 21

•

De werkloosheid bedroeg in Brussel in 2008 volgens de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening 20,1 %. De werkloosheidsgraad bij jongeren loopt op tot 31,7%. Daarnaast worden vooral laaggeschoolden en mensen met allochtone origine (40%) getroffen. Een andere realiteit in Brussel is het zwartwerk. Vele werklozen proberen iets in het zwart bij te verdienen. De informele economie neemt dan ook een belangrijke plaats in.



18 D. WILLAERT, P. DEBOOSERE, Buurtatlas van de bevolking van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bij aanvang van de 21ste eeuw, Brussel, IRIS Editions, 2005, p68 19 M. LOOPMANS, C. KESTELOOT, Staten-Generaal van Brussel. Sociale ongelijkheden, Brussel Brussels Studies, 2009, p6 20 Kansarmoede = mensen die leven van een inkomen onder de minimumgrens 21 Meerjarenplan 2009-2015, Samenlevingsopbouw Brussel, Bijlage 4A

26

•

In 2006 was de werkloosheidsgraad van de Brusselse bevolking dubbel zo hoog als de Belgische. Bijna 1/3 van de jongvolwassenen en bijna 1/10 ouderen die willen werken zijn werkloos. 22

•

Paradox: de hoofdstad is het belangrijkste tewerkstellingsgebied van het land. Het meest opvallende kenmerk is echter dat slechts 45 % van deze arbeidsplaatsen wordt ingenomen door Brusselaars. Het percentage pendelaars bedraagt dan ook 55% waarvan het overgrote deel Vlamingen zijn (71%). Hierdoor is Brussel voor Vlaanderen de belangrijkste werkgelegenheidsstad. 23

•

Het Gewest kent bovendien een zeer hoge jongerenwerkloosheid . Bijna 40% van de jongeren is een jaar na het verlaten van de school nog niet aan het werk. Meer dan een op vijf Brusselse jongeren verlaat de school zonder diploma , wat een ernstige belemmering vormt voor hun eerste inschakeling op de arbeidsmarkt. Alhoewel er in Vlaanderen op het platteland relatief weinig jobs te vinden zijn, is de werkloosheid er opvallend laag. In de steden geldt de omgekeerde paradox. Er is duidelijk een “stedelijke” component in de evolutie van het werkloosheidscijfer. De voornaamste Europese steden worden met dit fenomeen geconfronteerd, hoewel in verschillende verhoudingen. 24

•

Bovendien stelt men in Brussel een algemene stijging van het kwalificatieniveau vast. 46 % van de arbeidsplaatsen wordt ingenomen door werknemers met een diploma van het hoger onderwijs. Dit zeer hoge niveau kan gedeeltelijk verklaard worden door de transformatie van de economie naar steeds meer diensten zoals de productie van immateriële diensten en/of relationele componenten. Dit fenomeen is niet eigen aan Brussel en is in de meeste Europese regio’s terug te vinden, maar het is wel in grotere mate aanwezig in de grote steden met een internationaal karakter.25 Er ontstaat dus een toenemende kloof tussen de arbeidsmarkt en de beschikbare arbeidsreserve. Deze laatste bestaat immers vooral uit laaggeschoolde arbeiders, terwijl de arbeidsmarkt vooral om hooggeschoolde en/of gespecialiseerde technische arbeiders vraagt. Ongeveer 65% van de werkzoekenden heeft geen diploma hoger onderwijs!

22 Idem 23 Corijn (E.), Vloebergs (E.). Brussel !, VUBpress 2009. 24 Einddossier van de regio Brussel, http://www.socius.be/?action=subthema&thema=132

25 Einddossier van de regio Brussel, http://www.socius.be/?action=subthema&thema=132

27

Samenvatting: Meer dan één op vijf Brusselse jongeren verlaat de school zonder diploma, een derde van de Brusselse jongeren groeit op in een gezin zonder inkomen uit arbeid en een vierde van de Brusselse gezinnen leeft onder de armoedegrens. De hoge (jongeren)werkloosheid gecombineerd met een falend onderwijssysteem, zorgt voor een explosieve cocktail.

• Taal •

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is officieel tweetalig. Door het Europees en zelfs werelds karakter van een stad als Brussel zijn er in praktijk echter minstens 50 talen. De exacte hoeveelheid talen die gesproken worden is niet bekend. 26

•

Taaltellingen houden is bij wet verboden. Objectieve cijfers zijn dan ook niet voorhanden. Men kan dus niet weten hoeveel Nederlandstalige inwoners er zijn in Brussel. 27 51.818 stemmen voor Nederlandstalige partijen zijn er nog in het Brussels Hoofdstedelijk gewest, op een totaal van 460.688 stemmen. Dit wil zeggen dat in 2009 11,2% voor een Nederlandstalige partij heeft gekozen. Een historisch dieptepunt en een daling van 2,5% ten opzichte van 2004. Bij de vorige regionale verkiezingen in 2004 waren er nog 62.516 ‘Nederlandstalige stemmen’ of 13,7%. Bij de oprichting van het Brussels Gewest in 1989 bedroeg het aantal Nederlandstalige stemmen nog 67.000. 28

•

Als we naar de cijfers kijken van het onderwijs zie je dat er een stijging is van het aantal leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel. Dit geeft moed voor de toekomst van het Nederlands in Brussel. Zo gingen er in 2008 11.173 kleuters en 13.488 scholieren naar Nederlandstalige scholen, dit is een stijging van 239 leerlingen in de scholen. Waarvan 24,5 procent van de kleuters uit een Nederlandstalige voorschoolse instelling komen, ook dit is een stijging. 29 Eenzelfde trend zien we in het secundair onderwijs.

•

Hoe men het ook bekijkt, Brussel is niet louter een stad van Nederlandstaligen en Franstaligen. De meertaligheid van de Brusselse bevolking weerspiegelt dus beter de realiteit. Het aantal taalgemengde gezinnen, het toegenomen aantal thuistalen en het feit dat

26 Van Parijs Philippe, Brussel hoofdstad van Europa: De nieuwe taalkundige uitdaging, 24 april 2009, www.Brusselsstudies.be 27 Witte (Els). Brussel en Vlaanderen, een pleidooi voor meer samenwerking

28 http://verkiezingen2009.belgium.be/nl/bru/results/results_graph_BRR21004.html en www.brusselkiest.be 29 In het schooljaar 1979-1980: 4.347 kleuters in Nederlandstalig scholen, in het schooljaar 2004-2005 werden er 10.763 geteld, in 2008 11.372 kleuters!

28

steeds meer Brusselaars gebruik maken van de dienstverlening van beide traditionele taalgemeenschappen maakt het steeds moeilijker om in Brussel een persoon aan een specifieke taalgemeenschap te koppelen.30 •

30 procent van de Brusselaars is volgens Brusselsstudies het Nederlands machtig. De toptaal in Brussel is het Frans met ongeveer 85 %, maar ook het Engels met 40 % procent is een opkomende taal in Brussel. Toch is er volgens het studiebureau een trend dat Fransen anderstalige burgers meer interesse hebben in het leren van het Nederlands als taal. Maar dit weegt niet op tot de interesse die groeit voor het Engels. 31

• Cultuur, kunst en vorming •

Vast staat dat Brussel een internationale kweekvijver is voor kunst en cultuur. De stad bezit een indrukwekkend cultuurnet en bovendien een traditioneel zeer bloeiend verenigingsleven. Het is echter onmogelijk om kunst en cultuur in Brussel kwantitatief voor te stellen. Oorzaak: geen data beschikbaar. Enkele tendensen: - het overgrote aanbod in de kunsten situeert zich in de podiumkunsten - ook op het vlak van muziek zijn er talloze kleine en grote spelers (AB, BOZAR, Plazey, …) - er zijn 80 musea in Brussel - talloze niet-officiële en lokale initiatieven van buurten, vzw’tjes, … 32

•

In het Brussels Gewest zijn er minstens 64 bovenregionale vormingsorganisaties die Nederlandstalige vormingen aanbieden voor volwassenen, buiten een specifiek professionele context. Samen bieden zij halfjaarlijks zo’n 569 vormingen aan. Zowel formeel (met diploma of deelnemerscertificaat) als niet-formeel (zonder diploma of deelnemerscertificaat) vormingsaanbod. 33 Dit vormingsaanbod kan men onderverdelen in 17 thema’s: Basiseducatie en tweedekansonderwijs, Brussel, computer, creativiteit, gezondheid, filosofie, geschiedenis en literatuur, handel en kantoor, kunst en kunstgeschiedenis,

30 Corijn (E.), Vloeberghs (E.). Brussel !, VUBPress, 2009, pp. 170-173. 31 Van Parijs Philippe, Brussel hoofdstad van Europa: De nieuwe taalkundige uitdaging, 24 april 2009, www.Brusselsstudies.be 32 Corijn (E.), Vloeberghs (E.). Brussel!, VUBpress, 2009, pp. 223-228. 33 Talent MiX, Het grote cursusaanbod in Brussel. Vlaamse Gemeenschapscommissie.

29

maatschappij, natuur, psychologie, communicatie en opvoeding, sport, snit, naad en handwerk, talen, techniek en wetenschap, voeding en horeca, diversen De top 5 van het niet-formele aanbod: op de eerste plaats CREATIVITEIT met 119 activiteiten, gevolg door SPORT met 82 activiteiten. Daarna het thema GEZONDHEID (45), TALEN (35) en COMPUTER (29). Dit aanbod is gelinkt aan de Nederlandstalige taalgemeenschap. Dit bovenregionaal aanbod wordt 2x per jaar verzameld in een uitgave, Talentmix of Grote CursusAanbod. Deze brochure is uitgegroeid tot een belangrijk instrument in de bekendmaking van het socioculturele vormingsaanbod in de Brusselse regio. Tot 2010 wordt deze brochure uitgegeven door de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Vanaf 2011 zal de Talentmix gemaakt worden in samenwerking met Citizenne. Uiteraard zijn er daarnaast ook nog talloze plaatselijke en gemeentelijke initiatieven, ook binnen de andere (taal)gemeenschappen in Brussel. Adequaat cijfermateriaal ontbreekt.

30

B. GV 2: Resultaten stakeholdersbevraging Tien uitgebreide interviews werden afgenomen met verschillende stakeholders. Onderstaande tekst is het resultaat van deze bevraging en laat zien hoe stakeholders kijken naar de werking van Citizenne.

Expertise en sterktes • Activiteiten Citizenne focust op doelgroepen en dat is een absolute meerwaarde. Concreet zijn dit allochtone Brusselaars die weinig tot niet participeren aan het culturele en educatieve aanbod in Brussel. Voor deze specifieke doelgroepen zet Citizenne sterke projecten op poten die gekoppeld zijn aan het concrete dagelijkse leven van de deelhebbers. Deelhebbers, omdat deze mensen hun eigen leerproces in handen nemen. Binnen deze projecten ligt de expertise van Citizenne in het trainen van emotionele en relationele vaardigheden en persoonsvorming. Ze stimuleert de communicatieve en sociale vaardigheden, het zelfvertrouwen en de assertiviteit van de deelhebbers en empowert ze op die manier. Citizenne waakt hierbij over een veilige omgeving. Deelnemers, deelhebbers en vrijwilligers waarderen de activiteiten met een intercultureel, educatief, cultureel en actueel aspect. Op het gebied van interculturaliteit vergaarde Citizenne heel wat knowhow. Deze knowhow wordt op het juiste moment en de juiste plaats aangewend. Citizenne gaat een interculturele dialoog niet uit de weg. De activiteiten die Citizenne organiseert, zijn steeds professioneel. Ze besteedt veel aandacht aan de omkadering en het scheppen van de juiste sfeer. Ze heeft respect voor de taal, cultuur en diversiteit van deelnemers. Om dit te vrijwaren begeleidt ze de activiteiten meertalig waar nodig. Wat zeer geapprecieerd wordt. De deelnemers zijn enthousiast en gemotiveerd om op een zinvolle manier aan de slag te gaan. Bovendien keren ze meestal tevreden terug. Citizenne bereikt met haar brede waaier aan activiteiten een divers publiek. Deze brede waaier handelt over interessante, actuele en dagdagelijkse onderwerpen en speelt hierdoor in op de behoeftes van de deelnemers. Het spreekt de mensen steeds opnieuw aan.

• Methodieken Citizenne is sterk in het ontwikkelen van sociaal – culturele en pedagogische methodieken. Deze methodieken zijn creatief en stimuleren eveneens de creativiteit van de deelnemers. Daarnaast werken ze activerend en interactief. De methodieken zijn groepsgericht en gepast voor het thema/

31

onderwerp van de activiteit. Citizenne werkt informeel, het haalt het schoolse uit het leren en dat laat de mensen mooie herinneringen na. Met haar interculturele werking vervult Citizenne een pioniersrol in Brussel. Ze is een laboratorium voor het sociaal – cultureel vormingswerk in de Vlaanderen. (On)bewust nemen de partners de methodieken van Citizenne over in hun eigen werking.

• Werking Citizenne De aanwezigheid en inzet van deelhebbers en vrijwilligers is een enorme verrijking voor de werking van Citizenne. De manier waarop zij worden aangesproken om activiteiten mee te organiseren – ze worden betrokken bij het hele proces (voorbereiding, begeleiding en evaluatie) – biedt hen een brede waaier aan leermogelijkheden. Het zijn gemotiveerde en sterk geëngageerde mensen. Citizenne spreekt hen bovendien aan op hun rol als sleutelfiguur binnen hun eigen gemeenschap, wat een enorme meerwaarde betekent voor tal van projecten/ activiteiten. Ook de medewerkers verdienen veel lof. Ze beschikken over een vijver van knowhow en vormen een stevig fundament. Ze zijn betrokken bij verschillende deelwerkingen van Citizenne, zoals bijvoorbeeld de algemene vergaderingen. Dit stellen de leden van de AV op prijs. Dankzij een cultuur van openheid, vertrouwen en versterking voelt men zich thuis bij Citizenne. Ze spreekt mensen aan op wat ze kunnen, goed doen en wil doen en bouwt hierop verder. Binnen de chaotische situatie van Brussel, betekent Citizenne een rustpunt.

• Samenwerkingsverbanden Citizenne is erg bereid tot en open in het aangaan van samenwerkingsverbanden binnen het sociaal-culturele werkveld. Ze kiest haar partners goed; ze versterken elkaar, zijn complementair en doen beroep op elkaars expertise. Hoewel ze hier en daar compromissen moeten sluiten, zitten de partners snel op dezelfde golflengte. De samenwerking situeert zich zowel op organisatorisch als inhoudelijk gebied. Partnerorganisaties waarderen dit ten zeerste.

32

Werkpunten • Activiteiten Wanneer Citizenne op activiteiten een evaluatiepapier laat invullen door de deelnemers, komen deze te vaak in de schuif terecht. Er staan soms duidelijke vormingsbehoeften op, waarop ze niet ingaat. Zo is bijvoorbeeld het organiseren van een B-cursus over persoonsvorming een niet zelden gestelde vraag. De vraag naar vormingen in het kader van ‘Versterk jezelf’ is groot, het aanbod niet. Hoewel de professionaliteit van de activiteiten en cursussen geprezen wordt, laat de afwerking het soms afweten. Zo zijn er schrijffouten te ontdekken in de syllabi en besteedt men niet genoeg aandacht aan de professionele lay-out ervan. Deelnemers vragen ook naar een overzicht van de dagindeling; wat staat hen te wachten, wanneer gebeurt wat en op welke wijze wordt er verplaatst (te voet, bus, trein, ….). Voor deelnemers op leeftijd is dit een belangrijk gegeven. De manier waarop men zich zal verplaatsen – bij een daguitstap – is een reden om zich al dan niet in te schrijven. Het is belangrijk dit op voorhand te melden, bij het aankondigen van de activiteit. Nog al te vaak worden er activiteiten geannuleerd, meestal wegens te weinig deelnemers. Wanneer dit gebeurt dient er aandacht te worden besteed aan de manier waarop men dit communiceert naar de partners. 1 à 2 dagen op voorhand vermelden dat de activiteit niet doorgaat is te laat. Vrijwilligers leven naar de activiteiten toe en zijn teleurgesteld als ze niet doorgaan. Het annuleren van de activiteit kan ook vaak worden voorkomen door bijvoorbeeld alle communicatiekanalen goed te benutten. De procedure voor de inschrijvingen moet worden geoptimaliseerd. Deelnemers verschijnen nog al te vaak zonder zich op voorhand in te schrijven of te betalen. Dit zorgt voor problemen bij de start van de activiteit. Ook komen sommige mensen niet opdagen, terwijl er nog tallozen op de wachtlijst staan. Citizenne geniet nog te weinig naambekendheid en moet meer naar buiten komen. Ze moet minder bescheiden zijn en een plaats opeisen in de media. Een item in TV – Brussel bijvoorbeeld zou een wereld van verschil maken.

33

Kansen en uitdagingen • Stedelijk Brussel Brussel biedt met haar chaos, uniciteit en diversiteit, talloze kansen. Het is een web van netwerken, dewelke oneindig kunnen worden uitgeput. Met Learning communities werken biedt een mogelijkheid om al de expertise te bundelen en uit te dragen. Een uitdaging is hier zeker het verloop van de bevolking. Het wordt steeds moeilijker om een vaste bewonersgroep te vormen en hiermee aan de slag te gaan. Gemeenschappen trekken zich meer en meer terug, standpunten verharden en vooroordelen nemen nog al te vaak de bovenhand; het blijven voeren van de interculturele dialoog en het aanspreken van buurtgerichte werkingen, zijn een must. De groter wordende belangstelling (in de media) voor interculturaliteit biedt hierin mogelijkheden. Citizenne wordt gezien als een laboratorium voor Vlaanderen. Maar biedt het niet meer kansen om het beste van de twee werelden (Brussel en Vlaanderen) te zijn? Het grote aantal inwoners heeft ook een groot aantal vormingsbehoeften tot gevolg. Hierop kan Citizenne volop inspelen door een groter aantal freelancers in te schakelen. Een sterke individualisering kenmerkt onze hedendaagse maatschappij. Dit betekent ook meer nood aan persoonsvorming. Een gehaaste samenleving, gericht op snelheid, vraagt ook ruimte voor rust. De behoefte aan vaardigheden in stressmanagement is groot en zou ook in open aanbod kunnen aangeboden worden. Door het regelmatig detecteren van vormingsbehoeften en grootstedelijke problematieken, kan Citizenne een sensibiliserende rol opnemen. Ze kan problemen en behoeften in kaart brengen en benadrukken en zo de beleidsmakers wakker schudden. Ze kan aan de alarmbel trekken. De armoede wordt steeds groter, rellen breken sneller uit, de vluchtelingenproblematiek heeft zijn grenzen bereikt,… .

• Brussels sociaal – culturele werkveld De spelers binnen het sociaal – culturele werkveld staan meer en meer open voor samenwerkingsverbanden. Ze willen van elkaar leren door hun expertise op elkaar over te dragen. Citizenne kan hierop inspelen door met hen in dialoog te gaan en zichzelf te promoten. Sociale organisaties binnen Brussel vormen tevens een bron van vormingsbehoeften. Citizenne kan haar expertise bij hen overbrengen.

34

Er liggen enorme kansen in het aangaan van samenwerkingsverbanden met organisaties zoals samenlevingsopbouw Brussel, de VDAB, organisaties Waar Armen het Woord Nemen, organisaties gericht op het gevangenisleven, …. .

• Vrijwilligers en deelhebbers De vrijwilligers en deelhebbers liegen er niet om; ze vragen om nog meer leerkansen en mogelijkheden om competenties te verwerven. Deze competenties moeten hen vooral autonomie bieden. Het organiseren van een activiteit (van idee tot evaluatie) is een behoefte die speelt. Een intensievere en regelmatigere Vorming voor de Vormers?

• Doelgroepen en doelstellingen De stakeholders formuleerden ook een aantal suggesties m.b.t. doelgroepen, doelstellingen en thema’s • Mannen: opvoeding, gezondheid en communicatie. • Allochtone jongeren en ouders: betrekken in de maatschappij. Project: voetbalvaders. • Empowermenttraining voor allochtone vrouwen, langdurig werklozen, (ex-) gevangenen • Positieve ervaringen aan mensen aanbieden. Angst verdrijven. • Allochtone ouders betrekken bij het Nederlandstalige onderwijs van hun kinderen. • Vooroordelen wegwerken door mensen samen dingen te laten doen. • Vrijwilligers de geschiedenis van België bijbrengen. Dit verhoogt hun competentie om adequaat om te gaan met het spanningsveld Vlaanderen – Wallonië, waarmee ze regelmatig worden geconfronteerd tijdens activiteiten.

35

C. GV 3: Genetisch materiaal: DNA van Citizenne

36

D. GV 4: SWOT-analyse De SWOT-analyse is de verwerking van de bovenstaande omgevingskenmerken, gekoppeld aan een interne zelfevaluatie.

INTERNE STERKTES • Missie, visie en inhoudelijke keuzes/werking Citizenne heeft… • • • • • • • • • • • •

een sterke visie met scherpe keuzes, vertaald in heldere en duidelijk missie een missie die scherprechter is en tevens de basis van de werking een ruime kijk op het begrip ‘leren’. Citizenne biedt leerkansen aan individuen, vrijwilligers, formele en informele groepen, vormers … de keuze gemaakt en inspanningen geleverd om mensen die weinig toegang hebben tot vorming te bereiken (kort- en andersgeschoolden) de keuze gemaakt om te werken met sleutelfiguren uit verschillende gemeenschappen ervaring en expertise uitgebouwd in procesbegeleidingen ervaring en expertise uitgebouwd in empowerment, sociale vaardigheden en interculturaliteit. Hierin maakt Citizenne het verschil ervaring en expertise uitgebouwd in het ontwikkelen van methodieken gericht op uitwisseling en dialoog een aanbod op mensenmaat: laagdrempelig, goedkoop, kwaliteitsvolle omkadering, ontspannen sfeer,… een sterke overtuiging: ‘samen met – niet voor’. We betrekken onze doelgroep als medewerker, vrijwilliger, deelnemers, … Dit nog verder omzetten in de praktijk. een sterke experimentele component in de werking. een zekere positie in Brussel veroverd. We hebben ons geprofileerd op verschillende niveaus: beleid (VG,VGC), organisaties, doelgroepen.

Citizenne is… • • • •

maatschappelijk betrokken en staat voor een maatschappelijk engagement geënt op de Brusselse situatie. De geaardheid in en de aansluiting bij de realiteit van Brussel kan verder versterkt worden. sterk in het wegwerken van vormingsdrempels. is actief op verschillende settings in de stad

37

Citizenne stelt… • • • •

het menselijk kapitaal centraal in haar werking. We vertrekken steeds vanuit mogelijkheden, kwaliteiten en competenties. Gelijkwaardigheid staat hoog in ons vaandel de positieve beleving van de stad door haar bewoners centraal. We gaan uit van kansen en mogelijkheden, zonder moeilijkheden en verschil uit het oog te verliezen. de ‘learning community’-gedachte centraal. We trachten aansluiting te vinden bij behoefte van mensen, bij hun leefwereld en gaan naar hen toe. de integratie van de 3 decretale functies voorop: educatieve, gemeenschapsvormende, cultuurspreidende

Citizenne bereikt… • • •

in haar werking kort- en andersgeschoolde groepen/kansengroepen. een gemengd publiek naar etnisch-culturele achtergrond. Citizenne slaagt erin het publiek te mixen. Netwerking/ ontmoeting/uitwisseling door toedoen van Citizenne. deelhebbers. Citizenne is erin geslaagd van deelnemers deelhebbers te maken.

Citizenne legt… •

linken tussen Brussel en Vlaanderen en België.

• Organisatorisch (communicatie, structuur, financieel beleid) • • • • • • • • •

38

Citizenne besteedt veel aandacht aan communicatie en heeft een communicatiemedewerker Citizenne heeft een gedifferentieerde communicatie (verschillende sporen) Citizenne heefteen duidelijk imago: kwalitatief, fris, tweetalig, open, prikkeld, visueel Citizenne is een sterke naam Citizenne heeft een complementair team Ieder teamlid heeft in hoge mate zelfstadigheid en draagt verantwoordelijkheid Groot engagement en motivatie van de teamleden Goede mix tussen vast personeel en vrijwilligers Grote erkenning voor wat we doen. Enthousiaste , inspirerend kritische en ondersteunende Raad van Bestuur.

• • • • •

Goed evenwicht tussen werking en financiële middelen Enveloppe-subsidiëring Goed uitgebouwde, transparante en correcte boekhouding, eveneens analytische boekhouding Intern een sterke financiële expertise en beheer Financiële buffer opgebouwd en steeds het principe van de ‘goede huisvader/moeder’ toegepast.

INTERNE ZWAKTES • Missie, visie en inhoudelijke keuzes • • • • • • • •

De missie is nog te breed => meer focus De complementariteit ontbreekt in de missie. De focus op proceswerking vraagt veel energie => te weinig output versus input. Te weinig activiteiten en een te klein publieksbereik? Te weinig samenwerking met freelancers, gespecialiseerde instellingen en klassieke verenigingen. Te weinig zichtbaarheid van resultaten en effecten van onze werking. Te weinig doorstroming van expertise rond o.m. interculturaliteit, methodieken, proceswerking, empowerment. Te weinig zichtbaar in het maatschappelijke/stedelijk debat. Citizenne kan een rol spelen in het maken van het maatschappelijke/stedelijk debat. De werking en de organisatie van Citizenne is nog te veel naar binnen gericht. Meer inspiratie zoeken van buitenaf door samenwerking, studiedagen, bezoeken, … over de grenzen van het SCW.

Het aanbod van Citizenne… • • •

is nog te versnipperd. Het weerspiegelt niet altijd de visie. bevat nog te veel overlap. Veel activiteiten worden ook georganiseerd door andere organisaties in het SCW. Waarin maakt Citizenne het verschil? sluit nog te weinig aan bij de behoefte van mensen.

39

• Organisatorisch (o.a. communicatie, structuur, financieel beleid) • • • • • •

Er is te weinig aandacht voor communicatie in het team Communicatie matcht niet 100% met inhoud Er is te weinig kennis aanwezig binnen de organisatie van nieuwe communicatiekanalen en strategiën. Citizenne kan niet genieten van de naambekendheid van ‘Vormingplus’ Citizenne is nog te weinig bekend in de regio Onvoldoende aandacht voor de evaluatie van communicatie

• •

Klein team om alle beleidsdoelstellingen te realiseren Teamvergaderingen zijn te praktisch ingericht. Meer aandacht voor visie en brainstorm.

• • • •

Afbrokkeling engagement (drop-out) in de Raad van Bestuur en Algemene Vergadering Te weinig doorstroom van de Raad van Bestuur naar het team en omgekeerd Geen financiële expertise binnen RvB en AV (o.a. geen penningmeester) Weinig interesse binnen Citizenne (team-RvB-AV) in financiële en wettelijke beslommeringen Weinig eigen inkomsten

•

EXTERNE KANSEN, MOGELIJKHEDEN en UITDAGINGEN Brussel … • als inspirerende omgeving: diversiteit van bewoners, wijken, organisaties, culturen, talen, gemeenschappen … • met al zijn onontgonnen terreinen voor het SCW: sportclubs, moskeeën, informele netwerken,…. • als experimenteerruimte voor het Vlaanderen van de toekomst. Grote werkloosheid is één van de belangrijkste problemen van Brussel. 20% werkloosheid, waarvan 1/3de jongeren. 1/4de leeft onder de armoedegrens. Sociale ongelijkheid, sociaal-economische verschillen vallen vaak samen met etnisch-culturele verschillen => 5x meer armoede bij etnisch-culturele minderheden. Via kennis en vaardigheden werken aan economische integratie.

40

Groeiende polariteit tussen arm/rijk, hoog-/laaggeschoold, … Met Citizenne werken aan een maatschappelijke betrokkenheid van alle individuen en groepen in de verschillende domeinen van de samenleving. Via educatie kan Citizenne meer veerkracht (sociale competenties/persoonsvorming/…) bieden met effecten die zowel op persoonlijk als op sociaal-economisch vlak vruchten afwerpen. De stijgende nood aan gemeenschapsvorming in Brussel. SCW als middel om de kloof tussen de verschillende gemeenschappen te overbruggen en verbindingen te creëren. Een groot aantal jonge Brusselaars. De ondervertegenwoordiging van minderheden in formele en informele structuren (etnischcultureel, sociaal, economisch,…) Er is een groot potentieel van jonge Vlamingen, dertigers/veertigers. Het versnipperde niet-formele aanbod in Brussel. • Ook hier ontstaan kansen om te experimenteren, te zoeken naar een unieke werking binnen de veelzijdigheid van dit aanbod. • Brussel als experimenteerruimte voor SCW. Op zoek naar het ultieme Zinneke of Brusselaarschap. Deze trend van de zoektocht naar gedeelde identiteit in Brussel tegenover stadsvlucht en segregatie. De nood aan solidariteit en engagement in en vóór de stad. Op zoek naar een gedeeld burgerschap. Mensen een stem geven in de stad, de maatschappij. Sociale en etnische segregatie in het Brusselse onderwijs. Onderwijs is de meest geschikte scharnier om aan achterstelling te werken, terwijl er momenteel meer ongelijkheid wordt geproduceerd. Leerkrachten en ouders zijn een belangrijke en nieuwe doelgroep voor het SCW. Interculturaliteit en diversiteit als motor voor verandering. Opbouwen van een duurzame interculturele samenleving. Stijgende nood bij bewoners en gebruikers om te kunnen omgaan met chaos, verschil en een snel veranderende wereld (globalisering).

41

Taal: Nederlands is slechts een minderheidstaal, wel officieel erkend en wegens economische motieven vrij gegeerd. Contacten uitbouwen met de Franstalige gemeenschap. Inspiratiemogelijkheden in de privé-sector en andere organisaties inzake communicatie Talloze mogelijkheden inzake nieuwe media Mensen vanuit de projecten/vrijwilligers betrekken bij inhoudelijk werk Werking uitbreiden door meer gebruik te maken van freelancers.

EXTERNE BEDREIGINGEN en MOEILIJKHEDEN Chaos in de stad => explosie van problemen. Vele spelers op hetzelfde terrein: GC’s, verenigingen, zelforganisaties, belendende sectoren zoals opbouwwerk, welzijn,… => overlap Een werking die losstaat van het stadsgebeuren. Het ‘op-het-eigen-eilandje’-syndroom, inclusief versnippering en denken in hokjes. Verrechtsing en conservatieve tendensen Speelbal van decreetwijzigingen en besparingsrondes Opmars en openlijke bedreigingen van racisme en onverdraagzaamheid. Maatschappelijke onverschilligheid – individualisme. Overkill aan informatie/communicatie Beperkte financiële zekerheid

42

V. Ambities of beleidsopties en doelstellingen 2011-2015 The answer to ‘what’ and ‘how?’ is ‘yes!’ (Peter Block)

43

A. Beleidsopties en doelstellingen De gegevensverzameling en de verwerking ervan in de SWOT, vormen de basis en verantwoording voor onderstaande beleidsopties of inhoudelijke sporen. Deze inhoudelijke sporen geven onze ambities weer voor de periode 2011 – 2015. Deze sporen geven richting aan de werking van Citizenne. De sporen worden gerealiseerd door middel van strategische doelstellingen (SD). De strategische doelstellingen geven het antwoord op wat Citizenne wil gerealiseerd zien om haar ambities tot een goed einde te brengen.34 In de jaarlijkse voortgangsrapporten worden de strategische doelstellingen geconcretiseerd met behulp van operationele doelstellingen. Deze geven een antwoord op hoe Citizenne haar doelstellingen wil realiseren. En zijn direct gelinkt met acties en de dagdagelijkse praktijk.



34 Caals (A.), Dewaele (A.) e.a..Spoorboekje Beleidsplanning. SoCiuS, 2008, p.69

44

SPOOR 1: onze ambitie: Citizenne maakt vorming samen met groepen in de stad. We steunen hiervoor op de principes van de learning communities en empowerment.

Vanuit de vaststelling dat nog veel mensen uit de maatschappelijke boot vallen, wil Citizenne meer mensen betrekken bij de stad; de participatie in het maatschappelijk leven bevorderen. Citizenne gaat aan de slag met mensen die het verschil maken en hun netwerken. (zie ook III. B. 1. ‘Learning Communities (LC) = leren koppelen aan het echte leven’) SD 1.1:

Citizenne zet faciliteert, ondersteunt en zet learning communities op. Citizenne neemt hier verschillende rollen op, afhankelijk van wat het proces op een bepaald moment vraagt. Dit kan zijn de rol van stimulator, inspirator, facilitator, ondersteuner, coach, partner, … Kennisoverdracht is inherent verbonden aan die verschillende rollen.

SD 1.2:

Citizenne zet fundamenteel in op krachten van vrijwilligers en sleutelfiguren (mensen die het verschil maken), gaat aan de slag met de veelheid aan netwerken van deze mensen en groepen en maakt positieve verbindingen. In dit eerstelijnswerk gaan we aan de slag met de entourage van mensen, verbinden we netwerken met elkaar, binnen de eigen gemeenschap maar ook over de grenzen van de eigen gemeenschap heen = bridging and bonding. Dit werk op de eerste lijn vormt de basis, de expertise en de inspiratie voor het tweedelijnswerk van Citizenne (zie spoor 3)

45

SPOOR 2: onze ambitie: Citizenne maakt zichtbaar wat leeft in haar netwerken en learning communities.

SD 2.1:

We ontwikkelen een aanbod dat ontstaat vanuit onze netwerken en learning communities.

SD 2.2:

We vertalen wat leeft in onze netwerken naar meso en macroniveau. We maken hierbij o.m. gebruik van bestaande evenementen in de stad (bv. 11-juli, Dag van de Armoede, Erfgoeddag,…), nemen deel aan congressen, onderhouden contacten met de verschillende beleidsniveaus en overheden,…

SD 2.3:

We maken en voeden het debat in de stad.

SPOOR 3: onze ambitie: Citizenne stimuleert deskundigheidbevordering in diversiteitsdenken, interculturaliteit en grootstedelijke competenties. We doen dit op verschillende niveaus: professionals, deelnemers, praktijkwerkers, vrijwilligers, … Vanuit onze expertise en gegevensverzameling blijkt dat er in Brussel nood is aan een (toegankelijk) aanbod inzake diversiteit, interculturaliteit en grootstedelijke competenties. Vertalen we dit in topics, krijgen we: Assertiviteit, Eigen Kracht, Relationele Vaardigheden, Omgaan met verschil, Onderhandelen, Conflicten: kiezen voor ontwapening, Zelfmanagement, Omgaan met verandering en weerstand, bezield leven en werken.

46

SD 3.1:

We maken toolboxen in functie van de verbreding van de werking. Zo kunnen mensen/organisaties zelf aan de slag gaan.

SD 3.2:

We ontwikkelen trainingen en coachingen, zowel in open aanbod als op maat/ vraag.

SD 3.3:

We verzamelen expertise, zowel intern als extern, en ontsluiten deze naar het brede werkveld (vb. studiedagen, brochure methodieken, …).

SPOOR 4: onze ambitie: Citizenne vervult een antenne- en signaalfunctie wat betreft coördinatie en afstemming geënt op de Brusselse context: veelheid aan organisaties, grensgebied formeel-informeel, chaos, …

Vanuit de vaststelling dat de Brusselse context gekenmerkt wordt door een grote versnippering, wil Citizenne vanuit haar decretale coördinatie en afstemmingstaak bijdragen tot een werkveld met meer éénheid en slagkracht. Het is onze overtuiging dat het bundelen van de krachten een surplus betekent voor het SCW. SD 4.1:

Citizenne wordt partner van de gemeenschapscentra.

SD 4.2:

We werken aan het verlagen van drempels in het sociaal-culturele werkveld.

SD 4.3:

We versterken onze complementaire positie in Brussel.

SD 4.4:

We stimuleren samenwerking tussen organisaties op basis van vragen. We nemen ook hierin verschillende rollen op: doorverwijzen, bemiddeling, expertise zoeken, …

47

SPOOR 5: onze ambitie: Citizenne verhoogt de zichtbaarheid van het eigen aanbod en dat van het brede sociaal-culturele werkveld. We willen de participatie aan het werkveld stimuleren, de sector en de stad inspireren.

SD 5.1:

We maken optimaal gebruik van de eigen communicatiekanalen. Onze communicatie is geënt op de verschillende aspecten van de werking, doorleefd en gedifferentieerd.

SD 5.2:

We benutten maximaal de communicatiekanalen van derden.

SD 5.3:

We bouwen Talentmix35 uit tot een performante tool in de bekendmaking van het niet-formele aanbod in Brussel.

35 Het vormingsaanbod gelinkt aan de Nederlandstalige taalgemeenschap, wordt 2x per jaar verzameld in een uitgave: Talentmix of Grote CursusAanbod. Deze brochure is uitgegroeid tot een belangrijk instrument in de bekendmaking van het socio-culturele vormingsaanbod in de Brusselse regio .

48

B. KEUZES, gelinkt aan de BEOORDELINGSPARAMETERS In onze werking maken wij ook een aantal keuzes die achter alle sporen/ambities zitten. De verantwoording voor de keuzes is te vinden in de omgevingsanalyse, het decretale kader en onze expertise opgebouwd de voorbije 5 jaar. Deze keuzes kunnen rechtstreeks gerelateerd worden aan de beoordelingsparameters van het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk uit 2003. ________________ KEUZE 1:

Citizenne kiest ervoor om prioritair te werken met mensen die weinig of geen toegang hebben tot vorming/mensen die vormingsdrempels ervaren. (parameter ‘Kansengroepen’)

Net als in de vorige beleidsperiode zal Citizenne blijven investeren in mensen en groepen voor wie de drempel tot vorming hoog is. Zoals uit de omgevingsanalyse blijkt is er al een goed vormingsaanbod in Brussel voor middengroepen. Citizenne blijft er voor kiezen om de participatie aan vorming te bevorderen voor steeds meer (nieuwe) groepen en zo de sociale realiteit van de Brusselse bevolking ook in het vormingslandschap weerspiegeld te zien.

KEUZE 2:

Citizenne kiest voor een inclusieve werking en dus een mix aan publieken. Mix naar origine, socio-economisch , leeftijd, … Deze mix is een voorwaarde voor sociale cohesie. (parameter ‘Publieksbereik’)

Citizenne streeft ernaar Brusselaars met een Belgische achtergrond als Brusselaars met allochtone roots en met verschillende sociaal-economische achtergronden, op een gelijkwaardige manier te laten deelnemen aan een vormingsproces of –activiteit. Uiteraard hebben mensen meervoudige en samengestelde identiteiten en kan men in een grootstedelijke context zeker niet verengen tot een etnisch culturele achtergrond, of gelijk welke andere enkelvoudige identiteit. Citizenne zal haar registratiesysteem in deze beleidsperiode optimaliseren zodat deze mix beter in beeld kan gebracht worden. En er meer verfijnde cijfers kunnen gepresenteerd worden vb. het unieke aantal deelnemers en niet alleen de deelnames, leeftijdscategorie, … enz.

49

KEUZE 3:

Citizenne kiest voor creativiteit, vernieuwing en experiment. (parameter ‘Diversiteit van het aanbod’)

In de filosofie van de learning communities zullen de acties en thema’s voortaan bepaald worden door de groepen zelf. Zij geven aan waar ze behoefte aan hebben, Citizenne maakt het mogelijk. Citizenne bewaakt de diversiteit en stimuleert de creativiteit. We gaan voor vernieuwing en experiment in onze werking. We delen dit met anderen. KEUZE 4:

Citizenne kiest voor de integratie van educatie, cultuurspreiding en gemeenschaps-vorming. (parameters ‘Cultuurspreiding’ en ‘Gemeenschapsvorming’)

Ook hier verwijzen we graag de voorgaande Ontwikkelings- en Beleidsplannen van Citizenne waar de noodzaak aan integratie van de verschillende functies uitvoerig wordt belicht. In ’t kort: Mensen worden van belanghebbenden tot belangstellenden door een enthousiasmerende, groepsgerichte en ontdekkingsgerichte aanpak. De kunstgreep is het levendig combineren van sociale, educatieve en culturele activiteiten, zodat ook ‘gemengde’ gemeenschapsvorming mogelijk wordt. In deze visie worden mensen niet gezien als consumenten van cultuur en vorming, maar als deelhebbers van culturele en vormingsprocessen; als makers van cultuur en vorming. In het licht van de learning community-filosofie is de integratie van educatie, cultuurspreiding en gemeenschapsvorming tegelijk een voorwaarde en een gevolg. De educatieve component is steeds het uitgangspunt. KEUZE 5:

Citizenne kiest voor een kwalitatieve en duurzame werking eerder dan voor kwantiteit. (parameters ‘Kwaliteitszorg’ en ‘Uren programma’s’)

De voorbije jaren kende Citizenne een gestage en gefundeerde groei, die we ook in volgende jaren verder zullen zetten. Deze groei kenmerkt zich door een spectaculaire groei in het aantal deelnames de voorbije jaren en een kwaliteitsverhoging in duurzame effecten van onze vormingsacties en processen. Het presteren van zoveel mogelijk uren is niet de ambitie van Citizenne. We willen geen cursusfabriek zijn, met als doelstelling - net zoals vóór het decreet van 2003 – het presteren van X-aantal vormingsuren in een bepaalde periode. Dit sluit immers niet aan bij het soort vormingswerk waar

50

Citizenne voor staat. We vinden het echter wel belangrijk dat een kwantitatieve registratie, waaronder het aantal uren programma, wordt bijgehouden. Deze cijfers dienen de te worden gecombineerd met een kwalitatieve registratie van onder andere de gerealiseerde effecten en doelstellingen van vormingsacties. In deze nieuwe beleidsperiode versterken we de werking van Citizenne door meer beroep te doen op bijvoorbeeld sleutelmedewerkers, vrijwilligers, freelancers en/of gespecialiseerde instellingen. KEUZE 6:

Citizenne kiest voor vernieuwende en toekomstgerichte werkvormen/ methodieken . (parameter ‘Maatschappelijke Verantwoording’)

De maatschappelijke verantwoording van de Citizenne-werking zit niet alleen in inhouden, maar ook in methodieken die we hanteren: het betrekken en vormen van deelhebbers, interactieve en drempelverlagende methodieken, werken met gemengde groepen waar diverse culturen elkaar kunnen ontmoeten op basis van gelijkwaardigheid. Citizenne zal in deze nieuwe beleidsperiode hierop verder bouwen. Citizenne blijft investeren in vernieuwende en toekomstgerichte werkvormen, omdat zij kansen geven tot participatie aan vorming en aan de samenleving.

KEUZE 7:

Citizenne kiest voor samenwerking op verschillende niveaus. (parameters ‘Netwerking’, ‘Samenwerking met de Gespecialiseerde Instellingen’, ‘Overleg en Samenwerking met andere V+’)

Netwerkvorming Netwerkvorming is de basis van de werking van Citizenne. We volgen hierin de filosofie van de Learning Community. Citizenne zal in de komende beleidsperiode haar netwerk verder uitbouwen en verstevigen, dit zowel het eerste- als in het tweedelijnswerk. We doen dit op verschillende manieren: samenwerking, werken met sleutelfiguren en vrijwilligers, vinger aan de pols houden in het stedelijk gebeuren, … Ook de samenwerking met de Gemeenschapscentra en het Brussels Sociaal-Cultureel Netwerk biedt heel wat kansen.

51

Samenwerking met de Gespecialiseerde Instellingen In de vorige beleidsperiode werden inspanningen gedaan om de Gespecialiseerde Instellingen in te schakelen in de werking van Citizenne en het brede Brusselse SCW-veld. De drempels tot samenwerking zijn vaak hoog. In de nieuwe beleidsperiode zal Citizenne blijven zoeken naar mogelijke samenwerking met de gespecialiseerde vanuit de overtuiging dat samenwerking een belangrijke meerwaarde is voor beide partijen. We schakelen hen in waar mogelijk in de eigen werking en leiden hen toe naar het Brusselse veld met o.m. de Gemeenschapscentra als belangrijke partner. Overleg en Samenwerking met andere V+ Onze deelname en bijdrage aan het overleg met andere Vormingpluscentra blijft, net als de afgelopen 5 jaar, belangrijk. Door onze gezamenlijke belangen te behartigen zetten we onze werksoort verder op de kaart. Door uitwisseling leren we van elkaar en doen inspiratie op. Door samen te werken, bundelen we onze krachten en ontwikkelen sterke praktijkverhalen. - deelname aan het coördinatorenoverleg - deelname aan werkgroepen van SoCiuS, FOV of van de V+ zelf - uitwisseling en samenwerking met andere centra KEUZE 8:

Citizenne kiest voor een spreiding van het vormingsaanbod over de doelgroepen in de Brusselse regio en de introductie van nieuwe settings. (parameter ‘Spreiding van het aanbod over de regio’)

Dit sluit aan bij de maatschappelijke realiteit en nood van de Brusselse regio. Zo willen we naar die groepen toegaan voor wie de drempel naar vorming nog steeds hoog is. Actief zijn in de settings waar zij zich in bewegen. De introductie van nieuwe settings, nog onontgonnen terrein voor het SCW is dan ook belangrijk. Bv. cafés, sportclubs, moskees, scholen, oudercomités, huiskamers, … Een geografische spreiding is voor Citizenne geen doel op zich. Waarom? -Aan het uitgangspunt van deze parameter, namelijk dat iedere burger recht heeft op vorming in zijn nabijheid, wordt in Brussel voldaan door de compactheid van de regio en de 22 gemeenschapscentra die een uitstekend aanbod niet-formele vorming hebben. -Citizenne neemt een rol op in de doorverwijzing/toeleiding naar andere partners in het SCW, en naar de Gemeenschapscentra in het bijzonder.

52

KEUZE 9:

Citizenne kiest voor interculturaliseren in diversiteit. (parameter ‘Diversiteit met specifieke aandacht voor interculturaliteit)

Voor Citizenne zijn diversiteit en interculturaliteit binnen haar regio, de grootstad Brussel, een dagdagelijkse realiteit. Reeds van bij de oprichting van Citizenne zijn interculturaliteit en diversiteit inherent verbonden aan alle facetten van onze werking: - Diversiteit in het publieksbereik. - Diversiteit in de teamwerking en de Algemene Vergadering/Raad van Bestuur. - Werking met vrijwilligers en sleutelfiguren van diverse origine intensifiëren via de LC-filosofie. Hen nog meer betrekken bij de organisatorische werking en verantwoordelijkheid laten opnemen voor de educatieve werking. - Onze expertise en methodieken rond interculturaliseren worden verspreid in de sector via toolboxen en trainingen op maat. - We getuigen van onze manier van werken in het brede SCW en aanverwante sectoren. KEUZE 10: Citizenne kiest voor een doorleefde en gedifferentieerde communicatie die optimaal aansluit bij alle facetten van de educatieve werking. (parameter ‘Over de wijze van bekendmaking van het aanbod) zie V. A. Ambities/beleidsopties en doelstellingen: spoor 5

53

VI. Mensen ‘Ons kapitaal loopt iedere dag na ‘t werk de deur uit’

55

‘Ons kapitaal loopt iedere dag na ‘t werk de deur uit’36 KEUZE 11:

Citizenne kiest voor een cultuur gebaseerd op zelfsturing en empowerment. (parameter ‘Professionele uitbouw’)

Citizenne is een jonge, lerende organisatie. We stellen onszelf steeds in vraag, experimenteren, denken na over nieuwe methodieken, evalueren acties, koppelen nieuwe ideeën terug en toetsen deze aan het beleidsplan, … Het Citizenne-team heeft 5 jaar de tijd gehad om zich te lanceren. We hebben ons geïnspireerd aan enkele boeiende projecten, een weg gezocht, ons geprofileerd, bijscholing gevolgd… We gaan nu een nieuwe fase in met meer zelfverantwoordelijkheid, initiatief, verantwoording en gefundeerde keuzes. Citizenne wordt de som van de inzet, betrokkenheid en creativiteit van alle medewerkers. Citizenne bouwt een cultuur uit gebaseerd op zelfsturing en empowerment (SD). Woordenschat die hier bij hoort: HIERARCHISCHE CULTUUR Planning Gezag en toezicht Monitoren Individuele ontvankelijkheid Piramidestructuren Processen Managers Medewerkers Participatief management Opdrachten uitvoeren Gehoorzaamheid

CULTUUR van EMPOWERMENT Visie Samen werken aan het resultaat Eigen prestaties monitoren Ontvankelijheid als team Kruisverbindingen Projecten Coaches/teamleiders Teamleden Zelfstuwende teams Own your job Goed beoordelingsvermogen

36 Wopereis (H.). Het licht en de korenmaat. Je ziel als werkgever. Uitg. Ten Have, Kampen, 2009, 272p.Blanchard (K.). Over leiderschap. Leid jezelf en anderen naar inspirerende prestaties. Pearson Education, Amsterdam, 2007, 235p.



56

Citizenne schept een motiverende omgeving en biedt een organisatiestructuur die flexibel genoeg is om teamleden/medewerkers optimaal te laten ontplooien en het beste uit zichzelf te halen. Hun kennis, ervaring en motivatie worden op een optimale manier ingezet en tevens steeds verrijkt. We zetten mensen in op hun kwaliteiten (SD). Wat hebben we nodig? Sleutels tot empowerment: Inspirerende visie : een nieuw beleidsplan ontwikkeld samen met alle teamleden schetst een overkoepeld beeld dat ons motiveert en stuurt. Dit garandeert een gedragenheid door het team en een realistische beleidsdoelen. Delen van informatie: teamleden hebben zicht op de context/het grotere geheel. Dit geeft vertrouwen en verantwoordelijkheidsbesef. Het geeft ook zicht op eigen bijdrage in het geheel. Zowel de interne als externe kennis moet gedeeld en geconsolideerd worden. Kennisoverdracht, visieontwikkeling en het opbouwen van intellectueel kapitaal zijn dan ook essentieel (SD). Autonomie door grenzen te stellen: grenzen niet als prikkeldraad, maar als elastieken die kunnen meegroeien/inkrimpen met het individu en de context. Grenzen maken duidelijk waar mensen zich verantwoordelijk en autonoom kunnen opstellen, en ook voor wat niet. De elastiek wordt stapsgewijs uitgerokken (groeiperspectief). Dit impliceert nieuwe beoordelingsprocessen, vastleggen van resultaatsgebieden en allereerst het scherp uittekenen van persoonlijke bergen (SD). Het Citizenne-team ziet er in 2010 als volgt uit: 1 VT coördinatie: An Macharis 0,5 VT inhoudelijke leiding: Sabine Swartelé 2,6 VT educatieve medewerkers: Najila Aloui, Sigrid Vandeput en Cyprien Urunaniye 1 VT educatieve netwerker: Benedicte Serroen 0,6 VT externe communicatie: Cathelyne Van Overstraeten 0,6 VT projectmedewerker (Talentmix): Erika Rau 1 VT administratie, boekhouding en personeel: Magda Van Cauter 1 VT onthaal en inschrijvingen: Samira Agazar

57

Buy SmartDraw!- purchased copies print this document without a watermark . Visit www.smartdraw.com or call 1-800-768-3729.

58

VII. Middelen

59

UITGAVEN 2011 Personeelskosten 510.000,00 Huisvestingskosten 45.000,00 Secretariaatskosten 35.000,00 Andere organisatiekosten 17.000,00 Educatieve kosten 34.250,00 Diverse werkingskosten 15.000,00 Dienstverlening 5.000,00 Promotiekost 12.000,00 Afschrijvingen/voorzieningen 7.115,00 TOTAAL 680.365,00

2012

2013

2014

2015

532.300,00 45.931,50 35.700,00 17.340,00 35.000,00 15.300,00 5.100,00 12.240,00 2.710,00 701.621,50

543.650,00 46.882,28 36.414,00 17.686,80 35.550,00 15.606,00 5.202,00 12.484,80 3.110,00 716.585,88

569.200,00 47.852,75 37.142,28 18.040,54 36.250,00 15.918,12 5.306,04 12.734,50 2.430,00 744.874,22

594.650,00 48.843,30 37.885,13 18.401,35 37.000,00 16.236,48 5.412,16 12.989,19 2.480,00 773.897,60

2012

2013

2014

2015

559.038,95 35.000,00 35.642,34 52.020,00

570.611,06 35.000,00 36.336,66 53.060,40

582.422,71 40.000,00 37.345,36 54.121,61

594.478,86 40.000,00 38.068,73 55.204,04

11.220,00 4.500,00 697.421,29

11.444,40 4.000,00 710.452,52

11.673,29 3.500,00 729.062,97

11.906,75 3.000,00 742.658,38

-4.200,21

-6.133,36

-15.811,25

-31.239,22

INKOMSTEN 2011 Vlaamse Gemeenschap 547.701,53 VGC 32.000,00 Projectmiddelen (6%) 34.782,09 Diversen 51.000,00 (recuperatie loon/SM+VIA) I nkomsten vorming 11.000,00 Financiële inkomsten 4.500,00 TOTAAL 680.983,62 Saldo 618,62

Deze begroting werd vrij conservatief opgesteld. We baseren ons op de tendensen in de afgelopen beleidsperiode, de afrekening 2009 en de gekende besparingspercentages. We gaan uit van een jaarlijkse stijging van de subsidie van de Vlaamse Gemeenschap met 2,07%. De personeelskost is berekend op het huidige personeelsbestand met een jaarlijkse index van 2%. Deze begroting is niet in evenwicht. We kiezen ervoor om deze zo in te dienen daar er nog een te grote onzekerheid is over een aantal parameters en bijgevolg de beschikbare middelen: inflatie, huisvestingskost, de subsidiëring in het kader van het decreet en de beschikbare projectmiddelen . Bekijken we het cumulatief verlies in dit scenario, dan bedraagt dit 1,5% ten opzichte van de inkomsten over de jaren heen. Dit beperkte verlies vangen we op met het bestemd fonds en de beschikbare liquide middelen.

60

KEUZE 12:

Citizenne kiest voor een evenwicht en afstemming tussen de financiële middelen en de inhoudelijke mogelijkheden. (parameter ‘Professionele uitbouw’)

In functie van deze parameter zal de meerjarenbegroting geconcretiseerd worden in de jaarlijkse voortgangsrapporten. KEUZE 13:

Citizenne kiest voor een huisvesting die aansluit bij haar werking. (parameter ‘Infrastructuur’)



Citizenne kiest voor een huisvesting die bijdraagt tot haar verdere groei en profilering . Dit wil zeggen: laagdrempelig, uitnodigend tot interactie en ontmoeting, dynamisch, kleurrijk en zichtbaar. Belangrijk is dat ook de deelhebbers kunnen genieten van praktische ondersteuning (bijvoorbeeld de beschikking over een bureau en PC) bij de uitwerking van hun vormingen. Citizenne kiest er tevens voor om vormingsacties te laten doorgaan op plaatsen en in settings verbonden aan het dagelijkse leven en die bijgevolg vertrouwd zijn. Citizenne gaat naar mensen toe omdat dit bijdraagt tot de kwaliteit en het bereiken van meer mensen. (zie ook keuze 9)

61

VIII. Bijlagen 1. Citizenne anno 2010: stand van zaken 2. Citizenne en de 16 beoordelingselementen of –parameters 3. De totstandkoming van het beleidsplan (tekst + tabel)

63

1. Citizenne/Vormingplus.Brussel vzw: stand van zaken anno 2010 In 2010 wordt Citizenne 6 jaar ! 2010 is tevens het einde van de eerste beleidsperiode. Het realiseren van de beleidsdoelstellingen heeft een stevige dynamiek op gang gebracht met als sleutelwoorden: dynamisch, kleurrijk, Brussels. Op 1 oktober 2003 ging Citizenne van start met niets. Op ons openingfeest waren er vooral veel stakeholders en oudgedienden die ons een duwtje in de rug geven, maar wel vooral blank en Belg. Vijf jaar later bereiken we een bijzonder groot divers publiek op ons verjaardagsfeest: zowat iedereen met wie we hebben samen gewerkt is aanwezig. Overheid, stakeholders, partners, vrijwilligers, projectmedewerkers, deelnemers en sympathisanten; alle leeftijden van jong tot oud, diverse nationaliteiten, evenwicht man en vrouw, mensen uit alle lagen van de bevolking.

Citizenne slaagt er dan ook in om in twee derden van haar activiteiten een mix te bereiken. D.w.z. dat zowel Brusselaars met allochtone roots en met verschillende sociaal-economische achtergronden, op een gelijkwaardige manier deelnemen aan een vormingsproces of –activiteit. Citizenne komt naar buiten met vernieuwend, creatief en experimenteel vormingswerk, aansluitend bij de levendige en dagdagelijkse realiteit van de bewoners van Brussel. Citizenne heeft heel wat expertise opgebouwd rond empowerment en interculturaliteit/diversiteit.

Dit alles wordt gerealiseerd door 10 professionele medewerkers, een 30-tal actieve vrijwilligers en projectmedewerkers, die elk op hun manier, met hun kennis, inzet en vaardigheden, enthousiasme en inspiratie, de werking van Citizenne mee maken en ondersteunen.

Een Brussels verhaal dit is een verhaal van vijf jaar dat kan tellen een verhaal van geestdrift en volharden van wensen en daden voor mensen met verschillen die gelijkend zijn en gelijk zij spreken met andere kleuren wij zien naar andere smaken zij lezen in onze ogen wij leren uit hun handen wij kijken naar hun vreemde woorden zij horen onze stijve dansen samen maken wij kansen om onze dromen te verbeelden en te vervullen nu en later dit is een verhaal om voort te vertellen dit is een Brussels verhaal het begin van het vervolg van wat komen moet

frank de crits, huisdichter Citizenne

2. 16 beoordelingsparameters of -elementen Hierna vindt u terug hoe de werking zich verhoudt ten opzichte van de door het decreet voorgeschreven beoordelingselementen 1)

De mate waarin de volkshogeschool kansengroepen bereikt, of via het werken met multiplicatoren van betekenis is voor kansengroepen

Citizenne kiest ervoor om prioritair te werken met mensen die weinig of geen toegang hebben tot vorming/mensen die vormingsdrempels ervaren. Net als in de vorige beleidsperiode zal Citizenne blijven investeren in mensen en groepen voor wie de drempel tot vorming hoog is. Zoals uit de omgevingsanalyse blijkt is er al een goed vormingsaanbod in Brussel voor middengroepen. Citizenne blijft er voor kiezen om de participatie aan vorming te bevorderen voor steeds meer (nieuwe) groepen en zo de sociale realiteit van de Brusselse bevolking ook in het vormingslandschap weerspiegeld te zien. 2)

Over het publieksbereik

Citizenne kiest voor een inclusieve werking en dus een mix aan publieken. Mix naar origine, socioeconomisch , leeftijd, … Deze mix is een voorwaarde voor sociale cohesie. Citizenne streeft ernaar Brusselaars met een Belgische achtergrond als Brusselaars met allochtone roots en met verschillende sociaal-economische achtergronden, op een gelijkwaardige manier te laten deelnemen aan een vormingsproces of –activiteit. Uiteraard hebben mensen meervoudige en samengestelde identiteiten en kan men in een grootstedelijke context zeker niet verengen tot een etnisch culturele achtergrond, of gelijk welke andere enkelvoudige identiteit. Citizenne zal haar registratiesysteem in deze beleidsperiode optimaliseren zodat deze mix beter in beeld kan gebracht worden. En er meer verfijnde cijfers kunnen gepresenteerd worden vb. het unieke aantal deelnemers en niet alleen de deelnames, leeftijdscategorie, … enz. 3)

Over de diversiteit van het aanbod

Citizenne kiest voor creativiteit, vernieuwing en experiment. In de filosofie van de learning communities zullen de acties en thema’s voortaan bepaald worden door de groepen zelf. Zij geven aan waar ze behoefte aan hebben, Citizenne maakt het mogelijk. Citizenne bewaakt de diversiteit en stimuleert de creativiteit. We gaan voor vernieuwing en experiment in onze werking. We delen dit met anderen. 4)

Over de wijze waarop de volkshogeschool de gemeenschapsvormende functie invult

Citizenne kiest voor de integratie van educatie, cultuurspreiding en gemeenschapsvorming. Ook hier verwijzen we graag de voorgaande Ontwikkelings- en Beleidsplannen van Citizenne waar de noodzaak aan integratie van de verschillende functies uitvoerig wordt belicht. In ’t kort: Mensen worden van belanghebbenden tot belangstellenden door een enthousiasmerende, groepsgerichte en ontdekkingsgerichte aanpak. De kunstgreep is het levendig combineren van sociale, educatieve en culturele activiteiten, zodat ook ‘gemengde’ gemeenschapsvorming mogelijk

wordt. In deze visie worden mensen niet gezien als consumenten van cultuur en vorming, maar als deelhebbers van culturele en vormingsprocessen; als makers van cultuur en vorming. In het licht van de learning community-filosofie is de integratie van educatie, cultuurspreiding en gemeenschapsvorming tegelijk een voorwaarde en een gevolg. De educatieve component is steeds het uitgangspunt. 5)

Over de wijze waarop de volkshogeschool de culturele functie invult.

Citizenne kiest voor de integratie van educatie, cultuurspreiding en gemeenschapsvorming. Ook hier verwijzen we graag de voorgaande Ontwikkelings- en Beleidsplannen van Citizenne waar de noodzaak aan integratie van de verschillende functies uitvoerig wordt belicht. In ’t kort: Mensen worden van belanghebbenden tot belangstellenden door een enthousiasmerende, groepsgerichte en ontdekkingsgerichte aanpak. De kunstgreep is het levendig combineren van sociale, educatieve en culturele activiteiten, zodat ook ‘gemengde’ gemeenschapsvorming mogelijk wordt. In deze visie worden mensen niet gezien als consumenten van cultuur en vorming, maar als deelhebbers van culturele en vormingsprocessen; als makers van cultuur en vorming. In het licht van de learning community-filosofie is de integratie van educatie, cultuurspreiding en gemeenschapsvorming tegelijk een voorwaarde en een gevolg. De educatieve component is steeds het uitgangspunt. 6)

Over het aantal uren programma’s

Citizenne kiest voor een kwalitatieve en duurzame werking eerder dan voor kwantiteit De voorbije jaren kende Citizenne een gestage en gefundeerde groei, die we ook in volgende jaren verder zullen zetten. Deze groei kenmerkt zich door een spectaculaire groei in het aantal deelnames de voorbije jaren en een kwaliteitsverhoging in duurzame effecten van onze vormingsacties en processen. Het presteren van zoveel mogelijk uren is niet de ambitie van Citizenne. We willen geen cursusfabriek zijn, met als doelstelling - net zoals vóór het decreet van 2003 – het presteren van Xaantal vormingsuren in een bepaalde periode. Dit sluit immers niet aan bij het soort vormingswerk waar Citizenne voor staat. We vinden het echter wel belangrijk dat een kwantitatieve registratie, waaronder het aantal uren programma, wordt bijgehouden. Deze cijfers dienen de te worden gecombineerd met een kwalitatieve registratie van onder andere de gerealiseerde effecten en doelstellingen van vormingsacties. In deze nieuwe beleidsperiode versterken we de werking van Citizenne door meer beroep te doen op bijvoorbeeld sleutelmedewerkers, vrijwilligers, freelancers en/of gespecialiseerde instellingen.

7)

Over de manier waarop in de werking rekening wordt gehouden met de principes van integrale kwaliteitszorg.

Citizenne kiest voor een kwalitatieve en duurzame werking eerder dan voor kwantiteit De voorbije jaren kende Citizenne een gestage en gefundeerde groei, die we ook in volgende jaren verder zullen zetten. Deze groei kenmerkt zich door een spectaculaire groei in het aantal deelnames

de voorbije jaren en een kwaliteitsverhoging in duurzame effecten van onze vormingsacties en processen. Het presteren van zoveel mogelijk uren is niet de ambitie van Citizenne. We willen geen cursusfabriek zijn, met als doelstelling - net zoals vóór het decreet van 2003 – het presteren van Xaantal vormingsuren in een bepaalde periode. Dit sluit immers niet aan bij het soort vormingswerk waar Citizenne voor staat. We vinden het echter wel belangrijk dat een kwantitatieve registratie, waaronder het aantal uren programma, wordt bijgehouden. Deze cijfers dienen de te worden gecombineerd met een kwalitatieve registratie van onder andere de gerealiseerde effecten en doelstellingen van vormingsacties. 8)

Over de maatschappelijke verantwoording van het aanbod

Citizenne kiest voor vernieuwende en toekomstgerichte werkvormen/methodieken . De maatschappelijke verantwoording van de Citizenne-werking zit niet alleen in inhouden die aansluiting vinden bij de dagdagelijkse contexten van mensen. Maar ook in methodieken die we hanteren: het betrekken en vormen van deelhebbers, interactieve en drempelverlagende methodieken, werken met gemengde groepen waar diverse culturen elkaar kunnen ontmoeten op basis van gelijkwaardigheid. Citizenne zal in deze nieuwe beleidsperiode hierop verder bouwen. Citizenne blijft investeren in vernieuwende en toekomstgerichte werkvormen, omdat zij kansen geven tot participatie aan vorming en aan de samenleving. 9)

Netwerkvorming

Citizenne kiest voor samenwerking op verschillende niveaus. Netwerkvorming is de basis van de werking van Citizenne. We volgen hierin de filosofie van de Learning Community. Citizenne zal in de komende beleidsperiode haar netwerk verder uitbouwen en verstevigen, dit zowel het eerste- als in het tweedelijnswerk. We doen dit op verschillende manieren: samenwerking, werken met sleutelfiguren en vrijwilligers, vinger aan de pols houden in het stedelijk gebeuren, … Ook de samenwerking met de Gemeenschapscentra en het Brussels Sociaal-Cultureel Netwerk (BSCN) biedt heel wat kansen.

10)

Over de samenwerking met de Gespecialiseerde Vormingsinstellingen

Citizenne kiest voor samenwerking op verschillende niveaus. In de vorige beleidsperiode werden inspanningen gedaan om de Gespecialiseerde Instellingen in te schakelen in de werking van Citizenne en het brede Brusselse SCW-veld. De drempels tot samenwerking zijn vaak hoog. In de nieuwe beleidsperiode zal Citizenne blijven zoeken naar mogelijke samenwerking met de gespecialiseerde vanuit de overtuiging dat samenwerking een belangrijke meerwaarde is voor beide partijen. We schakelen hen in waar mogelijk in de eigen werking en leiden hen toe naar het Brusselse veld met o.m. de Gemeenschapscentra als belangrijke partner.

11)

Over de eigen bijdrage aan het overleg met de volkshogescholen uit de andere regio’s

Citizenne kiest voor samenwerking op verschillende niveaus. Onze deelname en bijdrage aan het overleg met andere Vormingpluscentra blijft, net als de afgelopen 5 jaar, belangrijk. Door onze gezamenlijke belangen te behartigen zetten we onze werksoort verder op de kaart. Door uitwisseling leren we van elkaar en doen inspiratie op. Door samen te werken, bundelen we onze krachten en ontwikkelen sterke praktijkverhalen. - deelname aan het coördinatorenoverleg - deelname aan werkgroepen van SoCiuS, FOV of van de V+ zelf - uitwisseling en samenwerking met andere centra 12)

Over de spreiding van het aanbod over de regio

Citizenne kiest voor een spreiding van het vormingsaanbod over de doelgroepen in de Brusselse regio en de introductie van nieuwe settings. Dit sluit aan bij de maatschappelijke realiteit en nood van de Brusselse regio. Zo willen we naar die groepen toegaan voor wie de drempel naar vorming nog steeds hoog is. Actief zijn in de settings waar zij zich in bewegen. De introductie van nieuwe settings, nog onontgonnen terrein voor het SCW is dan ook belangrijk. Bv. cafés, sportclubs, moskees, scholen, oudercomités, huiskamers, … Inspanningen werden gedaan om in zo veel mogelijk Brusselse gemeenten aanwezig te zijn. Een geografische spreiding is voor Citizenne geen doel op zich. Waarom? -

Aan het uitgangspunt van deze parameter, namelijk dat iedere burger recht heeft op vorming in zijn nabijheid, wordt in Brussel voldaan door de compactheid van de regio en de 22 gemeenschapscentra die een uitstekend aanbod niet-formele vorming hebben.

-

Citizenne neemt een rol op in de doorverwijzing/toeleiding naar andere partners in het SCW, en naar de Gemeenschapscentra in het bijzonder.

13)

Over diversiteit met specifieke aandacht voor interculturaliteit

Citizenne kiest voor interculturaliseren in diversiteit. Voor Citizenne zijn diversiteit en interculturaliteit binnen haar regio, de grootstad Brussel, een dagdagelijkse realiteit. Reeds van bij de oprichting van Citizenne zijn interculturaliteit en diversiteit inherent verbonden aan alle facetten van onze werking: -

-

14)

Diversiteit in het publieksbereik. Diversiteit in de teamwerking en de Algemene Vergadering/Raad van Bestuur. Werking met vrijwilligers en sleutelfiguren van diverse origine intensifiëren via de LC-filosofie. Hen nog meer betrekken bij de organisatorische werking en verantwoordelijkheid laten opnemen voor de educatieve werking. Onze expertise en methodieken rond interculturaliseren worden verspreid in de sector via toolboxen en trainingen op maat. We getuigen van onze manier van werken in het brede SCW en aanverwante sectoren.

Over de wijze van bekendmaking van het aanbod

Citizenne kiest voor een doorleefde en gedifferentieerde communicatie die optimaal aansluit bij alle facetten van de educatieve werking. Citizenne verhoogt de zichtbaarheid van het eigen aanbod en dat van het brede sociaal-culturele werkveld. We willen de participatie aan het werkveld stimuleren, de sector en de stad inspireren. We maken optimaal gebruik van de eigen communicatiekanalen. Onze communicatie is geënt op de verschillende aspecten van de werking, doorleefd en gedifferentieerd. Daarnaast benutten we ook maximaal de communicatiekanalen van derden. 15)

Over de professionele uitbouw

Citizenne kiest voor een cultuur gebaseerd op zelfsturing en empowerment. Citizenne is een jonge, lerende organisatie. We stellen onszelf steeds in vraag, experimenteren, denken na over nieuwe methodieken, evalueren acties, koppelen nieuwe ideeën terug en toetsen deze aan het beleidsplan, … Het Citizenne-team heeft 5 jaar de tijd gehad om zich te lanceren. We hebben ons geïnspireerd aan enkele boeiende projecten, een weg gezocht, ons geprofileerd, bijscholing gevolgd… We gaan nu een nieuwe fase in met meer zelfverantwoordelijkheid, initiatief, verantwoording en gefundeerde keuzes. Citizenne wordt de som van de inzet, betrokkenheid en creativiteit van alle medewerkers. Citizenne bouwt een cultuur uit gebaseerd op zelfsturing en empowerment (SD). Citizenne schept een motiverende omgeving en biedt een organisatiestructuur die flexibel genoeg is om teamleden/medewerkers optimaal te laten ontplooien en het beste uit zichzelf te halen. Hun kennis, ervaring en motivatie worden op een optimale manier ingezet en tevens steeds verrijkt. We zetten mensen in op hun kwaliteiten (SD). Citizenne kiest voor een evenwicht en afstemming tussen de financiële middelen en de inhoudelijke mogelijkheden. In functie van deze parameter zal de meerjarenbegroting geconcretiseerd worden in de jaarlijkse voortgangsrapporten.

16)

Over de beschikbare infrastructuur

Citizenne kiest voor een huisvesting die aansluit bij haar werking.

Citizenne kiest voor een huisvesting die bijdraagt tot haar verdere groei en profilering . Dit wil zeggen: laagdrempelig, uitnodigend tot interactie en ontmoeting, dynamisch, kleurrijk en zichtbaar. Belangrijk is dat ook de deelhebbers kunnen genieten van praktische ondersteuning (bijvoorbeeld de beschikking over een bureau en PC) bij de uitwerking van hun vormingen. Citizenne kiest er tevens voor om vormingsacties te laten doorgaan op plaatsen en in settings verbonden aan het dagelijkse leven en die bijgevolg vertrouwd zijn. Citizenne gaat naar mensen toe omdat dit bijdraagt tot de kwaliteit en het bereiken van meer mensen.

3. Totstandkoming van het Beleidsplan 2011-2015 Het officiële startschot voor de opmaak van het nieuwe beleidsplan werd gegeven op 4 november 2008. Er werd een evaluatie gemaakt van de werking van Citizenne in de voorgaande jaren, sterktes en zwaktes van de werking werden aangegeven, ideeën voor de toekomst gespuid. Niet alleen de leden van de Algemene Vergadering waren er, maar van meet af aan werden ook stakeholders betrokkken: samenwerkingspartners, vrijwilligers, deelnemers, freelancers, … enz. Samen trokken we het beleidsplanningsproces op gang. Voor het verdere proces werd als handleiding het spoorboekje beleidsplanning van SoCiuS gebruikt.1 Volgende stappen waren cruciaal in het proces: -

Gegevensverzameling:

-

Opmaak missie en visie:

-

Beleidssporen/ambities:

-

Keuzes/ beoordelingsparameters:

-

Omgevingsanalyse, stakeholdersbevraging, Interne analyse en evaluatie , SWOT Zowel een gemeenschappelijke Vormingplus missie als een specifieke Citizenne-missie, rekening houdend met de Brusselse context Deze sporen kunnen gelinkt worden aan de decretale opdrachten. Daaruit werden de strategische doelstellingen gedestilleerd. Er werden keuzes geformuleerd voor de Citizenne- werking. Net als de beleidssporen zijn deze keuzes scherprechter in wat we doen en niet doen de volgende jaren. Deze keuzes zijn gelinkt aan de beoordelingsparameters van het decreet op Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk. Ze zullen in de volgende jaren dan ook een belangrijke rol spelen in de rapportering.

Mensen en Middelen

Welke stappen er precies werden gezet, wanneer en met wie vindt u in bijgevoegde tabel. Een speciale dank gaat uit naar de studenten Sociaal-Cultureel Werk van de Erasmushogeschool. Een taakgroep was verantwoordelijk voor de opmaak van de omgevingsanalyse, Sofie Jacobs nam de stakeholdersbevraging voor haar rekening. De definitieve bespreking van het beleidsplan gebeurde door de Raad van Bestuur op 18 maart 2010; de goedkeuring door de Algemene Vergadering op 25 maart 2010. Het beleidsplan zal in de jaarlijkse voortgangsrapporten verder worden geoperationaliseerd, zowel inhoudelijk als financieel.

1

Caals (A.), Dewaele (A.) e.a.. Spoorboekje beleidsplanning. Handleiding strategische planning voor organisaties in het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Brussel, SoCiuS, 2008, 118p..

Werkgroep: Missie III (comm. med + stagiaire + educ.med) Externen: vrijwilligers, deelnemers, onbekenden

Algemeen Coördinator Inhoudelijke leiding Algemene vergadering + team Stage Erasmushogeschool + coördinator + educ. medewerker Team + voorzitter + externe begeleider: Jim Baeten Raad van Bestuur Werkgroep: Missie I (voorzitter + coörd. + educ.med) Team Werkgroep: Missie II (comm. med + stagiaire + 2 educ.med) Team

Wie? Algemene vergadering + externen Studenten Erasmushogeschool + Coördinator Studenten Erasmushogeschool + Team Team + externe begeleider: Jim Baeten Raad van Bestuur Team Team Evaluatie voorbije werking en toekomstverkenning Terugkoppeling: inhoud + proces Bepalen prioriteiten in de omgevingsanalyse Opmaak SWOT en aanzet missie

26/05/2009 19/05/2009 08/06/2009

Opmaak SWOT + prioriteiten Stakeholdersbevraging: concept + interviews + resultaatsverwerking Missie, visie, en beleidsopties expliciteren Terugkoppeling Beleidsplan Opmaak nieuwe Citizenne-missie Terugkoppeling Missie Opmaak nieuwe versie van de Citizenne-Missie na feedback Terugkoppeling Missie + stand van zaken van het BPproces Opmaak nieuwe versie van de Citizenne-Missie na feedback Afchecken missie bij externen

20/10/2009 September 2009 – Februari 2010 26 en 27 oktober 2009 1/12/2009 2/12/2009 3/12/2009 14/12/2009

Januari 2010

14/01/2010

11/01/2010

Opmaak personeelsplan

September 2009

4/05/2009 20 en 21 april 2009

Wat?

Opmaak omgevingsanalyse voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Presentatie Omgevingsanalyse

Hoorzitting

Januari 2009 – Mei 2009

Wanneer? 4/11/2008

Missie en Visie

Missie en Visie

Missie en Visie

Missie en Visie Missie en Visie

Missie en Visie

Missie en visie Doelstellingen

Gegevensverzameling Gegevensverzameling

Gegevensverzameling Gegevensverzameling Gegevensverzameling Missie en visie Mensen

Gegevensverzameling

Gegevensverzameling

Gegevensverzameling

BP-onderdeel Gegevensverzameling

Werkgroep Middelen + voorzitter + bestuurder + financieel expert Raad van Bestuur Algemene vergadering

Team Algemeen coördinator Raad Van Bestuur + team + externen Team Werkgroep: Middelen (coördinator + financieel med.)

Algemeen Coördinator + teamleden Werkgroep: doelstellingen (educatieve medewerkers) Algemene Vergadering + externen

Team + voorzitter + externe begeleiding: Jim Baeten en Gie Van Den Eeckhaut Werkgroep: visieontwikkeling (Najila, Benedicte, Sabine) Werkgroep: doelstellingen (educatieve medewerkers) Raad van Bestuur

Opmaak Opmaak

18/03/2010 25/03/2010

Feedback Beleidsplan Goedkeuring Beleidsplan

Middelen

Doelstellingen Opmaak Opmaak Opmaak Middelen

Gegevensverzameling Missie en Visie Doelstellingen

Doelstellingen

Missie en Visie Doelstellingen Mensen

Doelstellingen

Missie en Visie

Missie en Visie Doelstellingen

Interactieve hoorzitting: Presentatie resultaten stakeholdersbevraging + presentatie missie + presentatie beleidskeuzes + mogelijkheid tot feedback 22/02/2010 Terugkoppeling team 26/02/2010 Eindredactie 27/02 – 8/03/2010 Feedback gevraagd 09/03 en 15/03/2010 Verwerking feedback + opmaak 2de versie 15/01/2010; 22/01/2010; Opmaak meerjarenbegroting 29/01/2010; 12/02/2010; 15/03/2010 23/03/2010 Afsluiting meerjarenbegroting

09/02/2010

08/02/2010

Februari 2010

25/01/2010 Verfijning personeelsplan (onderhandelingen via functioneringsgesprekken) Bepalen strategische doelstellingen

Schrijven van visietekst rond Learning Communities, Empowerment en Interculturaliteit/Diversiteit Bepalen inhoudelijke beleidsopties of –sporen en inhoudelijke keuzes Goedkeuring Missie en beleidsopties of –sporen

Januari 2010 25/01/2010

Werk- en praktijkdag rond Learning Communities.

11/12/2009

Citizenne - Vormingplus.Brussel vzw [email protected] www.citizenne.be