Behandeling met een injectie Corticosteroïd- of hyaluronzuurinjectie Afdeling orthopedie
mca.nl
Inhoudsopgave
Een corticosteroïd-injectie
3
Wat is een corticosteroïd-injectie?
3
Een hyaluronzuur-injectie in de knie
11
Wat is een hyaluronzuur-injectie?
11
Uw vragen
13
Notities
14
Colofon: Redactie:
afdeling orthopedie
afdeling communicatie
Illustraties: Zorg voor beweging - Inklemming in de schouder (impingement) Zorg voor beweging - Artroscopie van de knie (kijkoperatie) Zorg voor beweging - Voet- en enkelartrose Zorg voor beweging - De totale heupprothese Vormgeving: Beeldgroep MCA Oplage: 1500 / 1e druk Druk: Marcelis – van der Lee –Adu Artikelnummer: 154521 / 2012.11 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting
2
In overleg met uw orthopedisch chirurg wordt u binnenkort in Medisch Centrum Alkmaar (MCA) behandeld met een injectie voor (pijn)klachten door slijtage van een gewricht en/of een ontsteking van een pees(schede) of slijmbeurs. Afhankelijk van uw klachten krijgt u een injectie met corticosteroïd of hyaluronzuur. In deze brochure vindt u uitleg over beide injecties. (Leest u alleen het deel van de brochure dat voor u van toepassing van is.)
Een corticosteroïd-injectie
klachten al binnen een paar uur verminderen. Deze medicijnen werken maximaal
De volgende aandoeningen
24 uur. Het corticosteroïd begint gemid-
kunnen worden behandeld met een
deld na drie tot vier dagen te werken. Of
corticosteroïd-injectie:
u baat heeft bij de behandeling met een
• gewrichtsaandoeningen zoals slijtage,
corticosteroïd-injectie is na een tot twee
reuma of zwelling van een gewricht;
weken goed te beoordelen. Als u na zes
• slijmbeursontsteking;
tot acht weken nog geen verbetering
• ganglion: dit is een blaasje met vocht
bemerkt, heeft u vermoedelijk geen baat
aan een gewricht of peesschede;
bij de behandeling.
• pees(schede)ontsteking; • geïrriteerde peesaanhechtingen zoals een tenniselleboog; • carpaal tunnelsyndroom.
Wat zijn corticosteroïden? Corticosteroïden zijn hormonen die door de bijnier worden gemaakt. Corticosteroïden hebben invloed op veel processen in het lichaam zoals de hoeveelheid bloed-
Wat is een corticosteroïd-injectie?
suiker, de eiwit- en vetstofwisseling en de water- en zouthuishouding. Ook kunnen
Een corticosteroïd-injectie is een injectie
corticosteroïden sterk ontstekingsrem-
met een combinatie van het hormoon
mend werken. De corticosteroïd-injectie
corticosteroïd en een verdovend medicijn
die u krijgt, bevat synthetische (nage-
(meestal Kenacort en Bupivacaïne). Door
maakte) corticosteroïden met voorname-
het verdovend medicijn kunnen uw pijn-
lijk die laatste eigenschap.
Afdeling orthopedie
3
Behandeling met een injectie
Hoe werkt een corticosteroïd-injectie?
• een behandeling met een injectie(s)
Slijmvliezen van bijvoorbeeld gewrichten,
kan na ongeveer een half jaar worden
slijmbeurzen en peesscheden raken
herhaald.
opgezwollen als ze ontsteken. Hierdoor kunnen pezen en zenuwen
Er mag tegelijkertijd meerdere keren op
bekneld raken. Dit kan vervolgens de
verschillende plaatsen in het lichaam
ontstekingsreactie weer versterken. Door
gespoten worden.
de ontstekingsreactie kunnen bovendien schadelijke stoffen vrijkomen die het
Geen injectie bij een ontsteking van
omliggende weefsel beschadigen,
buitenaf
met pijn en zwelling als gevolg. Het
U wordt alleen behandeld met een
ingespoten corticosteroïd remt de
corticosteroïd-injectie als de ontsteking
ontstekingsreactie waardoor het slijmvlies
van slijmvliezen het gevolg is van een
weer tot rust kan komen. Het middel
ontstekingsreactie van het lichaam zelf,
zelf is na enige tijd uitgewerkt. Maar
zonder een infectiebron van buitenaf. Bij
de slijmvliesontsteking en zwelling
een infectie van buitenaf is een andere
blijven meestal langdurig weg. Een
behandeling nodig, bijvoorbeeld met
corticosteroïd-injectie onderdrukt dus
antibiotica.
niet alleen de klachten maar werkt ook genezend. Het kan zijn dat bij sommige
Stoppen met bloedverdunnende
hardnekkige aandoeningen meerdere
medicijnen
injecties nodig zijn.
Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen? Afhankelijk van het medicijn
Hoe vaak krijgt u een injectie?
dat u gebruikt, kan het zijn dat u hier
Hoeveel injecties mogelijk zijn, hangt af
een aantal dagen voor de injectie
van uw aandoening. Dit wordt dan ook
tijdelijk mee moet stoppen. Geef
bepaald door uw orthopedisch chirurg.
daarom tijdens het spreekuur - als wordt
In het algemeen geldt:
besloten dat u een injectie krijgt - door
• gewrichten: maximaal 2-3 injecties
welke bloedverdunnende medicijnen u
per jaar; • op andere plaatsen: maximaal drie injecties kort na elkaar;
4
eventueel gebruikt. Moet u stoppen met één of meerdere medicijnen waarvoor u door de trombosedienst wordt
gecontroleerd? Geef dit dan aan de
ingespoten medicijnen verspreiden zich in
trombosedienst door.
het hele kniegewricht.
U mag de bloedverdunnende medicijnen Ascal en Carbasalaatcalcium gewoon blijven gebruiken. De behandeling U wordt voor de corticosteroïd-injectie verwacht op het speciale prikspreekuur op de polikliniek orthopedie (huisnummer 038). U krijgt de injectie van een verpleegkundig specialist, physician assistant of een orthopedisch chirurg
De rechterknie, zijaanzicht
in opleiding. Nurse practitioners en physician assistants zijn speciaal
2 Injectie in de schouder
opgeleide verpleegkundigen of andere
Afhankelijk van uw klachten krijgt u de
zorgverleners die onder supervisie van uw
injectie in:
orthopedisch chirurg bepaalde medische
• de slijmbeurs van de schouder;
zorg mogen verlenen. Afhankelijk van uw
• het gewricht tussen de kop en de kom
klachten krijgt u een injectie in uw knie,
van de schouder;
schouder, heup, enkel, voet of hand.
• het ac-gewrichtje: dit is het gewricht
1 Injectie in de knie
• combinatie van bovenstaande plaatsen.
tussen sleutelbeen en schouderblad; De knie is een scharniergewricht dat het boven- en onderbeen met elkaar verbindt (zie afbeelding). Een knie bestaat uit het scheenbeen, het bovenbeen en de knieschijf. De uiteinden van deze botdelen zijn bedekt met een laagje elastisch kraakbeen. Meestal wordt vanaf de buitenkant van de knie geprikt. De
Afdeling orthopedie
5
Behandeling met een injectie
Injectie in het schoudergewricht tussen de kop en kom Bij een zogenoemde frozen shoulder of slijtage (artrose), krijgt u de corticosteroïdinjectie in het gewricht tussen de schouderkop en -kom. Bij een frozen shoulder is de schouder geïrriteerd geraakt door bijvoorbeeld een val, overbelasting of een operatie. Hierdoor is het kapsel om het schoudergewricht geïrriteerd waardoor u uw schouder niet meer goed kunt bewegen. Een frozen shoulder kan worden behandeld met De schouder van voren gezien
fysiotherapie. Een corticosteroïd-injectie kan deze behandeling ondersteunen: doordat u minder pijn heeft, kan de
Injectie in de slijmbeurs
fysiotherapeut zijn werk beter doen.
Een slijmbeurs is een ‘kussentje’ met
Bij slijtage is het kraakbeen op de
vocht tussen een pees en het onderlig-
schouderkop en in het kommetje
gende bot van een gewricht. De slijm-
van het schouderblad versleten.
beurs zorgt ervoor dat de pees soepel
Een corticosteroïd-injectie kan de
over het bot kan bewegen. Bij een slijm-
irritatiereactie van het gewricht en de
beurs- of peesontsteking lopen een deel
hierdoor veroorzaakte pijn verminderen.
van de schouderkop en een bepaalde
6
pees vast onder het schouderdak (zie af-
Injectie in het ac-gewricht
beelding). U voelt dit vooral als u uw arm
Het ac-gewricht is een klein gewrichtje
boven het hoofd wilt brengen. Door een
tussen het sleutelbeen en schouderblad
corticosteroïd-injectie in de slijmbeurs
bovenop de schouder Een versleten
neemt de zwelling van de slijmbeurs en
ac-gewricht kan pijn veroorzaken.
de pees af. Er ontstaat op die manier
De pijnklachten kunnen met een
weer ruimte onder het schouderdak waar-
corticosteroïd-injectie verminderen of
door uw (pijn)klachten verminderen.
verdwijnen. Het kan zijn dat de injectie
met behulp van een echografie wordt gegeven. U krijgt de injectie dan van een radioloog. Als een corticosteroïd-injectie niet of onvoldoende helpt, overlegt uw orthopedisch chirurg zo mogelijk een andere behandeling met u. 3 Injectie in de heup Het heupgewricht is een kogelgewricht. Bij het lopen en bewegen draait de kop van het dijbeen soepel rond in de kom van het bekken. Dat kan doordat er op de kop en in de kom een laag kraakbeen zit. Afhankelijk van uw klachten krijgt u de injectie in: • de slijmbeurs van de heup; • in het heupgewricht zelf. Injectie in de slijmbeurs
Heupgewricht van voren gezien
Een slijmbeurs is een ‘kussentje’ met vocht tussen een pees en het onderliggende
Injectie in de heup
bot van een gewricht. De slijmbeurs zorgt
Bij beginnende slijtage van de heup
ervoor dat de pees van het gewricht
kunnen we uw (pijn)klachten behandelen
soepel over het bot kan bewegen. Het
met een corticosteroïd-injectie in uw heup.
kan zijn dat de slijmbeurs ontsteekt (slijmbeursontsteking). Dit veroorzaakt
Test-injectie
pijn. Door behandeling met een
Om na te gaan of uw klachten vanuit de
corticosteroïd-injectie kan de slijmbeurs
heup afkomstig zijn, kan het zijn dat u
tot rust komen waardoor de pijn
een test-injectie krijgt. U krijgt dan alleen
vermindert. Het kan zijn dat herhaling van
een verdovend medicijn ingespoten,
de injectie nodig is.
meestal zonder corticosteroïd. U kunt dit vergelijken met een verdoving bij
Afdeling orthopedie
7
Behandeling met een injectie
de tandarts. U krijgt deze test-injectie met behulp van een echografie of röntgendoorlichting. U krijgt de injectie daarom van een radioloog. Belangrijk is om na de prik voor uzelf op te schrijven of goed te onthouden hoe het met de pijn in de uren na de prik was en hoe het met de pijn in de weken na de prik was. Tijdens uw controleafspraak met uw orthopedisch chirurg bespreekt u of u na de injectie tijdelijk minder of geen pijn heeft gehad. 4 Injectie in de enkel Het enkelgewricht bestaat uit het scheenbeen en het sprongbeen (A). Net als alle andere gewrichten is ook het
De voet en de enkel
enkelgewricht bedekt met kraakbeen. Als dit kraakbeen slijt (artrose), kan dit pijn veroorzaken. Voor de behandeling van uw
De achtervoet bestaat uit drie gewrichten:
klachten krijgt u de corticosteroïd-injectie
• gewricht tussen hielbeen en
in de gewrichtsholte. Het kan zijn dat u de injectie krijgt met behulp van een echo. U krijgt de injectie dan van een radioloog.
sprongbeen (B); • gewricht tussen het sprongbeen en het middelste voetwortelbeentje (C); • gewricht tussen hielbeen en buitenste
5 Injectie in de voet
voetwortelbeentje (D).
Een voet bestaat uit: • het hielbeen;
In alle grote en kleinere gewrichten van
• het sprongbeen;
de voet kan slijtage optreden. U krijgt de
• vijf voetwortelbeentjes;
corticosteroïd-injectie op de plaats van uw
• vijf middenvoetsbeentjes;
(pijn)klachten.
• tenen.
8
6 Injectie in de hand
corticosteroïd-injectie op de plaats van
Een hand bestaat uit veel verschillende
de aanhechting. Door de injectie komt de
botjes en gewrichten. Vaak komt
ontsteking tot rust en verdwijnt de pijn.
slijtage voor bij de duim in het gewricht tussen het middenhandsbeentje en het handwortelbeentje. Maar ook in de
10 Behandeling van een ganglion (blaasje met vocht)
andere gewrichten kan slijtage optreden.
Een ganglion is een blaasje met vocht
U krijgt de corticosteroïd-injectie op de
vanuit een gewricht of peesschede.
plaats van uw pijnklachten.
Een ganglion wordt alleen behandeld als u klachten heeft. Dit gebeurt in eerste
7 Behandeling van een triggerfinger
instantie met een corticosteroïd-injectie.
Bij een triggerfinger is de buigpees van
Als de ganglion toch terugkomt, kan deze
de vinger geïrriteerd en verdikt. Als u uw
met een operatie worden verwijderd.
vinger buigt, blijft deze af en toe hangen. U krijgt de corticosteroïd-injectie in de peesschede waardoor de irritatie en zwelling van de pees afneemt en u de vinger weer vrij kunt bewegen. 8 Behandeling van ontstoken duimpezen (Morbus Quervain) Ook bij een ontstoken peesschede van de duim kan een corticosteroïdinjectie helpen. Door de injectie komt de ontsteking tot rust en verdwijnt de pijn. 9 Behandeling van een peesontsteking Pezen zitten vast op het bot. Deze aanhechtingen kunnen soms ontsteken. Deze ontstekingen gaan niet altijd vanzelf weer over. Denkt u aan een tennis- of golferselleboog. U krijgt dan een
Afdeling orthopedie
9
Behandeling met een injectie
Bijwerkingen van een
Leefregels na een corticosteroïd-injectie
corticosteroïd-injectie
Het is belangrijk dat u het behandelde
De kans op bijwerkingen is niet groot.
gewricht niet zwaar belast. U moet
Maar het kan zijn dat:
daarom op de dag van de injectie rust
• de plaats van de injectie enkele dagen
houden. U mag wel gewoon lopen.
gevoelig is; • u een soort opvliegers krijgt: u krijgt het warm en de huid van uw gelaat wordt tijdelijk wat roder, dit gaat meestal na een dag weer over.; • de huid rond de plaats van de injectie kan langdurig wat verkleuren en/of plaatselijk wat dunner worden. Heeft u diabetes? Patiënten met diabetes kunnen tijdelijk last hebben van een ontregelde bloedsuikerspiegel. Meet uw bloedsuiker daarom wat vaker. Neem contact op bij een infectie De kans is uiterst klein, maar het kan zijn dat er een infectie van de injectieplaats optreedt. Het behandelde gewricht wordt dan rood, warm en pijnlijk. Ook kunt u koorts krijgen. Neem bij (een van) deze klachten altijd direct contact op met de polikliniek orthopedie. Meer weten? Vraag dan naar een uitgebreide bijsluiter van het ingespoten medicijn.
10
De rechterknie, zijaanzicht
Een Hyaluronzuur-injectie in de knie
Wat is hyaluronzuur? Hyaluronzuur is een natuurlijke bouwsteen
In overleg met uw orthopedisch chirurg
die door het lichaam zelf wordt gemaakt.
krijgt u een hyaluronzuur-injectie in uw
Het wordt gebruikt in de stofwisseling van
knie. In dit deel van de brochure vindt u
de meeste lichaamsweefsels. Het is een
uitleg over deze injectie.
glijmiddel voor verschillende weefsels dat de weefsels elastisch houdt. Ook is
Klachten door slijtage van de knie
hyaluronzuur een belangrijk bestanddeel
De knie is een scharniergewricht dat het
van kraakbeen en gewrichtsvloeistof.
boven- en onderbeen met elkaar verbindt. Een knie bestaat uit het scheenbeen,
Hoe vaak krijgt u een injectie?
het bovenbeen en de knieschijf (zie
In overleg met uw orthopedisch chirurg
afbeelding). De uiteinden van deze
krijgt u een injectie met Ostenil of Duro-
botdelen zijn bedekt met een laagje
lane. Van Ostenil krijgt u drie injecties met
elastisch kraakbeen. Uw (pijn)klachten
een tussentijd van ongeveer twee weken.
worden veroorzaakt door slijtage van het
In sommige gevallen kunnen de injecties
kraakbeen (artrose).
na verloop van tijd worden herhaald. Van Durolane krijgt u één injectie. Omdat dit een dikkere vloeistof is dan Ostenil, kan
Wat is een hyaluronzuur-injectie?
deze injectie wat pijnlijker zijn.
Bij slijtage van gewrichten verandert de
Wat mag u van een hyaluronzuur-injectie
opbouw en dikte van het kraakbeen.
verwachten?
Behandeling met een hyaluronzuur-
Vooral in gewrichten met beperkte slijtage
injectie is gericht op herstel van elasticiteit
kunnen pijn, stijfheid en beweeglijkheid
van het kraakbeen waardoor uw (pijn)
na de injectie verbeteren. Of en de mate
klachten verminderen en het plaatsen
waarin een hyaluronzuur-injectie werkt, is
van een knieprothese een paar jaar kan
per persoon verschillend en bovendien
worden uitgesteld.
moeilijk te voorspellen.
Meestal wordt vanaf de buitenkant in de knie geprikt. Het ingespoten medicijn verspreidt zich in het gehele kniegewricht.
Afdeling orthopedie
11
Behandeling met een injectie
Waar wordt u verwacht?
Neem contact op bij een infectie
U wordt voor de hyaluronzuur-injectie
De kans is uiterst klein, maar het kan zijn
verwacht op het speciale prikspreekuur
dat er een infectie van de injectieplaats
op de polikliniek orthopedie
optreedt. Uw knie wordt dan rood, warm
(huisnummer 038). U krijgt de injectie van
en pijnlijk. Ook kunt u koorts krijgen.
een nurse practitioner, physician assistant
Neem bij (een van) deze klachten altijd
of arts-assistent. Nurse Practitioners
direct contact op met de polikliniek
en Physician assistants zijn speciaal
orthopedie.
opgeleide verpleegkundigen of andere zorgverleners die onder supervisie van uw
Meer weten? Vraag dan naar de
orthopedisch chirurg bepaalde medische
uitgebreide bijsluiter van het ingespoten
zorg mogen verlenen.
medicijn.
Bijwerkingen van een
Leefregels na een hyaluronzuur-injectie
hyaluronzuur-injectie
Het is belangrijk dat u uw knie na de
De kans op bijwerkingen is heel klein.
injectie niet zwaar belast. U moet daarom
Dit komt omdat hyaluronzuur een
op de dag van de injectie rust houden.
lichaamseigen stof is. Het kan zijn dat uw
U mag wel gewoon lopen. Wij adviseren u
knie direct na de injectie wat pijnlijker is
ook om na de behandeling niet zelf naar
en dat u minder op uw knie vertrouwt.
huis te rijden.
Dit gaat na een paar uur tot een paar dagen vanzelf weer over.
12
Uw vragen Heeft u nog vragen? Stel ze dan gerust aan uw orthopedisch chirurg als u voor controle op de polikliniek komt of neem contact op met een van de polimedewerkers. Dat kan op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur via de polikliniek orthopedie, telefoon (072) 548 2500.
Afdeling orthopedie
13
Behandeling met een injectie
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
14
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
Afdeling orthopedie
15
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44 mca.nl/orthopedie
mca.nl
