CyCLO vzw Vlaamsesteenweg Brussel T: F:

CONTACT CyCLO vzw Vlaamsesteenweg 85 1000 Brussel T: 02 412 72 41 F: 02 513 59 57 [email protected]

1. de uitdaging___________3 2. over CyCLO vzw_________________4 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

CyCLO in de Vlaamsesteenweg___4 TARMAC___5 DyNAMO___5 CyCLO in de fietspunten_________________6

3. de resultaten_________________________________________7 3.1. CyCLO-atelier: de cijfers______________________7 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.1.5. 3.1.6.

fietsherstellingen en –onderhoud________7 verkoop van tweedehandsfietsen________________8 tweedehandsonderdelen________________9 verkoop van fietsonderdelen en –toebehoren_____________10 fietsverhuur_____________________10 herkomst eigen middelen_____________________10

3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4.

fietsherstelcursussen en open atelier____________11 activiteiten en evenementen______________12 TARMAC_labo__________________________________14 verwachtingen voor volgend jaar______________________________15

3.2. CyCLO-atelier: Afkickcentrum voor Automobilisten_____11

3.3. De Brusselse fietspunten___________________16 3.3.1. fietsverhuur_____________17 A. korte termijn B. lange termijn

3.3.2. fietspunt NoORD_____________18

3.3.3.

A. de beveiligde fietsenstalling B. expresso herstellingen C. eigen middelen fietspunt CENTRaAL________________________________21 A. infrastructuur B. expresso herstellingen C. eigen middelen

3.3.4. fietspunt LUXEMBoURG________________________________23 A. infrastructuur B. expresso herstellingen C. eigen middelen

3.3.5. fietspunt ZUID/MIDI________________________________25 3.3.6. FIETSenWERK_________________________26 3.3.4. verwachtingen voor volgend jaar___________26

3.4. DyNAMO: werkervaring________________________27 3.4.1. 3.4.2. 3.4.3. 3.4.4.

structuur____27 omkadering__________________________________28 tewerkstelling in de fietspunten___________28 doelgroepwerknemers______________________________28

4. human resources_______________________________________30 4.1. personeel____________________30

4.1.1. structuur____30 4.1.2. invulling___________________32

5. financieel__________________________________________________________33 2 www.recyclo.org

1. de uitdaging De voorbije 50 jaar is het menselijk verplaatsingsgedrag compleet uit de hand gelopen. Hoewel het besef groeit dat het intussen 5 voor 12 is, doet het gros van de mensheid nog altijd of de neus bloedt. Omdat de grenzeloze petroleumconsumptie ons bestaan de voorbije decennia slechts mondjesmaat binnensloop en er ondertussen hele generaties zijn die zich geen leven zonder fossiele brandstoffen kunnen voorstellen, dringt de ernst van de situatie vooralsnog niet door. Hoe het zover is gekomen, kan niemand zeggen. En dat is meteen ook de kern van het probleem. Niemand is verantwoordelijk, terwijl de negatieve gevolgen zich opstapelen rondom ons. Winstbejag en tegenstrijdige belangen blijven primeren op onze gezondheid en die van de komende generaties. Het volledig herdenken van het vervoer van mensen en het transport van goederen is nochtans een van de grootste en een van de meest dringende uitdagingen van onze hedendaagse maatschappij. Vooral in dichtbevolkte gebieden als West-Europa, meerbepaald België en zeker Brussel, kunnen fietsers in grote mate bijdragen tot de oplossing. Zeker in combinatie met een geoptimaliseerd en fijnmazig openbaar vervoer, is fietsen zonder meer een wissel op de toekomst. Dit kan evenwel alleen indien er een nieuwe generatie beleidsmakers en bedrijfsleiders opstaat, die de opwarming van het klimaat ernstig neemt en het (auto)verkeer aan banden legt.

3 www.recyclo.org

2. over CyCLO vzw CyCLO is een sociale economie onderneming die fietsen in Brussel stimuleert door middel van fietsonderhoud, recyclage, fietscultuur en fietsinnovatie. Meer gebruik maken van de fiets maakt deel uit van de oplossing om de verkeersknoop in Brussel te ontwarren. Door fietsateliers uit te baten, tweedehandsfietsen aan te bieden, te participeren aan evenementen, en intermodaliteit te promoten, helpt CyCLO vzw zoveel mogelijk mensen met de fiets op weg. We zetten hierbij hergebruik en recyclage voorop en streven ernaar de eigen CO2-uitstoot zoveel mogelijk terug te dringen door voor onze verplaatsingen zo weinig mogelijk gebruik te maken van fossiele brandstoffen. CyCLO vzw is een sociale economie onderneming. Door fietsdiensten te leveren, en haar middelen economisch efficiënt in te zetten kan CyCLO vzw werkervaring en tewerkstelling bieden aan mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt en op die manier een creatief antwoord bieden op drie grote uitdagingen in het Brussels Gewest: mobiliteit, leefmilieu en tewerkstelling. CyCLO vzw heeft de ambitie zich verder te profileren op deze drie assen en dient hierbij als laboratorium om Brusselse behoeftes op het vlak van mobiliteit en ecologie om te zetten tot concrete, stabiele, duurzame projecten met een hoge maatschappelijke toegevoegde waarde. Onze fietstechnische kennis is de basisgrondstof. Onze positionering broodnodig maar uniek. Het is dan ook niet verwonderlijk dat CyCLO vzw in 2009 opnieuw erkend en betoelaagd wordt door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als ‘Plaatselijk Initiatief voor de Ontwikkeling van Werk (PIOW of ILDE in ’t Frans)’: de officiële erkenning als Brussels Sociale-economie-onderneming. In 2010 werd CyCLO door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ook erkend als vereniging ter verbetering van het stadsmilieu en het leefklimaat in het BHG. CyCLO werkt anno 2011 met 30 werknemers die verspreid zijn over 6 ateliers en een administratieve locatie en die de gemeenschappelijke hoofddoelstelling telkens vanuit een andere invalshoek benaderen.

2.1.

CyCLO in de Vlaamsesteenweg

Het atelier in de Vlaamsesteenweg is de motor van onze werking. Als je fiets elders in deze stad niet hersteld geraakt, dan is CyCLO de plek waar je moet zijn. Bij CyCLO worden álle fietsen hersteld. CyCLO verkoopt ook fietsen: uitsluitend tweedehandsfietsen evenwel. De montage van deze fietsen gebeurt door laaggeschoolde en langdurig werkzoekenden in het werkervarings-project DyNAMO (zie verder). Voor verkoop worden de fietsen volledig nagekeken door ervaren fietsherstellers. Via het werkervaringsproject, maar zeker ook door de laagdrempeligheid van het fietsatelier in de Vlaamsesteenweg, bereikt CyCLO bovendien een publiek dat, omwille van de moeilijke (over-)leefsituatie, doorgaans niet veel aandacht besteedt aan duurzame mobiliteit. Dankzij CyCLO ontdekken deze mensen de uitgesproken (energie-)efficiëntie van het fietsen, die meteen voelbaar is in hun geldbeugel en in hun longen. Vanuit dit bolwerk van recyclagemateriaal, gereedschap en fietstechniek zet CyCLO haar klanten aan om hun fiets regelmatig te onderhouden. Dat is immers essentieel

4 www.recyclo.org

om veilig en vlot door Brussel te rijden. CyCLO kan het onderhoud doen, maar reikt ook de mogelijkheid aan om het zelf te doen. Drie keer per jaar wordt een avondcursus fietsherstellen gegeven. Daarnaast kunnen mensen met een beetje ervaring gebruik maken van onze infrastructuur door een afspraak te maken in het open atelier. Vanuit de Vlaamsesteenweg organiseert CyCLO alleen of samen met partners evenementen en activiteiten die mensen bewust maken van een andere mobiliteit. CyCLO is een van de best draaiende fietsateliers in België. De Brusselse fietsenmakers, die de steeds grotere vraag naar herstellingen niet kunnen bijhouden, verwijzen hun klanten graag en met een gerust hart door naar CyCLO. Inmiddels worden er nergens in Brussel zoveel (oude) fietsen hersteld. Ook de vraag naar degelijke tweedehandsfietsen blijft stijgen, en steeds meer mensen willen zelf hun fiets leren herstellen. CyCLO doet er alles aan om een antwoord te bieden op deze behoeften. Ondertussen kan CyCLO terugvallen op bijna een decennium ervaring in hoogstaande dienstverlening aan een betaalbare prijs.

2.2.

TARMAC

Een landingsbaan, of een startbaan. In TARMAC brengt CyCLO (fiets)technische knowhow en materialenkennis samen om ideeën te doen landen en creaties te laten opstijgen. TARMAC is geen publiek atelier, maar een laboratorium. CyCLO hecht veel belang aan een inventieve kijk op de fiets als object op zich en aan een creatieve aanwezigheid van de fiets in de stad. In TARMAC ontwikkelt CyCLO fietsen op maat, speciale fietsen, fietsenstallingen, creaties met (tweedehands)fietsonderdelen, … Dit alles is mogelijk omwille van de fietstechnische know-how en expertise op het vlak van materialenkennis die we sinds jaar en dag hebben opgebouwd. Vanuit TARMAC reiken we de hand naar kunstenaars, andere initiatieven, bewonersgroepen en projecten in de stad. In TARMAC wordt tevens door de eigen werknemers gewerkt rond die projecten. TARMAC giet een innovatieve saus over CyCLO. Dankzij innovatie kan CyCLO een hefboomwerking in gang zetten die duurzame mobiliteit visibiliteit geeft in Brussel.

2.3.

DyNAMO

In het werkervaringsproject DyNAMO worden doorlopend laaggeschoolde en langdurig werkzoekenden op de werkvloer ingewijd in de fietsmechanica en klaargestoomd voor hulpmecanicien. Momenteel werken er 4 arbeiders in een DSP-traject (DoorStromingsProgramma) van 2 jaar. In het kader van het werkervaringsproject worden de tweedehandsfietsen gemonteerd die nadien worden verkocht in het CyCLOatelier. De trajecten van de doelgroepwerknemers verlopen allemaal volgens hetzelfde modulair stramien. Op basis van de veelvuldige evaluaties wordt afgeremd of een tandje bijgestoken, wat voor elke deelnemer resulteert in een werkervaringsprogramma op maat. Van elke arbeider wordt een persoonlijk dossier bijgehouden. De pedagogisch coördinator speelt een belangrijke rol in het traject. Het eerste jaar gaat door in het atelier. Een ervaren atelierleider/fietshersteller begeleidt de werknemers bij het aanleren van de basis van de fietstechniek. Vanaf het tweede jaar draaien de arbeiders (naargelang hun technische vooruitgang, naargelang hun competenties en naargelang hun motivatie) mee in de winkel aan de 5 www.recyclo.org

Vlaamsesteenweg of in de fietspunten. In elk geval 2 plaatsen waar ze leren omgaan met tijdsdruk in een reële werksituatie, en waar ook meer nadruk wordt gelegd op dienstverlening naar klanten toe. In overleg met professionele fietshandelaars binnen en buiten Brussel, werd een competentieprofiel opgesteld, met enerzijds een opsomming van de gangbare technische vaardigheden in de fietssector en anderzijds een duidelijke omschrijving van de noodzakelijke professionele attitudes. Het competentieprofiel geldt als leidraad bij de evaluaties van de fietsstewards.

2.4.

CyCLO in de fietspunten

CyCLO werd in 2007 (Noord en Centraal) en in 2009 (Luxemburg en Zuid) via openbare aanbestedingen door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en door de NMBSHolding aangeduid als uitbater van de Brusselse fietspunten. Fietspunten bieden "fietsdiensten" aan in de directe omgeving van mobiliteitsknooppunten. CyCLO zorgt er voor toezicht op en netheid van de (beveiligde) fietsenstallingen, verhuurt er fietsen en zorgt voor kleine herstellingen aan fietsen die nodig zijn om veilig en/of reglementair thuis te komen. De fietspunten willen de ‘modal shift’, i.e. het gebruik van de fiets, in combinatie met het openbaar vervoer, promoten. Het beheer van de (veilige) fietsenstallingen gebeurt volgens een Service Level Agreement. Er werden kwaliteitscriteria opgesteld die CyCLO opvolgt om de norm te halen voor een ordelijk fietsbeleid in de fietsenstalling en rondom de stations. Bedoeling is om van de fietspunten intermodale mobiliteitsknooppunten te maken. Particuliere pendelaars, Brusselaars, organisaties en bedrijven kunnen in de fietspunten een oplossing vinden voor hun voor- en natransport naar en van het werk. Er wordt dan ook duchtig gewerkt aan een aanbod voor bedrijven. Enkele pilootprojecten gingen reeds van start. Het uitbaten van de fietspunten ligt volledig in de lijn met de doelstelling van CyCLO: het stimuleren van fietsen in Brussel. We bereiken in de fietspunten een breder publiek dat andere verwachtingen heeft dan het publiek in de Vlaamsesteenweg. Bezoekers hebben meer uitleg nodig over hun fiets en over mobiliteit. Ze verwachten ook een snellere dienstverlening (kleine expresso-herstellingen). De fietspunten zijn open van 7u tot 19u, van maandag tot vrijdag. Het eerste fietspunt van België ging in 2007 open aan Brussel-Noord. In 2009 gingen fietspunt CENTRaAL (mei 2009) en fietspunt LUXEMBoURG (december 2009) van start. Eind 2010 opende het (voorlopig laatste) fietspunt ZUID/MIDI de deuren. Alle Brusselse fietspunten zijn erkend als officieel fietspunt door FIETSenWERK. (www.fietsenwerk.be)

6 www.recyclo.org

3.

de resultaten 3.1.

CyCLO-atelier: de cijfers

3.1.1. fietsherstellingen en –onderhoud CyCLO herstelt elke fiets die überhaupt herstelbaar is (goedkope fietsen uit de supermarkt zijn dat meestal niet). Als de voorziene kosten niet astronomisch hoog liggen, beginnen we eraan. We hebben het niet zo begrepen op de huidige wegwerpcultuur. De basisprijs voor een uur werk bij CyCLO vzw is €36,00. Voor een prijsofferte betaal je €10,00. Een bedrag dat je recupereert na uitvoering van de herstelling bij CyCLO. Het aantal fietsherstellingen stijgt de laatste jaren eerder lichtjes. Het atelier zit zowat aan haar plafond omwille van de beperkte openingsuren en het gebrek aan plaats. We zijn trots op deze 2085 herstellingen in 2010, temeer omdat Garo gedurende het grootste deel van het jaar de enige atelierleider was. CyCLO wil in de nabije toekomst inzetten op een verruiming van de openingsuren om nog meer fietsers van dienst te zijn. Openingsuren op zaterdag zullen meer herstellingen genereren. Om te lange wachttijden voor kleine euvels te beperken stuurt het atelier de kleine herstellingen door naar de fietspunten en vice versa. In 2011 moet dit principe meer worden uitgebreid. De maand december was een eerder zwakke maand. Iedereen herinnert zich de hevige sneeuwval en de bittere koude. Bovendien sluit het atelier tussen Kerst en Nieuwjaar.

FIETSHERSTELLINGEN AANTALLEN januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december totaal

2006 76 76 90 88 147 134 99 145 167 164 124 240 1550

2007 94 102 118 109 145 161 129 126 152 164 121 89 1510

7 www.recyclo.org

2008 126 121 130 190 190 157 211 192 203 230 175 106 2031

2009 121 148 169 235 167 192 150 193 221 184 154 121 2055

2010 113 131 182 209 200 239 190 191 201 192 144 93 2085

De grafiek laat makkelijk toe de rustigere periodes te identificeren. Vanaf november tot en met februari is de activiteit beduidend lager. Dat geeft de mogelijkheid met andere, structurele zaken bezig te zijn, een voorraad tweedehandsfietsen klaar te maken, en overuren op te nemen. Via onderhoudscontracten proberen we toch meer fietstechnisch werk aan te trekken tijdens de wintermaanden. FIETSHERSTELLINGEN 2006 2007 2008 2009 2010 OMZET januari 1.656,05 2.215,35 3.942,28 3.629,43 3.395,80 februari 1.986,50 2.721,74 4.120,63 4.019,38 3.780,99 maart 2.351,38 3.626,53 3.969,80 4.645,73 4.649,81 april 2.423,95 3.180,20 6.368,13 5.781,41 5.787,92 mei 4.048,92 4.209,17 4.901,32 5.256,99 5.879,11 juni 3.633,80 4.499,65 4.712,36 6.679,97 7.717,26 juli 3.173,40 5.255,09 6.638,44 5.513,87 6.068,16 augustus 4.295,47 4.372,90 5.063,95 5.669,30 6.154,81 september 4.683,01 4.710,55 5.420,60 6.339,47 5.400,47 oktober 4.378,80 5.117,05 4.290,22 6.215,52 5.730,28 november 3.639,52 3.814,65 5.372,45 4.618,65 4.149,15 december 3.646,00 4.231,68 2.958,00 3.820,70 2.559,77 totaal 39.916,80 47.954,56 57.758,18 62.190,42 61.273,53 3.1.2. verkoop van tweedehandsfietsen Als alternatief voor de fietsen van bedenkelijk allooi1 die door de grote winkelketens op de Brusselse markt losgelaten worden, verkoopt CyCLO tweedehandsfietsen. Het aanschaffen van een tweedehandsfiets blijkt na enkele jaren voor velen de opstap naar de aankoop van een nieuwe fiets op maat2. Toch blijkt ook fietsdiefstal een veel genoemde reden om een tweedehandsfiets te kopen.

1

grotendeels gefabriceerd in Azië en meestal van een minderwaardige kwaliteit, qua onderdelen maar ook qua montage 2 voor de aankoop van nieuwe fietsen, verwijzen we door naar de Brusselse fietswinkels 8 www.recyclo.org

Alle tweedehandsfietsen die CyCLO op straat brengt, worden vooraf volledig gedemonteerd en tot in de puntjes nagekeken. De verschillende onderdelen worden ontvet en beoordeeld op hun kwaliteit. Hierdoor blijft CyCLO de enige plek in Brussel waar fietsers terecht kunnen voor tweedehands fietsen met 3 maanden garantie (!). We geven die garantie met een gerust hart. De fietsen kosten doorgaans tussen de €150,00 en €200,00 naargelang van het aantal versnellingen en de staat van dienst. Voor nieuwe fietsen van een gelijkwaardige kwaliteit betaal je minstens het dubbele. De montage van deze fietsen gebeurt door laaggeschoolde en langdurig werkzoekenden in het kader van het werkervaringsproject DyNAMO. Dit jaar was er veel doorstroom in de DyNAMO-ploeg. Coralie en Alex werden aangeworven in fietspunt LUXEMBoURG en Neil zwaaide af. Ondanks de vernieuwing speelden we het klaar om het aantal tweedehandsfietsen van vorig jaar te evenaren. We brachten 181 fietsen in de straten van Brussel. De vraag blijft groter dan het aanbod De DyNAMO ploeg is dit jaar gewijzigd. De nieuwe ploeg is wederom sterk en stabiel en werkt goed samen onder leiding van een zeer competente atelierleider. Iedereen is gedreven om snel de fietstechnische kennis onder de knie te krijgen. DyNAMO bracht dit jaar 181 tweedehandsfietsen in de straten van Brussel. De vraag blijft echter groter dan het aanbod, maar CyCLO wil niet inboeten op kwaliteit. FIETSVERKOOP AANTALLEN januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december totaal

2006

2007

2008

2009

2010

6 15 9 20 13 15 7 16 5 5 5 7 123

5 17 10 2 2 21 15 10 13 4 7 8 114

8 11 15 10 9 11 17 15 15 22 12 3 148

13 10 15 11 21 17 17 27 23 8 9 4 175

16 17 19 17 21 19 14 9 14 16 9 10 181

3.1.3. tweedehandsonderdelen Sinds dit jaar staat CyCLO in rechtstreeks contact met de containerparken van Waals-Brabant. In het voorjaar organiseert het IBW (Intercommunale du Brabant Wallon) een grote fietsophaling. Wij krijgen daarna enkele dagen tijd om ervoor te zorgen dat de tientallen fietsen in onze kelder belanden. De laatste jaren, en dan vooral het afgelopen jaar, lijkt zich een trend te hebben ingezet. Tweedehands is niet enkel hergebruik, maar ook retro. Steeds meer mensen willen een fiets op maat maken met bestaande onderdelen. CyCLO ondersteunt deze ontwikkeling met raad en daad. Het is dan ook belangrijk dat we een constante toevoer van nieuwe oude onderdelen organiseren.

9 www.recyclo.org

3.1.4. verkoop van fietsonderdelen en –toebehoren Met de Brusselse liefde voor kasseien en de reglementaire voorschriften in de Belgische wegcode in het achterhoofd, heeft CyCLO een zeer beperkt maar aangepast assortiment fietsonderdelen en –toebehoren samengesteld. We zochten naar maximale kwaliteit voor een betaalbare prijs en dit zonder onze collega’s fietsherstellers vliegen af te vangen: fietssloten (U), fietsbellen (dring dring en ping), voet- en handpompen, fietstassen en –mandjes, fietslampen,… Stuk voor stuk onontbeerlijke uitrusting voor wie het drukke Brusselse verkeer wil trotseren. 2010 kende alweer een daling van de omzet uit de verkoop van fietsonderdelen. Dringend tijd om ons assortiment te evalueren! VERKOOP STUKKEN OMZET 2006 (€) 2007 (€) 362,95 498,05 januari 562,20 874,96 februari 781,00 1.117,35 maart 905,39 719,70 april 1.413,60 1.599,80 mei 1.077,26 1.808,30 juni 671,56 1.037,26 juli 1.165,33 936,92 augustus 1.243,71 1.214,50 september 1.072,05 1.126,09 oktober 843,59 924,70 november 620,05 1.300,07 december totaal 10.718,69 13.157,70

2008 (€) 2009 (€) 2010 (€) 785,43 562,48 694,42 1.170,10 1.063,05 729,75 955,65 1.362,87 1.230,74 2.816,05 1.690,99 923,39 2.197,35 1.903,04 1.104,05 1.715,90 2.163,17 1.578,47 2.107,30 1.621,57 1.699,83 1.844,40 1.434,51 1.315,99 2.056,02 2.124,31 2.718,27 1.815,34 1.360,42 1.498,18 1.642,90 1.181,66 1.056,16 1.576,95 1.170,16 653,43 20.683,39 17.638,23 15.202,68

3.1.5. fietsverhuur Vanuit het atelier verhuurt CyCLO geen stadsfietsen maar wel enkele speciale modellen. Zo kan men speciale fietsen huren, de tandem, onze bakfietsen op twee wielen, of antieke fietsen. Dat gebeurt vooral voor evenementen, filmproducties of testritten. Voor verhuur van andere fietsen, meerbepaald vouwfietsen, verwijst CyCLO door naar de fietspunten. Intussen kan de Brusselaar, pendelaar en/of toerist ook terecht bij het Villo-systeem om fietsen te huren voor korte periodes. 3.1.6. herkomst eigen middelen

10 www.recyclo.org

3.2.

CyCLO-atelier: Afkickcentrum voor Automobilisten

Buiten een succesvol fietsherstelatelier is CyCLO ook een Afkickcentrum voor Automobilisten. Om duurzame mobiliteit in Brussel te promoten, worden nu en dan een aantal events opgezet, of we lenen onze kennis en ons materiaal uit ter ondersteuning van fietspromotende en andere initiatieven. CyCLO is doorlopend op zoek naar samenwerking met Brusselaars, met verenigingen uit de sociale en de culturele sector en met overheden. In 2010 zette het informele fietsplatform/plateforme de cyclistes de schouders onder Bike Experience. De actie (P)réparez votre vélo in de Week van Vervoering werd hernomen. Brussel heeft behoefte aan een fietscultuur. Hier en daar duiken de eerste tekenen van zo’n cultuur op in de stad. Mensen gebruiken de fiets voor verschillende doeleinden: kinderen naar school brengen, boodschappen vervoeren, sporten, tijdverdrijf, mechaniek,… Afhankelijk van het gebruik en je persoonlijkheid, wil je een ander soort fiets. Het Afkickcentrum voor Automobilisten zet de fiets an sich op een piedestal. 3.2.1. Fietsherstelcursussen, open atelier en technische controles Je fiets regelmatig onderhouden is essentieel. Zo is je vehikel een langer leven beschoren en bovendien wordt de prijs van een herstelling gedrukt. Voor zowel onderhoud als herstellingen kan je natuurlijk bij CyCLO terecht. Maar als je opkijkt tegen de prijs, of je steekt graag de handen uit de mouwen, doe je het misschien liever zelf. CyCLO organiseerde in 2010 drie avondcursussen van elk 6 avonden, waarvan de eerste in samenwerking met GC De Markten. Er is telkens plaats voor 12 cursisten. Elke cursus is in een vloek en een zucht volzet. De cursus is telkens opgebouwd volgens hetzelfde stramien: 1ste avond: theorie – algemene informatie over fietstechniek 2de avond: remmen: afstellen, remkabels en remblokjes vervangen 3de avond: versnellingen: kabels vervangen, dérailleur afstellen 4de avond: kogellagers: balhoofdset, trapasset, speling in de naaf uit het wiel halen 5de avond: verlichting en richten van het wiel 6de avond: iedereen doet een grondig onderhoud op zijn eigen fiets Het publiek voor de fietsherstelcursussen is zeer divers. Het is zowel Franstalig als Nederlandstalig, jong en oud, man en vrouw, welgesteld als minder gegoed. Sommigen kennen bij aanvang helemaal niets van fietstechniek. Zij volgen eerder aandachtig de lessen. Anderen kunnen al heel wat zelf en krijgen per onderwerp advies op maat. Na de cursus kan iedereen trouwens (op afspraak) in het CyCLO-atelier aan zijn eigen fiets sleutelen onder het toeziend oog van één van onze fietsherstellers. Het open atelier is toegankelijk voor iedereen die recreatief bezig is met fietstechniek. Ook het open atelier heeft steeds meer succes. We krijgen gemiddeld 4 bezoekers per week. Daarnaast gaf in maart 2010 één van onze atelierleiders een intensieve snelcursus aan de Brusselse leden van de Fietsersbond, voor de vrouwen van Caleidoscoop, en voor de A.M.O. van Neder-over-Heembeek. Ook de werknemers van het werkervaringsproject Art2Work kregen een opleiding van 6 namiddagen. In het kader van de school- en bedrijfsvervoersplannen, biedt CyCLO technische controles aan (OCMW Brussel, School Woluwe, Bike to Work, Vivaqua,…). 11 www.recyclo.org

3.2.2. Activiteiten en evenementen

11 februari 2010 Opening TARMAC feest!

15/04/2010 Ministerie van de wooncrisis debat @ CyCLO

29/04/2010 La Draisienne expo @ CyCLO

01/05/10 Micronomics - DIY workshop @ Micromarché 15/05/10 Citymine(d) Micronomics Festival Flagey @ Flagey

03/05/10 – 12/05/10 Bike Experience campagne plateforme de cycliste @ BHG

09/05/10 Irisfeest tweedehandsfietsmarkt @ fietspunt CENTRaAL

12 www.recyclo.org

06/06/10 Ronde van 11 fietswegenhulp @ BHG

15/09/10 – 22/09/10 Week van vervoering Biking is Green @ fietspunt LUXEMBoURG Re-Cycle festival @ Cinquantenaire Parlementair ontbijt @ fietspunt CENTRaAL Controle technique Mobiel Brussel @ fietspunt NoORD Tweedehandsfietsmarkt @ rue de flandre 222 meter @ Dansaertstraat Mobiliteitspicknick @ Bloemhofplein (p)réparez votre vélo @ CyCLO

02/10/10 Nuit Blanche installatie & herstellingen @ rue de flandre

20/10/10 Brussel Brost Festival @ Materialenkaai

22/10/10 – 24/10/10 stylistenparcours mode @ rue de flandre

08/11/10 Fietsverlichtingsactie i.s.m. Fietsersbond @ fietspunt CENTRaAL

13 www.recyclo.org

3.2.3. TARMAC_labo Sinds februari 2010 heeft TARMAC, het creatieve labo, haar eigen plek. TARMAC zet duurzame mobiliteit op creatieve wijze in de kijker. In de eerste helft van het jaar werd het mobiel atelier voorbereid, en zagen enkele nieuwe stukken het licht n.a.v. Micronomics.

zetel uit frame en binnenbanden

ligzetel la picyclette

Op vraag van de basisschool van Mariaboodschap werd een fietsenstalling op maar van de kinderen en de speelplaats ontworpen.

Gedurende enkele maanden gebruikte CyCLO de extra ruimte van fietspunt NoORD om de Open-Cargo Bike bakfiets tentoon te stellen.

Vanaf september was het alle hens aan dek voor de inrichting van fietspunt ZUID.

14 www.recyclo.org

3.2.4. verwachtingen voor volgend jaar 2010 was het laatste jaar van fietspuntenvierluik. CyCLO is er in deze periode in geslaagd om de dienstverlening voor de Brusselse fietser op peil te houden, en zelfs te laten stijgen. Dat was enkel mogelijk dankzij onze veerkracht en onze flexibiliteit. De erkenning van vereniging ter verbetering van het stadsmilieu en het leefklimaat in het BHG, die CyCLO kreeg in 2010 is dan ook welverdiend. Intussen kijken we verder. De eerste stappen naar een volwaardig TARMAC labo zijn gezet. In 2011 zal CyCLO het slapende potentieel aanboren om de fietscultuur in Brussel te promoten door middel van het open atelier, de opleidingen, de tweedehandsfietsen, het mobiel atelier. In 2011 wil CyCLO in de Vlaamsesteenweg de drempels overwinnen om een verbreding van de openingsuren mogelijk te maken. De twee grote uitdagingen zijn meer man- of vrouwkracht en meer plaats om de toevloed aan fietsherstellingen de baas te kunnen.

15 www.recyclo.org

3.3.

De Brusselse fietspunten

Fietspunten bieden "fietsdiensten" aan in de directe omgeving van mobiliteitsknooppunten. Ze zorgen er voor toezicht op en netheid van de fietsenstallingen, verhuren fietsen en zorgen voor kleine herstellingen aan fietsen die nodig zijn om veilig en/of reglementair thuis te komen. Daarnaast zijn ze een uithangbord voor informatie over de fietsmobiliteit in de stad. Hoofddoelstelling is het stimuleren van de intermodaliteit, een concept dat zeker in het Brussels Gewest een belangrijke bijdrage kan leveren aan het ontwarren van de mobiliteitsknoop. Het is dan ook de bedoeling dat fietspunten oplossingen kunnen bieden aan toeristen, particulieren en bedrijven. De dienstverlening voldoet aan een aantal kwaliteitscriteria die zijn vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA). Je kan van maandag tot vrijdag, 7u tot 19u, terecht bij de Brusselse fietspunten, in het Frans en in het Nederlands. Fietspunten fungeren als eerstelijnszorg voor fietsers in Brussel. In Brussel zijn de fietspunten een samenwerking tussen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Federale Overheid, de NMBS-Holding en CyCLO vzw. Na inmiddels bijna 3 jaar ervaring met de uitbating van fietspunten, kunnen we stellen dat het concept in Brussel erg succesvol is. Er is een grote behoefte aan de diensten die de fietspunten aanbieden. We vinden het belangrijk te benadrukken dat de fietspunten enkel kleine euvels verhelpen. Grote herstellingen worden doorverwezen naar het CyCLO-atelier of naar de fietswinkels. Om aan de criteria van de SLA en aan het contract met het BHG te voldoen, heeft CyCLO vzw per fietspunt een ploeg samengesteld die bestaat uit een atelierleider, een hulp-mecanicien, een onthaalmedewerker en een fietssteward die verantwoordelijk is voor de orde en de netheid in de stallingen. Daarnaast kunnen medewerkers die in het tweede jaar zitten van hun werkervaring bij DyNAMO stage doen in de fietspunten en zo ervaring opdoen met verschillende soorten werkomgevingen en klanten. De vier fietspunten zijn immers hetzelfde qua dienstverlening maar volledig verschillend qua publiek. We hebben de stallingenploeg uitgebreid: voortaan is er één fietssteward per fietspunt die ook mee zal instaan voor de permanentie. Om een tweetalige dienstverlening aan te bieden, en om zelf ook steviger te staan op de arbeidsmarkt, krijgen de werknemers in de fietspunten lessen Nederlands. De Brusselse fietspunten maken deel uit van een nationaal netwerk. Het gemeenschappelijk logo toont aan dat het betreffende fietspunt opereert binnen een verfijnd kwaliteitskader. www.fietspunten.be De mogelijkheden van onze Brusselse fietspunten zullen in de komende jaren worden uitgediept, alsook de samenwerking met de andere fietspunten in België. Een belangrijk feit in 2010 was de aanwerving van een fietspuntcoördinator midden november. Tom Berger staat in voor de operationele werking, stroomlijning en verbetering van de fietspunten. De zomer van 2010 was wegens personeelsgebrek erg moeilijk. De vakantieplanning was strak maar werd vrijwel meteen in de war gestuurd door enkele langdurige afwezigheden. In 2011 wordt de hoogste prioriteit gegeven aan het vullen van vacatures. Toch slaagde CyCLO erin 4413 kleine herstellingen te doen in 2010 in de fietspunten, en met fietspunt ZUID zal dit aantal enkel stijgen in 2011. Tegelijkertijd bleef het aantal grote herstellingen in het atelier ongeveer gelijk. Met meer fietsers op de baan is het overduidelijk dat de fietspunten een dringende behoefte invullen.

16 www.recyclo.org

Het grote pijnpunt van de fietspunten is het gebrek aan beveiligde fietsenstallingen. Er zijn er te weinig en ze zijn nooit 100% veilig, waardoor het bij halfslachtige pogingen blijft. Fietsdiefstal is een fundamenteel probleem in beveiligde en onbeveiligde stallingen. Er bestaat geen waterdichte procedure om fietsdieven te pakken te krijgen. Het is hoog tijd dat fietsdiefstal wordt erkend als een van de grootste remmen op het gebruik van de fiets in Brussel. Fietsen graveren en sensibiliseringsfolders zijn een pleister op een houten been. 3.3.1. fietsverhuur A. korte termijn Met vier fietspunten in dezelfde stad beslist CyCLO gebruik te maken van schaalvoordelen en te werken met één vloot huurfietsen die verdeeld worden over de 4 locaties. Het is een mix van stadsfietsen en vouwfietsen. Samen zijn het er 45. Gevolg is wel dat de fietsen voor groepsverhuring moeten worden verplaatst van het ene fietspunt naar het andere. Bij gebrek aan gemotoriseerd transport nam dit enorm veel tijd in beslag. Reden te meer om zo snel mogelijk over te gaan tot de aankoop van een elektrische wagen. Onderstaande grafiek geeft de capaciteitsbezetting weer. De fietsvloot bestaat uit 45 fietsen. Alles samen maken zij per maand 1350 huurdagen uit. Gemiddeld is er een capaciteitsbezetting van 14,45%, dat is lager dan de twee vorige jaren. In absolute cijfers was de bezetting dezelfde (2356 dagen in 2010 t.o.v. 2321 dagen in 2009). De omzet uit korte termijn verhuur is echter wel significant gestegen, van € 7.719 naar € 10.785. Dat wil zeggen dat de verhuur per dag, of per enkele dagen in de lift zit. Hoe langer een klant een fiets huurt, hoe meer korting hij krijgt.

B. lange termijn Vanuit de fietspunten worden ook bedrijfsfietsen verhuurd, gekoppeld aan een onderhoudscontract. Het is ook mogelijk enkel een onderhoudscontract aan te gaan. Bij gebrek aan gemotoriseerd transport was het in 2010 niet mogelijk hier meer activiteit te genereren. Onze klanten zijn Groupe One, Vosec, de Franse Gemeenschap, L’Escaut, White & Case, FOD justitie, en de gemeente Anderlecht.

17 www.recyclo.org

3.3.2. fietspunt NoORD Het fietspunt aan het treinstation Brussel Noord is het eerste fietspunt in België en open sinds april 2007. Het fietspunt heeft een beveiligde fietsenstalling met 116 plaatsen. Fietspunt NoORD voldoet aan de kwaliteitscriteria van de Service Level Agreement: 4 keer per dag doet de fietspuntploeg een ronde om de orde en de netheid van de stallingen in en rond het station te verzekeren. Het fietspunt is open van maandag tot vrijdag van 7u tot 19u. Er worden op regelmatige basis opruimacties gepland en de gebruikers van de fietsenstalling worden op de hoogte gehouden van acties of wijzigingen voor fietsers in en rondom het station. Het vocht in het fietspunt werd weer een graad erger dit jaar, vooral wanneer de sneeuw smelt. Er blijken geen structurele oplossingen voorhanden te zijn. Tegen volgende winter willen we komen tot een niet-structurele oplossing. De versleten rolluik werd wel vervangen door een volautomatisch systeem. Fietspunt NoORD zal in de toekomst immers worden verplaatst. In de zomer van 2010 werden de plannen van de NMBS-Holding voor de herinrichting van het station bekend. Na de renovatie zou het fietspunt verhuizen naar de -1. De drijvende kracht achter fietspunt NoORD is echter de ligging. Dankzij de grote visibiliteit bereikt het fietspunt veel meer mensen dan enkel de gebruikers van de fietsenstalling. De resultaten zijn hiervan het beste bewijs. Brussel heeft zichtbare fietsinfrastructuur nodig om mensen aan te moedigen meer te fietsen. Het Brussels Gewest (Mobiliteit) liet een haalbaarheidsstudie uitvoeren om ervoor te zorgen dat fietspunt NoORD op de esplanade blijft. Zichtbaar, groot en mooi. State of the art dus. We hopen dat hiervoor middelen kunnen worden vrijgemaakt. Naast pendelaars heeft fietspunt NoORD ook veel buurtbewoners (en hun kinderen) als klant. A. beveiligde fietsenstalling We kunnen stellen dat fietspunt NoORD op volle toeren draait. 308 fietsers/pendelaars beschikken eind 2010 over een badge om toegang te krijgen tot de beveiligde fietsenstalling. ’s Avonds zijn alle plaatsen bezet. Badgeeigenaars kunnen 7d/7d binnen tijdens de openingsuren van het station zelf. Er worden minder frequent fietsen gestolen uit de stalling. De fietspuntploeg deed 3 opruimacties in samenwerking met de lokale politie. De badge-eigenaars worden op voorhand gewaarschuwd dat een actie zal plaatsvinden. De achtergelaten fietsen worden uit de stalling verwijderd om plaats te maken voor anderen. Fietspunt NoORD registreert de fietsen en bewaart ze gedurende zes maanden.

18 www.recyclo.org

De fietsenstalling is bijna volzet. We kunnen nog enkele tientallen badges verdelen maar daarna wordt het plaatstekort nijpend. De beveiligde fietsenstalling van fietspunt NoORD is het levende bewijs van hoe een vicieuze cirkel doorbroken wordt. Als je fietsinfrastructuur aanbiedt, dan wordt die ook gebruikt en wordt er meer gefietst. B. expresso herstellingen In de fietspunten leggen we ons toe op de express herstellingen, die binnen de 24 uur worden uitgevoerd. Het aantal express herstellingen is in 2010 weer spectaculair gestegen, met 43%. Dat is een gemiddelde van 5,6 herstellingen per werkdag (ten opzichte van 4,23 in 2009 en 2,65 in 2008). De verwachtingen werden ingelost. Het is voor ons duidelijk dat er in Brussel een steeds grotere vraag is naar kleine en grotere herstellingen door het stijgende aantal fietsers.

EXPRESSO AANTALLEN januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december

2007

totaal

9 19 21 23 45 35 18 1 12 183

2008 34 34 37 46 65 54 70 62 109 67 66 45 689

2009 34 47 70 94 82 91 107 96 122 108 85 79 1015

19 www.recyclo.org

2010 84 76 115 134 112 167 163 158 161 122 98 61 1451

C. eigen middelen De herkomst van eigen middelen komt vooral uit de inkomsten van de Service Level Agreement, dus van het in orde houden van de fietsenstallingen in en rond het station. Een bijna even groot deel komt uit de expresso-herstellingen (28%), gevolgd door de verkoop van stukken (17%). Het gaat bij dit laatste vooral over onderdelen. De Brusselse klanten van dit fietspunt, die vooral achter het Noordstation wonen, kopen vaak een binnenband aan om zelf een platte band te herstellen in plaats van het te laten doen door een professional. De verhoudingen tussen de verschillende soorten eigen middelen blijft zo goed als ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Het groeipotentieel zit hem in de verhuur op lange termijn en de onderhoudscontracten.

20 www.recyclo.org

3.3.3. fietspunt CENTRaAL Fietspunt CENTRaAL is een echt succesverhaal. Op korte tijd is dit fietspunt een fietsmobiliteitshub in het centrum van Brussel geworden. Klanten zijn zowel buurtbewoners als pendelaars en toeristen. Alle activiteiten nemen hier een hoge vlucht. De samenwerking met de NMBS-Holding is optimaal. Er vertrekken ook verschillende gegidste rondleidingen met onze huurfietsen vanuit fietspunt CENTRaAL. A. (beveiligde?) fietsenstalling De fietsenstalling telt 200 plaatsen en bleef in 2010 onbeveiligd. Door de ligging de stalling ligt verstopt onder de sporen – vonden pendelaars aanvankelijk hun weg naar de stalling niet zo gemakkelijk. Gaandeweg is dit verbeterd, en op dit moment kunnen we spreken van een gemiddelde dagelijkse bezettingsgraad van 34%. In de stalling zelf zijn er ook nog twee lokalen voorzien die in het najaar van 2010 eindelijk zijn afgewerkt. Het gaat om sanitaire voorzieningen en een polyvalente ruimte. De inrichting moet nog gebeuren. Tegen het einde van het jaar startte de NMBS-Holding met het proefproject van het nieuwe nationale toegangssysteem. 78 plaatsen zijn nu beveiligd. Fietspunt CENTRaAL selecteerde 16 gebruikers van de parking die deelnemen aan de testfase. Intussen is diefstal in het onbeveiligde gedeelte van de stalling een echte plaag geworden. Dat komt de bezettingsgraad niet ten goede. Er hangen camera’s maar om de beelden ervan te pakken te krijgen en een echte opvolging te krijgen door de politie, is de procedure te moeizaam en te langzaam. Het zorgt voor veel frustratie bij het fietspunt en de fietsers. Als eerste contact na het misdrijf zijn de werknemers in het fietspunt de klaagpaal. Na de piek in oktober en november, daalt het aantal fietsen weer in december. Die komt er niet enkel omwille van de wintermaanden. De diefstalpiek was er eind december, waardoor sommige fietsers werden afgeschrikt hun fiets in de parking te stallen.

21 www.recyclo.org

B. expresso herstellingen Wat betreft het aantal kleine fietsherstellingen heeft fietspunt CENTRaAL de verwachtingen overtroffen. Bijna 1700 herstellingen op jaarbasis, dat zijn er gemiddeld 6,5 per werkdag!

EXPRESSO AANTALLEN januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december totaal

2009

2010 92 88 125 175 133 160 162 136 196 182 127 122 1698

37 90 94 171 147 96 88 723

C. eigen middelen In fietspunt CENTRaAL worden vooral eigen middelen gegenereerd uit de kleine herstellingen (42%). Op de tweede plaats komen de inkomsten uit de Service Level Agreement (26%). De langetermijnverhuur draagt 7% bij tot het resultaat. De fietsverhuur op korte termijn is hier veel belangrijker dan in de andere fietspunten.

22 www.recyclo.org

3.3.3. fietspunt LUXEMBoURG Dit fietspunt heeft nu een volledig werkjaar achter de rug. De grootste uitdaging is werken met een gebrek aan daglicht en het samenstellen van een vaste, betrouwbare ploeg. CyCLO laat daarom een lichtanalyse uitvoeren en doet, waar mogelijk, de nodige aanpassingen.

A. (beveiligde?) fietsenstalling Aan het fietspunt LUXEMBoURG is nog altijd geen beveiligde fietsenstalling verbonden. Dat is bijzonder jammer want de onbeveiligde fietsenstallingen aan de ingang van het station worden geplaagd door diefstal. Er staat echter een project in de steigers om van de wachtzaal een voorlopige beveiligde stalling te maken, met een beveiligingssysteem zoals dat van NoORD. Dat zal hopelijk soelaas brengen.

23 www.recyclo.org

B. expresso herstellingen Fietspunt LUXEMBoURG zet een heel mooi resultaat neer voor een eerste werkjaar. 1264 herstelling, dat zijn er gemiddeld 4,8 per werkdag. EXPRESSO AANTALLEN januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december totaal

2010 48 59 63 89 108 147 152 125 155 135 112 71 1264

C. eigen middelen In fietspunt LUXEMBoURG worden vooral eigen middelen gegenereerd uit de kleine herstellingen (56%). Op de tweede plaats komen de inkomsten uit de Service Level Agreement (33%). Het aandeel van de stukverkoop is lager dan in de andere fietspunten (8%). De langetermijnverhuur draagt slechts 3% bij tot het resultaat.

24 www.recyclo.org

3.3.4 fietspunt ZUID/MIDI Fietspunt ZUID/MIDI opende op de valreep in 2010. Vanaf 6 december was het fietspunt operationeel van 10u tot 18u. Op 14 december werd het feestelijk geopend. De echte inrichtingswerken konden worden ingezet vanaf oktober 2010. Na de uitval van Jo werd Luben tijdelijk aangeworven om met Vincent de opbouw tot een goed einde te brengen. De ligging van fietspunt ZUID/MIDI aan de Fonsnylaan is niet ideaal wegens de beperkte zichtbaarheid en de drukke baan. Afgezien van de kleine onbewaakte fietsenstalling aan de Frankrijkstraat en een paar omgekeerde U’s zijn er geen echte fietsparkings. En dat terwijl de fietsdiefstal aan het Zuidstation nog heviger is dan elders. Het station heeft dan ook een intermodale facelift nodig. De plannen voor de herinrichting van het Zuidstation voorzien een groot fietspunt met vele honderden fietsenstallingen aan de hoofdingang van het station, aan de metroingang en de tramhalte. De tijdshorizon is echter 2020. Intussen zou de NMBSHolding al tegen 2012 een grote fietsenstalling bouwen op het Europaplein. We blijven hiervoor lobbyen. Voor fietspunt ZUID/MIDI verwachten we een gelijkaardig publiek als dat van fietspunt NoORD, dat wil zeggen een mengeling van reizigers met buurtbewoners uit Sint-Gillis, Vorst en Anderlecht. Vanaf april 2011 zal het fietspunt voldoen aan de openingsuren van de SLA: van maandag tot vrijdag, van 7u tot 19u.

25 www.recyclo.org

3.3.5. FIETSenWERK CyCLO is sinds 2008 (bestuurs)lid van het nieuwe netwerk rond fietsen & mobiliteit in Vlaanderen en Brussel. De verschillende sociale economiefietsondernemingen werken samen in een overlegstructuur voor fietsdienstverlening en fietsmobiliteitsprojecten rond bedrijfsfietsen, toeristenfietsen, etc. Door zich te verenigen kunnen de fietspunten synergieën aangaan en best practises uitwisselen. Bedoeling van het netwerk is de mobiliteit van pendelaars per fiets te verbeteren, maar ook om gezamenlijke innovatieve projecten op te zetten. In 2010 worden in Wallonië ook enkele fietspunten opgestart. Een gestroomlijnde dienstverlening en meer samenwerking vanuit alle fietspunten zal het succes van het concept zeker ten goede komen. Het netwerk is meteen een manier om algemene promotie te maken voor de fietspunten. Zo werd in 2010 de oprichting van Blue Mobility voorbereid, een joint venture tussen FIETSenWERK en de NMBS-Holding om duurzame mobiliteitsprojecten uit te rollen. Het eerste wapenfeit is de Bluebike, of de deelfiets. Het concept is gebaseerd op de OV-fiets in Nederland. Abonnees kunnen in elk fietspunt makkelijk een fiets huren tegen een lage huurprijs. 3.3.6. Verwachtingen voor volgend jaar Met vier fietspunten heeft CyCLO een fietspuntcoördinator nodig om de operationele leiding in handen te nemen. Eind 2010 werd deze functie opgevuld. De dienstverlening in de fietspunten wordt in het komende jaar gestroomlijnd en verder uitgebreid. Via interne opleidingen klantenservice, fietstechniek en Nederlands wordt de kwaliteit van de dienstverlening verbeterd. Verder vult het mobiel atelier de fietspunten aan voor onderhoud en workshops ter plaatse.

26 www.recyclo.org

3.4.

DyNAMO

3.4.1. structuur werkervaring In het werkervaringsproject DyNAMO worden doorlopend mensen die moeilijk toegang vinden tot de arbeidsmarkt op de werkvloer ingewijd in de fietsmechanica en klaargestoomd als fietssteward in het kader van de Brusselse doorstromingsprogramma’s (DSP). Een “tewerstellingsmaatregel die aan langdurig werklozen de mogelijkheid biedt werkervaring op te doen om hun positie op de arbeidsmarkt te versterken en eventueel door te stromen naar het normale arbeidscircuit.” Het werkervaringsproject werd in 2007 geïntegreerd in het atelier van CyCLO en de fietspunten. Het volledige eerste jaar van het traject van de arbeiders (startbaners en DSP-ers) gaat door in het atelier. Daarna trekken ze in principe naar één van de fietspunten, alwaar hun traject wordt uitgebreid met een aantal fietsgerelateerde taken, eigen aan de functie van fietssteward en/of assistent-mecanicien. De trajecten van de doelgroepwerknemers verlopen allemaal volgens hetzelfde modulair stramien. Op basis van de veelvuldige evaluaties wordt afgeremd of een tandje bijgestoken, wat voor elke deelnemer resulteert in een werkervaringsprogramma op maat. Van elke arbeider wordt een persoonlijk dossier bijgehouden. Alle doelgroepwerknemers worden minstens 2 jaar lang begeleid door ervaren atelierleiders-fietsherstellers en door een pedagogisch coördinator. Vanaf het tweede jaar draaien de arbeiders (naargelang hun technische vooruitgang en naargelang hun motivatie) mee in de winkel aan de Vlaamsesteenweg of in één van de fietspunten. In elk geval plaatsen waar ze leren omgaan met tijdsdruk in een reële werksituatie, en waar ook meer nadruk wordt gelegd op dienstverlening naar klanten toe. Hoewel alle fietspunten dezelfde taken uitvoeren, zijn ze toch elk een andere werkplek met een ander publiek. Elke atelierleider heeft ook zijn eigen specifieke competentie waarop de nadruk wordt gelegd. Afhankelijk van de arbeider in opleiding kunnen we meer nadruk leggen op fietstechniek, op klantenonthaal, op zelforganisatie, of op toezicht. In overleg met professionele fietshandelaars binnen en buiten Brussel, werd een competentieprofiel opgesteld, met enerzijds een opsomming van de gangbare technische vaardigheden in de fietssector en anderzijds een duidelijke omschrijving van de noodzakelijke professionele attitudes. Het competentieprofiel geldt als leidraad bij de evaluaties van de fietsstewards. De fietspunten blazen een nieuwe wind door de opleiding. Afhankelijk van de mogelijkheden en technische competenties willen we de modules van de opleiding meer richten op het centrale examen fietstechniek van de federale overheid. Een basismodule elektriciteit is hiervoor onontbeerlijk. Andere modules zoals klantenonthaal en kassa kunnen we zelf aanbieden in de fietspunten. Nederlands wordt door een externe leerkracht gegeven. Met de opening van verschillende fietspunten zijn sommige werknemers doorgestroomd naar een post in één van de fietspunten, hetzij als assistentmecanicien, hetzij als polyvalente medewerker.

27 www.recyclo.org

3.4.2. omkadering Gedurende heel 2010 werden de arbeiders in het eerste jaar van hun traject begeleid door Garabed, een uitstekende atelierleider en mentor. Tegen het einde van het jaar kwam Jean-Luc erbij vanuit fietspunt CENTRaAL en omkaderen beiden afwisselend het eerste jaar en CyCLO. In de fietspunten nemen Pascal, JeanPhilippe, Gorik, Peggy en Vincent (vliegende atelierleider) die taak over. Nadia, de pedagogisch coördinator bewaart het overzicht en organiseert de evaluaties. Alle fietspuntatelierleiders worden ondersteund en gecoördineerd door Tom, de fietspuntcoördinator. Jaar 1: DyNAMO Garabed Jean-Luc Nadia

statuut taak bediende atelierleider-fietsherst. 1 bediende atelierleider-fietsherst. 2 bediende pedagogisch coördinator

in dienst

uit dienst

(01/06/2007)

---

(01/09/2009)

-----

(01/04/2004)

Vanaf jaar 2:

DyNAMO Garabed Pascal Jean-Philippe Gorik Vincent Gert Peggy Jo Nadia

statuut bediende bediende bediende bediende bediende bediende bediende bediende bediende

taak atelierleider-fietsherst. 1 atelierleider-fietsherst. 3 atelierleider-fietsherst. 4 atelierleider-fietsherst. 5 atelierleider-fietsherst. 6 atelierleider-fietsherst. 3 atelierleider-fietsherst. 7 Atelierleider-fietsherst. 8 pedagogisch coördinator

in dienst (1/06/2007) (10/09/2007) (01/02/2009) (01/07/2009) (01/11/2007) (01/10/2010) (01/08/2010) (01/04/2006) (01/04/2004)

uit dienst -------------------

Pascal viel eind juni uit wegens gezondheidsredenen en werd vervangen door Gert. Peggy kwam er in de zomer bij voor het nieuwe fietspunt ZUID. 3.4.3. tewerkstelling in de fietspunten In de fietspunten maakt CyCLO langdurige tewerkstelling mogelijk, en stellen OCMW’s werknemers ter beschikking in Art. 60. Er zijn 3 profielen nodig: assistent-mechanici (kleine fietsherstellingen), polyvalente medewerkers (onthaal) en fietsstewards (onderhoud fietsparkings). We proberen te streven naar flexibiliteit en polyvalentie. Sommige assistent-mechanici of polyvalente medewerkers hebben eerst een traject in het werkervaringsproject achter de rug. Anderen worden aangeworven in samenwerking met Actiris. Alles samen gaat het over 12 posten. In 2011 is het alle hens aan dek om de posten in te vullen. Bedoeling is de ontbrekende competenties aan te vullen met interne en externe opleidingen. In 2011 ontwikkelt CyCLO interne fietstechnische basisopleidingen en klantenonthaal. Er komt ook een externe leerkracht Nederlands die lessen geeft in klein klassikaal verband op 2 taalniveaus.

28 www.recyclo.org

3.4.4. doelgroepmedewerkers In de loop van 2010 werken we met 13 werknemers in opleiding waarvan 7 in een DSP-statuut, 2 als startbaner en 4 in Art. 60. 2 van de werknemers in DSP-statuut stroomden intern door naar de fietspunten. In het kader van de fietspunten, heeft CyCLO 7 werknemers aangeworven in SINEstatuut. We zoeken nog 1 assistent-mechanicien. Doorstroming is een zwak punt. Vanaf april 2011 zal de pedagogisch coördinator 4/5 werken in plaats van halftijds.

doorstroom 2010 Abdel Adim (SB 1) Jean-Luc (SINE 1) Neil (DSP 1) Alex (DSP 2 – SINE 2) Coralie (DSP 3 – SINE 3) Vincent (SB 2) Gerard (DSP 4) David (DSP 5) Paulino (DSP 6) Abdelkader (DSP 7) Camille (SINE 4) Karim (SINE 5) Patrick (SINE 6) Sabry (SINE 7) El Mostafa (Art. 60 1) Massimo (Art. 60 2) Mohamad (Art. 60 3) Nebosja (Art. 60 4)

in dienst

uit dienst

(01/04/2008)

(03/12/2012)

A x

B

(01/09/2009)

(30/06/2011)

(01/10/2008)

30/09/2010

(01/04/2009)

(31/03/2011)

x

(01/11/2009)

(31/10/2011)

x

(01/11/2007)

(09/01/2012)

(1/11/2009)

(31/10/2011)

1/11/2010

(31/10/2012)

1/11/2010

(31/10/2012)

1/12/2010

14/12/2010

C

D

E

x x

x

x x x x x x x x x

(1/07/2009) (1/08/2009) (1/10/2009) 1/11/2010 1/07/2010

(30/06/2011)

1/08/2009

31/07/2010

1/07/2009

30/06/2010

1/01/2010

31/12/2010

totaal %

x x x x 6 30

7 35

3 15

A = de opleiding op de werkvloer wordt in 2010 verdergezet binnen de fietspunten B = vaste arbeidsplaats (bij CyCLO) C = werkzoekend D = vroegtijdig afgehaakt E = werkt

29 www.recyclo.org

1 5

3 15

4.

human resources 4.1. personeel 4.1.1. structuur CyCLO heeft ervoor gekozen om per atelier 1 verantwoordelijke aan te stellen. Deze persoon zorgt voor de dagdagelijkse organisatie van het atelier en implementeert gemeenschappelijke projecten en procedures (en zet mee nieuwe projecten op). Daarnaast is er een vliegende atelierleider, die de anderen vervangt in geval van verlof of ziekte. Zoals vorig jaar werd aangekondigd, heeft CyCLO een bredere staf nodig om verder te kunnen ontwikkelen. Sinds april 2010 is er een vaste, voltijdse administratieve en communicatieve medewerkster. Vanaf half november is er een fietspuntcoördinator die de operationele leiding van de fietspunten op zich neemt. Er werd een nieuw organogram uitgewerkt, dat jaarlijks wordt geëvalueerd op zijn efficiëntie. CyCLO telt momenteel 30 werknemers. Hoewel ieder zijn eigen taken en verantwoordelijkheden heeft, streven we polyvalentie en flexibiliteit na. Elke functie is belangrijk om de uitgebreide dienstverlening aan te bieden die het fietsen in Brussel stimuleert.

30 www.recyclo.org

4.1.2. invulling (2009 ter vergelijking)

Geco Geco SB2

2009 jan coördinator 1 coördinator 2 ped. begeleider at_leid-fietsh 1 at_leid-fietsh 2 at_leid-fietsh 3 at_leid-fietsh 4 at_leid-fietsh 5 at_leid-fietsh 6 at_leid-fietsh 7

SINE SINE SB1 SB2 SINE SINE DSP DSP DSP DSP SB1 Art.60 Art.60

hulp-fietsh. 1 hulp-fietsh. FP1 hulp-fietsh. FP2 hulp-fietsh. FP3 hulp-fietshersteller Onthaalm.w. 1 Onthaalm.w. 2 fietssteward 1 fietssteward 2 fietssteward 3 fietssteward 4 fietssteward 5 m.w.stallingen 1 m.w.stallingen 2

Geco

SINE Geco Geco SB Geco

DSP DSP DSP DSP SINE SINE SINE SINE SB2 SINE SINE SINE SINE Art.60 Art.60 Art.60 Art.60

2010 jan coördinator fietspuntcoörd. ped begeleider admin. Medewerk. at_leid-fietsh 1 at_leid-fietsh 2 at_leid-fietsh 3 at_leid-fietsh 4 at_leid-fietsh 5 at_leid-fietsh 6 at_leid-fietsh 7 at_leid-fietsh 8 hulp-fietsh. CyCLO in opleiding 1 - 6 in opleiding 2 - 5 in opleiding 3 - 7 in opleiding 4 hulp-fietsh. FP1 hulp-fietsh. FP2 hulp-fietsh. FP3 hulp-fietsh. FP4 vlieg. hulp-fietsh. Onthaalm.w. 1 Onthaalm.w. 2 Onthaalm.w. 3 Onthaalm.w. 4 fietssteward 1 fietssteward 2 fietssteward 3 fietssteward 4

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Z

Z

Z

Z

BABY

feb

Z

Z

Z

Z

Z

voltijds

4/5e

1/2e

3/5e

in opzeg

Z

Z

5. financieel 5.1.

resultatenrekening 2010

Aan de opbrengstenzijde zien we dat de eigen inkomsten veel hoger uitkomen dan begroot. De stijging is bijna volledig toe te schrijven aan de fietsherstellingen, zowel de grote als de kleine. De fietspunten hebben het dan ook beter gedaan dan verwacht. De fietsverhuur is nog altijd niet op het niveau dat in theorie mogelijk zou zijn. Korte termijnverhuur is een dienst die CyCLO sowieso wil leveren vanuit de fietspunten, hoewel het zeer moeilijk op gang komt. Vooral de lange termijnverhuur heeft potentieel, samen met de onderhoudscontracten. Vanuit het good governance principe hield de begroting van 2010 rekening met 21% btw op alle diensten die CyCLO levert, inclusief de concessies van de fietspunten. CyCLO heeft 2 jaar gewacht op uitsluitsel hieromtrent. Sinds begin 2011 is de kogel door de kerk. CyCLO vzw voldoet aan de voorwaarden van het KB nr. 20 rubriek A nrs. 23bis en 35 waardoor we een btw-tarief van 6% mogen toepassen op alle diensten en leveringen. Dat geldt ook voor de verkoop van de tweedehandsfietsen en de fietsverhuur. De inkomsten uit de concessies van de fietspunten zijn door dit gewijzigde btw-percentage veel hoger dan begroot. Wat betreft de subsidies werd er €100.000,00 aan het BHG Mobiliteit gevraagd voor de werking van CyCLO en TARMAC, maar er werd €76.135,40 toegezegd. Voor de komende jaren blijft dat hetzelfde bedrag in het kader van de erkenning als vereniging ter verbetering van het stadsmilieu en het leefklimaat in het BHG. De structurele ondersteuning in het kader van de PIOW-ordonnantie viel ook lager uit dan verwacht, omdat het budget van het Gewest niet mee is gestegen met het aantal nieuwe sociale economie projecten. De geco-premies waren lager dan begroot omdat de geco-plaatsen niet het hele jaar door waren ingevuld. Idem voor de SINE-premies. De sociale maribel werd niet in de begroting 2010 opgenomen omdat we op dat moment nog niet wisten over hoeveel het zou gaan. Voor de opleidingen Nederlands op de werkvloer en enkele andere externe opleidingen werd een tussenkomst gevraagd en gekregen via het Vlaams instituut voor vorming en opleiding en via de Vlaamse social profit fondsen. Onder ‘andere subsidies’ verstaan we de afrekening van de Impulsfondssubsidie van 2008. Aan de kostenzijde vallen vooral de stijging van de bedrijfskosten en die van huur & gebouwen op. Dit komt door de stijging van de aankoop van fietsmateriaal omdat we meer fietsherstellingen hebben gedaan dan verwacht en omdat de NMBS-Holding het verbruik van water, elektriciteit en verwarming is beginnen factureren. Dat was tot 2010 niet het geval. De administratieve kosten en verkoopskosten vielen dan weer een stuk lager uit dan verwacht omdat de aankoop van het elektrische voertuig en de uitgaven voor communicatie werden uitgesteld. Nu de fietspuntcoördinator er is, kan er tijd worden vrijgemaakt om die projecten effectief op te zetten. We voorzien dan ook €30.000,00 voor een inhaalbeweging op het vlak van communicatie. De begroting van 2010 hield ook rekening met een investering in een bredere staf en de opening van fietspunt ZUID vanaf half 2010. Beide uitgaven werden pas gedaan eind 2010. Bovendien zijn twee werknemers langdurig ziek geworden. Dit stelt onze organisatie in staat een loonfonds aan te leggen. Voortaan worden begrote, maar niet betaalde lonen, toegewezen aan een loonfonds. Dit komt voor wanneer vervangers niet snel genoeg worden gevonden, of wanneer bijvoorbeeld een vorm van tijdskrediet wordt opgenomen, of wanneer iemand langdurig ziek valt. Het fonds dient in de toekomst voor vooraanwervingen, zodat nieuwe personeelsleden een opleiding kunnen

33 www.recyclo.org

krijgen vóór ze worden ingezet op hun vaste plaats. Of om mensen tijdelijk tewerk te stellen. Indien alle posten zijn ingevuld, telt het personeelsbestand van CyCLO vzw 30 werknemers. Dat brengt verantwoordelijkheden met zich mee op het vlak van liquiditeit en eigen vermogen. CyCLO heeft beslist het sociaal passief verder op te bouwen. Er zijn dit jaar hoge uitzonderlijke kosten. Omdat CyCLO in het verleden niet zeker was van het btw-tarief op de concessies, maar momenteel wel, moesten we de btw dit jaar betalen met terugwerkende kracht tot 2008. In de volgende jaren willen we bovendien zoveel mogelijk de hefboom van het momentum in werking stellen. Door te werken op het kruispunt van werk, mobiliteit en leefmilieu zijn verschillende opties om de organisatie verder uit te bouwen mogelijk. Hiervoor voorzien we een projectfonds dat ons snellere en stevige beslissingen kan doen nemen. Samengevat kwam het positieve resultaat er door de verlaging van het btw-tarief van 21% naar 6%, door een lagere personeelskost wegens vertraagde aanwervingen en wegens uitgaven die door dat personeelstekort niet konden worden gedaan. Bovendien hebben we meer fietsen hersteld dan verwacht. CyCLO legt in 2010 een voorziening aan voor een inhaalbeweging op het vlak van communicatiemateriaal en een nieuwe website, en bouwt het eigen vermogen op door het broodnodige sociaal passief te verhogen, en een loonfonds en projectfonds aan te leggen. De winst van €7.209,55 wordt overgedragen naar 2011.

5.2. begroting 2011 Aan de opbrengstenzijde begroten we een verhoging van de omzet uit fietsherstellingen, en uit de verkoop van wisselstukken. Fietspunt ZUID zal immers een volledig jaar operationeel zijn. Omdat ook het mobiel atelier zal rondrijden, verwachten we hogere inkomsten uit onderhoudscontracten en andere workshops en technische controles ter plaatse (diversen). De SLA met de NMBS-Holding zal meer eigen inkomsten genereren omdat een contract is afgesloten voor alle fietspunten. De concessies voor de fietspunten worden elk jaar lichtjes geïndexeerd. We zijn eindelijk zeker van een btw-percentage van 6%. Op het vlak van de subsidies verandert er weinig. We verwachten een lichte stijging van de PIOW-middelen omdat er meer doelgroepwerknemers in dienst zijn. En stijgende VIA-middelen omdat de organisatie veel groter is geworden. De voorziening voor communicatie wordt ingeschreven aan de opbrengstenzijde, samen met de aangelegde voorziening voor infrastructurele werken van 2009. We hopen dit jaar echt tot een oplossing te komen om de stockageruimte in het atelier te verruimen en een betere isolatie te voorzien. Aan de kostenzijde verhogen alle posten omdat fietspunt ZUID het volledige jaar operationeel is. De personeelskosten maken 68% uit van het totale budget. Zoals eerder gesteld gaat het over 30 werknemers waarvan het grootste deel een volledig jaar zal werken. Naast de gebruikelijke anciënniteitsprongen zal de index minstens 1x worden overschreden.

34 www.recyclo.org

De administratieve medewerkster is voor 12 maanden begroot i.p.v. 8 maanden zoals vorig jaar. De fietspuntcoördinator ook. En de pedagogische coördinator zal vanaf april 2011 vier vijfde werken i.p.v. halftijds. CyCLO beslist ook om te investeren in een extra fietshersteller in het atelier van de Vlaamsesteenweg. Zoals nu al 3 jaar op rij duidelijk wordt, zit het atelier aan haar plafond. Om dit plafond te doorbreken, en de openingsuren te verbreden, is extra mankracht nodig, en meer plaats. Om dezelfde reden stijgen ook de personeelskosten. De afschrijvingen verhogen substantieel omwille van de investering in het mobiel atelier, de fietsen voor langetermijnverhuur, en andere kleinere investeringen in infrastructuur. We schrijven ook de inhaalbeweging voor communicatie aan de uitgavenzijde, net zoals de infrastructurele werken in het atelier. De begroting voor 2011 is in evenwicht.

35 www.recyclo.org

de ploeg (31/12/2010) Garabed Sarkis__atelierleider_verantwoordelijke CyCLO Pascal De Wilde__ atelierleider_fietspunt NoORD Gert Nys_ atelierleider_fietspunt NoORD (vervanger) François Costermans__hulp-fietshersteller_CyCLO Vincent Van Utterbeeck__vliegende atelierleider Abdel Adim Sadok__vliegende assistent-fietshersteller El Mostafa Abdallaoui_fietssteward SLA Coralie Horel__polyvalente medewerkster_fietspunt LUXEMBoURG Alexandre Vandergheynst__assistent-fietsmecanicien_fietspunt LUXEMBoURG Gerard Ndoumbe Mbaya__in opleiding David Maurissen_in opleiding Paulino Alvarez_in opleiding Jean-Luc Garcia del Valle__atelierleider_verantwoordelijke DyNAMO Jo Van Bostraeten__atelierleider_verantwoordelijke_TARMAC Jean-Philippe Gerkens__atelierleider_verantwoordelijke_fietspunt CENTRaAL Gorik Marievoet__atelierleider_verantwoordelijke_fietspunt LUXEMBoURG Sabry Chekili_polyvalente medewerker fietspunt CENTRaAL Camille Devisscher__polyvalente medewerkster_fietspunt NoORD Karim Aslyah__polyvalente medewerker_fietspunt MIDI Peggy Daniel-Liquin_atelierleider_fietspunt MIDI Patrick Boribon__assistent-fietshersteller_fietspunt NoORD Nadia Belalia__pedagogisch begeleider Tom Berger_fietspuntcoördinator Katarzyna Rusajczyk__administratief bediende Liesbeth Driesen__algemeen coördinator

de raad van bestuur Annabel Vanroose Fadoua el Ouakili Dries Verhaeghe Frank Van Dessel__voorzitter Michel Huysseune Nico Martens Alain Vandenplas Gunter Boutsen

de algemene vergadering Annalisa Gadaleta Anne Van Wichelen Ann Olaerts Ann Weckx Isolde Boutsen Jan Pille Judith Vanistendael Katherine Retsin Kathleen Van Schel

Titanne Bregentzer Alain Vandenplas Baudouin Massart Burckhard Doempke Dirk Vervenne Frederik Depoortere Gunter Boutsen Michel Hubert Manu Riche

36 www.recyclo.org

Nora De Kempeneer Marc Haesendonckx Tom Dumez Thorsten Lipinski Wilfried Dumoulin Nel Vandevannet Sven Bousset Marie-Eve Cosemans Patrick Moyersoen

CyCLO wordt financieel gesteund door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Mobiliteit & Werk de federale overheid Stad Brussel

CyCLO is stichtend lid van Febio vzw3 The European Forum of Bike Workshops4 FIETSenWERK5

CyCLO is lid van Sociare vzw6 BiB7 Bral vzw

3

Federatie van Brusselse Initiatieven voor de Ontwikkeling van de Werkgelegenheid: werkgeversfederatie van Nederlandstalige en tweetalige verenigingen uit de Brusselse inschakelingseconomie 4

netwerk van fietsateliers, zowel professionele als grass roots organisaties, uit (vooralsnog) Italië, Frankrijk, Spanje, Zwitserland, Groot-Brittanië en België 5 6

Fietsenwerk is het nieuwe netwerk rond fietsen & mobiliteit in Vlaanderen en Brussel. de werkgeversfederatie van socio-culturele verenigingen binnen Paritair Comité 329.01

7

BeroepsInschakeling Brussel: feitelijke vereniging van de Nederlandstalige Brusselse opleidings- en werkervaringsprojecten 37 www.recyclo.org