Beleidskader

Beleidskader

Vrijwilliger@Breda 2011 - 2014

Beleidskader Vrijwilligers@Breda

2

Inhoudsopgave

Samenvatting .................................................................................................................... 5

1 Inleiding.............................................................................................................................. 9

2 Hoe staan we er voor...................................................................................................... 13

3 Visie en ambitie............................................................................................................... 19

4 Wat willen we bereiken? Wat gaan we doen?.............................................................. 21

5 Financieel overzicht......................................................................................................... 29

Bijlage............................................................................................................................... 31

1 Facts and figures........................................................................................................... 31

0242_11 Beleidskader Vrijwilliger@Breda_V3

2 Wat vindt de vrijwilliger zelf.......................................................................................... 33


3


4

Samenvatting De ambitie van het gemeentebestuur is dat minimaal één op de drie Bredanaars de komende vier jaar vrijwilligerswerk blijft doen, met 10% meer jongeren, allochtonen en vrijwilligers in de zorg. Daarvoor wordt extra € 170.000 in vrijwilligerswerk geïnvesteerd bovenop het budget dat al beschikbaar was (€ 344.000). Middelen die nodig zijn voor extra ondersteuning (niet overnemen van verantwoordelijkheden!) van vrijwilligersorganisaties en om meer vrijwilligers te vinden en te binden. Het gaat goed met het vrijwilligerswerk in Breda. Eén op de drie volwassen Bredanaars doet vrijwilligerswerk, in totaal zo’n 47.000 mensen. Het is de ambitie om dit minimaal zo te houden. Reden om achterover te leunen? Nee, want er gaat wel wat veranderen de komende periode. Trends geven aan dat het aantal vrijwilligers in de toekomst zal teruglopen. En in de zorg zullen in de nabije toekomst meer vrijwilligers nodig zijn. Extra handen in de zorg. Niet alles kan meer professioneel, vrijwilligers zijn onontbeerlijk Drie op de tien volwassen Bredanaars geeft aan (meer) vrijwilligerswerk te willen doen. Hier ligt de uitdaging dit potentieel aan nieuwe vrijwilligers aan te boren. Jongeren, die vaak de weg niet weten of niet weten hoe leuk, interessant vrijwilligerswerk kan zijn. De allochtone Bredanaars die veelal actief zijn in eigen kring, maar nog niet aan het brede terrein van vrijwilligerswerk deelnemen, zoals op de school waar hun kinderen zitten of bij de voetbalclub. Natuurlijk zullen Bredase burgers nog steeds de schouders zetten onder het vele vrijwilligerswerk dat in de stad gedaan moet worden. Daarin nemen ze hun verantwoordelijkheid. En waarom doen die vrijwilligers dat? “Nou gewoon, omdat ik me betrokken voel bij de stad”, laten de vrijwilligers weten. “Omdat ik andere mensen wil ontmoeten, iets voor mensen wil betekenen”. Geld speelt daarbij geen rol. Waardering wel. En ook niet teveel administratieve rompslomp, daar gaat veel te veel tijd in zitten. Dat gaan we regelen. Waardering door aanwezigheid van het gemeentebestuur bij vrijwilligersactiviteiten en door daar jaarlijks extra aandacht aan te schenken. Voor de lastendruk pakken we de top 5 van ergernissen aan.

Fabrice Fraiture (16) zit op het Mencia Mendoza Lyceum. Dit jaar deed zij haar verplichte - maatschappelijke stage bij Stichting KOP (Kunstenaars Ontmoetings Plaats) Ik zit in 4 VWO en wilde eens proeven of de kunstsector mij interesseert. Zelf ga ik waarschijnlijk een technische opleiding doen, maar ik blijf vrijwilligerswerk doen en me inzetten voor deze sector. Ik vind het gezellig en ik heb zin om mijn kennis in de praktijk te brengen. Ik ben gastvrouw bij borrels en exposities. Hiervoor heb ik een contract van acht uur per maand. Gouden tip Ik was hier nooit terecht gekomen als ik die maatschappelijke stage niet had hoeven doen. Ze zouden op school meer aandacht moeten geven over hoe leuk dit werk is en wat het voor jou kan betekenen.


5

Er zijn ook professionele welzijnsorganisaties waar veel vrijwilligers actief zijn. Zij worden uitgedaagd om met een gezamenlijk plan te komen hun kennis en ervaring te delen, hun krachten te bundelen, effectiever te werken en kosten te besparen. Kortom: effectieve service aan vrijwilligers. Gelukkig zien we ook steeds meer partners in de stad, ondernemers die zich betrokken voelen bij de Bredase samenleving en hun werknemers de mogelijkheid geven een gedeelte onder werktijd om zich maatschappelijk in te zetten. Al bij al zijn duizenden vrijwilligers actief bij honderden organisaties in Breda. Zij vormen de basis voor het sociale weefsel van de stad. Deze vrijwilligersorganisaties hebben de directe contacten met de vrijwilligers. Zij zijn op zoek naar nieuwe vrijwilligers en proberen de vrijwilligers binnenboord te houden. Vrijwilligerswerk is niet meer zo vanzelfsprekend. Het moet passen in de vaak drukke agenda’s van mensen. De vrijwilligersorganisaties dienen met de nieuwe ontwikkelingen rekening te houden. En dat valt niet altijd mee. Daarbij is soms een duwtje in de rug nodig, iemand van buiten de organisatie die even kan meedenken en advies kan geven.

Evy Hout-van Couter (67) bestiert samen met nog 21 andere vrijwilligers de toko in Huize Raffy Vooral de oudjes zijn heel dankbaar. Ze vragen: ‘hoe laat komt Evy?’. Ik ga even bij ze zitten, geef ze een knuffeltje en ze pakken je hand. Het gevoel dat ze me nodig hebben doet me wel wat. Maar een kleine blijk van waardering mag wat mij betreft wel iets frequenter. Dat is ook mijn tip aan de gemeente.

Overigens, als we gaan uitrekenen wat vrijwilligerswerk per jaar aan banen en aan geld vertegenwoordigt (de economische waarde), dan is dat gigantisch. Die 47.000 vrijwilligers zetten zich in Breda in voor iets meer dan 170.000 uur vrijwilligerswerk per week (gemiddeld 3,7 uur vrijwilligerswerk per week). Dit zou omgerekend naar fulltimebanen van 40 uur per week, meer dan 4.300 banen zijn! Als we dan uitgaan van een modaal inkomen van € 33.000, vertegenwoordigt dit een waarde van 140 miljoen euro. Waar wordt de komende jaren op ingezet? De ambitie van het gemeentebestuur is dat minimaal één op de drie Bredanaars de komende vier jaar vrijwilligerswerk blijft doen, met 10% meer jongeren, allochtonen en vrijwilligers in de zorg.


6

Dit wordt bereikt door: • het extra inzetten van een ‘meedenker’ uit het veld om organisaties te ondersteunen in de omslag om het vrijwilligerswerk meer te laten aansluiten op de eigen verantwoordelijkheid en initiatief van de burger, meer gericht op innovatie en samenwerking; • het extra inzetten op het vinden en binden van vrijwilligers in de zorg en van jongeren en allochtone Bredanaars om als vrijwilliger actief te worden; • organisaties in de stad uit te dagen om met creatieve ideeën te komen om dit te realiseren; • het waarderen en promoten van het vrijwilligerswerk, omdat hun werkzaamheden een wezenlijke bijdrage zijn voor de stad; • het beschikbaar stellen van een pakket faciliteiten, advisering, deskundigheidsbevordering en ondersteuning voor alle vrijwilligers en –organisaties; • het afsluiten van een collectieve vrijwilligersverzekering voor alle vrijwilligers in de stad en creëren van een veilige werkomgeving; • administratieve last voor vrijwilligersorganisaties te verminderen • elke twee jaar een enquête te houden om deelname aan vrijwilligerswerk te meten en dit te publiceren. Wilt u reageren? Stuur een mail naar [email protected]


7


8

1

Inleiding 1.1 Aanleiding

Waarom moet er eigenlijk een beleidskader Vrijwilligerswerk komen? Vrijwilligers zetten zich toch al jaren op een heel breed terrein in? Welke redenen zijn er dan aan te voeren om toch te komen tot een beleidskader? Op 30 juni 2011 heeft de gemeenteraad het beleidskader Meedoen@Breda vastgesteld; ‘iedereen kan iets, iedereen doet iets’. Aan alle Bredanaars wordt vanuit de eigen verantwoordelijkheid gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen. Het belang van vrijwillige inzet wordt hierdoor steeds groter. Vrijwilligers zijn immers hard nodig om dit doel waar te maken. Vrijwilligers vormen een ‘topdossier’ voor het gemeentebestuur. Dit beleidskader Vrijwilliger@Breda is een uitwerking van ‘meedoen’ op het gebeid van vrijwilligers en vrijwilligerswerk. Het geeft tevens aan hoe een gedeelte van de extra investering van € 800.000,- voor de ondersteuning en uitbouw van het vrijwilligerswerk wordt ingezet. De gemeente neemt een andere rol dan voorheen; alleen waar dat echt nodig is zorgen we voor collectieve voorzieningen of voor inzet op maat. De overheid is daarbij overigens één van de partijen in de stad. Op basis van gewenste resultaten en helderheid over investeringsruimte, gaat zij actief op zoek naar partners, sluit allianties en stuurt op samenwerking.

1.2 Wat is vrijwilligerswerk? Wat is mantelzorg? Wat is vrijwillige inzet? Vrijwilligerswerk wordt in het algemeen omschreven als “werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving”. Vrijwilligerswerk is dus vrijwillig, maar niet vrijblijvend; onbetaald maar niet zonder kosten. Vrijwilliger zijn is een keuze. Vrijwilligerswerk wordt vaak in een adem met mantelzorg genoemd. Toch is dat wezenlijk anders: het verrichten van mantelzorg overkomt je .Mantelzorg wordt omschreven als ”de zorg die men ontvangt van een bekende of geeft aan een bekende in de omgeving, zoals partner, ouders, kind, buren, vrienden als men voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is” Het beleid rondom mantelzorg is vastgelegd in het “Beleidsplan informele zorg in Breda 2009 – 2013”, is de gemeenteraadsvergadering van 16 juli 2009 vastgesteld. In september 2011 ligt er een uitvoeringsplan, waarin ook voorstellen zijn opgenomen voor de extra investering op het gebied van informele zorg/ mantelzorg. Vrijwilligerswerk is echter niet altijd even ‘vrijwillig’. Te denken valt aan de maatschappelijke stages, waarbij leerlingen van het voortgezet onderwijs vrijwilligerswerk doen, maar wel als verplicht onderdeel van hun takenpakket. Of mensen die geen betaalde baan hebben en die als onderdeel van hun re-integratie vrijwilligerswerk doen, of maatschappelijke nuttige taken verrichten. We willen het begrip ‘vrijwilligerswerk’ niet star hanteren. Er zijn ook diverse vormen van vrijwilligerswerk die minder georganiseerd gebeuren (bijvoorbeeld een eenmalig straatfeest waar buurtbewoners zich inzetten), vrijwilligerswerk dat soms een verplichtend karakter heeft (zie hierboven) en vrijwilligerswerk waarvoor soms een onkostenvergoeding wordt betaald. In andere gemeenten wordt soms de term ‘vrijwillige inzet’ gebruikt.


9

Wij hanteren voor het gemak voor al die vormen van vrijwilligerswerk de term ‘vrijwilligerswerk’. Daarbij maken we meteen de aantekening dat we geen voorstander zijn van betaling van vrijwilligerswerk. Dit kan leiden tot verschillen bij organisaties, waarbij de een wel en de ander niet in staat is een vergoeding te geven voor de inzet van vrijwilligers. Bij vrijwilligersorganisaties die een gemeentelijke subsidie ontvangen, dient er wel degelijk een relatie te zijn tussen de vrijwilligersvergoeding en de daadwerkelijk gemaakte kosten die nodig zijn om als vrijwilliger te kunnen werken (bijvoorbeeld reiskosten, telefoonkosten, organisatiekosten). Alle andere vergoedingen vallen daar buiten. Vrijwilligersorganisaties die geen subsidie ontvangen van de gemeente kunnen binnen de fiscale regelgeving hun eigen regels hanteren.

Ellen Mol (42). Zelf heeft ze vier kinderen, maar de rode draad in haar leven heeft ook vooral met kinderen te maken. Ze is ooit gestart met de PABO, werkte in een kinderdag verblijf en is nu overblijfmoeder op basisschool ‘De Klokkebei’ in Ulvenhout. Ik wilde meer betrokken zijn bij de kinderen. Het is bijzonder om er te zijn voor andere kinderen en ze te leren kennen. Je bouwt een vertrouwensband met ze op, waardoor ze naar jou komen als ze ergens mee zitten. Gouden tip wat mij betreft zou iedereen in Nederland verplicht moeten worden een aantal vrijwilligers uren te maken. In welke vorm dan ook. Binnen bedrijven zou het als vorm van teambuilding gebruikt kunnen worden.

1.3 Inbreng en reacties uit het veld In november/ december 2010 zijn 50 vrijwilligers geïnterviewd: “Vrijwilligers in beeld”. Hun input is gebruikt bij het opstellen van het beleidskader. Een korte samenvatting van “Vrijwilliger in Beeld” is als bijlage opgenomen. De Welzijnstafel heeft op 15 december 2010 gesproken over het vrijwilligersbeleid en heeft met name input gegeven over de trends in het vrijwilligerswerk, de waardering voor de vrijwilligers, de eisen die aan vrijwilligers worden gesteld, de verbindingen tussen de vrijwilligersorganisaties en het aanboren van een nieuw vrijwilligerspotentieel. De Wmo-klankbordgroep, en daarmee de doelgroepen van de Wmo, is vroegtijdig in het proces betrokken. Op 14 januari 2011 heeft de klankbordgroep input gegeven op het nieuwe vrijwilligersbeleid. Op 11 februari 2011 is de klankbordgroep geconsulteerd en is de conceptversie van het beleidskader besproken. Het beleidskader is goed ontvangen en er zijn suggesties gedaan voor nadere uitwerking. Op 16 februari 2011 is er een consultatiebijeenkomst gehouden, waarbij een twintigtal stakeholders zijn uitgenodigd om te reageren op de conceptversie van het beleidskader. Naast waardering en herkenning die is uitgesproken, zijn met name opmerkingen/tips gegeven voor verbetering van de uitvoering bij zowel de vrijwilligersorganisaties als bij de professionele ondersteuners.


10

Op 15 juni 2011 heeft de Welzijnstafel op verzoek van het college een advies uitgebracht over de gevolgen van de wijzigingen in de AWBZ (pakketmaatregel). Een onderdeel daarvan spitst zich toe op de inzet van vrijwilligers/mantelzorgers. Geconstateerd wordt o.a. dat meer (gespecialiseerde) vrijwilligers nodig zijn en dat extra inzet nodig is om vrijwillige inzet (kwalitatief) te ontwikkelen, uit te bouwen, te borgen en er voor te zorgen dat deze vrijwillige inzet het meedoen van kwetsbare groepen bevordert. In dit beleidskader wordt dit opgepakt. In de aanloop van de definitieve besluitvorming van de gemeenteraad over Meedoen@Breda is er tijdens de inspraakavond van 27 april 2011 en de (gecombineerde) raadscommissies Economie en Maatschappij gewezen op het belang van het vrijwilligerswerk in de naaste toekomst. Er zijn zorgen uitgesproken over de spankracht van de vrijwilliger en de vrijwilligersorganisaties, de komst van de ‘nieuwe vrijwilliger’ en de onmisbaarheid van ondersteuning en deskundigheidsbevordering. Bovenstaande inbreng heeft een plek gekregen in dit beleidskader.

Daniëlle Biermans (36) werkt full-time als Media & Promotion Manager bij Dockwise in Breda. Tien uur per maand is voor haar job als ‘Wenshaler’ bij Stichting Doe Een Wens en daarnaast levert ze als fervent carnavaller ook een bijdrage aan dit feest als notuliste. Eén van de redenen om vrijwilligerswerk te gaan doen was om de balans te vinden tussen mijn drukke, commercieel gedreven betaalde baan en anderzijds de bijdrage die ik wil leveren aan de maatschappij (het sociale aspect ervan). Ik vind beide banen leuk en het geeft mij op deze manier de juiste balans in mijn leven. Ik probeer zelfs om in mijn betaalde baan mensen te enthousiasmeren om ook vrijwilligerswerk te gaan doen door mijn ervaringen te delen. Een ander idee is om bedrijven of studentenverenigingen zover te krijgen om hun jaarlijkse (vaak dure) teambuilding uitje om te zetten in vrijwilligerswerk. Het kan heel verhelderend zijn om met het hele Sales team eens een dagje mee te helpen in een verzorgingstehuis of een woonzorgboerderij. Dergelijke projecten lenen zich vaak uitstekend om de onderlinge samenwerking te verbeteren en je kunt als team trots zijn dat je dit ook nog eens voor een ander hebt gedaan.


11


12

Hoe staan we er voor

2

2.1 Wat doen we al in Breda? In september 2010 heeft de afdeling SSC/ Onderzoek en Informatie van de Gemeente Breda een schriftelijke enquête uitgevoerd onder bewoners van 18 jaar en ouder van Breda over vrijwilligerswerk. De belangrijkste bevindingen zijn dat 35% van de groep vrijwilligerswerk (47.000 Bredanaars!) verricht voor bijna 3,7 uur gemiddeld per week. Daarnaast wil 30% wel (meer) vrijwilligerswerk doen. Voor meer informatie zie Facts & figures in de bijlage. Het is ondoenlijk aan te geven waar al die 47.000 vrijwilligers actief zijn. Een breed spectrum aan organisaties, evenementen en instellingen draait op de inzet van vrijwilligers. Lopend van de roodharigendag, Singelloop, de voorleesexpres, buurtbusvereniging, reddingsbrigade, buddy’s voor jong dementerenden, sport, Zonnebloem, Rode kruis, Humanitas, Breda Photo, Mezz, kinderclubs, religieuze organisaties als kerk en moskee, gehandicaptenplatform, politieke partijen, zangkoren, harmonieën, etc. Daarnaast zijn er professionele organisaties waar veel vrijwilligers actief zijn, zoals bij WIJ (voormalige Stichting Ouderen Breda), Surplus Welzijn. Deze organisaties hebben een eigen vrijwilligersbeleid. Dit geldt overigens ook voor enkele grote sportverenigingen en maatschappelijke organisaties. Breda-Actief geeft in haar jaarverslag 2010 aan dat zij ondermeer ruim 1700 vrijwilligers heeft bemiddeld, 1500 hulpvragen beantwoordde en 36 cursussen hebben gegeven voor 380 mensen. De Stichting Betrokken Ondernemers heeft in het eerste jaar dat ze actief zijn 152 matches gemaakt, waarbij 504 werknemers zich hebben ingezet voor 1958 cliënten. 30 Bedrijven leverden in 2010 een financiële bijdrage aan de stichting. Al die 47.000 vrijwilligers zetten zich in Breda in voor iets meer dan 170.000 uur vrijwilligerswerk per week (gemiddeld 3,7 uur vrijwilligerswerk per week ). Dit zou omgerekend naar fulltimebanen van 40 uur per week, meer dan 4.300 banen zijn! (Als we dan uitgaan van een modaal inkomen van € 33.000, vertegenwoordigt dit een waarde van 140 miljoen euro.) In opdracht van de gemeente zijn 50 vrijwilligers geïnterviewd, in beeld gebracht. Deze publicatie geeft een rijk overzicht van de verhalen van de vrijwilligers die zich voor de stad inzetten. Citaten van deze interviews en een samenvatting van de aanbevelingen zijn opgenomen in dit document. Op de website van de Gemeente Breda staan alle verhalen.

2.2 Wat zien we aan trends en ontwikkelingen In het algemeen staat Nederland er wat betreft het doen van vrijwilligerswerk goed voor. Het percentage vrijwilligers blijft het afgelopen decennium vrij constant. De vraag naar vrijwilligerswerk is wel toegenomen. Demografische ontwikkelingen Er is sprake van een dubbele vergrijzing, dus ook toename van 80 plussers. De ouderen die vrijwilligerswerk verrichten (55 plussers) krijgen meer te maken met mantelzorg en zijn dan minder beschikbaar voor het verrichten van vrijwilligerswerk.Op korte termijn neemt het potentieel aan vrijwilligers toe (babyboomers), eventueel afgeremd door verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Vijftigplussers blijven oververtegenwoordigd in het vrijwilligerswerk, maar de gemiddelde leeftijd daalt. Er dient zich een nieuw potentieel van mondige, goed opgeleide kritische (jonge) ouderen aan. Ze denken actief mee over de organisatie en nemen meer verantwoordelijkheid en initiatief.


13

De stad Breda is de laatste jaren de bevolkingssamenstelling enigszins van veranderd. In 2005 was de procentuele verhouding Nederlanders, westerse en niet-westerse allochtonen, resp. 80%, 10,3%, 9,7%. In 2010 was dit 78,7%, 10,6%, 10,7%. Maatschappelijke Ontwikkelingen Vrijwilligerswerk is minder vanzelfsprekend. Door de toenemende individualisering is er minder vaste binding aan institutionele organisaties. Door de ontzuiling is er geen natuurlijke binding meer met en bepaalde (geloofs-)groepering. Vrijwilligerswerk moet een aantrekkelijke keuzemogelijkheid vormen en meer op maat toegesneden en aansluiten bij de competenties en interesses. Informatisering onttrekt mensen aan directe face to face contacten, maar biedt ook meer nieuwe vormen van contactleggen en online vrijwilligerswerk. In de Haagse Beemden is bijvoorbeeld een start gemaakt met de digitale vraagbaak WijkWijs. Onderdeel daarvan is de pagina waarop continu vraag en aanbod van vrijwilligerswerk op wijkniveau wordt gepresenteerd. Studenten, startende gezinnen en tweeverdieners tussen de 25 en 50 jaar, hebben minder vrije tijd. Bij veertigers komt mantelzorg voor (schoon)ouders vaker voor. Door het langer doorwerken is er minder tijd voor vrijwilligerswerk. Niet-westerse allochtone Nederlanders zijn ondervertegenwoordigd in het algemene vrijwilligerswerk (17%, 19%, 22%, 23% van resp. Marokkanen, Turken, Surinamers en Antillianen versus 41 % autochtonen Nederlanders). Sociaal economische factoren en verschillen in cultuur zijn de voornaamste oorzaken van dit verschil. Niet-westerse allochtone Nederlanders verrichten wel vrijwilligerswerk dat vooral gericht is op hun eigen organisaties of eigen groepering. De uitdaging is verbinding te leggen tussen het vrijwilligerswerk in eigen kring en het bredere algemene vrijwilligerswerk. Er zijn steeds meer (commerciële) aanbieders op de vrijetijdsmarkt, steeds meer aantrekkelijke vormen van tijdsbesteding. Dit trekt mogelijke vrijwilligers weg. Actualiteit bepaalt in hoge mate de aandacht die uitgaat naar bepaalde issues en daarmee ook de agenda van de vrijwilliger (bijvoorbeeld het Glazen Huis). Er is een snellere wisseling van thema’s.

Babs Petit (26) Ze studeert Media en Entertainment-management aan de Hogeschool Inholland en is daarnaast als vrijwilliger zeer actief bij vele evenementen in en buiten Breda. Breda Photo, Graphic Design Festival, Roodharigendag, Kinderen voor Kinderen. Met dit werk doe ik veel organisatorische ervaring op. Inmiddels heb ik nu voor veel evenementen de coördinatie op me genomen. Bij Breda Photo bijvoorbeeld, en bij de Coebergh Roodharigendag heb ik de modeshow geproduceerd. Hier leer ik erg veel van. En ik leer veel mensen kennen. Ik ken nu veel vrijwilligers in Breda, waardoor het makkelijker is om vrijwilligers te vinden voor evenementen. Het is heel leuk om te zien wat je met vrijwilligers voor elkaar kunt krijgen. Ik wil graag de verbindende factor tussen vrijwilligers in Breda zijn. Gouden tip Gebruik je vrijwilligersbank ook om vrijwilligers te werven voor evenementen in Breda. Nu blijft het vaak beperkt tot een oproepje op de website. En voer intakegesprekken met potentiële vrijwilligers die dan kenbaar kunnen maken voor welke activiteiten zij inzetbaar willen zijn. Voor organisatoren van evenementen biedt dit de mogelijkheid binnen korte tijd vrijwilligers te werven.


14

Gemeentelijke beleidsontwikkelingen De gemeente heeft, volgens de Wmo, de plicht beperkingen die een burger ondervindt in zijn maatschappelijke participatie te compenseren. Het kan dan gaan om activiteiten of voorzieningen voor het voeren van een huishouden, verplaatsen in en om de woning, mogelijk maken om mensen te ontmoeten en sociale verbanden aan te gaan. Er vindt nu een ‘kanteling van de Wmo’ plaats. De gemeente gaat met de burger, die een voorziening aanvraagt, in gesprek hoe de ervaren beperking het beste kan worden gecompenseerd. Met die persoon wordt dan nagegaan welke voorliggende voorzieningen beschikbaar en toegankelijk zijn, wat de eigen mogelijkheden zijn of die van het sociale netwerk en of algemene voorzieningen kunnen bijdragen. Als laatste alternatief is de inzet van een individuele voorziening mogelijk. Dit moet dan uiteindelijk leiden tot een resultaat waarbij die persoon zich kan redden en kan meedoen in de Bredase samenleving. In het collegeakkoord is het principe ‘iedereen kan iets, iedereen doet iets’ opgenomen. Mensen met een bijstandsuitkering kunnen meedoen door ondermeer een bijdrage te leveren door het doen van maatschappelijk nuttig werk, iets terug te doen voor je uitkering. Al langer worden vrijwilligers geplaatst in het kader van re-integratietrajecten, bijvoorbeeld om nieuwe sociale netwerken op te bouwen. Dit vraagt vaak intensieve begeleiding omdat het om vrijwilligers met geringe sociale vaardigheden, motivatie en betrokkenheid kan gaan. Ook vanuit het UWV kunnen bijvoorbeeld oudere werkzoekenden vrijwilligerswerk doen, dan hoeven ze vaak niet meer te solliciteren. Ontwikkelingen binnen het vrijwilligerswerk Nieuwe groepen potentiële vrijwilligers dienen zich aan. ‘Niet-actieven’, zoals vroeg gepensioneerden, arbeidsongeschikten, (jonge) ouderen, allochtonen en jongeren die door maatschappelijke stages in aanraking komen met vrijwilligerswerk. Er stroomt dus een nieuw type vrijwilliger in, die steeds meer om tijdelijke en korte inzet of eenmalige klussen vraagt. Dit vergt meer maatwerk: mensen hebben meer belangstelling gekregen voor (kortdurende) activiteiten in losse verbanden, die minder intensief zijn. Vrijwilligers kiezen ook gericht voor taken die aansluiten bij hun eigen belangstelling en vaardigheden en bij de tijdstippen dat ze beschikbaar zijn. Ook kiezen ze vaker voor werkzaamheden waarmee ze hun competenties kunnen ontwikkelen en zich beter kunnen kwalificeren voor betaald werk. Vrijwilligersorganisaties doen er goed aan goed aan te sluiten bij deze ontwikkeling. Dit geldt ook voor organisaties die vraag en aanbod matchen. Nieuwe vormen van vrijwilligerswerk (“geleid vrijwilligerswerk”) doet steeds meer z’n intrede, zoals maatschappelijke stages of werknemersvrijwilligerswerk, maar ook vrijwilligerswerk in het kader van re-integratie en bij het verrichten van maatschappelijk nuttige taken. Er worden steeds hogere eisen gesteld aan de vrijwilligers, wat eisen stelt aan de motivatie en de deskundigheid van de vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Door extra druk op vrijwilligerswerk kan overbelasting ontstaan van de actieve vrijwilligers. Vrijwilligerswerk moet nu vooral ook leuk zijn. Vroeger was de affiniteit met de organisatie een belangrijk motief voor vrijwilligers. De aard van de werkzaamheden is tegenwoordig minstens zo belangrijk. Vrijwilligers verbinden zich niet meer jarenlang aan een organisatie. Werkzoekenden die werk vinden haken af. Anderen kiezen gedurende een afgebakende periode voor een project met een duidelijk eindresultaat en stoppen daarna.


15

Trends Maatschappelijk Betrokken Ondernemen Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) betekent investeren in de (lokale) samenleving door een combinatie van mensen, munten, middelen, massa en media. Dit ‘betrokken ondernemen’ speelt een steeds grotere rol bij bedrijven om zich ten opzichte van andere concurrerende bedrijven te onderscheiden. In Breda is de Stichting “Betrokken Ondernemen, samen voor Breda” actief op dit terrein. De stichting heeft als hoofdtaken fungeren als kenniscentrum voor bedrijven, optreden als makelaar tussen vraag en aanbod, aan elkaar knopen van verschillende netwerken van ondernemers en maatschappelijke organisaties.

Rein ten Klooster (74) na zijn pensionering kwam hij bij de Vereniging Groei & Bloei uit, waar hij zeven jaar de scepter zwaaide en een passie voor geraniums ontdekte. Voor mij is het genoeg als mensen aangeven dat ze bij een fijne club zitten. Dat is voor mij de beloning. Ook ben ik dit jaar wel gestreeld door de nominatie voor de vrijwilligers penning. Gouden tip Bij Groei & Bloei reiken we een jaarlijks zilveren of gouden insignes uit Die mensen lopen vol trots rond met hun onderscheiding. Heel goed dat de gemeente Breda aandacht blijft geven aan de vrijwilligers, in welke vorm dan ook.

Titus Korving. Zestien uur per week werkt Titus op een ROC in Roosendaal, maar daarnaast gaat veel van zijn tijd zitten in de Wijkraad Brabantpark Maar het belangrijkste is dat we als wijkraad projecten kunnen faciliteren. In de wijk zit veel kennis en wij willen ze graag helpen bij het realiseren van hun ideeën. Uiteraard gaat dit altijd met vallen en opstaan. In onze wijkraad zitten veel mensen met bestuurlijke capaciteiten en een groot netwerk. Daarmee kan je veel aanzwengelen. We vormen echt een team. Waardeer vrijwilligers meer en probeer initiatieven vanuit de buurt te omarmen.


16


17


18

Visie en ambitie

3

3.1 Visie op Vrijwilligerswerk Iedereen doet naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen, zowel voor zichzelf, voor anderen als voor de stad. Dit is vastgelegd in Meedoen@Breda. De handen uit de mouwen steken als dingen gedaan moeten worden. Niet omdat het moet, maar omdat het onderdeel uitmaakt van burgerschap, iets over hebben voor elkaar. Dit kan op velerlei manieren; vrijwilligerswerk op school, bij de sportvereniging, de ouderenvereniging, in de buurt, bij de toneelvereniging of harmonie, een boodschap doen voor de buren omdat die slecht ter been zijn, bij evenementen, etc. De netwerken van die honderden vrijwilligersorganisaties met die duizenden vrijwilligers vormen het sociale weefsel van de stad en dragen op die manier bij dat mensen betrokken zijn bij de Bredase samenleving. Primair regelt de burger zelf zijn of haar vrijwilligerswerk en de vrijwilligersorganisaties draaien op die verantwoordelijke burgers. In dit beleidskader Vrijwilliger@Breda neemt de gemeente een andere rol in dan voorheen; het initiatief ligt bij de burger en zijn netwerk, de gemeente faciliteert, schept voorwaarden zodat vrijwilligersorganisaties optimaal kunnen werken. Om vrijwilligerswerk in de toekomst goed te laten functioneren is het van belang dat de organisaties die met vrijwilligers werken voldoende zijn toegerust om nieuwe vrijwilligers te vinden en aan zich te binden. Daarvoor is soms ondersteuning nodig. Extra geldt dit voor de vrijwilligers in de zorg. Hier zijn meer gespecialiseerde vrijwilligers nodig. Uit de praktijk blijkt dat, wil je vrijwilligers aan je organisatie binden, je vooral uit moet gaan van de wens van de persoon, dus wat vinden willen ze, wat vinden ze belangrijk, waar gaan ze voor? Organisaties moeten bij wijze van spreken in de huid kruipen van de doelgroep om vandaar uit (social) marketing toe te passen en gebruik maken van de ‘social media’, waarmee bijvoorbeeld jongeren gemakkelijker zijn te bereiken. De organisaties die met vrijwilligers werken, ook de professionele, zullen mede uit efficiency overwegingen met elkaar moeten samenwerken om zo de kosten te drukken, maar ook om van elkaar te leren hoe het beste vrijwilligers kunnen worden geworven en hoe vrijwilligerswerk zodanig kan worden georganiseerd dat het voor de vrijwilliger leuk, interessant gevonden wordt. Dit is goed voor die vrijwilligers, maar ook voor de beeldvorming zodat vrijwilligers zich eerder bij die organisatie melden.

3.2 Ambitie In 2014 doet minimaal één op de drie bewoners van Breda vrijwilligerswerk. De ambitie van het gemeentebestuur is dat minimaal één op de drie Bredanaars de komende vier jaar vrijwilligerswerk blijft doen, met 10% meer jongeren, allochtonen en vrijwilligers in de zorg. In het volgende hoofdstuk wordt uitgewerkt hoe dit wordt bereikt en wat daar voor nodig is.


19


20

Wat willen we bereiken? Wat gaan we doen?

4

4.1 Eén op de drie Bredanaars doet vrijwilligerswerk. Het gaat goed met het vrijwilligerswerk in Breda. Eén op de drie volwassen Bredanaars, in totaal zo’n 47.000 mensen. Het is de ambitie om dit zo te houden. Trends geven aan dat het aantal vrijwilligers in de toekomst mogelijk zal teruglopen. Echter drie op de tien Bredanaars geeft aan (meer) vrijwilligerswerk te willen doen. Daar liggen dus kansen voor de vrijwilligersorganisaties. Daarnaast kunnen meer vrijwilligers geworven worden bij jongeren en bij mensen met een niet-westerse achtergrond. Hier ligt voorde vrijwilligersorganisaties de uitdaging dit potentieel aan nieuwe vrijwilligers aan te boren. Ook zullen nieuwe vormen van vrijwilligerswerk een rol spelen. In Breda doen zich dus geen grote tekorten aan vrijwilligers voor. Wel zie we dat met name in de zorg en bij bestuurswerk knelpunten zijn. In de zorg dreigen tekorten te ontstaan doordat, mede door bezuinigingen, steeds meer een beroep gedaan wordt op vrijwilligers. Bij ‘bestuurswerk’ wordt geconstateerd dat er te weinig bestuursleden zijn, dat besturen steeds ouder worden en geen opvolgers hebben of problemen hebben om hun werkzaamheden over te dragen. ‘Witte’ kaders die blijven zitten, terwijl de omgeving ‘verkleurt’. Hier ligt een opgave bij de vrijwilligersorganisaties om rekening met deze knelpunten te houden en daarop extra in te zetten. Om te bezien of er daadwerkelijk sprake is van verschuiving in groepen die vrijwilligerswerk verrichten zal eerst een ‘nulmeting’ worden gehouden en zal tweejaarlijks een bewonersenquête worden gehouden om te kunnen vaststellen of we nog steeds op koers liggen met het aantal vrijwilligers in de stad. Algemene doelstelling De komende vier jaren zal minimaal één op de drie volwassen Bredanaars vrijwilligerswerk doen, met meer jongeren, allochtone Bredanaars en vrijwilligers in de zorg. Resultaat In 2015 zijn er minimaal 47.000 vrijwilligers in Breda. Algemene maatregel Er komt extra inzet van een ‘meedenker’, afkomstig uit het Bredase veld om in 2011 en 2012 vrijwilligersorganisaties individueel of gezamenlijk te ondersteunen in hun proces om vrijwilligerswerk anders te organiseren; meer uitgaan van eigen verantwoordelijkheid, kracht en initiatief van de burger zelf, meer richten op een aantrekkelijke werkomgeving voor de ‘nieuwe vrijwilliger’, andere invulling van de rol van de professional in relatie met de vrijwilliger, meer richten op innovatie en op samenwerking met andere partijen in de stad. Deze algemene doelstelling is onder te verdelen in een aantal subdoelstellingen. Vergroten van het aantal jonge vrijwilligers Uit lokaal onderzoek in 2010 blijkt dat de Bredanaars in de leeftijd van 18 – 29 jaar minder vrijwilligerswerk doen dan de gemiddelde volwassen Bredanaar (22% versus 35 % ). Toch zijn er in Breda diverse sectoren waar jongeren als vrijwilliger actief zijn; in de sport, in de culturele sector, in wijken en buurten, in kindervakantiewerk, kindermagazine of hobbyclub, maar ook via ‘maatschappelijk stages’, waar zij als onderdeel van hun schoolopleiding vrijwilligerswerk doen. Het is de uitdaging deze jongeren vast te houden voor het doen van vrijwilligerswerk.


21

Subdoelstelling De komende vier jaar wordt het aandeel jongeren dat vrijwilligerswerk verricht vergroot. Resultaat In 2015 is het aantal van jongeren dat vrijwilligerswerk verricht met 10% gestegen ten opzichte van de deelname in 2011. Maatregel • Met alle jongeren die een maatschappelijke stage hebben afgerond, wordt een ‘exitgesprek’ gehouden, om te bevorderen dat zij zich in blijven zetten als vrijwilliger. • Op initiatief van Avans Hogeschool Breda worden afspraken gemaakt over de inzet van 400 eerstejaars studenten, die verplicht 60 uur vrijwilligerswerk gaan doen. • In 2011 wordt een pilot uitgevoerd om ‘social media’ in te zetten om jongeren beter te bereiken en te binden aan vrijwilligerswerk. Uitkomsten daarvan worden in 2012 geïmplementeerd. • In de ‘uitvraag’ subsidies 2012 , wordt de stad gevraagd met creatieve ideeën te komen om het aandeel jonge vrijwilligers te vergroten.

Alia Benelhaj (24) loopt op dit moment stage in Indonesië en is in haar vrije tijd project coördinator van Woman Fit Fitness. Hier kunnen vrouwen onder elkaar sporten. Ik ben trots dat dit project heel veel vrouwen uit Breda trekt. We hebben zelfs leden van buiten Breda. Dit succes geeft ons energie om door te gaan. We krijgen veel positieve feedback van de leden Een gouden tip Altijd directe aandacht schenken aan inwoners door met ze in gesprek te gaan en ideeën uit te wisselen om nieuwe projecten naar boven te halen.

Vergroten van het aantal allochtone vrijwilligers Landelijk onderzoek laat zien dat het aandeel Niet Westerse allochtonen dat vrijwilligerswerk doet in de maatschappelijke sector ongeveer de helft is ten opzichte van de autochtone Nederlanders. (Bredase cijfers komen in 2011 beschikbaar). Wel zijn er in Breda diverse goede initiatieven waar allochtonen als vrijwilliger actief zijn of die als doel hebben allochtone Bredanaars te stimuleren vrijwilligerswerk te doen. Bijvoorbeeld ‘kleurrijk promotieteam’, gericht op besturen van vrijwilligersorganisaties, “mijn wijk, jouw wijk, onze stad”, gericht op ‘verkleuring’ van de wijkraden, 1001 kracht, vrouwenstudio’s en buurtvaders. Deze opgedane ervaringen van (zelf-)organisaties kunnen gebruikt worden om de omslag te maken van ‘diversiteitsbeleid’ naar ‘inclusief beleid’ en om meer allochtone Bredanaars te interesseren voor vrijwilligerswerk. In deze omslag wil de gemeente de komende periode extra investeren. Subdoelstelling De komende vier jaar wordt het aandeel allochtone Bredanaars dat vrijwilligerswerk verricht vergroot. Resultaat In 2015 is het aantal allochtone Bredanaars dat vrijwilligerswerk verricht met 10% gestegen ten opzichte van de deelname in 2011.


22

Maatregel • In het najaar 2011 worden de projecten gericht op vergroting vrijwilligerswerk bij allochtone Bredanaars geëvalueerd, wordt een plan opgesteld hoe doelgroepen beter te bereiken, wordt deskundigheidsbevordering aangeboden aan medewerkers van (professionele) organisaties.

Daarmee wordt dit opgenomen in het reguliere beleid (inclusief beleid).

• In de ‘uitvraag’ subsidies 2012, worden (zelf-)organisaties uitgedaagd met creatieve ideeën te komen om het aandeel allochtone vrijwilligers te vergroten. • Voor de ondersteuning van dit omslagproces en voor het meedoen aan de uitvraag wordt extra capaciteit ingezet.

Joost van Es (38) is artdirector bij een reclamebureau. Drie jaar geleden richt hij samen met Annelies Maas de Stichting No-ia’s op. Neem dat ‘ ia’ letterlijk: geen ge-ezel maar doen. De stichting organiseert creatieve cursussen voor mensen met een beperking om ze hun talent meer te laten ontplooien. En om ze weerbaarder te maken Ik heb altijd in de bureauwereld gewerkt en wil iets terugdoen voor de medemens. Onze cursisten blijven heel puur en dicht bij zichzelf. Dat zou ik zelf wel beter willen kunnen. Daar ben ik jaloers op. Ze blijven vrolijk en dat komt ten goede aan jezelf: je leert relativeren en het allermooiste: je leert hele kleine dingen waarderen. Ik zou tegen iedereen willen zeggen: ‘vrijwilligerswerk, altijd doen’. Het zou een verplichting moeten zijn: klaarstaan voor je medemens. Daardoor zie je een andere kant van de samenleving. Ik was er eerst helemaal niet mee bekend. Je verbreedt je horizon.

Vrijwilligerswerk en de zorg Om de uitgaven voor de zorg, onder andere vanwege de dubbele vergrijzing, beheersbaar te houden treft het Rijk diverse beheers- en pakketmaatregelen in de AWBZ. Die betekenen een grotere verantwoordelijkheid van mensen voor hun eigen zelfredzaamheid en participatie. In samenhang daarmee meer verantwoordelijkheid voor de gemeente om daar mogelijkheden voor te organiseren. Het is duidelijk dat er als gevolg hiervan een grotere afhankelijkheid van vrijwillige inzet en mantelzorg ontstaat. De ‘zorgvrijwilligers’ krijgen bovendien te maken met een steeds complexere vraag, de mantelzorgers moeten nog meer zelf opvangen. In het Beleidsplan informele zorg 2009-2013 is de ondersteuning van de mantelzorg en de inzet op de meer complexe zorgvraag geregeld. In het aanvullend uitvoeringsplan zijn de maatregelen en de bijbehorende middelen voor de komende jaren uitgewerkt. In dit beleidsplan Vrijwilliger@Breda wordt vooral ingezet op het kunnen organiseren van vrijwilligers die aan de slag willen in situaties waarin sprake is van een (lichte) zorgvraag. De toenemende complexiteit van de vraag betekent wel dat naast het vergroten van het aantal vrijwilligers ook ingezet moet worden op de deskundigheid van de vrijwilligers. Vrijwillig waar het kan, professioneel waar het moet. Inzet van deskundige (zorg-)vrijwilliger moet worden gestimuleerd. Daarmee wordt een sterk beroep gedaan op de professional. Lokale cijfers van 2010 laten zien dat 14% van de vrijwilligers actief zijn in ouderenorganisaties en 12% bij organisaties voor zorg en dienstverlening. In 2007 was dit 9%, resp. 14%. Het aandeel vrijwilligers in de zorg en dienstverlening is dus afgenomen. Subdoelstelling De komende vier jaar is het aandeel (gespecialiseerde) zorgvrijwilligers vergroot.


23

Resultaat In 2015 is het aantal zorgvrijwilligers met 10% gestegen ten opzichte van 2011. Maatregel • Extra middelen worden ingezet voor het vinden van mensen die als vrijwilligers in de zorg actief willen zijn. Hierbij pas ook een pakket aan deskundigheidsbevordering en training. • Dit is ook onderdeel van de ‘uitvraag’ subsidies 2012, zodat organisaties in de stad met creatieve ideeën kunnen komen om dit te realiseren. (In het Uitvoeringsplan Informele Zorg is een ‘flexpool’ van zorgvrijwilligers voor de complexere zorgvraag opgenomen.) Waarderen vrijwilligerswerk Vrijwilligers zetten zich in omdat zij zich sterk betrokken voelen bij de maatschappij of om andere mensen te helpen. Financiële vergoedingen spelen daarbij nauwelijks een rol. Wel waardering en erkenning. Niet alleen door een jaarlijkse uitreiking van een vrijwilligerspenning, maar ook door doorlopende aandacht voor activiteiten. Of zoals een vrijwilliger het formuleerde: “Handjes schudden in plaats van een penning”. Bezoeken, zowel ambtelijk als bestuurlijk, aan vrijwilligersprojecten zullen worden ingepland, zodat de vrijwilligers daadwerkelijk de erkenning krijgen die zij verdienen Subdoelstelling Het gemeentebestuur waardeert het vrijwilligerswerk in de stad. Resultaat Bredase vrijwilligers voelen zich gewaardeerd.

Hans Simons (58) heeft een eigen onderhoudsbedrijf in Breda. Dit werk kan hij goed combineren met zijn werk als vrijwilliger voor Buurtcomité Moleneindstraat, Marathon 42 en andere activiteiten. Enthousiasme is voor mij het toverwoord als het gaat om vrijwilligerswerk. Ik hoor vaak organisaties klagen dat ze geen vrijwilligers kunnen krijgen voor hun project. Maar je moet het enthousiast brengen… Daar draait het om. Met de Marathon ’42 waren er zoveel aanmeldingen dat we tot een vrijwilligersstop over moesten gaan. Enthousiasme is het woord. De uitstraling van vrijwilligersprojecten moet meer enthousiasme krijgen vanuit alle verschillende lagen. Het enthousiasme moet overgenomen worden. En je moet bereid zijn het diepe in te springen. Nu ligt in het draaiboek al vast ‘wat niet mag’ als je een activiteit wilt organiseren, terwijl je het positieve meer zou moeten benadrukken.

Maatregel • Gemeentebestuurders bezoeken regelmatig vrijwilligersinitiatieven. • Eenmaal per jaar wordt expliciet aandacht gegeven aan de waarde van het vrijwilligerswerk voor de stad. • Elk jaar wordt een vrijwilligerspenning (of een alternatief daarvan) uitgereikt aan een genomineerde vrijwilliger of vrijwilligersgroep of -organisatie. • In de subsidieverantwoording wordt aan de organisaties gevraagd te rapporteren over de klanttevredenheid van de diensten die worden aangeboden aan de vrijwilligers.


24

Veilig Vrijwilligerswerk Ongewenst gedrag en seksueel misbruik van minderjarigen en kwetsbare groepen binnen vrijwilligersorganisaties dient voorkomen te worden. Dit is mede een verantwoordelijkheid van vrijwilligersorganisaties. Een veilige omgeving waar vrijwilligerswerk gedaan kan worden is onontbeerlijk, zowel voor diegene die vrijwilligerswerk doet als voor de personen die profijt hebben van vrijwilligersinzet. Daarnaast vindt de gemeente het van belang dat alle vrijwilligers verzekerd zijn voor eventuele schadeclaims die zouden voortvloeien uit het hun werkzaamheden. Daartoe wordt al jaren een collectieve vrijwilligersverzekering afgesloten. Subdoelstelling Creëren van een veilige werkomgeving zowel voor diegene die vrijwilligerswerk doet als voor de personen die profijt hebben van vrijwilligersinzet. Resultaat Elke vrijwilligersorganisaties die werkt met minderjarigen of kwetsbare groepen handelt vanaf 2011 conform de handleiding “In veilige handen” en meldt (signalen van) seksueel misbruik of ongewenst gedrag bij Breda Actief. Bredase vrijwilligers zijn verzekerd voor WA en ongevallen. Maatregel • Breda Actief werkt samen met de GGD en beschikt over meerdere vertrouwenspersonen voor zowel klagers als daders, die adequaat kunnen adviseren en handelen in voorkomende gevallen. • Voor alle Bredase vrijwilligers sluit de gemeente een collectieve vrijwilligersverzekering af Monitoren vrijwilligersbeleid Subdoelstelling Het volgen van de deelname aan vrijwilligerswerk en de inhoudelijke ontwikkelingen in dit veld. Resultaat Elke twee jaar wordt een enquête gehouden. De resultaten daarvan worden gepubliceerd middels een ‘factsheet vrijwilliger@breda’, waarin ook landelijk ontwikkelingen worden meegenomen Maatregel • In 2011 wordt een opdracht verstrekt om een monitor te ontwikkelen. • Vanaf 2012 wordt elke 2 jaar een enquête onder de bewoners van Breda gehouden om de deelname aan vrijwilligerswerk te meten, waarin speciaal aandacht is voor de deelname van jongeren en van allochtone Bredanaars. Toerusten van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties Vrijwilligersorganisaties vormen de netwerken die van belang zijn voor de sociale samenhang in stad, wijk en buurt. Zij hebben de directe contacten met de vrijwilligers en vormen dus in het geheel van vrijwilligerswerk de spin in het web. De grootste uitdaging zal zijn om de kracht van het huidige vrijwilligerswerk te blijven benutten om een breed scala aan activiteiten te kunnen blijven uitvoeren. De vrijwilligersorganisaties krijgen te maken met een ander type vrijwilliger; de nieuwe vrijwilliger heeft duidelijke wensen, stelt meer eisen en wil zich alleen voor een afgebakende periode inzetten. De ‘traditionele’ vrijwilliger, waarop wekelijks kon worden gerekend, zal langzaamaan verdwijnen.


25

De vrijwilligersorganisaties zullen dus moeten inspelen op deze ontwikkeling en manieren bedenken om vrijwilligers van het nieuwe type te werven en te behouden, door bijvoorbeeld functies toe te snijden naar competenties en ambities van de vrijwilligers, door een meer projectmatige aanpak te hanteren. Voor de werving en bemiddeling van vrijwilligers kunnen organisaties en toekomstige vrijwilligers gebruik maken van de faciliteiten van een centrale vacaturebank. Subdoelstelling Instellingen die met vrijwilligers werken of individuele vrijwilligers worden optimaal ondersteund. Resultaat • Er worden minimaal 1500 hulpvragen beantwoord, ondersteuning geboden aan minimaal 10 organisaties en met minimaal 50 cursussen worden tenminste 500 deelnemers bereikt; • Het bemiddelen van minimaal 1700 vrijwilligers per jaar, waarvan 75% wordt geplaatst. Maatregel De Gemeente Breda stelt jaarlijks subsidie beschikbaar voor een samenhangend pakket van facilitering, advisering, deskundigheidsbevordering en ondersteuning.

Amaleed Alwan is actief in Breda maar ook landelijk voor Irakese vrouwen. Daarnaast is ze initiatiefnemer van Bazar Babel, zat ze in de jury van de vrijwilligerspenning en geeft ze NLP-lessen bij de Vrouwenstudio. Dat laatste doet ze ook bij haar werk voor hulpbehoevende Irakese gezinnen via de Stichting Dejjla. Het is verschrikkelijk zonde als alle ervaring en achtergrond die deze vrouwen uit hun eigen land meenemen wordt weggegooid. Als we ze helpen van hun eigen kwaliteiten gebruik te maken dan kunnen ze zich nuttig maken, zich goed voelen en dat stapje verder zetten. Wij zijn slimme en sterke vrouwen! Buitenlandse vrouwen (en vrijwilligers) brengen heel wat ervaring mee. Organisaties waar zij mee te maken hebben zouden die kennis best kunnen gebruiken. Ze kunnen wellicht instroombanen bieden: ervaring opdoen als vrijwilliger en later als betaalde kracht verder.

Bundelen van faciliteiten Er zijn in Breda verschillende organisaties die faciliteiten leveren zoals materialenuitleen, administratieve ondersteuning , werving van vrijwilligers, opzetten van vrijwilligersbeleid bij vrijwilligersorganisaties, vacaturebank vrijwilligers. Van belang is gebruik te maken van elkaars ervaringen en expertise, faciliteiten te delen en gezamenlijk wervingsbeleid op te zetten. Er is meer mogelijk als zaken worden gebundeld. De professionele welzijnsorganisaties die veel met vrijwilligers werken, zoals Breda-Actief, WIJ, Stib en Surplus Welzijn, zijn onder meer in het kader van het project ‘Vrijwilligers in perspectief’ met elkaar in gesprek over de veranderde vraag van de vrijwilligers en de manier waarop de vragende organisaties zich hierop kunnen aanpassen. Subdoelstelling Het efficiënter organiseren van het ondersteuningsaanbod gericht op vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties


26

Resultaat In 2012 is er een door de organisaties onderling afgestemd samenhangend pakket van diensten dat aan vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties wordt aangeboden. Maatregel In de ‘uitvraag’ 2012 is bij het onderdeel Samen@Breda aan een aantal organisaties o.a. Breda-Actief, WIJ, Stib en Surplus Welzijn gevraagd met een voorstel te komen hoe dit pakket van diensten effectiever en efficiënter vorm te geven. Verminderen lastendruk vrijwilligersorganisaties Vrijwilligersorganisaties ondervinden vaak een hogere werkdruk door de invoering van nieuwe subsidie- en vergunningregelgeving. Deze is vaak voor de kleinere organisaties complex en bemoeilijkt uitvoering daarvan. Er is vraag uit het veld om deze ‘rompslomp’ te verminderen. Subdoelstelling Het verminderen van de lastendruk bij vrijwilligersorganisaties. Resultaat De Gemeente Breda vermindert in 2011 de lastendruk van de vrijwilligersorganisaties door de subsidieregelgeving en de aanvragen voor vergunningen te vereenvoudigen. Maatregel • Alle benodigde documenten en formulieren voor het aanvragen van subsidies zijn beschikbaar via de website www.breda.nl/subsidieloket beschikbaar. • Voor het aanvragen van vergunningen kunnen alle formulieren die nodig zijn via de Digitale balie van de website www.breda.nl worden aangevraagd. • In het najaar 2011 worden 15 personen van vrijwilligersorganisaties uitgenodigd voor een ‘administratieve lasten scan’. De top 5 wordt aangepakt.

Ingmar Frank (30) Twee jaar geleden ben ik bij hiphopfestival Boogie Down terecht gekomen. We organiseren het met zes mensen, die het allemaal doen vanuit passie. Geld is minder belangrijk en we doen het allemaal op vrijwillige basis. Naast de organisatie hebben we op het festival nog zo’n 50 vrijwilligers rondlopen. Zij zijn zeer enthousiast en wij zorgen ervoor dat zij zich gewaardeerd voelen door o.a. het organiseren van een speciaal feest alleen voor vrijwilligers en met goodies. Gouden tip Gemeente moet zich proactiever opstellen en meer advies aannemen van de organisaties. Mogelijkheden tot 1 op 1 overleg moeten makkelijker zijn. De knowhow over evenementen zit bij de organisaties. Daar zou de gemeente meer gebruik van moeten maken


27


28

5

Financieel overzicht

In onderstaand overzicht zijn alleen díe maatregelen opgenomen die een (extra) investering vergen. De overige maatregelen kosten geen geld, worden bekostigd uit de lopende begroting 2011 of worden meegenomen in de ‘uitvraag 2012’. Budgettaire vertaling Maatregelen

Extra 2011

2012

2013 en 2014 jaarlijks

Extra inzet ‘meedenker’

10.000

25.000

0

Vergroten deelname jonge en allochtone

45.000

110.000

125.000

Waarderen vrijwilligers

25.000

26.000

Veilig vrijwilligerswerk (Collectieve verzekering)

42.000

43.000

6.000

6.000

296.000

304.000

10.000

10.000

514.000

514.000

344.000

344.000

vrijwilligers en vrijwilligers in de zorg

Monitoren vrijwilligerswerk Toerusten van vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties (adviseren, faciliteren, ondersteunen, deskundigheid bevorderen) Communicatie Totaal

55.000

Dekking Begroting Vrijwilligersbeleid Extra impuls *)

55.000

170.000

170.000

Totaal

55.000

514.000

514.000

*) Dit betreft de besteding voor het onderdeel ‘vrijwilligers’ van de extra middelen die het college heeft vrijgemaakt voor Vrijwilligers en Mantelzorgers. In het Uitvoeringsplan Informele Zorg wordt de besteding van de extra middelen ‘mantelzorgers’ opgenomen.


29


30

B

Bijlagen

1 Facts and figures Enquête Vrijwilligerswerk in Breda • Ongeveer 47.000 Bredanaars doen vrijwilligerswerk; • Ruim eenderde van de Bredase volwassenen (18 jaar of ouder) doet wel eens vrijwilligerswerk (35%). Dit is meer dan in 2007 (31%); • Circa tweederde van de Bredanaars doet momenteel geen vrijwilligerswerk. Zij geven aan dat zij er geen tijd voor hebben door werk, studie, gezin, hobby of zorg voor anderen; • Van de mensen die nu geen vrijwilligerswerk doen heeft 31% dit in het verleden al wel gedaan. Zij zijn er destijds mee gestopt, omdat ze het te druk hadden, door redenen binnen het vrijwilligerswerk zelf of vanwege leeftijd/gezondheid; Drie op de tien Bredanaars (30%) geeft aan dat zij (meer) vrijwilligerswerk willen gaan doen. 12 % van die mensen doet al vrijwilligerswerk en geeft aan wel meer te willen doen. 18 % geeft aan geen vrijwilligerswerk te doen, maar dit mogelijk wel te willen gaan doen. De praktijk leert dat niet al die potentiële vrijwilligers ook daadwerkelijk vrijwilligerswerk zullen gaan doen. Van die 30% zal dit ongeveer de helft zijn. Het gaat dan om ongeveer 20.000 Bredanaars. • Bij sportverenigingen zijn de meeste vrijwilligers actief (34%). Op afstand gevolgd (alle categorieën zo’n 14 %) door het onderwijs, ouderenorganisaties, jongeren/kinderorganisaties en kerkelijke/levensbeschouwelijke organisaties, organisaties voor zorg en dienstverlening en culturele organisaties; • De groepen die het meeste vrijwilligerswerk doen zijn mannen, 45-plussers en hoger opgeleiden; • Mannen zetten zich naar verhouding vaak in voor sportverenigingen, vrouwen zijn juist actiever in de zorg en op school. • De meeste vrijwilligers kiezen voor dit werk vanwege hun betrokkenheid bij de maatschappij of om andere mensen te helpen; • Vrijwilligers doen met name uitvoerende taken en besteden meestal 5 uur of minder per week; • In 2010 is door 938 leerlingen uit het voortgezet onderwijs een maatschappelijke stage verricht. Bron: Enquête bewoners Breda najaar 2010, Jaarrekening Breda-Actief 2010. Provinciale en landelijke gegevens • In 2009 werd door 31% van de inwoners van Brabant van 18 jaar en ouder vrijwilligerswerk verricht. Dit percentage is gedaald ten opzichte van de jaren 2004 (36%) en 1999 (39%). • Door een ruimere definiëring is het percentage landelijk 42% . Vrijwilligers besteden gemiddeld 3,7 uur per week. Niet-westerse allochtonen zijn minder vaak actief als vrijwilliger (27%). Zij geven daarentegen net zo vaak informele hulp als autochtonen. • In de sectoren sport, levensbeschouwing en onderwijs zijn de meeste vrijwilligers actief. • Redenen waarom door allochtonen minder vrijwilligerswerk wordt verricht, zijn onder meer het lage opleidings- en inkomensniveau, ervaren gezondheidsproblemen, ontbreken van informatie om de drempel naar organisaties te slechten, kloof tussen de verwachtingen van de doelgroep en de organisaties, de verhoudingen tussen ‘minderheden’ en ‘meerderheid’. Bronnen : Onderzoek PON 2009, CBS bevolkingstrends 1e kwartaal 2010, SCP-rapport “Vrijwilligerswerk in meervoud” 2009.


31


32

2 Wat vindt de vrijwilliger zelf... Vrijwilligers in beeld Om een beeld te krijgen van het brede terrein waarop vrijwilligers actief zijn en om zicht te krijgen op motieven, stimulansen, belemmeringen en behoefte aan ondersteuning zij, in opdracht van de gemeente, 50 vrijwilligers telefonische geïnterviewd. Deze verhalen leveren een scala van ‘gouden tips’ en aanbevelingen op. De grote lijn is: vrijwilligerswerk ‘dat doe je toch gewoon’, ‘je krijgt er zo veel voor terug’, ‘vooral in deze magere tijden is het zinnig dat iedereen bij zichzelf te rade gaat wat zijn bijdrage aan de maatschappij is’. Netwerken Netwerken is niet alleen iets zakelijks, het zorgt ervoor dat je de juiste mensen leert kennen. Die jou of jouw organisatie kunnen steunen, inspireren of helpen. Door te netwerken kun je van elkaar leren. En dat is gratis. Suggesties worden gegeven door bijvoorbeeld aan te sluiten bij bestaande netwerken, of door platforms te organiseren (het onlangs opgerichte platform in Teteringen is daarvan een voorbeeld). De gemeente zou dus meer faciliterend moeten zijn en helpen bij het netwerken. Breda-Actief kan hierin een rol spelen. Expertise Ze doen het dan wel vrijwillig, maar de Bredase vrijwilligers gooien al hun expertise in de strijd. Hier zit kennis. Promoot dat organisaties elkaar met kennis helpen en niet het wiel steeds opnieuw uit hoeven te vinden. Enthousiaste vrijwilligers zouden hiervoor benaderd kunnen worden om een plan te maken. Promotie Vaak is bij jongeren de eerste associatie bij vrijwilligerswerk: ‘mijn oude buurvrouw die met bejaarden meeloopt bij de avondvierdaagse’, terwijl zij zelf ook vrijwilligerswerk doen in het kader van maatschappelijke stage. Het mag best wat hipper, zodat ook jongeren er zich beter in herkennen. Veel meer bekend maken dat vrijwilligers nodig zijn, mensen actief benaderen en op hun verantwoordelijkheid aanspreken: wat is jouw bijdrage? Laat weten wat voor soort vrijwilligers gezocht worden: dan spreek je de ontvanger meteen aan op zijn eigen expertisegebied. Werving Duidelijkere vacatures, het aanbieden van vrijwilligerswerk in kleine brokken en laten zien wat het je kost en wat het oplevert. Het kost namelijk vaak veel minder tijd en het is veel leerzamer dan je denkt! Het zijn vaak dezelfde mensen die steeds weer worden gevraagd: leun niet altijd op dezelfde mensen maar laat de vrijwilligers meedenken hoe je ook steeds weer andere mensen (uit de buurt of omgeving) kunt betrekken? Actieve werving van vrijwilligers en een actieve uitwisseling tussen vrijwilligers en organisaties die met vrijwilligers werken. Zorg voor een goede match tussen vrijwilligers en organisaties: ‘niet iedereen kan alles’. Laat actief zien wat vrijwilligerswerk met een mens kan doen. Laat enthousiaste vrijwilligers hun verhalen op school vertellen, plaats quotes en foto’s van bijzondere vrijwilligers op abri’s, probeer media te beïnvloeden om meer aandacht te schenken aan de vrijwilligers. ‘Al is het maar in een kader bij een verslag over een festival’. Een Goed Nieuwskrant wordt geopperd. Dit zou een rubriek kunnen zijn in een lokale krant of gratis gemaakt door een mediabedrijf die huis-aan-huiskranten maakt.


33

Communicatie Veel organisaties zijn gebaat bij meer bekendheid. PR is een vak. Dit zou als cursus bij Breda-Actief aangeboden kunnen worden. Als het over communicatie met de gemeente gaat hebben veel mensen daar wel wat over te zeggen: het kan beter. Persoonlijk contact is het toverwoord. Kom eens een kijkje nemen, doe eens mee. Dat geldt ook voor evenementen. Waardering Waardering is toch wel het allerbelangrijkste om vrijwilligers gemotiveerd te houden. En of dat nou het welbekende schouderklopje of de jaarlijkse attentie is, dankbaarheid tonen zorgt er voor dat mensen zich willen blijven inzetten. Laat zien dat vrijwilligers serieus genomen worden. Betrek ze bij zaken. Vraag niet nog meer tijd, maar consulteer ze. De meeste vrijwilligers zijn mensen met heel veel (levens)ervaring. Het is belangrijk om erkenning te geven en ze serieus in de organisatie te betrekken. Geen misbruik van maken, maar serieus luisteren naar hun ideeën en wensen. Vaak zijn de vrijwilligers al jarenlang actief en hebben ze een heel duidelijke visie. Bied als gemeente en Breda-Actief een luisterend oor in de vorm van een persoon die goed te benaderen is en die weet waarover hij/zij praat. Faciliteren Aanbieden van materialen, (via Surplus materialenservice), bijvoorbeeld tenten of samenwerking met Bredase evenementenorganisaties die tegen gereduceerd tarief acts en materialen kunnen inzetten. Ondersteun sympathieke initiatieven met een dienst: bemiddeling bij een pand, de aankleding, inrichting of verwarming. De cursussen voor vrijwilligers bij Breda-Actief vinden gretig aftrek. Zorg dat ze goed zijn en gratis blijven. Kijk naar het aanbod. Administratieve rompslomp Vrijwilligers doen hun werk ‘met hun hart’. Ze moeten in geval van subsidie vaak verslagen inleveren en zich op allerlei manieren verantwoorden. ‘Als er nou eens iemand van de gemeente zou komen kijken of meedoen, dan zien ze precies hoe het werkt. Dat werkt toch veel beter?’ Veel initiatieven kunnen zich zelf best bedruipen. Steun hen op andere manieren, bijvoorbeeld door mee te denken, soepel te zijn, persoonlijk contact te hebben Mensen doen het werk toch wel en ze vinden het fijn als ze dan niet teveel rompslomp van de gemeente hebben. Niet teveel bureaucratie, vrijwilligers zijn zeer druk bezette mensen. En minder bureaucratie werkt toch ook kostenbesparend? Ouderen Stimuleer ouderen om vrijwilligerswerk te gaan doen, want het houdt ze vitaal en actief! Gebruik hiervoor rolmodellen. Het draagt niet alleen bij aan de samenleving maar vooral ook aan de gezondheid en welzijn van ouderen. ‘Vrijwilligerswerk: dáár blijf je gezond mee’. Jongeren Haal meer uit de maatschappelijke stage. Het is weliswaar verplicht, maar er kan ook aandacht aan gegeven: worden dat je zo ‘een steentje bijdragen aan de samenleving’. Er zouden bijvoorbeeld gastlessen verzorgd kunnen worden op scholen. Nodig dan jonge vrijwilligers uit die enthousiast vertellen over hun ervaring en de mogelijkheden. De meeste organisaties zijn erg blij met de maatschappelijke stagiairs. Hier liggen veel meer kansen om jongeren te betrekken bij vrijwilligerswerk. Laat jongeren ambassadeurs zijn voor vrijwilligerswerk. Ze zeggen zelf al dat het niet meer dan normaal is. En dat het veel voldoening en lol geeft: vrijwilligerswerk, dáár leer je van! Of: dáár wordt je beter van.


34

Wederdienst De meeste geïnterviewden willen van geld niks weten. Toch zijn er enkele die een (betere) vergoeding als stimulans zien. Een wederdienst van mensen met een uitkering vinden bijna alle deelnemers gerechtvaardigd. Een motiverend gesprek met een inspirerende stadgenoot/rolmodel kan hierbij helpen.


35


36

Beleidskader

Recommend Documents