PROGRAMMABOEK MASTEROPLEIDINGEN. vzw Hogeschool Sint Lukas Brussel. Paleizenstraat Brussel T +32 (0) F +32 (0)

vzw Hogeschool Sint‐Lukas Brussel  Paleizenstraat 70  1030 Brussel  T +32 (0)2 250 11 00  F +32 (0)2 250 11 11  E [email protected]   

2010 ‐ 2011   

PROGRAMMABOEK 

 

MASTEROPLEIDINGEN 

INHOUDSOPGAVE 

Inleiding door Willem De Greef    Jaarrooster 2010‐2011    Organisatie introductieweek    Algemeen    Onderwijs‐ & examenregeling Kritische studie    Aanbod seminaries 2010‐2011    Inhoud en onderwijsregeling per seminarie    Complexiteit en zelforganisatie    Concepts of Contemporary and Multilingual Typography    Cultural Memory    De lotgevallen van de blik    De relatie kunstenaar – galerie – verzamelaar    Film in België – de Belgische film    Filosofie van de representatie, van Jean Baudrillard tot Jacques Rancière    Geschiedenis en theorie van de avant‐garde: Jeff Wall    L’artisan électronique    Meeting Belgian Design    Omtrent de interactieve methode: identificatie, culturele impact en implementatie    Show, Unclose … Display    Sound Art : geluid als component in de beeldende kunst.       Strategie    “The only people who see the whole picture…” (Salman Rushdie)    Utopic Dimensions in Artistic Work    Verhalen in diverse media en crossmediale narratie    Vertellen met beelden en zonder woorden   

Onderwijs‐ en examenregeling Atelier    Aanbod ateliers 2010‐2011    Inhoud en onderwijsregeling per atelier  animatiefilm  film  illustratie & beeldverhaal  reclamevormgeving  Show, Unclose … Display  TYPO/GRAPHICS  vrije kunsten    Bijzonder reglement in verband met stages    Onderwijs‐ en examenregeling Masterproef    Begeleiding Masterproef 2010‐2011    Bijzonder reglement in verband met de examens van de masteropleidingen    Begeleidende nota licentiecontract productiebureau – afstudeerwerk  Handleiding bij het schrijven van papers en scripties     

Beste student,  De Hogeschool Sint‐Lukas Brussel biedt twee initiële masteropleidingen aan: de opleiding Master in  de Audiovisuele Kunsten en de opleiding Master in de Beeldende Kunsten. In deze opleidingen kun  je  je  specialiseren  in  een  aantal  specifieke  gebieden  van  de  audiovisuele  en  beeldende  kunsten.  Je  kunt  je  bekwamen  tot  het  niveau  van  een  beginnend  kunstenaar,  tekenaar,  fotograaf,  grafische  vormgever, reclamevormgever, striptekenaar,  illustrator,  animatiefilmmaker, documentairemaker,  filmregisseur,  scenarist  of  mediakunstenaar.  Deze  masteropleidingen  stellen  je  bovendien  in  staat  om je verder te verdiepen in het theoretische en kritische discours dat vandaag over de audiovisuele  en beeldende kunsten wordt gevoerd.  Onze  masteropleidingen  zijn  veeleisend  en  tijdsintensief.  Zij  zijn  bestemd  voor  getalenteerde  studenten  die  een  groot  enthousiasme  aan  de  dag  leggen  voor  de  audiovisuele  en  beeldende  kunsten  en  die  zich  daarvoor  meer  dan  gemiddeld  willen  inzetten.  In  vergelijking  met  de  bacheloropleidingen  wordt  van  jou  een  veel  grotere  inbreng  verwacht  aan  kennis,  vaardigheden,  creativiteit,  motivatie  en  ambitie.  In  ruil  hiervoor  kun  je  beschikken  over  gespecialiseerde  begeleiding  en  ondersteuning  en  over  professionele  productiefaciliteiten.  Daarbij  zorgen  artistiek  onderscheiden visies van docenten, individuele begeleiding  en tutoring, evenals een diversiteit aan  afstudeerrichtingen,  studietrajecten,  ateliers  en  werkplaatsen  voor  op  maat  toegesneden  studiemogelijkheden.   Binnen onze  masteropleiding hebben  de studenten  de  optimale vrijheid  om  de  mogelijkheden die  aanwezig zijn  op  de  school te benutten en gebruik  te  maken van de relaties  van de hogeschool met lokale, nationale en internationale culturele en maatschappelijke instellingen  en professionele organisaties.  Dit handboek biedt je antwoord op vragen over de doelstellingen, de inhoud, het studieprogramma  en de onderwijs‐ en examenregeling van onze masteropleidingen. Om de keuzes die je moet maken  voor bepaalde opleidingonderdelen te vergemakkelijken is een gedetailleerd overzicht opgenomen  van  alle  seminaries  en  atelieractiviteiten  die  tijdens  het  academiejaar  2010‐2011  worden  aangeboden.  Uiteraard  staan  het  opleidingshoofd,  de  docenten  en  de  ondersteunende  diensten  je  tijdens het academiejaar ter beschikking voor bijkomende vragen.   Dit  handboek  bevat  alle  gegevens  beschikbaar  op  27  september  2010.  Wijzigingen  zijn  altijd  mogelijk en worden ad valvas of via Toledo bekend gemaakt. Consulteer dus regelmatig de valven  en je Toledo‐adres.  Ad Valvas berichten kun je raadplegen via het intranet van de hogeschool. Je moet hiervoor je login  enwachtwoord gebruiken. Raadpleeg ook dagelijks je Sint‐Lukasmail, vermits ook via deze weg de  hogeschool officieel met je communiceert.  Een pdf‐versie van dit handboek kun je altijd consulteren en afdrukken via het studentenweb van de  hogeschool: www.sintlukas.be.  Ik wens je veel succes met je studies aan de hogeschool.    Willem De Greef  Directeur Onderwijs en Onderzoek 

JAARROOSTER  20.09                                    van 04.10 tot 09.10            eerste semester  van 11.10 tot 22.01                 31.10                                    01.11                                    11.11 & 12.11 & 13.11          van 25.12 tot 09.01                    van 24.01 tot 29.01                  van 31.01 tot 05.02                    tweede semester  van 07.02 tot 12.02    van 14.02 tot 04.06                  08.03                                    van 11.04 tot 24.04                  25.04                                    12.05                                    18.05                                    02.06 & 03.06 & 04.06            van 06.06 tot 11.06                  13.06                                    van 14.06 tot 18.06                  van 20.06 tot 27.08                  van 11.07 tot 07.08                  17.08        van 29.08 tot 03.09                  van 05.09 tot 14.09                  15.09 & 16.09                          17.09                                    19.09                                         

   

start academiejaar 2010‐2011  introductieweek  lesweken  indienen plan voor masterproef  Allerheiligen: school gesloten  Wapenstilstand & brugverlof: school gesloten  kerstvakantie: school gesloten  eerste examenperiode: kritische studies  projectweek  lesvrije week  lesweken  symposium: verplichte deelname  paasvakantie  paasmaandag  Dag van het Onderzoek: verplichte deelname  Staten‐Generaal: schorsing lessen  Hemelvaartsdag & brugverlof: school gesloten  lesvrije week  Pinkstermaandag: school gesloten  tweede examenperiode: kritische studies  open werkplaatsen  zomervakantie: school gesloten  uiterste inleverdatum scriptie  derde examenperiode: kritische studies  opbouw tentoonstelling masterjury  jury masterproef          deliberaties  proclamatie & academische opening 

ORGANISATIE INTRODUCTIEWEEK  Aanwezigheid tijdens de introductieweek is verplicht voor alle studenten. Tijdens deze week:  ‐ krijg je een introductie over het opstellen van het plan voor je geïntegreerde masterproef  (deadline indienen van dat plan: 31.10)  ‐ kun je kennismaken met de keuzeseminaries van het opleidingsonderdeel Kritische studie   ‐ kies je 1 keuzeseminarie en schrijf je ervoor in  ‐ kun je kennismaken met de ateliers, de aan de ateliers verbonden seminaries en met de aan de  ateliers verbonden begeleiders voor je masterproef  ‐ kies je een atelier en schrijf je ervoor in  ‐ krijg je toelichting bij het gebruik van het digitale leerplatform Toledo           maandag 04.10    10u                lokaal C‐3.17 (klein auditorium)                            verwelkoming & introductie jaarprogramma                    door Willem De Greef, Directeur Onderwijs en Onderzoek                    en Lies Declerck, Opleidingshoofd ad interim   14u                  introductie opstellen plan voor geïntegreerde masterproef                    door Jan Cools, Vakgroepvoorzitter Vrije Kunsten                    en Lies Declerck, Opleidingshoofd ad interim    dinsdag 05.10    10u                  lokaal C‐3.17 (klein auditorium)                    introductie keuzeseminaries:                            ‐ Film in België ‐ de Belgische film                            Roel Vande Winkel                            ‐ Omtrent de interactieve methode                            Peter Beyls                            ‐ Meeting Belgian Design                            Fatima Pombo                            ‐ De relatie kunstenaar ‐ galerie ‐ verzamelaar                            Marie‐Pascale Gildemyn      ‐ Utopic Dimensions in Artistic Work      Johan Teirlinck                            ‐ The only people who see the whole picture (Salman Rushdie)                            Johanna Kint                            ‐ Complexiteit en zelforganisatie                            Frank Maes                            ‐ De lotgevallen van de blik                            Marc Verminck      ‐ Jeff Wall      Hans de Wolf     (alleen voor studenten die kiezen voor de ateliers      vrije kunsten en Show, Unclose … Display)   

  14u                  ‐ lokaal C‐2.26 (filmstudio)                    introductie atelier film                   introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    Cultural Memory / Roel Vande Winkel                                    Filosofie van de representatie / Camiel van Winkel ‐ OF ‐ Sound Art / Peter Beyls                    ‐ lokaal C‐1                    introductie atelier Show, Unclose ... Display                    introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    Show, Unclose ... Display / Steven Humblet & Maarten Vanvolsem                    Jeff Wall / Hans de Wolf ‐ OF ‐ Complexiteit en zelforganisatie / Frank Maes                      woensdag 06.10    10u                  ‐ lokaal C‐2                    introductie atelier animatie                    introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    L'artisan électronique / Claire Warnier                    Vertellen met beelden en zonder woorden / Pascal Lefèvre                    ‐ lokaal in de H‐blok                    introductie atelier reclamevormgeving                    introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    Strategie / Guillaume Van der Stighelen en Kristin Verellen                    Utopic Dimensions in Artistic Work / Johan Teirlinck    14u                  ‐ lokaal in de H‐blok                    introductie atelier TYPO/GRAPHICS                    introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    L'artisan électronique / Claire Warnier                    Contemporary and Multilingual Typography / Jo De Baerdemaeker                    ‐ lokaal C0                    introductie atelier vrije kunsten                    introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    Jeff Wall / Hans de Wolf                    Filosofie van de representatie / Camiel van Winkel  ‐ lokaal in de H‐blok                    introductie atelier illustratie & beeldverhaal                    introductie aan het atelier verbonden seminaries:                    Crossmediale narrativiteit / Pascal Lefèvre                    Vertellen met beelden en zonder woorden / Pascal Lefèvre    donderdag 07.10    10u                  inschrijvingen keuzeseminarie en atelier    vrijdag 08.10    14u                  ‐ toelichting Toledo                    ‐ bekendmaking ad valvas deelnemerslijsten voor keuzeseminaries en ateliers   

ALGEMEEN  De Hogeschool Sint‐Lukas Brussel biedt volgende initiële masteropleidingen aan:    Master in de Audiovisuele Kunsten  De opleiding is onderverdeeld in twee studietrajecten of profielen:  1. studietraject: Animatiefilm  2. studietraject: Film    Master in de Beeldende Kunsten  De opleiding is onderverdeeld in drie afstudeerrichtingen:  1. afstudeerrichting: Fotografie  2. afstudeerrichting: Grafisch ontwerp;   is onderverdeeld in drie profielen:   grafische vormgeving, reclamevormgeving, illustratie en beeldverhaal  3. afstudeerrichting: Vrije kunsten;   biedt specialisatiemogelijkheden in schilderkunst, tekenen, vrije grafiek, sculptuur  en mediakunsten   

OPLEIDINGSFICHE                 graad en kwalificatie   beroepstitel     studiegebied     afstudeerrichtingen   studietrajecten   onderwijstaal     studieomvang    studieduur     niveau    de  

 

erop volgende    master‐na‐master‐  opleidingen      

Beeldende Kunsten  

 

 

Master in de Beeldende Kunsten   Master          Audiovisuele en Beeldende Kunst   Vrije kunsten        Fotografie  Grafisch ontwerp   niet van toepassing       Nederlands         60 studiepunten       voltijds: 12 maanden      deeltijds studeren is mogelijk     De opleiding sluit rechtstreeks aan  

Audiovisuele Kunsten    Master in de Audiovisuele Kunsten   Master    Audiovisuele en Beeldende Kunst   niet van toepassing  Animatiefilm  Film    Nederlands    60 studiepunten    voltijds: 12 maanden  deeltijds studeren is mogelijk    De opleiding sluit rechtstreeks aan bij 

bij de academische bacheloropleiding  academische bacheloropleiding   in de Beeldende Kunsten     in de Audiovisuele Kunsten   (alle afstudeerrichtingen) en is er   (alle afstudeerrichtingen) en is er  tegelijk   tegelijk een uitdieping van op    een uitdieping van op gevorderd  niveau.    gevorderd niveau.   rechtstreeks: Master of Transmedia  rechtstreeks: Master of Transmedia  met voorwaarden: nvt     met voorwaarden: nvt   

DOELSTELLINGEN VAN DE MASTEROPLEIDING  Beide masteropleidingen zijn bedoeld voor studenten die zich na de bachelorstudie verder willen  verdiepen en specialiseren tot het niveau van een beginnend kunstenaar, tekenaar, fotograaf,  grafische vormgever, reclamevormgever, striptekenaar, illustrator, animatiefilmmaker en  filmmaker of mediakunstenaar. Het doel van de opleidingen is het studenten mogelijk maken uit te  groeien tot vakbekwame en geëngageerde scheppende kunstenaars of ontwerpers die zelfstandig  kunnen functioneren binnen de complexe en onzekere beroepspraktijk van de audiovisuele en  beeldende kunsten.  Geen van de opleidingen is gebonden aan één opvatting over wat audiovisuele of beeldende kunst is  of zou moeten zijn. De masteropleidingen willen juist bevorderen dat studenten hun eigen artistieke  en professionele doelen definiëren en daaraan de nodige consequenties verbinden voor hun  werkprocessen en producten.  Bovendien stellen beide masteropleidingen studenten in staat om hun kennis en inzicht verder uit  te diepen in het theoretisch‐kritische discours dat over de audiovisuele en beeldende kunsten  vandaag wordt gevoerd en bijgevolg in de maatschappelijke context waarbinnen audiovisuele en  beeldende kunstpraktijken noodzakelijk evolueren. De masteropleidingen zijn dan ook bedoeld  voor studenten die één of andere vorm van kunst‐ of ontwerppraktijk en theoretisch‐kritische  reflectie willen integreren tijdens hun studie.  Voor sommige studenten kunnen de masteropleidingen een stap betekenen naar de master‐na‐ masteropleiding Transmedia of naar een andere postacademische opleiding of een meer  onderzoeksgericht doctoraat. Afgestudeerden van de masteropleiding kunnen hun verworven  competenties ook aanwenden in een breed spectrum van beroepen binnen de sector van de  audiovisuele of beeldende kunsten.   

INHOUD  In vergelijking met de bacheloropleidingen is er bij beide masteropleidingen een grotere dynamiek  tussen wat de opleiding aanbiedt en wat de student zelf inbrengt. Via lezingen, seminaries,  workshops en masterclasses wordt de student geconfronteerd met een spectrum van ideeën en  posities die in de hedendaagse kunstproductie aan de orde zijn en met het intellectuele debat dat  hierover wordt gevoerd.  Hiertegen zet de student in het atelier en in de masterproef zijn/haar  eigen artistieke inzichten, kennis, vaardigheden, creativiteit, motivatie en ambities in.  Tijdens de opleiding produceert de student artistiek werk dat getuigt van een persoonlijke of  originele visie, van een onderzoekende houding en van gevorderde technische en productionele  competenties.  De masteropleidingen worden afgesloten met een masterproef die bestaat uit de productie van  audiovisueel of beeldend werk en uit de presentatie ervan aan een jury van interne en externe  deskundigen (in de vorm van een tentoonstelling, voorstelling of andere vorm van publieke  presentatie). Het geproduceerde of gepresenteerde werk wordt in de masterproef schriftelijk  onderbouwd en gecontextualiseerd door een scriptie.   

EINDTERMEN  Van studenten die een masteropleiding hebben gevolgd, mag worden verwacht dat zij in staat zijn  om zelfstandig artistiek en maatschappelijk betekenisvol werk te produceren en zich te laten leiden  door een besef van geschiedenis en context, vakmanschap, artisticiteit en maatschappelijke  betrokkenheid. In regel geldt dat masterstudenten in staat zijn een creatieve bijdrage te leveren tot  hun vakgebied door grenzen te verkennen en nieuwe inventies tot uitdrukking te brengen. Op het  einde van de studie moeten zij daarom aantonen dat ze beschikken over:  ‐ gespecialiseerde kennis van en creatieve, conceptuele en technische expertise in de   gekozen artistieke praktijk; 

‐ een engagement tot verdieping in de gekozen praktijk en tot het zelfstandig opzetten en in  stand houden van een inspirerende en functionele werksituatie binnen een complexe en  onzekere context;  ‐ een gevorderd kritisch, maatschappelijk‐historisch en conceptueel begrip van de eigen  praktijk;  ‐ een geheel aan generieke en transfereerbare competenties zoals het assimileren en kritisch  verwerken van visueel en tekstueel materiaal, het gebruik van informatietechnologie, een  onderzoekende ingesteldheid, het plannen en organiseren van de eigen praktijk, het  presenteren van eigen werk, het op een efficiënte manier kunnen communiceren over  artistieke of professionele visies met vakgenoten.   

FACILITEITEN  Om je projecten en je masterproef te realiseren beschik je over deskundige begeleiding en  professionele productiefaciliteiten zoals een gespecialiseerde bibliotheek en werkplaatsen (hout,  metaal en andere materialen, schilderen, grafische technieken, fotografie, digitale tekst‐, beeld‐ en  geluidsverwerking, opnamestudio’s, montagefaciliteiten, camera’s en belichtingsmateriaal, etc.). In  de werkplaatsen krijg je bij de realisatie en distributie van je werk advies en praktische bijstand van  gespecialiseerd technisch personeel en productiebureau.   

BEGELEIDING MASTERPROEF  De masterproef is een geïntegreerde proef met een praktisch luik – het afstudeerproject – en een  theoretisch‐reflectief luik – de scriptie. De docententeams van elk atelier (zie verder Aanbod ateliers  2010­2011) bestaan uit zowel praktijk‐ als theoriedocenten. In sommige ateliers is er voor een  begeleiding door een atelierteam gekozen; in andere wordt de student resp. een studiebegeleider  (voor de begeleiding van het afstudeerproject) en een promotor (voor de begeleiding van de  scriptie) toegewezen op basis van het plan van aanpak voor de masterproef dat alle  masterstudenten tegen eind oktober indienen. Samen met de begeleiders wordt een programma  afgesproken om de masterproef voor te bereiden. Er vinden minstens vijf individuele tutorialsessies  plaats, gespreid over het academiejaar.    Het behoort tot de taken van de begeleiders om het proces te bewaken. Dit omvat:   ‐ het geven van feedback over en evalueren van de voortgang van de student, het  controleren of gemaakte afspraken nagekomen zijn, het doorverwijzen naar  gespecialiseerde ondersteuning of begeleiding, het oplossen van kleine praktische  problemen;  ‐ het bewaken van de inhoudelijke diepgang van de leerdoelen en het stellen van  stimulerende vragen.  Het behoort niet tot de opdracht van de begeleiders om met betrekking tot het afstudeerproject en  de scriptie zelf leerdoelen en antwoorden te formuleren.    Verslag  De student maakt van elke tutorialsessie een verslag (maximum 500 woorden) van de opmerkingen,  verbetersuggesties en adviezen gegeven door de begeleiders. Dit verslag wordt binnen de week na  de sessie aan de begeleider bezorgd. Hij/zij vult het eventueel aan en geeft, onder de vorm van een  evaluatie, een aanduiding van de voortgang van de student.       

 

STUDIEPROGRAMMA  Hoewel het studieprogramma van beide masteropleidingen in grote mate hetzelfde is, kunnen er  inhoudelijk belangrijke verschillen zijn, afhankelijk van de opleiding, de afstudeerrichting, het  gekozen studietraject of atelier.    SLU    opleidingsonderdelen    statuut          CU   SP     Kritische studie     plichtvak met keuzemogelijkheden   90   18   450    Atelier        plichtvak         140   12   360   Masterproef       plichtvak         105   30   900   Afstudeerproject                  96       24       720    Scriptie                     9       6       180      totaal                    338   60   1.710     

TOELATINGSEISEN    Begincompetenties  Je bent in staat om met kans op slagen aan een masteropleiding te beginnen:  1.  als je op het niveau van een academische bachelor en afhankelijk van de gekozen opleiding  beschikt over de algemene kennis van en inzicht in de kernelementen van:  ‐ de geschiedenis van en de huidige ontwikkelingen in audiovisuele en beeldende kunsten;  ‐ de concepten, ideeën, benaderingswijzen, werkwijzen en methoden op het vlak van de    audiovisuele en beeldende kunstproductie;  ‐ het wetenschappelijk‐theoretische of intellectueel‐kritische debat dat over de audiovisuele  of beeldende kunstproductie wordt gevoerd.  2. als je beschikt over de vaardigheden om visuele en tekstuele data te assimileren en kritisch te  verwerken en een betekenisvol portfolio kunt voorleggen met eigen werk waaruit blijkt dat je,  afhankelijk van de gekozen opleidingen, beschikt over:  ‐ praktische kennis van en inzicht in de kernelementen van de audiovisuele en beeldende  kunstproductie;  ‐ creatief talent.                                                                 CU= Contacturen. Vermits voor de Masterproef (afstudeerproject en scriptie) vooral gewerkt wordt op grond van individuele afspraken  tussen de student en de begeleiders is het moeilijk het aantal contacturen exact te bepalen. De opgegeven uren vormen dan ook slechts  een indicatie en zijn afhankelijk van de individuele afspraken die worden gemaakt. 

 SP = Studiepunten. Een studiepunt is de eenheid waarin de studietijd wordt uitgedrukt. Decretaal is vastgelegd dat één studiepunt staat  voor een studietijd die ligt tussen minimaal 25 uren en maximaal 30 uren.   SLU = Studielasturen. De studielasturen drukken de studietijd of de totale tijdsinvestering uit die van een student verwacht mag worden  met betrekking tot een afzonderlijk opleidingsonderdeel of met betrekking tot een studieprogramma als geheel. De studietijd is veeleer  een  abstract  begrip,  waarbij  wordt  uitgegaan  van  de  zogenaamde  'normstudent'.  De  normstudent  is  de  student  die  beschikt  over  de  voorkennis, begaafdheid, motivatie en het studiegedrag van de doelgroep van een opleiding.  De  studietijd  bestaat  uit  twee  componenten.  De  eerste  component  is  het  aantal  uren  aanwezigheid  dat  in  principe  van  elke  student  verwacht wordt voor een bepaald opleidingsonderdeel (de zogenaamde 'contacturen'). De tweede component is de 'verwerkingstijd'. Dit  is de tijd die men investeert in de voorbereiding van een seminarie, de opdrachten in het atelier, de eventuele stage, het produceren van  het afstudeerproject en de redactie van de scriptie. Deze verwachte (of begrote) studietijd is daarom altijd maar een indicatie van de reëel  bestede studietijd, die immers afhankelijk is van kenmerken van de individuele student.    

3. als je bekwaam en bereid bent in hoge mate zelfstandig te werken en aan zelfstudie te doen.    Toelatingsvoorwaarden  1.  1.a) Je kunt je zonder bijkomende voorwaarden inschrijven voor de opleiding Master in de  Audiovisuele Kunsten als je in het bezit bent van het diploma van een academische  bacheloropleiding in de Audiovisuele Kunsten (alle afstudeerrichtingen).  1.b) Je kunt je zonder bijkomende voorwaarden inschrijven voor de opleiding Master in de  Beeldende Kunsten als je in het bezit bent van het diploma van een academische bacheloropleiding  in de Beeldende Kunsten (alle afstudeerrichtingen).  2.  Als je nog niet in het bezit bent van het diploma van een bacheloropleiding die zonder bijkomende  voorwaarden toegang geeft tot een masteropleiding, dan mag je je al inschrijven voor de  aansluitende masteropleiding onder volgende voorwaarden:  a. je hebt in de bacheloropleiding creditbewijzen en/of vrijstellingen verworven voor een  totaal van  minstens 174 studiepunten;  b. je hebt creditbewijzen verworven voor alle opleidingsonderdelen die behoren tot de  praktijkstudies.  Je moet eerst geslaagd worden verklaard voor de hele bacheloropleiding alvorens je gedelibereerd  kunt worden door de examencommissie voor het geheel van de masteropleiding. Als je in dit geval  nog niet slaagde voor het geheel van de bacheloropleiding, dan kun je eventueel behaalde  examenresultaten in de masteropleiding niet overdragen naar een volgend academiejaar.  3.  3.a) Als je in het bezit bent van het diploma van een andere academische bacheloropleiding dan  vermeld in 1, kun je je enkel inschrijven na onderzoek van de geschiktheid en bekwaamheid om de  opleiding te volgen. Dit onderzoek gebeurt door het bureau van de betrokken opleiding op grond  van een dossier en intakegesprek. Uit dit onderzoek moet blijken dat je beschikt over de hierboven  vermelde begincompetenties van de opleiding. Afhankelijk van de resultaten van dit onderzoek kan  het bureau je bijkomend het volgen van een voorbereidingsprogramma opleggen waarvan de  inhoud en omvang afhankelijk zijn van de graad van inhoudelijke verwantschap tussen de  opleidingskenmerken van de gevolgde bacheloropleiding en de academische bacheloropleiding in  de Audiovisuele Kunsten of in de Beeldende Kunsten.  3.b) Het dossier waarvan sprake in 3.a) bezorg je aan het studentensecretariaat en omvat minstens  volgende elementen:  ‐ een gedetailleerde omschrijving van de doelstellingen, inhoud en eindcompetenties van de  gevolgde bacheloropleiding;  ‐ een portfolio met eigen werk waaruit blijkt dat je op het niveau van een academische  bachelor beschikt over praktische kennis en inzicht in de kernelementen van de  audiovisuele of beeldende kunstproductie en over creatief talent.  4.  4.a) Als je beschikt over een bachelordiploma van een opleiding uit het hoger professioneel  onderwijs kun je je voor een masteropleiding enkel inschrijven na het met succes voltooien van een  schakelprogramma met een studieomvang van ten minste 45 en ten hoogste 90 studiepunten.   Voor frequent voorkomende overgangen ontwikkelt de onderwijscommissie van een opleiding een  standaard schakelprogramma met een studieomvang van 60 studiepunten.  Voor niet‐frequent voorkomende overgangen stelt het bureau van de betrokken opleiding het  schakelprogramma samen, na onderzoek van de opleidingskenmerken van de betreffende  professionele bacheloropleiding die de student heeft gevolgd.    Aanvragen voor niet‐frequent voorkomende overgangen kunnen het hele jaar ingediend worden,  maar kunnen na 1 oktober geen betrekking meer hebben op het lopende academiejaar.   

4.b) Als je een bewijs van bekwaamheid kunt voorleggen dat werd afgeleverd door de validerende  instantie van de Associatie K.U.Leuven of als je ‘elders verworven kwalificaties’ kunt voorleggen,  kan een centrale examencommissie van de hogeschool de minimale studieomvang van een  schakelprogramma verminderen of je vrijstellen van de verplichting om een schakelprogramma te  volgen. Het bekwaamheidsbewijs of de EVK’s moeten aantonen dat je beschikt over de hierboven  vermelde begincompetenties.    Hoe inschrijven?  1.   Om je in te schrijven in een masteropleiding dien je je vóór het begin van het academiejaar  persoonlijk aan te melden op het studentensecretariaat van de hogeschool. Bovendien dien je  aanwezig te zijn tijdens de introductieweek. Dan wordt namelijk je inschrijving vervolledigd.  2.   Je kunt pas deelnemen aan de mastercursussen en gebruikmaken van de productiefaciliteiten van  de hogeschool als je alle inschrijvingsformaliteiten hebt vervuld en het studie‐ en ateliergeld hebt  betaald.   3.   Je kunt je onder diplomacontract voltijds of deeltijds inschrijven. Als je je deeltijds wil inschrijven,  moet je je eerst inschrijven voor de Kritische studie en voor het Atelier alvorens je je kunt  inschrijven voor de Masterproef.  4.  4.a) Je kunt je onder creditcontract enkel inschrijven voor het Atelier na onderzoek van de  geschiktheid en bekwaamheid om het atelier op masterniveau te volgen. Dit onderzoek gebeurt  door het bureau van de betrokken opleiding op grond van een dossier en intakegesprek. Uit dit  onderzoek moet blijken dat je op het niveau van een academische bachelor beschikt over de  begincompetenties voor het opleidingsonderdeel Atelier.  4.b) Vermeld dossier bezorg je aan het studentensecretariaat en omvat minstens een portfolio met  eigen werk waaruit blijkt dat je op het niveau van een academische bachelor beschikt over de  praktische kennis van en het inzicht in de kernelementen van de audiovisuele of beeldende  kunstproductie en over creatief talent.  5.    Als je je onder creditcontract wil inschrijven voor de Masterproef, moet je in het bezit zijn van een  creditbewijs voor de opleidingsonderdelen Kritische studie en Atelier.  6.   Inschrijven onder examencontract met het oog op het behalen van één of meer creditbewijzen of  met het oog op het behalen van een diploma is niet mogelijk.   

       

           

ONDERWIJS‐ & EXAMENREGELING KRITISCHE STUDIE  De onderwijsregeling van het opleidingsonderdeel Kritische studie is voor beide masteropleidingen  en voor elk seminarie in principe dezelfde. Afwijkingen van deze algemene regeling worden voor  ieder seminarie afzonderlijk aangegeven (zie Aanbod seminaries 2010­2011).   

FICHE VAN HET OPLEIDINGSONDERDEEL    naam van het opleidingsonderdeel   contacturen         studieomvang    studielasturen    niveau      statuut     

       

onderwijsverstrekkers   onderwijstaal       onderwijs‐ en leervormen   volgtijdelijkheid     studiecontract   

       

       

Kritische studie    max. 90u/academiejaar   (het aantal CU kan variëren per seminarie)    18 studiepunten    450u/academiejaar    uitdiepend    plichtvak met keuzemogelijkheden  Twee seminaries zijn verbonden aan het atelier waar de  student voor kiest; een derde seminarie kan de student  kiezen uit een lijst van keuzeseminaries.  zie Aanbod seminaries 2010­2011   Nederlands en Engels (zie Aanbod seminaries 2010­2011).   seminarie     niet van toepassing   Het opleidingsonderdeel komt in aanmerking voor  inschrijving bij wijze van diploma‐ en creditcontract (tenzij  het seminarie rechtstreeks aangesloten is op een atelier); het  opleidingsonderdeel komt niet in aanmerking voor  inschrijving onder de vorm een examencontract.   

 

BEGINCOMPETENTIES  1. Je beschikt op het niveau van een academische bachelor over kennis van en inzicht in de  kernelementen van:    ‐ de geschiedenis van de audiovisuele of beeldende kunst;  ‐ het wetenschappelijk‐theoretische of intellectueel‐kritische discours dat over deze  artistieke praktijken wordt gevoerd.  2. Je bent in staat je kennis en inzichten ter zake op een begrijpelijke wijze mondeling en schriftelijk  te verwoorden. Je beschikt daartoe over de vaardigheden om visuele en tekstuele (Nederlands,  Frans en Engels) data te assimileren en kritisch te verwerken.  3. Je bent bereid tot actieve participatie in de seminaries.   

DOELSTELLINGEN EN EINDCOMPETENTIES  In de veronderstelling dat audiovisuele en beeldende kunstpraktijken noodzakelijk evolueren  tegenover het verleden en binnen bepaalde culturele en maatschappelijke contexten wordt van je  verwacht dat je je uitdrukkelijk engageert voor de ideeën en projecten van anderen. De  doelstellingen en eindcompetenties van de Kritische studie kunnen daarom als volgt omschreven  worden:  1. je beschikt over een gevorderd begrip van en inzicht in de actuele ontwikkelingen van de  kunstproductie en/of ontwikkelingen binnen de fotografie, het grafische ontwerp, de film of  andere vormen van audiovisuele productie en over het wetenschappelijk‐theoretische of  intellectueel‐kritische discours dat hierover wordt gevoerd; 

2. je bent in staat deze ontwikkelingen te volgen, te interpreteren en kritisch te beoordelen  naar hun artistieke, maatschappelijk‐culturele of persoonlijke relevantie;  3. je bent in staat vanuit de kennis van en het inzicht in deze ontwikkelingen een relevante  probleemstelling te ontwikkelen in functie van je eigen artistieke doelen en ambities;  4. je bent in staat je eigen begrip van en inzicht in de audiovisuele en beeldende  kunstproductie en het discours dat erover wordt gevoerd mondeling en schriftelijk te  verwoorden en hierover te communiceren met deskundigen. Je beschikt daartoe over de  nodige vaardigheden als kritische assimilatie en verwerking van visuele en tekstuele data,  het gebruik van informatietechnologie, schriftelijke en verbale communicatieve  vaardigheden, zelfstandig verrichten van onderzoek.   

INHOUD  De Kritische studie wordt aangeboden onder de vorm van een reeks seminaries. Ieder jaar worden  minstens 15 seminaries georganiseerd.  Inhoudelijk sluit een seminarie aan bij het onderzoek van de titularis(sen) van het seminarie of van  de gastprofessor die het seminarie doceert.   

EXAMENREGELING  De evaluatie van de Kritische studie gebeurt in principe volgens de algemene regeling van het  Bijzonder reglement in verband met de examens van de masteropleidingen. (zie Onderwijs­ en  examenreglement van de hogeschool) Per seminarie zijn afwijkingen van deze algemene regeling  mogelijk (zie Aanbod seminaries 2010­2011).                                                     

 

AANBOD SEMINARIES 2010‐2011  Voor het opleidingsonderdeel Kritische studie volg je drie seminaries. Twee ervan zijn automatisch  verbonden aan het atelier waarvoor je hebt gekozen. Een derde seminarie is vrij te kiezen.  Inschrijven voor het atelier en de seminaries doe je in de loop van de introductieweek. Je kunt in de  loop van het academiejaar enkel nog van seminarie veranderen mits toestemming van de titularis  van het nieuwe seminarie waar je voor kiest en op voorwaarde dat het maximum aantal studenten  voor het seminarie waarvoor je je wil herinschrijven niet bereikt is. Elke wijziging moet  onmiddellijk meegedeeld worden aan het studentensecretariaat.  Omwille van practisch‐organisatorische redenen heeft de hogeschool het recht om:  ‐ een seminarie waarvoor zich minder dan vijf studenten inschrijven niet in te richten;  ‐ je in te schrijven voor een seminarie van je tweede voorkeur.  Om je keuze te vergemakkelijken worden de seminaries die tijdens het academiejaar 2010‐2011  worden aangeboden in de volgende bladzijden nader toegelicht.      titel          titularis      statuut    Complexiteit en zelforganisatie  Frank Maes    verbonden aan atelier                    Show, Unclose … Display                  + keuzeseminarie    Concepts of Contemporary and   Jo De Baerdemaeker  verbonden aan atelier  Multilingual Typography             TYPO/GRAPHICS     Cultural Memory      Roel Vande Winkel  verbonden aan atelier film    De lotgevallen van de blik: van de   Marc Verminck   keuzeseminarie  gedesinteresseerde tot de voyeur    De relatie kunstenaar – galerie – verzamelaar     keuzeseminarie             Marie‐Pascale Gildemyn    Film in België – de Belgische film  Roel Vande Winkel  keuzeseminarie  Filosofie van de representatie,   Camiel van Winkel  van Jean Baudrillard tot Jacques Rancière                           Geschiedenis en theorie van de avant‐garde:       Jeff Wall          Hans de Wolf                                 L’artisan électronique     Claire Warnier                     Meeting Belgian Design    Fatima Pombo    Omtrent de interactieve methode:   Peter Beyls  identificatie, culturele impact en implementatie 

 

verbonden aan het atelier   vrije kunsten      en aan het atelier film 

 

verbonden aan het atelier vrije   kunsten en aan het atelier  Show, Unclose … Display    verbonden aan de ateliers    TYPO/GRAPHICS + animatiefilm  keuzeseminarie  keuzeseminarie 

Show, Unclose … Display 

Steven Humblet &   Maarten Vanvolsem 

verbonden aan het atelier  Show, Unclose … Display 

Sound Art: geluid als component   Peter Beyls    verbonden aan het atelier film  in de beeldende kunst. Kritische studie,   geschiedkundige situering en implementatie    Strategie        Guillaume Vander Stighelen   verbonden aan het atelier             & Kristin Verellen    reclamevormgeving    The only people who see the     Johanna Kint      keuzeseminarie  whole picture (Salman Rushdie)    Utopic Dimensions in Artistic Work  Johan Teirlinck     verbonden aan het atelier                    reclamevormgeving                    + keuzeseminarie  Verhalen in diverse media en     crossmediale narratie     

Pascal Lefèvre         

   

verbonden aan het atelier  illustratie & beeldverhaal 

Vertellen met beelden en zonder woorden                  Pascal Lefèvre                   

     

verbonden aan de ateliers  illustratie & beeldverhaal  + animatiefilm 

                   

   

INHOUD en ONDERWIJSREGELING per SEMINARIE  titel      Complexiteit en zelforganisatie    titularis    Frank Maes    statuut     plichtseminarie voor het atelier Show, Unclose … Display (naast Jeff Wall)        + keuzeseminarie    onderwijstaal    Nederlands  contacturen    24  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:  Een basiskennis van de kunst‐ en cultuurgeschiedenis die toelaat een figuur, gebeurtenis of  kunstwerk historisch te situeren.   De mogelijkheid om Engels en Frans te lezen en begrijpen.    Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Onze maatschappij wordt gekenmerkt door een hoge mate van ‘meervoudigheid’. Een aantal  factoren die dit gestimuleerd hebben, zijn digitalisering, globalisering en migraties. Tal van  maatschappelijke en culturele domeinen, waaronder ook de actuele beeldende kunst, worden  gekenmerkt door een scherper bewustzijn en een grotere aandacht voor complexiteit. Domeinen die  met levende, evoluerende of ‘zelforganiserende’ systemen te maken hebben ‐  zoals biologie en  psychologie, neurologie en cybernetica, architectuur en stedenbouw, meteorologie en kosmologie ‐  maken steeds meer gebruik van open, dynamische modellen, die een zekere mate van rationaliteit  introduceren om patronen te onderkennen en te hanteren in wat vroeger als louter onvoorspelbare,  sublieme chaos beschouwd werd. Daarbij wordt naast de vaste parameters of constanten ook een  dosis onvoorspelbaarheid en flexibiliteit in het model geïntegreerd. Essentieel is daarbij ook de  premisse dat de observator deel uitmaakt van het geobserveerde terrein. Dit alleen al sluit elke  mogelijkheid van een totaliserend overzicht en een onveranderlijk perspectief of model uit.   Een uitstekend startpunt om de relevantie van een dergelijke benadering voor de kunsten aan te  vatten, is de Kritiek van het oordeelsvermogen van Immanuel Kant. Daarin wordt eerst de  beoordeling van kunst, vervolgens de beoordeling van de (levende) natuur behandeld.  Wetenschapsfilosoof Gertrudis Van de Vijver blijft, voor haar reflecties rond zelforganisatie in  biologie, cybernetica en neurologie, Kants visie als een belangrijk ijkpunt hanteren.   Vervolgens worden een aantal belangrijke historische figuren kernachtig besproken, zoals: de  filosofen Nicolaas van Cusa (15de eeuw) en Giordano Bruno (16de eeuw); Pieter Breugel de Oude;  de dichters Arthur Rimbaud, Stéphane Mallarmé en Maurice Maeterlinck; de architecten Frederick 

Kiesler en Yona Friedman; de architect en componist Iannis Xenakis; de kunstenaars Jackson  Pollock, Dieter Roth en Marcel Broodthaers; de filosoof Michel de Certeau; de tapijtkunst van  Berbervrouwen. Tenslotte worden een aantal actuele figuren belicht, zoals Antonio Negri en Michael  Hardt (auteurs van Empire en The Multitude, bijbels van het antiglobalisme); de kernfysicus Jean‐ Louis Deneubourg (zoekt orde in de complexiteit door de organisatie en communicatie van mieren  te bestuderen); de psycholoog Douwe Draaisma; de psychoanalytica en kunstenares Bracha  Lichtenberg‐Ettinger; de architect Lars Spuybroek;  kunstenaarscollectieven zoals het Indische Raqs  Media Collective, het Nederlandse De Geuzen, het Italiaanse Zimmer Frei; kunstenaars als Antony  Gormley, Royden Rabinovitch, Raphaël Buedts, Michel François, Suchan Kinoshita, Joëlle Tuerlinckx,  Virginie Bailly, Bart Lodewijks en Daniëlle Van Zuylen, Simona De Nicolai & Ivo Provoost, Els  Opsomer, Olivier Rochette & Gerard‐Jan Claes.      Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   ‐ hoorcolleges  ‐ werkcolleges  ‐ gastlezingen  ‐ screenings en/of tentoonstellingsbezoek  ‐ individueel en collectief doornemen van literatuur     Gezien het vrij theoretische onderwerp wordt het eerste college, na een algemene inleiding,  gespendeerd aan een reeks concrete artistieke cases, aan de hand van beeldmateriaal, screenings en  toelichtingen van kunstenaar(s).  Daarna volgt een hoorcollege waarin, aan de hand van gericht gekozen tekstfragmenten van Kant en  Van de Vijver, een aantal kernbegrippen en facetten van hun respectievelijke theorieën helder en  kernachtig worden toegelicht.  Daarna afwisselend hoorcolleges (zie inhoud) en werkcolleges met bespreking van relevante  teksten, die voor aanvang van het college individueel gelezen worden. Telkens terugkoppeling naar  voorbeelden uit de artistieke praktijk.   Collectieve en individuele begeleiding van studenten in functie van een paper, waarin de studenten  het thema interpreteren, vertalen naar eigen inzichten, toepassen op/in een bepaald artistiek  domein.  Tenslotte presentatie van de paper in groep.    Studiemateriaal (verplicht):   ‐ fragmenten  uit Immanuel Kant, De kritiek van het oordeelsvermogen  ‐ fragmenten uit Gertrudis Van de Vijver, Kant et les intuitions de l’auto­organisation  ‐ fragmenten uit Gertrudis Van de Vijver, Auto­organisation, identité, autonomie: figures kantiennes  ‐ fragmenten uit Michael Hardt & Antonio Negri, De menigte  ‐ de artikels van M. Hardt & A. Negri, Okwi Enwezor en Raqs Media Collective in Artforum, oktober  2009  ‐ Jean‐Louis Deneubourg, Quant à l’organisation et la communication des insectes sociaux  ‐ fragmenten uit Maurice Maeterlinck, La vie des abeilles   ‐ fragment uit Kristin Ross, The Emergence of Social Space: Rimbaud and The Paris Commune  ‐ enkele ‘Commune’‐gedichten van Arthur Rimbaud  ‐ fragmenten uit Michel de Certeau, Arts de faire : l’invention du quotidien (over strategie en tactiek,  over de consument, over de stad)  ‐ fragmenten uit Paul Vandenbroeck, Azetta. Tapijtkunst van Berbervrouwen  ‐ fragmenten uit Lars Spuybroek, The Architecture of Variation  ‐ Frank Maes, Een lichaam in de ruimte (over recente sculpturen van Anthony Gormley)  ‐ Frank Maes, Sneller dan het bewustzijn. Enkele processen in het werk van Dieter Roth ontrafeld 

Evaluatievormen:   een paper van 2500 woorden     Maximum aantal studenten: 15    Kalender:  donderdag 17.02, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 24.02, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 03.03, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 10.03, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 17.03, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 24.03, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 31.03, 17u‐20u, lokaal +2.01  donderdag 07.04, 17u‐20u, lokaal +2.01    Biografie:  Frank Maes is kunsthistoricus, freelance curator en publicist over beeldende kunst en architectuur.  In een recent verleden was hij senior curator van het S.M.A.K. en consulting editor van het tijdschrift  Janus.                                 

 

   

titel   

 

Concepts of Contemporary and Multilingual Typography 

  titularis    Jo De Baerdemaeker    statuut     verbonden aan het atelier TYPO/GRAPHICS    onderwijstaal    Nederlands en Engels  contacturen    30  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   De student wordt verondersteld een basiskennis van westerse typografie, de classificatie van  lettertypes en de typografische stijlen en evoluties te hebben.  Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Type is everywhere.  De globalisering van de dagelijkse leefwereld verheft de stem van informatie tot een vorm van  internationale typografische communicatie. De boodschap moet onmiddellijk verstaanbaar zijn bij  een breder publiek, zonder haar intrinsiek karakter te verliezen.  De samenleving van mensen uit diverse culturen en met verschillende talen vraagt dat informatie in  meer dan één taal beschikbaar is: bewegwijzering in openbare plaatsen (luchthavens en  treinstations, maar ook musea en galerijen); interfaces van websites, DVD’s of videogames;  handleidingen van producten; ingrediënten en voedingssamenstellingen op verpakkingen;  ondertiteling bij tv‐programma’s of operavoorstellingen; vliegtuigtickets; mobiele telefoons;  affiches en programmaboekjes van theater‐ en dansvoorstellingen; tijdschriften en kranten;  concerttickets; nieuwsboodschappen op gebouwen, filmposters, reclamecampagnes; menu’s van  bankautomaten; woordenboeken en academische werken; etc.  Lettertypes worden aanzien als de bouwstenen van elke vorm van grafische communicatie, zowel  analoog als digitaal, reëel als virtueel. Het linguïstisch pluralisme en de diversiteit van de  individuele beeldculturen vragen elk een verschillende typografische interpretatie en het is de taak  van de ontwerper om van deze meerlagige vormentaal een harmonieus visueel geheel te maken.  Dit seminarie is een exploratie van grafische toepassingen met meertalige en niet‐Latijnse  typografie uit verschillende visuele media, waarin de student actief deelneemt aan een theoretisch  en praktisch onderzoek en de resultaten toepast in een persoonlijke verwerking.  In de colleges komen o.a. de volgende thema’s aan bod:  ‐ type in the city: typografie in de publieke ruimte  ‐ language culture type: draagt elk lettertype een culturele identiteit in zich?  ‐ aspecten van meertalige typografische vormgeving  ‐ dynamische & interactieve typografie: de rol van de ontwerper 

‐ de toekomst van het boek?  ‐ from script to type: hoe wordt een schrijfsysteem vertaald naar een digitaal lettertype?  ‐ the art of type: de letter in de kunst en de architectuur  ‐ ink vs. pixel: drukwerk vs. beeldscherm  ‐ type animation: de beweegbare letter (typografie in film, videoclip, animatie, reclame)  ‐ kalligrafie, belettering & graffiti vs. Typografie    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Hoor‐ & werkcolleges, gastlezing(en), workshop en excursie(s)    8 seminaries (elk van 3u):  ‐ 1 inleidend seminarie  ‐ 6 seminaries: topic + studentenpresentaties/discussies  ‐ 1 concluderend seminarie  + 1 volledige dag (6u) seminarie: workshop + gastlezing(en)    Studiemateriaal (verplicht):   ‐ Bennett, Audrey (ed). 2006. Design studies: theory and research in Graphic Design. New York:  Princeton Architectural Press  ‐ Berry, John D. (ed). 2002. Language culture type. International type design in the age of Unicode.  New York: Association Typographique Internationale  ‐ Bringhurst, Robert. 2004. The elements of typographic style. Third revised edition. Point Roberts  and Vancouver: Hartley & Marks Publishers  ‐ Heller, Steven & Meggs, Philip B (eds). 2001. Texts on type: critical writings on typography. New  York: Allworth Press   ‐ Kinross, Robin. 2004. Modern typography: an essay in critical history. 2nd ed. London: Hyphen  Press  ‐ Noble, Ian & Bestley, Russell. Visual research: an introduction to research methodologies in  graphic design. Lausanne: AVA Publishing SA    Studiemateriaal (aanbevolen):   ‐ Baines, Phil & Dixon, Catherine. 2008. Signs: lettering in the environment. London:         Laurence King Publishing  ‐ Baines, Phil & Haslam, Andrew. 2002. Type & typography. London: Laurence King Publishing  ‐ Blackwell, Lewis. 1992. Twentieth‐century type. London: Laurence King Publishing, 1992  ‐ Gill, Eric. 1988. An essay on typography. Boston: David R. Godine [eerste publicatie in 1931]  ‐ Heller, Stephen & Fili, Louise. 1999. Typology. Typedesign from the Victorian era to the digital age.  San Fransisco: Chronicle Books  ‐ Morison, Stanley. 1990. Grondbeginselen der typografie. Amsterdam: De Buitenkant [eerste  publicatie als First principles of typography in 1931]  ‐ Nakanishi, Akira. 1980. Writing systems of the world: alphabets, syllabaries, pictograms. Rutland:  Charles E. Tuttle Company, Inc.  ‐ Noordzij, Gerrit. 2005. The stroke: theory of writing. London: Hyphen Press  ‐ Poyner, Rick. 1998. Design without boundaries: visual communication in transition. London:  Booth‐Clibborn     ——— 2007. Obey the giant: life in the image world. Basel, Boston & Berlin: Birkhäuser  ‐ Ross, Fiona. 1998. ‘Translating non‐Latin scripts into type’ in Typography Papers, 3: 75?–?86     ——— 2005. ‘Beyond Latin, a glimpse into the subject of Arabic and Indic lettershapes and       digital typeforms’ in Circular. The magazine of the Typographic Circle, 13: 12–19  ‐ Sadek, George and Zhukov, Maxim. 1997. Typographia polyglotta. A comparative study in 

multilingual typesetting. New York: Association Typographique Internationale and The Cooper  Union  ‐ Smeyers, Fred. 1996. Counterpunch. Making type in the sixteenth century, designing typefaces  now. London: Hyphen Press  ‐ Spiekermann, Erik. & Ginger, E.M. 1993. Stop steeling sheep & find out how type works. California:  Adobe Press  ‐ Unger, Gerard. 2006. Terwijl je leest. Amsterdam: De Buitenkant    Evaluatievormen:   De actieve deelname tijdens de wekelijkse seminaries worden permanent geëvalueerd, dus de  aanwezigheid tijdens de verschillende sessies is een vereiste. Tijdens de seminaries wordt een topic  als groepsdiscussie voorgelegd en verzorgt de student een actieve bijdrage (discussie en  presentatie) als kritische reflectie. (25%)  In de opeenvolgende weken worden individuele mondelinge presentaties voorgesteld waarin de  probleemstellingen worden geïntegreerd met praktische en/of theoretische oplossingen, die de  student volgens een toepassingsveld naar keuze (paper van 2000–2500 woorden of praktisch werk  + paper van 1000–1250 woorden) kan invullen. De inhoudelijke richtlijnen worden tijdens de  inleidende sessie meegedeeld. (40%)  Mondeling examen van de seminarie‐inhoud en persoonlijke invalshoek op het thema (35%).    Kalender:  maandag 14.02, 16u30‐19u, lokaal A+3.02  maandag 21.02, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 28.02, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 07.03, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 14.03, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 21.03, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 28.03, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 04.04, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 09.05, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 16.05, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 23.05, 16u30‐19u, lokaal A+2.03  maandag 30.05, 16u30‐19u, lokaal A+2.03    Biografie:  Dr. Jo De Baerdemaeker is Belgisch letterontwerper, typografisch vormgever en onderzoeker. Naast  een Master of Arts in Typeface Design (2004) behaalde hij een doctoraat in Typography & Graphic  Communication (2009) aan de University of Reading (UK). Zijn interesse gaat uit naar het  ontwerpen en onderzoeken van digitale niet‐Latijnse lettertypes en meertalige typografie. Hij is de  Belgische vertegenwoordiger bij de Association Typographique Internationale (ATypI) en gaf  lezingen op talrijke internationale typografiesymposia. Zijn werk is reeds gepubliceerd bij TYPO  magazine en DesignWeek. Lungta, zijn Latijns‐Tibetaans OpenType font is in gebruik door Oxford  University Press en University of Chicago Press. Hij ontwierp, onder andere, de lettertypes voor  WIELS, Nottingham Contemporary en Visual Editions. (www.typojo.com)   

titel     

 

Cultural Memory 

titularis    Roel Vande Winkel    statuut     verbonden aan het atelier film    onderwijstaal    Nederlands (met Engelse leesteksten)  contacturen    30  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   geen specifieke voorkennis vereist  Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Dit seminarie sluit aan bij internationaal onderzoek naar ‘cultural memory’ en naar het functioneren  van ‘mediated memories’ binnen en tussen gemeenschappen en culturen. Die theoretische  concepten geven ondermeer aan dat personen en gemeenschappen ‘het’ verleden kennen,  herontdekken maar ook heruitvinden via een breed gamma aan culturele ‘teksten’. Dergelijke  teksten komen voor in uiteenlopende vormen: romans, strips, foto’s, architecturale creaties en  geografische locaties (de zogenaamde ‘lieux de mémoire’), schilderijen, computergames, opera’s…  en natuurlijk ook historische speelfilms. We vinden dergelijke teksten, zoals bovenstaande  voorbeelden aangeven, zowel in ‘hoge’ als in ‘lage’ (populaire) cultuur terug. De impact die  dergelijke teksten hebben, kan je moeilijk exact meten, maar is onmiskenbaar groot.  Klinkt vreemd? Doe de test. Wat weet je ‐ of denk je te weten ‐ over de Spartanen en de Slag bij de  Thermopylae? Datgene wat je in de geschiedenisles hebt geleerd? Of toch vooral wat je in de strip of  de film 300 zag? Recent nog een historische studie over de 20ste‐eeuwse geschiedenis van Iran  gelezen? Of toch vooral het verhaal van de strip en film Persepolis onthouden? Is onze ‘kennis’ over,  of ‘herinnering’ aan de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust niet eerder gebaseerd op Shindler’s  List, Maus of Der Untergang dan op historische boeken? Waren jongere generaties de Israëlische  inval in Libanon en Sabra en Shatila niet al vergeten, tot de animatiefilm Waltz with Bashir opdook?  Is de Vietnamoorlog niet gereduceerd tot Tom Cruise in Born on the 4th of July en tot Nick Uts foto  van een naakt Vietnamees meisje, wegrennend van een napalmbombardement? Zouden we zonder  het schilderij van Picasso nog wel weten dat Guernica in 1936 gebombardeerd werd?   In dit seminarie wordt onderzocht hoe culturele teksten historische verhalen doorgeven: hoe ze  binnen een maatschappij functioneren, een collectief historisch geheugen vorm geven, trauma’s  helpen verwerken, maar soms ook algemeen aanvaarde geschiedbeelden aanvallen en daardoor tot  controverse leiden. Daarbij dienen we ons natuurlijk vertrouwd te maken met historische  achtergronden, maar ligt de nadruk toch vooral op de culturele teksten zelf: op de culturele  bewerking, verwerking of zelfs herdefiniëring van dat verleden. In de eerste lessen worden 

studenten geïntroduceerd tot een aantal belangrijke theoretische concepten en worden die  toegepast op een reeks concrete voorbeelden. Vervolgens wordt elke deelnemer uitgenodigd om  een culturele tekst (boek, strip, film, foto, songtekst, computergame….) van zijn/haar keuze  diepgaand te bestuderen (literatuuronderzoek, eigen analyse) en over dat onderzoek te  rapporteren: mondeling (presentatie voor medestudenten) en in een paper.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Hoorcolleges met audiovisuele fragmenten, leesteksten, feedback sessies, individueel onderzoek  onder begeleiding van de docent.  Het bijwonen van de lessen, de lectuur van een (beperkt) aantal basisteksten, de deelname aan  regelmatig overleg (over het onderwerp, de structuur en de bronnen voor de paper) en de  presentatie van de onderzoeksresultaten (mondeling en schriftelijk) is verplicht.  Het seminarie bestaat uit 10 contactmomenten, telkens op vrijdag van 9u30‐12u45. Tijdens die  contactmomenten wordt gedoceerd of worden er feedback sessies georganiseerd. Tijdens de laatste  lessen presenteren studenten de eigen onderzoeksresultaten. Om alles in goede banen te leiden,  wordt een strakke timing gehanteerd. Meer uitleg over de hieronder beschreven procedures wordt  verschaft via een handleiding (pdf op Toledo) en in de introductielessen.  Elke student mag zelf voorstellen over welk thema hij/zij wil werken. Dit voorstel (keuze culturele  tekst, beknopte bibliografie) dient de docent uiterlijk op 1 maart via e‐mail te bereiken. Op 4 maart  worden de onderwerpen in feedbacksessies definitief vastgelegd. Uiterlijk op 27 april dient een  tussentijds verslag via e‐mail te worden overgemaakt aan de docent. Op basis daarvan worden op  29 april feedback sessies georganiseerd. Studenten presenteren hun onderzoek in de les(sen) van  mei volgens een vooraf bekend gemaakt tijdschema. Uiterlijk op 6 juni wordt de definitieve paper  (elektronisch en in ‘hard copy’) ingediend.     Studiemateriaal (verplicht):   Een aantal hoofdstukken uit de boeken van de aanbevolen literatuurlijst (zie infra) of uit andere  publicaties worden via Toledo online geplaatst (pdf files) en zullen in de les worden besproken,  omdat ze als theoretische achtergrond voor de papers kunnen fungeren. De op die manier  aangeboden artikels gelden als verplichte literatuur.     Studiemateriaal (aanbevolen):   ‐ Erll, Astrid & Ansgar Nünning (eds), Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary  Handbook, Walter de Gruyter, Berlin ‐ New York, 2008.  ‐ Hughes‐Warrington, M. (ed.), The History on Film Reader. Oxon ‐ New York: Routledge, 2009.  ‐ Rosenstone, R. Visions of the Past: The Challenge of Film to Our Idea of History. Cambridge,  Massachusetts: Belknap Press, 1996.    Evaluatievormen:   Studenten worden geëvalueerd op hun basis van hun paper (80% van de punten) maar ook op basis  van hun participatie aan het seminarie in het algemeen en hun inbreng tijdens individueel contact  met de docent in het bijzonder (20 % van de punten). Tijdens de examenperiode wordt de paper  individueel besproken met de docent. Dit is een ‘feedback’ moment waarbij, na een eventuele  discussie over de inhoud, het definitieve cijfer wordt vastgelegd.   Wie in de eerste examenperiode niet slaagt, krijgt een tweede kans in de derde examenperiode.  Deadline voor het indienen van de papers (onder voorbehoud van wijzigingen: 22 augustus)  vastgelegd.    

Kalender:  vrijdag 18.02, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 25.02, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 04.03, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 11.03, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 25.03, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 08.04, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 29.04, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 13.05, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 20.05, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02  vrijdag 27.05, 9u30‐12u45, lokaal A+2.02    Biografie:  Dr. Roel Vande Winkel verricht onderzoek naar media‐ en beeldcultuur. Hij geeft les aan de  Universiteit Antwerpen en aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel, waar hij ook voorzitter van de  Onderzoeksraad is. Hij verricht cultuurhistorisch onderzoek over media, film, propaganda…   Hij publiceerde onder andere de boeken Cinema and the Swastika (2007, met David Welch), De  Vlaschaard 1943 (2007, met Ine Van linthout), Perspectives on European Film & History (2007, met  Leen Engelen) en Filmen voor Vlaanderen: Vlaamse beweging, propaganda en film (2008, met Daniel  Biltereyst). Verder leverde hij ook bijdragen aan internationale tijdschriften als het Historical  Journal for Film, Radio and Television, Journal of Film Preservation, Tijdschrift voor Mediageschiedenis  en Historical Reflections. Hij was ook betrokken bij de productie van verscheidene filmarchief dvd’s.   

titel     

 

De lotgevallen van de blik 

titularis    Marc Verminck    statuut     keuzeseminarie    onderwijstaal    Nederlands en Engels  contacturen    24  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:  interesse voor algemeen filosofisch‐culturele problematiek  Doelstellingen:   De student verwerft inzicht in het geheel van de problematiek. Dat laatste moet, ondanks de keuze  van de student voor een bepaalde problematiek uit de reader, vooral ook blijken uit de status  quaestionis op het einde van het seminarie (eindevaluatie).    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Het seminarie betreft een vrij brede blik op de problematiek van de blik. Algemeen, filosofisch,  artistiek, pervers. De invalshoeken zijn algemeen‐cultureel, artistiek, psychoanalytisch.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   hoorcolleges en individuele begeleiding    Studiemateriaal (verplicht):   Een reader is beschikbaar waaruit de student zijn/haar interesses kan halen voor zijn/haar  presentatie.    Evaluatievormen:   ‐ een presentatie n.a.v. de reader (50% van de quotering)  ‐ een onderhoud van ca. 15’ over de status quaestiones van de reader (25% van de quotering)  ‐ deelname aan de discussies in het seminarie (25% van de quotering)  De student wordt geacht aanwezig te zijn in elk seminarie.    Maximum aantal studenten: 15       

Kalender:  donderdag 17.02, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 24.02, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 03.03, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 10.03, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 17.03, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 24.03, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 31.03, 16u‐19u, lokaal A+3.01  donderdag 07.04, 16u‐19u, lokaal A+3.01     Biografie:  Marc Verminck is filosoof en psychoanalyticus.   Editor van o.m. Zes cahiers (Meulenhof/Kritak), Het vel van Cambyses. Kunstkritiek van Van nu en  Straks tot heden (Kritak), Over het interessante (Kritak) en Nouvelle synthèse d’Anvers (Antwerpen).  Verschillende publicaties over vooral cultuurfilosofische onderwerpen in diverse tijdschriften  (Tijdschrift voor filosofie, Streven, Nox, DWR etc).  Recent verscheen van hem: Als een gebroken spiegel (A&S/books, 2007) en Over schoonheid.  Hedendaagse beschouwingen bij een klassiek begrip (A&S/books, 2008)     

titel   

 

De relatie kunstenaar – galerie ‐ verzamelaar 

titularis    Marie‐Pascale Gildemyn    statuut     keuzeseminarie    onderwijstaal    Nederlands (Engels en/of Frans voor gastsprekers)  contacturen    24  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:  Een goede basiskennis van de geschiedenis van de moderne en hedendaagse kunst en een stevige  interesse in de ontwikkelingen van de hedendaagse kunst.    Doelstellingen:   De student(e) verwerft kennis van de ontwikkeling van het moderne en hedendaagse museum‐ en  verzamelinglandschap in België (en de ons direct omliggende landen).  Hij/zij verwerft kennis van het galeriesysteem in België.  Hij/zij wordt bewust van de problematiek (rechten en plichten) eigen aan de aankoop en verkoop  van kunst (zowel voor de verzamelaar, voor de galeriehouder als voor de verzamelaar).    Eindcompetenties:  De student(e) heeft een vrij duidelijk beeld van de ontwikkeling van musea, galeries en  verzamelingen in België (en de ons omliggende landen).  Hij/zij heeft de werking van één galerie (in België) in het bijzonder opgevolgd en bestudeerd, en die  via zijn/haar medestudenten getoetst aan die van andere galeries.  Hij/zij is zich bewust van de maatschappelijke gevolgen van het kunstenaarschap, in het bijzonder  wat betreft de relaties tussen de wereld van de economie en die van de kunst.  Hij/zij heeft aan de hand van een reader, van colleges en lezingen, alsook van bezoeken en  ontmoetingen, een ruimer ‐ theoretisch en praktisch ondersteund ‐ beeld verworven van het  onderwerp.     Inhoud:   De ontwikkeling van het modern en hedendaags museum‐ en galerielandschap in België, alsook de  rol en de vorming van belangrijke verzamelingen (privé en publiek) worden bestudeerd.  Een aantal galeries (in België) worden gedurende één academiejaar bestudeerd en vergeleken.  Problemen en aspecten eigen aan de collectievorming van kunst worden geanalyseerd.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Hoorcollege(s) door de docente over de ontwikkeling van het museum‐ en galerielandschap in  België.  Gastsprekers (voertaal: Nederlands, Engels en/of Frans) over galeriewezen, collectievorming en al  wat daarbij te pas komt (bv. certificaat, contract, beheer en behoud).  Bezoeken (in België) aan verzamelingen (publiek of privé) en/of galeries en/of kunstenaarsateliers. 

Opvolging door elke student van een galerie. Opstellen van een schriftelijk rapport hieromtrent en  mondelinge presentatie aan de medestudenten met vergelijkende discussie tussen de studenten  onderling.  Elke student(e) leest een reader met teksten die verband houden met de relatie kunstenaar ‐galerie  ‐ verzamelaar.    Studiemateriaal (verplicht):   Aan de studenten wordt op het einde van het eerste semester een reader overhandigd die hij/zij  moet lezen voor de aanvang van het seminarie in het tweede semester.  De studenten zijn steeds aangewezen op het nemen van notities.  Voor elke sessie wordt een rapport opgesteld door één of meerdere studenten (bepaald in  samenspraak met de docente). Dat rapport wordt overhandigd aan de docente en aan alle  medestudenten.    Studiemateriaal (aanbevolen):   ‐ Pierre Assouline: L homme de l art. D.H. Kahnweiler 1884­1979, Parijs, Balland, Folio, 1988.  ‐ Bart De Baere, Henry Bounameaux: Contemporary Art in Belgium 2007, Brussel, Best Of Publishing,‐ 2006.  ‐ AA Bronson, Peggy Gale: Museums by artists, Toronto, Art Metropole, 1983.   ‐ Karel J. Geirlandt e.a.: Kunst in Belgëi na 1945, Antwerpen, Mercatorfonds, 1983,2001.  ‐ Reesa Greenberg, Bruce W Ferguson, Sandy Nairne: Thinking about Exhibitions, Londen,  Routledge,1996.  ‐ Uta Grosenick, Raimar Stange: International Art Galleries. Post­War to Post­Millenium. A narrative  chronology of the dealers, artists and spaces that have defined modern art, Londen, Thames &  Hudson, 2005.  ‐ Bernd Klser, Katharina Hegewisch & verschillende auteurs: L’ART de l’Exposition. Une  documentation sur trente expositions exemplaires du XXe siècle, Parijs, Editions du Regard, 1998.   ‐ Brian O Doherty: Inside the White Cube. The Ideology of the Gallery Space, University of California  Press, Berkeley, Los Angeles, London, 1999.  ‐ Jean‐Marc Poinsot: Quand l’oeuvre a lieu. L’art exposé et ses récits autorisés, Genève, Mamco,  Villeurbanne, Institut d art contemporain, 1999.  ‐ Mary Anne Staniszewski: The Power of Display. A History of Exhibition Installations at the Museum  of Modern Art, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London, England, 1998.  ‐ Tent. cat. Three blind mice. De collecties: Visser, Peeters, Becht, Eindhoven, Stedelijk van  Abbemuseum, 6.4‐19.5.1968, Gent, Sint Pietersabdij, 15.6‐15.8.1968.  ‐ Tent. cat. Bilder. Objekte. Filme. Konzepte (Sammlung Herbig), München, Stadtische Galerie im  Lenbachhaus, 3.4‐13.5.1973.  ‐ Tent. cat. Von Pop zum Konzept. Kunst unserer Zeit in Belgischen Privatsammlungen, Aachen, Neue  Galerie‐Sammlung Ludwig, 4.10‐9.11.1975.   ‐ Tent. cat. To the Happy Few. Bcher Bilder Objekte aus der Sammlung Reiner Speck, Krefeld, Museum  Haus Lange & Museum Haus Esters, 15.5‐10.7.1983.   ‐ Tent. cat. Collection Sonnabend. 25 années de choix et d activités d’Ileana et Michael Sonnabend,  Bordeaux, capc Muse d art contemporain, 6.5‐21.8.1988.  ‐ Tent. cat. Kunst in Vlaanderen, Nu. Een keuze uit tien jaar aankopen van de Vlaamse Gemeenschap,  Antwerpen, Muhka, 14.12.1991‐26.1.1992.  ‐ Tent. cat. Wide White Space. Achter het museum. 1966­1976. Derrière le musée, Brussel, Paleis voor  Schone Kunsten, 28.10‐31.12.1994, Marseille, MAC, april‐mei 1996.  ‐ Tent. cat. De kunst van het verzamelen. 20e­eeuwse kunst uit Nederlandse Musea, Brussel, Paleis  voor Schone Kunsten, 26.2‐25.5.1997.  ‐ Tent. cat. Many colored objects placed side by side to form a row of many colored objects. Works from 

the collection of Annick and Anton Herbert, Luxemburg, Casino Luxembourg ‐ Forum d Art  Contemporain, 29.10.2000‐11.2.2001.  ‐ Tent. cat. Conceptuele kunst in Nederland en België, 1965­1975. Kunstenaars, verzamelaars, galeries,  documenten, tentoonstellingen, gebeurtenissen, Amsterdam, Stedelijk Museum, Rotterdam, NAi  uitgevers, 20.4‐23.6.2002.  ‐ Tent. cat. Friedrich Christian Flick Collection im Hamburger Bahnhof, Berlijn, Hamburger Bahnhof‐ Museum für Gegenwart, 22.9.2004‐23.1.2005.  ‐ Lieven Van Den Abeele: Kunst, commercie en consumptie. De privatisering van de Franse kunst, in  Context K #2. Actuele kunst 2005, Hasselt, CIAP, 2005, p. 145‐154.   ‐ Verschillende auteurs: L’Exposition imaginaire. The art of exhibiting in the eighties. De kunst van het  tentoonstellen in de jaren tachtig. SDU Uitgeverij, Rijksdienst Beeldende Kunst,  s‐Gravenhage, 1989.  ‐ Verschillende auteurs: Belgacom Art­collectie 1996­2006, Brussel, 2006.  ‐ Verschillende auteurs: Collectie Vlaamse Gemeenschap Aanwinsten 1999 2001, Brussel, Vlaamse  Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport en Media, 2006.    Evaluatievormen:   1. actieve participatie aan alle seminaries (1/3 van de quotering)  2. opvolgen van een commerciële galerie gedurende één academiejaar + opstellen schriftelijk  verslag + mondelinge toelichting voor de medestudenten tijdens de laatste sessie (1/3 van de  quotering)  Alle afspraken hieromtrent worden gemaakt tijdens de eerste sessie in oktober.  3. mondeling examen: kennis van alle tijdens het seminarie besproken aspecten + grondige kennis  van de teksten uit de reader + formuleren van een persoonlijk en geargumenteerd standpunt  omtrent de verschillende besproken thema’s (1/3 van de quotering)    Maximum aantal studenten: 12    Kalender:  maandag 11.10, 15u‐16u, lokaal A+2.02  donderdag 17.02, 13u45‐17u  donderdag 03.03, 13u45‐17u  donderdag 10.03, 13u45‐17u  donderdag 17.03, 13u45‐17u  donderdag 24.03, 13u45‐17u  donderdag 31.03, 13u45‐17u  donderdag 07.04, 13u45‐17u    Biografie:  Marie‐Pascale Gildemyn is doctor in de kunstgeschiedenis (Universiteit Rennes 2 ‐ Haute Bretagne,  Marcel Broodthaers (1924­1976). Les (noms de) personnes, 2004).  Docent moderne en hedendaagse kunst, Hogeschool Sint‐Lukas Brussel.   Kunstcriticus AICA. Erevoorzitter ABCA‐BVKC (AICA). Vice‐voorzitter AICA.  Publiceert artikels over hedendaagse kunst in catalogi, boeken en tijdschriften, o.a. in Artefactum  (Antwerpen), Critique d’Art (Rennes), Forum International (Antwerpen), Kunst Nu (Gent), MDD:  Museum DoorDacht (Deurle), Museumjournaal (Amsterdam), October (Cambridge/London),  Parachute (Montréal), + ­ 0 (Brussel), Siksi (The Nordic Art Review, Stockholm‐Helsinki), Sint­ Lukastijdschrift (Brussel), DITs (Mac’s, Grand‐Hornu).     

titel     

 

Film in België – de Belgische film 

titularis    Roel Vande Winkel    statuut     keuzeseminarie    onderwijstaal    Nederlands   contacturen    24  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   geen specifieke voorkennis vereist  Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Dit seminarie biedt een introductie tot de Belgische film, gisteren en vandaag. We bespreken kort  het thema ‘film in België’ (schets van het Belgisch bioscooplandschap en –aanbod), maar focussen  vooral op ‘film uit België’. De nadruk ligt dus op Belgische filmproducties, op een kennismaking met  de Belgische (Nederlands‐ en Franstalige) film. Studenten leren via dit seminarie niet enkel een  aantal belangrijke Belgische films en hun makers kennen, maar krijgen ook inzicht in de praktijk van  de Belgische filmproductie, ‐verdeling en ‐vertoning. Daarbij wordt natuurlijk ook aandacht besteed  aan de bredere context, met bijvoorbeeld aandacht voor de ontwikkelingen op het vlak van  overheidssteun (filmsubsidies).    Het eerste en kortste luik van het seminarie bestaat uit een (eendaags) historisch overzicht. In  vogelvlucht wordt een ruime eeuw Belgische filmgeschiedenis doorlopen, met aandacht voor  fictiefilm, animatiefilm en documentaire genres. Daarin komen een aantal belangrijke Belgische  filmregisseurs, ‐producenten en hun oeuvre aan bod. Fragmenten uit hun werk worden bekeken en  toegelicht.    Het tweede luik bestaat uit een (tweedaags) filmseminarie in het ‘Huis van de Vlaamse Film’  (gebouwen Vlaams Audiovisueel Fonds in Brussel) en zoomt in op een aantal specifieke, relatief  recente films. Deze films worden integraal of gedeeltelijk bekeken en geanalyseerd. Daarbij wordt  een betrokkene (producent, regisseur, acteur, cameraman etc.) als gast uitgenodigd. De nadruk ligt  op bioscoopfilms, maar coproducties met televisieomroepen komen natuurlijk ook in aanmerking.  Door deze specifieke films te analyseren en in hun context te plaatsen, verwerven de deelnemers via  dit seminarie niet alleen een beter inzicht in de geschiedenis en de productie van de Belgische  cinema, maar maken ze ook kennis met de ervaringen van erkende filmprofessionals. (Dit  tweedaags filmseminarie wordt georganiseerd in samenwerking met de Media & Design Academie  Genk en met de Vlaamse Dienst voor Filmcultuur van de Cinematek.) 

  In een derde luik onderzoeken studenten individueel de productie, de promotie, de verspreiding en  de ontvangst (door filmrecensenten en door het publiek) van een specifieke Belgische film. Ze  verrichten daarvoor opzoekwerk (bibliotheek, Cinematek) en nemen ook persoonlijk contact op  met een of meerdere betrokken (vb. de producer, regisseurs, scenarist, hoofdacteurs). Het  onderzoek wordt neergeschreven in een paper, maar kan ook op een andere manier gepresenteerd  worden, bijvoorbeeld in audiovisuele vorm (als zelfgemaakte dvd‐extra). Belangrijk is wel dat het  eindresultaat duidelijk gebaseerd is op eigen onderzoek, dat in een portfolio gedocumenteerd  wordt.    In dit hele proces worden de studenten begeleid door de docent, zowel wat het onderzoek als de  rapportering betreft. (Zie ook Evaluatievormen).    Opgelet: de films waar studenten over werken, kunnen niet zelf worden gekozen, maar worden door  de docent toegewezen. Er wordt gestreefd naar een brede analyse van Belgische filmproducties: dus  niet alleen auteursfilms, maar ook op het brede publiek georiënteerde producties met weinig of  geen artistieke kwaliteiten komen aan bod.     Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Hoorcollege, gastlezingen, tutorials, interviews en archief‐ en bibliotheekonderzoek.    Studiemateriaal (verplicht):   syllabus die via Toledo als pdf zal worden aangeboden    Studiemateriaal (aanbevolen):   ‐ Mosley, P., Split Screen: Belgian cinema and cultural identity, New York, 2001, State University of  New York Press.  ‐ Thys, M. (red.), Belgian Cinema ‐ Le Cinéma Belge ‐ De Belgische Film, Brussel ‐ Gent ‐ Amsterdam,  1999, Cinematek ‐ Ludion.  In de bibliotheek van de hogeschool bevinden zich tevens een aantal basiswerken over de Belgische  film. Deze kunnen niet ontleend worden en staan dus altijd ter beschikking van de studenten.    Evaluatievormen:   De studenten dienen in het kader van dit seminarie, individueel of in kleine groepen, zelf de  productie en de vertoning van een Belgische film te onderzoeken. Ze bekijken de film, zoeken er in  het filmarchief informatie over op, praten eventueel met betrokkenen. Hierover rapporteren ze in  een met de docent af te spreken vorm: dit kan een klassieke paper zijn, maar ook andere vormen  aannemen, bijvoorbeeld een ontwerp voor een DVD‐extra.  De studenten worden geëvalueerd op dit werkstuk (80% van de punten) maar ook op hun  participatie aan het seminarie (20% van de punten), waarbij zowel aandacht uitgaat naar het  bijwonen van de drie volledige lesdagen als naar het indienen van het tussentijds verslag en de  inbreng tijdens individueel contact met de docent.   Kort voor de examenperiode (zie Kalender) wordt de paper ingediend. Tijdens de examenperiode  wordt de paper individueel besproken met de docent. Dit is een ‘feedback’ moment waarbij, na een  eventuele discussie over de inhoud, het definitieve cijfer wordt vastgelegd.   Wie in de eerste zittijd niet slaagt, krijgt een tweede kans in de tweede zittijd. Deadline voor het  indienen van de papers : (onder voorbehoud van wijzigingen) 22 augustus.  Maximum aantal studenten: 15 

Kalender:    Het seminarie beslaat ‘slechts’ drie volledige lesdagen in oktober (wie zich daar niet voor kan  vrijmaken, kan zich niet inschrijven!), waarna er in november ‐ december aan de paper gewerkt  moet worden. Om alles in goede banen te leiden, wordt een strakke timing gehanteerd. Meer uitleg  over de hieronder beschreven procedures wordt verschaft via een handleiding (pdf op Toledo) en in  de introductielessen.  1. Volledige lesdag, op woensdag 10 oktober, waarin Roel Vande Winkel luik 1 (totaaloverzicht  Belgische filmgeschiedenis) doceert. Deze lesdag dient natuurlijk door alle studenten te worden  bijgewoond. (lokaal C‐3.15)  2. Tweedaags filmseminarie, op woensdag 27 en donderdag 28 oktober, waarin een aantal films  worden geanalyseerd. Dit luik 2 vormt één geheel en dient door alle studenten te worden  bijgewoond. (lokaal C‐3.15)  3. Verder zijn er geen algemene lesmomenten voorzien, maar heeft de docent voor en na het  seminarie individueel contact (persoonlijk of via e‐mail) met de studenten, zodat ze voldoende  ondersteuning krijgen bij het maken van hun taak.  4. Het onderwerp van de taak wordt uiterlijk op maandag 25 oktober vastgelegd. Uiterlijk op  maandag 29 november 2010 wordt een tussentijds verslag (elektronisch) ingediend: de docent  geeft schriftelijke feedback tegen uiterlijk maandag 6 december. Uiterlijk op maandag 27 januari  2010 wordt de definitieve paper (elektronisch en op ‘hard copy’, inclusief portfolio) ingediend. Deze  paper wordt besproken tijdens de examenperiode.    Biografie:  Dr. Roel Vande Winkel verricht onderzoek naar media‐ en beeldcultuur. Hij geeft les aan de  Universiteit Antwerpen en aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel, waar hij ook voorzitter van de  Onderzoeksraad is. Hij verricht cultuurhistorisch onderzoek over media, film, propaganda…   Hij publiceerde onder andere de boeken Cinema and the Swastika (2007, met David Welch), De  Vlaschaard 1943 (2007, met Ine Van linthout), Perspectives on European Film & History (2007, met  Leen Engelen) en Filmen voor Vlaanderen: Vlaamse beweging, propaganda en film (2008, met Daniel  Biltereyst). Verder leverde hij ook bijdragen aan internationale tijdschriften als het Historical  Journal for Film, Radio and Television, Journal of Film Preservation, Tijdschrift voor Mediageschiedenis  en Historical Reflections. Hij was ook betrokken bij de productie van verscheidene filmarchief dvd’s.             

titel         

   

Filosofie van de representatie,   van Jean Baudrillard tot Jacques Rancière 

titularis    Camiel van Winkel    statuut     plichtseminarie voor het atelier vrije kunsten         plichtseminarie voor het atelier film (naast Sound Art)    onderwijstaal    Nederlands   contacturen    16  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   zie algemene begincompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie  Doelstellingen:   De student verwerft kennis van en inzicht in het hedendaagse filosofische denken over beeld en  representatie, en leert zich daar op kritische wijze toe te verhouden, zowel mondeling als  schriftelijk.    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   In de hedendaagse filosofie, met name in Frankrijk, is veel aandacht voor de theorievorming over  het beeld. Het beeld ligt als een geprivilegieerde (denk)vorm ten grondslag aan een algemene  filosofie van de representatie.   Dit seminarie is gewijd aan het lezen en analyseren van een aantal hedendaagse filosofische teksten  die gewijd zijn aan deze problematiek. Vanuit soms radicaal verschillende uitgangspunten wordt de  theorie van het beeld doorgetrokken naar maatschappelijke, culturele en politieke aspecten van de  representatie.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   8 sessies van 2 uur.   De overige studielasturen besteedt de student aan het lezen van de te behandelen teksten.    Werkcolleges. Elke les staat één tekst centraal, die de student van tevoren heeft bestudeerd. De les  bestaat uit een collectieve bespreking en analyse van de tekst, waaraan de studenten actief  deelnemen.     Studiemateriaal (verplicht):   ‐ Jean Baudrillard, “De precessie van de simulakra”, in: In de schaduw van de zwijgende  meerderheden (Amsterdam: SUA, 1986), pp. 63‐116.  ‐ Frank Vande Veire, “Als comateuze patiënten. De kunst in een gemediatiseerde wereld”, in: Neem  en eet, dit is je lichaam. Fascinatie en intimidatie in de hedendaagse cultuur (Amsterdam: SUN, 

2005), pp. 215‐243  ‐ Jacques Rancière, “Het delen van het zintuiglijk waarneembare. Esthetiek en politiek”, in: Het  esthetische denken (Amsterdam: Valiz, 2007), pp. 9‐73.  ‐ Jacques Rancière, “De esthetische revolutie en haar consequenties. Scenario’s van autonomie en  heteronomie”, in: De Witte Raaf nr 105 (september 2003).  ‐ Marie‐José Mondzain, “Het natuurlijke beeld”, in: De Witte Raaf nr 89 (januari 2001).  ‐ Jean‐Luc Nancy, “Het beeld – het onderscheidene”, in: De Witte Raaf nr 111 (september 2004).    Evaluatievormen:   Als examentaak schrijft de student een paper van ca. 3.000 woorden over de filosofie van de  representatie, waarin de behandelde literatuur op kritische wijze dient te worden verwerkt. Deze  paper telt voor 75% mee in de eindbeoordeling. De actieve deelname aan de reeks  seminaries/discussies telt mee voor 25%.    Maximum aantal studenten: 15  Kalender:  dinsdag 15.02, 16u‐18u, lokaal A+3.02  vrijdag 25.02, 15u‐17u, lokaal A+2.02  dinsdag 01.03, 16u‐18u, lokaal A+3.02  dinsdag 22.03, 16u‐18u, lokaal A+3.02  dinsdag 10.05, 16u‐18u, lokaal A+3.02  dinsdag 17.05, 16u‐18u, lokaal A+3.02  dinsdag 24.05, 16u‐18u, lokaal A+3.02   dinsdag 31.05, 16u‐18u, lokaal A+3.02    Biografie:  Drs. C.H. (Camiel) van Winkel. Kunsthistoricus en criticus; auteur van Moderne leegte. Over kunst en  openbaarheid (1999), Het primaat van de zichtbaarheid (2005) en De mythe van het kunstenaarschap  (2007). Doceert kunsttheorie/kunstfilosofie aan Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. Geeft leiding aan  het lectoraat beeldende kunst van de AKV/St Joost in ’s‐Hertogenbosch (Avans Hogeschool).                     

titel   

 

Geschiedenis en theorie van de avant‐garde: Jeff Wall 

titularis    Hans de Wolf    statuut     plichtseminarie voor het atelier vrije kunsten         plichtseminarie voor het atelier Show, Unclose … Display                    (naast Complexiteit en zelforganisatie)    onderwijstaal    Nederlands en Engels  contacturen    26  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   Een actieve kennis van het Engels is aangewezen. Een zekere kennis van de historische avant‐garde  in de beeldende kunsten is voor de student zeker een hulpbron.  Doelstellingen:  

zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Eindcompetenties:  

zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Het Jeff Wall‐seminarie, dat dit jaar voor de derde keer wordt ingericht (maar niet identiek is aan de  vorige uitgaven), vormt de meest directe toepassing van het credo dat onderwijs gebaseerd is op  onderzoek. Het seminarie vormt namelijk een direct uitvloeisel van het onderzoek dat werd gedaan  en nog aan de gang is naar het werk en het denken van de Canadese kunstenaar Jeff Wall. Dit  onderzoek zal aanleiding geven tot een belangrijke Jeff Wall‐tentoonstelling in het Paleis voor  Schone Kunsten in 2011. Het is voorzien dat tijdens het seminarie Jeff Wall ook zelf aan minstens  één van de sessies zal deelnemen. Het seminarie richt zich ertoe het oeuvre van Jeff Wall niet alleen  te begrijpen als dat van een belangrijke vernieuwer in de fotografie, maar probeert de kunstenaar  terug te plaatsen in de context waaruit zijn artistieke demarche aan het begin van de jaren ‘70 is  gekomen. Tot deze context behoren niet alleen een paar fundamentele debatten (avant‐garde versus  conceptuele kunst, traditionele media versus conceptuele kunst, fotografie versus schilderkunst,  hedendaagse kunst versus historische avant‐garde, etc.), maar ook andere kunstenaars die actief  waren in Vancouver zoals Ian Wallace, Rodney Graham, Stan Douglas etc. en ontwikkelingen binnen  de beeldende kunsten, die pas mettertijd als belangrijk kunnen worden gepercipieerd.   Met dit onderzoek willen we een nieuwe dimensie toevoegen aan het oeuvre van Jeff Wall, waarvan  de inspiratie nog altijd te zeer beheerst wordt door louter kunsthistorische verwijzingen naar  mogelijke bronnen uit de 19de eeuw.     Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   De didactische werkvorm die voor dit seminarie wordt gebruikt, is die van een Angelsaksisch  seminar. Dit format functioneert als volgt: studenten en docent bevinden zich rond een tafel en  ontmoeten elkaar tijdens wekelijkse afspraken. De docent stelt alle leden van het seminar een aantal 

teksten ter beschikking die voor het onderzoek relevant zijn. Er wordt daarbij naar gestreefd om  zowel rekening te houden met de laatste stand van zaken in het onderzoek als met de hoogste  kwaliteit van de teksten. In het geval van Jeff Wall zijn nagenoeg alle teksten in het Engels en één in  het Nederlands. De studenten krijgen de gelegenheid tijdens de week dit materiaal te lezen. Voor  elke tekst wordt één lid van het seminarie aangeduid die de tekst tijdens de bijeenkomst  presenteert, de kernvragen eruit haalt en zijn eigen standpunt ten opzichte van de tekst formuleert.  Daarna wordt de tekst gewogen in een groepsdiscussie. Tijdens het seminarie en doorheen de  lectuur van deze teksten formuleren de studenten een voorstel voor een paper die nauw aansluit bij  het onderwerp van het seminar. Tijdens de laatste sessie worden deze papers in een nog  onafgewerkte versie voorgesteld aan de groep en besproken. Tijdens deze laatste sessie worden  altijd een of meerdere externe en vaak buitenlandse gasten uitgenodigd. Het examen bestaat uit het  mondeling bespreken van de afgewerkte paper.     Studiemateriaal (verplicht):  De literatuurlijst bestaat uit een twaalf‐ tot veertiental relevante artikels, die tijdens de eerste dag  van het seminarie worden aangeboden.      Evaluatievormen:   De studenten worden voor de helft van de quotering beoordeeld op hun medewerking aan het  seminarie, voor de helft op de paper.     Maximum aantal studenten: 16  Kalender:  elke maandagavond, van 18u tot 20u, vanaf 11.10  VUB Faculteit Letteren & Wijsbegeerte, Campus Pleinlaan, lokaal C5.404  voor meer info: www.vub.ac.be/LW    Biografie:  Prof. Dr. Hans de Wolf studeerde Kunstwetenschappen en Archeologie aan de Vrije Universiteit  Brussel en vervolgens aan het Art History Department van Columbia University in New York. Zijn  licentiaatsdiploma behaalde hij op basis van een vergelijkende studie van de creatieve processen bij  Marcel Duchamp en Stéphane Mallarmé. In 2002 doctoreerde hij met een omvangrijke en  fundamenteel vernieuwende exegese van La mariée mise à nu par ses célibataires, même, het  centrale werk in het oeuvre van Marcel Duchamp. In 1998 ontdekte hij in de archieven van de  Beinecke Rare Books and Manuscript library van Yale University in New Haven, een nog ongekend  werk van de hand van Marcel Duchamp dat aanleiding gaf tot een intens debat en sindsdien werd  toegevoegd aan het oeuvre van de kunstenaar. Vanaf 1998 was hij betrokken bij de conceptie en de  realisatie van verschillende tentoonstellingsprojecten in de Neue Nationalgalerie im Hamburger  Bahnhof, het Berlijnse museum voor hedendaagse kunst. Aan de Kunsthochschule Berlin‐ Weissensee doceert hij sinds 2002 kunsttheoretische seminaries. In 2004 werd Hans de Wolf  aangesteld als docent kunstwetenschappen en esthetica aan de Vrije Universiteit Brussel.  Gelijktijdig werd hij aangetrokken als consulent door het Paleis voor Schone Kunsten van Brussel  (BOZAR), in het bijzonder voor het ontwikkelen en onderhouden van de relaties met de Duitse  musea. In dit kader vonden in de lente van 2007 enkele opmerkelijke tentoonstellingen plaats  waarbij hij nauw betrokken was (Blicke auf Europa, Visite). Beide instellingen (PSK en VUB)  verbindt bovendien een samenwerkingsovereenkomst waarvoor Hans de Wolf de  verantwoordelijkheid draagt. Hij maakt deel uit van een reflectiecel die als opdracht heeft de  installatie van een permanent Broodthaerskabinet in het Museum voor Actuele Kunst van Gent  (SMAK) te sturen en te begeleiden. In 2005 werd Hans de Wolf gevraagd een voorstel uit te werken 

voor de nieuw in te richten doctorsgraad voor kunstenaars binnen de Universitaire Associatie  Brussel (UAB). Zijn voorstel ‐ dat uitgaat van een zo zinvol mogelijke toenadering tussen de  academische wereld, de kunsthogescholen en de kunstwereld ‐ leidde tot de oprichting van het  Platform Doctoraat in de Kunsten, ook gekend als het Brussels model.                                                                           

 

titel   

 

L’artisan électronique

titularis    Claire Warnier    statuut     plichtseminarie voor de ateliers TYPO/GRAPHICS en animatiefilm    onderwijstaal    Nederlands en Engels  contacturen    30  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   Een basiskennis van softwareprogramma’s zoals Adobe illustrator, Google Sketchup, ... is vereist.  Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Technologische innovaties democratiseren na verloop van tijd van een experiment in een   wetenschappelijk lab tot een alomtegenwoordig gebruiksartikel. Deze democratisering van   technologische innovaties gaat steeds sneller. Net zoals de A4‐printer ooit een 10.000 dollar   speelgoedje was voor de happy few, zal binnen niet al te lange tijd ook de 3D‐printer verhuizen van  het lab en het industriepand naar de copyshop om de hoek en wie weet naar het eigen bureau thuis.  En ook dit zal leiden tot heuse verschuivingen op sociaal, cultureel en economisch vlak. Geen e‐card  meer voor je verjaardag, maar je cadeau rolt zo uit de printer.   Dat dit idee niet erg futuristisch is, bewijzen mensen als Adrian Bowyer. Hij zette zijn idee om een  3D‐printer te ontwikkelen die je zelf kon bouwen en thuis kon gebruiken op het internet. Er kwam  een online communicatie op gang met als resultaat de zelf te bouwen RepRap 3D‐printer.  Onderzoekers, vormgevers, bedrijven, ... werken nu rond de RepRap en ontwikkelen er  verschillende, zelf te maken, toepassingen en verbeteringen voor. Een apparaat dat rond de  twintigduizend euro kost, kun je nu met doe‐het‐zelf materiaal in elkaar zetten voor zo’n 700 euro ‐  en dit met behulp van de kennis en het enthousiasme dat online gedeeld wordt.  Kennisoverdracht wordt gemakkelijker en vrijer, waardoor meer mensen ermee aan de slag kunnen  gaan en er dus meer nieuwe kennis wordt gegenereerd. In dit seminarie kijken we naar de  consequenties die deze democratisering van technologie voor de vormgever en de kunstenaar  betekent.   Thema’s die aan bod komen:  ‐ analyse van interessante initiatieven zoals Ponoko, Guerilla Gardening, Sustainable Everyone,  Fablab, RepRap, ...  ‐ samenwerking en kennisverwerving in de genetwerkte maatschappij  ‐ open source en economie  ‐ digitaal ‐ analoog  ‐ digitaal ‐ fysiek: bezoek Fablab   

Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Het seminarie bestaat uit kaderende, theoretische hoorcolleges en gastlezingen. Daarbij zal er een  bezoek gebracht worden aan een Fablab.   Dit seminarie zal bestaan uit 10 lessen van 2 uur en een dagbezoek aan een Fablab.    Studiemateriaal (verplicht):   Er zal een reader samengesteld worden met teksten die gebruikt worden in de lessen en die  gebruikt kunnen worden in de onderzoeksopdracht.    Evaluatievormen:   30%: deelname en verslag daguitstap naar het Fablab / Protospace in Utrecht  70%: paper n.a.v. onderzoeksopdracht in groepen van 2 personen    Kalender:  maandag 14.02, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 21.02, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 28.02, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 07.03, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 14.03, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 21.03, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 28.03, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 04.04, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 09.05, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 16.05, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 23.05, 10u30‐13u, lokaal A+2.02  maandag 30.05, 10u30‐13u, lokaal A+2.02    Biografie:  Claire Warnier studeerde af aan de Design Academy Eindhoven, afdeling Man and Identity in 2002  en behaalde haar Master of Arts in 2008 aan de Universiteit van Gent. In 2002 startte zij samen met  Dries Verbruggen de ontwerpstudio Unfold op. Het werk van Unfold bevindt zich tussen  productontwerp en het ontwerp van kleine ruimtes, maar spitst zich vooral toe op eigen  geïnitieerde onderzoeksprojecten die vooral gepresenteerd worden in installaties voor  tentoonstellingen. Claire Warnier geeft tevens les aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel en bereidt  haar PhD aan de Konstfack in Stockholm voor. (www.unfold.be)         

titel   

 

Meeting Belgian Design

titularis    Fatima Pombo    statuut     keuzeseminarie    onderwijstaal    Engels  contacturen    24  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   zie algemene beginscompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Doelstellingen:   1. The student will be interested to develop further research on any of these topics.   2. The student will have a critical perspective on Design.   3. The student will take profit of this knowledge to be critical about his/her own practice.    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   We face the opportunity of this seminar to develop knowledge about the practice of  Belgian Design,  its roots, specificities and consequences.  This research will be developed in 3 parts:    1. The contribution of Art Nouveau for an eventual specific Design and Architecture in Belgium  1.1 organization and functionalisation of the space (for ex. the domestic space)  1.2 organicist practice (in contrast with the classicism neo‐romantic) that wishes to  explore the  nature forces and not to fight against them   1.3 the connections between Art Nouveau, technology and industry    2. The inheritance of the relations between design/science, design/nature and design/art in the  practice of contemporary Belgian Design   2.1 the idea of beauty based in useful and practical criteria  2.2 selection and interpretation of some Belgian paradigmatic design projects     3. How Belgian Design contributes to shape a way of living, a ’world vision’  3.1 discussion of projects with designers and researchers  3.2 approach to a critical position about Contemporary Design    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   This seminar is a combination of practical research work carried out by the students and of  theoretical presentations developed by the docent, the students and guests (designers and  researchers). Visits in the frame of the seminar are also foreseen, namely visits to studios.  

  Studiemateriaal (verplicht):   A reader will be provided.    Evaluatievormen:   To be evaluated the student needs to be present at least in all sessions.  The evaluation is as follows:  50%: practice‐based research work  50%: presentation of a ‘paper’ in the frame of any topic of the seminar    Kalender:  donderdag 17.02, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  donderdag 24.02, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  donderdag 03.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  donderdag 10.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  donderdag 17.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  donderdag 31.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  donderdag 07.04, 13u45‐17u, lokaal A+2.03    Biografie:  Dr. Fátima Pombo has taught at the Universities of Aveiro, Porto (Portugal), Barcelona, Vigo (Spain),  Munich (Germany).  She got her post‐doctorate title in Philosophy at the University of Munich. She  was responsible for the courses of Aesthetics and for Theory and History of Design in the  Department of Communication and Art, University of Aveiro, where she has been Head of the Design  Department during four years. She has lectured extensively on design and aesthetics at  international and national conferences. She participates in several international and national  research projects, reviews and anthologies. She is an affiliated researcher at K.U.Leuven. She studied  Music at the Conservatório of Música of Porto. She also writes novels and children stories. 

titel        

   

Omtrent de interactieve methode:   identificatie, culturele impact en implementatie 

titularis    Peter Beyls    statuut     keuzeseminarie    onderwijstaal    Nederlands  contacturen    24  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    mogelijk  examencontract  mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   Dit seminarie vereist geen specifieke begincompetenties.    Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Dit seminarie rond het thema ‘interactie’ onderschrijft een dubbele vraagstelling: (1) wat is  interactie als cognitieve strategie en wat zijn de vitale eigenschappen van interactieve media, en (2)  hoe creëert de actieve participatie van menselijke interventies specifieke vormen van ‘betekenis’ in  een interactief medium en welke mogelijkheden bestaan er om een interactief protocol te  implementeren?  Onder de term ‘interactieve media’ verstaan wij de specificiteit van een volledige spectrum; van  tastbaarheid in bij uitstek analoge media tot virtualiteit in het digitale medium. Zijn beide extremen  eventueel verenigbaar in betekenis en functionaliteit?   Wat bedoelt men met ‘interactiviteit’ in een artistieke context? Welke zijn de waarachtige  implicaties van de interactieve methode? Wat zijn de kenmerken van ‘interactieve’ kunstwerken?  Welke soorten interactiviteit bieden een meerwaarde in de esthetische ervaring?  Wij bestuderen vormen van interactie in termen van kwantiteit (semantische eigenschappen) en  kwaliteit (cognitieve consequenties). De essentiële verschillen tussen laag niveau interactie (de  responsieve keuze) en hoog niveau interactie (participatie in een autonome wereld) worden in  kaart gebracht. Deze benadering belichaamt eveneens een spectrum aan implicaties; van zuiver  determinisme (selectie uit een responsief palet) tot speculeren over het potentieel van beïnvloeding  eerder dan controle.  Wij beschouwen interactie in een grotere, globale sociale context: (1) modellen van sociale  interactie tussen personen, (2) interactie tussen personen en machines en (3) interactie in  abstracte, denkbeeldige werelden geïmplementeerd in silico. Met andere woorden, onze wezenlijke  belangstelling richt zich op de interactie tussen natuur en cultuur en hoe deze dynamiek zich  manifesteert in wat wij benoemen als ‘kunst’. In deze context ontwikkelen wij eveneens een  kunsthistorische situering van de rol van interactie bij de genese van interdisciplinariteit in de  kunst (lang voor er sprake was van Mediakunst); bijvoorbeeld Cage/Cunningham/Tudor, 

Rauschenberg/Kluver, Sonic Arts Union, het MIT Medialab Reas/Fry partnership tot en met het  recente wereldwijd DorkBot initiatief.  Verder geven wij een overzicht van de grote diversiteit aan implementaties van interactiviteit; van  interactie in lokale en globale netwerken, interactieve niet‐lineaire narratieve structuren, software  ontwikkeling (introspectieve interactie met het artistieke zelf), interactieve films en interactieve  audiovisuele kunstwerken.  Er volgt een overzicht van de methodes om dergelijke werken te implementeren: computer vision,  principes van physical computing (het werken met sensoren), interactieve visualisatie van massale  hoeveelheden informatie gewonnen op het internet, interactie via fysiologische signalen onttrokken  aan het menselijk lichaam (Stelarc, Rosenboom), hogere vormen van mens‐machine interactie  bijvoorbeeld via gesproken taal (Rokeby), ‘mixed reality’ interactie met machines via spontane  lichaamstaal (Krueger), de extractie van een emotionele component uit een menselijk beweging  (Machover), interactie met virtuele lichamen over netwerken (Stenslie), uiterste virtuositeit in  interactie met muzikale processen (Waisviz), interactiviteit in video games, gedeeld auteurschap bij  het bespelen van een gecomputeriseerd muziekinstrument door verschillende spelers tezelfdertijd  (bv. Reactable)...  Implementaties van biologisch geïnspireerde mechanismen in de kunst; bijvoorbeeld cellulaire  automaten en particle systems in computeranimatie en interactie tussen biologische en  synthetische componenten in hybride vormen van artificieel leven (bijvoorbeeld de markante  Culture Tissue beweging in Australië).  Hoe kan men diepere, meer intieme vormen van mens‐machine interactie realiseren? Eventueel via  improvisatie, leren en evolutie? Op deze en vele aanverwante vragen zoeken wij naar een antwoord.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Hoorcolleges, groepsbesprekingen, individuele presentaties van studenten, werkcolleges.  Monitoraat op afspraak via e‐mail.  Het seminarie start met een reeks hoorcolleges die een kritische invulling geven van het concept  ‘interactie’. Verder zal elke student een eigen project ontwikkelen in samenspraak met de docent.  Studenten worden ook aangemoedigd om samen te werken om zo de inzet van hun individuele  expertise te maximaliseren.     Studiemateriaal (verplicht):  geen verplichte literatuur    Studiemateriaal (aanbevolen):  ‐ Jones, Caroline; 2006, Sensorium: Embodied Experience, Technology and Contemporary Art, MIT  Press, Cambridge, MA  ‐ Moggridge, Bill; 2006, Designing Interactions, MIT Press, Cambridge, MA  ‐ O’ Neill, Shaleph, 2008, Interactive Media: The Semiotics of Embodied Interaction, Springer London  Ltd.  ‐ Buxton, Bill; 2007, Sketching User Experiences: Getting the Design Right and the Right Design,  Morgan‐Kaufmann Publishers, Elsevier, Amsterdam   ‐ Salen, Katie and Zimmerman, Eric; 2004, Rules of Play, MIT Press, Cambridge, MA  ‐ Wolfram, Stephen; 2002, A New Kind of Science, Wolfram Media, Inc, Champaign, IL  ‐ Reas, Casey and Fry, Ben; 2007, Processing, MIT Press, Cambridge, MA  ‐ Noble, Joshua; 2009, Programming Interactivity: A Designer's Guide to Processing, Arduino, and  openFrameworks, O'Reilly  ‐ Igoe, Tom; 2007, Making Things Talk: Practical Methods for Connecting Physical Objects, O'Reilly  ‐ Gold, Rich; 2007, The Plenitude: Creativity, Innovation, and Making Stuff, MIT Press, Cambridge,  MA  Tijdschriften: talrijke relevante artikels in  Leonardo en Leonardo Music Journal, MIT Press. 

  Evaluatievormen:   Elke student zal zich documenteren en een dossier samenstellen en zijn/haar intenties op basis van  dit dossier communiceren met de docent. Het dossier zal het proces documenteren (in conceptuele  en technische betekenis van het woord) dat de student heeft doorlopen.  De globale evaluatie berust op drie factoren: (1) participatie en engagement in de les, (2) een  presentatie van het afgelegde parcours (op basis van het dossier) en het (eventueel) behaalde  eindresultaat en (3) een mondelinge evaluatiegesprek omtrent inhoudelijke aspecten.      Maximum aantal studenten: 15    Kalender:  donderdag 17.02, 13u45‐17u, lokaal A+2.01  donderdag 24.02, 13u45‐17u, lokaal A+2.01  donderdag 03.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.01  donderdag 10.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.01  donderdag 17.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.01  donderdag 31.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.01  donderdag 07.04, 13u45‐17u, lokaal A+2.01    Biografie:  Peter Beyls exploreert sinds de vroege jaren '70 het programmeren van computers als artistieke  activiteit. Hij studeerde informatica en muziek in Brussel, Stockholm en Londen. Beyls realiseerde  autonome tekensystemen, interactieve audiovisuele installaties en ontwierp computergebaseerde  muziekinstrumenten. Hij koppelt artistieke intuïtie aan wetenschappelijk onderzoek en benut  principes uit het domein van de Artificiële Intelligentie voor het realiseren van geluid, beeld en  hybride kunstwerken. Hij publiceerde uitvoerig over diverse aspecten van digitale kunst. Zijn  interesse gaat vooral uit naar interactie, artistieke autonomie in machines en generatieve systemen.  Beyls was gastdocent aan diverse universiteiten in de USA, Canada en Japan. Hij doceert momenteel  Theorie van de Mediakunst aan KASK, Hogeschool Gent en coördineert onderzoek aan het KASK  Interaction Lab. Hij doceert over generatieve systemen en Sound Art aan de Hogeschool Sint‐Lukas  Brussel. Beyls ontving een doctoraat in de computerwetenschappen van de University of Plymouth,  UK. 

titel   

 

Show, Unclose … Display

titularis    Steven Humblet & Maarten Vanvolsem    statuut     plichtseminarie voor het atelier Show, Unclose … Display    onderwijstaal    Nederlands  contacturen    30  studielasturen    150  studiepunten    6  creditcontract    niet mogelijk  examencontract  niet mogelijk  aantal examenkansen  2    Begincompetenties:   zie algemene begincompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   In de masteropleiding wordt elke student geconfronteerd met de opdracht zijn/haar werk aan een  breder publiek te presenteren. Het masteratelier en het daarbij aansluitende masterseminarie Show,  Unclose...Display willen stilstaan bij de verschillende consequenties van deze intrede in de publieke  ruimte. (zie ook Aanbod ateliers 2010­2011) Los van het medium waarin de student werkt, willen dit  atelier en seminarie de complexe handeling die het publiek maken van het eigen werk  vooronderstelt aan een kritische analyse onderwerpen. Presenteren betekent niet alleen loslaten,  uit de beslotenheid van het atelier treden, beslissingen uit handen geven, samenwerkingen  organiseren, maar het betekent ook verantwoordelijkheid nemen, een bewuste strategie  aanwenden, zichzelf een identiteit als kunstenaar aanmeten. Alhoewel verschillende  presentatievormen aan bod zullen komen (zoals publicaties in boekvorm, op web, e.d.), zal de  grootste klemtoon liggen op de tentoonstellingsproblematiek: het presenteren van beeldend werk  in de concrete ruimte van het museum of galerie. Verschillende aspecten van de  tentoonstellingspraktijk zullen aan bod komen, aangebracht door een uitgebreide literatuurlijst en  interventies van een aantal gastsprekers (kunstenaars, scenografen, curatoren,...). Het programma is  georganiseerd rond een serie tentoonstellingsbezoeken, lezingen, geanimeerde discussies en  presentatiemomenten. De student houdt zijn/haar ideeën en evolutie bij in een research‐ en  procesfolio. Er worden proefopstellingen gedaan op maquette (van bestaande ruimtes) en in reële  tentoonstellingsruimtes (Recylart / kelder Koninginnegalerij). Finaal geeft de student een korte  presentatie van zijn/haar ideale tentoonstelling voor het afstudeerproject en dient zijn/haar  research‐ en procesfolio in.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   literatuurlijst, zelfstudie, gastsprekers, tutorsessies en studentenpresentaties     

Studiemateriaal (verplicht):   ‐ Les cahiers de la photographie 7, les espaces photographiques: LA GALERIE. L'ACCP, Paris, 1982.  ‐ Yves  Aupetitallot (ed.), Marie‐Ange Brayer (ed.), Dirk Snauwaert (ed.), Wide White Space: achter  het museum 1966 ‐ 1976. Wide White Space: derrière le musée 1966 ‐ 1976, Brussel : Paleis voor  schone kunsten, [tent. cat.] Brussel, 28.10.‐31.12.1994 Marseille, 04.1996 ‐ 05.1996, 1994. (bib Sint‐ Lukas).  ‐ Olivier Lugon, Des cheminements de pensée. La gestion de la circulation dans les expositions  didactiques, Art Press n° spécial « Oublier l'exposition », 2000.  ‐ Julie K. Brown, Making culture visible, Routledge, London, 2002.  ‐ Olivier Lugon, "Kodakoration". Photographie et scénographie d'exposition autour de 1900, Etudes  photographiques n°16, pp. 182‐197, 2005.  ‐ Gaëlle Morel, Olivier Lugon (ed.), Les Espaces de l'Image/ The Spaces of the image. Le mois de la  photo à Montreal, 2009.  ‐ Charlotte Klonk, Spaces of Experience. Art Gallery Interiors from 1800 to 2000. Yale University  Press, London, 2009.  ‐ Jorge Ribalta (ed.), Public Photographic Spaces. Propaganda Exhibitions from Pressa to The Family  of Man (1928‐55). MACBA, Barcelona, 2009.  ‐ Olivier Lugon, Avant la 'forme tableau'. in: Etudes Photographiques n° 25  (cfr. http://etudesphotographiques.revues.org/index3038.html) No25, mai 2010, p. 6‐41.    Studiemateriaal (aanbevolen):  ‐ Brawne Michael, The museum interior: temporary and permanent display techniques, New  YorkArchitectural Book Pub Co, 1982.  ‐ John H. Falk, Lynn D. Dierking, The Museum Experience, Washington (U.S.A.), Howells House /  Whalesback Books , 1992.  ‐ Douglas Crimp, On the Museum’s Ruins, Cambridge, Massachusetts – London, England: The MIT  Press, 1993.  ‐ Reesa Greenberg, Bruce W. Ferguson, Sandy Nairne, Thinking about Exhibitions, London (U.K.),  New York (U.S.A.), Routledge, 1996. (bib Sint‐Lukas)  ‐ Mary Anne Staniszewski, The Power of Display: A History of Exhibition Installations at the Museum  of Modern Art, Cambridge (U.S.A.), The MIT Press, 1998. (bib Sint‐Lukas)  ‐ Bernd Klüser, Katharina Hegewisch, L'Art de l'exposition. Une documentation sur trente  expositions exemplaires du XXe siècle, Paris, Editions du Regard, 1998. (oorspronkelijk in het Duits,  Frankfurt, Insel,1991)  ‐ O'doherty Brian, Mcevilley Thomas, Inside the White Cube: The Ideology of the Gallery Space,  Berkeley, Los Angeles (U.S.A.), London (U.K.), University of California Press, 1999. (bib Sint‐Lukas)  ‐ Jean‐Marc Poinsot, Quand l'oeuvre a lieu, L'art Exposé Et Ses Récits Autorisés, Genève, Les presses  du réel – domaine Mamco, 1999.  ‐ Barry Lord (ed.), Gail Dexter Lord (ed.), The Manual of Museum Exhibitions, Lanham (U.S.A.), New  York (U.S.A.), Oxford (U.K;), AltaMira Press, 2001.  ‐ Marincola Paula (ed), What Makes a Great Exhibition?, Philadelphia (U.S.A.), Philadelphia  Exhibition Initiative, Reaktion Books, 2006.  ‐ Wouter Davidts, Bouwen voor de kunst? Museumarchitectuur van Centre Pompidou tot Tate  Modern, Gent, A&S/books, 2006.  ‐ Renato Barilli, Valerio Deho, Vittorio Fagone, Nicoletta Leonardi, Franco Vaccari,  Franco Vaccari:  Exhibitions in Real Time, Damiani, 2007.  ‐ Teufel Philipp, Uwe Reinhardt, New Exhibition Design 01, Ludwigsburg, Avedition GmbH, Dec.  2007.  ‐ Nairne Sandy, Thinking About Exhibitions, Abingdon (U.S.A.), Routledge, Taylor & Francis, 2007. 

‐ Judith Rugg (ed.), Michele Sedgwick (ed.), Issues in Curating Contemporary Art and Performance,  Bristol (U.K.), Chicago (U.S.A.), Intellect Ltd, 2008.  ‐ Bruce Altshuler (ed.), Salon to Biennal. Exhibitions that Made Art History. Volume 1: 1863‐1959,  Phaidon Press, London, 2008.  ‐ Beryl Graham, Sarah Cook, Rethinking Curating: Art after New Media, Cambridge (U.S.A.), The MIT  Press, 2010.    Evaluatievormen:   ‐  permanente evaluatie op aanwezigheid en actieve participatie (20%)  ‐ evaluatie van de door de student samengestelde researchfolio (40%) en van de presentatie van de  researchfolio (40%)    Kalender:  12.10, 14u‐17u   inleiding / algemene probleemstelling / verdeling opdrachten  19.10, 14u‐18u   theoretische reflectie verplichte literatuur (studentenpresentatie)  23.11, 10u‐12u   analyse oeuvre André Kertesz (I) (studentenpresentatie)               14u‐17u   analyse oeuvre André Kertesz (II) (studentenpresentatie)  30.11     bezoek tentoonstelling André Kertesz (Parijs) + bespreking  14.12, 10u‐12u   analyse oeuvre Stephen Shore (I) (studentenpresentatie)               14‐17u     analyse oeuvre Stephen Shore (II) (studentenpresentatie)  16.12     bezoek tentoonstelling Der Rote Bulli (Düsseldorf) + bespreking  18.01, 10u‐13u   studentenpresentatie Olivier Lugon + bespreking teksten.               14u‐16u   lezing Olivier Lugon  01.03, 10u‐12u   studentenpresentatie Alexander Streitberger + bespreking teksten.               14u‐18u   lezing Alexander Streitberger  22.03, 14u‐18u   theoretische reflectie verplichte literatuur (studentenpresentatie)  03.05,10u‐13u    presentatie en bespreking van de research‐folio              14u‐16u    presentatie en bespreking van de research folio    Biografieën:   

Steven Humblet studeerde filosofie en antropologie aan de K.U.Leuven. Van 1999 tot 2005 werkte  hij als freelance kunstcriticus voor de Financieel‐Economische Tijd. Sindsdien schrijft hij over  fotografie voor tijdschriften als De Witte Raaf, Camera Austria, etc. Sinds 2003 is hij assistent‐docent  Fotogeschiedenis en Fototheorie aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. Hij is als doctorandus  verbonden aan de UGent waar hij werkt aan een doctoraat over de fotografische verbeelding van  New York in stadsfotoboeken uit het interbellum. Hij is als onderzoeker betrokken bij het project  Citygraphy, een multidisciplinaire onderzoeksgroep naar de visuele verbeelding van stad en  platteland. Hij was tevens de curator van de Namiddagen van de Topografie IV die in het voorjaar  van 2008 werden georganiseerd in de Beursschouwburg. Hij bereidt momenteel als guesteditor het  Cahier #3 voor.  Relevante recente publicaties en artistieke projecten:  ‐ ‘Een modern traject doorheen de stad. Over 100 X Paris van Germaine Krull’, in: Dirk Lauwaert  (red.), Cahier Citygraphy I (2007)   ‐ ‘L’évènement’, in: Camera Austria, 28 (2007), 98   ‐ ‘Regarder Vu’, in: De Witte Raaf, 22 (2007), 126  ‐ ‘Atget: un rétrospective’, in: De Witte Raaf, 22 (2007), 127  ‐ ‘Over de rekbaarheid van een fotografisch genre (en zijn onafwendbaar breekpunt)’, in: Debuut.  Cahier Fotografie Sint‐Lukas, 1 (2007), 50‐53 

‐ ‘Picturing Fashion. Over jagers en prooien (en Britney Spears)’, in: Debuut. Cahier Fotografie Sint‐ Lukas, 1 (2007), 74‐81  ‐ ‘A desire for transparency. On Berenice Abbott’s Milk wagon and Old Houses’, in: Recherches en  Communication (nog te verschijnen)    Dr. Maarten Vanvolsem is docent fotografie aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel en research  fellow aan  het LGC. Als fotograaf kaart hij de verhoudingen aan tussen de kijker en het fotografische beeld.  Centraal staat de ervaring van tijd die bij het omgaan met en kijken naar een fotografisch beeld tot  stand komt. In deze ervaring probeert hij een dynamische tijdsduur te stimuleren. Hierbij wordt een  actieve participatie aan de toeschouwer gevraagd bij het beschouwen (lezen) van het beeld.  Relevante recente publicaties en artistieke projecten:  ‐ Maarten Vanvolsem, The Art of Strip Photography. Making Still Images with a Moving Camera,  Leuven, Leuven University Press, 2010.  ‐ Maarten Vanvolsem, Fotografie en Kunst, Karakter Tijdschrift van Wetenschap, nr 27, september  2009.  ‐ Teasers and Pleasers. Galerie Kusseneers (Antwerp, Belgium), 08/05 ‐ 30/05/2009.  ‐ Hasselt in beweging ­ Maarten Vanvolsem. Het Stadsmus (Hasselt, Belgium), 1/02 ‐ 26/04/2009.  ‐ Tobias Hild ­ Maarten Vanvolsem [the Safe]. Galerie Kusseneers (Antwerp, Belgium), 19/03 ‐  03/05/2009.         

                 

titel        

   

  titularis      statuut       onderwijstaal    contacturen    studielasturen    studiepunten    creditcontract    examencontract  aantal examenkansen 

Sound Art : geluid als component in de beeldende kunst.    Kritische studie, geschiedkundige situering  Peter Beyls  plichtseminarie voor het atelier film  Nederlands  30  150  6  mogelijk  mogelijk  2 

Begincompetenties:   Dit seminarie vereist geen specifieke begincompetenties.    Doelstellingen:  

zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Eindcompetenties:  

zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Inhoud:   Waarom gebruiken kunstenaars muziek en geluid als wezenlijke componenten bij het realiseren van  beeldende kunst? Hoe beïnvloedt een muzikale cultuur het picturaal denken: wij stellen ons de  vraag en trekken een historische lijn van Wagner tot MTV.   De wisselwerking tussen muziek en beeld loopt als een rode draad doorheen de hele  kunstgeschiedenis van de 20ste eeuw ‐ bijvoorbeeld muziek als allegorie, inspiratie en motief zoals  manifest in het werk van Kandinsky tot Kounellis. Hybride kunstvormen ontstaan; musici realiseren  grafische partituren en concerten worden vooral interessant vanwege hun visuele complexiteit  (Cage, Cunningham, Rauschenberg). Beeldhouwers creëren audiovisuele objecten waarbij vorm en  klank samenvallen  (Tinguely, Vogel, Baschet) of musici ontwerpen nieuwe muziekinstrumenten die  vorm en materiaal letterlijk vertalen in klank (Tudor). Kunstenaars ontwikkelen formele  mechanismen om muziek te interpreteren naar een visuele dimensie (Scriabin, Ox). Kunstenaars  vormen een team met het oog op een perfecte integratie van beeld en geluid, bijvoorbeeld in de  eigentijdse opera (Glass, Wilson).  Kunstenaars zoeken naar een universeel onderliggende strategie voor de simultane ontwikkeling  van beeld en geluid; denk aan de structurele film en de algoritmische cinema (Whitney). Meer  recent worden beeld en geluid op dezelfde wijze gerepresenteerd in een digitaal medium; een  algehele transdisciplinaire beïnvloeding wordt mogelijk waarbij de grenzen tussen de eigenheid en  het artistiek potentieel van de media daadwerkelijk vervagen. In combinatie met interactiviteit (in  eenvoudige lokale interfaces of in grootschalige interactieve installaties) wordt de dynamiek in het  digitale medium naar een hoger niveau van complexiteit getild.  Bovendien maakt de computer als massaproduct (in combinatie met globale netwerken) en de  beschikbaarheid van gratis public domain software het audiovisuele experiment toegankelijk voor 

iedereen. Meer in het bijzonder ondersteunt de Processing software omgeving  (http://processing.org) beeld, geluid, dynamiek en beweging ‐ zonder onderscheid en op een basis  van gelijkwaardigheid ‐ als componenten in een variabel creatief productieplatform.  Dit seminarie ontwikkelt een antwoord om het hoofd te bieden aan de vormen van hogere artistieke  complexiteit van audiovisuele projecten die beeld en geluid als structurele en semantische  componenten op een bijzondere wijze confronteren of laten interfereren.     Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   Hoorcolleges, groepsbesprekingen, individuele presentaties van studenten, werkcolleges.  Individuele begeleiding op afspraak via e‐mail.  Het seminarie start met een reeks hoorcolleges. In de eerste hoorcolleges wordt een kunstkritisch  en kunsthistorisch overzicht gegeven van hoe beeld en geluid/muziek elkaar hebben beïnvloed van  1900 tot vandaag. In de volgende hoorcolleges wordt actueel werk getoond van performers,  filmmakers, beeldende en geluidskunstenaars en hybride audiovisuele kunstvormen van de laatste  tien jaar.   De volgende sessies worden op een meer pragmatische wijze ingevuld. Elke student ontwikkelt een  project dat op een of andere wijze beeld en geluid op een originele wijze confronteert. Studenten  worden ook aangemoedigd om samen te werken om zo de inzet van hun expertise te maximaliseren.     Studiemateriaal (verplicht):   geen verplichte literatuur    Studiemateriaal (aanbevolen):  ‐ Sound Art, Beyond Music, Between Categories, Rizzoli International Publications, New York, 2007  ‐ Vom Klang Der Bilder, Karin Von Maur (ed.), Prestel Verlag, Munchen, 1985  ‐ Digital Mantras, Steven Holtzman, MIT Press, 1994  ‐ Echo. The Images of Sound, Paul Panhuysen (ed.), Het Apollohuis, Eindhoven, 1987  ‐ Art and Innovation, Craig Harris (ed.), MIT Press, 1999  ‐ Processing: A Programming Handbook for Visual Designers and Artists, Ben Fry en Casea Rea, MIT  Press, 2008  ‐ Processing: Creative Coding and Computational Art, Ira Greenberg, Friends of Ed, 2007  ‐ Tijdschriften: talrijke relevante artikels in Leonardo en Leonardo Music Journal, MIT Press    Evaluatievormen:   Elke student zal zich documenteren en een dossier samenstellen en zijn/haar intenties op basis van  dit dossier communiceren met de docent. Het dossier zal het proces documenteren (in conceptuele  en technische betekenis van het woord) dat de student heeft doorlopen.  De globale evaluatie berust op drie factoren: (1) participatie en engagement in de les, (2) een  presentatie van het afgelegde parcours (op basis van het dossier) en het (eventueel) behaalde  eindresultaat en (3) een mondelinge evaluatiegesprek omtrent inhoudelijke aspecten.      Maximum aantal studenten: 15           

Kalender:  vrijdag 18.02, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 25.02, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 04.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 11.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 25.03, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 08.04, 13u45‐17u, lokaal A+2.03   vrijdag 29.04, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 13.05, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 20.05, 13u45‐17u, lokaal A+2.03  vrijdag 27.05, 13u45‐17u, lokaal A+2.03    Biografie:  Peter Beyls exploreert sinds de vroege jaren '70 het programmeren van computers als artistieke  activiteit. Hij studeerde informatica en muziek in Brussel, Stockholm en Londen. Beyls realiseerde  autonome tekensystemen, interactieve audiovisuele installaties en ontwierp computergebaseerde  muziekinstrumenten. Hij koppelt artistieke intuïtie aan wetenschappelijk onderzoek en benut  principes uit het domein van de Artificiële Intelligentie voor het realiseren van geluid, beeld en  hybride kunstwerken. Hij publiceerde uitvoerig over diverse aspecten van digitale kunst. Zijn  interesse gaat vooral uit naar interactie, artistieke autonomie in machines en generatieve systemen.  Beyls was gastdocent aan diverse universiteiten in de USA, Canada en Japan. Hij doceert momenteel  Theorie van de Mediakunst aan KASK, Hogeschool Gent en coördineert onderzoek aan het KASK  Interaction Lab. Hij doceert over generatieve systemen en Sound Art aan de Hogeschool Sint‐Lukas  Brussel. Beyls ontving een doctoraat in de computerwetenschappen van de University of Plymouth,  UK. 

titel   

 

titularis      statuut       onderwijstaal    contacturen    studielasturen    studiepunten    creditcontract    examencontract  aantal examenkansen 

Strategie Guillaume Vander Stighelen & Kristin Verellen  plichtseminarie voor het atelier reclamevormgeving  Nederlands  30  150  6  mogelijk  mogelijk  2 

  Begincompetenties:  

zie algemene begincompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Doelstellingen:   Studenten   ‐ kunnen kritisch en strategisch reflecteren, uitwisselen en conceptualiseren over wat de toekomst  is van de reclameontwerper in het sterk veranderende marketing‐ en communicatielandschap;    ‐ leren zelf een relevant en origineel toekomstscenario en merkstrategie ontwikkelen voor een  vooruitstrevende reclameontwerper (persoon of organisatie);     ‐ zijn in staat om eigen, zeer persoonlijke standpunten over communicatie en media te ontwikkelen,  te formuleren, uit te werken en te onderzoeken;  ‐ kunnen naast hun ideeën, ook een onderbouwde visie en strategie ontwikkelen en formuleren,  waaruit deze ideeën zijn ontstaan;  ‐ zijn uiteindelijk in staat zijn om zichzelf en hun ideeën sterker te maken en zich beter te  vermarkten.    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Reclame is dood. Leve de reclame!  Dit seminarie werkt rond specifieke vragen m.b.t. reclame. Wat is de toekomst van de  reclameontwerper in een zeer sterk veranderende communicatie en ‘branding’landschap? Is de  term reclame achterhaald? Kan reclame nog liegen/manipuleren? Of kan reclame de wereld tot een  betere plek maken? Welke persoonlijke onderzoeksvragen stelt een reclameontwerper zich? Welk  gericht onderzoek is relevant in de context van hedendaags reclameontwerp? Waar haal je  informatie en inspiratie voor communicatie‐ideeën die authentiek zijn en overtuigen. Welke  strategische keuzes voeden vernieuwende concepten?    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   20% kadering – 80% workshops     

Studiemateriaal (verplicht):   basisslides voor merkstrategie en trends     Studiemateriaal (aanbevolen):  Interessante sites : www.trendwatching.com, www.springwise.com, www.allaboutbranding.com, …  Interessante literatuur :   John Steel, The perfect Pitch en Truth, lies and advertising  John Grant, The brand innovation manifesto en The green marketing manifesto  Guillaume Van der Stighelen, Maak van je merk een held en Creativiteit    Evaluatievormen:   Elke student zal zich documenteren en een dossier samenstellen en zijn/haar intenties op basis van  dit dossier communiceren met de docent. Het dossier zal het proces documenteren, conceptueel en  technisch, dat de student heeft doorlopen.  De globale evaluatie berust op drie factoren: participatie en engagement in de les (40%), een  presentatie van het afgelegde parcours in een dossier of paper ( 30%), en een mondelinge en visuele  presentatie (30%).    Kalender:  maandag 14 februari, 9u30‐17u30, auditorium C‐3.15:      inleiding met Guillaume Van der Stighelen (voormiddag) + worldcafé rond            trends & kansdomeinen met Kristin Verellen (namiddag)  dinsdag 21 februari, 13u45‐17u, lokaal A+2.03:      groepsworkshop ‘van kansdomeinen naar potentiële strategische keuzes’ (Kristin Verellen)  maandag 28 februari, 13u45‐17u, lokaal A+2.03:      workshop in duo’s ‘van potentiële strategische keuze naar een sterk merkidee’        (Kristin Verellen)  maandag 14 maart, 13u45‐17u, lokaal A+2.03:        workshop in duo’s ‘van sterk merkidee naar touchpoint strategie’      (gastspreker en Kristin Verellen)  maandag 21 maart, 13u45‐17u, lokaal A+2.03:     open markt waarbij per duo het strategische uitgewerkte merkidee voor de toekomst aan      elkaar wordt verkocht, en in co‐creatie wordt versterkt. (Kristin Verellen)  maandag 28 maart, 9u30‐17u30, auditorium C‐3.15:      de big show (presentaties en evaluatie per duo van het merkidee voor de toekomst)       + de vuurproef (Guillaume Van der Stighelen en Kristin Verellen)    Biografie:  Kristin Verellen is merkstrateeg en creative coach. Na vele jaren ervaring en plezier als copywriter,  projectleider en strateeg in verschillende communicatiebureaus (Dmb&b, Publicis, McCann, Lowe)  heeft ze in 2002 met enkele kompanen het eigen(zinnig) bureau Choco opgericht. In 2006 besloot ze  zich volledig te wijden aan haar nieuw initiatief Peel The Onion. Hierin focust ze zich op de creatieve  ontwikkeling en synergie van mensen, merken en organisaties als Colruyt, Change Designers e.a.   Guillaume Van der Stighelen studeerde voor tuinarchitect, werd vervolgens cafébaas, copywriter,  creative director en is inmiddels een internationaal gevierd reclamemaker en medeoprichter van  het reclamebureau Duval Guillaume. Hij is ook de auteur van The Simple Truth about Advertising  (1997), Maak van je merk een held (2008) en Creativiteit (2010). 

titel   

 

titularis      statuut       onderwijstaal    contacturen    studielasturen    studiepunten    creditcontract    examencontract  aantal examenkansen 

“The only people who see the whole picture…”   Johanna Kint  keuzeseminarie  Nederlands  24  150  6  mogelijk  mogelijk  2 

  Begincompetenties:  zie algemene begincompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie     Doelstellingen:   zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:  We leven in een maatschappij die door toenemende contacten tussen verschillende culturen steeds  meer uitgroeit tot een interculturele samenleving. Hoe gaan wij daarmee om? Welke vragen stellen  wij ons daarbij? Welke impact heeft deze andersoortige culturele omgeving op de beeldtaal die we  hanteren? Wat kunnen we ons voorstellen bij veellagige beeldculturen? Hoe gaan jonge  kunstenaars, filmmakers en ontwerpers hiermee om? Hoe maken zij zich dat eigen? Kunnen we dat  gegeven in kaart brengen? Welke meerwaarde biedt, in deze context, een stad als Brussel en een  school in Schaarbeek?  In het seminarie wordt stilgestaan bij het breed cultureel en maatschappelijk engagement van  kunstenaar en ontwerper, dat reeds van met de modernistische avant‐garde ingeleid werd. Hoe  gaan wij in de huidige context om met het gegeven dat verschillende levende culturen naast elkaar  bestaan, elkaar wederzijds beïnvloeden zonder geheel in elkaar op te gaan of te verdwijnen in een  creolisatieproces? Welke meerwaarde biedt de omgang van verschillende disciplines met elkaar?  Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:  hoor‐ en werkcolleges, bezoeken, gastlezingen     Studiemateriaal (verplicht):   Er wordt een reader ter beschikking gesteld.    Studiemateriaal (aanbevolen):  ‐ A. Coles ( ed.) (2007), Design and Art, Londen: Whitechapel en Cambridge, Mass: MIT Press.  ‐ R. Boomkens (2006), De Nieuwe Wanorde. Globalisering en het einde van de maakbare samenleving,  Amsterdam: Van Gennep.   ‐ C. Van Winkel (2005), Het primaat van de zichtbaarheid, Rotterdam: NAi Uitgevers.  

‐ L. De Cauter (2004), De capsulaire beschaving. Over de stad in het tijdperk van de angst, Rotterdam:  Nai Uitgevers.  ‐ Idem (1995), Archeologie van de kick: verhalen over moderniteit en ervaring, Amsterdam: De Balie.  ‐ D. Power en A.J. Scott (ed.) (2004), Cultural Industries and the Production of Culture, Londen‐New  York: Routledge.  ‐ R. Wolfson (ed.) (2003), Kunst in crisis, Amsterdam: Prometheus.  ‐ R. Poynor (2000), Design without Boundaries: Visual Communication in Transition.  ‐ M. Lind (2000) , What if? Art on the verge of Architecture and Design, Stockholm: Moderna Museet.   ‐ An Van. Dienderen, Joris Janssens, Katrien Smits (2007), Tracks. Artistieke praktijken in een diverse  samenleving, EPO.   ‐ J.Derrida (1998),  Over gastvrijheid (vertaald uit het Frans door W Van der Staal), Amsterdam:  Boom.  ‐ Erwin Jans (2006), Interculturele intoxicaties Over kunst, cultuur en verschil, Antwerpen : Epo.  ‐ A. Van Sevenant (1992), Ademruimte, van cultuurproduct tot productcultuur, Leende: Damon.  Evaluatievormen:   Permanente  evaluatie  van  actieve  deelname  tijdens  het  seminarie  en  opvolging  van  de  afspraken:  elke deelnemer verzorgt mondeling en op wekelijkse basis presentaties, als kritische reflectie op het  aangereikte topic. Deze presentaties worden ter discussie binnen de groep voorgelegd. (50% van de  punten)  Uit  deze  presentaties  volgt  een  eindpresentatie,  waarin  inzichten  en  (mogelijke)  conclusies  zijn  opgenomen. De student maakt daarbij gebruik van een door haar/hem gekozen werkstuk/medium.  (50% van de punten)    Kalender:  donderdag 17.02, 13u45‐17u, lokaal A+3.02  donderdag 24.02, 13u45‐17u, lokaal A+3.02  donderdag 03.03, 13u45‐17u, lokaal A+3.02  donderdag 10.03, 13u45‐17u, lokaal A+3.02  donderdag 17.03, 13u45‐17u, lokaal A+3.02   donderdag 24.03, 13u45‐17u, lokaal A+3.02  donderdag 31.03, 13u45‐17u, lokaal A+3.02  donderdag 07.04, 13u45‐17u, lokaal A+3.02    Biografie:  Johanna  Kint,  doctor  in  de  kunstwetenschappen.  Medecurator  van  het  samenwerkingsproject  en  auteur  van  de  catalogus  The  distance  between  (2006),  tussen  Bauhaus  Universiteit  Weimar  en  de  Hogeschool  Sint  Lukas  Brussel.  Coördinator  Luisterplekken  (2008)  tussen  de  hogeschool  en  de  Brusselse Erfgoedcel.  Docent kunst en designcultuur, Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. Verzorgt o.m. ‘DesignCulture’ aan de  Technische Universiteit van Eindhoven.   

   

titel   

 

titularis      statuut              onderwijstaal    contacturen    studielasturen    studiepunten    creditcontract    examencontract  aantal examenkansen 

Utopic Dimensions in Artistic Work  Johan Teirlinck  plichtseminarie voor het atelier reclamevormgeving  + keuzeseminarie  Nederlands en Engels  30  150  6  mogelijk  mogelijk  2 

Begincompetenties:   zie algemene begincompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Doelstellingen:   ‐ inzicht verwerven in de rol die een utopie of ideaalbeeld speelt voor het bedenken en produceren  van creatief werk;  ‐ de eigen inzichten kunnen formuleren en presenteren;  ‐ de eigen inzichten kunnen omzetten in creatief werk;  ‐ kritische reflectie over de betekenis van een (utopische) wereldvisie op maatschappelijk, sociaal,  artistiek en cultureel vlak;  ‐ inspiratie opdoen tijdens dit seminarie.    Eindcompetenties:   zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie    Inhoud:   Artistic work always refers to a set of social, cultural and contextual aspects. In this seminar a  research will focus on these underlying elements that carry or sustain the artistic work.  Can we speak or express ourselves without implying a ‘better’ world, or society, or future? Is the  artistic or creative effort an open (or concealed) form of criticism on our actual life and culture?  Some speakers (artists as well as philosophers) will come and present their thoughts on this matter.  Students will be invited to study their own work and investigate utopic dimensions in it.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   hoorcolleges, gastlezingen en presentaties van studenten    Mogelijke gastsprekers zijn Luc Deleu (stedenbouw, toekomstige steden en wereld,  staatsprijswinnaar), Serge De Gheldere (de zogeheten Vlaamse Al Gore, over de rol van ecologie en  wetenschap), Francis Smets (filosoof en kunstcriticus), Fabio Wuytac (filmmaker en oud‐student  Sint‐Lukas), e.a.    Studiemateriaal (verplicht):   De gastsprekers zullen elk een tekst voorbereiden. 

  Studiemateriaal (aanbevolen):  Johan Teirlinck, De wereld voor beginners (Colibro 2010)    Evaluatievormen:   ­ schriftelijk examen (50% van de eindbeoordeling)  ‐ eigen presentatie + inbreng  tijdens de sessies zelf (50% van de eindbeoodeling)    Maximum aantal studenten: 30    Kalender:  vrijdag 18.02, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 25.02, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 04.03, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 11.03, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 25.03, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 08.04, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 29.04, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 13.05, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 20.05, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03  vrijdag 27.05, 9u30‐12u45, lokaal A+2.03    Biografie:  Johan Teirlinck studeerde Germaanse Filologie en Filosofie. Hij publiceerde literair werk: Van hier  tot aan de brug (roman), Branes (theatertekst) en Schitterend werk (gedichten) – en essays: Het  actuele denken: de mentale ruimte, contaminaties en serendipiteit, tweede herziene druk in 2010 die  vertaald werd als Today’s mind: mental space, contaminations and serendipity (2009). Hij gaf  gastcolleges in 2009 in de Kent State University in Ohio (USA) en was er curator van een  tentoonstelling in the Main Gallery of Kent State met als titel Mental Space. In 2010 schreef en  publiceerde hij De wereld voor beginners, een project waarbij de huidige maatschappelijke en  culturele situatie kritisch wordt bekeken en waarbij tal van initiatieven worden opgezet om te  zoeken naar mogelijkheden voor de toekomst. 

titel   

 

titularis      statuut       onderwijstaal    contacturen    studielasturen    studiepunten    creditcontract    examencontract  aantal examenkansen 

Verhalen in diverse media en crossmediale narratie  Pascal Lefèvre  plichtseminarie voor het atelier illustratie & beeldverhaal  Nederlands  30  150  6  mogelijk  mogelijk  2 

  Begincompetenties:   Dit seminarie vereist geen specifieke begincompetenties.    Doelstellingen:  

zie algemene doelstellingen van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Eindcompetenties:  

zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Inhoud:   Hoe kunnen we verhalen analyseren? Wat zijn de narratieve mogelijkheden en beperkingen van  bewegende en stilstaande beelden, van fotografische en handgemaakte beelden, van woord‐beeld  combinaties? Hoe wordt één fictief universum crossmediaal gecommuniceerd?     Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   In dit seminarie zullen we vooral in groep werken: een aantal sleutelteksten (o.a. van Marie‐Laure  Ryan) en creaties in verband met de thematiek van het seminarie samen doornemen, in dialoog  gaan met een aantal gespecialiseerde gastsprekers, onderzoeksvoorstellen bespreken, mondeling  presenteren...   Daarnaast zal de student ook zelfstandig onderzoek verrichten: informatie verzamelen en kritisch  verwerken, eigen onderzoeksvraag uitwerken, paper schrijven…  Digitaal leerplatform Toledo zal daarbij een centraal werkingsinstrument zijn.    Studiemateriaal (verplicht):   zie lijst met verplichte artikels en werken op Toledo    Evaluatievormen:   Elke student doet een eigen onderzoek in verband met het thema van het seminarie. De resultaten  van dit onderzoek worden zowel mondeling (voor de groep) als schriftelijk (tekst in de vorm van de  academisch artikel, 2.500 à 3.500 woorden) op een afgesproken moment gepresenteerd.   Inhoudelijk en vormelijk dient de paper te beantwoorden aan de eisen zoals vastgelegd in de  handleiding Richtlijnen voor het schrijven van papers en scriptie.   Regelmatig overleg met de docent over het onderwerp en de structuur van de paper en de 

presentatie is verplicht.  De mondelinge presentatie en de paper zelf tellen elk voor 40% mee in de eindbeoordeling, de  actieve deelname aan het seminarie voor 20%.     Kalender:  woensdag 16.02, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 23.02, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 02.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 09.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 16.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 23.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 30.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 06.04, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 27.04, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  woensdag 04.05, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02    Biografie:  Pascal Lefèvre (doctor in Sociale Wetenschappen) werkte eerst voor de openbare omroep, waar hij  o.a. enkele korte documentaires realiseerde (Winsor McCay en Bilal). Nadien was hij enkele jaren  aan het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal verbonden en sinds 1998 doceert hij over visuele  sequentiële media (voornamelijk strip, film en tv) in het hoger kunstonderwijs. Hij deed/doet  onderzoek voor Hogeschool Sint‐Lukas Brussel, MDA Genk, K.U.Leuven, Het Huis van Alijn (Gent) en  de kunstenaarsvereniging SMart. Meer info op  

   

titel   

 

titularis      statuut       onderwijstaal    contacturen    studielasturen    studiepunten    creditcontract    examencontract  aantal examenkansen 

Vertellen met beelden en zonder woorden Pascal Lefèvre  plichtseminarie voor de ateliers animatiefilm en illustratie & beeldverhaal  Nederlands  30  150  6  mogelijk  mogelijk  2 

  Begincompetenties:   Dit seminarie vereist geen specifieke begincompetenties.    Doelstellingen:  

zie algemene doelcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Eindcompetenties:  

zie algemene eindcompetenties van het opleidingsonderdeel Kritische studie 

  Inhoud:   Behalve een historische schets van de visuele vertelling, zullen de mogelijkheden en beperkingen  van puur visuele vertellingen behandeld worden aan de hand van talrijke voorbeelden uit de  praktijk.    Leer‐, onderwijs‐ en begeleidingsactiviteiten:   In dit seminarie zullen we vooral in groep werken: een aantal sleutelteksten en creaties in verband  met de thematiek van het seminarie samen doornemen, in dialoog gaan met een aantal  gespecialiseerde gastsprekers, onderzoeksvoorstellen bespreken, mondeling presenteren...   Daarnaast zal de student ook zelfstandig onderzoek verrichten: informatie verzamelen en kritisch  verwerken, eigen onderzoeksvraag uitwerken, paper schrijven…  Digitaal leerplatform Toledo zal daarbij een centraal werkingsinstrument zijn.    Studiemateriaal (verplicht):   zie lijst met verplichte artikels en werken op Toledo    Evaluatievormen:   Elke student doet een eigen onderzoek in verband met thema van het seminarie. De resultaten van  dit onderzoek worden zowel mondeling (voor de groep) als schriftelijk (tekst in de vorm van de  academisch artikel, 2.500 à 3.500 woorden) op een afgesproken moment gepresenteerd.   Inhoudelijk en vormelijk dient de paper te beantwoorden aan de eisen zoals vastgelegd in de  handleiding Richtlijnen voor het schrijven van papers en scriptie.   Regelmatig overleg met de docent over het onderwerp en de structuur van de paper en de  presentatie is verplicht. 

De mondelinge presentatie en de paper zelf tellen elk voor 40% mee in de eindbeoordeling, de  actieve deelname aan het seminarie voor 20%.     Kalender:  maandag 14.02, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 21.02, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 28.02, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 07.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 14.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 21.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 28.03, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 04.04, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 25.04, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02  maandag 02.05, 9u30‐12u45, lokaal A+3.02    Biografie:  Pascal Lefèvre (doctor in Sociale Wetenschappen) werkte eerst voor de openbare omroep, waar hij  o.a. enkele korte documentaires realiseerde (Winsor McCay en Bilal). Nadien was hij enkele jaren  aan het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal verbonden en sinds 1998 doceert hij over visuele  sequentiële media (voornamelijk strip, film en tv) in het hoger kunstonderwijs. Hij deed/doet  onderzoek voor Hogeschool Sint‐Lukas Brussel, MDA Genk, K.U.Leuven, Het Huis van Alijn (Gent) en  de kunstenaarsvereniging SMart. Meer info op  

   

ONDERWIJS‐ & EXAMENREGELING ATELIER  De onderwijsregeling van het opleidingsonderdeel Atelier is voor beide masteropleidingen dezelfde.  Afwijkingen van deze algemene regeling worden voor elk atelier afzonderlijk aangegeven (zie  Aanbod ateliers 2010­2011).    

FICHE VAN HET OPLEIDINGSONDERDEEL 

  naam van het opleidingsonderdeel        Atelier  contacturen                                          140u/academiejaar  studieomvang                                  12 studiepunten  studielasturen                                  360u/academiejaar  niveau                                           uitdiepend  statuut                                          plichtvak  Tijdens de introductieweek schrijf je je in voor één van de  ateliers die worden aangeboden (zie Aanbod ateliers 2010­ 2011).  onderwijsverstrekkers                          atelierteams                                                      (zie Aanbod ateliers 2010­2011)  onderwijstaal                                   Nederlands  Als in het atelier gedoceerd wordt door een anderstalige  docent, kan de atelierbegeleiding gebeuren in een andere  internationale forumtaal dan het Nederlands.                                                               onderwijs‐ en leervormen                        atelier  volgtijdelijkheid                                  niet van toepassing  studiecontract                                  Het atelier komt in aanmerking voor inschrijving onder  diploma‐ en creditcontract. Je kunt je voor het atelier enkel  inschrijven onder de vorm van een creditcontract na  onderzoek van de geschiktheid en bekwaamheid om het  atelier op masterniveau te volgen. Dit onderzoek gebeurt  door het bureau van de betrokken opleiding en een gesprek  waarin gepeild wordt naar je motivatie                                                                           en artistieke praktijkervaring en naar de mate waarin je  beschikt over de begincompetenties die noodzakelijk  aanwezig worden geacht voor deelname aan het atelier. Het  atelier komt als opleidingsonderdeel niet in aanmerking voor  inschrijving onder de vorm van een examencontract.                                                  

BEGINCOMPETENTIES  1. Je kunt een betekenisvol portfolio voorleggen met werk waaruit blijkt dat je:  ‐ op het niveau van een academische bachelor beschikt over kennis en inzicht in de praktijk van  het gekozen atelier;          ‐ beschikt over voldoende creatieve potentie en houding.  2. Je bent in staat de artistieke, maatschappelijk‐culturele of persoonlijke relevantie van dit portfolio  aan deskundigen toe te lichten.  3. Je bent bereid tot actieve participatie in het atelier en tot zelfstandig werken.       

DOELSTELLINGEN EN EINDCOMPETENTIES  1. Afhankelijk van het gekozen atelier ben je in staat op het niveau van een beginnend  audiovisueel of beeldend kunstenaar betekenisvolle projecten en werk te ontwikkelen.  2. Je bent in staat om een functionele werksituatie op te zetten en te onderhouden en om  zelfstandig werk en projecten te realiseren.  3. Je beschikt over gevorderde technische en productionele competenties in de praktijk van het  gekozen atelier.  4. Je bent in staat zelfstandig te werken en je permanent bij te scholen.   

INHOUD  1. Via advies, technische en productionele ondersteuning of gerichte opdrachten verdiep je je  praktische kennis van en inzicht in de technische en productionele aspecten van het gekozen  atelier.  2. Naast de technische en productionele ondersteuning kun je in het atelier een beroep doen  op het advies van artistieke en professionele raadgevers over je persoonlijke, artistieke of  professionele objectieven, je onderzoeksmethodes en werkwijzen of over je gerealiseerde of  nog te realiseren projecten.  3. In de veronderstelling dat het onderzoek en de productie van de ene de context vormt voor  het onderzoek en de productie van de ander, wordt verwacht dat je je uitdrukkelijk  engageert voor de ideeën en projecten van anderen. In het atelier worden daarom op  regelmatige tijdstippen groepsdiscussies georganiseerd waar je je eigen projecten  presenteert.  4. In het atelier leg je contacten met de professionele wereld van de audiovisuele of beeldende  kunsten, onder de vorm van stages of onder de vorm van tentoonstellingsbezoeken en  andere uitstappen, atelierbezoek door kunstenaars, galeriehouders, curators, enz.  5. In het atelier werk je aan de verdere uitbouw van je proces‐ en/of portfolio.   

EXAMENREGELING  De evaluatie van de Kritische studie gebeurt in principe volgens de algemene regeling van het  Bijzonder reglement in verband met de examens van de masteropleidingen. (zie Onderwijs­ en  examenreglement van de hogeschool) Per seminarie zijn afwijkingen van deze algemene regeling  mogelijk (zie Aanbod ateliers 2010­2011). 

AANBOD ATELIERS 2010‐2011  Inschrijven voor het atelier doe je in de loop van de introductieweek.    Elk atelier biedt een bepaald programma aan van workshops, tentoonstellingsbezoeken, stage,  lezingen, etc. Bovendien zorgt het docententeam van het atelier voor de begeleiding van je  masterproef, soms aangevuld met andere docenten. Voor de specifieke modaliteiten voor de  begeleiding van je masterproef in een bepaald atelier: zie verder bij Inhoud & onderwijsregeling per  atelier en bij Begeleiding masterproef 2010­2011.    Aan elk atelier zijn twee verplicht te volgen seminaries verbonden. Daarnaast kies je zelf nog één  seminarie uit de lijst van keuzeseminaries.    Aan een atelier is doorgaans ook een werkplaats verbonden. Inschrijven voor een bepaald atelier  sluit de toegang tot de andere werkplaatsen en de apparatuur van de hogeschool niet uit. In overleg  met de begeleider(s) van je masterproef kun je toegang hebben tot een andere werkplaats dan  diegene die verbonden is aan het atelier waarvoor je bent ingeschreven. Om de apparatuur van een  bepaalde werkplaats te mogen gebruiken, kan het zijn dat je vooraf moet bewijzen dat je met deze  apparatuur kunt werken. Het is mogelijk dat je hiervoor een bijscholing moet volgen.         kernteam van docenten  atelier                                       animatiefilm                                  Kris Mergan (atelierverantwoordelijke)                                                    Yves Bex, Senjan Jansen, Pascal Lefèvre, Erik van Drunen    film                                               Herman Asselberghs (atelierverantwoordelijke)                                                    Rob Rombout, Patrice Toye    illustratie & beeldverhaal           Johan Stuyck (atelierverantwoordelijke)                                                    Inge Heremans, Pascal Lefèvre    reclamevormgeving                    Inge Ferwerda (atelierverantwoordelijke)                                                    Frank Marinus, Johan Teirlinck, Marjan Van den Berghe    Show, Unclose ... Display        Maarten Vanvolsem (atelierverantwoordelijke)                               Frank Casteleyns, Geert Goiris, Steven Humblet, Aglaia Konrad,   Philippe Van Snick    TYPO/GRAPHICS                  Jo De Baerdemaeker (atelierverantwoordelijke)                                                    Inge Gobert, Annelies Vaneycken, Klaas Verpoest, Claire Warnier    vrije kunsten                                 Richard Venlet (atelierverantwoordelijke)                                                      Aglaia Konrad, Sophie Nys, Gert Verhoeven, Kris Vleeschouwer 

 

INHOUD  & ONDERWIJSREGELING PER ATELIER  atelier             opleiding          

animatiefilm  Master in de Audiovisuele Kunsten 

INHOUD  In het atelier verdiept en specialiseert de student zich in die aspecten van de animatiefilm die  overeenstemmen met zijn/haar persoonlijke voorkeuren, ambities en inzichten en die hem/haar  professioneel nut bijbrengen.  Op geregelde tijdstippen worden in het atelier groepsdiscussies, groepspresentaties, lezingen en  workshops georganiseerd met input van interne en externe deskundigen. Daarnaast zijn er  bezoeken gepland aan festivals en andere evenementen. Aanwezigheid op en participatie aan deze  activiteiten is verplicht. Door het bevorderen van intensief contact met professionele  animatiefilmers, producenten, curators, enz. leert de student in het atelier de nationale en  internationale wereld van de animatiefilm van dichtbij kennen. Zo mogelijk vindt hij/zij er zijn/haar  eigen plek in.  In het atelier werkt de student in grote mate zelfstandig aan zelfgeïnitieerde projecten en  ontwikkelt hij/zij zijn/haar praxis tot professionele standaarden. Hij/zij werkt aan zijn/haar  artistieke portfolio.  Voor het afstudeerproject van de masterproef realiseert de student binnen het atelier een  animatiefilm die gebaseerd is op persoonlijk onderzoek en getuigt van een hoge graad van  creativiteit en van het gebruik van professionele standaarden. Deze film kan gerealiseerd zijn in  eender welke vorm, stijl of techniek, maar moet geschikt zijn voor publieke vertoning en beoordeeld  kunnen worden door een jury van deskundigen. Voor het afstudeerproject wordt van de student  verwacht samen te werken met scenaristen, componisten en andere deskundigen.    De student volgt 48 uur tekenen als verplicht onderdeel van het atelier. Met de titularis van de  tekenateliers, Georges Braem, kan de student overleggen wanneer hij/zij die uren opneemt in de  diverse tekenateliers.    De geïntegreerde masterproef (afstudeerproject + scriptie) wordt begeleid door het volledige  atelierteam van docenten. (zie verder)    Aan het atelier animatiefilm zijn volgende twee seminaries (kritische studie) verbonden:  ‐ L'artisan électronique / Claire Warnier  ‐ Vertellen met beelden en zonder woorden / Pascal Lefèvre  Voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011   

FACILITEITEN  De hogeschool beschikt over professionele faciliteiten voor de opname en de postproductie van  zowel beeld als geluid. De uitleendienst stelt materiaal ter beschikking aan de studenten voor het  realiseren van films en de technische staf begeleidt hen bij het gebruik ervan.  De hogeschool heeft een volledig uitgeruste filmstudio met professionele film‐ en videocamera’s  (super16mm en DV‐cam) en een klankstudio met de modernste opname‐ en mixageapparatuur  (Protools, DIGI 002). De montagesets bieden de studenten de mogelijkheid hun films professioneel  af te werken op DV‐cam, Betacam SP en DVD via Avid Xpress Pro, Final Cut Studio, Protools en  Adobe Production Studio. Studenten die zich toeleggen op animatiefilm kunnen bovendien  gebruikmaken van specifieke animatiesoftware als Autodesk 3ds Max, Maya, Bauhaus Mirage en  Adobe After Effects. Daarnaast worden uiteraard de traditionele animatietechnieken aangeboden. 

Tenslotte zijn de ateliers uitgerust met professionele opnametafels voor tekenanimatie en  infrastructuur voor clay‐mation. Het auditorium van de hogeschool is uitgerust met een 16mm‐ filmprojector en een video‐ en dataprojector.  Het productiebureau begeleidt de studenten met hun afstudeerwerk en kan, als dat gewenst is, een  licentiecontract tussen student en hogeschool opmaken (zie begeleidende nota).   

ATELIERTEAM  Kris Mergan (atelierverantwoordelijke)   Yves Bex  Senjan Jansen  Pascal Lefèvre  Erik van Drunen    De animatiefilmprojecten en het art work van Kris Mergan ontwikkelen vaak een surrealistisch  universum waarbij het 3D‐gegenereerde beeld het grafische karakter van zijn roots bevat. Dat is ook  merkbaar in de vele tv‐generieken en mediacampagnes waarmee hij internationale bekendheid  verwierf. Tijdens de laatste vijf jaar vallen, naast divers art work en de mediacampagne voor de  NMBS, vooral enkele lange auteursfilms op. Goed nieuws, een film die met Geert Vandenbroele werd  gerealiseerd, haalt internationale prijzen binnen.  Yves Bex is realisator van auteursfilms (animatie) en schrijver van scenario's. In zijn werk ligt de  nadruk op het individu en zijn existentie. Daarnaast werkt hij freelance als graphic designer,  artdirector, animator en illustrator. Momenteel legt hij de laatste hand aan zijn nieuwste kortfilm  The Appointment en werkt hij als coscenarist aan Voyage in the Dark, (langspeelfilm van Rudi Van  Den Bossche).  Werk van hem is geselecteerd voor het festival Anima, Forum des Images in Parijs en de festivals  van o.a. Gent, Annecy, Rimini. In 2003 won hij de Grote Prijs Anima 2003, Brussel (B) en werd de  film Desperado geselecteerd voor de Cartoon d'or (Europese competitie beste animatiefilm). Vorig  jaar maakte Desperado deel uit van een Belgische selectie fictie‐ en animatiefilms die vertoond  werden in Dreux (Frankrijk) op het festival Regards d'ailleurs, Filmer La Belgique.  Senjan Jansen currently lives in Antwerp, where he works as composer and sound designer for film,  theatre and in the fashion industry. His work alternates between sound design and film scoring, DJ  performances, theatre and fashion runway shows.  As a sound designer, Jansen has a long working relationship with left field film directors such as  Fien Troch, Felix Van Groeningen en Pieter Van Hees, providing the sound design for movies such as  Someone else's happiness (2005), Unspoken (2008), Dirty Mind (2009) and Bo (2010) among others.  Together with Joris Vermeiren Jansen forms Discodesafinado; under their label they produce  minimal techno that symbiotically touches experimental electronics. Under the same name they also  organised a series of concerts with line‐ups containing Thomas Brinkmann, Pan Sonic, Pole,  Vladislav Delay, Dettinger…     Geert Vandenbroele realiseerde verschillende animatieproducties voor televisie‐ en mediahuizen.  (brt, vt4, vtm, atv, mtv, tmf) Verschillende nationale en internationale nominaties en prijzen vormen  een duidelijke erkenning van zijn werk. Goed nieuws, de midlange animatiefilm die hij samen met  Kris Mergan realiseerde, ging in première op Anima 2010 en won de Light of Asia Award 2010 op  het Buddhist Film Festival in Sri Lanka. 

Erik Van Drunen is programmator bij het Holland Animation Film Festival in Utrecht (haff.awn.com)  en  doceert  aan  de  Nederlandse  Film  en  Televisie  Academie  (www.filmacademie.nl)  en  aan  de  Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. 

  ATELIERPROGRAMMA  13.10                         

groepsbriefing: de studenten stellen mogelijke concepten voor voor hun  afstudeerproject + toelichting Animakit  18.10, 20u30  Art Cinema Offoff Gent: Nouzha & Baladi/Bokanowski/Quay Brothers  21.10                          groepstoelichting opmaken van inhoudelijk dossier; de  studenten verdedigen de keuze van hun concept  12‐23.10                          Internationaal Filmfestival Gent (Vlaamse kortfilms, studentenfilms)                              seminarie filmmuziek           (data nog niet bekend, zie http://www.filmfestival.be/ )  27.10                          individuele bespreking inhoudelijke dossiers,   o.a. integratie afstudeerproject met scriptie  03.11      groepsbespreking: de studenten leggen hun concepten voor hun masterproef   in een finale vorm voor d.m.v. een inhoudelijk dossier  3‐7.11      Holland Animation Film Festival Utrecht        lezing (datum nog niet bekend, zie http://haff.awn.com/)  van 08.11 tot 10.11        3‐daagse sessie uitschrijven scenario    17.11                          presentatie, lezing en bespreking scenario  17.11, 19u    Het Grote Ongeduld ‐ VUB Brussel  24.11                          presentatie, lezing en bespreking scenario   onder begeleiding van een script doctor  25.11                          presentatie, lezing en bespreking scenario                              onder begeleiding van een script doctor  01.12                          lezing en finaliseren scenario  04‐11.12                          lezing Internationaal Kortfilmfestival Leuven  van 08.12 tot 10.12        3‐daagse sessie storyboard  15.12                          opstellen productieproces met deadlines                              sessie van 1 volledige dag (Animakit)  16.12                          presentatie storyboard  22.12                          presentatie storyboard  23.12                          presentatie storyboard  12.01                          individueel: Animatic 1  19.01                          individueel: Animatic 2  16.02                          in groep: Animatic 3, sound effecten, muziek   onder begeleiding van een componist  23.02      individueel:   presentatie en bespreking Animatic onder begeleiding van een dramaturg  02.03                          eventuele aanpassingen Animatic en   uitwerking grafisch concept en animatietechnieken  04‐13.03                          lezing Internationaal Animatiefilmfestival Brussel  09.03                          grafische animatietesten  16.03                          definitief grafisch concept                                                               

 In de loop van het academiejaar kunnen er nog bijkomende activiteiten worden gepland. 

30.03                          06.04                                 04‐09.05                                25.05                                  07‐12.06                          30.06                                 31.07                          31.08                          14.09                           

                                           

realisatie beeld  realisatie beeld, bespreking sound effecten onder begeleiding van een   componist  lezing Festival of Animated Film Stuttgart   (data nog niet bekend, zie http://www.itfs.de/en/  )  realisatie beeld, opnames geluidsstudio onder begeleiding van een  componist  lezing Festival International d'Animation Annecy  realisatie beeld, opnames geluidsstudio onder begeleiding van een  componist  realisatie beeld  mixage, montage  afgeven afstudeerproject, omzetting naar DVD op pool 

atelier    opleiding          

film  Master in de Audiovisuele Kunsten 

INHOUD  In vergelijking met de bacheloropleiding bestaat er in de masteropleiding een grotere  wisselwerking tussen wat de school aanbiedt en wat de student zelf inbrengt. Het aanbod van het  masteratelier film bestaat uit oefeningen, workshops, lezingen, kunstenaarsbezoeken,  groepspresentaties, groepsdiscussies, filmvertoningen en tentoonstellingsbezoeken waarin een  brede waaier aan ideeën en posities uit het hedendaagse veld van de audiovisuele kunsten aan bod  komen. De student brengt zijn/haar eigen kennis, gevoeligheden, vaardigheden, ambities, motivatie  en engagement in. Met behulp van de input en in dialoog met de docenten probeert hij/zij  zelfstandig adequate vragen en antwoorden te formuleren en oplossingen aan te reiken om tot de  realisatie van betekenisvol audiovisueel werk te komen. Dit werk moet getuigen van een  persoonlijke visie en van ver gevorderde technische en productionele competenties in beeld‐ en  geluidstechnieken. Van de masterstudent wordt verwacht dat hij/zij in staat is om de vele keuzes en  beslissingen in zijn/haar artistiek ontwikkelingsproces zowel te verwoorden als te beoordelen.     1ste semester: 1 research workshop naar keuze  Het masteratelier film is de centrale productieplek binnen de opleiding waarin de artistieke praxis  tot professioneel niveau wordt ontwikkeld. Het atelier film biedt in het eerste semester twee  verschillende research workshops aan waaruit één enkele moet worden gekozen. In deze  workshops geven teams van docenten inkijk in de ontwikkeling van een nieuw, eigen project: ze  verwoorden hun plannen, intenties en intuïties, nodigen specialisten uit met het oog op nieuwe  input, dragen (beeld‐ en lees)materiaal aan om hun gedachtegang duidelijk te maken, gaan in  dialoog met elkaar en met de deelnemers zodat de student kan leren van een lerend en  onderzoekend kunstenaar. Terwijl de docenten hun werkmethodes en referentiekaders al doende  expliciteren en ontwikkelen, verwerven de studenten kennis en inzicht in nauw contact met de  artistieke onderzoekspraktijk van de kunstenaar en in directe relatie tot de professionele wereld.     2de semester: een continu programma  In het tweede semester biedt het atelier een continu programma van verplichte activiteiten dat  bestaat uit intensieve workshops gegeven door gastdocenten, tentoonstellingsbezoeken en  tussentijdse evaluaties.     Doorheen het hele jaar: studiebegeleiding bij het afstudeerproject  In het masteratelier film werkt de student gedurende het hele academisch jaar zelfstandig en  continu aan een persoonlijk portfolio. Hij/Zij pleegt regelmatig overleg met zijn/haar  studiebegeleider en brengt verslag uit over de vorderingen van het werk, in het bijzonder over de  vorderingen van het afstudeerproject. In ruil krijgt de student deskundig advies en technische  ondersteuning ter uitdieping van de creatieve en technische ervaring opgedaan in de  bacheloropleiding. In deze intensieve, permanente dialoog met de studiebegeleider gaat speciale  aandacht naar de artistieke relevantie van het afstudeerproject en naar de haalbaarheid ervan in  alle fasen van het productieproces (productiedossier, preproductie, opname, montage, sound design  en postproductie).   Voor het afstudeerproject realiseert de student een audiovisueel werk dat gebaseerd is op  persoonlijk onderzoek en dat getuigt van een hoge graad van creativiteit en van het gebruik van  professionele standaarden. Dit werk kan gerealiseerd worden in eender welke vorm, stijl, medium  of techniek, maar moet geschikt zijn voor publieke vertoning en beoordeeld kunnen worden door  een jury van deskundigen. 

Tegen eind oktober legt de student een plan van aanpak voor zijn/haar masterproef voor. Op basis  daarvan wordt de student een studiebegeleider toegewezen voor zijn/haar afstudeerproject alsook  een promotor voor zijn/haar scriptie. De pool van begeleiders bestaat uit:  ‐ voor het afstudeerproject:  Herman Asselberghs, André Colinet, Jo Huybrechts, Ronnie Ramirez,  Rob Rombout, Patrice Toye, Dorothée Van den Berghe, Miel Van Hoogenbemt en Francis Vranckx;  Michel Coquette (geluid), Ludo Troch (montage) en Walther Vanden Ende (camera)  ‐ voor de scriptie: Herman Asselberghs, Johan Teirlinck, Roel Vande Winkel en Camiel van Winkel    Aan het atelier zijn twee verplichte seminaries verbonden:  ‐ Cultural Memory / Roel Vande Winkel  ‐ Sound Art / Peter Beyls ‐ OF ‐ Filosofie van de representatie / Camiel van Winkel  Voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011   

FACILITEITEN  De hogeschool beschikt over professionele faciliteiten voor de opname en de postproductie van  zowel beeld als geluid. De uitleendienst stelt materiaal ter beschikking aan de studenten voor het  realiseren van films en de technische staf begeleidt hen bij het gebruik ervan.  De hogeschool heeft een volledig uitgeruste filmstudio met professionele film‐ en videocamera’s  (super16mm en DV‐cam) en een klankstudio met de modernste opname‐ en mixageapparatuur  (Protools, DIGI 002). De montagesets bieden de studenten de mogelijkheid hun films in Full HD af te  werken via Final Cut Studio en Adobe Production Premium. Daarnaast biedt het atelier een waaier  van minder gebruikelijke technieken aan zoals super8mm, 16mm‐montage, optical printing, etc.   Studenten die zich toeleggen op animatiefilm kunnen bovendien gebruikmaken van specifieke 2D en  3D animatiesoftware, maar uiteraard worden ook traditionele animatietechnieken aangeboden.  Hiertoe zijn de ateliers uitgerust met professionele opnametafels voor tekenanimatie en  infrastructuur voor clay‐mation.  De auditoria van de hogeschool bieden de mogelijkheid om films in Full HD te vertonen.  Het productiebureau begeleidt de studenten met hun afstudeerwerk en kan, als dat gewenst is, een  licentiecontract tussen student en hogeschool opmaken (zie begeleidende nota).  

ATELIERTEAM  Herman Asselberghs (atelierverantwoordelijke)  Rob Rombout  Patrice Toye   

ATELIERPROGRAMMA    EERSTE SEMESTER: keuze uit twee research workshops    Sferologie, o.l.v. Patrice Toye en Herman Asselberghs    Op het eerste gezicht huizen filmmaakster Patrice Toye en beeldend kunstenaar Herman  Asselberghs op verschillende planeten, maar bij nader inzien delen zij een fascinatie voor de  dubbelzinnigheden van sferen, luchtbellen en capsules. In hun werk verkennen zij elk op hun  manier de verlokkingen en valstrikken van  de sfeer  die vele vormen kan aannemen. Een nacht op  stap. Een lange zomervakantie. Een autorit zonder bestemming. Een dwaaltocht door de stad. Een  reis in de ruimte. De bubble kan vele vormen aannemen (een omgeving, een duur, een stemming,  een verhouding). Ook die van een film misschien? Van een sfeer gesproken: voor de duur van de  vertoning vergeten we de wereld om hem op het scherm des te scherper te kunnen zien. Deze 

capsulaire kwaliteit wordt helemaal duidelijk wanneer de film het zelf over sferen heeft, wanneer de  film zelf sfeer wordt. (In het geval van Sophia Coppola bijvoorbeeld. Om maar één naam en een paar  titels ‐ The Virgin Suicides, Lost in Translation, Marie Antoinette ‐ te noemen.)    De masteroefening Sferologie resulteert na een intensieve periode van onderzoeksmomenten  (individueel en in groep, via integrale filmvertoningen, lezingen, groepsgesprekken, docenten‐ en  studentenpresentaties,…) in de realisatie van een korte film per student (min. 8 min. – max. 10  min.).    Structuur van de workshop:  Patrice Toye en Herman Asselberghs introduceren hun benadering van het begrip ‘sfeer’ aan de  hand van eigen en andermans werk. Bij aanvang van de masteroefening verschaffen zij inzicht in  zowel hun onderwerpskeuze als werkwijzen met vertoning van (fragmenten uit) Rosie (1998) en  (N)Iemand (2008), en uit a.m./p.m. (2004) en capsular (2006). Samen met de studenten bakenen zij  het onderwerp verder af en speuren zij naar sferische kwaliteiten in een selectie van relevante titels  zoals Bilitis (David Hamilton, 1977), Marie Antoinette (Sophia Coppola, 2006), Walkabout (Nicholas  Roeg, 1971), Safe (Todd Haynes, 1995) en Out of the Present (Andrej Ujica, 1995). Andere stemmen  en perspectieven worden op het thema losgelaten via bijdragen door gastsprekers van binnen en  buiten de school.    In de research workshop Sferologie maken de studenten kennis met de filmmaker/kunstenaar aan  het werk, met zijn/haar ideeën, affiniteiten en manieren van werken. Zij leren een project  inhoudelijk voor te bereiden, een intuïtie hard te maken, onuitgesproken interesses te expliciteren  en communiceren, thema’s uit te diepen en scherp te stellen, verworven kennis te gebruiken en  inzichten om te zetten in audiovisuele vorm en artistiek werk.     Kalender:  27.10 & 28.10                 introductie  08 & 09 & 10.11          Michael Roskam, Nicolas Karakatzanis, Anneleen Masschelein  15 & 16.11                  Stefan Hertmans  06 & 07.12    studentenpresentaties  08 & 09 & 10.12         filmworkshop o.l.v. Patrice Toye en Walther Vanden Ende, met Griet Van  Reeth  van 13.12 tot 09.01  opnames + beeld‐ en geluidsmontage  10.01      tussentijdse visie  17 & 18.01    screening van de werken uit de oefeningen 'Sferologie' en 'Road Movie' en         ‘Mad Marginal’  19.01              feedback op de films    Het exacte verloop, de precieze planning en de juiste locaties van Sferologie worden bij aanvang van  de oefening meegedeeld.    Sferologie is toegankelijk voor alle studenten van de Master in de Audiovisuele Kunsten mits tijdige  inschrijving. Maximum aantal deelnemers is beperkt. Aanwezigheid op bovenstaande data is  verplicht.    Road Movie, o.l.v. Rob Rombout    Bestaat er een genre dat de documentaire road movie zou kunnen heten dat per definitie de  beweging (van mensen, van gedachten, van de camera) centraal stelt? Grote namen in de 

geschiedenis van de documentaire film hebben zich alleszins vol overgave op de avontuurlijke reis  gestort (Ivens, Van Der Keuken, Marker, Varda,...). Vandaag rijst de vraag hoe deze rijke erfenis van  de cinematografische verplaatsing on the road kan worden verder gezet ten tijde van permanente  bereikbaarheid (via GSM), geautomatiseerde oriëntatie (met GPS) en non‐stop communicatie  (online) voor sommigen, en van gedwongen migratie, gesloten grenzen en opgelegde immobiliteit  voor anderen.    De masteroefening Road Movie resulteert na een intensieve periode van onderzoeksmomenten  (individueel en in groep, via presentaties, screenings, discussies, lezingen,& ) in de realisatie van een  korte film per student. (min. 8 min. – max. 10 min.).    Structuur van de workshop:  Rob Rombout introduceert zijn benadering van het begrip ‘road movie’ aan de hand van eigen en  andermans werk. Bij aanvang van de masteroefening verschaft hij inzicht in zowel zijn  onderwerpskeuze als werkwijzen met vertoning van Wim Wenders’ Alice in the Cities (1974), die  tevens de blauwdruk voor de workshop zal bieden. Samen met de studenten bakent hij het  onderwerp verder af. Vervolgens wordt een professioneel productiedossier opgesteld als grondige  (practische, thematische, geografische en historische) voorbereiding van de eigenlijke draaiperiode  op verplaatsing. Andere stemmen en perspectieven worden op het thema losgelaten via bijdragen  door gastsprekers van binnen en buiten de school.    In de research workshop masteroefening Road Movie maken de studenten kennis met de filmmaker  aan het werk, met zijn ideeën, affiniteiten en manieren van werken. Zij leren hun eigen praktijk te  kaderen in een bredere thematische context en hun concrete projecten systematisch uit te bouwen  met evenveel aandacht voor inhoudelijke uitwerking als productionele uitvoering. Zij gaan de  confrontatie aan met de buitenwereld en scherpen al doende hun zin voor communicatie, planning  en improvisatie aan.    Kalender:  11. 10                       introductie, planning en taakverdeling                              screening Alice in the Cities van Wim Wenders  12.10                       Rob Rombout over eigen roadmovie‐praktijk                              + vervolg planning en taakverdeling   13.10      screening El Dorado, gevolgd door een gesprek met   Bouli Lanners (regisseur) en Jean‐Paul Dezaytijd (DOP)                              (met Miel van Hoogenbemt)  14.10       bespreking regelgeving VAF‐dossiers                              individuele opvolging dossier (Miel van Hoogenbemt)  21.10       screening The Motorcycle Diaries van Walter Salles (door Ronnie Ramirez)  22 & 23.10      prospectie op locatie langs de geplande route (2 studenten)  29.10       becommentarieerde screening Route 1 USA van Robert Kramer  (door Ronnie Ramirez)                              + individuele opvolging dossier (Miel van Hoogenbemt)  10.11       groepspresentatie dossier (met Herman Asselberghs & Miel van  Hoogenbemt)  12.12       becommentarieerde screening Sans Soleil van Chris Marker   (door Herman Asselberghs)  18.11 screening The Last Conversation, gevolgd door een gesprek met   Noud Heerkens (regisseur) & Richard Van Oosterhout (DOP)                              (met Herman Asselberghs) 

19.11    

 

25 & 26.11  

 

individuele opvolging dossier + meeting uitvoerende productie  (met Miel van Hoogenbemt)  seminarie video letter (off voice in de road movie) i.s.m. INSAS,   in het kader van Cinemaster  groepspresentatie dossier (met Miel van Hoogenbemt)  opnames op locatie (5 dagen / 4 nachten)  derushage  beeld‐ en geluidsmontage  screening van de werken uit de oefeningen 'Sferologie' en 'Road Movie' en   ‘Mad Marginal’  feedback op de films 

03.12       van 06 tot 11.12   van 11 tot 16.12   van 17.12 tot 09.01   17 & 18.01          19.01                Het exacte verloop, de precieze planning en de juiste locaties van Sferologie worden bij aanvang van  de oefening meegedeeld.  Road Movie  is toegankelijk voor alle studenten van de Master in de Audiovisuele Kunsten mits  tijdige inschrijving. Maximum aantal deelnemers is beperkt. Aanwezigheid op bovenstaande data is  verplicht.     TWEEDE SEMESTER: verplicht programma  16.02, 10u                  poolvergadering over de (post‐)productieplanning van de eindwerken  16.02, 14u tot 17u         rondgeleid bezoek curator Pieter‐Paul Mortier aan                              Artefact, Festival voor Kunst en Nieuwe Media, STUK, Leuven   21, 22 & 23.02          driedaagse workshop over episch tv‐drama                              o.l.v. de Nederlandse scenarioschrijver Robert Albertdingk Thym                              (beperkt aantal deelnemers, inschrijving vooraf)  23, 24 & 25.02          driedaagse workshop over Dziga Vertov                              o.l.v. de Belgische filmtheoreticus Thierry Odeyn i.s.m. Zin TV                              (beperkt aantal deelnemers, inschrijving vooraf)  07, 08 & 09.03          tussentijdse evaluatie 1:                               voortgang omtrent het eindwerk wordt individueel voorgelegd   aan een externe evaluator  14, 15 & 16.03          programma nog te bepalen  18.03                          visiting artists Maria Palacios Cruz & Stoffel Debuysere,                              curatoren van Courtisane, Festival voor Film, Video & Mediakunst  28, 29 & 30.03          driedaagse workshop Cinefilie i.s.m. Courtisane, Cinematek & Uitgeverij         Octavo   02, 03 & 04.05          driedaagse workshop   o.l.v. de Brusselse beeldend kunstenaar Ana Torfs                              (beperkt aantal deelnemers, inschrijving vooraf)  06.05, 10u‐17u          themadag over audiovisuele productie met   Eurydice Gysl, Thomas Leyers, Peter Krüger, filmproducenten  06, 07 & 08.06          tussentijdse evaluatie 2:                              voortgang omtrent het eindwerk wordt individueel voorgelegd aan   een externe evaluator         + voorleggen van opname‐, montage‐ en klankplan   aan de respectievelijke docenten                05.09      indienen eindwerk (definitieve versie)  06.09      testscreening 1  08 & 09.09    testscreening 2  15 & 16.09    jury masterproef (screenings + beraadslaging) 

  Aanwezigheid op bovenstaande data is verplicht. De keuze voor workshops met beperkt aantal  deelnemers wordt gemaakt in overleg met de atelierverantwoordelijke. 

STUDIEBEGELEIDERS  Herman Asselberghs is kunstenaar en publiceert onregelmatig over audiovisuele cultuur. In zijn  werk bevraagt hij grenszones tussen klank en beeld, media en wereld, poëzie en politiek. Zijn  video's a.m./p.m. (2004), proof of life (2005), capsular (2006), futur antérieur (2007), altogether  (2008) en black box (2009) en Dear Steve (2010) werden o.a. getoond in Contour Mechelen, Muhka  Antwerpen, Witte de With Rotterdam, Tate Modern, International Film Festival Rotterdam,  Rencontre Internationales Paris/Berlin en FIF Marseille. Hij is de winnaar van de Transmediale  Award 2007. Herman Asselberghs is stichtend lid van het Brusselse productieplatform Auguste  Orts. Hij woont en werkt in Brussel.  André Colinets 16 mm‐films, waaronder Ritus (1977), Clair­Obscur (1982) en Les frères Piqueray,  états poétiques (1991) werden sterk beïnvloed door de vooroorlogse Europese avant‐garde en de  Amerikaanse underground film. In zijn reeks videokunst‐producties, waaronder de triptiek A kiss to  build a dream on (1986), To be born again (1987) en Avalon (1989), onderzocht Colinet menselijke  relaties op ritmische, haast mathematische wijze. In een volgende serie, met o.a. Lost poets (1994,  Prix Le Loup Argenté op Le Nouveau Festival International du Cinéma, Vidéo et Nouvelles  Technologies de Montréal), Amazing grace (1993, eervolle vermelding op Biennale Internationale  du Film sur l’Art Paris ‐ Centre Pompidou) en Larguez les amarres (2001), tastte hij het grensgebied  af tussen film en video en tussen fictie en documentaire, en verwerkte hij verschillende genres,  stijlen en technieken tot een heterogeen audiovisueel geheel. Sinds enkele jaren werkt hij aan  poëtische filmportretten van bejaarde vrienden, waaronder wijlen Henri Storck en Virginia Haggard  Leirens. André Colinet woont en werkt in Brussel.   Dora Garcia is beeldend kunstenaar en werkt met tekst, video, film, expanded performance en  publieke ruimte. Ze gebruikt de tentoonstellingsplek als een platform om relaties te onderzoeken  tussen de bezoeker, het kunstwerk en de ruimte. Ze hanteert gescripte ervaringen zodat het publiek,  bewust of onbewust, de hoofdrol in een fictie krijgt toebedeeld. Dora Garcia nam deel aan  internationale tentoonstellingen zoals Manifesta (1998), Istanbul Biennial (2003), Münster  Sculpture Projects (2007) and Sydney Biennale (2008). Dit jaar opent haar soloshow in CGAC  (Santiago de Compostela) en participeert ze in Playing the city (Schirn Kunsthalle, Frankfurt), The  Jerusalem Show, Lyon Biennale and Athens Biennale.  Jo Huybrechts realiseert video’s sinds 1983. Na enkele jaren nam zijn werk ook een wending naar  het installatoire en ontwikkelde hij audiovisuele opstellingen en beeldende werkstukken. Het  huidige videowerk bevat korte genreloze videofilms, hybride van aard en gerealiseerd met  eenvoudige middelen. Zijn werk werd vertoond in verscheidene individuele  en groepstentoonstellingen en/of manifestaties in o.a. Montevideo ‐ Amsterdam, The Long Beach  Museum of Art ‐ Los Angeles, Festival International du Nouveau Cinéma et de la Video ‐ Montreal,  Beursschouwburg ‐ Brussel, Muhka ‐ Antwerpen, International Film Festival Rotterdam en Les  Halles ‐ Brussel. Jo Huybrechts woont en werkt in Brussel.  Michel Coquette is bedrijvig als postproductiemixer. Hij neemt postsyncs en bruitages op en mixt de  klankbanden van audiovisuele programma's. In die functies werkte hij op tal van kort‐ en  langspeelfilms, o.a. Rosie, Le Festin de la Mante, Suske en Wiske, Kruistocht in spijkerbroek, Meisjes. Hij  mixte als freelance mixer in tal van filmmixagestudio's in binnen‐ en buitenland: AGeNT, Dame  Blanche, Alea Jacta, Studio l'Equipe, Le Fresnoy.  

Ronnie Ramirez is zelfstandig cameraman en documentairemaker. Vier van zijn films hebben  meerdere internationale onderscheidingen gekregen. Palestine, those who keep the key (2003) is een  serie portretten van Palestijnse kunstenaars. Plein Publiek (2004) is het resultaat van ontmoetingen  met de bewoners van Antwerpen Noord. Les fantômes de Victoria (2000) en Absent world (2004)  werden gedraaid (op 35mm) langs de Panamericanaweg aan beide geografische uiteeinden van  Chili. Onlangs draaide hij in Congo Campus Kassapa (2010), een portret van de universiteit van  Lubumbashi. Ramirez' werk wordt gekenmerkt door een kritische houding. Alle personages in deze  films worden geconfronteerd met ingrijpende maatschappelijke veranderingen en (daardoor)  verstoorde levens. Ramirez' werk wordt gekenmerkt door een kritische houding gecombineerd met  een sociaal en politiek engagement. Hij doceert in Cuba en Venezuela en woont in Brussel.  Rob Rombout is onafhankelijk documentairemaker. Zijn films werden vertoond op internationale  filmfestivals en meerdere Europese televisiekanalen. Recente titels als Amsterdam via Amsterdam  (2004) en Canton, la Chinoise (2001) kregen onderscheidingen in de VS en Canada. Zijn werk  varieert van videokunst (Entre deux Tours, 1987) tot klassieke documentaire op 35mm (Black  Island, 1994). Reizen vormen de rode draad door zijn oeuvre, van zijn ‘road, boat & train movies’ als  Nordexpress (1990, de trein van Parijs naar Moskou) en Le Piège de Kerguelen (2000, een expeditie  naar de Kerguelen eilanden in het zuiden van de Indische Oceaan), over zijn films over ’s werelds  grootste lijnboten (Queen Elizabeth 2, 1992 en Queen Mary 2, 2004) tot de geplande roadmovie  Amsterdam Stories, USA (2010, een road movie door de VS, van Oost naar West langs 17 lokaties met  de naam Amsterdam). Hij werkt momenteel aan een docu‐fictie over het leven van de Nederlandse  schrijver Robert van Gulik en is vicevoorzitter van de Franse Auteursmaatschappij SCAM. Rob  Rombout woont in Brussel.    Patrice Toye is filmregisseur en scenariste. In haar speelfilms belicht zij graag de existentiële  zoektocht naar de eigen identiteit van het individu. Haar personages sluiten zich keer op keer op in  een eigen, vaak surreële zielsruimte om zich te wapenen tegen de werkelijkheid. Toye’s debuutfilm  Rosie (1998) werd uitgebracht in 14 landen waaronder de VS, Frankrijk en Japan en werd  geselecteerd en bekroond op tal van internationale filmfestivals, o.a. in Berlijn en Toronto. Haar  tweede langspeelfilm (n)iemand/NOWHERE MAN (2008) werd bekroond met de NHK International  Filmmakers Prize van het Sundance festival, ging in wereldpremière op het Internationaal Film  Festival van Venetië en werd geselecteerd door verschillende internationale filmfestivals, o.a. in  Montreal, Gyon, Sao Paulo, Hamburg, Rome, Kopenhagen, Praag en Seoul. Momenteel bereidt ze  haar volgende langspeelfilm voor. Patrice Toye woont in Antwerpen.  Dorothée Van den Berghe is filmregisseur en scenariste. Haar kortfilms, waaronder Bxl Minuit  (1998), en de twee middellange films, Keer uw boot om en bid (1996) en Het achterland (2000),  werden gevolgd door haar langspeelfilm debuut Meisje (2002), bekroond met de Prix Arte en de Prix  De la Jeunesse op het Internationaal Festival van Locarno. Haar scenario voor haar tweede  langspeelfilm My Queen Karo werd voor ontwikkeling geselecteerd door het Festival van Cannes.  Tijdens het schrijven ervan realiseerde zij in opdracht van het Internationaal Film Festival  Rotterdam de kortfilm Zoë (2007) en het bekroonde Kroeskop (2006). My Queen Karo (2009) ging in  wereldpremière op het Toronto International Film Festival. In haar werk spelen de verschillende  visies van ouders en kind tijdens het opgroeien een grote rol. In veel van haar films dient Brussel als  belangrijkste lokatie en inspiratiebron. Dorothée Van den Berghe woont en werkt in Brussel.  Walther Vanden Ende werkt sinds 1975 als directeur fotografie. Hij heeft verschillende  internationale prijzen op zijn naam staan en een 50‐tal speelfilms waaronder Daens (S.Coninx), Le  maître de musique & Farinelli ( G. Corbiau ), Joyeux Noël (C.Carion), No man's land (D.Tanovic),  Minoes (V. Bal ), Noce en Gallilée ( M. Khleifi ), Dust (M.Hänsel), Toto le héros (J. Van Dormael), Left  Luggage (J. Krabbé), Felice...Felice (P.Delpeut). Zijn meest recente werken zijn l'Affair Farewell 

(C.Carion) en Cirkus Columbia (D. Tanovic ). De betrachting in zijn werk is om in nauwe  samenwerking met de regisseur en artdirector een bij de film passende fotografische stijl te  ontwikkelen.     Miel Van Hoogenbemt is sinds 1985 zelfstandig filmmaker. In zijn werk staat vooral de ‘gewone  mens’ centraal. In zijn documentaires Signes de Vie (1993) confronteert hij hem met leven en dood,  in On ne vit qu’une fois (1991) met liefde en ouderdom. In de films Un jour ou l’autre (1995) en  Demain est un autre jour (2000) portreteert hij mensen die geconfronteerd worden met sociale en  financiële problemen. In People of Migdal (1997) schetst hij het portret van een Duitse nederzetting  in Israël. Hij regisseert ook langspeelfilms die vooral gebaseerd zijn op zijn documentaires: Miss  Montigny (2005) en de publiekstrekker Man zkt Vrouw (2007). Al zijn films werden vertoond op  internationale festivals. Miel Van Hoogenbemt is eveneens televisieregisseur van o.a. Aspe, Het Huis  Anubis en Le petit Juge. Hij monteert momenteel aan zijn nieuwste langspeelfilm Fils Unique en  werkt aan Trois Trains, een nieuwe documentaire over drie treinen tijdens WOII.   Francis Vranckx was in de jaren ‘80 producer, curator en organisator videokunsten voor de Nieuwe  Workshop/Beursschouwburg, Brussel. Tussen 1979 en 1999 realiseerde hij verschillende  videofilms en ‐installaties vertoond in tentoonstellingen en festivals in o.a. Brussel, Amsterdam, Den  Haag, Parijs, San Sebastian. In de jaren ‘90 was hij ook televisierealisator voor de VRT. Vandaag  maakt hij kleinschalige, veelal live film‐ en videoprojecten en multiscreen‐installaties. Francis  Vranckx verricht experimenteel onderzoek in praktijkprojecten binnen de domeinen van de pre‐ cinema, direct cinema, smalfilm en painted film, en is initiator van artistiek‐pedagogische projecten  als Cinema Voltaire. Hij is eveneens docent praktijkinitiatie, stagebegeleiding en onderzoek in de  lerarenopleiding van Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. 

 

atelier             opleiding                             

illustratie & beeldverhaal  Master in de Beeldende Kunsten,   afstudeerrichting Grafisch ontwerp 

INHOUD  Het einde van de twintigste eeuw leek even het einde van het klassieke stripverhaal. Een oude  generatie ‘lonesome cowboys’ reed een bordkartonnen zonsondergang tegemoet terwijl jeugdige  enthousiastelingen verblind werden door de dageraad van de digitale revolutie met een overvloed  aan interactieve media. De Hogeschool Sint‐Lukas Brussel geloofde echter in nieuwe mogelijkheden  voor het beeldverhaal en richtte in 1998 een stripafdeling op. De eerste afgestudeerden konden zich  tonen in de magazines Demo en Ink. Ze werden gezien, gelezen en goedgekeurd. Olivier Schrauwen,  Conz, Judith Van Istendael, Simon Spruyt, Kristof Spaey en anderen mogen zich ondertussen  volwaardig stripauteur noemen.    Recente (inter)nationale ontwikkelingen tonen aan dat de term ‘stripverhaal’, zowel inhoudelijk als  vormelijk, achterhaald is. Traditionele krantenstroken of magazinepagina’s zijn niet langer de norm,  want de literaire strip biedt auteurs de kans om letterlijk uit hun hokjes te breken. De stap van  striptekenaar naar illustrator en terug is erg klein geworden. Vandaar ook de logische keuze voor  een synergie van de trajecten beeldverhaal en illustratie binnen de afstudeerrichting Grafisch  ontwerp in Sint‐Lukas.    Illustrators scheppen een imaginaire wereld waar de kijker kan instappen. Ze gebruiken tekeningen,  foto’s of andere grafische elementen die tekst ondersteunen of zij creëren beelden die zelfstandig  communiceren als een volwaardige visuele taal. Ze combineren traditioneel vakmanschap met  digitale technologie om hun grafisch en narratief talent te ontplooien en het medium waarin zij dat  doen (het klassieke stripverhaal, de beeldroman, de cartoon, de illustratie,…) is slechts een middel  om hun persoonlijk verhaal te vertellen.     In het masteratelier illustratie & beeldverhaal werkt de student in grote mate zelfstandig aan  zelfgeïnitieerde projecten en ontwikkelt zijn/haar praxis (tekenen, digitale technieken,  scenario,...) tot professionele standaarden. Aan de hand van kortlopende oefensessies kan de  student zich in het atelier bovendien verdiepen in gespecialiseerde vertel‐ en beeldtechnieken die  relevant zijn voor zijn/haar persoonlijk werk. Daarnaast is er in het atelier ook plaats voor  groepsdiscussies en groepspresentaties die aangevuld worden met gastcolleges en workshops van  de beste hedendaagse professionals.     Door deelname aan beurzen, tentoonstellingen en door het bevorderen van intensief contact met  auteurs, uitgevers, recensenten en andere actoren uit het werkveld leert de student in het atelier de  nationale en internationale wereld van het hedendaagse beeldverhaal van dichtbij kennen en vindt  er een eigen plek in.     De student volgt 28 uren tekenen als verplicht onderdeel van het atelier. Met de titularis van de  tekenateliers, Georges Braem, kan de student bepalen wanneer hij/zij die uren opneemt in de  diverse tekenateliers.    Voorts is er binnen het atelier een verplichte stage. De student kan de stage lopen in een grafisch  bureau, bij een mediabedrijf of bij een externe mentor. In het laatste geval fungeert de mentor ook  als externe begeleider van de masterproef (zie verder).   

De student overlegt regelmatig met het atelierteam (zie verder) over de vorderingen van zijn/haar  afstudeerproject en krijgt daarbij artistiek en professioneel advies en technische ondersteuning.  Naast de begeleiding van de masterproef door de leden van het atelierteam kan de student ook een  beroep doen op een externe mentor, bij wie hij/zij stage heeft gelopen.    Aan het atelier illustratie & beeldverhaal zijn volgende twee seminaries (kritische studie)  verbonden:  ‐ Vertellen met beelden en zonder woorden / Pascal Lefèvre  ‐ Transmediale narrativiteit / Pascal Lefèvre  Voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011 

FACILITEITEN  Het atelier beschikt over professionele werkplaatsen die uitgerust zijn met hoogwaardige  computers en randapparatuur voor de realisatie van zowel multimediaal werk als werk voor druk.  De student kan bijgevolg gebruikmaken van professionele grafische software zoals Adobe Creative  Suite, Final Cut Studio, Photoshop, Indesign, audio‐video editing en diverse webapplicaties.  Binnen de werkplaatsen kan de student een beroep doen op advies en ondersteuning van  gespecialiseerd technisch personeel.  Er wordt ook werk gemaakt van een gespecialiseerde bibliotheek met een ruime selectie van de  beste hedendaagse werken over illustratie en beeldverhaal. 

ATELIERTEAM  Johan Stuyck (atelierverantwoordelijke)  Inge Heremans  Pascal Lefèvre    Johan Stuyck is grafisch ontwerper en uitgever. Hij is oprichter van Uitgeverij Oogachtend in Leuven  waar hij vooral werk van jonge striptekenaars en illustrators begeleidt en publiceert. Mentor van  striptalent als Ilah, Kim Duchateau, Conz, Gerolf Van de Perre, Kristof Spaye, Brecht Evens, Randall  Casaer, Stedho.  Inge Heremans (pseudoniem: ilah) studeerde Toegepaste Grafiek aan Sint‐Lukas in Brussel (1993)  en Wijsbegeerte in Leuven (1997). Sinds 1996 staat haar stopstrip Cordelia in De Morgen.  Oogachtend publiceerde ondertussen 9 Cordelia‐albums (2001‐2008). Daarnaast tekent ze onder  meer Mira voor Flair (sinds 2007). Daarvan werden twee albums uitgegeven. Ze werd genomineerd  voor de Bronzen Adhemar/Vlaamse Cultuurprijs voor de strip 2009: “In haar strips presenteert ze  een persoonlijke kijk op relaties, vaak erg minimalistisch van opzet en zeer herkenbaar voor de  lezer.” (uit het juryrapport)  Pascal Lefèvre (doctor in Sociale Wetenschappen) werkte eerst voor de openbare omroep, waar hij  o.a. enkele korte documentaires realiseerde (Winsor McCay en Bilal). Nadien was hij enkele jaren  aan het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal verbonden en sinds 1998 doceert hij over visuele  sequentiële media (voornamelijk strip, film en tv) in het hoger kunstonderwijs. Hij deed/doet  onderzoek voor Hogeschool Sint‐Lukas Brussel, MDA Genk, K.U.Leuven, Het Huis van Alijn (Gent) en  de kunstenaarsvereniging SMart. Meer info op  

     

ATELIERPROGRAMMA     van 18.10 tot 17.12  stageperiode (5 dagen/week)  29.10      eindbespreking plan van aanpak masterproef  11.11      groepsactiviteit op de Boekenbeurs in Antwerpen  22.12      masterpresentatie 1: eerste conceptuele voorstellen  24.12      feedback op de masterpresentatie  14.12      workshop Kim Duchateau deel 1  21.01      atelier  van 27 tot 30.01  Festival International de la Bande Dessinée in Angoulême  18.02      workshop Kim Duchateau deel 2  van 21.02 tot 25.02  masterclass i.s.m. Artez Zwolle                                           (o.l.v. Randall Casaer, Brecht Evens, Hanco Kolk en Johan Stuyck)  04.03      workshop Kim Duchateau deel 3  11.03      atelier  16.03      masterpresentatie 2: concepten en ideeën uitwerking  18.03      lezing Maarten Vande Wiele  25.03      atelier  01.04      atelier  08.04      lezing Sebastiaan Van Doninck  29.04      atelier  04.05      masterpresentatie 3: definitieve voorstellen in executie en ontwerpfase  06.05      atelier  13.05      lezing Jeroen Janssen  20.05      atelier  04.06      atelier    In samenwerking met de master‐na‐master Transmedia staat een project rond narrativiteit op  stapel. Datum en programma volgen nog. 

                                                             

 In de loop van het academiejaar kunnen er nog bijkomende activiteiten worden gepland. 

atelier                  opleiding                                     

reclamevormgeving  Master in de Beeldende kunsten,   afstudeerrichting Grafisch ontwerp 

INHOUD  Het masteratelier reclamevormgeving wil een platform zijn voor studenten die hun eigen, zeer  persoonlijke standpunten over communicatie en media willen voeden, formuleren, uitwerken en  onderzoeken.   Merken bepalen vaak de enige gemeenschappelijke visuele beeldtaal in een multiculturele  maatschappij waarin de gekende, gemeenschappelijke referenties van betekenis en begrip niet  langer gedeeld worden. We leven in steden waar we vooral het niet‐gemeenschappelijke delen. Kan  een ontwerper (reclameontwerper) zich uitdrukken zonder een betere wereld te willen ontwerpen?  Wat zijn de utopische dimensies in zijn/haar werk? M.a.w. reclame moet uitgaan van een visie op de  toekomst en die dichterbij brengen door te communiceren en het pad te effenen naar die ideale  wereld.    Het atelier reclamevormgeving bestaat uit bezoeken, lezingen, discussie‐ en presentatiemomenten.  Aanwezigheid op en participatie aan deze activiteiten is verplicht. Door een verplichte stage en door  het bevorderen van intensief contact met professionele vormgevers en deskundigen via seminars,  lezingen en workshops leert de student in het atelier de nationale en internationale wereld van de  reclamevormgeving van dichtbij kennen en er een eigen plek te vinden.    Centraal in het masteratelier reclamevormgeving staat het project BXL s’éveille. Benjamin Verdonck  fungeert als peter ervan.  De leefbaarheid van Brussel staat al langer dan vandaag ter discussie. De demografie van deze stad  is ook zeer specifiek. Er leven 156 nationaliteiten, er zijn ongeveer 650 protestbetogingen per jaar  en elke dag is er een instroom van meer dan 150.000 pendelaars. In hoeverre is Brussel kunstmatig?  Onveilig? Onmenselijk? Hoe kan Brussel een stad worden waarin menselijkheid en leefbaarheid  voorop staan?   BXL s’éveille is een zoektocht naar de mogelijkheden om Brusselaars en wie in Brussel beweegt,  wakker te schudden. Hoe kan een reclameontwerper de bewoners en bezoekers van de stad ertoe te  bewegen Brussel weer op te eisen? Het is een exploratie waarin de student actief, in het veld, op  zoek gaat naar de individuele beleving van de stad. De student zal alle gegevens en bevindingen  samenbrengen op één concreet en centraal punt in de stad, bijvoorbeeld een gehuurde studio of een  leegstaand winkelpand. Er wordt een theoretische en praktische communicatiestrategie opgemaakt  van waaruit een originele, interactieve en speelse communicatiecampagne kan ontwikkeld worden.    Voor zijn/haar masterproef heeft de student tegen eind oktober een plan van aanpak klaar. Voor het  afstudeerproject van de masterproef produceert de student reclamewerk dat gebaseerd is op  persoonlijk onderzoek en dat getuigt van een hoge graad van creativiteit en van het gebruik van  professionele standaarden. Dit werk kan in eender welke vorm, stijl, medium of techniek gemaakt  zijn en wordt op het einde van de studie onder de vorm van een portfolio en tentoonstelling  voorgelegd aan een jury van interne en externe deskundigen. Sommige werken moeten geschikt zijn  voor publieke vertoning tijdens de jurytentoonstelling van de hogeschool.    De begeleiding van de masterproef gebeurt door het volledige atelierteam. (zie verder)       

Aan het atelier reclamevormgeving zijn volgende twee seminaries (kritische studie) verbonden:  ‐ Strategie / Guillaume Van der Stighelen en Kristin Verellen  ‐ Utopic Dimensions In Artistic Work / Johan Teirlinck  Voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011   

FACILITEITEN  De werkplaatsen zijn uitgerust met hoogwaardige computers en randapparatuur voor de realisatie  van zowel multimediaal werk, als werk voor druk. De student kan gebruikmaken van professionele  grafische software zoals Adobe Creative Suite, Final Cut Studio, Photoshop, Indesign, audio‐video  editing en diverse webapplicaties.   Binnen de werkplaatsen kan de student een beroep doen op advies en ondersteuning van  gespecialiseerd technisch personeel.    

ATELIERTEAM  Inge Ferwerda (atelierverantwoordelijke)  Frank Marinus  Johan Teirlinck  Marjan Van den Berghe    Inge Ferwerda werkt meer dan 20 jaar als artdirector en creative director in reclamebureaus als  TBWA, Mc‐Cann Erickson, Lowe, Saatchi, Euro RSCG, Ogilvy. Ze heeft ruime ervaring in strategie,  merkidentiteit en brand activation, en alle hedendaagse tendensen van multimediale communicatie.  Ze heeft bijzondere interesse voor duurzame communicatie, culturele en sociale thema’s en voert  onderzoek naar de maatschappelijke verantwoordelijkheid en relevantie van reclame.  Recente realisaties en projecten:   ‐ onderzoek interculturaliteit inzake communicatie en beeldtaal  (www.nextdoorsintlukaswordpress.com)   ‐ freelance artdirector voor Change Designers (www.changedesigners.be)  Na Germaanse filologie, een jaar communicatiewetenschappen en 5 jaar FilmNet pay TV gaat Frank  Marinus in 1995 aan de slag als copywriter bij Quattro. Via DDB in 1998 naar TBWA, waar hij sinds  2005 creative director is. Hij probeert daar in alle mogelijke media werk te creëren dat fris,  impactvol, relevant en vernieuwend is. Popular yet creative, creative yet popular.  Recente realisaties en projecten:   ‐ nieuwe communicatie‐aanpak voor De Post   ‐ lancering bpost, nieuw overkoepelend communicatieconcept voor Het Nieuwsblad  ‐ internationaal juryvoorzitter Best Yet 2010, creatieve competitie voor jonge Europese teams  Johan Teirlinck studeerde Germaanse Filologie en Filosofie. Hij publiceerde literair werk: Van hier  tot aan de brug (roman), Branes (theatertekst) en Schitterend werk (gedichten) – en essays: Het  actuele denken: de mentale ruimte, contaminaties en serendipiteit, tweede herziene druk in 2010 die  vertaald werd als Today’s mind: mental space, contaminations and serendipity (2009). Hij gaf  gastcolleges in 2009 in de Kent State University in Ohio (USA) en was er curator van een  tentoonstelling in the Main Gallery of Kent State met als titel Mental Space. In 2010 schreef en  publiceerde hij De wereld voor beginners, een project waarbij de huidige maatschappelijke en  culturele situatie kritisch wordt bekeken en waarbij tal van initiatieven worden opgezet om te  zoeken naar mogelijkheden voor de toekomst.   

Marjan Van den Berghe is freelance reclamemaker, illustrator en grafisch vormgever. Tot 2009 was  ze creative director bij Fé, een geëngageerd reclameonderzoek‐en communicatiebureau,  gespecialiseerd in ecologie en nieuwe waarden (www.fe‐online.be). Hiervoor legde zij een lang en  ietwat bizar parcours af in de wereld van kunst & communicatie. Na studies Grafische Vormgeving  en Animatiefilm (KASK Gent, Raoul Servais), gaat ze werken daar waar men haar visie en talent  nodig heeft. Ondertussen blijft ze verder studeren met ondermeer studies avondonderwijs in  Fotografie, Vrije Grafiek, Schilderen, Waarnemingstekenen, Kunstbeschouwing en Restauratie  Glasramen.  Externe specialisten:  Hannes Couvreur is licentiaat Germaanse Filologie met een aanvullende master Journalistiek. Hij is  procesbegeleider bij Change Designers en eigenaar van Superbly Human, oplossingsgerichte  coaching, communicatie en procesbegeleiding (http://www.superblyhuman.com). Hij is gastdocent  aan Sint‐Lucas Gent dept. beeldende kunsten en dichter (pseud. Arne Schoenvuur) met publicaties  in de Brakke Hond (http://arneschoenvuur.blogspot.com).     Ruth Soenen is Doctor in de sociale en culturele antropologie. Ze is deeltijds (40%) senior  researcher IMMRC‐antropologie aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van K.U.Leuven (tot en  met November 2010). Daar is ze promotor van het etnografische onderzoek naar de alledaagse  praktijken van jongeren uit minderheden met bijzondere aandacht voor hun informatietactieken en  –behoeften. Ze is zaakvoerder van Simply Community, een advies‐ en studiebureau m.b.t. sociaal‐ culturele vraagstukken. Ze geeft lezingen aan diverse hogescholen en universiteiten en workshops  ‘leren antropologisch observeren’.    Benjamin Verdonck studeerde in 1992 af aan de toneelafdeling van het Antwerpse Conservatorium.  Hij werkt als beeldend kunstenaar en als theatermaker. Hij voert onderzoek naar bestaansredenen  van kunst binnen onze samenleving en de kracht en functies van theatraliteit in de openbare ruimte.  Een onderzoek naar het politieke draagvlak van theater resulteerde in Shopping= Fun, waarbij  Verdonck een voorstel formuleerde omtrent zijn ongemak ten opzichte van geconditioneerd  koopgedrag. (www.benjamin‐verdonck.be , www.kalender09.be)   

ATELIERPROGRAMMA     van 11.10 tot 10.12  29.10      21.12, 9u    22.12      10.01, 9u                  11.01, 9u                 

voltijdse stage  deadline indienen plan van aanpak voor masterproef  atelier  presentatie masterproef 1  feedback presentaties over masterproef  facultatief:   research methods: scriptie outlines (Jo De Baerdemaeker)  17.01, 9u                  atelier  18.01, 9u                  facultatief: research methods: bronnen en referenties (Jo De Baerdemaeker)  19.01, 10u                       feedback groepsdiscussie over scriptie  16.02, 9u    BXL s’éveille: briefing en mise‐en place met Ruth Soenen en Stad BXL  23.02, 9u    BXL s’éveille: presentatie Benjamin Verdonck over zijn kalenderproject                                                               

 In de loop van het academiejaar kunnen er nog bijkomende activiteiten worden gepland. 

23.02, 14u    28.02, 9u    02.03, 14u          02.03, 19u                                              09.03, 9u    Verdonck)  09.03, 14u    Verdonck)  14.03, 9u    16.03, 9u    16.03, 14u    21.03, 9u    23.03, 9u    23.03, 14u    30.03, 9u    30.03, 14u    04.04, 9u    04.04, 14u    06.04, 9u          06.04, 14u          06.04, 19u                                              27.04, 19u                                              02.05, 9u    02.05, 14u          04.05, 9u    04.05, 14u    09.05, 9u          09.05, 14u          11.05, 9u    11.05, 14u    16.05, 9u    16.05, 14u    20.05, 9u    23.05, 14u    30.05, 14u    01.06, 14u    08.07     

BXL s’éveille: presentatie Benjamin Verdonck over zijn kalenderproject  BXL s’éveille: lezing en procesbegeleiding strategie BXL Hannes Couvreur  BXL s’éveille  atelier: masterproefbegeleiding  Shapeshifters 1: Karsten Schmidt & Petr Van Blokland  locatie: Beursschouwburg  BXL s’éveille: verdieping, inspiratie en documentatie (o.l.v. Benjamin  BXL s’éveille: verdieping, inspiratie en documentatie (o.l.v. Benjamin  BXL s’éveille: veldwerk met Ruth Soenen  atelier: masterproefbegeleiding  presentatie masterproef 2  atelier: masterproefbegeleiding  BXL s’éveille: strategische evaluatie (o.l.v. Hannes Couvreur)  atelier: masterproefbegeleiding  atelier: masterproefbegeleiding  BXL s’éveille: atelier en veldwerk  BXL s’éveille: evaluatie (o.l.v. Benjamin Verdonck)  BXL s’éveille: evaluatie (o.l.v. Benjamin Verdonck)  BXL s’éveille: atelier, veldwerk  atelier: masterproefbegeleiding  BXL s’éveille: atelier, veldwerk  atelier: masterproefbegeleiding  Shapeshifters 2: Marjan Bantjes en Mark Farrow   locatie: Beursschouwburg  Shapeshifters 3: Carsten Nicolai & Wim Crouwel  locatie: Beursschouwburg  BXL s’éveille: atelier en veldwerk  BXL s’éveille: atelier, veldwerk  atelier: procesfolio  presentatie masterproef 3  BXL s’éveille: atelier en veldwerk  BXL s’éveille: installatie project  atelier: procesfolio  BXL s’éveille: installatie project  atelier: procesfolio  BXL s’éveille: installatie project  BXL s’éveille: installatie project  BXL s’éveille: evaluatie project (o.l.v. Benjamin Verdonck en Ruth Soenen)  BXL s’éveille: evaluatie project (o.l.v. Benjamin Verdonck en Ruth Soenen)  tentoonstellingsdesign (o.l.v. Lucas Messens)  atelier: voorbereiding tentoonstelling masterproef  atelier: masterproefbegeleiding  atelier: masterproefbegeleiding  deadline indienen masterproef (tussen 08.07 en 31.08 geen feedbacksessies) 

atelier             opleiding          

Show, Unclose … Display  Master in de Beeldende Kunsten, afstudeerrichting Fotografie 

INHOUD  In de masteropleiding wordt elke student geconfronteerd met de opdracht zijn/haar werk aan een  breder publiek te presenteren. Het masteratelier en het daarbij aansluitende masterseminarie Show,  Unclose...Display willen stilstaan bij de verschillende consequenties van deze intrede in de publieke  ruimte. (zie ook Aanbod seminaries 2010­2011) Los van het medium waarin de student werkt, willen  dit atelier en seminarie de complexe handeling die het publiek maken van het eigen werk  vooronderstelt aan een kritische analyse onderwerpen. Presenteren betekent niet alleen loslaten,  uit de beslotenheid van het atelier treden, beslissingen uit handen geven, samenwerkingen  organiseren, maar het betekent ook verantwoordelijkheid nemen, een bewuste strategie  aanwenden, zichzelf een identiteit als kunstenaar aanmeten. Alhoewel verschillende  presentatievormen aan bod zullen komen (zoals publicaties in boekvorm, op web, e.d.), zal de  grootste klemtoon liggen op de tentoonstellingsproblematiek: het presenteren van beeldend werk  in de concrete ruimte van het museum of galerie. Verschillende aspecten van de  tentoonstellingspraktijk zullen aan bod komen, aangebracht door een uitgebreide literatuurlijst en  interventies van een aantal gastsprekers (kunstenaars, scenografen, curatoren,...). Het programma is  georganiseerd rond een serie tentoonstellingsbezoeken, lezingen, geanimeerde discussies en  presentatiemomenten. De student houdt zijn/haar ideeën en evolutie bij in een research‐ en  procesfolio. Er worden proefopstellingen gedaan op maquette (van bestaande ruimtes) en in reële  tentoonstellingsruimtes (Recylart / kelder Koninginnegalerij). Finaal geeft de student een korte  presentatie van zijn/haar ideale tentoonstelling voor het afstudeerproject en dient zijn/haar  research‐ en procesfolio in.    Voor zijn/haar masterproef heeft de student tegen eind oktober een plan van aanpak klaar. Op basis  daarvan krijgt de student twee individuele begeleiders toegewezen voor respectievelijk het  afstudeerproject en de scriptie. Naast de leden van het atelierteam (zie verder) komen volgende  docenten in aanmerking voor die begeleiding: Frank Uyttenhove, Kris Van Beek (afstudeerproject),  Liesbeth Decan en Marie‐Pascale Gildemyn (scriptie). Binnen de atelierwerking wordt er één  feedback moment voorzien waarbij in groep naar de evolutie van de scriptie gekeken wordt en  worden er twee momenten voorzien waarbij het afstudeerproject in groep inhoudelijk en technisch  besproken wordt.    Aan het atelier zijn twee verplichte seminaries verbonden:  ‐ Show, Unclose...Display / Steven Humblet & Maarten Vanvolsem  Dit seminarie wordt geïntegreerd in het atelier zelf.  ‐ Complexiteit en zelforganisatie / Frank Maes – OF – Jeff Wall / Hans de Wolf  Voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011   

FACILITEITEN  Aan dit atelier is geen specifieke werkplaats verbonden, de studenten kunnen gebruik maken van  alle werkplaatsen die in de hogeschool aanwezig zijn. Afhankelijk van de vooropleiding van de  student zal soms een bijkomende opleiding nodig zijn of zullen sommige gespecialiseerde  instrumenten niet ontleend kunnen worden. Binnen de werkplaatsen kan de student een beroep  doen op advies en ondersteuning van gespecialiseerd technisch personeel.   

 

  ATELIERTEAM  Maarten Vanvolsem (atelierverantwoordelijke)  Frank Casteleyns  Geert Goiris  Steven Humblet  Aglaia Konrad  Philippe Van Snick    Dr. Maarten Vanvolsem is docent fotografie aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel en research  fellow aan  het LGC. Als fotograaf kaart hij de verhoudingen aan tussen de kijker en het fotografische beeld.  Centraal staat de ervaring van tijd die bij het omgaan met en kijken naar een fotografisch beeld tot  stand komt. In deze ervaring probeert hij een dynamische tijdsduur te stimuleren. Hierbij wordt een  actieve participatie aan de toeschouwer gevraagd bij het beschouwen (lezen) van het beeld.  Relevante recente publicaties en artistieke projecten:  ‐ Maarten Vanvolsem, The Art of Strip Photography. Making Still Images with a Moving Camera,  Leuven, Leuven University Press, 2010.  ‐ Maarten Vanvolsem, Fotografie en Kunst, Karakter Tijdschrift van Wetenschap, nr 27, september  2009.  ‐ Teasers and Pleasers. Galerie Kusseneers (Antwerp, Belgium), 08/05 ‐ 30/05/2009.  ‐ Hasselt in beweging ­ Maarten Vanvolsem. Het Stadsmus (Hasselt, Belgium), 1/02 ‐ 26/04/2009.  ‐ Tobias Hild ­ Maarten Vanvolsem [the Safe]. Galerie Kusseneers (Antwerp, Belgium), 19/03 ‐  03/05/2009.    De werken van Frank JMA Castelyns (° 1957, woont en werkt in Antwerpen) voeren een veelzijdig  dialoog, zowel maatschappelijk als historisch en artistiek. In zijn werk, dat raakt aan verschillende  disciplines, combineert hij diverse voorstellingen die leiden naar hybride vormen die wisselend  worden geïnterpreteerd. Bestaand beeldmateriaal, röntgenopnamen, enz. fungeren als drager voor  minimale ingrepen waarbij een sjabloon als luik fungeert, een deklaag die simultaan toont en  verbergt. In zijn recent werk worden tekens en symbolen onderzocht.  Recente artistieke projecten (selectie):  ‐ (In)dépendence chacha, Atlas, Antwerpen (B)  ‐ Bolero, Laphto Complex, Old Airport, Addis Abeba (ETH) / Alliance Française, Dar es Salaam (TZA)  / Karoo Gallery, Prince Albert (ZAF) / ZeroStation, Ho Chi Minhstad (VIE)    ‐ XXI – into dAdA, ArteVentuno, Hasselt (B)    ‐ Wunderkammer, MDA (Media & Design academy), C‐mine, Genk (B)   Let’s stick together, Design Vlaanderen, Brussel (B)   ‐ deelname aan Bolero, an international art project on the move  ‐ Sirius artists’ book van Frank JMA Castelyns, PERSONA, Antwerpen   ‐ The North, East and South , New York City, 5 locaties, individuele tentoonstelling (USA)     Geert Goiris (°1971, woont en werkt in Antwerpen) studeerde aan Hogeschool Sint‐Lukas Brussel,  het departement fotografie van FAMU (Film‐ en Televisie‐Academie) in Praag en het HISK (Hoger  Instituut voor Schone Kunsten) in Antwerpen. Sinds vijf jaar is hij docent vrije kunsten en fotografie  aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel, waar hij het artistiek onderzoeksproject Whiteout ­ The  Unreliable Narrator (2007‐2010) voerde.  Selectie groepstentoonstellingen:   ‐ Manifesta 5 ( San Sebastian, 2004)  

‐ Croiser Des Mondes (Jeu de Paume, Parijs 2005)  ‐ Buenos Dias Santiago – an exhibition as an expedition (Museum of Contemporary Art, Santiago de  Chile, 2006)  ‐ Les Rencontres de Photographie (Arles, 2006)  ‐ Spectacular City – Photographing the Future (Nai Rotterdam, Holland and NRW‐Forum Düsseldorf,  2006)  ‐ Lugares Comprometidos, topography and actuality, Fundacion ICO (Madrid 2008)  ‐ Le travail de Rivière (Le crédac, Ivry‐sur‐Seine, 2008)   Recente solo‐tentoonstellingen:  ‐ Whiteout and Other Stories (Hamburger Kunsthalle, 2010)  ‐ Czar Bomba (CAB Burgos, 2010)  Geplande tentoonstellingen:   ‐ Fresh Hell, groepstentoonstelling (Palais de Tokyo, Parijs, 2010)  ‐Turbulences, duotentoonstelling met Vincent Lamouroux, (KIOSK, Gent, 2010)  De monografische publicatie The Unreliable Narrator  is in voorbereiding bij ROMA publications. De  geplande verschijningsdatum is midden 2011.    Steven Humblet studeerde filosofie en antropologie aan de K.U.Leuven. Van 1999 tot 2005 werkte  hij als freelance kunstcriticus voor de Financieel‐Economische Tijd. Sindsdien schrijft hij over  fotografie voor tijdschriften als De Witte Raaf, Camera Austria, etc. Sinds 2003 is hij assistent‐docent  Fotogeschiedenis en Fototheorie aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. Hij is als doctorandus  verbonden aan de UGent waar hij werkt aan een doctoraat over de fotografische verbeelding van  New York in stadsfotoboeken uit het interbellum. Hij is als onderzoeker betrokken bij het project  Citygraphy, een multidisciplinaire onderzoeksgroep naar de visuele verbeelding van stad en  platteland. Hij was tevens de curator van de Namiddagen van de Topografie IV die in het voorjaar  van 2008 werden georganiseerd in de Beursschouwburg. Hij bereidt momenteel als guesteditor het  Cahier #3 voor.  Relevante recente publicaties en artistieke projecten:  ‐ ‘Een modern traject doorheen de stad. Over 100 X Paris van Germaine Krull’, in: Dirk Lauwaert  (red.), Cahier Citygraphy I (2007)   ‐ ‘L’évènement’, in: Camera Austria, 28 (2007), 98   ‐ ‘Regarder Vu’, in: De Witte Raaf, 22 (2007), 126  ‐ ‘Atget: un rétrospective’, in: De Witte Raaf, 22 (2007), 127  ‐ ‘Over de rekbaarheid van een fotografisch genre (en zijn onafwendbaar breekpunt)’, in: Debuut.  Cahier Fotografie Sint‐Lukas, 1 (2007), 50‐53  ‐ ‘Picturing Fashion. Over jagers en prooien (en Britney Spears)’, in: Debuut. Cahier Fotografie Sint‐ Lukas, 1 (2007), 74‐81  ‐ ‘A desire for transparency. On Berenice Abbott’s Milk wagon and Old Houses’, in: Recherches en  Communication (nog te verschijnen)    Metropolitan urban space is a fundamental pillar in the photographical work of Aglaia Konrad. Since  the early 90s she focuses on the specificity of urban landscape and its advancements of many  megacities on different continents.  Recently she realised a series of 16mm films on sculptural architecture.  She has had soloshows in Siegen, Antwerp, Geneva, Graz, Colone, New York etc. and participated in  international group exhibitons like Cities on the Move, Dokumenta X, Orbis Terrarum.Ways of  Worldmaking, Talking Cities etc.     

Philippe Van Snick (°1946 in Gent, woont en werkt in Brussel) is docent schilderkunst aan de  Hogeschool Sint‐Lukas Brussel. Zijn werk situeert zich binnen het veld van de schilderkunst,  sculptuur en de fotografie. Het schilderkunstig werk en het sculpturaal werk is in essentie abstract  en krijgt vorm in zowel kleinschalige schilderijen als ruimtevullende installaties. Het fotografisch  werk onderzoekt het inhoudelijke getoetst aan een fotografische objectiviteit en verloopt parallel  met de realisaties in de andere disciplines.   Recente solotentoonstellingen:  ‐ 2009, Pans de sensation, Hogeschool Sint‐Lukas Brussel  ‐ 2010, Philippe Van Snick, Museum M Leuven  Recente groepstentoonstellingen:  ‐ Percept, Affect, Concept voor De plaats van de kunst, het symposium van Hogeschool Sint‐Lukas  Brussel in 2009  ‐ Jeugdzonde. Over opus één en opus min één, LLS 387, Antwerpen   ‐ 10 dagen 10 nachten / J.Beuys, Marcel Broodthears, bibliotheek Bree  ‐ There is no(w) romanticisme, Les filles du calvaire, Bruxelles   ‐ Hommage aan de monochromie, Cultuurcentrum Hasselt  ‐ Tegenlicht, SMAK Gent   

ATELIERPROGRAMMA     12.10, 14‐17u     26.10, 14‐18u          29.10, 10u30   

theoretische sessie: bespreking van eerste teksten  bezoek aan CRAIGIE HORSFIELD; Schering en inslag,   Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen + nabespreking  Back To The Future   (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  02.11, 10‐12u & 14‐16u studentenpresentaties eigen projectvoorstel (verdeling begeleiders)  09.11, 14‐17u     bezoek aan Cassochrome (www.csc.be)  16.11, 10‐12u     lezing Roger Willems (o.v.)               14‐16u     Boekexpo en bespreking van kunstenaarsboeken  26.11, 10u30     Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  07.12, 10‐17u     tentoonstellingsbezoek        + bezoek expo ruimtes Recylart / kelder Koninginnegalerij, met  nabespreking        + opdracht maquette  21.12, 10‐12u & 14‐16u   stand van zaken masterproef  11.01, 10‐12u  presentatie cases van docenten + studentenpresentaties aan Bernard Voïta               14‐17u   lezing Bernard Voïta (o.v.)  15.02, 10‐12u     presentaties Kris Kimpe en Bruno Poelaerts (onder voorbehoud)               14‐18u     discussie maquettes, met Kris Kimpe en Bruno Poelaerts (o.v.)  25.02, 10u30     Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)                                                                



 In de loop van het academiejaar kunnen er nog bijkomende activiteiten worden gepland. 

01.03, 10‐12u                  14‐17u     15.03, 10‐18u     22.03, 10‐12u                  14‐17u         25.03, 10u30     29.03, 10‐12u                       14‐17u     05.04, 10‐12u                       14‐17u     26.04, 10‐12u                       14‐17u     06.05, 10u30     10.05, 10‐12u                  14‐17u     17.05, 10‐12u                  14‐16u   

theoretische sessie: bespreking van teksten  stand van zaken scriptie  tentoonstellingsbezoek + lezing Alexander Streitberger & Jean‐Marc Bodson   studentenpresentatie aan Maxine Kopsa & Pieter‐Nelle Van Martel (o.v.)  lezingen Maxine Kopsa & Pieter‐Nelle Van Martel (o.v.)  Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  studentenpresentaties:  1 student cureert het werk van 3 andere in een virtuele ruimte  testopstellingen Recylart / Koninginnegalerij + nabespreking  studentenpresentaties:   1 student cureert het werk van 3 andere in een virtuele ruimte  testopstellingen Recylart / Koninginnegalerij + nabespreking  studentenpresentaties:   1 student cureert het werk van 3 andere in een virtuele ruimte  testopstellingen Recylart / Koninginnegalerij + nabespreking  Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  studentenpresentaties aan Jochen Lempert & Gert‐Jan Kocken (o.v.)  lezing Jochen Lempert & Gert‐Jan Kocken (o.v.)  presentatie ideale opstelling afstudeerproject   presentatie ideale opstelling afstudeerproject 

atelier             opleiding                              

TYPO/GRAPHICS  Master in de Beeldende Kunsten,   afstudeerrichting Grafisch ontwerp 

INHOUD  Het masteratelier TYPO/GRAPHICS vertrekt vanuit het principe dat grafisch ontwerpen meer is dan  louter een communicatief proces van informatieoverdracht doorheen de verschillende media. Door  te focussen op de rol van de typografie als interface binnen multidisciplinaire omgevingen, en de  relatie tekst versus beeld & inhoud versus vorm binnen verschillende contexten grondig te  analyseren, wordt de rol van de grafisch vormgever voortdurend uitgedaagd.   Vanuit dit oogpunt, biedt de masteropleiding TYPO/GRAPHICS een modus operandi van ontwerpen  aan door praktijk en theorie te combineren met een individueel praktijk‐gericht onderzoek waarin  historische, technologische en ideologische ontwerpsprincipes en hun toepassingen kritisch in  vraag worden gesteld.   Door in discussie te gaan met docenten, gastdocenten, professionele vormgevers en medestudenten  wordt de masterstudent TYPO/GRAPHICS tijdens de geplande masterseminaries, workshops,  lezingen, verdiepende sessies, projectweken en atelierwerking geconfronteerd met specifieke  thema's als meertalige typografie, interactieve & dynamische typografie, multimediale vormgeving,  micro‐ & macrotypografie, social design, en de rol van de grafisch vormgever als auteur.     Door een verplichte stage en door het bevorderen van intensief contact met professionele  vormgevers en deskundigen, leert de student de nationale en internationale wereld van grafische  vormgeving van dichtbij kennen en er een eigen plek te vinden. Van deze stage dienen de  masterstudenten TYPO/GRAPHICS een verslag en bijhorende presentatie te maken.    Shapeshifters is een lezingreeks over grafische vormgeving, die elk jaar vertrekt vanuit een specifiek  thema. Ieder jaar presenteren grafisch ontwerpers, kunstenaars, designers, onderzoekers,  uitgevers... hun visie op het thema binnen het kader van hun eigen werk en ontwerppraktijk. De  publieke lezingen – in samenwerking met de Beursschouwburg Brussel – worden gecombineerd  met 'in‐depth sessions' voor de studenten TYPO/GRAPHICS. Zij zwengelen het debat aan over de  toekomst van het sterk bewegende grafische landschap en de visuele cultuur in het algemeen.  Shapeshifters kan ondertussen bogen op een rijk archief aan internationale sprekers en telkens  rekenen op een enthousiast en divers publiek.   Via het thema Signs & Sense onderzoekt Shapeshifters in 2011 hoe ontwerpers tekens en  tekensystemen gebruiken om een sensibiliteit te bereiken die verder gaat dan oriënteren of louter  informeren. Wanneer worden tekens connectoren naar ervaringen of gedachten? Hoe kan  immateriële informatie tastbaar of leesbaar gemaakt worden? Shapeshifters presenteert (onder  voorbehoud!) Petr Van Blokland (NL), Karsten Schmidt (UK), Marian Bantjes (CA), Mark Farrow  (UK), Wim Crouwel (NL) en Carsten Nicolai (DE).    Voor de masterproef kan de student rekenen op een begeleiding door het volledige atelierteam (zie  verder). Er wordt van de student verwacht dat het afstudeerproject getuigt van een hoge graad van  creatieve individualiteit en een daarbij horende professionele uitvoering. Aanvullende sessies over  onderzoeksmethodologiëen zullen de masterstudent TYPO/GRAPHICS tijdens het academiejaar  informeren over het ondernemen van praktijkgericht & visueel onderzoek en over de principes van  het schrijven van academisch teksten.  Tijdens het academiejaar werkt de masterstudent TYPO/GRAPHICS in grote mate zelfstandig, maar  wordt daarnaast ook begeleid door een docententeam dat via regelmatige sessies zowel groeps‐ als  individuele feedback voorziet. De student is zelf verantwoordelijk om van de vorderingen van 

zijn/haar masterproef een dossier samen te stellen en van de verschillende feedbackmomenten een  verslag te schrijven en dit naar het docententeam door te sturen. Daarnaast worden er drie publieke  plenaire sessies ingelast waar de masterstudent het concept en de evolutie van zijn/haar  afstudeerproject en scriptie aan de medestudenten (zowel master‐ als bachelorstudenten),  docenten en geïnteresseerden uit het werkveld en andere nationale of internationale scholen en  universiteiten voorstelt.  Daarnaast werken de masterstudenten gedurende een heel jaar naar een gemeenschappelijke  publieke tentoonstelling en publicatie toe, waarin hun gefinaliseerde projecten opgenomen worden.  De tentoonstelling en publicatie worden als groepsopdracht verwezenlijkt.    Aan het atelier zijn twee verplichte seminaries verbonden:  ‐ L'artisan électronique / Claire Warnier  ‐ Concepts of Contemporary and Multilingual Typography / Jo De Baerdemaeker  Beide seminaries worden in het Engels gedoceerd.   Voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011   

FACILITEITEN  Hoewel de masterstudent aangeraden wordt een eigen computer te gebruiken tijdens het jaar, zijn  er in het werkplaatsen die gelijkenissen vertonen met een professionele werkomgeving. Deze  werkplaatsen zijn uitgerust met hoogwaardige computers en randapparatuur voor de realisatie van  zowel multimediaal werk als drukwerk. De masterstudent TYPO/GRAPHICS kan bijgevolg gebruik  maken van professionele grafische software zoals Adobe Creative Suite (InDesign, Illustrator,  Photoshop), Final Cut Studio, audio‐video editing en diverse webapplicaties.  Binnen de werkplaatsen kan de masterstudent een beroep doen op advies en ondersteuning van  gespecialiseerd technisch personeel.   

ATELIERTEAM   Jo De Baerdemaeker (atelierverantwoordelijke)  Inge Gobert  Annelies Vaneycken  Klaas Verpoest  Claire Warnier    Dr. Jo De Baerdemaeker is Belgisch letterontwerper, typografisch vormgever en onderzoeker. Naast  een Master of Arts in Typeface Design (2004) behaalde hij een doctoraat in Typography & Graphic  Communication (2009) aan de University of Reading (UK). Zijn interesse gaat uit naar het  ontwerpen en onderzoeken van digitale niet‐Latijnse lettertypes en meertalige typografie. Hij is de  Belgische vertegenwoordiger bij de Association Typographique Internationale (ATypI) en gaf  lezingen op talrijke internationale typografiesymposia. Zijn werk is reeds gepubliceerd bij TYPO  magazine en DesignWeek. Lungta, zijn Latijns‐Tibetaans OpenType font is in gebruik door Oxford  University Press en University of Chicago Press. Hij ontwierp, onder andere, de lettertypes voor  WIELS, Nottingham Contemporary en Visual Editions. (www.typojo.com)    Inge Gobert is grafisch vormgever. In 1996 richtte ze het grafisch bureau Van Looveren & Gobert op.  Sinds 2006 werkt ze op zelfstandige basis als grafisch vormgever. Naast haar vormgevingswerk is ze  als docent en coördinator van de opleiding Grafisch ontwerp verbonden aan de Hogeschool Sint‐ Lukas Brussel. Sinds 2005 organiseert en programmeert ze het onderzoeksproject en de  lezingenreeks Shapeshifters. In 2010 publiceerde ze samen met Johan Van Looveren en Steven  Devleminck het boek Shaping Voices, talking and thinking about graphic design.  

Annelies Vaneycken vervolledigde haar studies aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel met een  postgraduaat in Nieuwe Media aan het Sandberg Instituut in Amsterdam. In 1999 richtte ze het  grafisch bureau Trans‐ID op, waar ze tot op heden werkt als grafisch ontwerper. Naast haar  vormgevingswerk voor klanten is ze geïnteresseerd in het auteurschap van haar beroep. Dit  verwerkt ze in zelfgeïnitieerde projecten die vertrekken vanuit maatschappelijke bekommernissen.  In 2007 ontving ze de tweejaarlijks prijs voor beeldende kunst en vormgeving van de provincie  Vlaams‐Brabant. Haar werk werd gepubliceerd in boeken en magazines over grafisch ontwerp,  waarvan recent Ten things I know about Belgian Graphic Design door Rick Poynor (Kwintessens, mei  2010). Sinds 1999 doceert ze aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel in de opleiding Grafisch  ontwerp. (www.anneliesvaneycken.be ‐ www.trans‐id.be)    Als video grafieker besteedt Klaas Verpoest in zijn werk zowel aandacht aan het ontwikkelen van  animatiekortfilms als het realiseren van live en interactieve videoscenografie. Als videast is zijn  werk narratief. Vertrekkende vanuit de connotatie en denotatie van woorden gaat hij op zoek naar  een evenwicht tussen typografie, tempo en taal. Maar ook abstracte, non‐narratieve beeld‐ en  klankexperimenten waarin hij deze vormtaal verder verkent, komen aan bod. Als performer is zijn  werk technologiegedreven, met een sterke focus op computer gegenereerde grafiek. Door middel  van live improvisaties gaat hij op zoek naar de raakvlakken tussen beeldende kunst, hedendaagse  dans, ruimte en experimentele muziek. In deze crossmediale performances werkte hij reeds samen  met verschillende artiesten uit diverse disciplines.  (www.klaasverpoest.com)    Claire Warnier studeerde af aan de Design Academy Eindhoven, afdeling Man and Identity in 2002  en behaalde haar Master of Arts in 2008 aan de Universiteit van Gent. In 2002 startte zij samen met  Dries Verbruggen de ontwerpstudio Unfold op. Het werk van Unfold bevindt zich tussen  productontwerp en het ontwerp van kleine ruimtes, maar spitst zich vooral toe op eigen  geïnitieerde onderzoeksprojecten die vooral gepresenteerd worden in installaties voor  tentoonstellingen. Claire Warnier geeft tevens les aan de Hogeschool Sint‐Lukas Brussel en bereidt  haar PhD aan de Konstfack in Stockholm voor. (www.unfold.be)    ATELIERPROGRAMMA  Tijdens het academiejaar worden de verschillende sessies opgedeeld als volgt:  • GROUP FEEDBACK SESSION (GF): Tijdens deze sessie geven de studenten een digitale presentatie  van hun afstudeerproject en/of scriptie en krijgen ze van alle docenten en medestudenten feedback  op hun geleverd werk.  • INDIVIDUAL FEEDBACK SESSION (IF): De student kan tijdens deze sessie individuele feedback  vragen aan het docententeam, dit kan zowel over het afstudeerproject als over de scriptie gaan.  • MASTER SEMINARS (MS): academische seminaries (kritische studies)  • RESEARCH METHODS (RM): academische seminaries over onderzoeksmethodologiëen en het  schrijven van een academische tekst.  • IN‐DEPTH SESSION (IS): uitdiepende momenten met de (gast)docenten en/of gastsprekers over  de basisconcepten van het masteratelier TYPO/GRAPHICS  • STUDIO TIME (ST): individueel werken in het atelier met mogelijkheid tot feedback van docenten  • THEME DISCUSSION (TD): regelmatige groepsdiscussies over een  thema/visie/concept/citaat/publicatie/ontwerp/... dat de studenten zelf aanbrengen  • WORKSHOPS (WS): meerdaagse praktische workshops met (gast)docenten                                                                 

 In de loop van het academiejaar kunnen er nog bijkomende activiteiten worden gepland. 

Aanwezigheid tijdens alle geplande academische activiteiten en atelierwerking is een vereiste om  voor de masteropleiding TYPO/GRAPHICS te kunnen slagen.    eerste semester  12.10, 14u                 research methods: time management (RM)                              sessie over Toledo  13.10, 10u                  feedback groepsgesprek: (GF)                              gedetailleerde uitleg over ateliertijd, presentaties,                               feedback groepsgesprekken en individuele begeleiding, publicatie, enz.  14.10, 10u                  research methods: brainstormsessie (RM)  15.10, 10u                  voorstelling van individuele brainstorming aan de groep  van 18.10 tot 17.12  voltijdse stage  29.10                          deadline indienen plan van aanpak voor masterproef  21.12, 9u                  ateliertijd (ST)  22.12                          individuele feedback (IF)  23.12, 9u                  ateliertijd (ST)  10.01, 9u                  feedback groepsgesprek over masterproef (GF)  11.01, 9u                  ateliertijd (ST) + research methods: scriptie outlines (RM)  12.01, 10u                  themadiscussie (TD)  13.01, 9u                  ateliertijd (ST)  14.01, 9u                  ateliertijd (ST)  17.01, 9u                  ateliertijd (ST)  18.01, 9u                  ateliertijd (ST) + research methods: bronnen en referenties (RM)  19.01, 10u                  themadiscussie (TD) + ateliertijd (ST)  20.01, 9u                  ateliertijd (ST)  21.01, 9u                  feedback groepsdiscussie over scriptie (GF)    tweede semester  15 tot 18.10                  workshop MarolMessages (hosted door Annelies Vaneycken) (WS)  22.02, 9u                  ateliertijd (ST) + research methods: digitale beelden (RM)  23.02, 9u                  feedback groepsdiscussie: presentatie masterproef (GF)  24.02 & 25.02          workshop MarolMessages (hosted door Annelies Vaneycken) (WS)  28.02                          deadline indienen voor eerste ruwe versie van de scriptie  01.03 & 02.03, 9u          Petr Van Blokland: The Design Game  02.03, 19u                  Shapeshifters 1: Karsten Schmidt & Petr Van Blokland                              locatie: Beursschouwburg  03.03, 9u                  Karsten Schmidt (IS)  04.03, 9u                  ateliertijd (ST) + themadiscussie (TD)  09.03, 9u                  feedback groepsdiscussie over scriptie (GF)  10.03, 9u                  ateliertijd (ST)  11.03, 9u                  ateliertijd (ST) + themadiscussie (TD)  15.03, 9u                  ateliertijd (ST)  16.03, 9u                  ateliertijd (ST)  17.03, 9u                  ateliertijd (ST)  11.03, 9u                  ateliertijd (ST) + themadiscussie (TD)  22 tot 25.03, 9u          Annelys de Vet: Subjectieve atlas van België (WS)  29.03, 9u                  ateliertijd (ST) + research methods (RM)  30.03                          individuele feedbacksessie masterproef (IF)  31.03 & 01.04, 9u          Annelys de Vet: Subjectieve atlas van België (WS)  05 & 06.04, 9u          Marian Bantjes (IS) 

06.04, 19u                                              07.04, 9u                  08.04, 9u                  26 & 27.04, 9u          27.04, 19u                                              28.04, 9u                  29.04, 9u                  02.05                          03.05, 9u                  04.05, 9u                  05.05, 9u                  06.05, 9u                  10 & 11.05                                                                          12.05, 9u                  13.05, 9u                  17.05, 9u                  19.05, 9u                  20.05, 9u                  24.05, 9u                  25.05, 9u                  19.05, 9u                  29.05, 9u                  31.05, 9u                  01.06, 9u                  08.07                                                                 

Shapeshifters 2: Marjan Bantjes en Mark Farrow   locatie: Beursschouwburg  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  Carsten Nicolai (IS)  Shapeshifters 3: Carsten Nicolai & Wim Crouwel  locatie: Beursschouwburg  ateliertijd (ST)  individuele feedbacksessie over scriptie  deadline indienen tweede versie van de scriptie  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  MA TYPO/TEMPORARIES SYMPOSIUM  presentatie individuele afstudeerprojecten en scripties  opening tentoonstelling van het werk van masterstudenten  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  Lucas Messens: tentoonstellingsdesign (IS)  ateliertijd (ST)  themadiscussie (TD) + ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  ateliertijd (ST)  indivueel feedbackgesprek over masterproef (IF)  deadline indienen masterproef (geen feedbacksessies tussen 08.07 en 31.08) 

atelier             opleiding                              

vrije kunsten  Master in de Beeldende Kunsten,   afstudeerrichting Vrije kunsten 

 

INHOUD  Afhankelijk van zijn/haar persoonlijke voorkeuren, ambities en inzichten kan de student zich in het  masteratelier vrije kunsten verdiepen en specialiseren in zijn/haar eigen artistieke praktijk. De  student werkt in grote mate zelfstandig aan zelfgeïnitieerde projecten en ontwikkelt zijn/haar  praxis tot professionele standaarden. Van de student wordt verwacht dat hij/zij regelmatig overleg  pleegt met zijn/haar studiebegeleider en het atelierteam en verslag uitbrengt van de vorderingen  van zijn/haar werk, in het bijzonder van de vorderingen van het afstudeerproject. Het werk van de  student en de ontwikkeling naar een proffesioneel kunstenaarschap staan centraal. Naast een  doorgedreven individuele begeleiding volgt de student eveneens een uitgebreid programma van  lezingen, workshops en seminaries.      Als rode draad doorheen het masteratelier vrije kunsten wordt er gewerkt rond de term ‘embedded  research’. Wat kan onderzoek voor een kunstenaar betekenen? Welke vormen van onderzoek zitten  reeds ingebed binnen de praktijk van de kunstenaar en hoe kunnen we die traceren? Heeft het zin  deze te stimuleren en welke positie en rol heeft de kunstenaar binnen dit debat?   Via workshops, lezingen en symposia worden deze vragen dieper onderzocht. Ook de eigen  artistieke ontwikkeling van de student wordt onderwerp van het onderzoek. Pieter Vermoortel is  als externe gast uitgenodigd voor de begeleiding van ‘Embedded’. Onder haar begeleiding zal er in  Londen een workshop met de studenten plaats vinden.   “The given context, an educational institution and artists who enrolled in an MA in fine arts, sets the  tone and basis for ‘Embedded’. If art knows a form of research, what is research then about? How does  the artist develop his individual practice within this charged context and what can artistic research  entail? Is research within this context different than outside the institution and how does it relate to  artistic practice? Research is often talked about in relation to knowledge production and the difference  between work and practice will highlight its potential agency in a wider socio­economical  context. Through studio visits, exhibition visits and case studies we will explore the idea of embedded  research. We will also apply these questions to the half term exhibition as a way to extend the topic to  the relation between the artist work and the exhibition format.”  Pieternel Vermoortel is independent  curator en co‐director van FormContent (www.formcontent.org) in London.  Om in te gaan op de recente kunstactualiteit, worden er maandelijks Meeting/Visits georganiseerd.  Zo worden er tentoonstellingen in kleine groep bezocht en besproken. Er worden ook persoonlijke  ontmoetingen georganiseerd met kunstenaars, curatoren en andere actoren binnen de nationale en  internationale kunstwereld. De student leert hierdoor kritisch en reflectief zich te spiegelen aan de  kunstactualiteit. Hij/zij krijgt een breder inzicht in de positie van de hedendaagse kunstenaar en de  werking van het tentoonstellingsveld.    Om concreet kennis te maken met ondermeer de praktijk van het kunstenaarschap, de productie en  het tentoonstellen zal de student gedurende minimum 30 uur mee opbouwen aan een  tentoonstelling binnen een instituut, galerie of museum of meewerken aan de productie van een  kunstenaar of een hieraan verbonden onderzoek. De keuze van deze buitenschoolse activiteit wordt  in overleg met de student bepaald door een atelierdocent.    

Naast ‘Embedded’ vindt in het eerste semester ook het project ‘Meeting Istanbul’ plaats. Dit is een  internationaal project in samenwerking met de technische universiteiten van Eindhoven en  Istanbul. Istanbul is dit jaar uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa. Vanuit het persoonlijk  werk kan er gewerkt worden rond de culturele en artistieke diversiteit en de wisselwerking tussen  Istanbul, Brussel en Eindhoven. In december is er een werkperiode en verblijf van twee weken  gepland in Istanbul. Het project wordt financieel ondersteund door het Erasmus Intensive  Programme.    Tijdens het hele jaar worden de studenten begeleid door het atelierteam (zie verder). De docenten  van dit team organiseren groepsmomenten, presentaties en volgen de algemene evolutie op van de  atelierpraktijk van de student. Elke student krijgt ook een studiebegeleider (voor de begeleiding van  het afstudeerproject) en een promotor (voor de begeleiding van de scriptie). Deze worden  besproken op basis van het voorgestelde mastervoorstel eind oktober. De student kan hierbij steeds  zijn/haar voorkeur verdedigen.   Mogelijke studiebegeleiders: docenten van het atelierteam + Frank Castelyns, Luc Coeckelberghs,  Fik Van Gestel, Philippe Van Snick, Dirk Wauters  Mogelijke promotoren: Peter Beyls, Marie‐Pascale Gildemyn, Johanna Kint, Johan Teirlinck, Camiel  van Winkel, Marc Verminck    Aan het atelier zijn er twee verplichte seminaries verbonden:   ‐ Jeff Wall / Hans de Wolf   ‐ Filosofie van de representatie / Camiel van Winkel   (voor meer info over deze seminaries: zie Aanbod seminaries 2010­2011)   

FACILITEITEN  De masterstudenten vrije kunsten hebben een eigen werkruimte. Dit is een open ruimte waar  voldoende plaats is voor de individuele creatie maar ook voor het tentoonstellen van werk. Voor  productie kunnen de werkplaatsen schilderkunst, sculptuur en grafiek gebruikt worden. Daarnaast  zijn er ook nog de ateliers hout, metaal en digitaal beeld en geluid. Bij het gebruik van materialen,  technieken en werkwijzen die niet op de hogeschool aanwezig zijn, worden in de mate van het  mogelijke productiemogelijkheden buiten de school gezocht. Binnen de werkplaatsen kan de  student een beroep doen op advies en ondersteuning van gespecialiseerd technisch personeel. 

ATELIERTEAM  Richard Venlet (atelierverantwoordelijke)  Aglaia Konrad  Sophie Nys  Gert Verhoeven  Kris Vleeschouwer    Richard Venlet (°1964, Australië) bewandelt in zijn oeuvre verschillende kunstvormen die nauw  met elkaar verbonden zijn: installatie en sculptuur, vormgeving en architectuur, maar ook  kunsthistorisch onderzoek. In een sterk gereduceerde vormentaal creëert Venlet interventies die  focussen op de architecturale structuur en de ruimere context van de ruimte waarin hij  tentoonstelt. Zijn ruimtelijke 'ingrepen' omsluiten niet zelden werken van andere kunstenaars. De  presentatiecontext neemt hierin een belangrijke plaats in. Zijn werken vormen een reflectie over het  concept tentoonstelling in relatie tot haar beschouwer en sluiten als dusdanig aan bij de  hedendaagse ontwikkelingen van de kunstenaar/curator en de 'institutionele kritiek'.   

Selectie recente projecten (2010):  ‐ Errera­Tondo, Ambtswoning Errera‐huis, Brussel – i.s.m. Office ‐ Kersten Geers, David Vanseveren  ‐ Dit par, Passa Porta ‐ Het beschrijf,  Brussel  ‐ Laboratoire espace cerveau: station 2, Institut d’Art Contemporain, Villeurbanne    Metropolitan urban space is a fundamental pillar in the photographical work of Aglaia Konrad. Since  the early 90s she focuses on the specificity of urban landscape and its advancements of many  megacities on different continents.  Recently she realised a series of 16mm films on sculptural architecture.  She has had soloshows in Siegen, Antwerp, Geneva, Graz, Colone, New York etc. and participated in  international group exhibitons like Cities on the Move, Dokumenta X, Orbis Terrarum.Ways of  Worldmaking, Talking Cities etc.    Sophie Nys’ (b. Belgium, 1974) practice brings conceptual and minimalist artistic strategies to their  logical and formal limits by exploiting the broad artistic license possible within the contemporary  art milieu. Far from being flippant, her works ‐ although seemingly ironic ‐ maintain their eloquence  as poetic reflections on her subjects derived from the everyday.  Artistic projects in 2010:  ‐ CIRCUIT, Centre d’art Contemporain, Lausanne (CH) – curators Marie de Gaulejac / Frédéric  Chapon  ‐ The Drunkard’s Cloak, Objectif Exhibitions, Antwerp – curator Mai Abu ElDahab – solo  ‐ Present Future, Artissima16, Lingotto Fiere, via Nizza, Torino (I) curator Mai Abu ElDahab  – solo  ‐ Artbrussels 2010, Heizel, Place de Belgique, 1020 Brussels – solo  ‐ 2 1/2 dimesional: film featuring architecture, deSingel, Antwerp – curator Moritz Küng  ‐ Exhibition, Sunday, Brussels – curators Tim Ryckaert / Amélie Laplanche  ‐ Tessere, Passaporta, Brussels – programmer Brigitte Neervoort    Met sculpturale installaties bestaande uit tafels en gipsen bollen (Copy­Boules, eind jaren '90;  CAPITALISTA, 2007) over tekeningen (o.a. New Feet, 2002) tot video's van wedstrijden voor  pompoenenkweek (THE BLOB, 2000) heeft het oeuvre van Gert Verhoeven een bijzonder divers  voorkomen. Deze diversiteit is echter het teken van de zoektocht van de kunstenaar naar  creativiteit. Meer dan het resultaat van een artistieke creatie zijn zijn werken instrumenten in het  creatief proces. Wat Verhoeven interesseert is met andere woorden niet zozeer de artistieke creatie  op zich, dan wel de methode om de mogelijkheden die de beeldende kunst biedt als maker van  betekenissen te verkennen.  Gert Verhoeven werkt consequent aan een oeuvre vanuit een grote interesse in  (pseudo)classificatiesystemen en (quasi‐)indelingen, die veelal ontleend zijn aan 'narratieve'  structuren zoals familiepatronen en verwantschap. De betekenis, status en waarde van een  object/subject wordt immers in grote mate bepaald door hun plaatsing binnen een bepaald  systeem. Daarbij staat ook de rol en positionering van de kunstenaar en zijn/haar kunst binnen het  maatschappelijk kader centraal. Vanuit die optiek staat Gert Verhoeven bijzonder kritisch tegenover  de institutionalisering van kunst, de kunstgeschiedenis en de kunstmarkt die hij als remmend en  beperkend aanziet.  Deelname aan tentoonstellingen in 2010:  ­ The state of things­  Beijing/Brussels, Curator Luc Tuymans, Beijing, China.  ­ Nieuwe monumenten, Middelheimmuseum, Antwerp, Belgium.    Kris Vleeschouwer  (°1972, Mortsel) behaalde in 2000 de Master Beeldende Kunsten aan Sint‐Lucas  in Antwerpen. Onmiddellijk daarna begon hij de postgraduaatopleiding aan het Hoger Instituur voor  Schone Kunsten, waar hij in 2004 als Laureaat afstudeerde. In 2005 won de kunstenaar de BOZAR‐

prijs met de installatie Glasswork I. Datzelfde jaar resideerde hij ook in het PROGR Zentrum für  Kulturproduktion in Bern. Kris Vleeschouwer maakt sculpturen en installaties met een vaak  industrieel karakter. Vanuit een interactie met de toeschouwer ontstaan bewegende installaties  waarin toeval een grote rol speelt. De kunstenaar wordt door Galerie Annie Gentils  vertegenwoordigd en stelde reeds tentoon in ondermeer Palais de Tokyo in Parijs, Paleis voor  Schone Kunsten in Brussel, Akademie der Künste in Berlijn en het MuseumsQuartier in Wenen.   

ATELIERPROGRAMMA  

13.10    20.10    27.10    29.10, 10u30   

          

uitwerken masterproposal + introductie technische werkplaatsen  individuele werkpresentaties (o.l.v. Pieternel Vermoortel)  voorstel masterproposal + keuze studiebegeleider & promotor  Back To The Future   (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne   Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  van 01.11 tot 12.11  Meeting Istanbul in Hogeschool Sint‐Lukas Brussel  in week 15.11 tot 19.11driedaagse excursie naar Manifesta, Murcia (Spanje) (o.l.v. Dora Garcia)  26.11, 10u30     Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  van 06.12 tot 18.12  Meeting Istanbul in Istanbul, Turkije  22.12      individuele werkpresentaties & groepsdiscussie (o.l.v. het begeleidersteam)  12 & 13 & 14.01  workshop Embedded (o.l.v. Pieternel Vermoortel)  19.01      Meeting/Visit  in week 14.02 tot 18.02driedaagse excursie Londen + workshop (o.l.v. Pieternel Vermoortel)  23.02      Meeting/Visit  25.02, 10u30     Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  02.03      voorbereiding eerste toonmoment  08.03      symposium  16.03      toonmoment (o.l.v. Pieternel Vermoortel)  23.03      infodag  25.03, 10u30     Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  06.04      individuele werkpresentaties & groepsdiscussie (o.l.v. het begeleidersteam)  28.04      Meeting/Visit  04.05      adviessessie startende kunstenaar (BAM)  06.05, 10u30     Back To The Future  (gasten: Sara Deraed, Patricia Esquivias, Maartje Fliervoet, Suzanne  Kriemann, Charlotte Moth, Batia Suter)  18.05      voorbereiding toonmoment  25.05      tweede toonmoment, georganiseerd door de studenten zelf  01.06      nabespreking toonmoment + voorbereiding masterproef  van 04 tot 06.06  bezoek aan de Biënnale van Venetië  van 05 tot 13.09  opbouw mastertentoonstelling                                                               

 In de loop van het academiejaar kunnen er nog bijkomende activiteiten worden gepland. 

BIJZONDER REGLEMENT IN VERBAND MET STAGES    DOELSTELLING  Het volgen van een stage vormt een verplicht onderdeel van het atelier TYPO/GRAPHICS, het atelier  reclamevormgeving en het atelier illustratie & beeldverhaal. Als de onderwijscommissie van de  opleiding de mogelijkheid daartoe voorziet, zijn ook in de andere ateliers van de masteropleidingen  vrije stages mogelijk. Ze zijn aan dezelfde reglementering onderworpen als de verplichte stage,  maar kunnen nooit meer dan 30 kalenderdagen binnen het betrokken academiejaar beslaan.  De stage vormt een belangrijk tussenschakel tussen de masteropleiding en de professionele  praktijk. Zij biedt studenten de mogelijkheid vertrouwd te raken met de beroepswereld en hun  eigen ervaring en ideeën te toetsen aan de realiteit. Tijdens de stage maken studenten kennis met de  omvang en reikwijdte van het werk en leren ze specifiek beroepsmatige aspecten van het vak of van  de discipline kennen.    STAGEVERANTWOORDELIJKE  Tot de opdracht van de stageverantwoordelijke behoort:  ‐ het coördineren en ondersteunen van de administratieve processen die bij een stage komen kijken;  ‐ het inhoudelijk begeleiden, monitoren en evalueren van de stagiair(e);  ‐ het vinden en onderhouden van het contact met de stageplaatsen;  ‐ het evalueren van de kwaliteit van de stageplaatsen en het stageprogramma.    Stageverantwoordelijken  atelier TYPO/GRAPHICS: Johan Stuyck  atelier reclamevormgeving: Inge Ferwerda  atelier illustratie & beeldverhaal: Johan Stuyck    DUUR EN PERIODE VAN DE STAGE  De stageperiode kan verschillen van atelier tot atelier. Het totaal aantal uren van de stage bedraagt  minimaal 240u en maximaal 288 u. De spreiding van deze uren binnen de gestelde stageperiode  gebeurt in overleg met de stagebieder. Hierbij wordt rekening gehouden met de verplichte  aanwezigheid van de student tijdens seminaries of andere onderwijsactiviteiten op de hogeschool.    STAGEPLAATSEN  De eindcompetenties van de opleiding zijn richtinggevend voor de eisen die aan een stageplaats  gesteld worden. Zij geven zowel de student, de stageverantwoordelijke als de stagebieder houvast  bij de beoordeling van de geschiktheid van de student of van de stageplaats.  In de regel geldt dat masterstudenten in de Audiovisuele en Beeldende Kunsten in staat zijn een  creatieve bijdrage te leveren tot hun vakgebied door grenzen te verkennen en nieuwe inventies tot  uitdrukking te brengen. Het is belangrijk dat tijdens het grootste deel van de stage de student  zijn/haar creatieve kwaliteiten in de praktijk verder ontwikkelt en dat de stageplaats voorziet in  een juiste balans tussen uitvoerend en scheppend werk. De werkzaamheden die de stagiair(e) mag  en kan uitvoeren, moeten daarom van te voren worden besproken en vastgelegd in de  stageovereenkomst. Bij dit alles moet de student de kans krijgen zijn/haar persoonlijke  doelstellingen maximaal voorop te stellen.  Belangrijk is dat de student tijdens de stage een breed aanbod krijgt van verschillende aspecten van  het vak, goed begeleid wordt door ervaren deskundigen en de gelegenheid krijgt zijn/haar creatieve  kwaliteiten in de praktijk verder te ontwikkelen en persoonlijke doelstellingen te realiseren. 

  Eisen gesteld aan de stageplaats  ‐ zij biedt inhoudelijk voldoende uitdagingen;  ‐ zij kan in voldoende mate invulling geven aan de ontwikkeling van de competenties en de  persoonlijke  doelstellingen van de student;  ‐ de werkzaamheden van de stageplaats liggen in het verlengde van de opleiding;  ‐ zij kan voldoende ondersteuning en begeleiding garanderen aan de student.    STAGES IN HET BUITENLAND  Stages in het buitenland zijn (geheel of gedeeltelijk) mogelijk na goedkeuring door de  stageverantwoordelijke. Studenten die een stage in het buitenland willen volgen, moeten eerst  contact opnemen met de dienst internationale betrekkingen van de hogeschool eer de stage door de  stageverantwoordelijke kan worden goedgekeurd. Een student die in het buitenland een stage wil  volgen, moet rekening houden met een langere administratieve aanvraagprocedure. Voor studenten  die een stage volgen in het buitenland kan, mits goedkeuring van de stageverantwoordelijke,  worden afgeweken van de vooropgestelde stageperiode.  Een stage in het buitenland valt in de regel onder de wetgeving van het land waar de stage wordt  volbracht. Doorgaans zorgen de buitenlandse stagebieders voor de stageovereenkomst. De  hogeschool stelt evenwel modelcontracten ter beschikking.    STAGEVOORBEREIDING  Tijdens de stagevoorbereiding:  ‐ stelt de student een portfolio samen waarmee hij/zij zich aan het bureau/de  onderneming/instelling kan presenteren. Het portfolio is een visueel en persoonlijk product dat een  goed beeld geeft van de persoonlijke stijl en capaciteiten van de student;  ‐ formuleert de student de doelen waarin hij/zij zich tijdens de stage verder wil bekwamen. Met  behulp van deze persoonlijke doelstellingen is het makkelijker een geschikte stageplaats te  selecteren;  ‐ selecteert de student een stageplaats. De stageverantwoordelijke van de ateliers stimuleren de  student zoveel mogelijk zelf een stageplaats te vinden in binnen‐ of buitenland. De  stageverantwoordelijke beschikt zelf ook over een longlist van kwalitatieve stageplaatsen die de  student kan helpen en goede stageplaats te vinden. De student bespreekt de stageplaats van  zijn/haar voorkeur met de stageverantwoordelijke. De stageplaats moet op maat zijn voor de  student en aangepast aan zijn/haar persoonlijke doelstellingen.    STAGEDOSSIER  Bij een stage zijn er drie spelers op het veld die elk over een dossier moeten beschikken. De  verplichtingen in het kader van de Welzijnswet maken het opmaken van een dergelijk dossier nodig.  De stagebieder bewaart in dit dossier:  ‐ de stageovereenkomst door alle partijen ondertekend;  ‐ de uitgebreide risicoanalyse van de arbeidsplaats;  ‐ een exemplaar van de werkpostfiche die door de partijen is ondertekend;  ‐ een kopie van het attest van de gezondheidsbeoordeling, als een medisch onderzoek noodzakelijk  is.     

De stageverantwoordelijke bewaart:  ‐ de lijst van de stageplaatsen;  ‐ de werkpostfiches per stageplaats met resultaat van de risicoanalyse;  ‐ de lijst van stagiaires die naar de verschillende stageplaatsen gaan;  ‐ de resultaten van de risicoanalyses;  ‐ de ondertekende stageovereenkomsten per student;  ‐ een kopie van het attest van de gezondheidsbeoordeling, als onderzoek vereist is.  De stagiair(e) houdt ook een dossier bij met volgende documenten:  ‐ een exemplaar van de ondertekende stageovereenkomst;  ‐ een exemplaar van de werkpostfiche die door de partijen is ondertekend;  ‐ een geldig attest van de gezondheidsbeoordeling, als een medisch onderzoek vereist is.    STAGEOVEREENKOMST  Om onduidelijkheden en misverstanden te voorkomen, is het verplicht om voorafgaand aan de  stageperiode een schriftelijke stageovereenkomst te sluiten waarin alle afspraken in het kader van  het stageprogramma worden vastgelegd. In deze overeenkomst binden student, stagebieder en  stageverantwoordelijke zich minimaal:  ‐ plaats, dagen en uren van de stage worden erin opgenomen; hierbij wordt rekening gehouden met  de dagen dat de student verplicht aanwezig moet zijn op een seminarie of andere verplichte  onderwijsactiviteiten;  ‐ er wordt in verduidelijkt wie de student zal begeleiden en beoordelen;  ‐ afspraken m.b.t. rechten en plichten van de student, intellectuele en materiële eigendom,  geheimhoudingsplichten en verzekeringen worden erin opgenomen;  ‐ de stage‐ en programma‐eisen worden erin opgenomen.  De hogeschool stelt een model van overeenkomst voor stages ter beschikking. De  stageovereenkomst wordt in drie exemplaren opgesteld en elke partij houdt een ondertekend  exemplaar bij in het stagedossier.  Als de stagebieder geen gebruik wil maken van de modelovereenkomst, moet bijzondere aandacht  worden besteed aan de bepalingen in het contract die de Welzijnswet betreffen.  De stagebieder is verplicht een risicoanalyse van de stagepost op te stellen en het resultaat daarvan  aan de stageverantwoordelijke door te geven. Dit document wordt als bijlage beschouwd van de  stageovereenkomst; de stageverantwoordelijke bewaart het in het stagedossier. Als uit deze analyse  blijkt dat er een gezondheidstoezicht nodig is, kan de stagebieder dit onderzoek door de  preventiedienst waarbij hij is aangesloten, laten uitvoeren. Het is ook mogelijk dat de stagebieder de  uitvoering van dit onderzoek overdraagt aan de preventiedienst van de onderwijsinstelling. De  kosten worden dan door de overheid betaald. Deze overdracht moet schriftelijk gebeuren per  stagiair(e).  Enkel als er in de stageovereenkomst geen specifieke clausule hierover is opgenomen, moet een  bijzondere overeenkomst worden afgesloten tussen de hogeschool en de stageplaats. Een exemplaar  van deze overeenkomst wordt in het stagedossier bewaard. Als de modelovereenkomst van de  hogeschool gebruikt wordt, hoeft er geen bijzondere overeenkomst afgesloten te worden.  Een stageovereenkomst mag voor de hogeschool enkel ondertekend worden door de  stageverantwoordelijke van het betrokken atelier. De stageverantwoordelijke die namens de  hogeschool de overeenkomst ondertekent, draagt ook de verantwoordelijkheid voor het naleven  ervan. 

 

WELZIJNSWET  Werknemers worden op veel arbeidsplaatsen geconfronteerd met risico's voor hun veiligheid en  gezondheid. De Welzijnswet bevat alle wettelijke bepalingen die betrekking hebben op de preventie,  de veiligheid op het werk, het dragen van werkkledij en beschermingsmiddelen en het  gezondheidstoezicht.  Omdat stagiaires gebrek hebben aan ervaring, is bovendien een adequaat preventiebeleid  noodzakelijk. Het K.B. van 21 september 2004 regelt de verplichtingen die zowel de werkgever (de  stagebieder) als de onderwijsinstelling hebben.  De verantwoordelijkheid voor de welzijnsverplichtingen en het gezondheidstoezicht liggen  juridisch bij de stagebieder.    Risicoanalyse  De stagebieder moet een analyse uitvoeren van de gezondheidsrisico's waaraan de stagiair(e) wordt  blootgesteld. Dit gebeurt aan de hand van een risicoanalyse. De stageplaats moet deze analyse op  zich nemen en het resultaat meedelen aan de stageverantwoordelijke. De risicoanalyse wordt  toegevoegd als bijlage van de stageovereenkomst.  Volgens het modelcontract vult de stagebieder de werkpostfiche van de hogeschool in. Een dubbel  van deze ingevulde fiche wordt aan de stageverantwoordelijke bezorgd.  Het kan voorkomen dat de stagebieder een eigen model van werkpostfiche opmaakt. Dat is zijn goed  recht, want de eindverantwoordelijkheid voor het gezondheidstoezicht ligt bij de stagebieder. In elk  geval moet die het eindresultaat van de risicoanalyse aan de stageverantwoordelijke meedelen. Als  er geen gezondheidsrisico’s zijn, dan is hierbij aan alle wettelijke verplichtingen voldaan.  Per stageplaats in dezelfde werkpost moet deze analyse één keer gebeuren, tenzij er veranderingen  zijn aan de werkomstandigheden.    Gezondheidstoezicht  In bepaalde gevallen is een gezondheidstoezicht noodzakelijk. De wet laat toe dat de stagebieder de  gepaste medische onderzoeken laat uitvoeren door de preventiedienst van de onderwijsinstelling.  De overheid komt hierbij tussen in de financiering op voorwaarde dat er per student een  overeenkomst is tussen de stagebieder en de onderwijsinstelling. In het modelcontract dat de  hogeschool hanteert, is deze clausule opgenomen.  Na onderzoek levert de externe preventiedienst het attest van voorafgaande  gezondheidsbeoordeling af aan de stagiair(e). Dat attest kan de stagiair(e) op een eventuele  volgende stageplaats gebruiken.    STAGEBEGELEIDING  Een goede begeleiding van de student tijdens de stage is van groot belang en ligt in handen van de  stageverantwoordelijke en van de stagebieder. Beiden zullen zich tijdens de stage over de student  ontfermen. Tijdens de stageperiode zijn er verschillende contactmomenten. De partijen kunnen  elkaar ontmoeten, maar kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per mail contact met elkaar  opnemen. 

Als de student problemen heeft die hij/zij niet kan oplossen, kan hij/zij contact opnemen met de  stageverantwoordelijke. Deze kan op zijn beurt contact nemen met de student en de stagebieder  mochten er problemen dreigen te ontstaan die een verdere samenwerking bemoeilijken of  onmogelijk maken.    BEGELEIDINGSPROGRAMMA  ‐ De stageverantwoordelijke keurt de stageovereenkomst goed, en daarmee tegelijk de keuze van de  stageplaats en de bijhorende invulling van de stage, door het ondertekenen van de  stageovereenkomst;  ‐ De stageverantwoordelijke bewaart één exemplaar van de stageovereenkomst;  ‐ De stageverantwoordelijke neemt bij voorkeur in de eerste maand contact met de stagebieder. Op  die manier kan de stageverantwoordelijke kennismaken met de stagebieder en horen of de stage  goed van start is gegaan. Op dat moment kan er ook een afspraak gemaakt worden voor het  stagebezoek;  ‐ De stageverantwoordelijke gaat tijdens de stage, mits een redelijke afstand, minstens éénmaal op  stagebezoek voor een evaluatie met de student en met de stagebieder. Tijdens dit bezoek bekijkt de  stagebegeleider waar de student aan gewerkt heeft en wordt zijn/haar functioneren besproken.  Daarnaast wordt gezamenlijk onderzocht of de invulling van de stage moet bijgesteld worden. De  stageverantwoordelijke zal de evaluatie en eventuele afspraken over bijstelling van de stage  vastleggen in een bezoekverslag;  ‐ De stagebieder krijgt voor het einde van de stage het stageverslag van de student overhandigd;  ‐ Na afloop van de stage ontvangt de stagebieder een dankbrief van de stageverantwoordelijke met  het verzoek om het formulier 'Beoordeling stage' in te vullen en terug te sturen;  ‐ De student levert na afloop van zijn/haar stage het stageverslag in bij de stageverantwoordelijke;  ‐ De stageverantwoordelijke beoordeelt de stage en het stageverslag op het formulier 'Beoordeling  stage' en stelt vast of de student al dan niet voldaan heeft voor de stage;  ‐ De student krijgt een individuele toelichting over de eindbeoordeling van de stage door de  stageverantwoordelijke;  ‐ De student geeft tijdens een informatiebijeenkomst met alle deelnemers aan het atelier een  presentatie van zijn/haar stage‐ervaringen.  ‐ De begeleiding van de student die in het buitenland op stage is, gebeurt schriftelijk, telefonisch of  via mail. De stageverantwoordelijke heeft in deze situatie minstens tweemaal contact met de  stagebieder, waarvan de eerste maal bij voorkeur bij het begin van de stage.    STAGEVERSLAG  Het maken van een stageverslag door de student is verplicht. Tijdens de stage houdt de student  bovendien een stagelogboek bij, waarop hij/zij zijn/haar ervaringen en ontwikkeling in woord en  beeld toegankelijk kan maken voor de stagebegeleider. Dit logboek kan bestaan uit korte notities,  krabbels, schetsen, kopietjes, foto’s enz. en kan nadien gebruikt worden als basis voor het  stageverslag.  De voortgang van het stageverslag wordt besproken en bekeken door de stageverantwoordelijke.  Na goedkeuring van de stagebieder kan de student het stageverslag indienen bij de  stageverantwoordelijke.  Hij/zij zal het beoordelen op inhoud en vorm. De beoordeling van het stageverslag is een verplicht  onderdeel van de eindbeoordeling van de stage.   

 

EINDBEOORDELING VAN DE STAGE   De stageverantwoordelijke stelt op grond van de beoordeling van de stagebieder, het stageverslag  en de presentatie ervan aan de deelnemers van het atelier vast of de stage van de student voldoende  is en berekent het behaalde resultaat. Aanwezigheid, actieve inzet en wijze van uitvoering en  resultaten van stageopdrachten vormen de criteria voor de eindbeoordeling van de stage.  De beoordeling van de stage wordt door de stageverantwoordelijke van het atelier in een  individueel gesprek toegelicht.  In de ateliers TYPO/GRAPHICS, illustratie & beeldverhaal en reclamevormgeving geldt het resultaat  van de eindbeoordeling van de stage voor 60% in het eindresultaat van het opleidingsonderdeel  atelier. 

ONDERWIJS‐ EN EXAMENREGELING MASTERPROEF        De onderwijsregeling voor de masterproef is voor beide masteropleidingen dezelfde. 

FICHE VAN HET OPLEIDINGSONDERDEEL  naam van het opleidingsdeel    masterproef    contacturen        108u/academiejaar  studieomvang        30 studiepunten  studielasturen        900u/academiejaar  niveau          uitdiepend  statuut         plichtvak  onderwijsverstrekkers     begeleiders afstudeerproject en scriptie,              andere artistieke en technische begeleiders  onderwijstaal        Nederlands  onderwijs‐ en leervormen    individuele begeleiding/tutoring en zelfstudie  volgtijdelijkheid      Wil je deeltijds onder diplomacontract studeren, dan moet je                    je eerst inschrijven voor de opleidingsonderdelen Kritische                 studie en Atelier alvorens je je kan inschrijven voor de                   Masterproef.  studiecontract        inschrijven onder de vorm van examencontract is niet               mogelijk    BEGINCOMPETENTIES  1. Je kunt een betekenisvol portfolio voorleggen met werk waaruit blijkt dat je:  ‐ op het niveau van een academische bachelor beschikt over praktische kennis van en inzicht in de  kernelementen van de audiovisuele of beeldende kunstproductie;  ‐ beschikt over een voldoende creatieve potentie en houding.  2. Je bent in staat de artistieke, maatschappelijk/culturele of persoonlijke relevantie van dit  portfolio mondeling en schriftelijk aan deskundigen toe te lichten. Je beschikt hiertoe over de  vaardigheid om visuele en tekstuele (Nederlandstalige, Engelstalige en Franstalige) data op te  zoeken, te assimileren en kritisch te verwerken.  3. Je bent bereid en bekwaam in hoge mate zelfstandig te werken en aan zelfstudie te doen.  4. Je beschikt op het niveau van een academische bachelor over kennis van en inzicht in de  kernelementen van:  ‐ de geschiedenis van de audiovisuele en beeldende kunsten;  ‐ het wetenschappelijk‐theoretische of intellectueel‐kritische discours dat over de audiovisuele en  beeldende kunsten wordt gevoerd.       

DOELSTELLINGEN EN EINDCOMPETENTIES  In de masterproef geef je blijk van:  ‐ het vermogen om op het niveau van een beginnend audiovisueel of beeldend kunstenaar artistiek  en professioneel betekenisvolle projecten te ontwerpen en te realiseren die inhoudelijk, technisch  en productioneel beantwoorden aan professionele standaarden;  ‐ het vermogen zelfstandig te kunnen werken en problemen op te lossen;  ‐ te beschikken over een kritische, reflecterende en onderzoekshouding met betrekking tot het eigen  werk en werkproces en tot het werk en de praktijk van andere audiovisuele of beeldende  kunstenaars;  ‐ te beschikken over een groot creatief vermogen.    INHOUD  De masterproef is een door de wetgever opgelegd werkstuk waarmee een masterstudent zijn/haar  studie afrondt. De masterproef vormt een geïntegreerde proef die bestaat uit:  ‐ het afstudeerproject: de realisatie van beeldend of audiovisueel werk en de presentatie en  mondelinge toelichting ervan (onder de vorm van een tentoonstelling, voorstelling of andere vorm  van publieke presentatie) aan een jury van interne en externe deskundigen (zie ook Aanbod ateliers  2010­2011: toelichting bij de begeleiding van de masterproef);  ‐ het gerealiseerde en gepresenteerde werk wordt in de masterproef bovendien onderbouwd en  gecontextualiseerd door een scriptie. In deze scriptie toon je aan dat je je kan oriënteren binnen het  veld van de gekozen artistieke discipline en dat deze oriëntatie kan leiden tot een beargumenteerde  probleemstelling in relatie tot je eigen artistieke praktijk of ervaring (zie ook Aanbod ateliers 2010­ 2011: toelichting bij de begeleiding van de masterproef);  Hoewel je voor de masterproef kunt gebruikmaken van technische en productionele ondersteuning  en een beroep kunt doen op het advies van de studiebegeleiders, werk je in grote mate zelfstandig.  Via de masterproef werk je verder aan de uitbouw van je proces‐ en/of portfolio.    EXAMENREGELING  Zie Bijzonder reglement in verband met de examens van de masteropleidingen. 

BEGELEIDING MASTERPROEF  2010 – 2011 atelier animatiefilm  De begeleiding van je masterproef gebeurt door het volledige atelierteam:  Yves Bex  Senjan Jansen  Pascal Lefèvre   Kris Mergan  Erik van Drunen    atelier Show, Unclose … Display  Na de opmaak van je plan voor je masterproef (deadline: 31 oktober) wordt de begeleiding van je  masterproef toegewezen aan individuele begeleiders uit de volgende lijsten:    studiebegeleiders (voor begeleiding van het afstudeerproject):  Frank Casteleyns  Geert Goiris  Aglaia Konrad  Frank Uyttenhove  Kris Van Beek   Philippe Van Snick  Maarten Vanvolsem    promotors (voor begeleiding van de scriptie):  Liesbeth Decan  Marie‐Pascale Gildemyn  Steven Humblet    atelier film  Na de opmaak van je plan voor je masterproef (deadline: 31 oktober) wordt de begeleiding van je  masterproef toegewezen aan individuele begeleiders uit de volgende lijsten:  studiebegeleiders:  Herman Asselberghs  André Colinet  Jo Huybrechts  Ronnie Ramirez  Rob Rombout  Patrice Toye  Dorothée Van Den Berghe  Miel van Hoogenbemt  Francis Vranckx  Michel Coquette (geluid), Ludo Troch (montage) en Walther Vanden Ende (camera)    promotors:  Herman Asselberghs  Johan Teirlinck  Roel Vande Winkel  Camiel van Winkel   

atelier TYPO/GRAPHICS  De begeleiding van je masterproef gebeurt door het volledige atelierteam:  Jo De Baerdemaeker  Inge Gobert  Annelies Vaneycken  Johan Van Looveren  Klaas Verpoest  Claire Warnier    atelier illustratie & beeldverhaal  De begeleiding van je masterproef gebeurt door het volledige atelierteam:  Inge Heremans  Pascal Lefèvre  Johan Stuyck    atelier reclamevormgeving  De begeleiding van je masterproef gebeurt door het volledige atelierteam:  Inge Ferwerda  Frank Marinus  Johan Teirlinck  Marjan Vandenbergh    atelier vrije kunsten  Voor  de  begeleiding  van  je  masterproef  kies  je  zelf  een  studiebegeleider  en  promotor  uit  de  volgende lijsten:  studiebegeleiders:  Richard Venlet  Frank Casteleyns  Luc Coeckelberghs  Aglaia Konrad  Sophie Nys  Fik Van Gestel  Philippe Van Snick  Gert Verhoeven  Kris Vleeschouwer  Dirk Wauters  promotors:  Peter Beyls  Marie‐Pascale Gildemyn  Johanna Kint  Johan Teirlinck  Camiel van Winkel  Marc Verminck 

BIJZONDER REGLEMENT IN VERBAND MET DE EXAMENS VAN DE  MASTEROPLEIDINGEN  Dit bijzonder reglement is een uitreksel uit het examenreglement van de hogeschool dat je kunt  raadplegen op het studentenweb.  Afdeling 2. Bijzonder examenreglement  2.1.Bijzondere bepalingen in verband met de masteropleidingen   2.1.1. Examenkansen per academiejaar  Binnen een zelfde academiejaar is herkansen voor het opleidingonderdeel kritische studies  mogelijk. Een student die dient te herkansen draagt automatisch het cijfer voor participatie aan het  seminarie en het cijfer van de seminaries waarvoor een examencijfer van minstens 10/20 werd  behaald, over naar de volgende examenperiode. Om te slagen voor het opleidingsonderdeel  kritische studie dient de student voor elk van de gevolgde seminaries een examencijfer van  minstens 10/20 te behalen.  Omwille van praktisch‐organisatorische redenen wordt voor het opleidingsonderdeel atelier slechts  één examenperiode ingericht. Herkansen in een zelfde academiejaar is bijgevolg niet mogelijk.  Om de student voldoende tijd te geven, wordt voor het deel afstudeerproject van de masterproef  één examenperiode ingericht in de maand september. Herkansen binnen een zelfde academiejaar is  bijgevolg voor het afstudeerproject niet mogelijk.     2.1.2. Overdracht examencijfers  Om het geïntegreerde karakter van de masterproef te garanderen, kan de student noch voor het  afstudeerproject noch voor de scriptie een behaald examencijfer overdragen naar een volgend  academiejaar.  2.1.3. Examenregeling  De evaluatie van het opleidingsonderdeel kritische studie gebeurt in principe op grond van:  1. de graad van actieve participatie aan de discussies en/of collectieve activiteiten binnen een  seminarie, beoordeeld door de titularis van het seminarie en/of door de betrokken gastprofessor. In  het examencijfer telt de graad van participatie voor 25% van de punten.  2. het vervullen van individuele of collectieve taken die bij aanvang van het seminarie worden  bekendgemaakt. Deze taken kunnen de vorm aannemen van lees‐ en presentatieopdrachten, papers,  literatuurstudies, syntheseverslagen of andere werkstukken zoals beeldanalyses,  tentoonstellingsconcepten, filmprogrammaties, de samenstelling van readers, enz. In het  examencijfer tellen deze taken voor 75% van de punten.   Afwijkingen op deze principes zijn mogelijk en worden vermeld in het programmaboek van de  masteropleidingen.     

De evaluatie van het opleidingsonderdeel atelier gebeurt op grond van:  1. een aanwezigheid, beoordeeld door de atelierverantwoordelijke, van 100% tijdens de  groepsdiscussies en op gemaakte afspraken met begeleiders, raadgevers of tijdens georganiseerde  atelierbezoeken. In het examencijfer telt de graad van aanwezigheid voor 25%;  2. de graad van actieve participatie aan de groepsdiscussies binnen het atelier, beoordeeld door de  atelierverantwoordelijke. In het examencijfer telt de graad van participatie voor 30%;  3. evaluatie van de persoonlijke, artistieke of professionele objectieven, onderzoeksmethoden en   werkwijzen en de vooruitgang in het ontwerp en in de realisatie van de eigen projecten van de  student en/of in de uitvoering van gerichte opdrachten, stages en/of ontwikkeling van het eigen  portfolio. In het examencijfer telt deze evaluatie voor 45%. De beoordeling gebeurt door de  atelierverantwoordelijke en minstens 1 ateliertitularis.  Afwijkingen op deze principes zijn mogelijk en worden vermeld in het programmaboek van de  masteropleidingen.  De evaluatie van de masterproef bestaat uit:  1. een afstudeerproject en een scriptie  2. De inhoudelijke en formele voorwaarden waaraan het afstudeerproject moet voldoen, staan  expliciet vermeld in het programmaboek masteropleidingen. Het afstudeerproject wordt in elk  geval gepresenteerd en mondeling toegelicht aan een jury van interne en externe deskundigen. De  studiebegeleider van het afstudeerproject is automatisch lid van deze jury. De jury bepaalt collegiaal  het cijfer op 20. In het examencijfer van de masterproef telt het behaalde resultaat voor het  afstudeerproject voor 70%. Om te kunnen slagen voor de masterproef dient de studenten minstens  de helft van de punten behaald te hebben voor het afstudeerproject.  3. Om het geïntegreerde karakter van het afstudeerproject en de scriptie te garanderen, is minstens  één docent algemene en kritische studies lid van de jury van het afstudeerproject. Het behoort tot de  opdracht van dit lid om de scripties van elke student, die zich voor deze jury presenteert,  doorgenomen te hebben.  4. De scriptie wordt beoordeeld door een jury samengesteld uit de studiebegeleider van het  afstudeerproject, de promotor van de scriptie en één corrector of lezer. In geval de scriptie wordt  begeleid door het atelierteam, bestaat de jury uit alle leden van het team.  De scriptiejury bepaalt collegiaal het cijfer op 20. In het examencijfer voor de masterproef telt het  behaalde resultaat voor de scriptie voor 30%.  2.1.4. Reglementering van de scriptie  In de artistieke praktijk spelen allerhande ideeën, concepten, referentiekaders en argumentaties een  belangrijke rol. Enerzijds biedt de scriptie de student de mogelijkheid om deze te bevragen, te  expliciteren, bij te stellen en in een samenhangend geheel onder te brengen. Anderzijds fungeert de  scriptie als katalysator voor de eigenlijke realisatie van het werk door de impliciete en expliciete  onderzoeksprocessen en –methodologieën van de eigen artistieke praktijk te overdenken en onder  woorden te brengen. De scriptie is aanleiding om aandachtspunten uit de praktijk te ontdekken,  beschouwen, bevragen, expliciteren, thematiseren, contextualiseren, etc. Heldere tekstproductie op  basis van kritisch verwerkt bronnenmateriaal is zowel vertrek‐ als eindpunt.   

Door het ontwikkelen van een dergelijke reflexieve ruimte bewijst de student in staat te zijn zich op  niveau van een mastergraad te oriënteren binnen het veld van de gekozen opleiding,  afstudeerrichting of studietraject. Tevens toont de student aan dat deze oriëntatie kan leiden tot een  beargumenteerde probleemstelling in relatie tot de artistieke praktijk of ervaring.   De scriptie dient te voldoen aan inhoudelijke en formele vereisten:  1. Inhoudelijk: terwijl het onderwerp en de vraagstelling van de scriptie worden ingegeven uit de  (eigen) artistieke praktijk, dient de uitwerking van de scriptie te beantwoorden aan een aantal  inhoudelijke en methodologische eisen eigen aan een masteropleiding.  Aan de hand van de scriptie dient een student aan te tonen dat hij in staat is om:  a) een welomschreven vraag‐ of probleemstelling te formuleren en te ontwikkelen naar aanleiding  van of voortvloeiend uit de eigen artistieke praktijk, ervaring of ambities;  b) een verdedigbare onderzoeksmethode op te bouwen en te gebruiken;  c) de bronnen en literatuur op te sporen die relevant zijn voor de probleemstelling, ze accuraat te  lezen of te analyseren en zelfstandig te interpreteren en te verwerken;  d) de bestaande inzichten coherent te synthetiseren, te verwoorden en te beoordelen;  e) een kritische en persoonlijke positiebepaling te ontwikkelen ten opzichte van de problematiek;  f) uit de probleemstelling, de literatuur en de analyse van de bestaande problematiek een  verantwoorde conclusie te trekken.  2. Formeel: de scriptie bestaat minstens uit een tekstueel gedeelte met een omvang van ongeveer  7.500 woorden of 50.000 tekens inclusief spaties (dit stemt overeen met 20 pagina’s Times New  Roman korps 12, interlinie 1,5, afwijking +/‐ 5%). Het tekstueel gedeelte van de scriptie is  geschreven in correct Nederlands en bevat een inhoudsopgave en een coherent systeem van  literatuur‐ en bronverwijzingen.   Het tekstueel gedeelte kan aangevuld worden met alle vormen van beeld‐ of ander materiaal.  In de loop van de maand november wordt de student op grond van zijn plan van aanpak voor de  masterproef een promotor en studiebegeleider toegewezen. Regelmatig overleg met de promotor  over de inhoud, vraagstelling, methodiek en structuur van de scriptie is ten zeerste aangewezen. In  samenspraak met de promotor wordt een individueel werkschema uitgetekend.  De uiterste datum van inleveren van de scriptie wordt vermeld in de academische kalender. Van het  tekstueel gedeelte levert de student 4 gedrukte exemplaren bij de promotor in. Eén exemplaar  wordt bewaard door de bibliotheek van de hogeschool.  

       

BIJZONDERE REGELEMENTERING BETREFFENDE DE MASTERPROEF VAN  AUDIOVISUELE KUNST  De studententapes van de masterproef voldoen betreffende de identificatie aan volgende  voorwaarden:  ‐ een pancarte met naam, school, titel, programmaduur, beeldsnelheid, tijdcode eerste beeld (of  relatieve waarde na de start quicktime movie), een cirkel met daarin 4/3 of 16/9 waaruit je kan  opmaken of je in de juiste beeldverhouding visioneert;  ‐ een aftelklok (in de juiste beeldverhouding) met een bip op 2 en 2 sec zwart voor het eerste beeld  (dat een beeldbeeldje of klankbeeldje moet zijn)  ‐ geen geluid meer na het visuele einde van de eindtitel. 

BEGELEIDENDE NOTA LICENTIECONTRACT PRODUCTIEBUREAU ‐   AFSTUDEERPROJECT    1. Met de opleiding Audiovisuele kunsten wil Hogeschool Sint‐Lukas Brussel vooral filmmakers  vormen. Vooral de creatie en de realisatie van het audiovisueel werk staan centraal. De student kan  daarbij kiezen voor  een animatiefilm, fictiefilm, documentaire of experimentele film.  Hogeschool Sint‐Lukas Brussel stelt allerlei diensten en faciliteiten ter beschikking van de studenten  bij het verwezenlijken van hun film en ander creatief werk. Hogeschool Sint‐Lukas Brussel levert  een grote onrechtstreekse ondersteuning door het vrijmaken van budgetten voor het ter  beschikking stellen van hoogwaardige apparatuur, uitgeruste ateliers, montagecellen e.a., voor de  verzekeringen, voor het bezoeken van festivals, voor het aantrekken van externe juryleden bij de  beoordeling van het afstudeerwerk, …   De studenten worden intensief begeleid door een team van docenten en administratief en technisch  personeel en hebben een productiebureau ter beschikking.   Het Productiebureau begeleidt de studenten met hun afstudeerwerk. Zijn functie is:   ‐ productiebegeleiding van de afstuderende studentenwerken tijdens de opleiding;  ‐ promotie in de professionele, artistieke wereld binnen het netwerk van de hogeschool;  ‐ bewaring en eventuele archivering van een submaster van, in eerste instantie, de afstudeerwerken.   Het Productiebureau waarborgt een exploitatie van het Werk overeenkomstig de eerlijke  beroepsgebruiken. Het zal zich inspannen om de nodige promotie te voeren met het oog op de  exploitatie van het Werk maar beschikt terzake over de ruimste discretionaire bevoegdheid. Als het  Productiebureau beslist het Werk te laten deelnemen aan welbepaalde festivals of andere  vertoningsevenementen, stelt het de Student/Auteur hiervan 2 maal per jaar in kennis.  Deze laatste  heeft het recht om ‐ mits melding aan het Productiebureau ‐ zelf deel te nemen aan festivals of  vertoningselementen waarvoor het Productiebureau niet instaat.   Hogeschool Sint‐Lukas Brussel engageert zich om faciliteiten en samenwerking met instanties  buiten de school te genereren en een aanspreekpunt van de opleiding Audiovisuele Kunsten en haar  studenten te zijn. Het Productiebureau zet zich in voor het actualiseren en uitbouwen van zijn  netwerken. Het Productiebureau zorgt voor de reproductie van de films, het verzenden ervan naar  festivals, de communicatie naar pers‐ en professionele wereld, ...   Het Productiebureau beoogt niet als doel de al dan niet commerciële exploitatie van het  afstudeerwerk. Desalniettemin is het nodig voor het Productiebureau zich bepaalde rechten te laten  overdragen om de beste promotie van het afstudeerwerk en zijn verspreiding naar festivals of  andere partners, deelname aan wedstrijden, eventuele verspreiding in bioscoopzalen mogelijk te  maken.   2.  In geval van co‐producties met andere, al dan niet buitenlandse (onderwijs)instanties, zal een  apart contract van co‐productie tussen betrokken scholen opgemaakt worden, waarbij de betrokken  instanties aan elkaar zullen tegemoetkomen.   Het licentiecontract kan je opvragen bij het productiebureau:  [email protected] 

HANDLEIDING BIJ HET SCHRIJVEN VAN PAPERS EN SCRIPTIES  Steven Jacobs 

I. SCHRIJVEN   Papers, scripties of artikels zijn academische of wetenschappelijke werkstukken en hierbij moeten  bepaalde regels worden gevolgd. Daarnaast vergt het schrijven van teksten ook bepaalde  vaardigheden.   Bondigheid   Werkstukken kunnen uiteraard sterk variëren in lengte. Dit hangt af van het soort opdracht en van  de doelstellingen die daarbij door de docent of door jezelf worden geformuleerd. Ongeacht de lengte  van de tekst is bondigheid evenwel een na te streven ideaal. De eerste betrachting blijft immers het  aantonen en het uiteenzetten van een bepaalde stelling of argumentatie. Verwerk in de tekst dus in  de eerste plaats de informatie die nodig is om die stelling te staven. Wanneer je bijvoorbeeld een  paper schrijft over een stilleven van Picasso en je het vooral wil hebben hoe dit schilderij zich  verhoudt tot de stillevens van andere schilders is het niet nodig uit te wijden over de hele  levensloop of het volledige oeuvre van de kunstenaar. Bij de bespreking of analyse van een film of  een roman is het niet nodig om het volledige verhaal na te vertellen.   Invalshoek en methodologie   Probeer zo vlug mogelijk het onderwerp dat je bestudeert voor jezelf duidelijk te definiëren. Vaak  staat dit uiteraard al in de opdracht geformuleerd of is dit onmiddellijk evident. In andere gevallen  is het echter belangrijk om het te bestuderen onderwerp (of een geheel corpus van onderwerpen)  duidelijk af te bakenen. Het is echter ook nuttig om zo vlug mogelijk te bepalen welke theoretische  invalshoek of methodologie je zal hanteren om een bepaald onderwerp te analyseren, te duiden of  in kaart te brengen.       Voorbeeld 1: Je schrijft een paper over een bepaald schilderij van Picasso en je wil aantonen  dat het werk kubistisch is. Je zou kunnen opsporen wat volgens bepaalde toonaangevende auteurs  de kenmerken van het kubisme zijn en nagaan hoe deze eigenschappen zijn terug te vinden in het  schilderij.       Voorbeeld 2: Je wil in een paper aantonen dat Marcel Broodthaers een avant‐ gardekunstenaar kan worden genoemd. Je kan opzoeken wat volgens belangrijke studies over het  fenomeen 'avant‐garde' hiervan de belangrijkste kenmerken of modaliteiten zijn en vervolgens  nagaan hoe de figuur van Broodthaers en zijn werk hieraan beantwoorden.       Voorbeeld 3: Je wil een paper schrijven over het stadsmotief in de foto’s van William Klein.  Misschien is het nuttig na te gaan wat een toonaangevende socioloog of historicus heeft geschreven  over wat nu precies zo specifiek is voor het leven in een grootstad. Je kan vervolgens onderzoeken  of deze elementen in het werk van Klein aanwezig zijn en aantonen welke middelen, technieken en  vormelijke strategieën Klein hanteert om die elementen te evoceren.   Documentatie, informatie, onderzoek en bibliografie   Een belangrijk aspect bij het schrijven van een paper en scriptie is het verzamelen en ordenen van  relevante informatie. Deze informatie verschaft je niet alleen de noodzakelijke kennis over jouw  onderwerp maar maakt je ook vertrouwd met de opinies die anderen eerder over het onderwerp  hebben gevormd. De bronnen die je gebruikt vinden hun neerslag in de bibliografie (zie verder), die  je aan het eind van jouw werkstuk opneemt. Jij kan op jouw beurt natuurlijk volop gebruik maken  van de bibliografie die je op het eind van een naslagwerk, boek of een artikel of op een website  aantreft.  

Het internet kan beslist een nuttig hulpmiddel zijn maar beperk je bij het opzoeken van kritische en  theoretische documentatie zeker niet tot de informatie die je op het net aantreft. Een bibliografie die  enkel uit op het internet aangetroffen informatie bestaat, geeft aan dat elementair onderzoekswerk  niet heeft plaatsgegrepen. Dit geldt, in enkele gevallen uitgezonderd, evenzeer bij een bibliografie  die uitsluitend uit Nederlandstalige titels bestaat. Van de auteur van een academisch werkstuk  wordt verwacht dat hij of zij in staat is om op zijn minst Engelstalige en Franstalige bronnen te  kunnen raadplegen. Ga uiteraard kijken in de bibliotheek van de school en consulteer er de  gespecialiseerde databases. Doe daarnaast evenwel ook een beroep op andere bibliotheken en maak  zeker gebruik van de diverse (vak)bibliotheken die Brussel rijk is. Bovendien bieden vele  instellingen de mogelijkheid tot interbibliothecair ontlenen (met dikwijls gunstige tarieven voor  studenten). Maak eventueel gebruik van de gespecialiseerde bibliotheken van diverse musea.   Werkmethode: een structuur of inhoudstafel   Begin niet lukraak te schrijven. Probeer eerst, nadat je je wat met het onderwerp en de belangrijkste  literatuur erover hebt vertrouwd gemaakt, een bepaalde structuur vast te leggen en een soort  rudimentaire inhoudstafel van paragrafen of hoofdstukken te ontwerpen. In de loop van het  werkproces kan deze inhoudstafel lichtjes bijgesteld of, indien nodig, zelfs grondig aangepast  worden. Ongeacht de lengte van jouw werkstuk stelt deze inhoudstafel, die de structuur van jouw  paper of scriptie weergeeft, je in staat om het geheel te blijven overzien terwijl je een bepaald  onderdeel uitwerkt. Zo kan je een grote hoeveelheid informatie onmiddellijk in verschillende  onderdelen thuisbrengen: wat die auteur beweert kan je in dit hoofdstuk misschien verwerken, wat  je in dat artikel heb gelezen kan interessant zijn om in de derde paragraaf te verwerken, enzovoort.  Bovendien kan je met behulp van een structureel overzicht het werk veel makkelijker plannen of in  een bepaalde kalender met deadlines onderbrengen. Zelfs bij het schrijven van een paper van  hooguit één pagina is het voorafgaand ontwerpen van een structuur bijzonder nuttig.   Vooral bij langere papers of scripties is het handig dat je de lezer meteen een inzicht geeft in jouw  structuur. Zo kan je in een inleiding of een eerste hoofdstuk duidelijk maken (a) wat de concrete  vraagstelling is, (b) via welke methodes daarop een antwoord zal worden gezocht, en (c) hoe dit  zich zal vertalen in de structuur van de volgende hoofdstukken. In een laatste hoofdstuk of besluit  kan je expliciet naar die inleiding terugkoppelen. Hier kan je ook, door de vorige hoofdstukken  samen te vatten en de eindjes aan elkaar te knopen, een duidelijk antwoord op de centrale vraag  formuleren.   Een paperontwerp of paperopzet   Een (ontwerp van een) inhoudstafel is tenslotte een handig instrument om met de docent over jouw  werkstuk te overleggen. In sommige gevallen kan de docent een paperontwerp of een paperopzet  vragen die je bijvoorbeeld enkele weken eerder dan de paper zelf indient. In deze opzet vermeld je  bijvoorbeeld de titel en beschrijf je in enkele regels wat je in de uiteindelijke paper wil aantonen of  bestuderen. Tevens geef je een schematisch overzicht (bijvoorbeeld een inhoudstafel) van het  werkstuk op en vermeld je de belangrijkste bronnen die je al hebt gelezen of die je in de toekomst  wil raadplegen. Op basis van dit ontwerp kan de docent of een andere lezer je bijsturen of je nuttige  tips aanreiken.   Eindresultaat en vorm   Het spreekt voor zich dat het taalgebruik (qua spelling en grammatica) verzorgd moet zijn. Maak  daarbij eventueel gebruik van de correctiemogelijkheden van jouw tekstverwerkings‐programma.  Een grote hoeveelheid aan fouten verraadt een zekere slordigheid en zal ongetwijfeld het globale  oordeel over het werkstuk beïnvloeden. Verzeker je ervan dat het notenapparaat en de bibliografie  (zie verder) volledig, transparant en consistent zijn. Besteed aandacht aan de lay‐out en maak  vooral dat die de duidelijkheid van de tekst ten goede komt. Vergeet ook niet jouw naam op jouw  werkstuk te vermelden.  

Hoe zal een paper of scriptie worden beoordeeld?   Bij de beoordeling van een paper of scriptie zal de lezer of de docent rekening houden met onder  meer de volgende factoren:   ‐ is het onderwerp van het werkstuk duidelijk omschreven en afgebakend?   ‐ beantwoordt de concrete invulling van het onderwerp aan de opdracht? Is het onderwerp relevant  voor de behandeling van de vooropgezette problematiek? Zijn de besproken thema’s en concrete  voorbeelden goed gekozen?   ‐ is de argumentatie duidelijk?   ‐ is het werkstuk goed opgebouwd en overzichtelijk gestructureerd?   ‐ is het onderwerp voldoende bestudeerd? Heeft de auteur gebruik gemaakt van de belangrijkste en  meest relevante literatuur over het onderwerp?   ‐ wordt er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen feiten en meningen? Wordt er een duidelijk  onderscheid gemaakt tussen eigen opvattingen en deze van andere geraadpleegde auteurs?   ‐ zijn het notenapparaat en de bibliografie volledig, transparant en consistent?   ‐ is de taal verzorgd?   ‐ is de deadline voor het indienen gerespecteerd?  

II.  BRONNEN   Academische regels   Een belangrijk doel van het schrijven van werkstukken is het zelf leren een goed onderbouwde  redenering of analyse te formuleren. Je participeert echter ook aan een bepaalde academische  gemeenschap. Het is dus belangrijk te verwijzen naar eerder vastgestelde feiten of eerder gevormde  opinies (ook om je ervan te distantiëren). Bij het onderbouwen van jouw eigen redenering kun je (of  moet je zelfs) gebruik maken van wetenschappelijke artikelen, papers of boeken. Er is echter een  belangrijk verschil tussen “gebruik maken” en “kopiëren.” De lezer moet bijboorbeeld in staat zijn  een onderscheid te maken tussen feiten en meningen en tussen jouw eigen opinies en deze van de  auteurs waar je expliciet of impliciet naar verwijst.   Bij het schrijven van een scriptie, artikel of andere tekst is het tevens van groot belang correct weer  te geven welke bronnen (boeken, artikels, websites, interviews, etcetera) je daarbij gebruikt hebt.  Zet een citaat altijd tussen aanhalingstekens en vermeld de bron telkens op adequate wijze. Indien  dit niet gebeurt is er sprake van een bepaalde slordigheid of nalatigheid die geïnterpreteerd kan  worden als een vorm van plagiaat en dus bedrog of fraude.   Het is dus nuttig om van in den beginne, zelfs wanneer je nog louter voorbereidend leest en je nog  min of meer toevallig documentatie verzamelt, een duidelijk onderscheid te maken tussen (1)  citaten die je kopieert uit bronnen (die telkens tussen aanhalingstekens geplaatst moeten worden  en vergezeld moeten zijn van volledige bibliografische informatie); (2) samenvattingen of  parafrases van informatie die je in die bronnen aantreft (die evenzeer van bronverwijzingen moeten  worden voorzien maar niet tussen aanhalingstekens moeten worden geplaatst); en (3) persoonlijke  commentaren, inzichten of ideeën.   Noteer in elk geval onmiddellijk de bron zodra je meent bepaalde informatie eruit te gebruiken of  ernaar te verwijzen. Maak hiervoor eventueel een apart document en sla de informatie juist en  volledig op (dus Fredric Jameson in plaats van Frederic Jameson; William M. T. Mitchell blijkt een  ander persoon te zijn dan William M. Mitchell; etcetera). Het onmiddellijk volledig noteren van  bibliografische informatie bespaart je veel werk achteraf – zeker als je informatie verwerkt uit  artikels of boeken die je bijvoorbeeld in een bibliotheek ter plekke raadpleegt. Vergeet bijvoorbeeld  niet de paginanummers van het volledige artikel te noteren (bijvoorbeeld 62‐88) maar ook niet de  specifieke pagina (bijvoorbeeld 72) waarnaar je verwijst of waarvan je een citaat ontleent.    

Systemen en voorschriften   Verwijs in jouw tekst in elk geval op een correcte manier naar jouw bronnen. Volg bij het citeren en  het vermelden van bronnen onderstaande regels (of een variant ervan). Er bestaan zeer veel  verschillende systemen van citeren en stijlen van bronvermelding, variërend van kort tot zeer  uitgebreid en gedetailleerd. Veel tijdschriften en uitgeverijen maken gebruik van voorschriften die  internationaal zijn vastgelegd. De meest gebruikte (Angelsaksische en dus ook internationaal  gebruikte) stijlen in de humane wetenschappen zijn de Chicago Style (zie hiervoor de de  zogenaamde Chicago Manual of Style gepubliceerd door de University of Chicago Press), MLA  (Modern Language Association) en APA (American Psychological Association).   Welk systeem je precies gebruikt, maakt niet zo veel uit, maar probeer in elk geval consequent te  werken. Maak gebruik van deze handleiding en eventueel ook van de Chicago Manual, een ander  handboek of raadpleeg een website waarop dergelijke regels worden toegelicht. Een goed boek over  een onderwerp dat je interesseert gepubliceerd door een zichzelf respecterende wetenschappelijke  uitgeverij kan ook als een handig voorbeeld dienen. De hieronder vermelde richtlijnen zijn  gebaseerd op (een vereenvoudiging van) de Chicago Manual. Enkel de meest voorkomende situaties  worden hier vermeld.  

II.1. Citeren   Voorbeeld:   Voor Henry van de Velde vormde de woning een Gesamtkunstwerk. Ook het meubilair en de  gebruiksvoorwerpen maakten in de eerste plaats deel uit van een artistieke totaliteit.  Dit   aspect  werd overigens al in de vroege twintigste eeuw door critici als Karl Scheffler  beklemtoond. “De meubels uit zijn vroege periode zijn eigenlijk maar in tweede instantie  gebruiksvoorwerpen,”  merkte Scheffler op. “In wezen zijn het objecten waarop de krachten  Zwellen, Klemmen, Streven en Spannen op een nieuwe manier en op kunstige wijze tot  uitdrukking gebracht worden. En de ornamenten uit zijn begintijd zijn grafologische  lijncombinaties, zwanger van temperament en abstracte gevoelens. (...) Al zijn meubels  1 

vertellen ons over zijn overtuigingen, zijn temperament, zijn wil.”   Van de Velde bracht zijn fascinatie voor de grillige lijn in verband met de esthetische  theorieën van Theodor Lipps. In zijn Formules citeert de architect zelfs de Duitse filosoof.  “De theorie van de (...) Einfühlung, die vanaf haar verschijnen door de aanhangers van de  sensuele en de sensibele schoonheid op geestdriftige wijze werd onthaald,” schrijft Van de  Velde, “werd door Lipps in een lapidaire volzin samengevat: ‘Het esthetisch genot bestaat in  2 

het genot van het geobjectiveerd ik!’”   1. Karl Scheffler. 1913. Henry Van de Velde. Leipzig: Insel Verlag, 65‐68 (vertaling van de auteur)   2. Henry Van de Velde. 1928. Formules van een moderne esthetiek. Uit het Frans vertaald en ingeleid  door Frank van den Wijngaert. Antwerpen: De Sikkel, 107‐108.  

 

Aanhalingstekens in plaats van cursivering   Het begin en einde van een citaat dient altijd duidelijk gemarkeerd te worden. Gebruik dus altijd  dubbele “aanhalingstekens” bij het citeren van een bepaald tekstfragment. Cursivering van citaten is  overbodig en verwarrend. Gebruik cursief sporadisch en enkel voor het beklemtonen van een  bepaalde term, het vermelden van een titel of voor het gebruik van begrippen uit een vreemde taal  en niet voor het citeren. De interpunctie wordt binnen de aanhalingstekens geplaatst.      

Inkorten van citaten   Citaten kunnen ingekort worden. Maak evenwel duidelijk dat er een stuk uit de brontekst is  weggevallen door aan te geven dat je zelf een ellips hebt aangebracht met behulp van drie puntjes  tussen twee haakjes (…).   Citaten in citaten   Je kan uiteraard een auteur aanhalen die op zijn beurt citeert. Citaten in citaten worden met enkele  ‘aanhalingstekens’ aangeduid.   Citaten vertalen   In principe maak je zo veel mogelijk gebruik van oorspronkelijke edities van teksten. Het opnemen  van korte Engelse, Franse of andere citaten in een lopende Nederlandse tekst kan echter soms  storend werken. Het is uiteraard toegestaan om deze naar het Nederlands te vertalen alleen moet je  dan wel aangeven (in de noot met de bronverwijzing bijvoorbeeld) dat je het tekstfragment zelf  hebt vertaald (met behulp van de vermelding “vertaling van de auteur”).   Lange citaten   Probeer citaten niet te lang te maken. Indien dit toch nodig blijkt voor jouw argumentatie kan je een  lang (bijvoorbeeld langer dan 5 regels) citaat markeren door het in een apart en inspringend  tekstblok te plaatsen. Aanhalingstekens zijn in dit geval niet langer nodig.  

II.2. Bronvermeldingen en bronverwijzingen     Dubbele bronverwijzing   Het meest handige systeem (zowel voor de auteur als de lezer) is gebruik te maken van een dubbele  bronverwijzing:     (a) In een afzonderlijke literatuurlijst, die je aan het eind van jouw paper opneemt, som je  de aangewende bronnen op. Deze literatuurlijst kan eventueel een onderdeel vormen van een groter  bronnenoverzicht, waarin je ook aangeeft van welke andere bronnen (zelf afgenomen interviews,  bezochte tentoonstellingen, geraadpleegde documenten in archieven, televisie‐uitzendingen,  etcetera) je gebruik hebt gemaakt.     (b) Via een notenapparaat (voet‐ of eindnoten of een parenthetisch systeem, zie verder)  verwijs je in de lopende tekst naar de bronnen. Je geeft hier exact aan van welk fragment uit een  tekst je gebruik gemaakt hebt om jouw eigen tekst te schrijven.   (a) De literatuurlijst of bibliografie   Het opmaken van een literatuurlijst is een belangrijk onderdeel van een academisch werkstuk.  Doorgaans is het niet de bedoeling om een bibliografie in letterlijke zin (een lijst van alle relevante  titels) over een bepaald onderwerp op te maken. De bibliografie aan het einde van jouw paper of  scriptie bestaat in de eerste plaats uit een lijst van geraadpleegde werken: dat wil zeggen alle  bronnen waarnaar je letterlijk verwijst maar ook alle teksten die je kennis over het onderwerp  hebben bijgebracht. Probeer zeker niet te imponeren met ellenlange bibliografische lijsten – de  (intelligente) lezer kan uit jouw tekst wel afleiden welke bronnen je effectief hebt gehanteerd.   In een bibliografie worden teksten alfabetisch gerangschikt per auteur. Boeken, bijdragen of essays  in boeken en tijdschriftartikels worden dus in eenzelfde lijst alfabetisch door elkaar opgenomen.  Meerdere titels van eenzelfde auteur worden na elkaar chronologisch opgegeven.      

Verwijzing naar een boek van één auteur       ‐ Naam, voornaam. Datum. Titel in cursief: Ondertitel in cursief. Plaats van uitgave: Uitgever.        Voorbeelden:       ‐ Alloway, Lawrence. 1975. Topics in American Art Since 1945. New York: W.W. Norton.       ‐ Bernardi, Sandro. 2002. Il paesaggio nel cinema italiano. Venezia: Marsilio.       ‐ Kint, Johanna. 2001. Expo 58 als belichaming van het humanistisch modernisme.    Rotterdam: Uitgeverij 010.       ‐ Kolakowski, Leszek. 1978. Main Currents of Marxism: Its Origins, Growth and Dissolution.      Oxford: Oxford University Press (3 Vols).      ‐ MacKenzie, John M. 1995. Orientalism: History, Theory and the Arts. Manchester:      Manchester University Press.       ‐ Rothman, William. 1982. Hitchcock: the Murderous Gaze. Cambridge, MA: Harvard      University Press.       ‐ Sémoulé, Jean. 1993. Bresson ou l’acte pur des métamorphoses. Flammarion.       ‐ Winkel, Camiel van. 1999. Moderne leegte: over kunst en openbaarheid. Nijmegen: Sun.   Opmerkingen   ‐ Let op de interpunctie (plaatsing van komma, punten en het dubbele punt tussen de titel en  de ondertitel, etcetera). Diverse varianten zijn in omloop en toegelaten. Gebruik in elk geval  één consistent systeem.   ‐ In principe neem je de informatie over van de titelpagina en niet wat op de kaft staat  vermeld (die soms onvolledig is). Jaar en plaats van uitgave staan doorgaans in het colophon  vermeld.   ‐ Een uitgever kan vestigingen in verschillende steden hebben die soms op de titelpagina  vermeld staan. Noteer enkel de eerst vermelde plaats van uitgave. Bij  tentoonstellingscatalogi is het daarentegen gebruikelijk (doch niet verplicht) om de  verschillende locaties te vermelden.   ‐ De naam gaat de voornaam vooraf omdat in de bibliografie de titels alfabetisch zijn  gerangschikt op auteur. Wanneer je in een voetnoot of eindnoot naar een bepaalde bron  verwijst is het natuurlijk logisch om eerst de voornaam en dan pas de naam te vermelden.   ‐ Wanneer een boek uit meerdere volumes bestaat geef je dit aan (zie het voorbeeld van  Kolakowski).   ‐ Franse uitgevers geven doorgaans geen plaatsnaam op. Wanneer deze bekend is mag je die  toch vermelden, dus “Paris: Flammarion.”   ‐ In Engelse titels (en vooral in American English) worden alle hoofdwoorden van een titel  met hoofdletter geschreven. Dit is niet het geval in het Frans, Italiaans of Nederlands.   ‐ Vooral in het Nederlands (en Duits) bestond lange tijd de gewoonte om de voornaam van  de auteur in te korten tot de initialen. Het is echter duidelijker om de volledige voornaam te  vermelden.   ‐ In het Nederlands en Duits is het gebruikelijk om namen met voorzetsels als “van” of “von”  alfabetisch te rangschikken op het hoofdbestanddeel van de naam (zie het voorbeeld van  Camiel  van Winkel). Een Engelstalige auteur zou diezelfde naam op basis van het voorzetsel  rangschikken. Probeer systematisch één systeem te gebruiken.        

Verwijzing naar een boek met meerdere auteurs       ‐ Naam1, Voornaam1 & Voornaam2 Naam2. Datum. Titel in cursief: Ondertitel in cursief       Plaats van uitgave: Uitgever.       ‐ Naam1, Voornaam1, Voornaam2 Naam2 & Voornaam3 Naam3. Datum. Titel in cursief:      ondertitel in cursief . Plaats van uitgave: Uitgever.              Voorbeelden:       ‐ Haskell, Francis & Nicholas Penny. 1981. Taste and the Antique: The Lure of Classical      Sculpture. New Haven: Yale University Press.       ‐ Horkheimer, Max & Theodor W. Adorno. 1947. Dialektik der Aufklärung: Filosofische      Fragmente. Amsterdam: Querido Verlag.       ‐ Manuel, Frank E. & Fritzie P. Manuel. 1979. Utopian Thought in the Western World. Oxford:      Basil Blackwell.                      

Opmerkingen:   ‐ Opgelet: meerdere auteurs betekent hier dat de auteurs gezamenlijk het gehele boek  hebben geschreven; het gaat hier niet over aparte bijdragen of hoofdstukken van  verschillende auteurs in één boek (zie verder).   ‐ Bij meer dan drie auteurs is het gebruikelijk om slechts de eerste auteur te vermelden  gevolgd door de vermelding “e.a.” (et aliqui, en andere).  

Verwijzing naar een boek dat door één of meerdere redacteur(s) is samengesteld       ‐ Naam editor, voornaam editor, ed. Datum. Titel in cursief: Ondertitel in cursief. Plaats van    uitgave: Uitgever.            

Voorbeelden:   ‐ Neuerer, Gregor, ed. 2003. Untitled: Experience of Place. London: Koenig Books.   ‐ Newman, Michael & Jon Bird, eds. 1999. Rewriting Conceptual Art. London: Reaktion Books.  

                

Opmerkingen:   ‐ De vermelding “ed” staat voor editor, “eds” is uiteraard het meervoud en impliceert dat het  boek door meer dan één persoon werd samengesteld. Uiteraard kan de Nederlandse  uitdrukking “(red)” gebruikt worden (voor redacteur, zowel enkelvoud als meervoud).   ‐ In beide gevallen wordt naar het gehele boek verwezen en niet naar één of meerdere  specifieke bijdragen in het boek (vergelijk met de volgdende voorbeelden).  

Verwijzing naar een bijdrage of artikel in een boek met redacteur(s) of samensteller(s)       ‐ Naam auteur, voornaam auteur. Datum. “Titel van artikel: ondertitel van artikel.” In    Voornaam redacteur Naam redacteur, ed, Titel boek in cursief: ondertitel boek in cursief.     Plaats van uitgave: Uitgever, beginpagina‐eindpagina.       ‐ Naam auteur1, voornaam auteur1 & voornaam auteur2 naam auteur2. Datum. “Titel    artikel: ondertitel artikel.” In Voornaam redacteur1 Naam redacteur1 & Voornaam    redacteur2 en Naam redacteur2, eds, Titel boek in cursief: ondertitel boek in cursief. Plaats     van uitgave: Uitgever, beginpagina‐eindpagina.                     

Voorbeelden:   ‐ Comolli, Jean‐Luc & Jean Narboni. 1992. “Cinema/Ideology/Criticism.” In Gerald Mast,  Marshall Cohen & Leo Braudy, eds, Film Theory and Criticism: Introductory Readings. New  York: Oxford University Press, 690‐707.   ‐ Jacobs, Steven. 2003. “Slapstick and Self‐Reflexivity: Buster Keaton’s Metropolitan  Acrobatics.” In Gregor Neuerer, ed, Untitled: Experience of Place. London: Koenig Books, 111 

                         

128.   ‐ Lauwaert, Dirk. 1993. “Twee scripts voor de camera: fotoreporters in de stad.” In Hilde  Heynen, ed, Wonen tussen gemeenplaats en poëzie: opstellen over stad en architectuur.  Rotterdam: Uitgeverij 010, 113‐30.   ‐ Rorimer, Anne. 1999. “Siting the Page: Exhibiting Works in Publications: Some Examples of  Conceptual Art in the USA.” In Michael Newman & Jon Bird, eds, Rewriting Conceptual Art.  London: Reaktion Books, 11‐26.   ‐ Sharpe, William & Leonard Wallock. 1987. “From ‘Great Town’ to ‘Nonplace Urban Realm’:  Reading the Modern City.” In William Sharpe & Leonard Wallock, eds, Visions of the Modern  City: Essays in History, Art, and Literature. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1‐50.  

                              

Opmerkingen:   ‐ De titel van het artikel of hoofdstuk staat steeds tussen dubbele aanhalingstekens, de titel  van het gehele boek wordt in cursief geplaatst (hetzelfde principe geldt bij artikels in  tijdschriften; zie verder).   ‐ In de bibliografie kunnen dus meerdere titels (van verschillende auteurs) voorkomen die  uit één en hetzelfde volume afkomstig zijn.   ‐ Redacteur(s) worden in deze gevallen eerst met voornaam en vervolgens met naam  aangeduid. De alfabetische rangschikking heeft immers alleen betrekking op de auteur van  het artikel en niet op de smanesteller(s) van het boek.   ‐ Het voorbeeld van Sharpe & Wallock geeft aan dat de auteur(s) van een artikel dezelfde  kan/kunnen zijn als de samensteller(s) van het gehele boek.  

Bijdrage in een boek of catalogus zonder opgave van redacteur      ‐ Naam auteur, voornaam auteur. Datum. “Titel artikel: ondertitel artikel.” In Titel boek of    catalogus in cursief: Ondertitel in cursief. Plaats van uitgave: Uitgever, beginpagina     eindpagina.                

Voorbeelden:   ‐ Decan, Liesbeth. 2005. “Tussen leegte en overbevolking: over de ‘pictures’ van Frank van  der Salm.” In Frank van der Salm. Rotterdam: Mk editions, 12‐16.   ‐ Reust, Hans Rudolf. 1997. “Mond vor Wolken vor Mond: Annäherungen an ein Bild Raoul  De Keysers.” In Raoul De Keyser: Schilderijen 1995. Antwerpen: Muhka, 7‐10.  

    

Opmerking:   Dit komt zeer vaak voor bij tentoonstellingscatalogi en fotoboeken.  

Publicaties zonder auteur of samensteller      ‐ Titel in cursief. Datum. Plaats uitgave: Uitgever.                   

Voorbeelden:   ‐ Années 30 en Europe: Le temps menaçant 1929­1939. 1997. Paris: Musée d’Art moderne de  la Ville de Paris.   ‐ Pollock, Jackson. 1982. Paris: Centre Georges Pompidou.   ‐ Der zerbrochene Spiegel: Positionen der Malerei. 1993. Wien: Kunsthalle/Hamburg:  Deichtorhallen.  

          

Opmerkingen:   ‐ Dit is vaak het geval bij tentoonstellingscatalogi en fotoboeken.   ‐ Dergelijke publicaties worden in de bibliografie opgenomen en alfabetisch gerangschikt op  basis van het eerste hoofdwoord (dus niet het eerste lidwoord) van de titel. Het voorbeeld 

                      

van Der zerbrochene Spiegel komt in deze alfabetische lijst achteraan terecht want  gerangschikt op basis van de letter z en niet d.   ‐ Een specifieke bijdrage van een bepaald auteur in een dergelijk boek wordt natuurlijk  opgenomen onder de naam van de auteur.   ‐ Bij monografische tentoonstellingscatalogi (zoals bij het voorbeeld van Pollock) fungeert  de naam van de kunstenaar vaak als titel van de tentoonstelling en van de catalogus. In dit  geval is het gebruikelijk de familienaam van de kunstenaar eerst te vermelden (hoewel de  titel van het boek in kwestie natuurlijk Jackson Pollock is).  

Artikel in een tijdschrift      ‐ Naam auteur, voornaam. Datum. “Titel artikel: ondertitel artikel.” Naam tijdschrift in    cursief Nummer (specifieke datumaanduiding of specifiek nummer): beginpagina‐   eindpagina.                

Voorbeelden:   ‐ Andre, Carl. 1972. “A Note on Bernhard and Hilla Becher.” Artforum 11: 4 (December): 59.   ‐ Bruno, Giuliana. 1997. “Site‐seeing: Architecture and the Moving Image.” Wide Angle 19 (4):  8‐24.   ‐ Humblet, Steven. 2005. “Rinko Kawauchi.” De Witte Raaf 115 (mei‐juni): 39‐41.  

Latere edities en vertalingen   In principe verwijs je best naar de oorspronkelijke uitgave van een bepaalde tekst. Wanneer je van  een latere editie gebruik maakt, vermeld de oorspronkelijke verschijningsdatum van de tekst.                               

Voorbeelden:   ‐ Benjamin, Walter. 1935. “Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen  Reproducierbarkeit.” In Walter Benjamin, Gesammelte Schriften I, 2, ed. Rolf Tiedemann &  Hermann Schweppenhäuser. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1991, 431‐70.   ‐ Horkheimer, Max & Theodor Adorno. 1947. Dialectiek van de Verlichting: Filosofische  fragmenten. Uit het Duits vertaald door Michel J. van Nieuwstadt. Nijmegen: Sun, 1987.   ‐ Simmel, Georg. 1908. “The Stranger.” In Donald N. Levine, ed. Georg Simmel on Individuality  and Social Forms. Chicago: University of Chicago Press, 1971, 143‐49.   ‐ Van de Velde, Henry. 1928. Formules van een moderne esthetiek. Uit het Frans vertaald en  ingeleid door Frank van den Wijngaert. Antwerpen: De Sikkel.  

                           

Opmerkingen:   ‐ De tekst van Simmel werd oorspronkelijk in 1908 gepubliceerd. Je geeft echter te kennen  dat je de tekst hebt geraadpleegd in een bundel met teksten van Simmel die in 1971 onder  redactie van Donald Levine is verschenen.   ‐ Een gelijkaardig geval bij Benjamin. I,2 verwijst naar deel twee van het eerste volume.  Gezien het hier om het verzamelde werk gaat (en niet om een door een redacteur gemaakt  selectie zoals in het voorbeeld van Simmel) kan je de naam van Benjamin ook als auteur va  het geheel vooraan plaatsen. De editors worden na de titel vermeld.   ‐ Wanneer je gebruik maakt van een vertaling kan je vermelden in welke taal de tekst  oorspronkelijk is verschenen alsook de naam van de vertaler.  

     

Meerdere publicaties van eenzelfde auteur uit hetzelfde jaar   Zeker wanneer je een parenthetische systeem (zie verder) gebruikt is het noodzakelijk om in de  bibliografie een onderscheid te maken bij de titels die één auteur in eenzelfde jaar publiceerde.  Hiervoor wordt een kleine letter (a, b, enzovoort) aan het jaartal gekleefd.                         

Voorbeelden:   ‐ Jackson, John Brinckerhoff. 1997a. “The Future of the Vernacular,” in Paul Groth & Todd W.  Bressi, eds. Understanding Ordinary Landscapes. New Haven: Yale University Press, 145‐54.   ‐ Jackson, John Brinckerhoff. 1997b. Landscape in Sight: Looking at America. New Haven:  Yale University Press.   ‐ Lange, Susanne. 2002a. “Bernd and Hilla Becher: Industrial Landscapes.” In Bernd and Hilla  Becher, Industrial Landscapes (Cambridge, MA: MIT Press, 5‐11.  ‐ Lange Susanne, ed. 2002b. Bernd und Hilla Becher: Festschrift Erasmuspreis 2002. München:  Schirmer/Mosel.  

Internet   De verwijzing naar internetbronnen volgt in grote mate die van de geschreven bronnen. De  verwijzing begint met een auteur. Als die er niet is, begint men met de titel van de webpagina.  Daarna volgt de datum van de laatste wijziging (hetzij enkel een jaartal, hetzij de volledige datum   als die beschikbaar is) of de afkorting ‘n.d.’ De titel van het document volgt (cursief gezet), gevolgd  door de vermelding ‘Geraadpleegd op … op het World Wide Web’, en de datum van raadpleging. Tot  slot van de verwijzing volgt het volledige Internet‐adres.                   

Voorbeelden:   ‐ Independent Television Commission (2000, 20 april). About the ITC. Geraadpleegd op 20  oktober 2000 op het World Wide Web: http://www.itc.org.uk/about/side.htm   ‐ Mogg, K. (2000, 31 maart). I Never Felt More Aliv’: Thoughts on North by Northwest and Its  Title. Geraadpleegd op 20 oktober 2000 op het World Wide Web:  http://www.labyrinth.net.au/~muffin/NxNW_c.html  

(b) Het notenapparaat   Voetnoten en eindnoten   Je kan naar bronnen verwijzen via voet‐ of eindnoten. Een voetnoot komt onderaan de pagina, een  eindnoot komt achteraan de scriptie (of achteraan een hoofdstuk). Eindnoten ogen vaak eleganter  dan voetnoten, omdat ze de opmaak van de lopende tekst niet verstoren. Voetnoten zijn  daarentegen soms makkelijker voor de lezer omdat dan niet van de ene pagina naar de andere  versprongen moet worden. Welk systeem je kiest, hangt bijvoorbeeld af van de lengte van de tekst,  de omvang van jouw bibliografie of van het soort informatie dat je in de noten opneemt. Probeer  alvast het aantal noten te beperken en er vrijwel uitsluitend bronverwijzingen in op te nemen.  Probeer informatie zo veel mogelijk in de hoofdtekst te verwerken.   Je kan de noten uiteraard handmatig aanmaken maar in de meeste tekstverwerkingsprogramma’s  (zoals Word) zijn daarvoor toepassingen voorzien.   In de noot neem je de exacte herkomst van het citaat op of de exacte passage uit de tekst waar je  naar verwijst. De pagina‐aanduiding kan dus hier verschillen van de informatie die in de bibliografie  is opgenomen.        

Na het nootnummer vermeld je bijvoorbeeld:             

‐ John M. MacKenzie. 1995. Orientalism: History, Theory and the Arts. Manchester:  Manchester University Press, 67‐68.   ‐ Leszek Kolakowski. 1978. Main Currents of Marxism: Its Origins, Growth and Dissolution.  Oxford: Oxford University Press, Vol. II: 260.  

          

Opmerking:   Dit betekent dat je citeert uit of verwijst naar een tekstfragment op de desbetreffende  pagina’s. In de bibliografie komen deze paginanummers (en de nummer van het volume)  niet voor.  

       

‐ Dirk Lauwaert, 1993. “Twee scripts voor de camera: fotoreporters in de stad.” In Hilde  Heynen, ed, Wonen tussen gemeenplaats en poëzie: opstellen over stad en architectuur.  Rotterdam: Uitgeverij 010, 119.  

       

Opmerking:   Dit betekent dat je naar een tekstfragment verwijst op pagina 119. De omvang van het  gehele artikel vind je terug in de bibliografie (pagina’s 113‐119; zie hierboven).  

Verkorte weergave van de bronvermelding in de noten   Het gebeurt natuurlijk vaak dat je in een bepaalde tekst meerdere keren naar éénzelfde bron  verwijst. In dit geval is het toegestaan en zelfs gebruikelijk om de bron vanaf een tweede vermelding  in te korten. De volledige informatie kan de lezer immers aantreffen in een voorafgaande noot én in  de bibliografie.   Het inkorten kan op verschillende wijzen. Een veel gehanteerd systeem is:      ‐ Naam, Verkorte weergave titel van boek in cursief, pagina‐aanduiding.      ‐ Naam, “Verkorte weergave titel van artikel,” pagina‐aanduiding.             

Voorbeelden (vergelijk met de hierboven vermelde voorbeelden):   ‐ Kolakowski, Main Currents, II: 260.   ‐ Lauwaert, “Twee scripts,” 115.   ‐ MacKenzie, Orientalism, 77‐78. 14  

             

Opmerkingen:   ‐ Bij Kolakowski verwijst de II naar het volume en 260 naar het paginanummer.   ‐ Door zowel gebruik te maken van cursivering als aanhalingstekens maakt ook deze  verkorte weergave duidelijk dat de titels van Kolakowski en MacKenzie boeken zijn en dat  de tekst van Lauwaert een artikel is dat in een boek of tijdschrift is opgenomen.  

Verkorte weergave van bronverwijzingen in de tekst: het parenthetische systeem   Een nog beknoptere methode is het zogenaamde parenthetische systeem waarbij je noten eigenlijk  achterwege laat maar je de gecondenseerde referenties in de lopende tekst integreert. Ook dit  systeem is bijzonder handig als je meerdere malen naar enkele titels verwijst. Soms kan dit evenwel  de vlotte leesbaarheid van een tekst hinderen.      Vaak gebruikte vormen van parenthetische aanduiding zijn:      ‐ (Naam auteur Datum: relevante pagina’s)      ‐ Naam auteur (Datum: relevante pagina’s)      

                                                                         

Voorbeelden:   ‐ De fascinatie voor het Oosten had dus voor een groot stuk te maken met de wijze waarop  een beeld werd geproduceerd dat haaks stond op de moderne industrialisatie, de  verstedelijking en de steeds toenemende sociale spanningen die de samenleving van de  negentiende eeuw kenmerkten. (MacKenzie 1995: 59) Oriëntalistische kunst beantwoordde  in die zin aan een vorm van escapisme.   ‐ Ook John Brinckerhoff Jackson (1997a) heeft de aantrekkelijkheid van het alledaagse en  banale karakter van dergelijke landschappen beklemtoond.   ‐ In zijn studie over het oriëntalisme, beklemtoont MacKenzie (1995: 55) de ambivalentie  van dergelijke schilderijen waarop wilde dieren staan afgebeeld.   ‐ In het kielzog van de digitalisering van het beeld maakten diverse auteurs als Mitchell  (1994) en Druckrey (1994) gewag van een “postfotografisch” tijdperk. Rosland Krauss  (1998: 36) had het daarentegen over een “heruitvinding” van het medium fotografie.   ‐ De wereldtentoonstelling te Brussel in 1958 sluit dus thematisch aan bij deze die in 1939  te New York plaatsvond. “De continuïteit is deze van de American Dream van een betere  wereld, met pas verworven wetenschappelijke inzichten gekoppeld aan de meest recente  technische mogelijkheden.” (Kint 2001: 27) Daarnaast legde de tentoonstelling te Brussel  uiteraard ook enkele nieuwe accenten.   ‐ Volgens Horkheimer en Adorno brachten de Verlichting en de moderniteit geen bredere  waaier  aan keuzemogelijkheden of grotere vormen van differentiatie met zich mee.  Integendeel, beide filosofen beweren dat “de cultuur heden ten dage alles met  eenvormigheid slaat. Film, radio en magazine vormen één systeem.” (Horkheimer &  Adorno (1947) 1987: 135) Bovendien beweren Horkheimer en Adorno (1987: 138)  dat “de meedogenloze eenheid van de cultuurindustrie de naderende eenheid van de  politiek bevestigt.”  

                     

Opmerkingen:   ‐ Na een volzin of een paragraaf wordt alle informatie (auteur jaartal: pagina) tussen haakjes  geplaatst. Wanneer de naam van de auteur in de lopende tekst wordt vermeld kan je  onmiddellijk erna de bijkomende informatie (jaartal: pagina) tussen haakjes opgeven.   ‐ Het voorbeeld van Horkheimer & Adorno laat zien dat je ook in het parenthetische systeem  kan duidelijk maken dat je een latere editie (en/of vertaling, zoals blijkt uit de bibliografie)  hebt gebruikt. De oorspronkelijke verschijningsdatum hoef je echter slechts één keer te  vermelden.