Revalidatie
Behandeling van patiënten met een beroerte Een beroerte heeft vaak grote gevolgen. Een beschadiging van de linker hersenhelft heeft andere gevolgen voor het dagelijks functioneren van de patiënt, dan een beschadiging in de rechter hersenhelft. Meestal is er sprake van een halfzijdige verlamming, maar ook geestelijke en andere functies kunnen veranderd zijn. Dit kan problemen opleveren voor de zelfstandigheid en de terugkeer in de maatschappij. Kennis en ervaring Binnen Heliomare Revalidatie is uitgebreide kennis en ervaring aanwezig over de diverse gevolgen van een beroerte. De gevolgen worden goed in kaart gebracht. In het begin is de behandeling met name gericht op het zelfstandig verplaatsen, wassen en aankleden. Later staat zelfstandig wonen en dagbesteding meer op de voorgrond. In Heliomare wordt gewerkt volgens de landelijke richtlijnen van de Hartstichting, het CBO en de diverse beroepsgroepen; de huidige ontwikkelingen worden daarmee op de voet gevolgd. Behandelprogramma Wij bieden een zo efficiënt en breed mogelijk behandelprogramma, zodat de patiënt thuis weer zo goed mogelijk kan functioneren. De patiënten worden behandeld door een gespecialiseerd team onder leiding van één van de revalidatieartsen. We hebben een lang en een kort revalidatietraject afhankelijk van of u al kunt lopen. Meestal zal het lange traject 10-14 weken duren en het korte 6-8 weken maar het wordt altijd individueel bepaald. Beide trajecten hebben hun eigen programma. Na ontslag uit Heliomare wordt de revalidatie meestal voortgezet met therapie vanuit de thuissituatie. In deze brochure komt verder ter sprake wat de behandeling bij Heliomare revalidatie inhoudt en wie daarbij betrokken zijn. De start in Heliomare Na de eerste formaliteiten die te maken hebben met de opname (meer informatie hierover kunt u vinden in de brochure ‘Opname in de kliniek van Heliomare’) wordt snel duidelijk dat uw behandeling volgens een gestructureerd plan gaat verlopen. Het is overduidelijk aangetoond dat het belangrijk is om zo snel mogelijk na de beroerte de revalidatie te starten. Hulp nodig? De overgang van het ziekenhuis naar het revalidatiecentrum vraagt veel energie en daar houden wij rekening mee. Met de verpleging, uzelf en de betrokken behandelaars worden afspraken gemaakt bij welke handelingen u hulp nodig heeft en waar die uit bestaat. Gestreefd wordt naar een goede dagindeling met afwisseling van activiteiten en rustmomenten. De Activiteiten van het Dagelijks Leven (ADL) zijn zoveel mogelijk onderdeel van de therapie. Voorbeelden hiervan zijn: wassen, kleden, transfers, verplaatsen. Oefenen gaat op een specifieke manier waardoor het herstel en zelfstandigheid bevorderd wordt.
De behandelaars De ADL training vindt plaats op de afdeling onder begeleiding van therapeut en/of verpleging. Daarnaast oefent u zoveel mogelijk op de therapieafdelingen. Als u zich nog niet zelfstandig door Heliomare kunt verplaatsen, wordt u naar therapie toe gebracht. Dit doet één van de dames van het intern patiëntenvervoer. Natuurlijk brengt men u naderhand ook weer terug naar uw verpleegafdeling. Individueel U krijgt individuele therapie in het begin. De fysiotherapeut, ergotherapeut en eventueel de logopedist zijn in eerste instantie de therapeuten die zich, naast de verpleging, intensief met u bezig houden. Maatschappelijk werker / psycholoog Een beroerte kan ingrijpende gevolgen hebben op het verdere leven. Dit geldt zowel voor de patiënt als de directe omgeving. De maatschappelijk werker en/of de psycholoog helpen u bij dit verwerkingsproces. Een beroerte kan ook direct gevolgen hebben voor het onthouden, denken, waarnemen en concentreren. Dit heeft gevolgen voor uw dagelijks handelen. Wellicht reageert u ook anders op uw omgeving dan voorheen. Daarom is ook een (neuro)psycholoog bij het revalidatieproces betrokken, die samen met de behandelaars bekijkt hoe hier mee omgegaan kan worden om de gevolgen zoveel mogelijk te verminderen. De verpleging De verpleegkundigen en verzorgenden werken nauw samen met de andere behandelaars. Zij hebben allemaal een scholing gevolgd op het gebied van neurorevalidatie. Datgene wat u oefent bij fysiotherapie, ergotherapie of logopedie kunt u in veel gevallen onder begeleiding van verpleging op de verpleegafdeling verder oefenen. Dit geldt ook voor het wassen en aankleden (waarbij zoveel mogelijk uw aangedane zijde wordt betrokken), lopen of oefeningen met uw aangedane arm. Uw EVV (Eerst Verantwoordelijk Verpleegkundige) maakt met u een verpleegplan waarin deze oefeningen komen te staan. Indien weekendverlof mogelijk is krijgt uw familie instructie van verpleging om thuis zoveel mogelijk op dezelfde manier te oefenen. De verpleging observeert of u voldoende eet en drinkt en geen slikproblemen heeft. De verpleging begeleidt u bij het inplannen van rustmomenten tussen het therapieprogramma door aangezien vermoeidheid vaak een grote rol speelt na een beroerte. De verpleging staat 24 uur per dag voor u klaar om u zo optimaal mogelijk te begeleiden in het revalidatieproces. De fysiotherapeut De fysiotherapeut richt zijn behandeling op het stimuleren van spieractiviteit, het voorkomen van stijfheid en het weer durven bewegen. Samen met u wordt gezocht naar mogelijkheden om zo mogelijk te kunnen lopen en om de aangedane arm te kunnen gebruiken. Dit wordt hoofdzakelijk gedaan door oefentherapie. Veel verschillende hulpmiddelen staan hiervoor tot hun beschikking. Bij het trainen wordt rekening gehouden met de individuele belastbaarheid van de patiënt en de eventueel aanwezige cognitieve problemen (zoals problemen op het gebied van taal, concentratie, geheugen, waarneming, enz.). Het uiteindelijke doel is om zoveel mogelijk zelfstandigheid terug te winnen. Naast het oefenen geeft de fysiotherapeut u uitleg en instructie over de lichamelijke gevolgen van het CVA en hoe u hier het beste mee om kan gaan.
De ergotherapeut De ergotherapeut zorgt ervoor dat u, als dat nodig is, een rolstoel krijgt zodat u zich door Heliomare kunt verplaatsen. Daarnaast besteedt de ergotherapeut aandacht aan de zelfverzorging (o.a. wassen, aan/uitkleden, scheren, eten en drinken, verplaatsen en toiletgang). In samenwerking met de verpleging krijgt u hiervoor een gerichte therapie op de verpleegafdeling. Bekeken wordt hoe de lichamelijke en cognitieve beperkingen de uitvoering van dagelijkse activiteiten beïnvloeden en hoe deze getraind moeten worden. Deze activiteiten zijn onderdeel van de therapie. Transfers Het verplaatsen (transfer) vanuit rolstoel of stoel naar bed en de ligging in bed krijgt eveneens de volle aandacht. De ergotherapeut streeft naar verbetering van de arm en handfunctie. Om dit te bereiken zijn diverse behandeltechnieken beschikbaar. Het uiteindelijk doel is het weer zo zelfstandig mogelijk kunnen uitvoeren van alle activiteiten van het dagelijks leven, zoals het huishouden, vrije tijdsbesteding en vervoersmogelijkheden. Thuis De ergotherapeut kan u eventueel ook thuis behandelen. De invloed van de omgeving kan grote invloed hebben op uw handelen. Daarnaast kan de ergotherapeut de personen bij u thuis instrueren. Als er voorzieningen en aanpassingen nodig zijn, ondersteunt de ergotherapeut de aanvraag hiervoor. De logopedist De logopedist onderzoekt het spreken en de taal. Het spreken, omdat er een neurologische spraakstoornis (dysartherie) kan zijn ontstaan. De taal, omdat er een taalstoornis (afasie) kan zijn ontstaan. De behandeling van een spraakstoornis richt zich voornamelijk op het zo verstaanbaar mogelijk spreken. De behandeling van afasie richt zich aanvankelijk meestal op de stoornis maar uiteindelijk is het weer kunnen communiceren, op wat voor manier dan ook het belangrijkste doel. Als uw familielid zelf geen verslag kan doen van dagelijkse belevenissen, dan wordt gebruik gemaakt van een communicatieschrift. Zo heeft u aanknopingspunten voor een gesprek tijdens het bezoekuur. De logopedist observeert ook het kauwen en slikken en bepaalt of de patiënt veilig kan eten en drinken. Soms wordt daarvoor een slikvideo gemaakt. Het kan nodig zijn om de samenstelling van het voedsel aan te passen. Dit gebeurt in overleg met de diëtiste. De behandeling richt zich op het oefenen van de ‘slikspieren’ en op het zo zorgvuldig mogelijk slikken. De behandelingen zijn individueel, in groepsverband en/of zelfstandig achter de computer. Omdat ook de familieleden erg belangrijk zijn in het weer communiceren met mensen met afasie, bent u van harte welkom tijdens de therapie en de familiebijeenkomsten. Ook bestaat de gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met andere familieleden, die al langer met afasie te maken hebben. De laatstgenoemde bijeenkomsten wordt 1 x per jaar gehouden. Dagbesteding Richting ontslag is dagbesteding een belangrijk aandachtspunt. In eerste instantie of u alleen thuis kan zijn maar ook wat gaat u doen. Hieraan wordt aandacht besteed door maatschappelijk werk en activiteitenbegeleiding, onder andere voor begeleiding naar een activiteitencentrum. Ook kan er middels arbeidstoeleiding worden geïnventariseerd of werkhervatting mogelijk is.
Behandeling in groepen Vast onderdeel van de behandeling bij de fysiotherapie, ergotherapie en logopedie zijn ook behandelingen in groepsverband. Tijdens deze behandelingen oefent u met meerdere patiënten tegelijk onder begeleiding van enkele behandelaars. Zo zijn er de volgende groepen: -
de hemi startgroep ergo/fysiotherapie
-
de hemi middengroep fysiotherapie
-
de hemi gevorderdengroep
-
de hemi rolstoelgroep
-
de hemi valtrainingsgroep
-
de hemi hydrotherapie (zwembad)
-
de afasiegroepen logopedie
De activiteitenbegeleiding kent de zogenaamde ‘expressie- groep’. Daarnaast zijn er vele mogelijkheden om deel te nemen aan activiteiten in de sporthal, zwembad, fitness en ook wordt u gestimuleerd om waar mogelijk zelfstandig te oefenen. Ontslagafdeling In de laatste fase van de behandeling kunt u worden overgeplaatst naar de ontslagafdeling (1B) en/of de woontrainunit (1C). Het accent van de behandeling heeft betrekking op het zo zelfstandig mogelijk functioneren in uw woonomgeving en de regie van uw leven weer zelf in de hand te kunnen nemen. Op de ontslagafdeling coördineert de trajectbegeleider het traject van overplaatsing tot ontslag. Indien blijkt dat u na de klinische revalidatie helaas (nog) niet naar huis kan zal er en verpleeghuis (en/of woonvorm) moeten worden aangevraagd. Hierbij wordt u geholpen door het maatschappelijk werk. Tenslotte Deze brochure geeft een overzicht van de aandachtspunten voor behandeling van patiënten die revalideren na een beroerte. De revalidatie van patiënten met deze aandoening verloopt niet voor iedereen hetzelfde. De revalidatiearts neemt samen met u regelmatig de resultaten door en maakt afspraken wat er verder gaat gebeuren. Hiervoor zijn ook de Uitgebreide Patiënt Besprekingen (UPB) die het behandelteam heeft en waar vaak een meeloopdag voor de familie aangekoppeld is. Uw verblijf in Heliomare is tijdelijk en alles wordt in het werk gesteld worden om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op het ontslag en de periode daarna. In de brochure ‘Opname in de kliniek van Heliomare’ vindt u algemene informatie over Heliomare. Aanvullende informatie over alles wat met dit ziektebeeld en revalideren te maken heeft staat ter beschikking in het Informatiecentrum van Heliomare. O.a. de brochure ‘Een beroerte en dan’ van de Nederlandse Hartstichting.
Heliomare Revalidatie Relweg 51, 1949 EC Wijk aan Zee Postbus 78, 1940 AB Beverwijk T 088 920 88 88 E
[email protected] www.heliomare.nl servicebureau mei 2012
